Làng chài “tỷ phú” bao giờ hồi sinh?
Làng chài ở xã Nghĩa An, Quảng Ngãi năm 2019.
RFA
RFA
Từng là nơi có đội tàu đánh bắt xa bờ hùng hậu bậc nhất miền Trung
và cũng là nơi từng được mệnh danh là “làng chài tỷ phú”, tuy nhiên 3
năm trở lại đây, sai lầm tiếp nối sai lầm vô tình kéo cả làng chài ở xã
Nghĩa An- thành phố Quảng Ngãi lâm vào cảnh nợ nần, đói khổ, nhiều gia
đình ly tán, tha phương cầu thực. Tàu thuyền được trang bị để ra khơi
đánh bắt- kế sinh nhai duy nhất của họ cũng bị nằm bờ, mục nát…
Ngư dân rời làng, trốn nợ
Chúng tôi đến làng chài tại hai thôn Phổ An, Phổ Trường thuộc xã
Nghĩa An-TP.Quảng Ngãi vào một buổi chiều cuối tháng 7. Khung cảnh nơi
đây thật ảm đảm, chỉ thấy toàn người già và trẻ nhỏ. Chúng tôi gặp, hỏi
chuyện với vài người dân địa phương và được họ chia sẻ: Vài năm trước
thanh niên trai tráng của xã nhiều lắm nhưng ba năm trở lại đây do cuộc
sống khó khăn, nợ nần chồng chất nên có lớp bỏ đi làm ăn xa, lớp qua xã
bên làm lụng lặt vặt để kiếm cái ăn cái mặc qua ngày.
Ngư trường ở miền Bắc, tàu mình đánh qua đó thì Trung Quốc nó bắt, nó đuổi. Còn đánh trong bờ thì kiểm ngư của mình cũng bắt. Dân chết thôi, đây còn chết nữa.
-Ngư dân Nghĩa An
Bà Khâm (thôn Phổ Trường) cho biết, bà có người con trai vốn là chủ
tàu, nhưng do những chuyến đi biển liên tiếp bị thua lỗ nên ngoài việc
cầm cố đất đai, nhà cửa, người con trai của bà còn mượn thêm sổ đỏ
(quyền sử dụng đất) của vợ chồng bà vay ngân hàng 250 triệu đồng trả nợ.
Nhưng rồi số tiền đó cũng không thấm tháp vào đâu, anh đành bỏ tàu nằm
bờ, đưa vợ con đi xứ khác làm ăn.
“Kể cái sổ của cô không là 250 triệu đồng, còn sổ của nó bây giờ nhà cửa nó bán rồi, bán trả nợ không đủ.”
“Đi vay nợ ngân hàng. Tới tháng không có tiền trả thì phải đi bốc
tiền nóng để trả tiền ngân hàng. Chuyến biển có thì trả tiền “nóng” cho
họ, còn chuyến biển vào không có thì tiền “nóng” nó cứ tăng hoài thôi.
Lâu ngày bán trả nợ cũng không đủ thì phải đi xứ khác làm kiếm ăn chứ
làm sao đây.”
Hiện tại bà Khâm ở nhà trông giữ cháu, sống nhờ tiền lương hưu ít ỏi
của chồng và phải nhờ người con trai kế trả nợ lãi suất ngân hàng 2,5
triệu VNĐ/tháng thay cho khoản nợ của người anh.
Ông Trần Văn Liêm (thôn Phổ An) cho biết, trước đây ông là chủ của
cặp tàu giã cào, khoảng 3 năm nay, nghề đi biển không có thu nhập ổn
định, có khi còn trắng tay về, nên ai cũng nản, cuối cùng ông đành bán
cặp tàu cho người con trai, ở nhà nuôi gà. Tuy nhiên, từ đầu năm đến giờ
người con trai của ông Liêm cũng cho tàu neo bến để đi làm thuê kiếm
thu nhập mỗi ngày, tuy ít ỏi nhưng không bấp bênh như đi tàu.
“Tôi vừa rồi thiếu nợ bán đôi tàu cho thằng con. Nguyên tài sản
trước sau đổi máy là 9 tỷ mấy đồng giờ bán lại cho nó là 6 tỷ mấy đồng.
Nó đi được mấy phiên giờ đậu bờ.”
Làng chài ở xã Nghĩa An, Quảng Ngãi năm 2019.
RFA
Bà Nguyễn Thị Lập (thôn Phổ An) cho biết bà có 3 người con theo nghề
biển, không phải là chủ tàu nhưng những người con của bà cũng đang có
cuộc sống hết sức khó khăn.
“Khó khăn lắm! Đi ghe nào cũng không có tiền chia ăn.”
“Làm biển không có, đói lắm. Ba đứa con đi từ hồi ra giêng giờ không có tiền chia luôn.”
