60 triệu đô la bị chuột gặm
Đó là số tiền mà chính phủ Việt Nam phải trả cho ông Trịnh Vĩnh Bình,
một doanh nhân Hà Lan về Việt Nam đầu tư, tài sản bị nhà nước tịch thu,
bản thân bị giam giữ trái phép và chính phủ thất tín với người đi kiện
mình. Tổng cộng 37.581.596 đôla thiệt hại và gần 7,9 triệu đôla án phí
cộng với 15 triệu đô la mà Việt Nam đã trả cho ông Bình tại Singapore
vào năm 2005.
Đây là vụ án chấn động Việt Nam trong những năm qua từ thời ông Lê
Khả Phiêu làm TBT và ông Trần Đức Lương là Chủ tịch nước. Vụ án mang
hình ảnh “trấn lột” rõ rệt của các sứ quân địa phương khi Việt Nam vừa
đổi mới, chính phủ kêu gọi sự đóng góp của kiều bào về xây dựng đất
nước. Ông Trịnh Vĩnh Bình là người nhanh nhẩu trở về với hy vọng tạo
dựng một cơ sở kinh doanh theo ý tưởng mới. Chỉ sau 8 năm làm việc ông
đã thành công vượt mức và tạo dựng hẳn một cơ ngơi có thể gọi là đồ sộ
nhất thời bấy giờ, tháng 6 năm 1987 cho tới 1996, ông đã chiếm lĩnh thị
trường địa ốc tại tỉnh Vũng Tàu bằng cách thu mua hàng trăm héc ta đất,
xây dựng những cơ sở kinh doanh triệu đô, nuôi dưỡng hơn 3 ngàn công
nhân làm việc và thu nhập của ông lên hơn tám lần, khoảng 30 triệu đô la
so với số vốn ban đầu ông mang vào Việt Nam.
Thế nhưng do một nhóm nhân viên và người nhà của ông có toan tính bất
chính trong việc chi thu, nên ông mang họ ra tòa và lạ thay, từ nguyên
đơn ông trở thành bị cáo với cáo buộc trốn thuế, Công an Bà Rịa-Vũng Tàu
đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam ông Bình về tội "vi
phạm các quy định về quản lý và bảo vệ đất đai" và tội "đưa hối lộ".
Vụ án này rõ ràng mang tính gian lận, chính quyền địa phương đã cậy
thế lèo lái người bị cáo buộc tố cáo lại nguyên đơn là ông Trịnh Vĩnh
Bình nhằm trấn lột tài sản mà ông Bình đã tạo ra. Với kỹ thuật dàn dựng
lời khai, hồ sơ, cũng như nhân chứng, ông Bình trở thành nạn nhân Việt
kiều đầu tiên hiểu thế nào là đầu tư tại Việt Nam nơi mà hai chữ “bôi
trơn” luôn dẫn đầu trong mọi quan hệ kinh doanh.
Ông bị kêu án 11 năm tù và trong khi được tại ngoại một tuần lễ ông
bỏ trốn về Hà Lan, sau đó nhờ công ty luật Covington Burling của Mỹ ở
Washington khởi kiện chính phủ Việt Nam ra tòa quôc tế yêu cầu bồi
thường thiệt hại 100 triệu đô la.
Tại Việt Nam một tội phạm con con cũng không thể trốn ra nước ngoài
nếu không được cơ quan quản lý xuất nhập cảnh làm ngơ. Ông Trịnh Vĩnh
Bình thành công vì chính quyền muốn cho ông đi để rảnh nợ. Họ biết với
lệnh truy nã sau đó ông Bình khó lòng về lại Việt Nam để đòi công bằng.
Tuy nhiên ông không về mà ông nhờ Tòa án Quốc tế bênh vực cho trường hợp
của ông, và ông đã thành công.
Năm 2005 hai bên đạt thỏa thuận ngoài tòa ký tại Singapore ông Bình
được trả số tiền 15 triệu và Việt Nam hứa trả lại toàn bộ tài sản đã
tịch thu, đổi lại lại ông Bình rút đơn kiện tại tòa quốc tế và giữ im
lặng đối với truyền thông về thỏa thuận này.
Ngày 21 tháng 8 năm 2007 hai năm sau thỏa thuận Singapore ông Bình
lại tiếp tục kiện do Việt Nam không giữ lời hứa và ngày 11 tháng 4 năm
2019 kết quả phiên tòa đã nghiêng về ông Trịnh Vĩnh Bình.
Bản án cho thấy sự vô tư của những thẩm phán quốc tế qua phán quyết
căn cứ trên bằng chứng do hai bên đưa ra. Tuy nhiên kết quả phiên tòa
tuy gọi là Quốc tế nhưng Việt Nam học được rất nhiều bài học về luật
pháp ứng dụng trong guồng máy tư pháp, bắt đầu là phiên xử của tòa án
Nhân dân Bà Rịa Vũng Tàu vào năm 1998.
