CAO HOÀI SƠN * QUA NHỮNG TRẠI TÙ CỘNG SẢN ...
QUA NHỮNG TRẠI TÙ CỘNG SẢN ...
CAO HOÀI SƠN
Mười hai giờ trưa ngày 30/4/75 . Tổng thống VNCH Dương văn Minh đọc trên Ðài phát thanh Sài gòn, ra lệnh cho Quân Lực VNCH buông súng , chờ giao chính quyền cho Cộng Sản . Như cơn sét đánh bên tai, tôi bàng hoàng trong giây lát . Miền Nam mến yêu đâu còn nữa, qua bao năm chiến đấu tốn không ít máu xương, giờ phải chịu buông súng đầu hàng
Tôi chào từ biệt vị Tiểu đoàn trưởng TD/229/ÐP Nguyễn hữu Tiến và anh em trong đơn vị , tìm đường trở về quê Chợ Lầu , Phan rí thăm mẹ già và vợ cùng hai con .Tôi băn khoăn mãi không biết nên đi bằng đường bộ hay bằng ghe và khi về thì phải trình diện ở đâu . Chợ Lầu tuy là quê tôi nhưng mà tôi đã gây ân oán giang hồ với VC nằm vùng rất nhiều, vì khi còn ở DD118/ÐPQ . Tôi đã chỉ huy binh sĩ làm cỏ bọn du kích nằm vùng nhiều quá , có thể chưa kịp nhìn thấy Vợ con thì đã bị trả thù cũng có . Tôi cũng vừa nhận được tin ba tôi đã tự tử chết tại nhà, mãi đến ba ngày sau ông ngoại tôi lên xã xin đem chôn mới được” Cách mạng”đồng ý .
Ngày 17/4/75 sau khi Bắc Bình Thuận bỏ ngỏ . VC từ trong rừng tràn về chiếm chánh quyền , Ba tôi không chịu trình diện tại Xã để chúng sai khiến . Tối đó ông quyết định uống độc dược quyên sinh . Trước khi chết ông dùng Sơn viết lên tường nhà hàng chữ để lại cho các con .” Ba thà làm phân xanh cho cây cỏ còn hơn sống chung với Cộng Sản .”
Chúng kết tội ông là CIA phản động . Với chức vụ nhỏ nhoi là phụ tá cho Chi Chiêu Hồi Hòa Ða , Chính quyền vừa cướp được lấy làm tức tối , vì có một tên cực kỳ phản động dám công khai dùng cái chết để phỉ nhổ vào mặt chúng .
Thế là cả bọn kéo đến đầy nhà , lục soát lấy đi những gì mà không thuộc về chúng , như một lũ kên kên cướp cạn , chỉ thiếu một điều là không ăn xác chết . Và tôi cũng nhận được tin Th/sĩ Nguyễn Thìn Cảnh sát Ðặc biệt Chi Khu Phan lý Chàm bị chúng bắt trói đem vào rừng giết man rợ còn hơn thời Trung Cổ .
Cuối cùng tôi quyết định dùng ghe từ Long Hải để về Phan rí Cửa và trình diện tại đây , dầu sao cũng đỡ hơn tại Chợ lầu, nơi cạm bẫy đang rình rập tôi, muốn một lần nhìn lại người thân rồi thì thân xác này có bị ra sao thì mặc . Tôi biết Việt cộng sẽ trả thù lên thân xác,và gia đình những chiến sĩ QLVNCH, trong đó có tôi .
Sáng sớm ngày 3/5/75 tôi đã về đến nhà bình yên . Tôi đi trình diện ngay theo lời khuyên của gia đình ở Thôn Song Thanh ,nằm trong Trường Tiểu học Thanh Lộc .Những lời chửi bới của tên Kỷ Thôn trưởng mà sau mấy mươi năm còn văng vẳng bên tai, trước đây hắn là cơ sở nằm vùng vừa mới ngoi lên mấy ngày nay . Chúng để tôi yên ổn cho đến sáng ngày 5/5/75 thì cho một du kích nguyên trước đây là Nhân dân tự vệ dưới quyền chỉ huy của tôi đến thông báo là trưa nay trình diện tại Thôn lúc 1 giờ để đi học tập .
Tôi không có nghe bảo đem cơm gạo, chỉ nhận lệnh tập trung . Vì nghĩ là đi học tâp nên cần gì phải đem đồ nhiều , cần gì thì sau này người nhà sẽ mang cho, từ giả vợ con tôi lên đường nhưng thực tâm biết rõ là khó có ngày về . Hơn 12 giờ trưa tôi đã có mặt tại thôn với một ít hành trang . Tên thôn Trưởng sai du kích đem nhốt tôi vào trong một lớp học, ánh sáng lờ mờ qua khe cửa . Một lúc sau thì có mặt đầy đủ khoảng mười người .
Ðiểm danh sơ qua tôi thấy có Ấp Trưởng Song thanh là Nhu , Tr/úy Tăng văn Ðồng Tr/Ban 5 Chi Khu Hòa Ða , Th/úy Trần văn Xuân Trưởng ban NDTV /H Ð , Tôi Cao hoài Sơn DDT/DD4/TD/229/ÐP, số cón lại là nhân viên Xã ấp và Cảnh Sát viên .
Trong lúc chờ đợi xe đến chở đi , Tôi được người thân báo cho biết qua khe cửa sổ, có một nhóm định đánh chúng tôi khi trên đường ra xe . Khi tên Thôn trưởng có mặt tôi liền phản đối thì được hắn trả lời là Nhân dân phẫn nộ không can thiệp được . Thì ra chính bọn này mang danh nhân dân để tổ chức đánh chúng tôi . Thật quá ư là hèn hạ , chỉ có chế độ cộng sản ưu việt mới sản sinh ra giống người này , chuyên môn đánh người ngã ngựa .
Lúc này dân chúng đến xem chật cả sân trường , chỉ chừa một lối đi nhỏ . Nhìn ra không phân biệt được bạn thù , trong số này cũng có rất đông thân nhân đang ra sức ngầm bảo vệ cho chúng tôi lên đường .
Xe đã đến nhưng chúng tôi không ai chịu đi cả , cuối cùng Trưởng Ấp Nhu thí mạng già đi đầu , đám đông chỉ chen lấn . Tôi có ngay quyết định là phải chạy thật nhanh ra xe . Vừa được nửa đường thì vòng vây khép lại , bất chợt một tên chen vào đấm vào mặt tôi ,với giỏ xách trên tay ,tôi phản ứng nhanh bằng cách quất mạnh vào mặt nó thật mạnh . Một tên khác giơ cao cái mõ lếch loại lớn nhắm đầu tôi đánh xuống .Không còn cách nào khác đành ném cái túi xách giơ hai tay bảo vệ cái đầu . Nhát đánh thật mạnh ,làm bầm cả tay và trượt xuống trúng đầu sưng một cục lớn .
May mắn cho tôi, người nhà can thiệp kip thời bảo vệ lên xe . Nhìn xuống bên dưới một cảnh hỗn loạn xảy ra , hai anh Xuân và Ðồng bị tràn ngâp trong đám đông , kẻ đánh người đạp đến chừng lên được xe thì máu me đầy mình , đấy là nhờ có thân nhân bảo vệ không thi có lẽ khó mà toàn mạng .
Lúc này bên dưới có hai phe đánh nhau kịch liệt,một bên gồm thân nhân chúng tôi ra sức bảo vệ, bên còn lại cố đánh chúng tôi cho bằng được theo lệnh . Bọn du kích phải bắn chỉ thiên loạn xạ để giải tán . Ngày ra đi như vậy, tôi hình dung ra một ngày về thật ảm đam.
Nhưng mà còn đỡ hơn mấy anh em ở Chợ lầu . Ngày ra đi bị một nhóm lão già có con bị phơi xác cho Bác và Ðảng quang vinh chận xe lại leo lên xe dùng gậy đánh vào đầu từng anh một,cho đến khi mệt lừ mới thôi . Ðây mới thât sự là nhân dân phân nộ .
VC đã trưng dụng các xe chở hàng để chở chúng tôi . Xe của các Thôn Giang hải , Hải tân , Phú ninh, Phú hải đà tập trung về đầy đủ trước Thôn Song Thanh . Bọn Du kích 30/4 hăm hở, đạn lên nòng áp giải chúng tôi lên đường . Tôi còn nhớ nét mặt tên Thôn trưởng Song Thanh, tên KỶ đã hân hoan đưa tiễn chúng tôi đi như vừa lập được chiến công hiển hách .
LAO XÁ PHAN THIẾT
Ðoàn xe đi về hướng Phan Thiết và dừng lại trước Lao Xá . Chúng tôi bi lùa vào tập trung ở sân lớn để điểm danh và học nội quy . lúc này, tôi thấy có đầy đủ các Sĩ quan,Cảnh sát, Xã,Ấp trưởng và hầu hết các Trung đội trưởng nghĩa quân . Tôi chợt thấy Trúc viên Trương gia Kỳ Sanh , cựu Dân biểu VNCH , người đã thiên về VC chống lại chính quyền miền nam , đã từng đâm sau lưng chiến sĩ . Người đã dày công tranh đấu chống lại chính quyền Miền nam qua chiêu bài đối lập cuội, làm lợi cho chế độ bạo tàn, đang ngồi bó gối trước một phòng nhỏ gần sân tập trung . Ðó là ân huệ duy nhất mà đảng đã ban phát , ông ta khỏi phải bi nhốt chung trong những dãy nhà tập thể chật chội . Không biết lúc đó và sau này tới khi qua đời, ông ta nghĩ gì và có thấm thía cho cuộc đời lầm lạc đã qua không ?
