Thế giới ngầm rộng lớn dưới đất ở Việt Nam
Ẩn dưới những khu
rừng rậm rạp ở miền trung Việt Nam là một mê cung sâu dưới lòng đất gồm 3
trong số 4 hang động lớn nhất thế giới.
Bạn sẽ không bị va đầu
vào đá trong các hang ở tỉnh Quảng Bình thuộc miền trung Việt Nam vì
chúng lớn tới mức chứa được cả tòa nhà 40 tầng.
Ba trong số bốn
hang động lớn nhất thế giới nằm ở khu vực hẹp nhất của đất nước có dáng
mảnh dẻ này. Hàng trăm hang động đá vôi khác có các hang nhỏ sâu và sông
ngầm cũng nằm ở đây, và mỗi năm lại phát hiện ra các hang động mới.
Hang mới là tin vui cho vùng này, một vùng ngay phía Bắc khu phi quân sự
đã chia Bắc và Nam Việt Nam từ 1954 đến 1975. Mỹ đã ném bom ở đây rất
nhiều trong chiến tranh Việt Nam (một hố bom đã được dụng làm địa điểm
cho một quán bar ngoài trời), và sự nghèo đói là nghiêm trọng trong hơn
một thập kỷ sau đó.
Bây giờ Quảng Bình là điểm nóng mới của thế
giới để thăm hang động, nơi có vườn quốc gia, được Unesco bảo vệ, rộng
126.000 ha mà khu rừng nhiệt đới rậm rạp che giấu một thế giới ngầm rộng
104km - biến nó thành một trong những hệ sinh thái hang đá vôi ngoạn
mục nhất hành tinh.
Gần
đây tôi đến để khám phá một số hang động lớn của Việt Nam, kể cả một
hang động được mở ra cho công chúng vài tháng trước. Khi tôi sống ở đây
vào những năm 1990, tôi không biết gì về khu vực mê cung ẩn giấu dưới
chân mình. Trước đây tôi rất thích hang động - ở một mức độ nào đó. Hầu
hết trải nghiệm của tôi là trên xe ô tô mà các chuyến du lịch vào nơi
chật chội dẫn đến va đụng biêu đầu, sau đó là các cửa hàng bán toàn đồ
vớ vẩn. Giờ đây tôi đang tìm kiếm sự hùng vĩ của hang động.
Phần
lớn tin tức ở Quảng Bình tập trung nói về hang Sơn Đoòng cao 200m và dài
5km, lớn nhất thế giới. Một thợ đốn cây đã tình cờ tìm thấy hang này
năm 1991, sau đó các nhà khoa học đã khám phá nó năm 2009 trước khi mở
cho các tour du lịch vào năm 2013. Nhưng việc vào thăm hang Sơn Đoòng là
hạn chế (chỉ 1.000 người một năm) với giá 69.766.100 đồng Việt Nam
(2.384 bảng Anh) một người, nghĩa là phần lớn du khách, kể cả tôi, phải
tìm tới hàng trăm các hang khác được biết đến của tỉnh này. Một số hang
có đường vào dễ dàng bằng ván gỗ, các măng đá và nhũ đá được chiếu sáng.
Các hang khác còn hoang sơ, đòi hỏi những chuyến đi bộ trong rừng qua
đêm có hướng dẫn đến các điểm cắm trại ở các bãi cát trong hang động
dưới lòng đất. Trong khi đó, hệ sinh thái dưới mặt đất này vẫn đang phát
triển. Các hang động mới được mở cửa cho du khách mỗi năm.
"Chúng
tôi vẫn chỉ khám phá khoảng 30% khu vực. Vì vậy, việc tìm kiếm còn
nhiều lắm, Lim Limbert, thuộc Hiệp Hội Nghiên Cứu Hang Động Anh, người
đầu tiên đến Việt Nam vào năm 1990 cùng với vợ ông, Deb, nói. Họ ở lại
đây để khám phá và giúp các nhà khai thác địa phương mở hang động cho
công chúng, kể cả hang Sơn Đoòng vào năm 2013.
Theo
Howard, sự kết hợp giữa trầm tích đá vôi 450 triệu năm tuổi và mưa lớn ở
Quảng Bình là điều kiện để tạo ra hang động. Nước mưa được dẫn qua đá
cứng hơn (không phải đá vôi) dần dần hình thành nên các dòng sông ngầm
và các buồng/vòm hoành tráng kéo dài hàng km. Ở một số vòm hang, bạn có
thể nhìn thấy các rãnh trần vòm, cách sàn hang hàng trăm mét, được tạo
thành do xoáy nước khi mà các các hang động tràn ngập nước trong mùa gió
mùa thu.