Việt kiều về đầu tư nhà đất, tuy văn bản chính phủ không cho phép
người nước ngoài đứng tên trên nhà cửa đất đai nhưng không cấm họ cho
phép người thân đứng tên trên tài sản ấy cho mình vì vậy Trịnh Vĩnh Bình
đã mạnh dạn mua hàng trăm héc ta đất cũng như xây dựng những cơ sở kinh
doanh bề thế, kết quả là bị cáo buộc “vi phạm các quy định về quản lý
và bảo vệ đất đai" và thậm chí là “đưa hối lộ”.
Nếu thật sự ông Bình vi phạm các quy định về quản lý và bảo vệ đất
đai thì Sở Nhà đất Bà Rịa Vũng Tàu mới là nơi đáng bị truy tố vì đã cấp
giấp phép cho những vuông đất mà ông Bình đã mua. Ít nhất 10 người có
liên quan đến vụ án không được tòa triệu tập và người chỉ đạo cơ quan
điều tra vụ án là Thiếu tá công an Ngô Chí Đan có tai tiếng trong vụ
người anh rể là Phạm Văn Phương. thường được gọi là “Phương Xoăn” hay
“Phương Vicarrent” mà báo chí từng phanh phui một thời.
Chính phủ đã làm ngơ cho Bà Rịa-Vũng Tàu phá hoại ý chí mở cửa cho
Việt kiều về đầu tư khi im lặng trước tố cáo của ông Trịnh Vĩnh Bình.
Tâm lý coi thường tòa án Quốc tế đã ăn sâu vào nhiều lãnh đạo Việt Nam
và hậu quả đã phải muối mặt chi trả cho ông Bình 15 triệu tại Singapore
nhưng không có ai trong vụ này bị truy tố vì cố tình vi phạm pháp luật.
Đã thế chính nhà nước chứ không ai khác, đã nuốt lời đối với ông
Trịnh Vĩnh Bình không chịu trả lại tài sản hợp pháp cho ông sau khi hai
bên thỏa thuận. Ai là người đại diện, tư vấn không giữ lời hứa cho chính
phủ cũng không bị truy tố để số tiền bị phạt hôm nay lên đến 60 triệu
đô la cùng với tai tiếng trên diễn đàn thương nghiệp quốc tế sẽ mãi mãi
không gột rửa được.
Kể từ nay, Việt kiều về nước sẽ khôn ngoan hơn, cẩn thận hơn trước
tính toán của chính quyền địa phương, họ sẽ không mở hết tấm lòng ra cho
nhà nước móc ruột của mình. Bài học Trịnh Vĩnh Bình mặc dù chỉ dành cho
người Việt nhưng các công ty ngoại quốc đầu tư tại Việt Nam không thể
bỏ qua. Họ rút được một bài học khác: Đối với Việt Nam công lý chỉ được
thực thi khi đất nước của nhà đầu tư đứng phía sau lưng họ.
Những con chuột không những cắn phá tài sản, trí não của người đầu tư
nước ngoài mà cơ chế hành chính của Việt Nam đã thúc đẩy bọn chuột có
cơ sở để tung hoành trong bao nhiêu năm nay. Hãy nhìn trường hợp của một
đại công ty là Quốc Cường Gia Lai cũng có thể hiểu ra cách mà các quan
tham nhũng lạm như thế nào. Tại buổi đối thoại giữa các doanh nghiệp bất
động sản và Lãnh đạo Thành ủy, UBND TP.HCM, cùng các Sở ngành liên quan
ngày 10 tháng 4, bà Nguyễn Thị Như Loan, Chủ tịch Hội đồng Quản trị
Công ty Quốc Cường Gia Lai bày tỏ nỗi mệt mỏi, chán ngán khi thốt lên
câu: "Tôi rất khổ tâm. Nếu không vì cổ đông, không bị nợ ngân hàng,
không vì 3.000 cán bộ nhân viên thì tôi đã tự tử. Tôi để lại di chúc, để
lại tâm thư để làm sao Nhà nước có cách nào tháo gỡ cho doanh nghiệp".
Doanh nghiệp lớn và có quan hệ tốt còn như thế, nói chi đến vài Việt
kiều còn “mơ làm người Quang Trung” khi có sự tình làm sao tháo gỡ? Đâu
phải ai cũng là Trịnh Vĩnh Bình để sẵn sàng bỏ ra hàng triệu đô la cho
một vụ kiện tầm cỡ lịch sử như vụ kiện này?
Mặc Lâm
Nhà báo Mặc Lâm, nguyên Editor ban Việt Ngữ đài Á Châu Tự Do. Ông
được nhiều người biết qua các phóng sự như Trại giam Cổng trời, Vụ án
xét lại chống Đảng… Bên cạnh những bài phóng sự chính trị, xã hội, văn
hóa nhà báo Mặc Lâm còn thực hiện nhiều chương trình phỏng vấn các nhân
vật lãnh đạo cao cấp, các khuôn mặt bất đồng chính kiến trong và ngoài
nước được người nghe, đọc tán thưởng. Ông cũng phụ trách chuyên mục Văn
Hóa Nghệ Thuật cho RFA trong hơn 10 năm. Về hưu năm 2017 sau khi tác
phẩm Bàng Bạc Gấm Hoa của ông ra đời tại Hoa Kỳ. Hiện cộng tác cho VOA,
RFA, Người Việt, và BBC trong nhiều mục khác nhau.
No comments:
Post a Comment