Chữa bệnh bằng rượu vang ở Pháp
Trong bệnh viện dân
sự ở Strasbourg, một chai vang Châteauneuf-du-Pape có thể được kê đơn
để trị bệnh đầy hơi, trong khi chai Côte de Provence rosé, trị bệnh béo
phì.
Cha đẻ của y học, thầy thuốc Hy Lạp Hippocrates, người đã thử
nghiệm nhiều loại rượu vang để điều trị các bệnh khác nhau, tin rằng,
"rượu vang là thứ thích hợp với loài người, với người khỏe cũng như với
người ốm." Ở thời hiện đại, ta thường được dạy bảo là nên uống rượu có
chừng mực, nhưng ở Pháp, nơi có dấu vết của nghề trồng nho từ tận thế kỷ
thứ 5 TCN, thì 'chúc sức khỏe' là lời chúc đúng với nghĩa đen của nó
cho đến tận đầu thế kỷ 21.
Để hiểu biết thêm về mối quan hệ loạn
luân tuyệt vời giữa rượu và thuốc, tôi cần phải đến một hầm rượu sâu
trong ngóc ngách của một bệnh viện thời trung cổ ở Strasbourg, ở vùng
Alsace, miền đông nước Pháp.
Strasbourg, một thành phố hiện đại có
lịch sử 2.000 năm, có lẽ là nổi tiếng với vùng trung tâm (Khu Đảo Lớn),
được Unesco liệt kê là Di Sản Thế Giới năm 1988. Du khách đổ về đây để
đi lang thang qua Chợ Giáng Sinh, Nhà Thờ Đức Bà và Palais Rohan nổi
tiếng thế giới, cũng như dùng bữa trong các nhà nhà hàng rượu (winstubs)
điển hình của vùng Alsace như nhà hàng Chez Yvonne hoặc Maison
Kammerzell, nằm trong một tòa nhà xây từ 1427.
Nhưng tôi lại đi
đến Bệnh Viện Dân Sự Strasbourg, một bệnh viện kèm giảng dạy được thành
lập 1119. Vào buổi tối khua và mưa, đường phố vắng tanh, và khi tôi đi
trên những mặt đường đá cuội cùng 2 người bạn, thật dễ tưởng tượng thành
phố này trông giống biết chừng nào với chính nó cách đây hàng trăm năm.
Kể
từ năm 1395, Bệnh Viện Dân Sự Strasbourg đã có mối quan hệ cộng sinh
với Hầm Rượu Nhà Tế Bần Của Strasbourg nằm ngay bên dưới bệnh viện: cái
này sẽ không tồn tại nếu không có cái kia. Trong khoảng 600 năm, nhiều
bệnh nhân trong bệnh viện đã trả các hóa đơn y tế của họ bằng những mảnh
đất vườn nho- và nho được trồng trên những vùng đất mới có được lại
dùng làm rượu chứa trong hầm. Đây là một thông lệ chung ở Pháp, vì các
vườn nho tạo thu nhập cho các bệnh viện; và hầm rượu - có chức năng như
tủ lạnh lớn - là nơi hoàn hảo để giữ mát cho rượu vang.
Những
người từ khắp nơi ở Pháp đã đến bệnh viện để nhận 'điều trị bằng rượu
vang', với đúng nghĩa đen của nó: tới 2 chai rượu mỗi ngày để điều trị
các loại bệnh khác nhau.
Mặc dù việc điều trị bằng rượu vang là phổ biến khắp
mọi nơi ở thời cổ đại, Thibaut Baldinger, người quản lý hầm đã rất tử
tế đồng ý ở lại muộn để đưa tôi và các bạn tôi đi xem, nói rằng ông đã
thấy bằng chứng rằng rượu đã được dùng làm thuốc từ năm 1960 - và việc
điều trị này đến năm 1990 mới dừng lại.
Thí
dụ, một chai Châteauneuf-du-Pape sẽ được kê đơn cho chứng đầy hơi,
trong khi một chai mà mọi người thích uống vào mùa hè, Côtes de Provence
rosé, được sử dụng để điều trị béo phì. Cholesterol cao? Chỉ cần hai ly
Bergerac vớ vẩn. Đối với mụn rộp, bệnh nhân được yêu cầu tắm bằng rượu
Muscat de Frontignan đáng yêu. Yếu tình dục? 6 ly Saint-Amour mơ màng sẽ
bôi trơn cặp tình nhân ốm yếu ngay lập tức thành cặp Casanovas - thú vị
là có thể 2 em, một bình rượu này cũng được cho là có tác dụng với các
bệnh phụ nữ.
"Thế còn bệnh gan?" tôi nói đùa, Baldinger cười: "Một số điều trị có thể có thể có tác dụng hơn những điều trị khác."
Tuy nhiên, sau đó tôi đã nhận thấy rằng danh sách
các cách điều trị bằng rượu vang có bao gồm cả 3 chai Beaune Eau Gazeuse
(rượu Beaune pha với nước có ga) cho bệnh 'cirrhose', khiến tôi tin
rằng ít nhất một người ở thời hiện đại đã tin rằng say rượu là một thuốc
giải độc cho suy gan.
