Năm năm vượt thác của những người làm báo tự do
Ngày 4/7/2019 là một ngày đáng nhớ với nhiều người làm
báo tự do, có chân trong tổ chức XHDS, dưới cái tên Hội Nhà báo Độc Lập
Việt Nam. Đây là tổ chức tập hợp những người bảo vệ quyền tự do ngôn
luận, tự do thông tin, lên tiếng cho công lý và vận động cho một xã hội
không độc tài cộng sản. Nhân kỷ niệm năm năm của Hội, Tiến sĩ Phạm Chí
Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo Độc Lập Việt Nam đã dành ít thời gian để nói
về mình, về những anh em trong Hội, đã sống sót như thế nào qua những
cuộc đàn áp, sách nhiễu… suốt thời gian qua.
Nhà báo Phạm Chí Dũng: Hội Nhà báo Độc Lập Việt Nam
(HNBDLVN) giống như một con thuyền vượt thác, đã suýt chìm trong năm đầu
tiên, gượng dậy trong năm thứ hai, tạm bình ổn trong những năm kế và đế
năm thứ năm, thì có vẻ đã khởi sắc. Có thể hình dung như vậy.
Anh em trong HNBDLVN cũng đã trải qua nhiều rủi ro, không khác gì
những anh chị em đấu tranh dân chủ trong nước. Tức là các Hội viên cũng
đã bị công an liên tục triệu tập, sách nhiễu, đánh đập, bắt cóc… nhưng
cho đến nay thì không có ai bỏ cuộc cả. Nói tóm lại là, chúng tôi hoạt
động ôn hòa, mang sự thật khách quan đến cho người dân. Chúng tôi tự
nhận thấy rằng cũng đã đạt được những điều tương đối trong một hoàn cảnh
hết sức khó khăn, bên cạnh đó sự trả giá, cũng không là quá nhiều. Năm
2017, được coi là khởi đầu của đỉnh cao đàn áp. Nhiều người đã bị bắt
bớ, bỏ tù… HNBDLVN cũng bị sứt mẻ nhưng vẫn duy trì được cho đến nay.
Trong suốt năm năm, trang báo điện tử của HNBDLVN vẫn làm việc đều
đặn, trong tình trạng bị tường lửa bao vây, vẫn luôn lên tiếng từng
ngày, cũng không để thiếu nhuận bút với ai. So với năm đầu, lúc này thì
số Hội viên đã tăng lên gấp đôi, gần 70 người. Đó là con số chắt lọc của
giới cầm bút tự do có tiếng nói thuyết phục và tâm huyết.
Trong tình hính mới hiện nay của Việt Nam, dù vẫn xiết bức nhân
quyền, nhưng đang lộ khuynh hướng ngã dần sang quỹ đạo của phương Tây,
thì chúng tôi cho rằng đây là cơ hội để đẩy mạnh sự đòi hỏi về quyền
thành lập hội nhóm XHDS, quyền tự do ngôn luận. Đặc biệt với việc ký kết
các hiệp định thương mại quốc tế, lại là một cơ hội lớn cho người lao
động xây dựng Công đoàn độc lập. Chúng tôi cũng coi đây là một phần
nhiệm vụ quan trọng của mình, vì trên trang Việt Nam Thời Báo (IJAVN),
đã có hẳn một mục riêng để thông tin, cổ xúy về vấn đề này.
Sẽ còn những khó khăn, nhưng với những gì đã qua, HNBDLVN tin rằng
con thuyền của mình dù có chòng chành, nhưng vẫn tiến về phía trước.
Điểm lại trong 2 năm vừa qua, HNBDLVN đã liên tục đưa đến
các đề tài phản biện đối với luật an ninh mạng, cũng như rất sát sao
mọi chuyển động liên quan đến luật cho phép thành lập các nhóm XHDS,
công đoàn độc lập…
Nhà báo Phạm Chí Dũng: Trước tiên, nói về luật an
ninh mạng, thì đó là một đạo luật chống lại quyền tự do ngôn luận, và
công ước quốc tế về quyền dân sự và chính trị mà nhà nước Việt Nam đã ký
vào năm 1982. Chúng tôi đặt trọng tâm vào việc phản biện luật này, vì
nó đi ngược lại xu thế của thời đại. Không chỉ phản biện, mà chúng tôi
muốn chấm dứt nó.
