Hiệu ứng kinh tế của vụ Ukraine
05032014-ddkt-nxn.mp3
Người biểu tình cầm áp phích chống Tổng thống Nga và phản đối
sự hiện diện của quân đội Nga trên bán đảo Crimea của Ukraina hôm
05/3/2014
AFP photo
Ngay trong giả thuyết lạc quan là chiến tranh không bùng nổ tại
Ukraine thì hậu quả của việc Liên bang Nga can thiệp vào Ukraine sau ba
tháng biến động chính trị tại đây cũng có nguy cơ dẫn đến chấn động kinh
tế qua các biện pháp trừng phạt đang được Hoa Kỳ và Âu Châu trù tính.
Diễn đàn Kinh tế sẽ tìm hiểu về hiệu ứng kinh tế của vụ khủng hoảng
Ukraine qua cuộc trao đổi với chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa.
Vũ Hoàng: Xin kính chào ông Nghĩa. Sau một ngày Thứ
Hai u ám khi các thị trường tài chính trên thế giới đều sụt giá và bị
nặng nhất là thị trường Nga vì mất 11%, thế giới thở ra nhẹ nhõm và các
thị trường theo nhau lên giá vào ngày Thứ Ba khi Liên bang Nga loan báo
đã hoàn tất cuộc tập trận như dự tính và các đơn vị thao dượt sẽ trở lại
căn cứ vào ngày mùng bảy này.
Tuy nhiên, dư luận thế giới chưa yên tâm vì hai lẽ. Thứ nhất, Tổng
thống Vladimir Putin cho biết trong cuộc họp báo tại Moscow ngày Thứ
Ba, rằng nước Nga chưa tính dùng võ lực tại Ukraine dù có quyền chính
đáng, và ông vẫn duy trì quân đội tại bán đảo Crimea. Thứ hai là Hoa Kỳ
và Âu Châu trù tính nhiều biện pháp trừng phạt Liên bang Nga về tội can
thiệp vào Ukraine. Thưa ông, trong giả thuyết có xác suất cao là đôi bên
chưa đạt được đồng thuận về Ukraine thì các biện pháp thi hành sẽ ảnh
hưởng thế nào đến kinh tế toàn cầu?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Tôi nghĩ là vụ khủng hoảng tại Ukraine biến
chuyển hàng ngày cho nên ta khó lượng định hậu quả nếu chỉ theo dõi
động thái của các thị trường tài chính, vốn dĩ lạc quan rồi hốt hoảng
mỗi khi có tin tức gì được loan tải. Tuy nhiên, mình vẫn có thể nhìn vào
cái nhân sâu xa để dự đoán hậu quả lâu dài và từ đó mà suy ra hiệu ứng
kinh tế của vụ khủng hoảng này.
Vũ Hoàng: Nếu vậy ta phải đi lại từ bối cảnh về cái lẽ nhân quả như ông vừa nói. Đó là gì?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Nước Nga có lãnh thổ bát ngát mà trống trải
nên khó phòng ngự và đã bị tấn công nhiều lần trong lịch sử, nhất là từ
hướng Tây tiếp cận với Âu Châu. Vì vậy, bản năng xưa nay của lãnh đạo
xứ này là phải kiểm soát được khu vực ngoại biên, xây dựng thành vùng
trái độn quân sự. Với họ, các nước gọi là Đông Âu hay Trung Âu, từ biển
Baltic phía Bắc xuống tới Hắc hải ở phía Nam, đều phải là chư hầu, là
vùng trái độn bảo vệ khu vực trung tâm của họ.
Thứ hai, và đây là đặc tính khác, giữa nhu cầu dân sinh, hay kinh tế
như ta nói, và yêu cầu an ninh để phòng thủ, thì an ninh vẫn là ưu tiên.
Điều ấy cũng giải thích tính chất tập quyền hay độc tài của chế độ.
Định đề ấy lên tới cực điểm thời Liên bang Xô viết khiến xứ này tan rã
và sụp đổ vào cuối năm 1991, không vì ngoại xâm mà vì sự phá sản của hệ
thống kinh tế cộng sản. Hậu quả là nước Nga bị khủng hoảng mất 10 năm và
mất gần hết những nước xưa kia là chư hầu.
Thứ ba, từ khi lên cầm quyền 14 năm trước, ông Vladimir Putin ra sức
chấn chỉnh tình hình và tập trung quyền lực. Gần 10 năm sau thì thấy có
đủ sức mạnh để chinh phục lại thế lực mà nước Nga đã mất từ thời Xô viết
thì ông ta khởi sự. Một trong các yếu tố kinh tế góp phần tạo ra sức
mạnh đó chính là giá năng lượng vì về thực chất, kinh tế Nga vẫn thuộc
loại lạc hậu sống nhờ xuất khẩu dầu thô và khí đốt. Ông Putin càng thấy
ra nhu cầu chinh phục hay bành trướng vì các nước Đông Âu trong khối Xô
viết cũ đều ngả theo Âu Châu, đi tìm dân chủ và độc lập. Vì vậy mà năm
2008 ông ta cho quân vào hai khu vực tự trị là Abkhazia và Nam Ossetia
của Cộng hoà Georgia và cho đến nay vẫn còn kiểm soát hai vùng này để
khống chế Georgia.
Mối nguy cho chế độ ông Putin
Một phụ nữ đang tưởng
niệm những người thiệt mạng trong cuộc đụng độ với cảnh sát chống bạo
động gần Quảng trường Độc lập ở trung tâm Kiev. Ảnh chụp hôm 05/3/2014.
AFP
Vũ Hoàng: Ông nhắc lại bối cảnh địa dư và lịch sử ấy
thì thính giả của chúng ta hiểu rõ hơn vụ Ukraine, xưa kia có tên là
Cộng hòa Nhân dân Xô viết Ukraina ở trong Liên bang Xô viết.
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Đã nói đến cái nhân từ phía Nga thì ta nên nhìn qua cái nhân từ Ukraine.
Xưa nay, xứ này có số phận hẩm hiu là vùng "biên địa" của các lân
bang Đông-Tây, với biên giới đổi qua vạch lại nhiều lần trong một đời
người, và qua thế kỷ 20, cư dân không bị Stalin bỏ đói thì bị Hitler tàn
sát. Ngày nay, dù nói tiếng Nga hay tiếng Ukraine, họ phải có quyền
chọn lựa mà về tình thì ta cho là chính đáng, nhưng về lý thì lại đáng
lo cho nước Nga.
Về tình thì dân Ukraine so với một xứ có quan hệ lâu đời là Ba Lan,
với diện tích bằng nửa và ít tài nguyên hơn. Năm 1992, khi cùng thoát
khỏi chế độ Xô viết thì hai nước có sản lượng bằng nhau. Hai chục năm
sau, nếu tính theo tỷ giá mãi lực của đồng bạc thì Ba Lan giàu hơn gấp
đôi, bình quân một đầu người thì giàu gấp ba dân Ukraine, trong một xứ
dân chủ và lành mạnh hơn, chứ không bị nạn độc tài hay thối nát cai trị ở
trên. Cái khác biệt là Ba Lan đã hội nhập vào Âu Châu, là thành viên
của Liên hiệp Âu châu và Minh ước Phòng thủ Bắc Đại Tây Dương NATO. Vì
vậy, nếu mà có người Ukraine muốn theo mô hình Âu Châu thì đấy là điều
chính đáng.
Nếu Ukraine có độc lập và dân chủ trong khối Âu Châu thì đấy là mối nguy sinh tử cho chế độ độc tài của ông Putin về cả mặt an ninh đối ngoại lẫn chính trị nội bộ.
