Báo động nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vùng dân tộc thiểu số

18/10/2016 - 8:43

Biên phòng - Mới đây, Ủy ban Dân tộc và Tổng cục Thống kê đã công bố kết quả điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 dân tộc thiểu số, qua đó cho thấy nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống hiện vẫn còn tồn tại, có xu hướng gia tăng, nhất là tại các tỉnh miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, biên giới. Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống không chỉ vi phạm pháp luật, mà còn gây ra hậu quả rất lớn đối với cá nhân, gia đình và xã hội; làm gia tăng nhanh số lượng và giảm chất lượng dân số, trực tiếp ảnh hưởng đến việc chăm sóc, giáo dục trẻ em...

• Nữ diễn viên Emma Watson kêu gọi xóa bỏ thực trạng tảo hôn
• Nhức nhối nạn tảo hôn ở vùng cao Đắkrông
• Dai dẳng nạn tảo hôn ở xã Cuôr Dăng

Phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số đã và đang là nạn nhân của vấn nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết. (Ảnh chỉ mang tính chất minh họa).  Ảnh: CTV

Theo điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 dân tộc thiểu số năm 2015 của Ủy ban Dân tộc, tỷ lệ tảo hôn chung của các dân tộc thiểu số rất cao, lên đến 26,6%. Đặc biệt, một số dân tộc có tỷ lệ tảo hôn cao như: Mông 59,7%, Xinh Mun 56,3%, La Ha 52,7%, Gia Rai 42%, Raglay 38,3%, Bru-Vân Kiều 38,9%... Hôn nhân cận huyết thống có tỷ lệ 0,65%, tồn tại chủ yếu ở một số dân tộc có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn và sống biệt lập như Mạ (4,41%), Mảng (4,36%), M'nông (4,02%), Xtiêng (3,67%)...

Qua khảo sát có thể thấy, tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống thường xảy ra ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng có địa hình và điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, cộng đồng cư dân sống biệt lập. Nhiều xã tỷ lệ tảo hôn lên tới trên 50%, như tại xã Lóng Luông, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La, có tới 52% cặp vợ chồng kết hôn ở lứa tuổi 12 - 17. Những con số trên cho thấy, mặc dù tỷ lệ hôn nhân cận huyết thống thấp hơn so với tỷ lệ tảo hôn, tuy nhiên, tình trạng vẫn rất đáng lo ngại đối với các tộc người sống ở những khu vực được coi là vùng lõm về trình độ dân trí, tỷ lệ hộ nghèo cao với những hủ tục kéo dài.

Đánh giá về những con số này, bà Nguyễn Thị Tư, Vụ trưởng Vụ Dân tộc thiểu số, Ủy ban Dân tộc cho biết: Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó phải kể đến các yếu tố như: Điều kiện tự nhiên - xã hội nhiều bất lợi; trình độ nhận thức, dân trí và hiểu biết pháp luật của đại đa số đồng bào ở nơi đây còn nhiều hạn chế; công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức, pháp luật tới người dân ở nhiều địa phương còn yếu kém; tập quán lạc hậu còn tồn tại và ăn sâu, bám rễ lâu đời ở một số dân tộc thiểu số; đời sống kinh tế - xã hội khó khăn, nghèo đói... Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống để lại hậu quả nặng nề, ảnh hưởng nghiêm trọng đến giống nòi, chất lượng nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số. Chính bản thân các em khi kết hôn sớm, kết hôn cận huyết thống sẽ là nạn nhân của thất học, không có việc làm, nghèo đói và bệnh tật. Đối với xã hội sẽ trở thành gánh nặng, tăng áp lực, chi phí cho xã hội; vô tình làm ảnh hưởng và cản trở các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ mà Việt Nam đã ký kết với quốc tế.

Được biết, hiện nay, Chính phủ đã phê duyệt và triển khai Đề án "Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2025" nhằm nâng cao nhận thức và ý thức pháp luật, chuyển đổi hành vi trong hôn nhân của đồng bào dân tộc thiểu số; phấn đấu mỗi năm giảm bình quân 2-3% số cặp tảo hôn và 3-5% số cặp kết hôn cận huyết thống; năm 2025 phấn đấu ngăn chặn, hạn chế tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số.

Bà Nguyễn Thị Tư cho biết: Kế hoạch thực hiện Đề án đã được ban hành, tuy nhiên cũng phải thẳng thắn nhìn nhận rằng, để đẩy lùi tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống không phải là chuyện dễ dàng trong một sớm, một chiều. Thực tế hiện nay, vấn đề phối hợp giữa các bộ, ban, ngành vẫn còn nhiều mặt hạn chế. Đề án được Chính phủ phê duyệt đã một thời gian, nhưng cho đến thời điểm này, chúng tôi mới chỉ nhận được sự phối hợp của Bộ Tư pháp. Chúng tôi đang rất cần sự vào cuộc phối hợp của các bộ, ban, ngành liên quan như Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch; Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội...

Ở một khía cạnh khác, vùng dân tộc miền núi đang đối mặt với thực trạng: Trên 1/5 người dân tộc thiểu số không biết tiếng phổ thông, không tiếp cận được với các phương tiện truyền thông đại chúng. Đây là rào cản lớn trong công tác tuyên truyền xóa bỏ tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Vụ trưởng Vụ Dân tộc thiểu số cho biết, vấn đề mấu chốt là cần phát huy hoạt động tuyên truyền, cung cấp thông tin, phổ biến pháp luật và vận động, tư vấn, hỗ trợ... để giúp đồng bào nâng cao nhận thức, góp phần thay đổi hành vi.

Mới đây, tại hội thảo về bình đẳng giới do Ủy ban Dân tộc tổ chức, bà Shoko Ishikawa, Trưởng đại diện cơ quan UN Women tại Việt Nam cho rằng, phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số của Việt Nam là nhóm dễ bị tổn thương và chịu nhiều thiệt thòi trong tiếp cận các chính sách và hưởng thụ thành quả của sự phát triển và hội nhập xu thế chung của toàn cầu hiện nay. Nếu Chính phủ Việt Nam không có những biện pháp cụ thể để ngăn ngừa giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại các vùng dân tộc thiểu số thì Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ của Việt Nam sẽ khó hoàn thành.

Bình Minh

 http://www.bienphong.com.vn/bao-dong-nan-tao-hon-va-hon-nhan-can-huyet-thong-vung-dan-toc-thieu-so/