GS. PHẠM ĐỨC LIÊN * VUA QUANG TRUNG
Vua Quang Trung
toàn thắng quân Đại Thanh, 1789
GS Phạm Đức Liên
Đón xuân Đinh Dậu (2016), toàn dân Việt Nam hướng về Mùa Xuân
Kỷ Dậu (1789): trưa ngày mùng 5 Tết, dẹp tan 20 vạn quân Tàu, Đại Đế
Quang Trung và binh sĩ, nhân dân, … cùng ăn Tết Kỷ Dậu ở Thăng Long (Hà
Nội), Đại Việt sạch bóng quân thù.
“Nam quốc sơn hà nam đế cư,
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư,
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm,
Nhữ đẳng hành khan, thủ bại hư !”
(Lý Thường Kiệt)
A. Dẫn nhập:
1. Lịch sử Việt Nam là một chuỗi năm tháng dài thật dài đầy mồ hôi
nước mắt, máu đổ thịt rơi, nhiều khi đến tủi nhục… Có đến hàng chục
triệu đồng bào đã hy sinh cho tổ quốc để:
a. Đấu tranh cho sự
trường tồn của nòi giống Lạc Hồng. Từ khởi thủy, hàng trăm bộ lạc (Bách
Việt) sống rải rác ở bình nguyên sông Dương Tử (còn gọi là Trường Giang –
Yangtze River dài 6,300 km). Thế rồi Hán tộc, một bộ lạc hùng mạnh
nhất, dữ tợn nhất đã đồng hóa, đè bẹp tất cả. Không chịu khuất phục,
nhóm người Lạc Việt đã âm thầm theo đàn chim Lạc Việt (mỗi mùa đông,
chim bay từng đàn về phía nam ấm áp), men theo những con sông, những
thung lũng nguy hiểm mà xuôi Nam: “Châu thổ Hồng Hà là cái nôi của dân
tộc Việt Nam”, cho giống nòi được tồn tại.
b. Tranh đấu không ngừng
cho bành trướng và bảo vệ lãnh thổ: từ Ải Nam Quan đến Mũi Cà Mau =
Vietnam our beloved country. Vietnam, our great people.
2. Dân
tộc Việt Nam đã chiến đấu cam go, có nhiều lúc tưởng chừng như mất nước
vì quân thù Bắc phương mạnh quá, thâm độc lắm!, nhưng với sức mạnh toàn
dân, chúng ta đã có những chiến công vang dội. Một trong những cuộc đấu
tranh oai hùng đó là: Vua Quang Trung đại phá quân Thanh (1789).
B. Chiến thắng năm Kỷ Dậu:
I. Quân Thanh xâm chiếm nước ta:
1. Tháng 4 năm 1788, vua Lê Chiêu Thống (do Nguyễn Huệ tôn lên làm vua
từ tháng 7, 1786 sau khi vua Lê Hiển Tông băng hà) đã trốn khỏi kinh đô
Thăng Long chạy qua Tàu cầu cứu vua Càn Long của nhà Thanh. Được thời cơ
và muốn chiếm nước Nam, vua Càn Long sai Tổng Đốc Lưỡng Quảng (Quảng
Đông và Quảng Tây) là Tôn Sĩ Nghị cùng tướng Sầm Nghi Đống đem 200,000
quân Thanh hộ tống Lê Chiêu Thống qua Ải Nam Quan để về nước tháng 11
năm 1788.
Quân Thanh như vũ bão, đông và mạnh, tiến vào Thăng Long
như chỗ không người. Tôn Sĩ Nghị dự định ngày mùng 6 Tết Kỷ Dậu (1789)
sẽ tiếp tục Nam tiến để tiêu diệt Tây Sơn. Tướng Ngô văn Sở di tản chiến
thuật về cố thủ ở Tam Điệp.
1. Thời điểm nầy là lúc vô cùng khó khăn cho Tây Sơn (Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ khởi nghĩa từ Bình Định năm 1771):
a. Vua anh (Nguyễn Nhạc – Thái Đức - từ năm 1778) qua đời vì tuổi già, tất cả quyền lực về tay Nguyễn Huệ.
b.
Mặt trận Nam hà nguy kịch: từ tháng 7, 8 năm 1787, chúa Nguyễn Ánh từ
Xiêm La (Thái Lan) về chiêu mộ binh sĩ lấy lại Gia Định khiến Nguyễn Lữ
phải bỏ thành rút về Quy Nhơn để tướng Phạm văn Tham một mình buồm lái
với cuồng phong !
2. Để an lòng dân, tại Phú Xuân (Huế) ngày 25
tháng 11 năm Mậu Thân (22 tháng 12 năm 1788), Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ
đăng quang lên ngôi hoàng đế lấy niên hiệu là Quang Trung và tổ chức
duyệt binh khiến lòng quân nô nức, lòng dân phấn khởi. Vua Quang Trung
là một nhà lãnh đạo đại tài, rất lanh trí, cực kỳ thông minh và giải
quyết vấn đề thật nhanh. Ngài và bộ tham mưu lấy quyết định: Bắc tiến,
diệt quân xâm lược trước. Ra lệnh cho tướng Phạm văn Tham đánh cầm chân
Nguyễn Ánh chờ ngày tổng phản công ở Nam hà.