Còn đối với quyền tự do thành lập các nhóm, hội XHDS là điều phải
đến. Ngay cả ông Nguyễn Xuân Phúc, thủ tướng của chính thể độc tài tại
Việt Nam, khi nói về các cột trụ giúp cho kinh tế ở Việt Nam như doanh
nghiệp, cơ sở kinh tế nhà nước và xã hội. Ông Phúc không dám nói rõ về
“xã hội” tức là XHDS, mà chỉ nói mấp mé vậy. Ai cũng hiểu đó là một phần
của cái kiềng ba chân của lý thuyết phát triển, là XHDS. Nên trong thời
gian tới, Nhà nước Việt Nam không còn cách nào khác ngoài việc phải
công nhận sự có mặt của hệ thống XHDS trong đời sống. Và đó cũng là cam
kết mà Việt Nam đã ký về quyền dân sự và chính trị trước Liên Hợp Quốc.
Đó là hai điều rất quan trọng của xã hội Việt Nam lúc này, nên chúng tôi đặt mọi trọng tâm vào đó.
Là một tổ chức XHDS có lẽ là duy nhất còn hoạt động lúc
này, giữa bối cảnh nhà nước CSVN đã truy cùng đuổi tận tất cả các nhóm,
cá nhân có khuynh hướng khác biệt với chủ trương độc tài, ông có nghĩ
rằng HNBDLVN cũng đang trong tầm ngắm và cũng sẽ bị triệt tiêu bằng cây
gậy An ninh mạng, sắp tới đây hay không?
Nhà báo Phạm Chí Dũng: Về bản chất mà nói, luật An
ninh mạng (ANM) cũng như nghị định 72 được ban hành trước đây, mọi thứ
đều phản tác dụng và vô nghĩa trước Công ước quốc tế về quyền dân sự và
chính trị.
Nhưng với quan điểm của tôi, thì tôi không đặt nặng chuyện luật ANM
như là một mối hiểm nguy đối với HNBDLVN nói riêng, và giới hoạt động
cho dân chủ nhân quyền nói chung.
Lý do là thế này, không cần đến luật an ninh mạng, mà chỉ cần nghị
định 72 (năm 2013) về quản lý internet, điều 88, trong bộ luật hình sự
cũ, tức điều luật mơ hồ về “tuyên truyền chống nhà nước” thì cũng đã quá
đủ cho công an xiết bức, bóp cổ bóng họng giới đấu tranh cho dân chủ và
nhân quyền. Luật ANM chỉ màng một sự nối dài của nghị định 72, của luật
về an toàn thông tin của ngành công an để kiểm soát về an ninh mạng mà
thôi. Và luật ANM không thể phát triển đến mức tối đa mục tiêu của nó về
vấn đề chế tài ANM. Vì nếu triệt tiêu hoàn toàn hệ thống thông tin này,
tức sẽ triệt tiêu luôn môi trường đấu đá nội bộ, phương tiện để đấu đá
nội bộ mà phe phái ở trong đảng đã tận dụng từ năm 2012 cho đến nay.
Do đó, tôi không đặt nặng những rủi ro từ luật ANM. Mà nói thật ra
thì có một luật ANM hay hàng chục luật ANM cũng không có ảnh hưởng gì
đáng kể đến giới đấu tranh dân chủ nói chung, và cho quyền tự do ngôn
luận nói riêng.
HNBDLVN dù đứng trên vị trí là phát triển quyền tự ngôn
luận và phản biện xã hội, nhưng thật ra tiêu chí ấy chưa bao giờ được
chấp nhận ở trong một xã hội - ngày càng độc tài như ở Việt Nam. Trải
qua năm năm của HNBDLVN, theo ông, liệu tiêu chí này của HNBDLVN có tạo
được nên được các tác động tích cực nào với nhà cầm quyền không? Hay
HNBDLVN vẫn là “những giọng điệu đánh phá của thế lực thù địch?”
Nhà báo Phạm Chí Dũng: Có một ví dụ,như một bằng
chứng, như thế này. Mới đây tôi đưa ba mình đi khám bệnh ở một nơi có
tên nguyên văn là Ban bảo vệ sức khỏe Thành ủy TPHCM. Có một cụ già đến
gặp tôi. Cụ trước đây là cán bộ của Ban Tuyên huấn Thành ủy. Cụ nói với
tôi rằng “Dũng ơi, những bài của Dũng viết, không chỉ có tôi mà có cả
những người trong nội bộ đảng đã đọc. Nhưng theo tôi, đòi bỏ điều 4 Hiến
pháp về độc đảng là khó lắm. Nên bây giờ cần kêu gọi đảng phải dân chủ
và chống Trung Quốc”.