Mặc dù việc điều trị bằng rượu vang của
bệnh viện đã kết thúc cách đây vài thập kỷ, hầm rượu vẫn tiếp tục đóng
một vai trò quan trọng trong lịch sử sản xuất rượu vang của Pháp bằng
cách tiếp tục giới thiệu một số loại rượu vang ngon nhất của Pháp trong
khi vẫn hỗ trợ tài chính cho bệnh viện. Tuy nhiên, vào năm 1995, hầm
rượu 600 năm tuổi này đã gần như xuống hạng thành sách lịch sử vì cái mà
Baldinger gọi là "không có lợi nhuận".
Trong
thế kỷ 20, bệnh viện đã bán hết các lô đất trồng nho để tài trợ cho một
số dự án cấp thiết của bệnh viện, việc này đã ngăn cản sự cung cấp nho
cho hầm rượu. Sau đó hầm đã buộc phải từ bỏ các thùng rượu khổng lồ bằng
gỗ sồi sau khi luật mới của Pháp - Luật Évin - được thông qua vào năm
1991. Luật này có các điều khoản nghiêm ngặt ngăn chặn chứng nghiện
rượu, có nghĩa là chính phủ không làm ngơ để rượu nằm ở dưới hầm của một
cơ quan y tế nữa.
Người tiền nhiệm của Baldinger, Philippe
Junger, trên thực tế đã trở thành người bảo vệ hầm rượu bằng cách tập
hợp sự hỗ trợ của những người trồng nho vùng Alsace và tạo ra Hiệp Hội
Lợi Ích Tập Thể Nông Nghiệp. Hiệp Hội này đã tìm mọi cách để thuyết phục
các nhà lập pháp giữ cho hầm mở cửa, và lập luận về tầm quan trọng của
nó như là một phần của di sản vùng.
Cứu thành công địa điểm lịch sử này, hàng chục vườn
nho Alsace bắt đầu làm việc để cải thiện rượu vang của họ dưới con mắt
(và mũi) chăm chú của Junger và các chuyên gia về rượu. Từ năm 1996, một
cuộc thi nếm 'tù mù' và đánh giá rượu được tổ chức vào tháng 1 hàng
năm: bất kỳ loại rượu nào không đạt tiêu chuẩn sẽ bị đưa ra khỏi hầm.
Ngày
nay, hầm rượu sản xuất 140.000 chai Gewürztraminer, Klevener de
Heiligenstein, Sylvaner và Riesling mỗi năm, sử dụng nho trồng bởi 26
đối tác rượu khác nhau. Các loại rượu vang tăng tuổi từ 6 đến 10 tháng
trong thùng gỗ sồi to kếch xù trước khi được đóng chai và bán cho công
chúng. Đáng ngạc nhiên là hầm rượu này không có quảng cáo dưới bất kỳ
hình thức nào và chỉ có một trang web. "Mỗi đối tác sản xuất vang đều
cung cấp một tỷ lệ nhỏ sản phẩm cho cửa hàng hầm rượu lịch sử này, thay
tiền thuê hầm." Baldinger nói. Số tiền thu được từ phần việc sản xuất
rượu của hầm được đầu tư vào việc mua thiết bị y tế cho bệnh viện, trong
khi các đối tác được hưởng phần to lớn của lợi ích của việc làm rượu.
Có một số loại rượu vang trong hầm không bao giờ
được bán. Baldinger chỉ vào một cái tủ nhỏ được gắn vào bức tường đá của
hầm. Bên trong hộp được chiếu sáng lờ mờ là một hộp sọ và một chai rượu
trong - chất lỏng bên trong bị đổi màu vì thời gian thành màu đỏ rỉ,
giống như máu khô - có ghi niên đại: 1472. "Có tin đồn đoán là hộp sọ
là của ông Arthur, người chủ hầm đầu tiên. Có thể ông ấy đã uống quá
nhiều rượu," Baldinger nói.
Thế câu chuyện về loại rượu vang màu
máu - sản phẩm đầu tiên của hầm rượu- như thế nào? "Tôi sẽ cho các ông
biết đây," Baldinger trả lời, dẫn chúng tôi ra khỏi cái hộp và đi giữa
hai hàng thùng gỗ sồi khổng lồ. Ở đó, một cánh cổng sắt đồ sộ và cũ kỹ
ngăn cách hầm rượu với một khu chứa hàng, trong đó có khoảng nửa tá
thùng gỗ sồi nhỏ hơn và cũ hơn. Baldinger rút trong túi ra một chiếc
chìa khóa vạn năng lớn và mở cánh cổng đến nơi chứa rượu vang trắng vùng
Alsace, nơi được coi là lưu trữ rượu vang trắng để lâu năm nhất thế
giới trong thùng gỗ.