Vua Quang Trung lên ngôi hoàng đế
II. Hành quân ra Bắc:
Từ Phú Xuân (Huế), đại quân Quang Trung tiến ra Bắc ngày 22 tháng 12 năm 1788:
1. Ngày 26 tháng 12, 1788 (29 tháng 11, Mậu Thân) đoàn quân quyết thắng tới Nghệ An:
a. Quang Trung tuyển thêm lính và huấn luyện thần tốc.
b. Chỉnh đốn lực lượng. Quân số lên đến 100,000 (mười vạn) và đội tượng binh với 200 voi chiến.
2. Ngài chia quân lính ra làm 5 đạo: Tiền quân (Đô Đốc Bảo), Trung
Quân (Quang Trung), Hữu Quân (hai Đô Đốc Lộc và Tuyết), Hậu Quân và Tả
Quân (Đô Đốc Long). Xin độc giả theo sát bản đồ hành quân của đoàn quân
đại thắng do tác giả vẽ (trang sau).
3. Ngày 15 tháng 1, 1789 (20
tháng chạp năm Mậu Thân), Quang Trung đến Tam Điệp (rặng núi đá vôi
chạy theo hướng tây bắc – đông nam dài 80 km bề ngang chừng 3-8 km và
cao khoảng 200 mét là ranh giới giữa bình nguyên sông Hồng và châu thổ
sông Mã đồng thời cũng là ranh giới hai tỉnh Ninh Bình và Thanh Hóa) gặp
tướng tư lệnh tiền phương Ngô văn Sở. vua tôi ôm nhau hẹn giờ vào Thăng
Long.
Ngài rà soát lại 5 đạo quân (trung bình mỗi đạo tương đương
một quân đoàn với 2 sư đoàn), cho binh sĩ nghỉ ngơi và ăn Tết Kỷ Dậu
(1789) trước rồi hẹn: “Đến ngày mùng 7 Tết Kỷ Dậu sẽ toàn thắng ở Thăng
Long ăn Tết nữa”.
III. Đại thắng quân Thanh:
Từ Tam Điệp ngày 30 tháng chạp, Mậu Thân, Quang Trung khai hỏa cho cuộc tổng tấn công tiêu diệt quân Thanh.
1. Mặt trận chính:
a. Ngày đêm 30 tháng chạp, năm Mậu Thân Đô Đốc Bảo đã tiêu diệt
hoàn toàn những tiền đồn phía nam Thăng Long của Lê Chiêu Thống (vòng
ngoài), không cho một quân địch chạy thoát. Rồi quân Tây Sơn đánh tan
quân Thanh ở những chốt Giản Khẩu, Nguyệt Khuyết, và Nhật Tảo …
b. Quang Trung áp sát đồn Hà Hồi, tấn công ào ạt và Hà Hồi thất thủ đêm mùng 4 Tết Kỷ Dậu, 1789.
Xin nhìn sang mặt trận phía tây của Đô Đốc Long: cùng đêm mùng 4 Tết Kỷ
Dậu, quân Tây Sơn từ Nhân Mục (Mộc) chọc thủng phòng tuyến quân Thanh ở
chốt Khương Thượng khiến tướng Sầm Nghi Đống phải tự tử và quân Đại
Thanh chết như rạ. Xác chết chất thành đống và được gọi là Gò Đống Đa
(hàng vạn lính)
Sáng ngày mùng 5 Tết Kỷ Dậu, Quang Trung tổng công
kích đồn Ngọc Hồi (ngõ vào Thăng Long) các tướng của địch chết gần hết.
Quân Thanh chạy tán loạn và rút lui qua ngả sông Hồng. Để chặn quân Tây
Sơn đuổi theo, Tôn Sĩ Nghị ra lệnh cắt cầu phao!. Quân Thanh chết hàng
vạn, xác chết bềnh bồng trên dòng sông.
Trưa ngày mùng 5 Tết Kỷ Dậu, Quang Trung vào thành Thăng Long sớm hơn dự tính 2 ngày.
2. Mặt trận phía tây:
a. Như đã trình bày ở trên (mặt trận chính): đêm mùng 4 Tết Kỷ Dậu.
b. Ngày mùng 5 Tết Kỷ Dậu (1789) Đô Đốc Long vây sát chốt Tây Long và
Tây Long thất thủ khiến Tôn Sĩ Nghị phải vội vã chạy thoát thân không
kịp đem theo ấn tín! Vua Lê Chiêu Thống cũng chạy theo cùng tàn quân Đại
Thanh qua Tàu.
3. Mặt trận phía đông:
Đúng như kế hoạch
hành quân của vua Quang Trung, hai Đô Đốc Lộc và Tuyết dùng tàu thuyền
vượt biển, vượt sông để đến phía bắc sông Hồng chặn đường rút lui của
địch. Quân Tây Sơn đã đuổi quân Thanh ra khỏi Ải Nam Quan của Đại Việt.
