“Xin lỗi phải để anh ngồi ghế nhân viên. Ghế giám đốc hôm nay mới về”
Hình minh họa. Một nhân viên văn phòng mỉm cười trước cuộc đua ghế văn phòng ở Tokyo hôm 25/10/2015
AFP
AFP
Hôm
qua, cô nhân viên lễ tân gõ cửa phòng tôi, khuôn mặt và giọng nói rất
áy náy: “Dạ xin lỗi anh, ghế của anh ngày mai mới giao về, mai em thay
sớm cho anh nha anh. Anh chịu khó ngồi hết bữa nay nha”.
Tôi nhìn lại cái ghế đang ngồi. Vẫn tốt, chắc chắn, không hỏng chỗ nào. Sao phải thay?
Cô lễ tân: “Dạ tại vì hôm trước chưa mua kịp nên em
đặt tạm ghế nhân viên vô cho anh, nhưng mà như vậy không được. Ghế của
anh là ghế khác”.
Vỡ lòng các loại ghế
Công ty này tôi mới về được hai ngày, bàn ghế chỗ làm
việc sạch sẽ, từng khu vực đều có bàn tay kiến trúc sư và nhà trang trí
nội thất. Bàn làm việc màu trắng, ghế đen, trong tất cả các phòng đều
có trang trí cây cảnh khá đẹp, hôm qua tôi thấy có nhân viên công ty
công ty cây cảnh đến chăm sóc. Như tất cả mọi công ty khác. Nhưng điểm
đặc biệt hóa ra lại ở cái ghế. Ai mà ngờ!
Thì ra cô ấy phải sắp xếp cho tôi cái ghế “Giám đốc”,
theo đúng chức danh bổ nhiệm trong công ty. Nó rộng hơn ghế “nhân
viên”, phần tay dựa bọc simili (tay dựa ghế nhân viên là thanh nhựa).
Lưng ghế cũng dài hơn và có một dải kim loại màu bạc viền quanh. Nệm ghế
bọc chất liệu giả da bóng mờ. Còn ghế nhân viên nệm bọc lưới mềm.
Ngoài ra chẳng còn gì khác. Cũng 5 chân xoay bằng thép mạ, cần chỉnh cao thấp như nhau.
Máu tò mò nổi lên, tôi đi một vòng quanh khu làm
việc. Hóa ra không chỉ phân biệt ghế “giám đốc” với “ghế nhân viên”, còn
có một loại ghế nữa gọi là “ghế leader” (trưởng nhóm. Trong các công ty
lớn sản xuất nhiều mặt hàng hay chia các nhóm riêng biệt theo chuyên
môn hẹp, hồi trước trong công ty nhà nước thường gọi là trưởng phòng,
còn theo cách gọi thời thượng ở các công ty tư nhân Việt Nam hiện nay
thì là “leader”).
Ghế leader thuộc loại nửa nọ nửa kia. Lưng ghế hình
chữ S cong theo sống lưng, tựa vào dễ chịu hơn ghế giám đốc nhiều. Tay
vịn simili, không có lớp viền kim loại nhưng có thêm phần tựa đầu cũng
bằng loại lưới nửa cứng cùng loại với lưng ghế nên thoáng mát. Tóm lại,
ngồi cái ghế này êm và mát hơn cái ghế giám đốc. Nhưng trong phòng máy
lạnh như ở tất cả các công ty hiện nay thì điểm khác nhau này không đáng
kể lắm, trừ những ngày máy lạnh hư.
Thị trường bàn ghế văn phòng ở Việt Nam chia nhiều
loại ghế. Những ghế to, chất liệu tốt, thiết kế sang trọng thường được
các anh giám đốc ưa thích, nên qua một thời gian, nó được dân bán hàng
mặc định là “ghế giám đốc”. Trên trang quảng cáo của công ty Hòa Phát,
nó được quảng cáo “cực ấn tượng với kiểu dáng bề thế mang uy nghi của
người lãnh đạo (…), form thiết kế rất sang trọng tạo cảm giác thoải mái,
thư thái cho người sử dụng.
