Văn chương khích lệ
Tuy
nhiên văn chương đã và đang khích lệ nhiều người bị áp bức nên cư xử
một cách càng tự trọng và chính trực và nhân ái càng tốt trong hoàn cảnh
của họ, và văn chương gợi cho họ thấy những mẫu mực cho xã hội tốt hơn
và công dân tốt hơn, nếu chế độ độc tài bị lật đổ. Ta chợt nghĩ đến
Cuộc chiến tranh Cách mạng Mỹ. Nhân dân Mỹ không thừa nhận chế độ quân
chủ, và một vài người rất thông thái đã thảo ra Tuyên ngôn Độc lập và
Hiến pháp, và những tư tưởng trong các văn kiện này đều được rút ra,
gián tiếp hay trực tiếp, từ hầu như toàn bộ nền văn chương phương Tây.
Văn
chương sẽ luôn luôn có mục đích trái ngược với các nhà độc tài. Điều
này không phải vì các tác giả luôn luôn là những người say mê tự do.
Chính là vì các tác giả, nếu họ muốn tìm được độc giả say mê, họ phải
miêu tả con người bằng cách nào đó là những người quan sát tuyệt diệu
khiến người ta say mê và là những người suy luận và là những người tự
mình có những quyết định quan trọng nhất. Còn các nhà độc tài, ngược lại
thích thần dân của họ có những ý nghĩ thấp kém về bản thân và người
khác, coi con người không xứng đáng hưởng công lý và phẩm giá và sự
riêng tư và tư tưởng độc lập vân vân. Văn chương, để hấp dẫn, luôn luôn
thường hạ thấp sự ghê tởm về chính mình-dù ở trong tù và bệnh viện tâm
thần và trại lính-đơn giản ở khắp mọi nơi.
Điều này có nghĩa là bất ổn.
Kurt Vonnegut (1922-2007) là nhà văn Mỹ nổi tiếng
Nguồn: Dịch từ tạp chí Anh Index on Censorship số tháng Sáu năm 1981
No comments:
Post a Comment