Người dân Tàu dọc biên giới quá sợ hãi đã tranh nhau bồng bế chạy loạn
vì sợ quân Nam tràn qua biên giới tấn công.
Thủy bộ đã hành quân
nhịp nhàng cho toàn dân Đại Việt và Đại Đế Quang Trung đến thắng lợi
cuối cùng. Quả là một chiến công hào hùng, oanh liệt !
Sơ đồ hành quân Bắc Tiến của vua Quang Trung ( do tác giả vẽ)
C. Lời kết:
1. Thiên tài dân tộc:
a. Ngày 25 tháng 11 năm Mậu Thân, Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ lên
ngôi hoàng đế lấy niên hiệu là Quang Trung, ngài đã tổ chức một cuộc
diễn binh vĩ đại ở Phú Xuân :
- Như để đánh dấu ngày Lễ Đăng Quang, ngay sau lễ duyệt quân.
-
Cho lòng quân phấn khởi, cho lòng người nô nức. Ngài là một nhà chiến
tranh chánh trị tài ba. Ngài hiểu “lòng dân là ý trời” và “Dân vi quý,
xã tắc thứ chi, quân vi khinh”… Quang Trung = vì dân, bởi dân, cho dân…
Ngay
sau lễ duyệt quân, thì Quang Trung xuất quân để Bắc Tiến tiêu diệt quân
Đại Thanh (trực chỉ Nghệ An rồi Tam Điệp): quân dân một lòng.
Trưa
ngày mùng 5 Tết Kỷ Dậu: Quang Trung vào thành Thăng Long ăn mừng sau khi
dẹp tan 200,000 quân Tàu. Áo ngự bào của ngài còn sặc mùi thuốc súng !.
Ôi oai phong, ôi lẫm liệt biết bao !
Giữa tiếng hò reo vui mừng của quân sĩ, áo bào còn vương mùi thuốc
súng, vua Quang Trung tiến vào thành Thăng Long sau khi quét sạch
200,000 quân Thanh ra khỏi Đại Việt.
b. Chỉ trong 31 ngày, nhân
dân Đại Việt và Vua Quang Trung đã chiến thắng quân Thanh của Càn Long.
Đây là một cuộc chiến thần tốc, hỏa tốc, một cuộc chiến thiên thần có lẽ
vô tiền khoáng hậu trong lịch sử nhân loại. Khí thiêng sông núi và hồn
thiêng dân tộc đã hun đúc ý chí của toàn dân vượt lên tất cả bão tố
trong lò khói lửa của chiến trường”. Đại Việt vạn tuế!. Quang Trung vạn
tuế! Ngài là danh tướng bách chiến bách thắng, hơn cả người cùng thời là
Đại Đế Napoléon Bonaparte (1769-1821) của nước Pháp (tuy Napoléon đánh
thắng nhiều trận ở Châu Âu nhưng đã từng thua quân Nga (năm 1812) và Anh
trong trận Waterloo (năm 1815) và bị đày ra đảo St. Helene).
2. Bài học lịch sử:
Lịch sử hôm qua là bài học hôm nay, thế nhưng nhiều nhà chánh trị đã quên !!
a. Làm chánh trị thì phải luôn ghi nhớ: “Dân vi quí” – ý dân là ý
trời. Phải đi sát với thực tế. Phải tam cùng với dân: cùng ăn, cùng ở,
cùng làm để mà hiểu lòng dân. Ở Mỹ, giai cấp trung lưu chiếm 51% lực
lượng lao động với lợi tức trung bình $83,500. Họ là thành trì của xã
hội tư bản. Thế nhưng càng ngày cuộc sống của họ càng khốn cùng (không
nuôi nổi con học đại học!). Trong suốt 15 năm qua, các chánh trị gia của
hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ cũng như giới truyền thông (media) đã
không hiểu lòng người vì:
- Dân chủ = đảng của giới quí tộc (Party of Elites).
- Cộng Hòa = đảng của giới thượng lưu (Party of Elites).
- Truyền thông = truyền thông của giới giàu sang ( Media of Elites).
Điều
buồn nhứt là những chánh trị gia còn trẻ (sinh năm 1961, 1964…) xuất
thân từ giới tiện dân, người nghèo… mà lại say sưa với bả vinh hoa phú
quí lúc ở chánh quyền mà quên dân nghèo !
b. Không hiểu lòng dân
nghèo (70%) là một lỗi lớn lắm cho quí vị chánh trị gia. Sanh ra trong
nhung lụa, sống trong nhung gấm (gia tài 3.7 tỉ đô la theo Forbes,
August 2016) thế nhưng đi sát với dân nghèo (dân vùng xa, nhà quê, thành
phố nhỏ..) và hiểu dân: Trump đã thắng.
Xem chánh trị nước Mỹ phải chăng cũng là bài học cho nước nhà!.
*****
Đầu
năm Đinh Dậu kính chúc quý vị giáo sư và CHSTrịnh Hoài Đức cùng quí
quyến một năm mới mạnh khỏe, ấm áp tình người, và một mùa xuân Đinh Dậu
tường thụy và đầm ấm tình thương./.