Tôi kể chuyện này như một ví dụ để thấy rằng ngay cả những người công
tác lâu năm trong đảng cộng sản, đã nói trực tiếp với tôi điều đó. Điều
đó cho thấy rằng – một cách nào đó như anh đã nêu ra - thì công việc
cổ xúy cho tự do ngôn luận, khai dân trí của HNBDLVN hay của chúng ta
nói chung, không chỉ tác động đến người dân mà tác động đến cả nội bộ
đảng cộng sản. Và công việc đó, đã nhận được sự đồng tình, đồng cảm và
kể cả yêu thương của những người ở trong nội bộ đảng cộng sản. Rõ ràng
điều chúng ta làm có hiệu quả, nhưng hiệu quả như tế nào thì tôi không
dám nói là quá lớn, nhưng chắc chắn là có hiệu quả. Và theo phản ánh của
nhiều nguồn dư luận, nhiều anh em, kể cả các đảng viên, rằng nhiều bài
viết trên trang Việt Nam Thời Báo đã nhận được sự đồng thuận tương đối.
Tức có những đảng viên theo dõi thường xuyên. Thậm chí cánh công an cũng
vậy. Những người công an về hưu tiết lộ cho tôi biết. Không đâu xa,
ngay cả một sĩ quan công an về hưu ở ngay phường tôi cư trú cũng cho
biết ông theo dõi thường xuyên bài vở trên Việt Nam Thời Báo và đồng
tình với những luận điểm khách quan của HNBDLVN.
Hiệu quả là như vậy. Nhưng với những luận điểm phản biện hay chỉ
trích mang tính ôn hòa, không có nghĩa là HNBDLVN đang đi tìm con đường
thỏa hiệp với đảng cộng sản. Chúng tôi – HNBDLVN – không bao giờ có quan
điểm đó. Tôi luôn yêu cầu anh em trong Hội là phải luôn đặt vấn đề có
tính chiến đấu. Mỗi bài viết là một viên đạn phản biện xã hội, viết bằng
sự bức bối của mình, bằng tình cảnh của mình, đó là việc ưu tiên. Sau
đó mới nâng dần bài viết lên bằng chuyên môn của mình.
Trong HNBDLVN, có những bạn trẻ khởi đầu tham gia, viết còn rất ngô
nghê, thì nay đã hoàn toàn chuyên nghiệp. Bằng giác quan của một nhà báo
tự do, những cây viết đó đã dần dần có được chỗ đứng trong lòng bạn
đọc.
Chấp nhận những thách thức để xiển dương quyền tự do ngôn
luận, HNBDLVN đã có được những niềm kiêu hãnh riêng của mình qua chặng
đường năm năm, thay mặt cho các cây viết của HNBDLVN, ông có lời gì muốn
nhắn gửi đến những người đang dõi theo những thông tin từ trang Việt
Nam Thời Báo?
Nhà báo Phạm Chí Dũng: Tôi chân thành biết ơn rất
nhiều độc giả đã công khai lẫn thầm lặng ủng hộ, trong đó có những mạnh
thường quân đã giúp để trang Việt Nam Thời Báo vượt qua sóng gió. Tôi
vẫn nói với anh em rằng chúng ta đã nhận được những nguồn giúp đỡ, những
đồng tiền nhuận bút đáng tự hào. Đó là những đồng tiền đóng thuế cho
tiền đề của một xã hội tiến bộ, và chúng ta đã không phung phí nó. Chúng
ta sẽ trân trọng và sử dụng nguồn lực đó để khai dân trí, để đóng góp
thêm sức sống tự do về trong lòng dân tộc.
Nói về báo chí tự do, không thể không nhắc đến Câu lạc bộ Báo chí Tự
Do của anh Điếu Cày Nguyễn Văn Hải. Anh và những người bạn của mình đã
đặt những viên gạch đầu tiên cho báo chí tự do trong lòng chế độ độc
tài, và từ tiền đề đó cho HNBDLVN tiếp tục phát triển, chuẩn bị cho một
xã hội tự do báo chí, dân chủ, mà tôi tin rằng sẽ không còn quá xa nữa.
Xin cám ơn anh, và những anh chị em của HNBDLVN.
Tuấn Khanh (ghi)
No comments:
Post a Comment