- Ô. Nguyễn-Xuân Nghĩa
Nhưng mà sau các nước Đông Âu, nếu Ukraine cũng theo Âu Châu thì đấy
là nỗi sợ của Putin. Chỉ vì hệ thống kinh tế Liên Âu và an ninh NATO lại
tiếp cận với lãnh thổ Nga và trở thành sự cám dỗ cho dân Nga khi mà
nhiều người Nga cũng muốn có cuộc sống sung túc và tự do. Nếu Ukraine có
độc lập và dân chủ trong khối Âu Châu thì đấy là mối nguy sinh tử cho
chế độ độc tài của ông Putin về cả mặt an ninh đối ngoại lẫn chính trị
nội bộ.
Vũ Hoàng: Nếu sự tình lại như vậy thì ta nên e rằng
Liên bang Nga của ông Putin không dễ gì trả lại bán đảo Crimea cho xứ
Ukraine mà sẽ tiếp tục kiểm soát như đã làm tại Georgia. Ngoài ra, thưa
ông, liệu còn có nguy cơ là Nga sẽ can thiệp vào các tỉnh miền Đông và
miền Nam của Ukraine có đa số thân Nga, hoặc xứ này sẽ lâm vào nội
chiến, hay bị chia hai không?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Chưa ai có thể biết được tình hình sẽ xoay chuyển ra sao và tôi cho là sự thể còn tùy thuộc ở hai việc.
Thứ nhất là bên trong Ukraine, sau vụ thay đổi chế độ ngày 22 vừa
qua, dân Ukraine có thể hoàn thành việc chuyển tiếp để tổ chức bầu cử
vào ngày 25 Tháng Năm tới, với sự tham dự của các đảng phái và nhân vật
thuộc cả hai xu hướng là muốn Ukraine tiến gần với Âu Châu hoặc muốn
Ukraine vẫn nằm trong quỹ đạo của Nga. Cho đến nay, khi đảng thân Nga
của Tổng thống Viktor Yanukovich đã tan rã với gần phân nửa ra khỏi Quốc
hội và nhiều người còn bỏ thủ đô, phe thân Âu của ba đảng đối lập thực
tế cầm quyền. Nhưng sau vài sai lầm, kể cả việc hủy bỏ tiếng Nga tại các
địa phương, họ biết sửa sai và mời nhiều người thân Nga vào chính
quyền. Nhờ đó, và nếu Ukraine không bị khủng hoảng kinh tế mà vỡ nợ
trong thời gian tới, cuộc bầu cử vẫn có thể thành hình và đẩy lui rủi ro
nội chiến. Tôi nghĩ là điều này có xác suất cao. Nhưng việc thứ hai là
phản ứng các nước ở bên ngoài, là Liên bang Nga và Tây phương.
Đầu tiên, các nước Tây phương là Mỹ và Âu Châu phải rút tỉa kinh
nghiệm của ba tháng biến động và một tuần khủng hoảng vừa qua để có thái
độ thích hợp hơn với cả Ukraine và Nga. Với Ukraine là chương trình cứu
nguy và viện trợ kinh tế thiết thực, cấp bách với điều kiện đừng quá
khắt khe về cải cách trong buổi giao thời. Với Nga là việc gây áp lực
một cách thống nhất và hiệu quả để ông Putin không dám làm mạnh hơn, kể
cả dùng võ lực, tại Ukraine. Các biện pháp trừng phạt của Tây phương nằm
trong chiều hướng gây áp lực với Putin và hiệu ứng kinh tế của vụ
Ukraine có thể xuất phát từ đó.
Vũ Hoàng: Như ông vừa trình bày thì tình hình còn
tùy vào nhiều điều kiện cho tới nay vẫn là bất định. Khi theo dõi sự
thể, ông ước đoán thế nào về chiều hướng tác động của các nước?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Tôi không mấy lạc quan về khả năng can gián
hay gián chỉ của các nước Tây phương, gồm có Hoa Kỳ và các cường quốc
Liên Âu, trước ý chí của ông Putin. Các nước Tây phương đều thiếu thống
nhất và phối hợp kém trong ba tháng biến động và hình như bị bất ngờ khi
ông Putin lấy quyết định can thiệp. Phần mình, ông Putin biết khai thác
nhược điểm ấy của Tây phương để chủ động tiến thoái mà thâm tâm thì
không muốn Ukraine theo Âu Châu. Cùng lắm thì là một nước thân Nga theo
thể chế liên bang để dung hòa những dị biệt bên trong. Ngoài ra, nếu ông
Putin tỏ vẻ yếu thế trước áp lực của Tây phương thì chế độ thật ra vẫn
độc tài của ông ta sẽ bị rúng động ở nhà, ở bên trong nước Nga.
Vì vậy, tôi e rằng ông Putin sẽ khó xuống thang sau khi đã gây ra một
vụ khủng hoảng và tình hình có thể suy đồi rất nhanh với những biện
pháp trừng phạt rồi trả đủa của đôi bên. Và chính là sự bất nhất của các
nước Tây phương - thí dụ như lập trường có vẻ hòa giải của Đức, hoặc
việc Anh không muốn áp dụng biện pháp cấm vận với các tài phiệt Nga đang
làm ăn tại Anh quốc – càng khiến ông Putin nghĩ là cuối cùng thì mình
sẽ thắng. Vì vậy tôi không lạc quan.
Ảnh hưởng kinh tế dây chuyền
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry (P) và Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov (T) gặp nhau tại Paris hôm 05/3/2014. AFP photo
Vũ Hoàng: Thưa ông, trong giả thuyết bi quan đó thì những gì có thể xảy ra về mặt kinh tế?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Tôi trộm nghĩ là trong kinh tế, ta nên dự
trù kịch bản xấu để phòng ngừa trước và không bị bất ngờ. Nếu việc đối
thoại giữa Tây phương, kể cả tổ chức NATO, với Nga mà không đẩy lui được
không khí đối đầu thì mâu thuẫn sẽ chuyển qua mặt trận kinh tế và đôi
bên đều bị thiệt hại. Nhưng thiệt hại nặng nhất là kinh tế Ukraine và
kinh tế Nga, với hậu quả lây lan qua Âu Châu và toàn cầu, kể cả Trung
Quốc. Tương đối có lợi nhất vẫn là Hoa Kỳ vì ở xa!
Vũ Hoàng: Xin ông lần lượt giải thích cho dự đoán này.
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Ukraine đang bị nguy cơ vỡ nợ và là bạn
hàng với cả Âu Châu và Nga. Kim ngạch ngoại thương của họ là vài chục tỷ
với Nga và vài chục tỷ với Âu Châu và được các ngân hàng Nga cho vay
gần 30 tỷ và các ngân hàng Âu Châu cho vay 23 tỷ. Nếu Ukraine vỡ nợ, cả
hai khối Nga-Âu đều bị thiệt hại. Với Âu Châu chưa ra khỏi vụ khủng
hoảng Euro thì một tổn thất nặng của các ngân hàng Âu Châu sẽ là điều
cực bất lợi. Nước Nga cũng chẳng khá hơn gì và tổn thất của các tài
phiệt ngân hàng Nga sẽ dội ngược vào thế lực chính trị của ông Putin.
