Lối thoát nào cho vấn đề biển Đông trong mối quan hệ Việt - Trung
Hình minha hoạ. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng (phải) bắt tay tại văn phòng Trung ương
đảng Cộng sản VN ở Hà Nội hôm 5/11/2015
AFP
AFP
Báo Sputnik ngày 16/1/2020 có bài viết
“Tổng Bí thư, Chủ tịch Việt Nam Nguyễn Phú Trọng nói gì với ông Tập Cận
Bình qua điện thoại”. Bài báo cho biết, “Đồng
chí Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, quan hệ truyền thống hữu nghị giữa Việt
Nam và Trung Quốc, trải qua 70 năm kể từ khi hai quốc gia thiết lập quan
hệ ngoại giao đến nay, dù có lúc thăng, lúc trầm, nhưng trong thực tiễn
lịch sử cho thấy, hữu nghị và hợp tác luôn là dòng chảy chính trong
quan hệ hai Đảng Cộng sản, hai nước láng giềng.Tổng Bí thư, Chủ tịch
nước Nguyễn Phú Trọng khẳng định, quan hệ hữu nghị và đối tác hợp tác
chiến lược toàn diện là phù hợp với nguyện vọng thiết tha và lợi ích căn
bản của nhân dân hai nước Việt Nam, Trung Quốc”.
Và cũng thời điểm ngày 16/1/2020, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS-Yusof Ishak) đã công bố kết quả khảo sát “Thông
điệp Đông Nam Á: 2020” (The State of Southeast Asia: 2020) . Trong kết
quả khảo sát này thì cho thấy có đến 86% số người Việt Nam được khảo sát
chọn Mỹ nếu buộc phải chọn giữa Mỹ và Trung Quốc trong cuộc đối đầu
giữa hai cường quốc này. Và đây là tỉ lệ cao
nhất trong số 10 nước ASEAN. Xếp thứ nhì là Philippines, một đồng minh
của Mỹ, với 83%. Kế đến là Singapore với 61%. 7 nước còn lại đều có tỷ
lệ nghiêng về Trung Quốc. (Báo cáo của Viện ISEAS-Yusof Ishak dựa trên
kết quả khảo sát 1.308 người đến từ 10 quốc gia ASEAN. Thành phần chủ
yếu là các quan chức chính phủ (40%), giới nghiên cứu, học giả (36,2%)
và giới doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ và giới truyền thông.)
Mặc dù việc cân bằng quan hệ giữa các
nước lớn là cần thiết, hơn thế nữa, Việt Nam đang cần phải tranh thủ
được cả Hoa Kỳ và Trung Quốc. Tuy nhiên, việc cân bằng quan hệ này của
Việt Nam có một số vấn đề cần tranh luận.
Thứ nhất, trong cuộc nói chuyện của ông
Nguyễn Phú Trọng với ông Tập Cận Bình như tờ Sputnik tường thuật, ông
Nguyễn Phú Trọng khẳng định rằng: “quan hệ hữu
nghị và đối tác hợp tác chiến lược toàn diện là phù hợp với nguyện vọng
thiết tha và lợi ích căn bản của nhân dân hai nước Việt Nam, Trung
Quốc”. Tuy nhiên, khảo sát của Viện nghiên cứu Đông Nam Á lại cho thấy
người dân Việt Nam thể hiện ý kiến qua cuộc khảo sát lại cho rằng nên
chọn Mỹ thay vì chọn Trung Quốc. Như vậy, quan điểm của người đứng đầu
Đảng cộng sản và cũng là người đứng đầu nhà nước thể hiện quan điểm của
Đảng cộng sản (đảng cầm quyền ở Việt Nam hiện nay) và quan điểm của Nhà
nước Việt Nam khác xa quan điểm của người dân, nhưng Tổng Bí thư, Chủ
tịch nước lại nhân danh “nhân dân Việt Nam”. Vậy thì phải chăng, quan
điểm trên chỉ thuộc về Đảng cầm quyền chứ không thể hiện chính xác
nguyện vọng của người dân Việt Nam về vấn đề này?
Hình minh hoạ. Tàu hải cảnh của Trung Quốc nhìn từ tàu cảnh sát biển Việt Nam ở Biển Đông
Reuters
Thứ hai, vấn đề khó khăn nhất trong quan
hệ hai Đảng cộng sản, hai nước Việt - Trung chính là vấn đề Tranh chấp
biển Đông. Tất cả các nhà nghiên cứu, chuyên gia ở Việt Nam và trên thế
giới đều biết, đều nói rằng, tranh chấp biển Đông khó giải quyết chính
vì từ phía Trung Quốc. Với tham vọng trở thành một “siêu cường” nhằm
thay thế Mỹ, để “cai trị” thế giới. Muốn làm được điều đó, Trung Quốc
trước hết phải trở thành một “cường quốc biển”. Muốn trở thành “cường
quốc biển”, Trung Quốc phải độc chiếm bằng được biển Đông, để từ đó vươn
ra biển và đại dương, trong chiến lược “chuỗi ngọc trai” của họ. Viện
cớ để thực hiện tham vọng ấy, Trung Quốc vẽ ra một thứ “yêu sách” mơ hồ,
gọi là “đường lưỡi bò”. Cái gọi là “yêu sách” này đã bị thế giới phản
đối và đặc biệt bị Toà trọng tài trong vụ Philippines bác bỏ vì nó “trái
với UNCLOS 1982 và do đó vô giá trị”. Và các chuyên gia này cũng khẳng định là Trung Quốc không dễ gì từ bỏ tham vọng đó, cho dù nó vô lý.
