Sau những con số
“Giờ còn nhớ, để kêu số hông chị?”.
“Giỡn hoài mày! Chị ngày xưa là ca sĩ hát chính trong đoàn nha cưng”.
Mỗi lần nhắc lại chuyện hát lô tô, chị luôn tự hào khi ngày xưa từng
được hát chính trong đoàn. Nhưng rồi đôi mắt lại thoáng một nỗi buồn…
Phận long đong
Cũng hơn 3 năm trời không còn rày đây
mai đó theo đoàn lô tô, ba mẹ cũng chấp nhận cho chị trở về trong hình
hài một đứa con gái, tên thật chị là Trần Ngọc Út, 42 tuổi, ngụ quận 8.
Nhắc lại chuyện những ngày còn đi hát lô
tô, chị lại say sưa, cái lý do để chị chấp nhận cảnh xa nhà, rày đây
mai đó cũng bởi muốn được sống đúng với chính mình.
“Hồi xưa, biết chị vậy, ông già la rầy
dữ lắm, lén theo đoàn lô tô, rồi tới tết mới dám về nhà, mà cũng chỉ đi
cửa sau thôi. Ông già giận bao nhiêu thì bà già khóc hết nước mắt, phận
mình cũng không dám trách gì ba má. Ở nhà, 2 đứa đầu là con gái, tới
mình là con trai út, hồi má đẻ, ba mừng lắm, ai dè lớn lên nó chỉ mong
làm con gái”, chị nói đoạn rồi lấy tay quẹt giọt nước mắt lăn dài trên
gương mặt hốc hác, nhưng vẫn không quên điểm phấn, tô son cho đúng phận
con gái.
Suốt câu chuyện, chị không quên nhấn
mạnh bằng giọng hết sức tự hào: “Ngày xưa, chị là ca sĩ hát chính trong
đoàn đó cưng”. Cũng phải hơn 20 năm trời theo lô tô, trải qua cũng không
dưới 5 đoàn.
Chị kể, không riêng gì chị mà nhiều
người khác cũng vậy. Khi theo lô tô thì phải chấp nhận, để được lên sân
khấu hát chính, cũng phải trầy trật từ bán vé, đuổi bọ, giặt giũ… Thậm
chí, có lúc phải kiêm luôn mấy việc hậu đài như căng dù, căng bạt, dựng
sân khấu. Nên được bước lên sân khấu hát chính thì cũng đáng tự hào để
kể lại lắm chứ.
Lang bạt hết chỗ này đến chỗ khác, đoàn
lô tô đến đâu thì chị cũng theo đến đó. Chị nhớ lại: “Qua tết là mùa
kiếm tiền, thường đi về mấy tỉnh miền Tây, bà con khoái lắm. Có lần
xuống tới Hậu Giang, gặp mưa bão nên ở lại luôn 3 tháng trời, bà con ở
đó thương, ngày nào cũng đem qua cho mớ khô, mớ cá để cả đoàn nấu cơm
ăn”.
Một tiết mục hài trong đêm diễn của đoàn lô tô trên đường Nguyễn Thị Minh Khai (quận 1)
Và với những thân phận chấp nhận long
đong như chị, để được sống đúng với bản thân mình, trong lòng cũng canh
cánh hai tiếng gia đình. “Lúc mới vô thì phụ việc rồi ăn cơm đoàn thôi,
sau này được hát thì mỗi đêm có thêm vài chục ngàn, từ từ được vài trăm.
Mỗi lần về thăm nhà, lén nhét chút đỉnh vô túi áo bà già, má không hay
thì thôi, còn hay thì má đưa lại, biểu giữ để còn phòng thân lúc ốm đau
nữa, má ở nhà có tụi nó lo rồi”, chị tâm sự.
Chơi lô tô không ai biết trước được con
số nào sẽ ra kế tiếp, cũng như người hát lô tô đến giờ thì lên sân khấu
hát, chứ không biết được ngày mai sẽ thế nào. Theo tiến trình của cuộc
sống, nhiều hình thức giải trí mới ra đời, lô tô mất dần khán giả, nhiều
tháng ròng cả đoàn nương nhau, cơm cháo tạm bợ qua ngày. Người bỏ đi
tìm công việc mới, người trở lại quê nhà, bà bầu đoàn cũng đổ bệnh không
cáng đáng nổi công việc và cũng không còn đủ vốn liếng để xoay xở.
