Con đương tơ lụa hay con đường bẫy nợ - Từ câu chuyện của Myanmar đến Việt Nam
Hình minh hoạ. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và lãnh đạo
Myanmar baf Aung San Suu Kyi bắt tay tại Dinh Tổng thống ở Naypyidaw
hôm 18/1/2020
AFP
AFP
Chuyến thăm của ông Tập đến Myanmar
Ngày 17/1/2020, ông Tập
Cận Bình có chuyến thăm chính thức đến Myanmar - quốc gia thuộc ASEAN.
RFI cho biết có hai dự án quan trọng được đề xuất trong chuyến thăm này,
đó là: Bắc Kinh đề nghị xây dựng một hành lang kinh tế Trung Quốc-Miến
Điện (CMEC) với một cảng nước sâu 1,3 tỉ đô la tại Kyaukphyu ở bang
Rakhine, mở lối vào Ấn Độ Dương cho Trung Quốc. Một dự án lớn khác có
thể được bàn bạc trong dịp này, đó là đập thủy điện 3,6 tỉ đô la ở
Myitsone, bang Kachin. Với chuyến thăm này của ông Tập,
Myanmar thể hiện quyết tâm tiến sâu vào quan hệ với Trung Quốc trong Dự
án Con đường tơ lụa mới. Dự án này là một phần trong Sáng kiến Vành đai
Con đường (BRI) do ông Tập khởi xướng từ 2013.
Vai trò địa chính trị của Myanmar
Myanmar là một mắt xích
quan trọng trong chiến lược vươn tầm ảnh hưởng của Trung Quốc. Tầm quan
trọng của Myanmar bắt đầu từ vị trí địa chính trị của quốc gia này.
Myanmar là một trong các quốc gia có biên giới trên đất liền giáp với
Trung Quốc. Với học thuyết quốc phòng của Trung Quốc, Trung Quốc muốn
chi phối được Myanmar để tạo ra một vùng đệm, bảo vệ sự an toàn của
Trung Quốc trước sự tấn công của các cường quốc khác. Mặt khác, Myanmar
lại có đường thông ra vịnh Bengal. Đây là vị trí tuyệt vời để Trung Quốc
có thể thiết lập một đường ống dẫn dầu chạy từ vịnh Bengal thông qua
Myanmar tới Côn Minh (Trung Quốc).
Các học giả hay nhắc
tới vị trí hiểm yếu của eo biển Malacca, vốn nằm giữa Singapore và
Malaysia. Khoảng 80% lượng dầu mỏ nhập khẩu của Trung Quốc phải đi qua
eo biển này. Lượng dầu mỏ dự trữ của Trung Quốc chỉ đủ cho
một tháng sản xuất, do đó, Trung Quốc lo ngại rằng, sự phát triển kinh
tế của Trung Quốc sẽ phụ thuộc rất nhiều vào tuyến năng lượng này, mà eo
biển này đang có sự hiện diện của Hải quân Hoa Kỳ và đồng minh.
Chính vì vậy, Trung Quốc phải chủ động an ninh năng lượng, và vì thế,
Trung Quốc đẩy mạnh việc xây dựng các đường ống dẫn dầu đến Trung Quốc,
nhằm giảm bớt sự phụ thuộc vào tuyến vận chuyển Malacca. Trong bối cảnh
đó, Myanmar có vai trò quan trọng đối với Trung Quốc là như vậy.
Thêm nữa, Myanmar là
một quốc gia thuộc ASEAN. ASEAN lại hoạt động theo nguyên tắc đồng
thuận. Myanmar lại gần như không có lợi ích gì ở biển Đông. Vì thế, kéo
được Myanmar về phía mình là “lợi cả đôi đường” cho quốc gia muốn “xưng
hùng xưng bá” ở biển Đông.
Myanmar và BRI
Myanmar vừa bước ra
khỏi giấc ngủ triền miên dưới thời chế độ quân sự độc tài, hà khắc.
Myanmar cần rất nhiều vốn và dự án để phát triển hạ tầng, “đánh thức
nàng công chúa ngủ quên” bấy lâu nay. Vì thế, chính quyền Myanmar hiện
thời đang tìm thấy ở Trung Quốc một nhà đầu tư giàu có và hào phóng.
Điều đó đã thúc đẩy quan hệ giữa hai quốc gia lên mức cao hơn.
Tuy nhiên, có quá nhiều
chuyện phải bàn về câu chuyện đầu tư từ Trung Quốc. Đã có rất nhiều
quốc gia châu Á và châu Phi vướng phải “gánh nặng nợ nần” từ các dự án
có sự tham gia của Trung Quốc. Một nghiên cứu của Trung tâm
Phát triển Toàn cầu cho biết có 23 quốc gia nằm trong danh sách mắc rủi
ro cao bởi “bẫy nợ” từ Trung Quốc, 8 quốc gia trong số đó đang mắc phải
“gánh nặng nợ nần” với Trung Quốc.
