Nói tiếp về Phan Bội Châu và Cường Để

 

Hoàng thân Cường Để và chí sĩ Phan Bội Châu

Sau khi Đông Du tan rã, Hoàng thân Cường Để, một trong những lãnh tụ của Đông Du cũng phải rời Nhật Bản.

Nhưng đến thập niên 40, khi chính sách Đại Đông Á được phát-xít Nhật tung ra nhằm thuyết phục các dân tộc Đông Á về vai trò lãnh đạo của Tokyo ở toàn vùng Châu Á-Thái Bình Dương, Cường Để có một cơ hội trở về Việt Nam.

Là người đồng tổ chức một số hội thảo tại Nhật và Pháp về quan hệ Nhật Bản với Đông Nam Á, GS sử Nguyễn Thế Anh, hiện sống tại Pháp cho BBC biết về kế hoạch của Nhật muốn đưa Hoàng thân Cường Để về đóng một vai trò chính trị tại Đông Dương hồi Thế Chiến II.

Nghe giáo sư Nguyễn Thế Anh

Nói về Cường Để, ông giải thích vì sao tước của nhân vật này lại là Kỳ Ngoại Hầu. Đó là dù thuộc dòng chính từ vua Gia Long, nhưng cha ông của Cường Để bị loại khỏi dòng nắm ngai vàng nhà Nguyễn từ sau loạn Hồng Bảo.

Nhưng theo ông, kế hoạch này không thành vì nhiều yếu tố chính trị tại Việt Nam và thế giới, dù có những nhóm như Cao Đài, Hoà Hảo từng muốn phò tá Cường Để.

Phan Bội Châu và cộng sản

GS Nguyễn Thế Anh cũng nói ông không tìm thấy bằng chứng rằng cụ Phan Bội Châu có xu hướng ủng hộ cộng sản như một số ý kiến khác nói.

Theo ông, tờ Tiếng Dân của cụ Huỳnh Thúc Kháng mà Phan Bội Châu có cộng tác đã lên án vụ Xô Viết Nghệ Tĩnh, nhất là cách thức tiêu diệt trí thức của Phong trào này.

Vì thế, GS Nguyễn Thế Anh nói khó có thể cho rằng nhà yêu nước Phan Bội Châu từng có ý theo những người cộng sản.

Ông tin rằng những tư tưởng về quốc gia và dân tộc của Phan Bội Châu để lại vẫn còn nhiều ý nghĩa cho Việt Nam ngày nay.

 https://www.bbc.com/vietnamese/entertainment/story/2005/08/050816_phanboichausocialism.shtml