Search This Blog

Hoi Nghi Dien Hong

Sunday, 30 June 2019

SƠN TRUNG * TỤC TẢO HÔN Ở VIỆT NAM*

 Image result for TẢO HÔN
TUC TẢO HÔN
SƠN TRUNG 

 Tảo hôn là trường hợp kết hôn trong đó cô dâu và chú rể hoặc một trong hai người là trẻ em hoặc là người chưa đến tuổi kết hôn (thông thường là chưa đến tuổi dậy thì). Thường là 10-15 tuổi.Tập tục tảo hôn trước đây có mặt ở nhiều nơi trên thế giới, kể cả châu Âu, nay còn tồn tại ở một số vùng thuộc châu Phi, châu Á, châu Đại Dương và Nam Mỹ. 
 Trước tình hình nữ quyền và quyền trẻ em ngày càng được coi trọng, tập tục tảo hôn đang dần dần biến mất ở nhiều khu vực trên thế giới. 
Tại Việt Nam trước đây nạn tảo hôn khá phổ biến, mỗi làng có vài trẻ, còn miền núi thì nhiều. Tục ngữ, ca dao đã  chỉ trich  phong tục này:
Bồng bồng cõng chồng đi chơi,
Đi đến chỗ lội đánh rơi mất chồng. 
Chị em ơi cho tôi mượn cái gàu sòng,
Để tôi tát nước vớt chồng tôi lên!

Lấy chồng từ thuở mười lăm,
Chồng chê tôi bé không nằm với tôi. 
Đến năm mười tám đôi mươi,
Tôi nằm dưới đất chồng lôi lên giường.
Một rằng thương, hai rằng thương,
Có bốn chân giường, gãy một còn ba. 
Ai về thưa với mẹ cha,
Chồng tôi nay đã giao hòa cùng tôi! 

Tham giàu em lấy thằng bé tỉ ti,
Làng trên xã dưới thiếu gì trai tơ! 
Em đem thân cho thằng bé nó giày vò,
Mùa đông,tháng giá nó nằm co trong lòng! 
Mang danh là gái có chồng,
 Chín đêm trực tiết nằm không cả mười.
Nói ra sợ chị em cười,
Má hồng bỏ quá thiệt đời xuân xanh!

Yemen

Trên phân nửa các thiếu nữ tại Yemen làm hôn thú trước 18 tuổi, một số từ lúc 8 tuổi. Ủy ban lập pháp Sharia của chính quyền Jemen đã ngăn cản dự định tăng tuổi cưới lên 15 hay cả 18, với nguyên nhân là bất cứ luật nào định tuổi tối thiểu để làm hôn thú đều trái với đạo Hồi. Một số người đạo Hồi tích cực ở Jemen lý luận là một số thiếu nữ đã đủ phát triển để cưới khi 9 tuổi
 Theo tổ chức HRW, vào năm 1999 tuổi được làm hôn thú tối thiểu từ 15 cho thiếu nữ bị hủy bỏ; tuổi dậy thì được giải thích theo một số người bảo thủ đã bắt đầu từ 9 tuổi, và như vậy 9 tuổi được cho là đủ điều kiện để được cưới hỏi.[5] Trên thực tế, " Luật tại Yemen cho phép các thiếu nữ, con gái làm hôn thú bất cứ vào tuổi nào, nhưng cấm việc giao du tình dục với họ cho tới khi họ đủ phát triển ". 

 Vào tháng 4 năm 2008 Nujood Ali, một cháu bé 10 tuổi, đã thành công trong việc đòi ly dị người chồng 30 tuổi vì bị hãm hiếp. Trường hợp của cháu này đưa tới việc kêu gọi tăng tuổi cưới hợp pháp lên 18. Cuối năm 2008, ủy ban tối cao về người mẹ và trẻ em đề nghị định tuổi cưới tối thiểu là 18. Luật này đã được thông qua vào tháng 4 năm 2009. Nhưng luật này đã bị hủy bỏ ngay sau đó bởi những đại biểu quốc hôi chống đối.