Trung tâm của những điểm tham quan tự nhiên này là Vườn
Quốc Gia Phong Nha- Kẻ Bàng, cách thị trấn ven biển Đồng Hới 50 phút ô
tô về phía tây. Ở làng Phong Nha khiêm nhường, hàng chục nhà nghỉ do gia
đình điều hành chạy dọc vài km theo một con sông ven núi, nơi người dân
dùng sào chống đẩy các ghe dài để thu hoạch cỏ trên sông dùng làm thức
ăn cho các trang trại nuôi cá. Hiện không có khu nghỉ dưỡng nào (mặc dù
nhiều tin đồn là có). Và điều ấn tượng là người dân ở đây làm đủ các
nghề kinh doanh.
Hang động gần nhất với ngôi làng là Phong Nha, du
khách đến đây bằng thuyền đi từ bến đỗ ở làng. Nhưng tôi lại khám phá
cách đi khác, đi vào và đi quanh vườn quốc gia, một tuyến đường vòng 50
Km đi qua các hang, vườn bách thảo, đường mòn sinh thái và thậm qua 1
hoặc 2 đường cáp thô sơ.
Bằng xe máy, tôi đi theo đường mòn Hồ Chí
Minh cũ (trước dùng để vận chuyển thiết bị và nhân sự trong chiến tranh
Việt Nam) từ làng vào công viên. Bản thân chuyến đi là rất thích thú.
Những tán cây chùm lên nhau giữa những ngọn núi xanh xen kẽ nhìn xuống
một thung lũng sâu bị cắt bởi một dòng sông nhỏ bé màu nâu bùn.
Tôi
đi đường vòng đến một hang miếu thờ ảm đạm, Hang Tám Cô, nơi tưởng nhớ 8
bộ đội nữ Việt Nam bị mắc kẹt ở đây sau một cuộc ném bom của Mỹ vào năm
1972, và cuối cùng chết trong bóng tối. Ở điểm dừng tiếp theo, Hang
Thiên Đường, mở cửa vào năm 2011, một chiếc xe ô tô điện đã đưa tôi đến
một đoạn đường dốc lát đá để rồi tôi leo qua các cây để tới một cầu
thang bằng gỗ dẫn xuống các vòm hang khổng lồ chạy dài 32km.
Cho
đến lúc đó, Hang Tám Cô dễ dàng là hang động gây ngạc nhiên nhất mà tôi
từng thấy. Nhưng chính những chuyến du lịch, có người hướng dẫn, đến
các hang động xa hơn khiến Quảng Bình trở thành điểm đến lớn nhất thế
giới về du lịch hang động. Hai cửa hàng của địa phương về thiết bị du
lịch, Oxalis và Jungle Boss, có đặc quyền vào nhiều hang động khác nhau,
chủ yếu phục vụ du khách ở các cấp độ kỹ năng khác nhau. Tôi quyết định
không đi các chuyến qua đêm mà đi 3 chuyến, mỗi chuyến 1 ngày.
Cái
tên Hang Tiên cám dỗ tôi trước hết. Tôi đã tham gia cùng 12 du khách
khác, hai hướng dẫn viên nói tiếng Anh và hai người khuân vác để mạo
hiểm vào đi mạng lưới hang Tu Lan, cách công viên quốc gia 70km về phía
tây bắc. Cảnh núi non xung quanh ở đây được sử dụng cho bộ phim Kong:
Đảo Đầu Lâu, khi ngồi trên xe, tôi cứ dán mắt vào cửa sổ khi xe đi qua
các ngôi làng dựa vào các núi có đỉnh răng cưa, um tùm cây và đầy ấn
tượng, vươn lên bầu trời.
Chuyến đi bộ của chúng tôi bắt đầu từ
một con đường đất đi vào khu rừng tưởng như không thể xuyên qua nổi. Con
đường đất hẹp leo qua các dễ cây xù xì và những tảng đá vôi lởm chởm
trong khi dây leo cọ sát vào vai chúng tôi. Khi chúng tôi đi, hướng dẫn
viên Tham 'Katy' Nguyễn, vui vẻ chỉ ra những dấu vết chân còn mới của
gấu đen và tiếng xào xạc của khỉ trên những tán cây phía trên đầu.
Không
khí oi ả và ẩm, và chẳng mấy chốc tôi đã đẫm mồ hôi. Sau vài giờ, chúng
tôi đến một ngách trong núi nơi bóng râm che một lối vào hang rộng mở.