Baldinger cho biết rằng loại rượu này mới chỉ
được nếm ba lần: Lần đầu tiên là vào năm 1576, khi cư dân của Zürich
gần đó (cách hơn 200km về phía đông nam) đã chuyển một thùng cháo khổng
lồ đến Strasbourg để thể hiện là thành phố Zürich sẽ hỗ trợ khi nào ở
đây cần. Chưa đầy 24 giờ, cháo đã đến, vẫn còn ấm. Baldinger nói rằng
Strasbourg đã đáp lại bằng hiện vật bằng cách mở nút chai rượu vang (chỉ
được nghe nói trong ngụ ngôn) của thành phố, và cho một số dân
Zürichers đang khát nhấp một tý.
Lần nếm thứ hai là vào năm 1718,
trong quá trình tái thiết bệnh viện sau một trận hỏa hoạn tan hoang, khi
nhà thuốc (mà 200 năm trước là một tiệm bánh), nhà nguyện Tin Lành và
hầm rượu là những tòa nhà duy nhất không bị ảnh hưởng bởi thảm họa. "Một
lọ nhỏ chứa rượu vang từ năm 1472 đã được đặt tượng trưng vào trong
khối đá đầu tiên của tòa nhà mới và trong dịp này, rượu đã được đem ra
nếm lần thứ hai," ông Baldinger kể.
Lần cuối cùng rượu này được uống là vào năm 1944.
Trong Thế Chiến II, hầm rượu hoạt động dưới sự kiểm soát của Đức Quốc xã
(theo Thibaut, họ đã đổ vào hầu hết các thùng gỗ loại rượu yêu thích
của họ: rượu Bordeaux). Sau khi kết thúc chiến tranh, ngay sau khi giải
phóng Strasbourg, Tướng Leclerc (sau này thành Thống Chế của Pháp) đã
nhấp một ngụm rượu này để chúc mừng.
Hầu hết du khách đến hầm rượu
thậm chí không được phép qua cái cổng này, nhưng có lẽ do thấy chúng
tôi nhiệt tình, Baldinger hỏi chúng tôi có muốn ngửi mùi rượu tinh hoa
nhất của các loại rượu vang. Bien sûr (tất nhiên), chúng tôi trả lời.
Baldinger
vươn người lên đến đỉnh thùng gỗ sồi và lắc nhẹ nút thùng cho đến khi
nó rời ra. Một cách chậm chạp ông lắc đi lắc lại cái nút thùng dưới lỗ
mũi chúng tôi, để mùi hương rượu vang tới được cơ quan khứu giác chúng
tôi.
Rượu Cognac. Tôi không phải nhà hầu rượu được đào tạo, nhưng
tương tự như rượu mạnh Pháp, rượu này có mùi mứt, mùi mận, phảng phất
vani, cũng như một cái gì đó gợi cho tôi nhớ tới hộp xì gà cũ của ông
tôi.
"Mùi đáng yêu quá," tôi nói đầy hy vọng. "Nhấp một chút xíu được không?"
Baldinger lắc đầu. Độ pH của rượu, ông nói, hiện là
2,28 - quá nhiều axit, uống sẽ gây chua cho dạ dày (hầu hết các loại
rượu vang trắng có độ pH cao hơn 3.0).
Tuy nhiên, không phải tất
cả rượu vang chứa trong thùng đều được sản xuất vào năm 1472. "Chúng tôi
đổ thêm rượu vào mỗi khi nút thùng bị khô," Baldinger nói. "Một năm 4
lần, khoảng 4-6 lít được thêm vào 400 lít ban đầu. Chúng tôi chọn rượu
Riesling hoặc Sylvander đã được tăng tuổi trong hầm của chúng tôi.
Thế
còn loại nho ban đầu được sử dụng làm rượu vang? "Thật không may, chúng
tôi không biết," Baldiner nói. "Trong những năm qua đã có nhiều sự biến
dị, và rất nhiều sự pha trộn các loại nho ở các vườn nho."
Tôi
thở dài khi nhìn Baldinger đóng nút thùng lại - tôi sẽ sẵn sàng chịu
đựng cơn đau dạ dày tạm thời chỉ để có thể nói rằng mình đã được thử
loại rượu đặc biệt đó. Ngoài ra, có nên có cách điềđiều trị bằng rượu vang cho căn bệnh dạ dày đó không?
May
mắn thay, có rất nhiều loại rượu khác để nếm thử. Baldinger đã mở một
chai Gewürztraminer và cho mỗi chúng tôi một ly lành mạnh. Chúng tôi
ngồi vài phút quanh chiếc bàn với chiếc khăn bàn màu đỏ và trắng và nhấp
một ngụm: ngọt ngào và có mùi thơm của quả vải, rượu vừa ngon và vừa
làm tăng lực trong một đêm mưa ẩm ướt như vậy - thực tế, trước năm 1990,
hai ly rượu loại này đã được sử dụng để điều trị nhiễm trùng.
Vì
vậy, khi chúng tôi rời khỏi hầm, tôi đã mua một chai 'thuốc' vùng Alsace
tặng cho gia đình để đưa vào tủ thuốc - hoặc vào bàn ăn - khi về nhà.
Bài tiếng Anh trên BBC Travel
No comments:
Post a Comment