Nam Dương

Tại Nam Dương tòa án tôn giáo có quyền cho phép đám cưới với các trường hợp còn nhỏ tuổi hơn luật quy định. Giữa tháng 4-2018, hai trẻ em chú rể 15 tuổi và cô dâu 14 tuổi được tổ chức lễ cưới một cách hợp pháp ở đảo Sulawesi, sau khi bị văn phòng phụ trách các vấn đề về tôn giáo (KUA) - nơi chịu trách nhiệm về việc tổ chức cưới xin - từ chối nhưng kháng cáo của gia đình họ thành công tại tòa án tôn giáo. Hiện tại, tuổi tối thiểu tại nước này để kết hôn cho nữ là 16 và nam là 19 theo luật từ năm 1974.
Theo thống kê của Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) năm 2017, khoảng 14% phụ nữ Indonesia kết hôn khi chưa tròn 18 và 1% kết hôn trước tuổi 15. Báo cáo về tảo hôn đầu tiên của Indonesia thực hiện bởi chính quyền và UNICEF năm 2016 khẳng định tảo hôn là vi phạm nghiêm trọng quyền con người của trẻ em gái, bao gồm quyền đi học, quyền sức khỏe, quyền có thu nhập trong tương lai và quyền được đảm bảo an toàn. (Wikipedia)
 
Tại Việt Nam miền núi thì nhiều trẻ kết hôn sớm, còn thành thị và thôn quê thì ít. Sở dĩ có  tục này vì người ta mong con đầu cháu sớm, cũng có gia đình muốn có nhân công trong việc nhà và đồng áng.

Hậu quả của tảo hôn

Nghiên cứu của tổ chức phi chính phủ Plan cho thấy tảo hôn "gây ra những hậu quả mang tính tàn phá, dẫn đến đói nghèo lâu dài, rủi ro về sức khỏe liên quan đến việc mang thai sớm". Các cô dâu trong những trường hợp tảo hôn cũng thường là nạn nhân của bạo hành gia đình.