Bà Lập chia sẻ thêm, bà có người em chồng là chủ tàu, sau nhiều
chuyến ra khơi chỉ đủ hoặc lỗ nên lâm vào cảnh nợ nần phải đi vay mượn
giấy tờ đất đai của gia đình bà để xoay vốn đi tiếp nhưng từ năm 2014
đến nay, người em cũng không khấm khá hơn. Bà Lập giờ đi bán dạo bánh
xèo để kiếm tiền trả lãi suất ngân hàng giúp người em chồng. Rất nhiều
hộ ngư dân ở xã Nghĩa An rơi vào tình cảnh như hộ gia đình bà Lập.
“Cả xã Nghĩa An này vay Nhà nước, lấy sổ đỏ cho mấy người đó (chủ
tàu) mượn hết, giờ họ không đưa tiền lời cho Nhà nước, giờ mình mắc mình
chịu, mình mắc mình cũng phải đưa cho nhà nước vì giờ họ làm ăn không
có lấy gì họ đưa cho mình tiền lời nhà nước. Mình phải khổ theo luôn.
Khổ theo vậy đó.”
“Cô trả nợ một tháng 3, 4 triệu có, 3,5 triệu có và 3,6 triệu có. Giờ cô thả tay rồi, cô trả không nổi.”
Hoàn cảnh của gia đình bà Lê Thị Cận khá chật vật, bà cũng có ba
người con trai theo nghề biển. Vào năm 2006, bão Chanchu đi qua vùng
biển miền Trung đã cướp đi của bà một người con trai. Còn lại hai người
con trai hiện đã có vợ có con, vẫn theo nghề biển nhưng không kham nổi
cuộc sống nên phải để vợ đi gánh mướn kiếm sống. Bản thân bà Cận tuy
tuổi đã cao nhưng vẫn phải làm lụng vất vả để nuôi bản thân.
“Có ba đứa đi biển nhưng chết một đứa rồi. Giờ còn hai đứa mà nó ở
riêng hết rồi. Giờ mình ở vậy làm thuê gánh mướn sống qua ngày.”
“Đi biển. Vợ nó ở nhà ai kêu gánh cát, gánh đất gì là nó gánh.”
Khó khăn chồng chất
Được biết vài năm trước đây xã Nghĩa An là địa phương có lực lượng
tàu giã cào đánh bắt xa bờ lên đến 1.000 chiếc, hùng hậu bậc nhất miền
Trung, ngư trường đánh bắt trải khắp như Vịnh Bắc Bộ, Hoàng Sa, Trường
Sa…Nhiều gia đình có những đôi tàu trị giá hàng chục tỷ đồng trở lên nên
được mệnh danh là “làng chài tỷ phú”.
Năm 2014, Nghị định 67/2014/NĐ-CP (nay là Nghị định 17) do Chính phủ
Việt Nam ban hành về một số chính sách phát triển thủy sản, đúng vào
thời điểm “đi biển” được mùa nên rất nhiều hộ ngư dân ở xã Nghĩa An đã
tham gia đăng ký hưởng ứng để vay tiền ngân hàng, cầm cố tài sản gia
đình để nâng cấp hoặc đóng mới tàu, sắm máy móc có công suất lớn hơn.
Thậm chí có hộ còn thế chấp chính con tàu của mình với lãi suất “nóng”
để sắm thêm tàu, gia tăng hoạt động đánh gĩa cào. Thế rồi không hiểu sao
những chuyến ra biển trở về của làng chài “tỷ phú” bỗng thưa thớt cá,
tôm, thậm chí có người đã “đi có về không”…
Mong muốn của tôi là Nhà nước xem xét sao cho dân bớt đói chứ dưới này đói nhiều lắm.
-Bà Nguyễn Thị Lập.
“Cạn kiệt vì hồi kia đánh bắt máy nó nhỏ, làm lượng dầu nó ít nên
thu hoạch được chút đỉnh. Bây giờ tàu công suất nó lớn, nghe ở đâu có cá
thì có năm, mười đôi tàu bu lại đánh, đánh chừng một hai bữa là sạch
trơn.”.-Lời của ông Liêm.
Chưa hết, việc đánh bắt của bà con còn gặp thêm khó khăn muôn phần
khi phải cạnh tranh gay gắt với lực lượng tàu đánh bắt của Trung Quốc
vừa quy mô vừa đông đúc trên biển Đông. Đặc biệt tại ngư trường Vịnh Bắc
Bộ, Hoàng Sa, tàu Trung Quốc luôn xâm phạm ngư trường của Việt Nam, còn
tàu Việt Nam khai thác, đánh bắt quanh ngư trường giữa hai nước thì bị
đuổi bắt, đánh gần bờ thì bị kiểm ngư Việt Nam bắt xử phạt. Ông Liêm
nói:
“Ngư trường ở miền Bắc, tàu mình đánh qua đó thì Trung Quốc nó
bắt, nó đuổi. Còn đánh trong bờ thì kiểm ngư của mình cũng bắt. Dân chết
thôi, đây còn chết nữa.”