Khác với thời Liên Xô, Liên bang Nga ngày nay đã mở cửa buôn bán ra
ngoài, chủ yếu là với Âu Châu nhờ nguồn năng lượng của mình. Khi đôi bên
leo thang trả đũa nhau, thí dụ như Nga phong tỏa khí đốt bán qua Âu
Châu, thì cả hai cùng bị thiệt, nhất là Nga vì năng lượng đem lại hơn
phân nửa số thu cho ngân sách quốc gia, là 75% của xuất khẩu và 3/4 là
bán qua Âu Châu. Ngân sách này đang bị nguy khốn vì 63 tỉnh trong tổng
số 83 tỉnh, thành hay các nước Cộng hoà trong Liên bang lại mắc nợ và có
thể vỡ nợ. Nếu tình hình trở thành nguy ngập thì Nga bị nạn tẩu tán tài
sản, làm đồng Rúp càng mất giá, và vì kinh tế đang bị suy trầm với đà
tăng trưởng giảm mạnh, nạn lạm phát và khủng hoảng ngân hàng sẽ bùng nổ.
... Nhưng thiệt hại nặng nhất là kinh tế Ukraine và kinh tế Nga, với hậu quả lây lan qua Âu Châu và toàn cầu, kể cả Trung Quốc.
- Ô. Nguyễn-Xuân Nghĩa
Khi đó, nhiều ngân hàng Âu Châu, nhất là Đức, sẽ bị vạ! Các ngân hàng
Trung Quốc đã trút tiền vào Âu Châu làm ăn cũng bị mất vốn. Trong
trường hợp này, không chỉ kinh tế Nga mà cả khối Tây Âu và Đông Âu đều
suy trầm, kéo theo nạn suy trầm toàn cầu. Nước Nga từng bị như vậy vào
năm 1998 sau vụ khủng hoảng Đông Á năm 1997 nên ông Putin mới có cơ hội
lãnh đạo từ năm 1999. Lần này thì ngược lại, có khi sẽ khỏi ra tái tranh
cử.
Vũ Hoàng: Hồi nãy ông có nói một câu là Hoa Kỳ tương đối lại có lợi nhất, vì sao như vậy?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Liên bang Nga có một võ khí kinh tế là năng
lượng và từ năm năm nay, các nước Âu Châu đã muốn đa diện hóa nguồn
cung cấp để ít lệ thuộc hơn vào khí đốt của Nga. Với vụ khủng hoảng
Ukraine, Âu Châu có thể bớt sợ về môi sinh và sử dụng công nghệ gạn cát
ra dầu và khí nên tạo cơ hội cho Hoa Kỳ phát triển loại kỹ thuật này.
Yêu cầu và cơ hội tại Âu Châu cũng khiến Hoa Kỳ mau chóng cải sửa luật
lệ để xuất khẩu khí lỏng và cả xăng dầu.
Nói vắn tắt thì nước Mỹ đang có tiềm lực rất lớn về năng lượng, khi
tranh chấp kinh tế bùng nổ vì vụ Ukraine, nước Mỹ sẽ thay đổi chính sách
rất nhanh để khai thác tiềm lực đó và giá dầu càng giảm thì Nga càng
điêu đứng! Dưới 90 đô la một thùng là Putin hết xưng hùng xưng bá!
Vũ Hoàng: Xin cám ơn ông Nghĩa về cuộc trao đổi lý thú này!
http://www.rfa.org/vietnamese/programs/EconomicForum/ukranian-effect-global-economy-nxn-03052014152853.html
http://www.rfa.org/vietnamese/programs/EconomicForum/ukranian-effect-global-economy-nxn-03052014152853.html
Địa phương Nga mắc nợ
03262014-ddkt-vh-nxn.mp3
Mọi người xếp hàng để rút tiền gửi tại một chi nhánh của Ukraina PrivatBank tại Sevastopol hôm 19/3/2014
AFP photo
Trong vụ Ukraine với biện pháp chế tài được Liên bang Nga và các nước Tây phương hăm dọa áp dụng với nhau, có một chi tiết kinh tế đáng lưu ý là núi nợ của các địa phương Nga. Diễn đàn Kinh tế sẽ tìm hiểu về nhược điểm kinh tế và chính trị này của Nga, qua sự phân tích của chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa do Vũ Hoàng thực hiện sau đây.
Vũ Hoàng: Xin kính chào ông Nghĩa. Thưa ông, Khi Liên bang Nga sát nhập bán đảo Crimea và hăm dọa nhiều khu vực của Ukraine thì mâu thuẫn gia tăng giữa Nga và các nước Tây phương. Trong mâu thuẫn này, thế giới theo dõi biện pháp chế tài mà đôi bên sẽ thi thố, với hiệu ứng toàn cầu.
Giữa bối cảnh ấy thì hôm 20 vừa qua, hai công ty lượng giá trái phiếu là Fitch và Standard & Poor's đánh sụt mức khả tín của tín dụng Nga và còn dự báo nạn suy trầm kinh tế của Nga. Khi đó, ta nhớ lại là trong chương trình vào đầu Tháng Ba, khi nói về hiệu ứng kinh tế của vụ Ukraine ông nhắc tới việc 63 trong số 83 địa phương của Nga còn có thể bị vỡ nợ. Vì vậy, kỳ này xin đề nghị ông giải thích chuyện vỡ nợ đó cho thính giả của chúng ta. Trước hết là về các địa phương Nga, thưa ông, đấy là gì?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Nước Nga theo thể chế liên bang khá đặc biệt. Tính đến ngày 18 Tháng Ba tuần trước thì họ có 85 địa phương, gọi là "chủ thể liên bang". Trong số này, hai chủ thể mới là "Cộng hoà Crimea" trong ngoặc kép và Thành phố Liên bang là Sevastopol trong bán đảo Crimea, vừa do Liên bang Nga cưỡng đoạt của Ukraine nên không được quốc tế công nhận. Nói về tổ chức trước khi thôn tính Crimea thì Liên bang Nga có 83 địa phương, chia làm sáu loại, gồm 21 Cộng hoà, chín vùng lãnh thổ gọi là "krais", 46 tỉnh gọi là "oblasts", hai thành phố liên bang, một "oblast" tự trị của dân Do Thái và bốn khu tự trị gọi là "okrugs". Chúng ta sẽ đơn giản gọi chung là "các địa phương" để thính giả khỏi nhức đầu.
Chi tiết thứ hai đáng nhớ là trên lãnh thổ quá rộng, trải lên chín múi giờ, thì chính quyền trung ương, Phủ Tổng thống hay điện Kremlin, không thể trực tiếp cai trị mà phải tản quyền cho lãnh đạo địa phương, gọi là Chủ tịch nước Cộng hoà hoặc thống đốc, thị trưởng, v.v... Bài toán của trung ương là kiểm soát được sự thần phục của địa phương để tránh nạn ly khai hay độc lập như đã thấy sau khi Liên Xô tan rã năm 1991. Cái yêu cầu muôn thuở, từ thời Đế quốc Nga qua Liên bang Xô viết rồi Liên bang Nga ngày nay, dẫn tới một mâu thuẫn kinh tế là trung ương trưng thu hay tài trợ cho các địa phương để duy trì được hệ thống chính trị của họ?
Đấy không là vấn đề trừu tượng vì khi Nga bị hiệu ứng của vụ khủng hoảng Đông Á năm 1997 thì nhiều địa phương đòi ly khai để lo lấy thân. Sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1991 thì vụ khủng hoảng 1998 này là biến cố thứ hai đe dọa sự tồn vong của Liên bang. Thời đó, ông Vladimir Putin lên làm trùm mật vụ liên bang, hậu thân của cơ quan KGB, trước khi làm Thủ tướng rồi Tổng thống, nên ý thức được mối nguy đó. Ta có nhắc chuyện xưa thì mới hiểu ra rủi ro hiện tại.