Dãy nhà trước đây thời VNCH chỉ nhốt 50 người , nay thì chứa hơn 120 người , nên vô cùng chật chội và nóng . Hàng ngày chúng tôi chỉ mặc độc nhất cái quần đùi , khi nào ra sân ăn cơm mới mặc đồ vào . Ngày được Cách mạng cho ăn 3 lần , mỗi lần một chén cơm với muối hột . Buổi chiều được cho ra sân tắm ở giếng nước .
Tôi thấy có mặt Th/tá Thổ Thêm người hùng Bình Thuận , Trung tá Diệp Sắn Cảnh Quận/CKT/ Hải Ninh và hầu hết những Sĩ Quan trình diện ở Bình thuận . Tôi nghe anh em nói Ð/u Lê văn Trò Ðại Ðội trưởng Trinh Sát Tỉnh bị bắt đem lên Tân Ðiền, khi anh vừa mới từ Sài gòn trở về . Sau khi đọc bản án trước cái gọi là tòa án nhân dân , anh bi đem đặt lên vĩ sắt nướng cho chết. Sau đó thi thể lại bị VC đâm nát bấy và dìm xuống ruộng, mấy ngày sau nhờ các em chăn trâu phát giác, thân nhân mới xin đem về chon. Không biết có phải anh đã chết thảm khốc như vậy không ? Nếu sự thật như vậy thì không còn gì để nói .
TRẠI TÙ CÀ TÓT
Ngày 10/5/75 chúng tôi được tập trung tại sân lao xá ,phân chia thành hai nhóm Ngụy quyền và Ngụy quân . Không biết tại sao anh Tăng văn Ðồng lại được sắp xếp vào nhóm Ngụy quyền mặc dù anh là TR/úy Trưởng ban 5 CK/Hòa Ða . Chỉ it ngày sau anh chết tại Cà Lon vì vết thương của trận đòn thù khi đưa tiển lên đường và bệnh sốt rét .
Ðoàn xe chở chúng tôi gồm 105 người rẽ vào Tỉnh lộ 8 hướng về Ma Lâm Thiện Giáo . Ra khỏi Ma Lâm đi theo Tỉnh lộ 8 về hướng tây chừng chục cây số . Xe rẽ trái vào con đường sỏi đá . Ðường càng đi độ dốc càng cao, phía trước mặt là núi thấp , rừng lim . Con Sông Quao hay sông Cái phát nguyên từ Di linh nằm bên phải đường, tới đây dòng sông bi mất hút vì rặng núi Bà che khuất . Vùng này là rừng già đầy tre nứa , và cây lớn . Bao trùm luôn cả Quận Tánh Linh, Hoài Ðức của Tỉnh Bình Tuy .Vùng này có nhiều mật khu VC , nhờ ẩn nấp kín đáo trong rừng tre bạt ngàn , che kín những con đường mòn chằng chịt chạy dọc theo con sông La Ngà lên tới đèo Chuối trên QL20 tại Quận Ðịnh Quán (Long Khánh )
Có tiếng thì thào chuyền cho nhau nghe CÀ TÓT . Ðoàn xe GMC chở chúng tôi dừng lại ở một lán trống , tất cả xuống xe chuẩn bị đi bộ . Ðoàn người đi hàng một trong im lặng . Súng AK của du kích áp tải chỉa lăm lăm vào đoàn người . Tội nghiệp cho TR/úy SÉT là thương phế binh bị mất một chân quá gối phải đi chân giả , một mắt đui , mắt còn lại chỉ thấy lờ mờ , làm sao anh có thể đi theo kịp đoàn người . Vì vậy anh bị chửi bới thậm tệ và chúng hăm bắn bỏ . Anh Sét trước đây đã từng là một Ðại Ðội Trưởng oai hùng . Năm 1969 anh là DDT/DD/118/ÐPQ đóng quân tại xóm Châu hanh bên kia Sông lũy , bên này là Bò phèn .
VC đã đem Trung đoàn 820/ÐP ,quyết san bằng đại đội này với một đoàn XDNT đang công tác tại đây . Trực thăng võ trang đã đến chi viện kịp thời , và Pháo binh của Mỹ tại Lương Sơn đã bẻ gãy cuộc tấn công của địch . Theo tin tình báo lúc đó cho biết địch chết 80 tên và tên chỉ huy trận đánh bị cách chức . Có lẽ mối hận chưa nguôi , nên giờ này mặc dù anh đã bị tàn phế vẫn còn bị hành hạ . Một tên du kích đi sau với anh .
Trong đoàn có một Tr/Sĩ tên On người Phan rí thành ( Hòa đa ) Không biết vì có thù oán gì với các quan chức Cách mạng địa phương mà được các ngài phong lên TR/úy nên cũng bị bắt theo chúng tôi lên đây, sau này anh bị bệnh gần chết .Mãi hơn 10 giờ đêm đoàn người mới tới được trại . Qua ánh đèn dầu leo lét chúng tôi chả thấy được gì . Chúng tôi được tập trung ngoài sân để nghe thủ trưởng lên lớp .
Thủ trưởng ở đây tên Hoa , người Ðức Nghĩa Phan Thiết , Tươm tất trong bộ quân phục với nón cối dép râu , khẩu K54 đeo ngang hông và mang quân hàm Thiếu tá. Một lần nữa, Thủ trưởng Hoa chửi bới chúng tôi không còn lời lẽ gì để nói . Những danh từ xấu xa nhất được gán ghép cho đám tù binh VNCH . Nào là ôm chân đế quốc, ăn bơ thừa sữa cặn, Lũ giết người không gớm tay ..... Sao không chạy theo chủ MỸ lại quay về đây . Cá đã nằm trên thớt biết làm sao đây, giờ chúng tôi thấy hối hận vì tin lời Cộng sản ra trình diện .
Sau khi đọc danh sách 105 ngụy quân chúng tôi , hắn chợt bắt gặp tên Thổ Thêm . Ngó thẳng vào hàng quân quát lớn “ Anh nào là Thổ Thêm bước ra khỏi hàng “, trong đầu tôi nghĩ nhanh chắc là tụi nó thanh toán ông Thêm ngay tại đây để trả thù đây .
Từ trong hàng Th/tá Thổ Thêm nói “ có “ và bước ra khỏi hàng, hắn dùng đèn Pin rọi từ đầu đến chân để coi thật kỹ con người đã đi vào huyền thoại này . Hắn không tìm ra được một chút nào bơ thừa sữa cặn , ôm chân đế quốc ,trên thân thể gầy guộc của ông mà hắn vừa chửi khi lên lớp . Không nói tiếng nào , hắn phất tay cho ông Thêm về hàng.
Cũng nên nói thêm về ông . Th/tá Thổ Thêm đã giãi ngũ gần hai năm . Những ngày tháng 4/75 . ông về sống tại Xã Hậu Quách . Ngày 17/4 sau khi làm chủ Bắc Bình Thuận . Chúng lo thanh toán ân oán giang hồ với những người cho là Ác ôn của chế độ cũ . Ông bị giam vào lao xá từ đó đến nay , đói khát triền miên , nên con người vốn ốm o lại càng hóc hác .
Từ khi là Ðại đội trưởng DD/888/ÐPQ và là Tiểu đoàn Trưởng TD/230/ÐP hoạt động tại Thiện Giáo . Ông là một thiên tài về quân sự . Từ cấp nhỏ nhất lên cấp Th/tá , ông đã trãi qua bao trận đánh kinh hồn . Chỉ có thắng chứ chưa hề chiến bại . Ông có 2 Bảo quốc Huân chương và hơn 80 Huy chương đủ loại . Cộng quân nghe đến đơn vị ông là chỉ có đường chạy . Mật khu Tam Giác Sắt và Cà Tót này, đơn vị ông chi huy đã giẫm nát nhiều lần , gây cho địch không biết bao nhiêu thương vong . Nếu không phải là người Chàm chắc ông đã bị tử hình .
Tối hôm đó , chúng tôi nằm ngủ ngay trên nền đất ẩm ướt . Muỗi rừng như trấu vãi tấn công chúng tôi không thương tiếc. Sáng hôm sau ,khi mặt trời vừa hừng sáng, chúng tôi thấy lố nhố ở 3 dãy nhà hình chữ U giữa là một sân rộng . Có khoảng trên 4000 ngàn người ăn bận lôi thôi lếch thếch , nhiều người phải chống gậy mới đi nổi . Cách đó 40m là con suối lớn ,hàng ngày tù binh tắm giặt ở đây .
Ðược biết Tỉnh ủy Bình Thuận của VC đặt tại đây , trong 3 túp lều núp dưới tàn cây lớn để trốn máy bay của ta . BCH chỉ le que vài mạng , Không đủ người canh đám tù , nên môt trung đội du kích thành lập hồi 30/4 được điều lên đây canh giữ . Trung đội này mấy ngày đầu thì hùng hổ , chửi bới chúng tôi không tiếc lời , qua chừng 20 ngày không còn thằng nào đủ sức lếch đi vì bị bệnh sốt rét .