Bản thân bà con ngư dân xã Nghĩa An cũng cho biết đã mắc sai lầm.
Trước đây bà con đánh bắt tàu nhỏ, dùng máy móc của Nhật Bản nên ít hao
tốn dầu nhớt, thu hoạch mỗi chuyến đi tuy ít nhưng lại có lãi. Một năm
tổng kết các chuyến đi, nhiều tàu kiếm được tiền tỷ không khó. Giờ nâng
cấp tàu công suất lớn hơn, đổi qua dùng máy móc Trung Quốc có giá thành
rẻ nhưng hao tốn dầu nhớt hơn máy móc Nhật Bản rất nhiều lần. Trung bình
mỗi ngày tiêu tốn hơn chục lít dầu, rồi thuế phí tăng, cộng trung bình
mỗi chuyến tàu trong một ngày phải giã cào cho được mấy chục tấn cá may
ra mới có lời lãi. Mà kiếm đâu ra hải sản mấy chục tấn…Ông Liêm phân
trần:
“Trước đây tôi là một cặp 850CV, làm thu hoạch trả Nhà nước được,
nợ khoảng 3 tỷ mà làm trả nhà nước được một năm, hai năm gì đó tính ra
còn nợ khoảng 1,7 tỷ đồng sau là còn 1,3 tỷ đồng. Bắt đầu đổi máy lớn,
mình bỏ thêm 3 tỷ đồng Nhà nước cho vay thêm. Từ ngày sắm máy lớn đến
giờ là đứng hình hết. Một ngày đi là tốn khoảng 45-50 triệu đồng tiền
tổn, hồi kia đi khoảng 10 triệu thành ra sản phẩm làm ít mà có dư còn
bữa nay làm nhiều lại không có dư.”
Thời điểm “ăn nên làm ra” việc trả nợ ngân hàng không gặp vấn đề gì
nhưng sau mấy năm thay máy móc lớn, bắt đầu làm ăn không có, nợ nần
chồng chất, thời gian đáo hạn ngân hàng lại bị rút ngắn nên hầu hết ngư
dân ở đây đều phải “đụng” đến vay nóng của “xã hội đen” để trả nợ ngân
hàng.
Làng chài ở xã Nghĩa An, Quảng Ngãi năm 2019.
RFA
Thất nghiệp, không thể xoay sở để trả nợ, nợ ngập thêm nợ, nhiều
người phải bỏ xứ trốn nợ, tha phương cầu thực, nhiều bà con ngư dân cho
neo đậu tàu ở cảng biển dọc miền Trung từ Thanh Hóa, Nghệ An cho đến
Quảng Ngãi …để tránh chủ nợ siết tàu hoặc vứt hẳn tàu thuyền cho mục nát
rồi tự chìm.
“Mong muốn của tôi là Nhà nước xem xét sao cho dân bớt đói chứ dưới này đói nhiều lắm.”-Lời của bà Nguyễn Thị Lập.
“Bây giờ làm sao ngân hàng hạ bớt lãi suất xuống cho dân làng này.
Chứ lãi suất càng ngày càng cao, không riêng gì cô mà mọi người ở đây,
những người chủ, những gia đình khó khăn đi vay tiền yêu cầu ngân hàng
lãi suất sao hạ xuống bớt cho bà con để bà con nhờ được phần nào. Lãi
suất ngân hàng càng ngày càng cao thì ở đây càng bể nữa." - Lời của bà Khâm.
Ước chừng có 400 hộ gia đình xã Nghĩa An sẽ đối diện cảnh mất nhà vì
thuế chấp ngân hàng và vay "nóng". Trước tình cảnh toàn xã ngập tràn
trong "biển nợ", hàng trăm hộ ngư dân ký đơn cầu cứu chính quyền các cấp
và ngân hàng.
“Mong muốn của bà con Nghĩa An đây là mong muốn Nhà nước sáng suốt
xuống xem xét lại tình hình Nghĩa An hiện giờ. Phải có cái hướng nào đó
để xoay chuyển tình thế chứ để như giờ khoảng năm sau đậu bờ 95% , thậm
chí khả năng tới 100% vì máy Trung Quốc này đi khoảng 5 năm, đại tu hết
100 triệu đồng, làm ăn không có phải bỏ bờ và máy cũng hư, ghe cũng
hư”. -Ông Liêm kết lời.
Trả lời báo đài Việt Nam vào nữa đầu tháng 7/2019, bà Võ Thị Lệ Thu
–Chủ tịch UBND xã Nghĩa An cho biết địa phương không có vốn hỗ trợ
chuyển đổi nghề nghiệp nên không biết phải xoay sở giúp đỡ bà con như
thế nào….Trong khi đó, ông Trần Văn Chinh, phụ trách nghề cá của xã
Nghĩa An cho biết lối thoát duy nhất giúp ngư dân thoát khỏi nợ nần là
nhà nước hỗ trợ họ chuyển đổi nghề nghiệp!
No comments:
Post a Comment