Đoàn lô tô rã. Chị trở về nhà... Số tiền
ít ỏi dành dụm được trong chục năm trời đi hát, chị mở quán nước trước
nhà buôn bán qua ngày. “Có khách ra, khách vô nói chuyện cho vui, tiền
lời thì cũng đủ phụ má tiền chợ”, chị kể.
Để có chỗ đứng lâu dài
Bẵng đi một thời gian dài, lô tô dần
quay trở lại, tại một số thành phố lớn như TPHCM có hẳn những gameshow
truyền hình dành cho các đoàn lô tô. Tại một sân khấu nhỏ trên đường
Nguyễn Thị Minh Khai (quận 1), cô đào nhỏ nhắn chạy lên chạy xuống sân
khấu để bán vé, tới giờ hát thì cất giọng ngọt ngào cùng cái duyên đưa
đẩy với bạn diễn trên sân khấu. Vậy thôi mà khán giả tới vài lần thì nhớ
tên, nhớ mặt.
Hơn 10 năm theo nghề hát lô tô, cũng
trầy trật qua vài đoàn hát, chị Diệp Thanh Thanh (tên thật Nguyễn Huy
Khanh, 40 tuổi, ngụ quận Bình Thạnh), kể lại: “Sân khấu như bây giờ thì
quá mừng. Chứ hồi xưa, hát lô tô cực lắm, sân khấu dựng giữa ruộng, lỡ
bữa trời mưa thì người đứng trên sân khấu hát, còn phía dưới lót tạm mấy
tấm ván chen chúc nhau mà ngồi”.
Lô tô không còn là những đoàn hát rày
đây mai đó, lang bạt khắp nơi, hay vất vả ngược xuôi theo những cơn mưa
không báo trước. Sân khấu cố định, những đêm diễn được giới thiệu trên
mạng xã hội, thu hút đông đảo khán giả quan tâm. Trang phục của các cô
đào trong đoàn cũng được đầu tư bắt mắt hơn.
“Bây giờ đồ đạc đủ hết, chứ hồi xưa đi
hát có 2 túi đồ nhỏ thôi, mà cũng của người này, người kia cho chút mới
có. Chứ mới hát, một đêm diễn có vài chục ngàn sao dám sắm cái gì”, chị
Thanh kể thêm.
Những đêm diễn vào dịp lễ tết, ngày cuối
tuần, khán giả đến trễ đôi khi phải đứng xem, nhưng phần đông đều thích
thú. Vé lô tô được bán liên tục, nên gánh nặng, phập phồng chuyện lời
lỗ sau mỗi đêm diễn cũng nhẹ đi phần nào. Hiện nay, đoàn chủ yếu diễn
các tiết mục hài, hoạt động hoạt náo sân khấu, phần kêu số chỉ chóng
vánh. Cách kêu số lặp đi lặp lại, theo lối mòn, thậm chí khán giả nếu
tinh ý một chút, nghe vài câu hát có thể đoán được con số sắp ra, chính
điều này đã làm giảm đi đáng kể phần kịch tính, hào hứng của lô tô.
“Gần chục năm trở lại đây, lô tô bị mai
một, thế hệ trước còn mấy ai nhớ và theo nghề nữa đâu”, chị Lý Mỹ Phụng
(nghệ danh BB Phụng) một nghệ sĩ hát lô tô lâu năm chia sẻ.
Dù là loại hình nghệ thuật, hay giải trí
dân gian, thì lô tô cũng cần có sự đầu tư nghiêm túc, không chỉ đẹp về
hình thức mà còn phải có chiều sâu về nội dung, mới có thể đứng lâu dài
trong lòng khán giả.
|
Lô tô được biết đến là loại hình giải trí dân gian phổ
biến ở miền Nam, nhất là các tỉnh miền Tây Nam bộ. Không có một công
thức chung hay bài bản nào quy định về cách kêu số, người kêu số vận
dụng linh hoạt từ ca dao, tục ngữ, hò, vè, lý đến cải lương, hồ quảng,
bolero, nhạc trẻ… để chọn ca từ tương đồng nhất với con số được kêu.
Cách kêu số bằng cách đọc “chạy” các từ có vần phát âm gần giống nhau,
đây cũng là một nét đặc trưng trong cách nói của cư dân Nam bộ. |
No comments:
Post a Comment