Tảo hôn và hôn nhân cận huyết là những hủ tục hiện vẫn còn tồn tại, đặc biệt là ở vùng dân tộc thiểu số (DTTS) nước ta.
Việc kết hôn sớm, mang thai và sinh đẻ trong lứa tuổi vị thành niên, khi cơ thể người mẹ chưa phát triển hoàn thiện, thiếu hiểu biết, kinh nghiệm và chưa sẵn sàng về mặt tâm lý để mang thai và sinh con gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe bà mẹ, sự phát triển bình thường của thai nhi và trẻ sơ sinh.
Đây là nguyên nhân làm gia tăng tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em, tăng tỷ lệ tử vong ở trẻ em dưới 1 tuổi và dưới 5 tuổi, tăng tỷ lệ tử vong của bà mẹ liên quan đến thai sản. Hôn nhân cận huyết còn gây ra những hậu quả nặng nề hơn do trẻ em sinh ra mắc những căn bệnh như dị tật, tan máu bẩm sinh,….
Tảo hôn và hôn nhân cận huyết khiến chất lượng dân số suy giảm, suy thoái nòi giống, ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực và là một trong những lực cản đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, tiến bộ xã hội và sự phát triển bền vững của vùng dân tộc thiểu số.
Thực tế cho thấy, các tỉnh có tỷ lệ nghèo đói cao, đồng thời tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết cũng gia tăng. Tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vừa là nguyên nhân, vừa là hậu quả của nghèo đói, thất học và suy giảm chất lượng cuộc sống.
Đối với giáo dục, tảo hôn và hôn nhân cận huyết là rào cản đối với việc hoàn thành các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ của Việt Nam đã cam kết thực hiện với Liên Hợp Quốc: giảm tình trạng đói nghèo, phổ cập giáo dục tiểu học, tăng cường bình đẳng nam nữ, giảm tử vong trẻ em, cải thiện sức khỏe bà mẹ, trẻ em và đấu tranh chống các bệnh dịch.
Theo kết quả điều tra thực trạng kinh tế-xã hội (KT-XH) 53 dân tộc thiểu số năm 2015 cho thấy tỷ lệ tảo hôn chung của 53 DTTS là 26,6%, trong đó tỷ lệ tảo hôn cao nhất thuộc các DTTS sinh sống ở vùng có điều kiện KT-XH rất khó khăn như: Mông 59,7%; Xing Mun 56,3%, La Ha 52,7%. Gia Rai 42%; Raglay 38,3%; Bru - Vân Kiều 38.9%,... Trong 40/53 DTTS, tỷ lệ này là trên 20%, trong đó có 13 DTTS có tỷ lệ tảo hôn từ 40-50% trở lên; 6 DTTS có tỷ lệ tảo hôn từ 50-60% trở lên.
Xét theo địa bàn cư trú thì vùng trung du, miền núi phía Bắc (đặc biệt là vùng Tây Bắc) và Tây Nguyên có tỷ lệ tảo hôn cao hơn so với các vùng khác: Miền núi phía Bắc 18,9%; Tây Nguyên 15,8%; Đồng bằng sông Hồng 7,9% và Đông Nam bộ 8,1%. Các tỉnh có tỷ lệ tảo hôn, hôn nhân cận huyết cao nhất trong cả nước gồm: Lai Châu, Hà Giang, Điện Biên, Sơn La, Lào Cai, Yên Bái, Cao Bằng, Bắc Kạn, Kon Tum, Gia Lai,…
Xét theo giới tính và nhóm tuổi thì tỷ lệ tảo hôn, kết hôn sớm của cả nam và nữ giới ở nhóm tuổi tuổi 15 đến 19 tuổi đều có xu hướng gia tăng, từ 2,4% đến 8,4% năm 2011 đến 3,1% và 11,2% năm 2013. Phụ nữ có xu hướng kết hôn sớm hơn và ở nhóm tuổi dưới 15 và dưới 18 thì tỷ lệ tảo hôn ở nữ DTTS cao hơn gần 3 lần so với nam DTTS (tỷ lệ tương ứng là 4,7% và 15,8% so với 1,8% và 5,8%). Tỷ lệ tảo hôn ở nam giới các DTTS cao xấp xỉ 6 lần so với nam giới dân tộc Kinh và gấp 3 lần so với tỷ lệ chung của cả nước (tỷ lệ tương ứng lần lượt là 18,0% so với 3,3% và 5,8%). Ở nhóm tuổi dưới 18, phụ nữ DTTS có xu hướng kết hôn sớm hơn và có tỷ lệ tảo hôn cao hơn gấp 3 lần so với nam DTTS (nữ DTTS 15,8%, nam DTTS 5,8%).
Xét theo dân tộc thì các DTTS có tỷ lệ tảo hôn cao gấp 6 lần so với dân tộc Kinh và gấp gần 3,5 lần so với tỷ lệ chung của cả nước; trong đó 25/53 DTTS có tỷ lệ tảo hôn trên 10%. Các dân tộc có tỷ lệ tảo hôn cao tập trung chủ yếu ở các tỉnh vùng miền núi phía Bắc và Tây Nguyên.
Hiện nay, kết hôn cận huyết tuy đã giảm những vẫn tiềm ẩn nguy cơ bùng phát trở lại ở một số dân tộc trong vùng DTTS, phổ biến là kết hôn giữa con cô với con cậu, con dì với con chú bác. Kết quả điều tra thực trạng KT-XH 53 DTTS năm 2015 cho thấy: tỷ lệ hôn nhân cận huyết thống của 53 DTTS là 0,65%, trong đó các DTTS có tỷ lệ hôn nhân cận huyết thống cao gồm: Mạ 4,41%, Mảng 4.36%. Mnông 4,02%, Xtiêng 3,67%,… Hôn nhân cận huyết thống xảy ra chủ yếu ở miền núi phía Bắc và Tây Nguyên. Một số dân tộc như Lô Lô, Hà Nhì, Phù Lá, Chứt, Ê Đê, Chu Ru, Si La, Pu Péo, Mông, Rơ Măm, Brâu … có tỷ lệ hôn nhân cận huyết thống khá cao, lên đến 10%, tức là cứ 100 trường hợp kết hôn thì có 10 trường hợp hôn nhân cận huyết thống.
Do là các hủ tục, bên cạnh tác động, ảnh hưởng của những mặt trái của cơ chế thị trường, những bất cập, hạn chế trong các quy định của pháp luật liên quan, nguyên nhân dẫn đến tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết rất đa dạng, trong đó phải kể đến sự thành kiến, phong tục tập quán lạc hậu, do nghèo đói, khó khăn về điều kiện tự nhiên,… Chính những nguyên nhân này khiến cho hủ tục tảo hôn và hôn nhân cận huyết vẫn tồn tại dai dẳng đến tận ngày nay mặc dù công tác tuyên truyền và sự can thiệp từ phía chính quyền địa phương, nơi có đông đồng bào DTTS, đã được thực hiện tích cực trong thời gian gần đây.
Trước tình hình về tảo hôn và hôn nhân cận huyết vùng DTTS vẫn còn phổ biến, gây ra những hậu quả nặng nề, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe bà mẹ, trẻ em, làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng dân số,… gây ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội, vi phạm pháp luật về hôn nhân, ảnh hưởng xấu đến cộng đồng, ngày 14/4/2015, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 498/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2025 nhằm nâng cao nhận thức, ý thức pháp luật về hôn nhân và gia đình, góp phần giải quyết tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết, nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực ở vùng DTTS.
Qua 3 năm thực hiện, Đề án bước đầu đã đạt được một số kết quả nhất định. Thông qua các hoạt động của Đề án, đồng bào DTTS đã được tuyên truyển sâu rộng hơn về Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng chống bạo lực gia đình,… Điều đó phần nào đã cải thiện và nâng cao nhận thức về tảo hôn và hôn nhân cận huyết. Một số phong tục, tập quán lạc hâu ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết đã dần được hủy bỏ.
Việc triển khai xây dựng mô hình can thiệp đối với một số DTTD ở khu vực miền núi phía Bắc, duyên hải miền Trung, Tây Nguyên, nơi có tỷ lệ tảo hôn và hôn nhân cận huyết cao đã góp phần thực hiện có hiệu quả việc tuyên truyền, phổ biến, vận động đồng bào thực hiện chính sách, pháp luật về hôn nhân và gia đình.
Đài BBC nhận định:
 