Nhìn xung quanh rừng núi âm u , không gian vắng lặng một cách đáng sợ . bốn bề là núi cao, trại nằm trong một thung lũng chết.Ðây là nơi tử địa chứ nào phải nơi học tập lao động như lời chúng nói ở Lao xá .Thì ra dã tâm của bọn VC là muốn giết toàn bộ chúng tôi nhưng sợ thế giới lên án là bọn đồ tể , giống như tụi khờ me đỏ . Nên đem lên đây mượn tay Sốt rét rừng , cùng bỏ đói khát cho chết lần mòn để trả thù rửa hận .
Chừng 8 giờ sáng , Chúng lục soát tịch thu tất cả mền mùng võng . Tóm lại những gì có liên quan tới quân đội là bi tich thu . Chúng thấy cái mền Poncho light là chộp ngay làm của riêng , không nghĩ những người tù họ đắp bằng gì giữa trời lạnh giá của núi rừng nghiệt ngã ...Thực phẩm , thuốc men ít ỏi mang theo cũng bị vét sạch . Giày dép bình đựng nước tập trung lại một đống lớn , khi nào đi lao động mới cho mang .Chỗ ở thì sơ sài lợp bằng cỏ tranh . Giường nằm là những thanh tre được bện lại bằng dây mấu . Dưới chân giường là hàng cùm bằng gỗ như thời trung cổ . Ba dãy nhà hoàn toàn không có vách che , mặc cho gió rừng lạnh buốt xuyên qua .
Những đêm mưa Bão bùng . Gió đập phành phạch như muốn thổi tung mái lá . Cây rừng ngã đổ , may mà không đè lên mái . Gió lạnh buốt thổi từng cơn qua những hình hài tàn tạ , đang co ro trong những chiếc mền mỏng còn sót lại .Bửa ăn thì toàn khoai mì với ít gạo ẩm mốc . Ðọt khoai mì , măng rừng nấu với muối hột là món ăn chính . Không ai có thể sông quá 3 tháng nếu bị ngã bệnh rét rừng . Nơi đây thật sự là địa ngục trần gian .
Ngay ngày hôm đó gần như toàn bộ Hạ sĩ quan , Binh sĩ , Nghĩa quân , Cảnh sát , Nhân viên Xã âp.... Bi bắt khi di chuyển từ Lâm Ðồng về Phan thiết vào đầu tháng 4/75 , Cùng cán bộ hành chánh của Bình thuận cấp thấp được thả về . Bị bắt chưa đến một tháng mà hình hài quá đỗi tang thương, anh em dìu nhau đi giũa rừng núi âm u mà lòng buốt giá. Ôi thê thảm xiết bao, mạng người đâu phải cầm thú , hởi những tên dã man không tánh người mang danh cách mạng .
Trong ngày 11/5/75 tại Cà Tót chỉ còn lại khoản 1000 người . Cấp bậc cao nhất là Thiếu tá, Chỗ ở trở nên rộng rãi , Những người bị bắt trước đã bắt đầu ngã bệnh nằm la liệt , không thuốc men gì cả . Ðến cuối tháng toán 105 người chúng tôi lên từ Lao xá đã có người bị bệnh sốt rét .
Ngày nào cũng có người chết ,Tôi không biết tên vì là từ các đơn vị khác từ Lâm đồng chạy về theo Tỉnh lộ 8. May mắn cho chúng tôi là vợ đã tìm được đường lên thăm . Thật là vất vả gian nan cho các chị . Qua 2 ngày lội suối băng rừng , tối đến các chị phải leo lên cây ngủ vì sợ cop.
Cuối cùng nhờ sự chỉ đường của các người Thượng , các chị mới tìm được đến nơi . Lúc đãu tên Trại trưởng không đồng ý cho gặp chồng . cuối cùng chúng tôi được gặp các Bà vợ vào lúc hoàng hôn và chỉ một tiếng đồng hồ . Chúng tôi nhận được một số thuốc trị sốt rét cùng thực phẩm , áo quần .. Nhất là gặp lại người vợ mà chỉ tưởng thấy trong mơ . Qua hai đêm ở rừng Cà Tót , mười một chị lên thăm chồng trở về tất cả đều ngã bệnh sốt rét nhưng may mắn không ai chết . Chỉ có chị vợ của Anh Xã Ngọc ở Phan rí Cửa lên thăm anh ở Cà lon về bị bệnh chết
Ngày 19/6/75, chúng chọn ngày Quân lực của VNCH, toàn bộ Sĩ quan còn sót lại , Kể cả giáo chức biệt phái , được VC gọi là Giáo gian . Tất cả bị hốt hết lên đây , không ít anh em có cha chú nằm vùng có ám số, là Liệt sĩ, và con em gia đình có công với cách mạng . Trong số này có nhà văn Quân đội Hải triều (Lê Văn Hai) . Ðây là một cố tình bôi nhục ngày quân lực của ta .
Lúc này số người tăng lên hơn 3000 người , Trong số này có hơn 10 vị Bác Sĩ Quân y tài ba nhưng cũng đành bó tay vì không có thuốc .Chúng tôi được phân thành Tổ Ðội . TH/tá Ðỗ phương Gia đại diện trại viên để nhận lệnh từ BCH trại . Ð/úy Lâm Sĩ quan trợ y của CK/Thiện giáo coi về y tế . Th/úy Trần văn Xuân nhận trưởng bếp lo việc ăn uống cho toàn trại . Tôi và sáu anh em khác được phân công vào toán đào khoai mì, sắn măng, hái rau rừng cho toàn trại . Còn lại làm các công việc linh tinh như làm cỏ hai đám bắp, chặt tre , gỗ tu sửa lán trại, ngoài ra không có việc gì để làm .Ngoài việc làm bản khai Lý lịch , phải khai ba đời và tội ác đã gây ra với nhân dân và Cách mạng .
Ðại úy Thông ngộ (người Chàm ) Ðại đội trưởng DD/888/ÐPQ lừng danh , Thay thế ông Thêm khi lên nắm Tiểu đoàn Trưởng 230/ÐP . Không biết anh khai lý lịch thế nào mà bi chúng kêu lên chửi bới thậm tệ và bắt cùm trên sạp tre . Hai tay còn bị cột chặt xuống vạt tre 2 ngày, mặc cho muỗi mòng thiêu đốt , thật tàn bạo hết nói . Ðại úy Thông ngộ đã vượt trại ở Hàm trí và mất tích từ đó đến nay cùng Ð/úy Ðặng Phiên .
Nhiều người khác cũng bị kêu lên làm đi làm lại nhiều lần cho đến khi gọi là “Ðạt “ . Trong thời gian này , Huyện ủy Mười Trung về làm trại trưởng . Thấy chúng tôi bệnh chết nhiều quá nên cũng cảm thấy ít nhiều ân hận . Hàng ngày thường xuyên xuống chỗ anh em đang bệnh nằm , khuyến khích đứng dậy đi tập thể dục .
Ðám tù già như Thổ Thêm , Nguyễn văn Thứ cho vào tổ xay lúa , sàng gạo lấy cám cho heo ăn . Lâu quá rồi chưa có miếng thịt nào vào bụng nên thèm vô cùng. Thấy ông Thêm đứng nhìn mấy con heo , tôi lại gần thì ông hỏi .Sơn mày có muốn ăn thịt heo không ? Tôi cười cười đáp, thịt ở đâu mà ăn , Ông chỉ và mấy con Bồ Cạp đang bò ở vỏ cây gần đó . Tôi chợt hiểu và nói khẽ , cẩn thận chú , nó biết được thì mệt .
Hôm sau chúng tôi có thịt heo ăn, tôi biết ngay đây là tác phẩm của ông Thêm . Một hôm nọ, tay Th/sỹ VC tên Hợi đi bắn được một con khỉ đột thật lớn vác về quăng giữa sân , hắn nói anh nào muốn ăn thì lấy về làm thịt . Tôi cùng vài anh bạn đem về làm thịt ăn , hầu hết rất đói đều muốn ăn nhưng ngại thịt khỉ thành ra còn lưỡng lự . Tay đang cầm cái đùi khỉ vừa nướng chín , tôi nghe tiếng thì thào gọi tên tôi . Sơn cho anh một miếng , quay lại thấy Th/tá Phạm Minh Trung Tâm Trưởng /TT/TVYT/BT , ngày 4/4/75 tôi đã cùng anh cầm vòi rồng cứu chợ Phan Thiết và Phố Gia Long .
Anh đang nằm trên sạp tre đi không nỗi vì cơn sốt rét . Tôi đưa cho anh ngay cái đùi khỉ , mãi đến hôm nay tôi không quên hình ảnh đó . Còn Th/tá Trịnh vĩnh Bình đang nhăn nhó vì con đau bao tử đang hành hạ , ông chết khi bị chuyển ra Bắc tại trại Vĩnh Phú năm 1977.
Lúc này chúng tôi đã sức tàn lực kiệt vì cơn bịnh sốt rét , ngày nào cũng có người chết . Trong số bạn bè thân có ba người ra đi . Tr/úy Ðặng văn Hai TD/229 , Tr/úy Nguyễn văn Biên Trưởng ban 5/CK/ Tuy Phong .Th/úy Pháo Binh Nguyễn Phong người Chợ Lầu .