Vũ Hoàng: Thính giả của chúng ta quen với cách phân tích của ông là dẫn từ bối cảnh xa xưa đến chuyện hiện tại. Thời đó, vào năm 1998, Liên bang Nga bị khủng hoảng tài chính và ngoại hối, thực tế vỡ nợ. Khi ấy chuyện các địa phương đòi ly khai đã diễn tiến ra sao?
Dư luận quá chú ý đến hậu quả khủng hoảng thời 2008 của các nước công nghiệp hoá nên ít thấy ra mối nguy vỡ nợ của các địa phương Nga và khả năng chống đỡ rất kém của trung ương vì thật ra phương tiện cũng có hạn.Nguyễn-Xuân Nghĩa: Năm đó, Liên Xô mới tan rã có sáu bảy năm, công khố Liên bang Nga kiệt quệ và nạn khủng hoảng Đông Á dội về khiến chính quyền trung ương chấn động, lãi suất lên tới 150% và nhiều địa phương bị thiệt hại nặng, thậm chí thiếu ăn, mà không được trung ương cấp cứu. Nhiều khu vực bị nạn bèn giữ lại tài nguyên và thực phẩm trong lãnh thổ để lo cho cư dân của họ, hoặc bất chấp sự cấm đoán của trung ương mà bán đất hay vay nước ngoài như trường hợp của St Petersburg. Trung ương bất lực và Bộ Tư pháp cho rằng gần hai phần ba địa phương vi phạm luật lệ liên bang! Tổng thống Boris Yeltsin bèn đưa ông Putin lên cầm đầu cơ quan An ninh Liên bang FSB rồi vào Hội đồng An ninh để thẳng tay thanh trừng địa phương nào có ý nổi loạn. Qua năm 1999, do sự lãnh đạo của những người thân tín của trung ương, có 46 trong số 89 địa phương theo quy định thời ấy đã đồng ý tập trung quyền lực về trung ương.
- Nguyễn-Xuân Nghĩa
Sau khi lên làm Tổng thống từ năm 2000, ông Putin tiếp tục chiều hướng tập quyền và có tám năm tương đối ổn định nhờ thương phẩm và năng lượng lên giá. Rồi vụ Tổng suy trầm năm 2008 làm Nga lại bị khủng hoảng vào năm 2009 với hậu quả là trung ương thu vén phương tiện cho mình giữ được quân bình ngân sách và trút thiệt hại xuống địa phương. Hậu quả ngày nay là nguy cơ vỡ nợ của nhiều địa phương. Dư luận quá chú ý đến hậu quả khủng hoảng thời 2008 của các nước công nghiệp hoá nên ít thấy ra mối nguy vỡ nợ của các địa phương Nga và khả năng chống đỡ rất kém của trung ương vì thật ra phương tiện cũng có hạn.
Vũ Hoàng: Chúng ta đi vào hồ sơ vỡ nợ ấy. Thưa ông, tình hình thực tế đã diễn tiến thế nào?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Từ vụ khủng hoảng 2009, khi kinh tế Nga bị suy trầm nặng, các địa phương đều thiếu tiền và phải đi vay. Tiền vay của nhiều tỉnh đã tăng hơn gấp đôi, từ kim ngạch tương đương với khoảng 35 tỷ đô la vào năm 2010 nay đã lên tới gần 80 tỷ. Cũng S&P còn dự báo là qua năm 2015 thì khoản nợ này sẽ vượt trăm tỷ đô la.
Nguy cơ vỡ nợ
Chi nhánh ngân hàng
Investbank tại thị trấn Pionersk bị Ngân hàng Trung ương Nga thu hồi
giấy phép. Ảnh chụp hôm 13/12/2013. AFP photo
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Tổng số công trái của liên bang và địa phương của Nga chỉ khoảng 300 tỷ, bằng 14% Tổng sản lượng, tức là không nhiều. Nhưng cái khó ở đây là các địa phương không có cơ chế và quy cách xóa nợ hay giảm nợ như chính quyền liên bang tại trung ương. Chúng ta phải tìm hiểu sự kiện chuyên môn ấy thì mới thấy ra ách tắc nguy ngập cho tương lai trước mặt.
Số là các địa phương mà bị thâm hụt ngân sách thì có thể đi vay qua ba ngả, là ngân hàng, phát hành công trái hay vay ngân sách của trung ương chẳng hạn, mà phải được trung ương cho phép vì khi đi vay là họ mặc nhiên cạnh tranh với trung ương trên thị trường tài chính. Ngân hàng mà cho địa phương vay thì tính lãi suất cao hơn và kỳ hạn chỉ bằng phân nửa của trung ương. Vì vậy, các địa phương đều ưa vay ngân sách của trung ương mà trung ương lại thấy việc tài trợ ấy kém lời nên cũng muốn hạn chế trước sau chỉ cho vau có vài tỷ đô la mà thôi. Hậu quả là các địa phương thiếu tiền mà vay ngân hàng thì lại bị lãi suất đắt hơn, và cao quá khả năng hoàn trái. Theo cơ quan S&P ước lượng thì trong 83 tỉnh thành địa phương thì chỉ có 20 khu vực là có quân bình ngân sách hoặc thặng dư nho nhỏ, còn 63 địa phương kia bị chết kẹt và có thể vỡ nợ.
Chuyện thứ hai là từ vụ khủng hoảng năm 2009, kinh tế Nga bị suy trầm và thay vì tăng trưởng cỡ 3-4% thì năm ngoái chỉ được 1,3%, và năm nay còn ít hơn như tuần qua nhiều nơi đã dự báo. Vào hoàn cảnh đó, trung ương lúng túng chẳng thế tung tiền chuộc nợ hay cấp cứu địa phương bị nạn và đến hạn kỳ trả nợ. Đã vậy, các địa phương còn bị chính quyền trung ương của ông Putin đòi tăng mức đầu tư và lương bổng để tránh sự bất mãn của dân chúng. Hậu quả là vòng luẩn quẩn vì đầu tư giảm, nợ tăng, ngân hàng mất nợ và tư bản tháo chạy khỏi thị trường Nga, nhiều tập đoàn kinh tế nhà nước phải đóng cửa hãng xưởng ở địa phương.
Vũ Hoàng: Qua những gì ông trình bày thì hình như trung ương và địa phương đang giành nhau một cái bánh nhỏ hơn trước. Nếu nhớ lại kinh nghiệm từ vụ khủng hoảng 1998 hay 2009, phải chăng bài toán muôn thuở của nước Nga sẽ là làm sao san xẻ quyền lực chính trị và quyền lợi kinh tế giữa trung ương với địa phương?
Theo cơ quan S&P ước lượng thì trong 83 tỉnh thành địa phương thì chỉ có 20 khu vực là có quân bình ngân sách hoặc thặng dư nho nhỏ, còn 63 địa phương kia bị chết kẹt và có thể vỡ nợ.Nguyễn-Xuân Nghĩa: Thưa đúng vậy vì Liên bang Nga chỉ là một xứ nghèo mà có lắm võ khí.