Một mẫu ghế giám đốc khác thì được quảng cáo: “Sử
dụng 100% chất liệu da thuộc cao cấp cho phần tựa và đệm ngồi. Tay ghế
vịn cố định hình hộp, ốp bọc da 2 tầng và được viền thép mạ vô cùng sang
trọng. Bên hông phải có nút điều khiển độ ngả lên xuống tùy ý tạo sự
tiện dụng đột phá cho sếp và tích hợp ổ cắm dây sạc điện thoại góp phần
tạo điều kiện cho không gian văn phòng của sếp thêm chuyên nghiệp và tự
tin hơn trong mắt đối tác, khách hàng. Quả thực đây là điều mà các sếp
mong muốn” (nguyên văn).
Tìm các mẫu “ghế leader” của công ty này thì có trang
hiển thị, nhưng đã bị xóa, hoặc trỏ đến trang “ghế VIP, ghế giám đốc”.
Nghĩa là trước kia họ từng phân biệt “ghế giám đốc” với “ghế leader” hẳn
hoi.
Ở trang web của một công ty khác, chiếc “ghế leader” của họ không khác gì “ghế giám đốc” cả.
Một số trang web khác phân biệt bằng tiếng Việt: Ghế lãnh đạo và Ghế trưởng phòng.
Đến “ghế nhân viên” thì dễ tìm hơn. Ghế văn phòng, ghế xoay… đều là nó.
Ở Việt Nam có nhiều cụm từ thời thượng. Tôi tìm một cụm. Tưởng điên điên mà té ra có thật.
Ghế start up!
Tôi chưa kịp khen trí thông minh của thiên hạ và của
mình thì thất vọng: Hóa ra “ghế start up” không phải là ghế có đôi cánh
(cho mơ ước bay cao), hay keo dính (start up là làm việc 20/24 tiếng),
hay có nệm massage cho mông, vai, lưng và cổ; hoặc có cánh tay đòn đút
thức ăn và cà phê cho người ngồi trên nó…
Mà chỉ là những cái ghế nhân viên hết sức thông thường.
Không rõ các nhà sản xuất xem thường start up hay có ý
sâu xa, cười vào mũi những thằng start up kiểu “mơ tự do vẫy vùng cho
lắm đi, trước sau gì chúng mài cũng dập mật ra rồi lại dài mặt ra mơ ước
cuộc đời nhân viên nghèo nhưng bình yên”.
Hầu sếp như Ôsin
OK câu trên là chuyện ngoài lề và chuyện đùa. Nhưng
khi hỏi kỹ cô lễ tân, tôi được biết công ty mới của tôi có quy định này
và các cô phải thực hiện cho đúng. Nếu không, nhỡ có ai ngồi nhầm ghế
theo nghĩa đen, tức lãnh đạo ngồi ghế trưởng phòng, hay leader ngồi ghế
nhân viên mà họ thắc mắc, các cô sẽ ăn phạt. Trừ vào tiền lương.
Có lần, người giám đốc một bộ phận đã nghỉ việc. Khi
thay ghế, chiếc ghế được bọc nilon kín, các cô nhất quyết không cho ai
xé ra, dù cuộc họp cần nhiều người. “Ngồi thì ngồi tạm, nhưng không được
xé. Phải để giám đốc mới vô mới xé được”-các cô nhất mực.
Tuy đọc đến đây tôi đoán ai cũng buồn cười, nhưng với
các nhân viên cấp thấp ở công ty tôi, đó là quy định hết sức đúng đắn.
Có lẽ vì nó thể hiện sự “đẳng cấp” mà họ nghĩ chỉ công ty lớn mới có
được. Và do đó họ vô tình tự hào về việc mình được giao giữ gìn sự
“chuyên nghiệp, đẳng cấp” đó.
Tôi đã thấy cô lao công trịnh trọng hâm thức ăn trong
lò vi sóng, bày ra từng món trên chiếc khay, so đũa gọn gàng bưng vào
cho sếp ăn trưa. Năm ngày trong tuần, ngày nào cũng thế, “chuông reo là
bắn”. Chờ vị kia ăn xong, cô bưng chiếc khay dở dang thức ăn thừa đi đổ
và rửa bát. Đến 2 giờ chiều, một cô khác pha một ly cà phê (từ loại cà
phê 3 trong 1 rất thông thường công ty mua sẵn cho tất cả nhân viên), bỏ
vài viên đá, bưng vào. Đều như vắt tranh.
Tôi không định chê bai công việc của cô nhân viên khi
cô ấy được phân công, nhưng tôi khó kìm được cảm giác ghê ghê khi dọn
dẹp thức ăn thừa, mà nó không từ người thân hay bạn bè mình, hay ít ra
là công việc thuần túy chuyên môn như ở quán ăn, nhà hàng chẳng hạn.