Các anh đã chết đi trong cô lạnh , thân thể được quấn trong cái mền và bảy nẹp tre , chôn bên gốc cây, không mộ bia . Trong gần 100 ngày sống ở đây đã có hơn 40 người nằm xuống . Nếu không về Sông Mao kịp thời chắc chúng tôi phải bỏ mạng tại đây .
Những tiếng thét đầy ma quái vang lên đột ngột trong đêm vắng ,đánh thức mọi người trong cơn ngái ngủ . Tiêng rên rỉ , tiếng run lập cập của người bạn nằm bên , cho ta cái cảm giác rờn rợn ..Cái chết tới thật bất chợt không ai ngờ . Hai nguyên nhân chính dẫn đến những cái chết đau thương là Sốt rét và Ðói triến miên .
Cuối tháng 6/75 cấp Thiếu tá được chuyển ra Bắc , từ Ðai úy dến chuẩn úy còn ở Cà Tót . Không hiểu lý do gì giữa tháng 8/75 VC đã chuyển chúng tôi về Sông Mao . Cấp chuẩn úy được cho về học tập và quản lý tại địa phương. Trong số anh em lên ngày 19/6/75, tôi quen với một trung sĩ Cảnh sát, trước đây anh làm việc ở vùng Bình an, Bình lâm . Anh có biệt danh là Tư Búa, một hôm anh nói nhỏ với tôi, chắc tụi nó tử hình tôi nay mai thôi, vì dân VC ở đó chúng lập tòa án nhân dân kết án tôi rồi. Mặc dù biết cái chết sẽ đến trong nay mai nhưng anh vẫn xem thường . Quả thật sáng hai ngày sau anh bị trói thúc ké dẫn đi, gặp tôi anh gật đầu chào như một lời giả biệt Giữa tháng 8/75, tức là sau khi bị nhốt ở Cà tót chừng một trăm ngày, không biết vì lí do gì tất cả chúng tôi được lệnh chuẩn bị rời trại . Thật quá đổi vui mừng vì thoát khỏi địa ngục này .
Ðoàn xe chở chúng tôi đậu cách BCH trại chừng 1 km, nhưng đám người chúng tôi đa số đi không nỗi, phải chống gậy quần áo tả tơi tê hơn đám ăn mày . Ðể khỏi mất măt vì sợ nhân dân thấy cảnh đối xử tàn tệ với tù binh . Chúng ra lệnh cho chúng tôi phải quăng gậy gộc mới cho ra đi . Vì muốn thoát khỏi Ðịa ngục này càng nhanh càng tốt , nên anh em người còn mạnh dìu người yếu cố dìu nhau đi trong tang thương . Hình ảnh này đã không phai nhòa trong tâm tri tôi cho đến hết cuộc đời .
TỔNG TRẠI 8 SÔNG MAO
Tổng trại 8 Sông mao lấy căn cứ của Trung đoàn 44/Sư đoàn 23/BB làm trại tù . Khu gia Binh thì nhốt khối B ( trung úy ) và khối C ( thiếu úy ) ngăn đôi bởi một hàng rào kẽm gai. Khối A từ Ðại úy trở lên nằm tại khu nhà tiền chế , trước đây TD/229/ÐP dùng làm doanh trại
Tổng trại 8 do Trung đoàn 482 của VC Bình Thuận quản lý , thuộc Quân khu 6 với chính trị viên là Trung tá Loan . Trại A có 4 khối . Khối 1 dành cho cấp thiếu tá không đi bắc . Khối 2 Bình thuận khối 3 Bình Tuy , Khối 4 dành cho Lâm đồng , Ninh thuận , Tuyên Ðức . Chúng tuyển lựa đám có dây mơ rễ má , có cha là nằm vùng, Liệt sỹ , hoặc có công với Cách mạng làm Khối trưởng , đội trưởng . Nhà văn quân đội Hải Triều Lê văn Hai là một trong số khối trưởng, nên ở trại rất ít ngày và về sớm nhất, chỉ thua Đại Uý Lê Dũng (Bình Tuy) là cháu gọi Lê Duẩn là cậu ruột.
Trại B Trung úy được chia làm 5 khối . Khối 1 Lâm đồng , Khối 2 Bình tuy , Khối 3 Ninh Thuận , Khối 4 Bình thuận Khối 5 Tuyên Đức và Ðà lạt . Cũng có vài người ở lẩn lộn . Khối trưởng khối 4 là Nguyễn văn Tánh ,có cha là huyện ủy VC . Khối 5 là nhà giáo Luu hữu Ðược có cha là Huyện ủy đã chết khi kháng chiến chống pháp .
Trại tù ở Sông mao so với Cà tót là thiên đường . Tôi nhớ ngày mới về , tối đó được cho ăn cơm trắng với cá khô, dù không được no lòng nhưng tôi cứ tưởng trong mơ . Những ngày đầu tất cả còn ở chung với nhau tại khu gia binh .Chúng tôi tự bầu lấy người chỉ huy trong lao động . Tôi được các anh bầu chọn làm người coi về phân công lao động vì thành tích trước đó ít ngày dám bạt tai giáo gian con một huyện ủy VC được VC chỉ định quản lý nhà kho, vì tên này dám ỷ thế coi thường chúng tôi .
Khi Tôi từ Cà tót về đây thì trại này đà có trên vài ngàn . Các anh từ Lâm đồng , Bình tuy , Phan rang , Ðà lạt .... đã.tập trung về đây . Không biết chính xác nhưng ước lượng 3 trại có khoảng 5000 ngàn người .Thân nhân những người tù từ Cà tót hàng ngày lên đứng ngoài vòng rào kẽm gai dòm vào tìm xem thân nhân của mình còn hay mất .
Không ai được biết tin gì cả . Tất cả Chuẩn úy được cho về đều bi cảnh cáo trước không được tiêt lộ tin tức chết tai Cà tót . Không biết tại sao tin anh Ðặng văn Hai bị chết lại đến tai vợ anh . Gia đình lên Xã Chợ lầu hỏi thì bị chối phăng . Họ nghi ngờ anh Chuẩn úy Nguyễn Hai tiết lộ , vì nhà anh sát nhà vợ anh Hai .Thế là anh Nguyễn Hai phải lãnh đủ , thiếu điều bắt nhốt anh . VC thật hèn hạ , đã có gan giết người lại còn muốn bưng bít, qua 35 năm chứng nào tật ấy vẫn còn . Thôi thì để lịch sử phán xét vậy .
Chúng tôi chiều chiều ra đứng trên các hồ chứa nước bằng xi măng rất cao để thân nhân nhìn thấy biết mình còn sống. Chỉ được vài ngày , BCH Trại quyết định chấm dứt tình trạng này , bằng cách điều toàn bộ chúng tôi lên phi trường Sông mao cách đó hơn 1 km khiêng loại vĩ sắt làm phi đạo về rào kín mít , đến nỗi gió cũng bị cản lại . Sông mao là địa danh có tiếng nóng nhất Bình thuận , nay như cái lò lửa . Tình trạng khô hạn không đủ nước sinh hoạt , mặc dù chúng tôi đã đào hàng trăm giếng nước . Một tuần một lần được lên đập É Chiêm ở trên con sông mao tắm giặt .
Cuộc vượt trại đầu tiên xảy ra trong tháng 9/75, do ba anh em ở khối C ( thiếu úy ) thực hiện, Cầm đầu nhóm là Thiếu úy Tám, biệt danh Tám đặc công, trước đây anh là một đặc công VC hồi chánh,được mang quân hàm Th/úy của QLVNCH, và là trưởng toán Thám báo tại Chi khu/Hòa đa . Nhân việc đi khiêng vĩ sắt về rào khu trại, anh đã lôi kéo anh Trần văn xuân và một số anh em khác cùng trốn vào rừng lập chiến khu .
Nhưng cuối cùng chỉ có anh Ðoàn tiến Xe ( người Chàm thuộc Ðại đội 118/ÐPQ ) và anh Bá tự là Bá lé người Phan thiết là vượt thoát. Hai anh Xe và Bá, bị bắt lại, riêng anh Tám đặc công là một người có võ nghệ cao cường, lại từng là đặc công VC, nên anh trốn thoát dễ dàng và cướp súng của du kích địch, hoạt động tại vùng phía tây Hòa đa . Anh đánh phá VC hơn một năm làm cho chúng nhiều tổn thất, cuối cùng anh bị VC bao vây bắn chết kéo xác về cho dân chúng Hòa đa coi .
Nguồn an ủi duy nhất là chiều về leo lên hồ nước để hy vọng nhìn thấy vợ con nay chấm dứt Khối A Ð/úy chuyển lên khu nhà tiền chế . Tổ đội khối được thành lập để chuẩn bị học tập . Trước khi học tập , toàn trại làm bản Tự khai lý lịch .Lần này có kinh nghiệm ở lần làm trên Cà Tót,tôi chép lại y chang nên thông qua trước tổ và trại dễ dàng . Một số rất đông cứ làm đi làm lại hoài mà không được thông qua .