- Nguyễn-Xuân Nghĩa
Mâu thuẫn kinh tế tài chính giữa trung ương với các địa phương đang là vấn đề thuộc loại hữu cơ vì nằm trong cơ chế chính trị của chế độ. Trung ương ngày nay đã mạnh hơn, có gần 700 tỷ đô la trong khối dự trữ ngoại tệ và các quỹ đầu tư hay dự phòng của nhà nước, nhưng các địa phương khó trông đợi gì ở sự cấp cứu của trung ương như ta đã từng thấy năm 2009. Việc một số địa phương nay mai có thể vỡ nợ là điều ngày càng rõ khiến trung ương phải nghĩ tới biện pháp triển hạn nợ hoặc cho ngân hàng quốc doanh lớn nhất là Sberbank tung tiền tài trợ và trông đợi vào nguồn thu nhờ năng lượng vẫn còn cao giá. Nhưng sau vụ khủng hoảng Ukraine, tình hình sẽ đổi khác. Ngoài ra, ông Putin còn gặp nhiều khó khăn trong nội bộ nên thật ra cũng khó xoay trở.
Vũ Hoàng: Thưa ông, những khó khăn đó là gì?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Trước hết là sự thần phục chẳng có gì là chắc chắn của nhiều địa phương vì cư dân ở dưới chưa chắc đã nghe theo lãnh tụ do trung ương cất nhắc ở trên. Thứ hai là sự chuyển dịch dân số với đà sút giảm của tỷ trọng của người Nga, da trắng, theo Chính thống giáo, so với các sắc tộc hay tôn giáo khác và so sánh với các di dân nhập cư vào Nga. Vì thế, để giữ quyền thống trị của dân Nga, trung ương phải gánh vác khó khăn của nhiều địa phương bất mãn vì mức sống sa sút.
Thứ ba, ngay trong nội tình Nga thì phong trào chống đối ông Putin đã manh nha từ năm 2011-2012 và dù có bị dẹp thì tình hình chưa hẳn ổn định. Việc chiếm đoạt Crimea và uy hiếp Ukraine có thể khích động tinh thần dân tộc của người Nga và giúp ông ta có thêm uy thế nội bộ. Nhưng nhiều người Nga quá khích thì không đồng ý với việc trung ương chi tiền trợ giúp di dân và các nước Cộng hòa Hồi giáo ở miền Bắc Caucasus. Ngược lại, không phải người Nga nào cũng đồng ý với chế độ thật ra độc tài và thiếu dân chủ lại dùng võ lực uy hiếp xứ Ukraine.
Bây giờ, trong hoàn cảnh kinh tế càng thêm khó khăn vì vụ Ukraine và đòn trừng phạt của Tây phương, mối nguy vỡ nợ và ly khai của nhiều địa phương trở thành chuyện có thật. Nếu ông Putin lại dùng bạo lực trấn áp như vào năm 1998, nội tình Liên bang Nga sẽ gặp biến động mới. Đâm ra việc thôn tính Crimea có thể dẫn tới hậu quả bất lường về kinh tế và lan rộng thành khủng hoảng chính trị. Kết luận ở đây vẫn là lực bất tòng tâm, càng muốn bành trướng thì càng gặp khó khăn kinh tế bên trong một quốc gia thật ra vẫn lạc hậu chỉ sống nhờ bạo lực và năng lượng. Chúng ta rất nên theo dõi chuyện nợ nần của các địa phương bên trong nước Nga.
Vũ Hoàng: Xin cám ơn ông rất nhiều.
Trận địa tài chánh – Đánh nhau bằng tiền
DDKT04022014.mp3
Tổng Thống Mỹ Barack Obama và Tổng Thống Nga Vladimir Putin tại Hội nghị G20 ở Mexico, ảnh minh họa chụp tháng 6 năm 2012.
AFP
Khi dư luận thế giới theo dõi biến chuyển vừa có tính cách an ninh, quân sự và ngoại giao giữa Liên bang Nga và các nước Tây phương về cục diện tại Ukraine, có một trận đấu khác đã diễn ra âm ỉ với những lẽ được thua ít ai nhìn thấy. Đó là trận địa tài chính. Diễn đàn Kinh tế tìm hiểu quy quy luật lời lỗ và chìm nổi của trận đánh này qua phần phân tích của chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa. Xin quý vị theo dõi Vũ Hoàng đặt vấn đề như sau:
“Phóng tài hóa để thu nhân tâm”
Vũ Hoàng: Xin kính chào ông Nghĩa. Thưa ông, một số người cho rằng vụ khủng hoảng Ukraine có thể đã bùng nổ từ Tháng 12 năm ngoái khi Liên bang Nga cho Chính quyền của Tổng thống Viktor Yanukovych vay 15 tỷ đô la dưới hình thức mua trái phiếu và còn giảm giá dầu khí bán cho Urkaine đến 33%. Giải pháp tài chính đó mới khiến ông Yanukovych hủy bỏ việc ký kết Hiệp ước Thương mại và Hợp tác với Âu Châu làm dân chúng biểu tình phản đối, dẫn tới việc ông ta ra quyết định đàn áp nên mới bị Quốc hội truất phế. Từ đó, Tổng thống Vladimir Putin của Nga mới tung biện pháp uy hiếp Ukraine và thôn tính luôn bán đảo Crimea. Sau đấy, mâu thuẫn bùng nổ giữa Liên bang Nga và các nước Tây phương về số phận và nền độc lập của Ukraine, thể hiện qua những biện pháp trừng phạt tài chính của Tây phương, đứng đầu là Hoa Kỳ.Thưa ông, nhắc lại bối cảnh, chúng tôi xin đề cập tới một loại võ khí ngầm ngầm là tiền bạc. Độc giả của chúng ta có thể muốn biết là ai được và ai thua trong trận đánh tài chính đó?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Nếu lịch sự thì ta dùng ngạn ngữ Á Đông là ông Putin muốn "phóng tài hóa để thu nhân tâm", hoặc nói cho phũ phàng là dùng tiền bạc lung lạc xứ khác, và tiền chỉ là phương tiện mà thôi. Vì thế, chúng ta cần tính điểm lời lỗ theo một tiêu chuẩn khác.
Nếu lịch sự thì ta dùng ngạn ngữ Á Đông là ông Putin muốn "phóng tài hóa để thu nhân tâm", hoặc nói cho phũ phàng là dùng tiền bạc lung lạc xứ khác, và tiền chỉ là phương tiện mà thôi.Tôi lấy ví dụ trong vụ Ukraine là khi biến động bùng nổ thì hôm 13 Tháng Giêng cựu Tổng trưởng Tài chính của Nga là Alexei Kudrin đã cảnh báo rằng nếu Ukraine không cải tổ kinh tế mà được vay như vậy từ một quỹ đầu tư của Nga thì quỹ này sẽ bị rủi ro mất tiền. Ngay hôm sau Bộ Tài Chính Nga thông báo quỹ đầu tư này bị lỗ 763 triệu đô la trong Tháng 12, còn quỹ An sinh thì lỗ mất hơn 660 triệu đô la. Ví dụ nói trên làm nổi lên ba chuyện.
-Nguyễn-Xuân Nghĩa
Đầu tiên, giới chức Nga biết rõ sự bất trắc kinh tế và bất toàn tài chính của Ukraine dưới triều Yanukovych. Điển hình là sau khi ông ta đào thoát qua Nga thì chính quyền lâm thời tại Kyiv mới phát giác là trong bốn năm chấp chánh của ông ta, cỡ 70 tỷ đô la bị tẩu tán và công khố có 37 tỷ cho vay ra mà biến mất tiêu. Thứ hai, các định chế tài chính như Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF hay Ngân hàng Thế giới, hoặc các chính quyền hay ngân hàng thương mại Tây phương không thể cho một chế độ như vậy vay tiền mà phải đặt điều kiện sử dụng và hoàn trái rõ ràng. Thứ ba, vậy mà Putin vẫn tài trợ các nước này thì hiển nhiên là ông ta nhắm vào mục tiêu khác biệt với chuyện lời lãi. Kết luận ngắn gọn ở đây là Nga đưa ra các dự án cho vay với chủ đích tranh thủ các nước Đông Âu, và ở trong là các nước Trung Âu. Mục tiêu là chiến lược, tài chính chỉ là phương tiện.