Bản quyền hình ảnh HOANG DINH NAM
Image caption Một bà mẹ H'mong 16 tuổi và con trai 3 tuổi tại Lào Cai

Nạn tảo hôn vẫn diễn ra phổ biến ở miền núi, nơi các cặp vợ chồng trẻ con về ở với nhau cho tới khi đủ 18 tuổi mới đăng ký với chính quyền và 'chịu phạt hành chính một chút', theo một mục sư ở tỉnh Điện Biên.
'Tảo hôn còn phổ biến'

Việt Nam, tảo hôn 
 
 Việt Nam, tảo hôn


Bản quyền hình ảnh HOANG DINH NAM
Image caption Tình trạng tảo hôn được cho là còn rất phổ biến ở vùng núi VN
  Nhiều gia đình muốn con cái kết hôn sớm để có thêm người chăn bò, làm nươn
Tình trạng tảo hôn được cho là còn rất phổ biến ở vùng núi VN
Nhiều gia đình muốn con cái kết hôn sớm để có thêm người chăn bò, làm nương
"Mới đầu năm nay tôi đã đi bốn đám cưới của cô dâu chú rể dưới 18 tuổi", ông Chìa nói.
"Đồng bào miền núi sau Tết đám cưới nhiều, do trong Tết thanh niên đi chơi, thấy cô nào 'vừa mắt' thì về nói chuyện với bố mẹ xin đi hỏi vợ."
"Nhiều thiếu niên chỉ học đến lớp 7, 8, 9 rồi nghỉ để ở nhà phụ giúp gia đình."
"Những người kết hôn ở bản tôi có được giấy đăng ký kết hôn của xã là hiếm."
"Thường người dưới 18 tuổi kết hôn vẫn tổ chức đám cưới theo phong tục của đồng bào trên đó nhưng không làm thủ tục với ủy ban."
"Họ về sống với nhau, khi nào có con cái, hai người đủ 18 thì mới xuống ủy ban đăng ký kết hôn, chịu phạt hành chính một tý."
"Hội Thánh chúng tôi vẫn có các bài giảng về vấn đề lấy vợ lấy chồng sớm, khi chưa có kinh nghiệm nuôi con cái thì sẽ vất vả."
"Sinh con ra không có giấy khai sinh, không có bảo hiểm, các con đau ốm thì khổ."
"Nhưng tình trạng tảo hôn vẫn nhiều, tôi nghĩ là do ý thức của người dân và do hoàn cảnh còn nghèo."
"Họ chỉ biết lấy chồng lấy vợ càng sớm thì càng tốt, có người giúp gia đình làm nương làm rẫy."
"Họ không nhận thức được những vấn đề khác trong tương lai."
"Trong bản, gần nhà tôi có gia đình tảo hôn nay đã có năm con dù người chồng hiện chưa đến 30 tuổi. Họ nghèo lắm, vẫn sống trong nhà tranh."

Tăng hay giảm?