Chỉ tội cho nhóm Giáo chức biệt phái và các anh làm việc văn phòng ,không biết lấy tội ở đâu ra mà nhận , đành phải bịa ra những tội thật ngớ ngẫn để được thông qua . Hơn nửa tháng trời mới xong phần lý lịch và được phát giấy đặc biệt cùng mực Cửu Long để chép vào đem nộp . Tôi nghiệm ra một chân lý,trong nhà tù Cộng sản Tay nào nói giốc hay thì được đánh giá là học tập tốt, nhưng ở tù lâu hơn .
Trước khi bước vào học tập chính trị gồm cả thảy 10 bài . BCH trại quyết định cho chúng tôi thăm nuôi để lên tinh thần . Khu rạp hát cũ kế lầu nước được chọn làm chỗ thăm nuôi . Anh em tôi hăng hái tình nguyện xin đi ra đó quét dọn mục đích được ngắm cảnh người qua lại và tìm người quen .
Nhà tôi chỉ cách đây 3km nên rất nhiều người quen biết . Nhiều lúc họ lén ném thuốc lá vào cho vì khu này chỉ cách con đường Tự Do một hàng rào kẽm gai thấp .Ðang quét dọn , tôi bỗng nghe một tiếng nổ lớn , quay lại thì thấy anh Trần Quang Ảnh (em ruột dược sĩ Trần Quang Tuấn), Trưởng ban 4 CK/ PLC nằm ngã bên canh. Môt bàn chân đã bị nát , máu me cùng mình, tôi vội sốc anh lên lưng cõng chạy về trại cấp cứu . Anh được chuyển đi bệnh viện và sau đó về luôn nhà .
Sau gần 5 tháng mới gặp lại người thân , thật vui mừng không kể siết . Một giờ thăm nuôi quá ngắn ngủi nhưng có còn hơn không . Nhờ gia đình tiếp tế đầy đủ các vật cần thiết, nhất là thuốc trị sốt rét nên sức khỏe có khá hơn trước .
Ngày đầu tiên được học tập ai nấy cũng hâm hở , áo quần nghiêm chỉnh , giấy bút đầy đủ để ghi chép . Tôi hoàn toàn thất vọng khi biết ban giảng huấn là ai . Trưởng ban là Ðại úy VC tên Phong người Phan Rí , Trước khi tập kết là giáo viên trường làng . Chính trị viên Tiểu Ðoàn .. anh em đặt cho biệt danh là Phong gió , vì tài nói phéc có hạng .Phụ tá cho Chính trị viên Phong người Xuân hội , Chợ lầu cũng mang quân hàm Ð/úy .Tôi quên mất tên chỉ nhớ biệt danh “LÀ “ mà anh em lén đặt . Chúng tôi gọi hắn là đại úy Là , bởi vì ăn nói cà lăm và trong 2 tiếng lên lớp tôi thấy hắn dùng chữ Là cũng có trên vài trăm lần. Thường trong khi lên lớp chúng tôi thường đếm hôm nay y nói bao nhiêu tiếng Là . Nguyên gốc của hắn Xuất thân từ chăn trâu cho gia đình Phú hộ . Sau bị dụ dỗ nhảy rừng tập kết ra bắc nay trở về làm ông lớn, nhưng cái gốc dốt nát làm sao chửa được nếu không được đi học . Không biết tại sao VC lại chọn một người có trình độ như vậy làm chính trị viên, hèn nào cấp dưới tay nào cũng đạt trình độ siêu nhân ..
Thành phần quản giáo đa số là người địa phương đi tập kết ra Bắc nay trở về . Gồm Tr/úy Thanh người Chợ lầu , Th/úy Cảnh phan rí , Th/úy Tùng Phan rí , Th/úy Bảng người Hà nội .Chuẩn úy Xây trước đây là lính SD/22/BB nội tuyến , sau chạy theo VC lập nên công trạng được phong quân hàm chuẩn úy. Nhin chung vì là người địa phương nên cũng đôi chút dễ dãi , chỉ phải vì sống ,hoc tập chung lâu ngày với Cộng sản nên tiêm nhiễm cái tật cố hữu của cán binh cộng sản là bốc phéc không chê vào đâu được .
Ngày học đầu tiên , chúng tôi bị ngay tên CTV Phong gió phán một câu nghe nhức nhối . Các anh chưa phải là thành phần Trí thức , các anh chỉ tạm thời là người gọi là có học .Ðây là đòn đánh phủ đầu để che giấu cái dốt của bản thân hắn, vì rất nhiều trong chúng tôi biết gốc gác tam đời cổ đại nhà hắn .Ngồi phía dưới chúng tôi ngơ ngác không hiểu hắn nói gì . Trong chúng tôi quy tụ cả tinh hoa miền nam . có cả Bác sỹ , luật sư , cao học . người nào ít nhất cũng là ông Tú , đủ sức dạy dỗ tất cả các tên cán ngố như hắn .
Những đầu đề các bài học nghe thật kêu , nhưng đầy lố bịch và rỗng tuếch
_ Ðế quốc Mỹ là tên Xâm lược và là Sen Ðầm quốc tế .
_ Ngụy Quân ngụy quyền là tay sai của Ðế quốc Mỹ
_ Xã hội chủ nghĩa nhất định thành công .
_ Hồ chí Minh Vỹ đại , vị cha già cứu tinh của dân tộc
_ Ðảng cộng sản việt nam quang vinh , đời đời sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta .
_ Chính Sách khoan hồng của Ðảng và Nhà nước trước sau như một ..
Ðại loại những bài như vậy , trong học tập phải đào sâu tư tưởng , Phát biểu đúng trọng tậm Sau khi lên lớp về thảo luận ở tổ gồm 18 người cho thật nhuần nhuyễn . Mỗi bài chúng tôi phải thảo luận bốc phéc trong một tuần .Trong học tâp khi thảo luận phải nghiêm chỉnh .tự đánh giá bản thân là người có tội , được cach mạng khoan hồng tha chết , đem về đây cho cải tạo thành người hữu ích mai sau .Ðể đền ơn Bác và đảng . Chúng tôi phải học tập tốt , lao động tôt . Sẵn sàng tố giác bất cứ ai có hành vi cử chỉ, lời nói chống lại chính quyền cách mạng .Tuyệt đối tin tưởng vào đường lối chính sách của đảng .
Vì căng thẳng quá nên có một anh ở Lâm đồng tối ngủ cắt đứt mạch máu tự tử chết . Lúc đi vệ sinh trong giờ giải lao , anh Nguyễn Hoành biệt kích nói móc họng “ tụi mày nhớ đái cho đúng trọng tâm “ . Có vậy thôi mà anh bị kiểm điểm trước tổ rồi đội . Anh Lê văn Vinh trong lúc đánh Domino với chúng tôi , vô tình nói “ đừng nghe lời mấy thằng Cộng sản “ . Thế là mang đại họa vào mình .Thời gian hoc tập chỉ có hai tháng rưỡi , nhưng cảm thấy nó dài vô tận , Ðầu óc như mụ mẫm vì phải vắt óc nói láo theo đơn đặt hàng . Thế rồi cũng qua cơn gây go, chờ ngày đi lao động .
Trong một đêm tháng 11/75 vào khoảng 11 giờ đêm , cả trại đang ngủ . Bỗng hốt hoãng vì những tràng đạn bắn như sát bên tai . Một bóng người từ cửa sau lao vào leo lên sạp nằm kế bên tôi , chuyện gì đã xảy ra ? .Chừng mười phút sau . Quản giáo và vệ binh ập vào phòng chúng tôi bắt đi anh Vinh . Thì ra anh đã cùng một nhóm ở Lâm đồng tổ chức Vượt trại . Trong khi vượt rào kẽm gai , bị phát giác nên cảnh vệ trên chòi canh bắn chết một anh , số còn lại may mắn chạy được vào phòng .Tổng cộng số người chết ở Sông mao vì di chứng của Căn bệnh Sốt rét ở Cà Tót lên đến hơn 20 chục người .
Sau khi học tập xong , Một số đông trên 1000 ngàn người được cho về . Hầu hết là các anh có thân nhân có công với cách mang . Có cha chú tập kết trở về bảo lãnh , hoặc giữ những chức vụ không gây nợ máu với nhân dân, trong lần này có nhà văn quân đội Hải Triều (Lê Văn Hai) và hầu như những anh em có thân nhân đi tập kết trở về đều được cho về .
Cái tết đầu tiên đến với tù cải tao trong buồn tẻ, người nhà lại được phép thăm nuôi . Chúng tôi được lệnh tổ chức đêm văn nghệ thật “ hoành tráng “ để đón xuân . Về thể thao thì có các đội bóng chyền ở Chợ lầu và Hải ninh được phép vào thi đấu .Với Tuyển thủ từ Bốn quân khu về đây , Ðội bóng chuyền Tổng trại 8 đã hạ dễ dàng các đối thủ vô trại thi đấu .