Vũ Hoàng: Như vậy thì Ukraine không là ngoại lệ mà nằm trong trào lưu mua chuộc của Nga hay sao?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Cho đến khi vụ Ukraine bùng nổ, người ta mới thấy Liên bang Nga đã có chiến lược tung tiền tài trợ để lôi kéo các nước trong vùng biên vực. Nhìn từ Bắc xuống Nam, các nước như Belarus, Ukraine, Hungary, Serbia, Bulgaria, thậm chí cả Cyprus, đều được Nga cho vay với điều kiện ưu đãi mà bất kể rủi ro mất vốn.
Một tấm áp phích tại
Sevastopol ngày 11 tháng 3 năm 2014 với hàng chữ - Ngày 16/3, chúng ta
sẽ chọn một trong hai ... hay ... - miêu tả Crimea trong màu đỏ với một
hình chữ vạn và được bao bọc trong dây thép gai (trái) và Crimea với các
màu sắc của lá cờ Nga. AFP PHOTO.
Thứ tư là xứ Serbia, dù muốn giữ thế hợp tác với cả Âu lẫn Nga, cũng được cho vay tỷ rưỡi kể từ đầu năm ngoái để tài trợ thiếu hụt ngân sách, canh tân hệ thống vận tải và thực hiện dự án lập ống dẫn khí ở mạn Nam, gọi là South Stream. Thứ năm là xứ Bulgaria, được chiếu cố để góp phần tiến hành dự án ống dẫn South Stream nhằm bán khí đốt vào thị trường Âu Châu qua ngả khác. Sau cùng, dù là xứ hải đảo rất nhỏ đang bị khủng hoảng, Cộng hoà Cyprus hay Síp như lối gọi của Việt Nam cũng được Nga tung tiền và giảm lãi suất đề nâng đỡ. Những thí dụ nói trên cho thấy Nga chẳng sợ lỗ mà cố dùng tiền tranh thủ các nước tiếp cận để xây dựng vùng trái độn cho mình.
Nghịch lý hai chiều
Vũ Hoàng: Nhưng thưa ông, một tỷ nơi này vài tỷ nơi kia thì cộng lại cũng là khoản tiến lớn. Mà kinh tế Nga đang bị suy trầm với tốc độ tăng trưởng năm qua chỉ có 13% và kỳ trước ông còn nói đến nguy cơ vỡ nợ của 63 địa phương Nga đã đi vay quá sức hoàn trả. Đã vậy, Ngân hàng Thế giới vừa cảnh báo hôm 26 rằng năm nay kinh tế Nga không có triển vọng sáng sủa và có thể gặp kịch bản họ gọi là "rủi ro cao" là kinh tế không tăng trưởng được tới 1,1% như dự báo mà còn sụt 1,8%. Trong hoàn cảnh đó thì ông Putin lấy tiền đâu ra để phóng tài hóa?Nguyễn-Xuân Nghĩa: Tôi thấy câu hỏi rất hay vì giúp ta lượng định rủi ro khi đôi bên, là Nga và các nước Tây phương, bước vào đấu lực về kinh tế tài chính với nhau vì vụ Ukraine. Trước hết, xin nhắc chuyện xưa để mình hiểu ra cách cân nhắc rủi ro của đôi bên.
Nếu đôi bên cùng leo thang thì tác dụng mạnh nhất sẽ là làm kinh tế Nga không chỉ suy trầm mà còn suy thoái. Tức là không tăng trưởng chậm hơn mà còn sụt đà tăng trưởng theo số âm.Khi còn là sĩ quan tình báo, ông Putin đã chứng kiến sự sụp đổ của Liên bang Xô viết vào năm 1991 mà ông cho là "đại họa của thế kỷ". Bước vào vị trí cầm quyền từ năm 1999, ông ta khó quên gần 10 năm hỗn loạn của Liên bang Nga với tài sản quốc gia bị một thiểu số tẩu tán hoặc thu vét trong khi quốc gia vỡ nợ vào năm 1998 do hiệu ứng của khủng hoảng Đông Á. Vì vậy, khi lãnh đạo từ đầu năm 2000, ông Putin triệt để thâu tóm cả quyền lực lẫn tài chính vào trong tay chính quyền của mình.
-Nguyễn-Xuân Nghĩa
Sau đó thì chính trị có ổn định, kinh tế khởi sắc nhờ năng lượng lên giá và nhờ hợp tác với các doanh nghiệp và ngân hàng Tây phương. Phải chăng Putin cho là có thể phản công để thu hồi ảnh hưởng đã mất từ thời Xô viết, như người ta đã thấy trong vụ khống chế Georgia năm 2008? Nhưng ngay sau đó lại có một vụ khủng hoảng khác do nạn Tổng suy trầm toàn cầu 2008-2009.
Số là năm 2009, hậu quả khủng hoảng tài chính bên Âu và Mỹ khiến sản lượng kinh tế Nga bị sụt 8%, là con số suy sụp nặng nhất trong các nền kinh tế lớn của thế giới. Trong có vài tuần, thị trường chứng khoán Nga mất toi ngàn tỷ đô la, doanh nghiệp, ngân hàng và cả nhà nước Nga đều điêu đứng. Đấy lại là lúc các ngân hàng Tây phương tháo chạy khỏi thị trường Nga và trở về đối phó với những khó khăn ở nhà. Hậu quả là một nghịch lý hai chiều rất đáng chú ý.
Vũ Hoàng: Ông vừa tóm lược một chuỗi biến động trong hai chục năm và nói đến một nghịch lý hai chiều, điều ấy có nghĩa là gì?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Thứ nhất, sau khi Liên Xô tan rã, các nước Đông Âu được giải phóng và hội nhập với Âu Châu, họ phát huy kinh tế thị trường và xây dựng dân chủ. Các chính quyền và ngân hàng Tây phương mở rộng hợp tác với Nga trong tinh thần lạc quan tương tự, là góp phần cải tạo kinh tế Nga, với quy cách làm ăn trong sáng minh bạch của khu vực tư doanh. Nhờ đó mà còn có thể kéo Nga theo trào lưu dân chủ và kinh tế thị trường. Thế rồi vụ khủng hoảng năm 2009 tại Nga và năm 2010 trong khối Euro là gáo nước lạnh xối thẳng vào lý tưởng đó. Chẳng những vậy, biến động Âu Châu còn khiến ông Putin nghĩ là đã có cơ hội tái diễn việc khuynh đảo Georgia trên một quy mô lớn gấp bội, là Ukraine. Đấy là một nghịch lý bất ngờ cho những ai nuôi ảo tưởng là cải tạo kinh tế sẽ dẫn tới cải cách chính trị cho dân chủ.
Nghịch lý kia là khi các ngân hàng Tây phương bị chấn động, các đại gia tài phiệt Nga bị mất vốn và cũng tháo chạy ra ngoài thì doanh nghiệp Nga trông cậy vào đâu? Câu trả lời là vào nhà nước. Tức là khủng hoảng và tổng suy trầm tại các nước Tây phương dẫn tới hậu quả ngược ở tại Nga, là càng lánh xa kinh tế thị trường và càng củng cố chế độ tập quyền, của nhà nước, tập đoàn kinh tế và ngân hàng của nhà nước. Khi ấy, ta hiểu vì sao mà trung ương nắm chặt ngân sách và để các địa phương mắc nợ ngập đầu. Khi tập trung phương tiện như vậy rồi thì ông Putin cho là có thể tung tiền hoặc đưa các tập đoàn kinh tề nhà nước như Gasprom nhằm lung lạc xứ khác.