 Việt Nam, tảo hôn

Bản quyền hình ảnh Hoang Dinh Nam
Image caption Thiếu kiến thức và đời sống khó khăn được cho là nguyên nhân khiến tảo hôn tiếp diễn ở nhiều huyện miền núi Việt Nam 
 
Trong khi đó, một người dân ở huyện Tủa Chùa, Điện Biên muốn ẩn danh lại nhìn nhận tảo hôn ở địa phương này có dấu hiệu giảm.
Ông nói với BBC qua điện thoại rằng độ tuổi tảo hôn có vẻ tăng lên, trung bình ở lứa tuổi 16,5 năm 2017, so với các năm trước nhiều em kết hôn khi mới 14, 15 tuổi, thậm chí trẻ hơn.
Lý do có thể do học sinh miền núi hiện được tiếp cận với công nghệ thông tin nên đã hiểu biết hơn. Tỷ lệ tới trường cao hơn các năm trước.
"Trước Tết tôi mới chỉ biết một đám cưới ở xã trong đó cô dâu mới 14 tuổi, học lớp Tám," ông cho biết.
Việt Nam gần đây chưa có công bố nào về tình trạng tảo hôn hiện tăng hay giảm.
Hiện chỉ có số liệu từ cuộc điều tra quốc gia đầu tiên về điều kiện kinh tế xã hội của 53 nhóm dân tộc thiểu số do Uỷ ban Dân tộc và Tổng cục Thống kê tiến hành từ năm 2015.
Theo đó, tỷ lệ tảo hôn trung bình trong nhóm này ở mức cao, 26,6%.
Một số cộng đồng dân tộc thiểu số trong nhóm này thậm chí có tỷ lệ tảo hôn rất cao, lên tới 50 - 70%.
Truyền thông Việt Nam cho hay 11% nữ giới ở Việt Nam trong độ tuổi từ 20-49 kết hôn khi chưa đến 18 tuổi - thông tin được đưa ra tại một hội thảo quốc gia về vấn đề tảo hôn, tổ chức tại Hà Nội năm 2017.
Hiện chưa có số liệu mới hơn nào về tình trạng tảo hôn ở Việt Nam được công bố.

Giảm trên toàn cầu
  Việt Nam, tảo hôn
Bản quyền hình ảnh HOANG DINH NAM
Tỷ lệ tảo hôn trên toàn thế giới giảm, theo báo cáo mới nhất của Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc Unicef.
Tổ chức này ước tính có 25 triệu vụ tảo hôn được ngăn chặn trong thập kỷ qua.
Hiện cứ 5 phụ nữ thì một kết hôn trước 18 tuổi, so với một trong bốn trước đây.
Unicef cho biết các nước Nam Á cũng chứng kiến tỷ lệ tảo hôn sụt giảm lớn nhất từ trước tới nay.
Ở Ấn Độ, tảo hôn giảm nhờ nâng cao giáo dục trẻ em gái và tuyên truyền về hệ lụy của nạn tảo hôn.
Unicef cho hay nạn tảo hôn hiện xảy ra nghiêm trọng nhất ở châu Phi nhưng Ethiopia cũng đã giảm 1/3 tỷ lệ tảo hôn.
Báo cáo nói rằng gánh nặng tảo hôn đang chuyển sang vùng hạ Sahara châu Phi.
Unicef cho biết, cứ ba vụ tảo hôn thì một vụ xảy ra ở vùng hạ Sahara châu Phi, so với một trong 5 vụ trước đây.
Các nhà lãnh đạo thế giới tuyên bố sẽ chấm dứt tảo hôn vào năm 2030 theo Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hiệp Quốc.
Bà Anju Malhotra, cố vấn về giới của Unicef nói rằng để đạt được mục tiêu đó, cần đẩy mạnh các nỗ lực 'ngăn chặn hàng triệu trẻ em gái bị đánh cắp tuổi thơ do tảo hôn'.
Do tảo hôn ảnh hưởng cả đời một con người nên "bất kỳ mức giảm nào đều là tin tức đáng hoan nghênh - nhưng chúng ta còn một chặng đường dài trước mắt", theo bà Malhotra.
Bà nói: "Khi một phụ nữ bị buộc phải kết hôn từ khi còn là một bé gái, cô ấy sẽ phải đối mặt với những hậu quả ngay lập tức và suốt đời."
"Tảo hôn khiến cơ hội đến trường của trẻ em gái giảm, nguy cơ bị ngược đãi và các biến chứng thai sản tăng. Đó là chưa kể những hậu quả xã hội rất lớn, nguy cơ cao về chu kỳ nghèo đói từ đời này sang đời khác."


 https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-43297514

 SƠN TRUNG
OTTAWAM 1-VII-2019

Posted by at
Labels:

No comments:

Post a Comment

Subscribe to: Post Comments (Atom)