Về văn nghệ , Trại B phối hợp với trại C , cùng tổ chức đêm văn nghệ ngoài trời . Tất nhiên chương trình phải được thông qua trước . Với sự tham dự của toàn thể trại viên cùng ban quản giáo. Hầu như tất cả vệ binh và gia đình đều có mặt để xem cái tụi ngụy quân này trình diễn ra sao . Ðêm văn nghệ rất thành công về mặt nghệ thuật . Cán bộ quản giáo phải thừa nhận trong tù cải tạo có nhiều nhân tài .làm cái gì cũng hay cũng giỏi .Những vở kịch , mặc dù đã kiểm duyệt trước , nhưng khi trình diễn mấy anh đã cương vào nói xỏ siêng vào chính sách , nên ngày hôm sau toàn bộ nghệ sĩ và trưởng ban văn nghệ Khối phải làm bản kiểm điểm .
Ngoài ra chúng tôi còn có tờ bích báo, nội dung rất súc tích , trong đó có những bài viết có những ẩn ý sâu xa, nhưng vì trình độ cán bộ kiểm duyệt quá thấp, không thấy được nên cho đăng .Về ăn uống , tuy có thiếu thốn nhưng nhờ có thăm nuôi nên cũng tạm đủ, chúng tôi tận dung. tất cả đất trong khu gia binh còn trống để trồng thêm rau xanh, trong những tháng có mưa .
Ðể chuẩn bị đi lao động , chúng tôi lại phải học thêm bài lao động là vinh quang . Sau tết, toàn bộ chúng tôi rời sông mao để bước vào cái gọi là lao động quang vinh . Chả thấy quang vinh ở chổ nào chỉ thấy chúng nó vắt kiệt mồ hôi của người tù cải tạo , sau khi đã bẻ gãy bằng tinh thần qua các buổi học tập .Ðại bộ phận làm việc tại Nông trường Bông vải Lương Sơn . Nông trường này kéo dài từ Ðập Ðồng mới tới Suối nhum , chạy sát với sông lũy và nằm bên kia bờ .Khu vực này trước đây thời Ðại tá Ngô tấn Nghĩa còn làm Tỉnh trưởng đã khai quang phát đất cho dân Quảng ngãi vào định cư ở xã Nghĩa thuận nằm sát Ðập đồng mới .
Hai trăm người , trong đó có tôi di chuyển đến đóng quân tại Dốc Bà Chá . Nơi đây trong đêm 16 rạng 17/ 4/75 . DD/1/212/ÐP của Ðại úy Vĩnh đã gài địch vào trận địa mìn chống chiến Xa . Tiêu diệt 7 chiếc làm rối loạn hàng ngũ địch, tiêu diệt bảy chiếc tank, và chậm bước tiến của địch trên đường tiến về Phan thiết. Chúng còn bỏ lại tại chỗ 3 chiếc,bên bờ sông chúng tôi dùng làm nhà cầu . Nhiệm vụ của Ðội chúng tôi là đắp một con đường bằng đất rải đá từ QL1 đến bờ sông có bến phà qua Sông , mục đích là chuyển số bông thu hoạch khi mùa mưa đến .
Làm việc thật nặng nề , lúc đầu vừa cuốc đất vừa khiêng về đổ . Sau được tăng cường một xe chở đất . Chúng tôi phải đi xuống đồi đá ở xóm nùng Ðập đồng mới để cuốc đá sỏi . Sau 3 tháng làm việc nặng nhọc , con đường hoàn thành . Một việc đáng tiếc xảy ra là một quả mìn chống chiến xa đã phát nổ , một em bé chăn bò đã biến mất trước mắt chúng tôi . Trước khi chyển chỗ khác chúng tôi được cho thăm nuôi .
Chúng tôi tập trung về nông trường Bông để thu hoạch cho đến gần tết . Trại C ( thiếu úy ) một số anh em khoảng 20 người tổ chức Vượt trại, Trưởng nhóm là Th/úy Trần văn Xuân và các anh Hoàng văn Toàn, Nguyễn Phương, Phạm Thời v v.. . Công việc bị VC phát hiện vì có ai đó mật báo, các anh vừa lội qua Sông trong đêm để qua Lương Sơn định phân tán mỏng , thì lọt vào ổ phục kích của Vệ binh trại do Chính trị viên Hồng dẹo chỉ huy . Các anh toàn bộ bị bắt , may mà không có ai bị bắn chết . Anh Trần văn Xuân chủ chốt nên bị bắt cùm một năm tại Giếng triềng, Tà dôn, mãi khi về đến Hàm trí mới được thả ra đi lao động .
Gần tết một nhóm khá đông gần 400 người được cho về , gây cho chúng tôi thêm niềm hy vọng dù mong manh . Tết 1976 lại đến chúng tôi lại tổ chức văn nghệ vui xuân, lần này Quản ca Hoàng bị làm kiểm điểm vì cho rằng dám ví quản giáo như con cò ngóng cổ nghe trong câu hát Ca dao sau đây “ Ở đây không hát thì hò . hò lơ .Chẳng phải con cò mà ngóng cổ nghe “.
ÐẬP TRÀN SÔNG LŨY
Trước khi đi Làm việc ở chỗ khác chúng tôi được cho biết là cố gắng lao động tốt sau 3 năm sẽ được cho về . Vì vậy niềm hy vọng tăng thêm , tin tưởng ngày về đã gần kề .Sau khi ăn tết xong vài ngày , Ðại bộ phận đi ngược dọc con sông lũy lên đầu nguồn, qua đêm ở trong rừng ngày hôm sau đến vị trí đóng quân . Chúng tôi mới biết nhiệm vụ mới là làm con Ðập tràn trên thượng nguồn Sông lũy , và đào con mương dẫn nước về tưới cho cánh đồng Bông Lương Sơn . Một bộ phận vài trăm người đến Giếng Triềng gần núi Tà Dôn để khai khẩn ruộng ,sản xuất lúa gạo nuôi quân .
BCH chỉ cho một ngày để làm chỗ ở , May mà chúng tôi qua thời gian làm việc nặng nhọc đã chân cứng đá mền mới làm kịp. Cán Bộ Thủy lợi Ðoàn 8 chịu trách nhiệm thiết kế , đo đạc . Tù cải tạo chịu trách nhiệm thi công . Việc khảo sát địa chất vùng này được thực hiện vội vã , hay sự bất tài của Kỹ sư thiết kế dự án mà khi đào mương gặp phải lớp đá nằm dưới mặt đất chừng một mét . Không thể nào đào bằng dụng cụ thông thường và bằng sức người . Quân khu 6 tại Ðà nẵng phải cung cấp chất nổ để chúng tôi đánh đá đào mương . Làm kéo dài thời gian và không hoàn thành được .
Con Ðập đã làm xong nhưng nước thì cứ bị rò rỉ, nước không tràn qua được . Ngày khánh thành con dập đã đến , các Kỹ sư trách nhiệm bí quá đành phải hỏi ý kiến chúng tôi xin giúp đỡ. Sau khi hội ý chúng tôi giải quyết trong một đêm , bằng cách lặn xuống đáy dùng đá nhỏ chèn lại các lổ rò rỉ , nước tràn qua đập. Ngày hôm sau Ðại tá Sư trưởng đến khánh thành đập, hết lời tán dương đoàn 8 , nhưng quên nhắc đến công lao đám tù cải tạo đã đổ mồ hôi, thậm chí cả máu để hoàn thành đúng kỳ hạn con đập .
Mặc dù chúng tôi đã có nhiều sáng kiến như chế tạo cần cẩu theo nguyên tắc đòn bẩy để chuyển đá lên bớt cực nhọc , và năng xuất tăng rất cao , nhưng vì con mương nằm trên vĩa đá , nên đến giờ này con Ðập thì làm xong nhưng con mương không hoàn thành được .Uổng công cho chúng tôi đã đổ biết bao nhiêu mồ hôi , công sức . Ðúng với câu “ nước sông công tù “. Gần đó đám Thanh niên xung phong được điều lên đây làm không được đành bó tay . Các em than thở là bị bắt buộc đi Thanh Niên Xung Phong . Một số lớn đã trốn về nhà vì không chụi nỗi công việc nặng nhọc và cái nắng nóng như thiêu như đốt .
Ðoàn quay phim của nhà nước lên quay đám này về làm phim tài liệu tuyên truyền, nhưng có khúc nào mà đám thanh niên xung phong làm ra hồn, nên tới mượn chỗ chúng tôi làm để quay về tuyên truyền . Tù cải tạo thì bắt trốn kỷ vào rùng , thật xảo trá hết chỗ chê .
Thấm thoát Tết lại đến , Hơn 9 tháng không được thăm nuôi , lại làm việc trong điều kiện quá tồi tệ . Ngày thì nắng cháy da người , đêm thì lạnh buốt xương . Ăn uống đói khác , nên ai nấy đều hóc hác thấy rõ . Có lần phải ăn củ nần bị trúng độc xém chết cả đội . Ðể chuẩn bị ăn tết , BCH trại cho Tù Cải tạo thăm nuôi , để thân nhân tiếp tế thực phẩm cho tù cải tao có thêm thực phẩm mà có sức cày tiếp
Ngày thăm nuôi thật rộn rịp . Bên bờ sông , từng gia đình quây quần trên bãi cỏ ăn cơm . Một anh bạn Ðai úy viết một lá thư trao cho vợ gởi về cho mẹ bị cán bộ quản giáo bắt được . Tối đến bức thư được đem ra đọc cho toàn trại nghe , vì lâu quá nên tôi chỉ nhớ đại ý . Ðầu thư là gởi lời thăm gia đình sau đó có đoạn viết than thở về sự cực khổ ở đây . Ðồng thời cho biết là có hy vọng là sẽ được về nay mai . Trong thơ có đoan Viết “ Ðêm thì trăng sao , ngày thì nắng giọi . Con nay đã ở cuối đường hầm, Con đã thấy vài tia sáng le lói ở cuối đường .” Cả đám tù như lặng câm, cảm thấy bị xúc phạm nặng nề , ngồi im lặng và càng thấm thía cho kiếp tù, giận thay lũ VC ngu xuẩn, đem cảm xúc ý nghĩ thành thật của một tù nhân ra làm trò đùa ..Bức thư này được cho là phản động , nên bắt anh phải kiểm điểm nhận lỗi .