Kết luận lý thú ở đây là hai phe đều muốn tác động bằng quyền lực là tiền bạc.
Vũ Hoàng: Khi đó ta trở lại chuyện cơ bản là đôi bên đang đánh trận tài chính như thế nào?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Bước đầu, các nước Tây phương đánh vào túi tiền của tài phiệt Nga để làm suy yếu hệ thống chính trị của Putin. Nếu đôi bên cùng leo thang thì tác dụng mạnh nhất sẽ là làm kinh tế Nga không chỉ suy trầm mà còn suy thoái. Tức là không tăng trưởng chậm hơn mà còn sụt đà tăng trưởng theo số âm. Trong khi đó, kinh tế Nga vốn đã suy yếu sẽ chẳng cầm cự được lâu. Việc tung tiền mua chuộc các nước trong vùng biên vực như chúng ta phân tích ở trên sẽ khó tái diễn. Ngược lại, Nga sẽ hết tiền đầu tư để hiện đại hóa kinh tế, dù là theo định hướng của nhà nước Putin, mà còn bị khủng hoảng ngân sách như đã từng bị năm 2009. Nếu năng lượng lại sụt giá nữa thì tình hình còn bi đát hơn nhiều.
Để kết luận, tôi trộm nghĩ là trong 14 năm cầm quyền vừa qua, chưa khi nào ông Putin có cái thế mạnh như hiện nay, nhưng cái lực lại tiêu hao dần cho tới khi kinh tế khủng hoảng làm hệ thống chính trị bị lung lay. Vì lẽ ấy mà mình rất nên theo dõi trận địa tài chính đầy hấp dẫn này.
Vũ Hoàng: Xin cảm tạ ông Nghĩa về cuộc phỏng vấn này.
http://www.rfa.org/vietnamese/programs/EconomicForum/financial-cost-to-russia-nxn-04022014094527.html
10 ĐIỀU DỐI TRÁ TRONG CUỘC HỌP BÁO CỦA PUTIN
Một buổi lên lớp tốt của KGB - có thể nói thế
sau khi nhìn thấy cái nôi tuyên truyền, đó là "một cuộc trò chuyện với các
phóng viên" của Tổng thống Nga. Nói ngắn hơn: một hỗn hợp của sự thật, nửa
sự thật và cuối cùng là sự dối trá. Một hỗn hợp đầu cơ sai lạc.
Angela Merkel sau cuộc nói chuyện với Putin cho rằng ông
ta sống trong thực tế khác. Còn Anne Applebaum thì bình luận cuộc họp của tổng
thống với truyền thông.
"Cuộc họp báo của ông Putin cho thấy
rằng, chúng ta có thể đã đạt đến điểm kỳ lạ khi nhà độc tài tin vào tuyên
truyền của chính mình".
Thế nhưng, có thực sự Putin tin vào tất cả
những gì ông ta nói? Đáng ngờ. Putin là một cựu điệp viên KGB cao cấp, ông ta
biết mình nói gì và làm gì. Những lời của ông ta hôm nay - cho thế giới là sự
dối trá rõ ràng - nhưng có chủ ý nhắm mục tiêu đến người nhận cụ thể: xã hội
Nga và một phần thân Nga của xã hội Ukraina.
Dưới đây là 10 lời nói dối lớn nhất Putin:
1) Trong Ukraine đã diễn ra cuộc đảo chính
vi hiến; Tổng thống hợp pháp vẫn là Yanukovich
Trong việc tiếp quản quyền lực tại Kiev đã có một khiếm
khuyết về thủ tục, nhưng sự thay đổi này không trái với hiến pháp. Victor Yanukovich tự nguyện trao quyền lực -
chạy trốn khỏi Kiev,
và sau đó lẩn trốn tại một địa điểm không rõ và im lặng trong vài ngày. Nếu
quốc hội vẫn coi ông ta là Tổng thống, đất nước sẽ bị tê liệt, bởi vì tất cả
thay đổi - được công nhận bởi Yanukovich và phe đối lập vào ngày 21 tháng Hai -
cần đến chữ ký của người đứng đầu nhà nước. Do đó, Quốc hội đã thông qua một
nghị quyết rằng, Yanukovich "trong một trường hợp vi hiến đã rút khỏi việc
thực hiện các quyền đuợc quy định bởi hiến pháp và do đó không thực thi nghĩa
vụ của mình".
Putin nói về những lý do loại bỏ tổng
thống (theo Điều 108 của Hiến phápUkraine),
rằng không có điểm nào trong số đó đã được thực thi. Nhưng quốc hội đã dựa trên
điều cao hơn, Điều 108 Chương 5 của Hiến pháp, nói rằng, chủ quyền thuộc nhân
dân Ucraina, cầm quyền hoặc trực tiếp, hoặc thông qua đại diện được bầu. Trong
tình huống khẩn cấp xảy ra khi Yanukovich và đa số quan chức quan trọng nhất
của nhà nước chạy trốn, để ngăn chặn tình trạng tê liệt của Ukraine, Hội đồng
Nhân dân Tối cao đã phải lựa chọn người thực hiện nhiệm vụ của người đứng đầu
Nhà nước, ông Oleksandr Turchynov.
- Đây là cuộc đảo chính và tiếp quản quyền
lực bằng bạo lực. Không ai có thể phủ nhận. Và ai là người phủ nhận? - Putin
nói. Toàn bộ cộng đồng quốc tế phủ nhận. Ngoại trừ Nga.
2) Phe đối lập đã phá vỡ thỏa thuận của 21
tháng 2
Thỏa thuận kết thúc cuộc xung đột đã được
ký kết ngày 21 tháng Hai năm 2014, giữa đương kim Tổng thống Yanukovich và
Arseniy Yatsenjouk, Vitali Klitschko và Oleg Tiahnybok. Người ta chờ đợi trong
vòng 48 giờ sẽ tiếp nhận một đạo luật đặc biệt khôi phục hiến pháp năm 2004,
tạo ra một chính phủ đoàn kết dân tộc, bắt đầu việc cải cách hiến pháp và thực
hiện bầu cử tổng thống.
Nhưng Yanukovich chỉ vài giờ sau đó đã
chạy trốn khỏi Kiev,
ngăn chặn việc đưa các thỏa thuận trở thành hiệu lực khi không có người đứng
đầu nhà nước. Putin nói rằng ông Yanukovich "đi tham dự các dự án tại Kharkov, nhưng sau khi
ông ta đi Kharkov, thay vì rút khỏi các tòa nhà hành chính bị chiếm đóng, ngay
lập tức người ta đã chiếm cứ dinh tổng thống và trụ sở của chính phủ". Đó
là một sự dối trá - Yanukovych đã không hề tham dự Đại hội của các đại
biểu thân Nga tại Kharkov
vào ngày 22 tháng Hai. Hơn nữa, họ không muốn ông ta ở đó, khi thừa nhận rằng
ông ta đã là một con bài thừa. Yanukovich trả lời một cuộc phỏng vấn truyền
hình và sau đó biến mất trong vài ngày.