Tôi chỉ thấy rõ sự “tranh thủ” của vị sếp có xuất
thân đặc thù. Bữa ăn trưa mua ở quán, giá vài chục ngàn, không ngon
miệng mấy; ly cà phê cũng rẻ tiền, chất lượng tương đương. Nhưng thà
thế, tiết kiệm cho anh ta tháng chưa tới một triệu đồng.
Tôi cũng thấy sự khúm núm kính cẩn mang phong cách
hầu hạ của các cô nhân viên trước cấp trên. Có lần, thậm chí các cô đã
cao giọng với một nhân viên định mang hộp cơm trưa xuống hâm ở lò vi
sóng, vì chiếc lò ở khu làm việc của họ bị hỏng. Họ nói: “Lò này chỉ để
hâm thức ăn cho sếp thôi. Lỡ hâm cái khác lò hư thì làm sao kịp hâm thức
ăn cho sếp!”
Tôi hiểu đó chỉ là một cách biện minh, vì hễ dụng cụ
nào hư hỏng thì lập tức văn phòng sẽ gọi sửa chữa hoặc thay thế. Nếu
thức ăn của ông sếp nhất thiết phải được hâm trong chiếc lò vi sóng đặt
tại công ty này, họ sẽ đi mua ngay chiếc lò khác trong vòng một nốt
nhạc.
Nhưng, nếu ông sếp là một ông sếp thực thụ thì việc
ăn một mình trong phòng riêng tất cả các bữa trưa sẽ là một thảm họa cho
lĩnh vực ông ấy đang phụ trách. Vì ai làm kinh doanh cũng hiểu thấu
nguyên tắc bàn chuyện kinh doanh tốt nhất là trên bàn ăn, hay như một
cuốn sách bán rất chạy đã viết “Đừng bao giờ đi ăn một mình”.
Văn hóa công ty?
Một điều thú vị là những công ty nước ngoài thì không
phân biệt các loại ghế, cũng như các loại lò vi sóng. Họ chỉ phân biệt
lương, thưởng, quyền và trách nhiệm.
Một điều thú vị khác nữa, trang web phân biệt “ghế
lãnh đạo”, “ghế trưởng phòng” tôi nhắc đến trên kia có địa chỉ trụ sở ở
phía Bắc.
Điều thú vị thứ ba, vị sếp ăn trưa cô đơn có cùng nơi xuất thân với trang web kia.
Tuy hiện tại anh ta đang ở công ty tôi- là công ty tư
nhân, nhưng gốc của anh ta là cơ quan nhà nước. Và hơn thế nữa, anh ta
hiện tại ngồi ở công ty tôi với tư cách đại diện cho phần góp vốn của
công ty nhà nước. Ngoài anh ta ra, các sếp thực sự, tức những người chủ
dựng nên công ty, không ai có phong cách như vậy cả.
Tất cả những chuyện tôi vừa kể, tuy chỉ là những mắt
thấy tai nghe trong thời gian làm qua các công ty ở Việt Nam, nhưng nó
vẫn thể hiện một nét cốt tủy trong tư duy không ít người Việt hiện tại.
Là sếp thì phải được đặc quyền đặc lợi, bao nhiêu cũng vơ. Là nhân viên
thì phải đội sếp lên đầu, dù không thực lòng. Gốc rễ của nó cắm rất sâu
từ nền quản lý nhà nước độc quyền hàng chục năm ở phía Bắc, khi cơm ăn
áo mặc đều phụ thuộc sắc mặt lãnh đạo chứ không từ đóng góp của nhân
viên. Mà sếp thì từ “vườn trẻ Trung tương”, COCC (con ông cháu cha),
không có năng lực, sợ bị nhân viên khinh nên phải giải quyết khâu oai
bằng mọi cách.
Những tinh hoa trong nghệ thuật quản lý và tạo thành
văn hóa công ty như sự trân trọng, công bằng, quan tâm, khiến nhân viên
được phát triển hết khả năng và có tình cảm gắn bó với công ty, ở những
nơi vẫn còn dính chất nhà nước, dù nhiều hay ít, vẫn chỉ là nói như vẹt,
hợp thời thượng mà thôi.
Hay đó mới chính là “văn hóa công ty” đúng chuẩn của các công ty đậm đặc gốc Việt?
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do
Ý kiến
(0)
Bấm vào đây để nêu ý kiến của bạn
No comments:
Post a Comment