Tết năm đó ăn tết trong buồn tẻ . Mai rừng nở rộ tô điểm cho rừng hoang thêm sắc màu . Nhưng lòng người càng ảm đạm . Càng ngày mương dài ra và gặp toàn đá , công trình bị châm lại , không biết bao giờ mới xong . Sau tết hơn 200 tù cải tạo được về .Không biết vì lý do gì toàn bộ rút về Hàm Trí . Các anh em làm ruộng ở Giếng Triềng cũng tụ hết về đậy
HÀM TRÍ LONG HOA
Ngay trước đồn NORA Long Hoa có con đường đất nối liền QL 1 với Hàm Trí chừng 3km . Vùng này khô cằn đất đai không được màu mỡ , cách chỗ trại đóng chừng 2 km mới có vài ngôi nhà và có một giếng nước. Trong phạm vi trại có con suối cạn chảy qua . Khi có mưa thì có nước hết mưa thì khô can . Chúng tôi phải làm đập chận nước lại mà phải đào giếng dưới lòng suôi cũng không có nước .
Trại A ở cách trại B + C một quãng đường ngắn , nhưng ít khi thấy nhau . Hai trại được rào lại bằng cây rừng cao 3 mét . Mỗi trại được lệnh phải cất một hội trường . Không có dụng cụ và đinh để đóng tole . BCH trại điều một đội khối Ðại úy ra đồn Nôra lấy Concertina về chặt làm đinh . Sáng hôm đi như đi vào cõi chết , đoàn người phải mang theo võng để khiêng người , có thể có người chết vì vòng rào Ðồn toàn mìn , may mà không ai có việc gì . VC đã coi mạng những người Tù cải tạo VNCH không ra gì , thua mấy cây đinh .
Tại đây , chúng tôi phá rừng làm Rẫy , trồng bắp, Cao lương , Lúa , Ðậu phụng ,Ðậu xanh ...Một đội lên rừng lấy gỗ về cưa xẻ thành từng miếng đóng sạp cung cấp cho Quân khu 6 .Nói chung Trại trung úy và thiếu úy có phần dễ dãi . Bên đại úy bị kềm kẹp một cách tàn độc .
Toán đầu tiên vượt trại là nhóm của Ðại úy Nguyễn văn Ba , Thông minh Xê ( gồm 4 người ) Sau đó không lâu , nhờ sự giúp sức của gia đình thêm một Ðại úy vượt trại thành công , gây tức tối cho BCH trại , các anh càng bị khe khắt hơn .
Trung tuần tháng 3/78 . một toán Ðại úy khoản 20 anh vai mang ba lô đi ngang qua trại B , gặp lúc chúng tôi đang làm việc sát đường nên hỏi các anh đi đâu đó , các anh cho biết là đi chặt tre . Tôi thấy trong toán có những người tôi quen như Ðại úy Nguyền văn Ngư . Thông ngộ, Ðặng phiên .... Hôm sau thì nghe tin các anh vượt trại thành công . Riêng Ðại úy Ngư trở về Ðồng trên Sông mao giả làm thầy Chang làm ruộng . Vì bị tố giác nên anh bị bắt nhốt tại Ðồn Công an Bắc Bình ( tại CK/ Hải Ninh ) năm1981 .
Sau đó Trại B cũng tổ chức vượt trại nhưng bất thành , các anh bi bắt cùm chân biệt giam cho đến khi được chuyển ra A30 Phú Khánh . gồm Hoành Biệt kích , Lê quang Nồng , Trác , Qúy......
Ðể răn đe , BCH trại cho tập họp toàn thể trại viên để nghe lời Thú tội của Ðại tá Ngô Tấn Nghĩa gởi đến toàn thể Quân Dân Cán Chính Tiểu Khu Bình Thuận . Thât là láo khoét, lúc này Ðại tá Nghĩa đã vượt biên được qua Thái Lan và đang định cư tại Mỹ . Không biết Ðai tá Nghĩa nào đây . Qua giọng nói rè rè nghe không rõ . Giọng Ðại tá dõm , kêu gọi tất cả mọi người an tâm học tập . Chính bản thân ông cũng đang được nhà nước khoan hồng cho cải tạo .
Ðai úy Thông minh Xê , người thượng vượt trại trước đó về sống ở buông thượng trên Buôn mê thuộc bị bắt lại đem về dằn mặt chúng tôi . Lúc này Cộng sản VN đã tấn công và chiếm Cam Bốt. Kế tiếp là chuẩn bị đánh nhau với Trung công, anh em môi hở răng lạnh dạy cho VN bài học . Chúng tôi được lên lớp cho biết bọn Bá quyền Tàu đỏ xâm lăng nước ta . Không còn tình hữu nghị gắn bó Môi hở răng lạnh như trong lúc học tập mà đảng đã rêu rao .
Ðầu năm 1979, còn một tháng nữa là Tết Âm lịch . Không phải ngày Lễ mà trại làm bò cho ăn . Chắc có chuyện gì đây , và quả nhiên như vậy . Sáng sớm tất cả mang toàn bộ hành lý tập trung ngoài sân .Danh sách đọc chia làm 3 nhóm . Một trăm người được cho về, 400 đi trại Sông cái Phan Rang .Số còn lại hơn 600 lên xe ra quốc lộ 1 trực chỉ về Bắc cùng với trại A đai úy . Ðây toàn là thành phần cực kỳ ác ôn còn sót lại sau bao lần sàng lọc .theo lời kết tội của VC.
TRẠI A 30 PHÚ KHÁNH
Qua một ngày môt đêm di chuyển liên tục , cửa bửng sau của xe tải bị khóa chặt . Mỗi xe 50 người ngồi thờ thẫn trong thùng xe . Tiểu tiện trong những thùng mang theo . Ðiều oái âm , không biết vô tình hay cố ý , Món thịt bò ăn hôm ra đi , làm chúng tôi tiêu chảy khủng khiếp . nếu muốn nhân lúc này chạy trốn cũng không nỗi .
Khuya hôm đó , xe dừng lại ở đỉnh đèo cả cho đi vệ sinh với sự canh phòng nghiêm ngặt . Ðến Tuy hòa , xe quẹo trái trên Tỉnh lộ 7B (đại lộ kinh hoàng ) . Chừng 10km , phía bên phải đường là xã Thạch Thành . Bên trái là trại A 30 Phú Khánh khét tiếng. Phía trên chừng 2km là Ðập Ðồng Cam lớn nhất miền trung . Trại nằm sát bờ Sông Ba . cách đó 3km dọc theo sông là Phân trại Bình Sơn .
Trước 75 khu này là Ðồn điền trồng mía của người Pháp . Hê thống dẫn thủy nhập điền rất hiện đại , đất đai phì nhiêu . VC dùng nơi này làm nông trường cho trại tù .Quá mệt mõi vì lái xe liên tục, một xe chở tù lủi xuống mương nước , may không ai bị chết , xe vào trại lúc 9 giờ sáng , chúng tôi được bàn giao cho công an quản lý . Tiêu chảy làm toàn bộ đuối sức, không còn đứng nỗi để tập họp bàn giao . Anh em kéo ra ngồi tiêu chật kín cả hai đám ruộng lớn .
Trại A30 là một trại khét tiếng về mức độ tàn ác dã man của CSVN . Chúng dùng tù hình sự làm toán trật tự đàn áp thẳng tay các vụ chống đối . Ðứng đầu nhóm này là tên Ghe , trước đây là Xã đội trưởng VC .Y đã lạm dụng quyền lực giêt chết người nên vào tù . Phụ tá là tên Bình , tên Ðức , tên Sơn...Phân trại Bình Sơn dùng nhốt tù Hình sự và phản động. Trại được chia theo các đội ngành nghề gồm có Ðội Rau xanh , Ðội Mộc , Ðội cưa xẻ , Ðội gạch ngói , Ðội xây sát.....
Ðặc biệt có 2 đội nữ hơn 400 chị em , Tội phản động vượt biên hình sự đều nhốt chung .Có 2 đội nam , tuổi các em còn rất nhỏ có em chỉ 17 vì can tội Vượt biên . Một nhà kỷ luật trang bị gông cùm chuyên nhốt những tù chính trị cứng đầu . Bên cạnh đó là nhà giam các Linh mục . Tôi thấy có ba vị bị nhốt tại đây, trong một nhà riêng có rào bao quanh không cho ai được tiếp xúc . Bên các sư Phật giáo có vài Sư Tuyên úy nhưng cho ở chung với thường phạm nhưng phải để tóc .