Giống như đa phần các
quốc gia ASEAN lục địa khác, Myanmar cũng có một thể chế với sự quản trị
thiếu minh bạch, cộng với sự tham nhũng, nên các dự án với Trung Quốc
sẽ là mảnh đất màu mỡ cho những bất công tồn tại.
Cũng giống như đã làm
với Lào, các nhà đầu tư Trung Quốc đang khuyến khích Myanmar xây các dự
án thuỷ điện. Dự án mà trong chuyến đi này ông Tập sẽ đề cập tới là dự
án đập thủy điện 3,6 tỉ đô la ở Myitsone, bang Kachin. Tập đoàn quân sự
cầm quyền trước đây đã ký với Tập Cận Bình năm 2009, nhưng dự án đã phải
ngưng lại do bị dân chúng chống đối. Một khi con đập được xây dựng thì
cả một vùng có diện tích bằng đất nước Singapore sẽ bị chìm dưới lòng
nước, gây ra những thiệt hại vĩnh viễn cho dòng sông Ayeyarwady và những
xáo trộn về môi trường mà khó lòng dự đoán được.
Hình minh hoạ. Hơn 1 ngàn người Myanmar biểu
tình đòi chính phủ chấm dứt hẳn việc xây dựng đập Myitsone ở Myitkyina,
thủ phủ của bang Kachin hôm 7/2/2019
AFP
Các quốc gia phát triển
bây giờ đã quá hiểu cái giá phải trả cho các đập thuỷ điện. Lợi ích thì
chỉ một số người được hưởng, còn lại thì chịu thiệt hại rất nhiều về
môi trường và tái định cư.
Các chuyên gia Myanmar đã khuyến nghị chính quyền Myanmar những vấn đề sau khi tham gia BRI của Trung Quốc:
Một là phải cải tổ lại
Uỷ ban Phụ trách BRI của Myanmar. Không để Uỷ ban này đặt dưới quyền của
một người hoặc một nhóm cho dù dưới sự chỉ đạo của bà Aung San Suu Kyi.
Mà Uỷ ban này phải có các thành viên là các chuyên gia trong các
thinktank và các thành viên của các tổ chức xã hội dân sự. Các chuyên
gia trong các thinktank là những người có đầy đủ kiến thức chuyên môn,
am hiểu về vấn đề. Các thành viên của tổ chức xã hội dân sự tham gia
nhằm giám sát, tạo sự minh bạch, công khai trong các hoạt động.
Hai là công khai tất cả
các thông tin về các dự án. Tất cả các hợp đồng được ký kết ra sao?giá
cả nguyên vật liệu và nhân công thế nào? Tiến độ cam kết của dự án tới
đâu? Tất cả những thông tin đó cần công khai cho công chúng biết và theo
dõi.
Ba là tất cả các dự án
phải được đặt trên lợi ích của đất nước Myanmar. Myanmar cần xây dựng
một khung khổ pháp lý rõ ràng và minh bạch để việc tiến hành các dự án
không gặp các trở ngại không cần thiết.
Trông người lại ngẫm đến ta
Những khuyến nghị của
các chuyên gia Myanmar cũng đúng với trường hợp Việt Nam. Việt Nam đã và
đang vướng vào vòng “bẫy nợ” của Bắc Kinh. Việt Nam đang là quốc gia
chịu thiệt hại lớn nhất từ ảnh hưởng của các con đập của hai quốc gia
trên thượng nguồn Mekong là Trung Quốc và Lào. Tuy nhiên, thay vì có
chính sách rõ rệt để ứng phó, thì chính quyền Việt Nam đang để mặc cho
người dân Đồng bằng sông Cửu long tự xoay sở. Người dân Việt Nam còn bất
mãn hơn khi mới đây được biết một công ty Việt Nam là Petro Vietnam
Power Corporation sẽ là một bên tham gia xây đập Luang Prabangvới Lào. Con đập này sẽ cùng với nhiều con đập khác trên thượng nguồn góp phần “giết chết” Đồng bằng sông Cửu long.
Chúng ta nên biết, các
tài liệu quan trọng của Đảng Cộng sản luôn đánh giá vai trò quan trọng
của lực lượng nông dân Việt Nam, vì đây là lực lượng đông đảo nhất của
xã hội Việt Nam. Cho nên, nếu để mặc cho nông dân “chết dần” như vậy,
chính quyền Việt Nam sẽ nguy khốn khi “người nông dân nổi dậy”.
Ý kiến
(0)
No comments:
Post a Comment