Và để biến nó thành hiện thực, Trung Quốc
đã sử dụng đủ mọi biện pháp, từ việc sử dụng sức mạnh cứng như đe doạ
quân sự, cho tàu quấy nhiễu trong EEZ của Việt Nam đến việc sử dụng các
lợi ích kinh tế trong BRI để “đưa Việt Nam vào tròng” của họ.
Và trong các lần phản ứng lại Trung Quốc
về vấn đề biển Đông của Việt Nam, chính mối quan hệ giữa hai Đảng Cộng
sản đã “trói tay” chính phía Việt Nam. Ngay khi ông Nguyễn Phú Trọng nắm
chức Tổng Bí thư hồi 2011, ông Nguyễn Phú Trọng đã có chuyến viếng thăm
Trung Quốc. Trong chuyến thăm đó, hai bên Việt - Trung đã ký kết “Thoả
thuận những nguyên tắc cơ bản giải quyết những vấn đề trên biển”. Bản
Thoả thuận đó do phía Trung Quốc đã soạn thảo sẵn, và phía Việt Nam chỉ
có thể đồng ý ký vào mà thôi. Nhóm chuyên gia luật quốc tế Bộ Ngoại giao
Việt Nam đi cùng đoàn nhưng không được tham gia góp ý vào bản Thoả
thuận vì đây là “chuyện nội bộ giữa hai Đảng”. Và kết quả là trong bản
Thoả thuận đó, bản tiếng Trung lại có điểm khác bản tiếng Việt. Theo nội
dung bản tiếng Trung thì Việt Nam đồng ý tham gia “Gác tranh chấp, cùng
khai thác”, nhưng đối với bản tiếng Việt thì ghi là Việt Nam đồng ý
tham gia “Hợp tác cùng phát triển”. Cũng theo Thoả thuận này, Hai nước
sẽ thành lập một kênh ngoại giao đặc biệt để “cùng nhau xử lý các bất
đồng trên biển”, nhưng ngay trong năm 2011, đã xảy ra sự kiện tàu Trung
Quốc cắt cáp tàu Bình Minh 02 ngay trong vùng EEZ của Việt Nam.
Đến năm 2014, với sự kiện giàn khoan Hải
Dương 981 được Trung Quốc cho hạ đặt ngay trong vùng EEZ của Việt Nam,
phía Việt Nam đã liên lạc với phía Trung Quốc theo kênh này, nhưng chỉ
là sự im lặng “ngoài vùng phủ sóng, trong vòng phủ phê” của phía Trung
Quốc.
Năm 2017, phía Trung Quốc đã “ngầm đe doạ
tấn công” khu vực Trường Sa mà Việt Nam đang kiểm soát, khiến Bộ chính
trị Việt Nam đã quyết định rút việc thăm dò tại hai khu vực lô 07-03 và
136-03.
Hình Mình Hoạ. Giàn khoan JDC Hakuryu-5 ngoài khơi Vũng Tàu hôm 16/5/2018
Reuters
Năm 2019, Trung Quốc dùng nhiều loại tàu
để quấy nhiễu các giàn khoan thăm dò Việt Nam ngay trong EEZ của Việt
Nam cà hơn trăm ngày.
Như vậy, chúng ta có thể thấy, tham vọng
của Trung Quốc trên biển Đông là không đổi, với nhiều chiến thuật phức
tạp, tinh vi và khó dự đoán. Và Việt Nam luôn bị Trung Quốc sử dụng một
“vòng kim cô” trói tay chính Việt Nam, đó chính là dùng “mối quan hệ hai
Đảng” để “bịt miệng” mỗi khi Trung Quốc “đe doạ, quấy nhiễu” Việt Nam
trên biển Đông.
Chính vì vậy, năm 2019, hơn một trăm ngày
tàu Trung Quốc hoành hành tại EEZ của Việt Nam, lãnh đạo Việt Nam sợ
ảnh hưởng tới tình hữu nghị hai đảng nên đã tỏ ra hoà hoãn. Chủ tịch
Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đang ở thăm Trung Quốc khi sự kiện xảy ra
vẫn coi như không có chuyện gì. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước
thì khẳng định “Kiên quyết, kiên trì giữ vững độc lập, đấu tranh bảo vệ
chủ quyền, nhưng phải giữ được môi trường hòa bình để phát triển”. Ông
Nguyễn Thiện Nhân, Bí thư thành uỷ Thành phố Hồ Chí Minh thì nói “chúng
ta không quay lưng được với Trung Quốc”.
Trước sự hoà hoãn đến mức “cố gắng bằng
mọi cách” như vậy, cho thấy Trung Quốc đang làm chủ cuộc chơi ở biển
Đông như thế nào. Và mặc dù các lãnh đạo Việt Nam luôn khẳng định sẽ làm
tất cả để bảo vệ chủ quyền nhưng vấn đề người dân cần biết là họ sẽ bảo
vệ bằng cách nào? Chứ không thể chỉ bảo vệ bằng lời nói suông và khi
Đảng Cộng sản Việt Nam luôn nằm trong “rọ” của Bắc Kinh.
No comments:
Post a Comment