3) Can thiệp quân sự của Nga ở Ukraine phù hợp
với luật pháp quốc tế
Theo ông Putin một sự can thiệp vũ trang
tại Ukraine
của Nga sẽ phù hợp với luật pháp quốc tế. - Chúng tôi tin rằng nếu chúng ta đưa
ra quyết định, hoặc giả tôi đưa ra quyết định, về việc sử dụng các lực lượng vũ
trang, thì nó sẽ hợp pháp, hoàn toàn phù hợp với các quy tắc chung của luật
pháp quốc tế, bởi vì chúng tôi có lời kêu gọi của tổng thống hợp pháp - Putin
cho biết.
Trớc hết, ông Yanukovich vẫn là tổng thống
hợp pháp duy nhất của Nga. Thế giới công nhận chính phủ mới là hợp pháp. Thứ
hai, sự can thiệp với lý do "viện trợ nhân đạo", v.v. vi phạm Hiến
chương Liên Hợp Quốc, Tuyên bố cuối cùng của Hội đồng an ninh và hợp tác châu
Âu CSCE Helsinki và các điều ước song phương giữa Nga và Ukraine.
4) Thiếu thủ tục pháp lý của nhà nước
Ukraina
Putin nói rằng Nga xem các sự kiện tại Kiev giành quyền lực bằng
bạo lực là do "các đối tác nước ngoài" làm cách mạng. - Nếu là một
cuộc cách mạng, thì khó không đồng ý với một số chuyên gia của chúng tôi, khi
họ cho rằng, trên lãnh thổ này đã thành lập một nhà nước mới ( ... ). Và với
đất nước đó và chúng tôi không ký kết bất kỳ văn bản ràng buộc nào - ông nói.
Đây chỉ là sự giải thích theo cách của Nga
- Ukraine không có bối cảnh
nào được coi là có cơ sở ngăn chặn việc tiếp tục mang tính pháp lý của nước
Cộng hòa Ukraine.
5) Nga không hỗ trợ chủ nghĩa ly khai của Crimea
Putin đảm bảo rằng Nga không xem xét kế
hoạch sát nhập Crimea, và không có lý do thúc
đẩy phong trào ly khai ở đó. - Chỉ có công dân trong điều kiện an toàn và tự do
thể hiện ý chí của họ có thể quyết định tương lai của mình - ông nói.
Hoạt động quân sự của Nga ở Crimea mâu thuẫn với lời nói. Thậm chí không nói về các
sự kiện của những ngày gần đây. Moscow đã hỗ trợ
sự ly khai Nga ở Crimea, ví dụ bằng cách tài
trợ các tổ chức địa phương chống Ukraina.
6) Không có lính Nga ở Crimea
Putin nói rằng các nhóm vũ trang lên nắm
quyền ở Crimea là lực lượng tự vệ địa phương,
không phải binh lính Nga. Đối với những người mặc đồng phục mà không có phù
hiệu, ông nói, đồng phục như vậy "rất nhiều trong thời hậu Xô Viết, và có
thể mua chúng ngay cả trong các cửa hàng".
Đây có lẽ là sự dối trá rõ ràng nhất
Putin. Hành vi và sự xuất hiện của các "lực lượng tự vệ" cho thấy rõ
ràng rằng đây là những binh sĩ được đào tạo. Xe cộ đi lại mang biển số của Nga chỉ
là một trong các bằng chứng cho thấy họ là lính Nga từ lực lượng đặc biệt.
7) Lực lượng làm cách mạng được đào tạo ở
nước ngoài và Ukraina
Putin nói rằng trong những khu vực khác
nhau của Ukraine các chiến
binh hoạt động "được chuẩn bị ở nước ngoài, Lithuania, Ba Lan và cả
Ukraina". - Các huấn luyện viên đã đạo tạo họ một thời gian dài, hoạt động
có tổ chức, liên lạc tốt, làm việc như một chiếc đồng hồ, như lực lượng đặc
biệt - Putin cho biết.
Không có bằng chứng cho một tuyên bố như
vậy và các nước liên quan ngay lập tức phủ nhận điều này. Cách nói của Putin là
sự tiếp nối tuyên bố rằng các cuộc cách mạng Ukraina được tài trợ bởi phương
Tây (cố vấn của Putin là Sergei Glazyev nói chuyện đánh nhau được đào tạo trong
sứ quán Mỹ ở Kiev).
8) Khủng bố trụ sở của Đảng Các Khu vực ở Kiev
Nói về khủng bố tại Kiev, ông Putin đề cập
đến các sự kiện trong những ngày cuối cùng của cuộc cách mạng, khi người biểu
tình ở quảng trường Độc Lập chiếm đóng trụ sở chính của Đảng cầm quyền, Đảng
Các Khu vực. - Không có ai trong đảng hết. Có 2-3 nhân viên kỹ thuật tới. Kỹ sư
bị bắn chết trước đám đông. Người thứ hai bị dồn vào tầng hầm và bị ném chai
"Molotov cocktail" và bị thiêu sống - Thủ tướng Putin cho biết và tỏ
ra rất ngạc nhiên qua các chi tiết. Điều thú vị là câu chuyện này không ai
biết và không hề có thông tin rằng đã có hành động tàn bạo như vậy.
9) Cuộc đảo chính vũ trang ở Crimea là sản phẩm của những người "dân tộc"
Ukraina
Putin đã trình bày sự ngạc nhiên đối với
các sự kiện từ giữa tuần trước, khi một nhóm người có vũ trang vào ban đêm đã
chiếm giữ các tòa nhà chính phủ và quốc hội của khu tự trị Crimea.
Theo ông, đó là những người ủng hộ chính phủ mới tại Kiev. Nhưng không ai hỏi lý do tại sao cờ Nga
được treo ở đó và sau đó trong sự hiện diện của họ đã có cuộc bỏ phiếu trưng
cầu dân ý.
- Khi vài ngày trước, một nhóm người có vũ
trang đã cố gắng chiếm cứ quốc hội của Crimea, gây ra sự lo lắng cho người dân Crimea. Tạo ra ấn tượng rằng, họ muốn theo đuổi kịch bản Kiev tại Crimea và bắt
đầu một loạt các hành động khủng bố và hỗn loạn. Do đó, các cư dân của Crimea thành lập các ủy ban tự vệ và đã kiểm soát của tất
cả các lực lượng vũ trang - Putin cho biết.
Ông nói thêm rằng "Nhờ Thiên
Chúa", "toàn bộ thiết bị vũ tang đã nằm trong tay người dân Crimea". Đây là một lời nói dối. Thứ nhất, rất nhiều
cơ sở và đơn vị quân đội Ukraina đã không đầu hàng. Thứ hai, không có một cái
gì đó gọi là "người dân Crimea".
10) Nhà chức trách của Crimea
là hợp pháp
Putin lập luận rằng chính phủ khu tự trị
hiện nay kêu gọi sự giúp đỡ Moscow và họ muốn làm một cuộc trưng cầu dân ý có
thể quyết định sự ly khai của bán đảo với Ukraine, là hoàn toàn hợp pháp và là
một đối tác để nói chuyện với điện Kremlin. - Sau khi Thủ tướng Chính phủ trước
đó đã từ chức, quốc hội Crimea phù hợp với các thủ tục và pháp luật tại phiên
họp của Ban kiểm soát bầu một thủ tướng mới của Crimea.
Tất nhiên, đó là một thủ tướng hợp pháp. Không có một thủ tục nào vi phạm
- Putin nói.
Một sự không thật rõ ràng. Khi chọn thủ
tướng người ta đã vi phạm pháp luật. Quốc hội Crimea phải trao đổi về các đề cử
viên với của Tổng thống Ukraine.
Điều này đã không được thực hiện, hơn nữa, Aksyonov là một ứng cử viên thù địch
với ekip mới tại Kiev.
Theo RFA
No comments:
Post a Comment