Những tảng đá vôi khổng lồ chen chúc bên trong hang
động, nơi dương xỉ xanh nhạt mọc lên từ những tảng đá bậc thang. Đèn pha
trên mũ chúng tôi tia xuyên vào bóng tối cao chót vót. Mỗi vòm hang mới
mà chúng tôi tới được đều có sự kỳ diệu riêng của nó, chúng tôi bước
qua nền cát và các vũng nước lưu huỳnh, trèo qua những thành hệ địa chất
giống như những con rắn cuộn khổng lồ và sau đó đến một đầm phá màu
xanh lục sáng, cách cửa hang 1 Km.
Trong vài ngày tiếp theo, sự
cảm kích của tôi đối với hang động ngày càng sâu sắc. Trong một chuyến
đi đến Thung lũng Ma Da, một phương tiện giao thông Bắc Việt cũ từ thời
chiến tranh đã đưa tám người chúng tôi trở lại công viên quốc gia. Chúng
tôi đã vượt qua các sông và trèo qua những cây cầu gỗ để đến một "hang
ướt', nơi chúng tôi bơi gần 1km theo một dòng sông ngầm, nước sâu, tối
tăm, trong khi những con dơi nhào lộn trên đầu chúng tôi. Ở một hang
khác, chúng tôi đã đi qua một đống chai cũ, đế giày, túi da, tất cả do
bộ đội Bắc Việt để lại trong chiến tranh.
Hướng dẫn viên địa
phương của chúng tôi, tên là Đại Úy, thường xuyên khám phá rừng rậm
trong nhiều ngày mà chỉ mang theo một cái võng, dao rựa và bật lửa. Ông
đã tự mình khám phá ra nhiều hang động.
"Để tìm một cái hang, hãy
đi theo dòng sông", ông nói khi chúng tôi ăn gà nướng sau khi ngâm mình
trong một cái hố bơi màu xanh sáng. "Tôi đã tìm thấy một cái hang mới
cách đây 3 tháng. Tôi chưa đặt tên cho nó."
Tôi đã đến đây không
phải để đặt tên cho các hang động, nhưng tôi đã trở thành người Mỹ đầu
tiên đến thăm một hang với một câu chuyện đáng ngạc nhiên mà nó vừa được
khai trương trong năm nay.
Cách Phong Nha khoảng 80km về phía đông nam, hang Võ
Nguyên Giáp được lấy tên của vị tướng Bắc Việt tự học, đã đánh bại
người Pháp năm 1954 và người Mỹ và người miền Nam vào những năm 1970.
Tướng Giáp được sinh ra gần đó và đã dành vài năm trong Chiến Tranh Việt
Nam ở trong hang động sâu 5km này. Chuyến thăm của tôi đến các phòng
hẹp của hang khiêm tốn này bao gồm cả chuyến di thăm một làng dân tộc
thiểu số Văn Kiều và một bữa ăn trưa với những người dân địa phương mà
họ chia sẻ những câu chuyện về các loại thuốc tự nhiên được tìm thấy
trong rừng.
Tướng Giáp - qua đời năm 2013 ở tuổi 102 - đã từng sử
dụng những hang động này để tránh bom Mỹ, nhưng thấy các hang động này
là tiềm năng lớn hơn như một địa điểm du lịch sinh thái một khi hòa bình
trở lại. Ngày nay ý kiến của ông đang giúp Quảng Bình không đi theo sự
phát triển thái quá của các kỳ quan thiên nhiên khác ở Việt Nam, như
vịnh Hạ Long. Vai trò của ông, như người gìn giữ cho khu vực, nảy sinh
trong bữa ăn trưa tình cờ với vợ chồng Howard và Deb Limbert năm 1992.
"Chúng tôi không biết ông là ai," Deb nói. "Nhưng ông rõ ràng là người quan trọng vì theo ông có đoàn tùy tùng."
"Ông viết, 'Việc ông bà chăm sóc và bảo tồn các hang động là hết sức quan trọng,' Howard nói. "Ông đã đi trước thời đại của mình."
Năm tháng trôi qua, nhiều nhà phát triển đã để mắt đến những ngọn núi cho các dự án khai mỏ, khai thác gỗ hoặc đường cáp treo, và Limbert luôn dẫn lời ông Giáp.
"Tôi đã đưa cho họ xem lá thư này và họ không làm nữa," Howard nói.
Các hang động đã phục vụ rất nhiều thứ cho con người: nơi trú ngụ, nơi ẩn náu, tấm vải tranh chưa được vẽ, phép ẩn dụ, một nguồn để nghiên cứu khoa học chuyển động chậm. Và ở Quảng Bình, hang động không chỉ là một xứ sở thần tiên cho các nhà thám hiểm, mà còn là hy vọng đang tiếp diễn để bảo tồn một trong những khu vực đẹp nhất Đông Nam Á.
Bài tiếng Anh trên BBC Travel
No comments:
Post a Comment