Chừng nửa tháng sau , các anh em của tổng trai 5 cũng bị dồn về đây . Số người tại đây tăng lên hơn 6000 người . Quả là kinh hoàng , nhưng cũng nhờ sống chung đụng như vậy mà tôi ghi nhận được nhiều điều lý thú về chế độ tàn bạo này .
Nhà ở chật chội , tối ngủ phải nằm nghiêng mới ngủ đươc .Ăn uống rất kham khổ, mà lao động làm theo chỉ tiêu nên chúng tôi có phản ứng mạnh. Ðại tá Phó Trưởng ty công an Phú khánh phải đến trấn an ngọn lửa phản kháng gần như công khai qua các buổi họp đội có quản giáo tham dư. Chúng tôi có đặt thẳng những câu hỏi như : Cách mạng có nói láo hay không khi hứa với chúng tôi sau 3 năm lao động tốt sẽ cho về . Ðại tá Công an tim cách lẫn tránh , giải thích rằng tình hình biến chuyển bên ngoài rất khó khăn , các anh ở đây an toàn hơn
Lúc ở Tổng trại 8 cách xưng hô có phần tôn trọng phẩm giá con người , Dùng ANH và TÔI để xưng hô . nay phải xưng hô thưa Cán bộ , Ban trưởng . Thằng công an cảnh vệ quèn cũng phải đứng cách 3 bước trình với thưa vì thế chúng tôi rất bực mình nên nổ ra các cuộc vượt trại .Gần 500 người của trung uý và thiếu úy và một ít đai úy được chuyển lên Bình Sơn , vì tại đây mới được tân trang mở rộng .Ðội Nữ chủ yếu là Vượt biên cùng các em trai mang tội vượt biên , già thì cho về , trẻ thì tống vào Thanh niên Xung Phong .
Gần 600 mạng khi đến nơi giao quân chỉ còn mấy mạng vì sợ không dám nhảy xe , hoặc vì lý do gì đó không dám trốn, số còn lại trốn mất làm Ban trưởng Tr/ tá Hạnh điên lên .Mới ra đây hơn tháng , Gặp bão lớn ập vào , nước sông Ba lên cao , chúng tôi phải chạy lụt ra xã Thạch thành . Ðội chúng tôi được ở chung với nhà Kỷ luật trong một ngôi trường . Phòng bên hơn 40 người bị xiềng chân lại với nhau . Người gầy gò xanh xao hóc hác trông rất thương tâm . Trong đó có một nữ tù nhân .Tôi hiểu ngay đây là những người tù chính trị , theo cách gọi của đảng là phản động . Những ai chống lại chế độ, Không ca tụng Bác Hồ vĩ đại đều là phản động .
Qua tìm hiểu tôi biết chị tên HỒNG . Sau ngày 30 tháng 4 chi gia nhập phục quốc , thư ký cho nhóm Phục quốc Quân tai Nha Trang . Giáo sư Tháo Trường Võ Tánh Nha Trang làm Chủ tịch Ðảng . Năm 1976 bị bắt ra tòa ở tòa án Nha trang . Giáo sư Tháo bị kêu án 20 năm . Riêng chị 8 năm .Sau khi bị kết án , quan tòa cho phép chị nói lời cuối cùng . Ðứng dậy , chị chỉ thẳng vào mặt tên quan tòa nói lớn . “ Liệu chế độ của các ông có tốn tại 8 năm nữa hay không mà các ông kêu án tôi chừng đó “ Ðây mới là Anh thư của thời đại . Bọn cò mồi lập tức tuyên án chị lên 20 năm , và chị bị cùm tại nhà kỷ luật A30 Phú Khánh 1 năm .Sau khi được thả ra đội nữ , Chị tiếp tục kêu gọi chi em trong đội không tham gia lao động và tỏ ra khinh miệt bọn công an . Chúng lại tiếp tục đem chị vào cùm cho đến hôm nay .
Riêng giáo sư Tháo bị giam ở Bình Sơn trong Ðội phản động . Khi được chuyển về Bình Sơn tôi ở chung với đội Phản Ðộng này .Cái Tết 1978 đến trong lặng lẽ , ngày tết hoặc lễ lớn , khẩu phần ăn của tù cải tạo có thêm miếng thịt bằng ngón tay . Anh em sông được là nhờ cải thiện thêm khi đi lao động và của gia đình thăm nuôi .
Ban trưởng là Trung tá Công an Trần Ðức Hạnh . người Bình định , Quê mùa dốt nát không biết sao lên được trung tá , nghe cách ăn nói thì đủ biết .Tay này rất thích hát bội , nên đội văn nghệ trại có thêm gánh hát bội . Thật khổ sở cho đám tù cải tạo chúng tôi vô cùng . Hễ có quan chức nào đến thăm viếng là mỗi lần gánh hát bội phải hát và khán giả là đám tù mệt mõi . Có tuồng hát đến chục lần, đó là tuồng Ngũ hổ Bình Tây . Nhân vât chính là tên tướng Tàu Ðịch Thanh đời nhà Tống . Một tên đã từng cầm quân xâm lược nước ta , vậy mà y không biết lại hết lời ca tụng tên Ðịch thanh là hiếu nghĩa vẹn toàn .
Ban Hạnh ưa Trình Diễn nên trại có đủ các bộ môn , Báo chí Thể thao, văn nghệ . Có một đêm Ban ta ghé nhà thăm nuôi được các chị nói sao không biết . Ban ta quyết định cho tất cả ai có thân nhân trong đêm đó được ra nhà thăm nuôi ngủ với gia đình . Vì nặng phần trình diễn nên Ban nhà ta tổ chức đám cưới rình rang cho một cặp ở ban văn nghệ .Trong ban văn nghệ có chi Hồng, ca sĩ đài Truyền hình Nha trang, chị hát rất hay, nên Ban Hanh rất cưng . Chị xin về Nha trang chữa bệnh viêm mũi và trốn vượt biên luôn .
Hai anh thuộc diện phản động vượt trại thành công nhưng sau một tuần bi bắt lại môt anh . Ngay lập tức một tòa án được lập ra để xét xử Nguyễn Ðỏ tại hội trường trại . Thành phần tham dự được giới hạn . Anh Nguyễn Ðỏ lúc bấy giờ chừng 22 tuổi bị cái tòa án quái gỡ kết án tử hình( án trước của anh là 20 năm vì tham gia phục quốc ) . Ba ngày sau anh bị đem ra bắn tại chân Ðèo cả .
Trong nhóm Ðại úy từ tổng trại 8 ra đây , các anh đã có kế hoạch vượt trại chỉ chờ thời cơ . Nhân khi đi làm , các anh cướp súng đánh và đầu tên cảnh vệ và đào thoát .Vụ này gây chấn động trong trại . Bọn vệ binh trở nên sợ sệt và có lễ độ hơn với anh em . Trong toán vượt trai hôm đó có Ðại úy Trương đức Tuấn (em ruột bà Trương Đức Nghi vợ Thiếu Tá Trịnh Vĩnh Bình) và Ðại úy Dậu .
Tháng sau nghe tin các anh bị bắt lại Khi tính vượt qua biên giới Lào . Các anh bi giải về lại A30 . Nhốt trong nhà kỷ luật , những tên trật tự trại đánh các anh dã man , nhất là Đại uý Tuấn. Riêng Tr/úy Lương Hải người Chợ lầu . Trong lúc đi rừng chặt cây anh đã có hẹn với gia đình đưa bằng Honda về Sài gòn . Ðược một năm sống không có hộ khẩu , lại không đủ tiền chung cho công an khu vực , nên anh bị bắt giải lai A30. Ngày anh ra nhà Kỷ luật, tôi thấy anh như một thây ma biết đi . Khi qua được Mỹ theo diện HO .anh chêt năm 1995 vì vết thương của đòn thù năm nào .
Tôi được ở chung đội với các anh tù chính trị ,VC gọi là phản động vì tham gia lực lượng Phục quốc . Ngoài Giáo sư Tháo ra còn có thêm 40 anh hùng , án từ 8 năm đến 20 năm . Có một giáo sư dạy pháp văn mà tôi quên tên đã gần 80 tuổi . Bác Quang , chú Triển . Ðăc biệt Th/sỹ Biệt kich Sạc lai . . . nhiều lắm những chiến sĩ vô danh cấp bậc chỉ là Tr/sỹ , hạ sỹ , binh nhì mà có tinh thần yêu nước một cách nồng nàn . Tôi tự thấy hổ thẹn cho bản thân vì không bằng được một phần của các anh .
Một tù nhân đặc biệt , khi em vào đây chỉ mới 15 nay 18 tuổi . Ðược em kể lại lý do vào đây, tôi càng cảm phục .Khi VC tiến chiếm Quận Diên khánh Khánh hòa . Tuy em mới 15 tuổi, nhưng em căm thù VC vô cùng . Em giấu lại một khẩu carbin M1 với vài băng đạn . Khi Phong trào tham gia Phục quốc lan rộng . Em cùng với một sô lính VNCH lên rừng chống lại VC . Bị bao vây tất cả giơ tay đầu hàng giặc nhưng em thì không . Em đã chiến đấu tới viên đạn cuối cùng và bị thương bất tĩnh .VC nghĩ em đã chết nên không bắn bồi . Khi xác em được khiêng về thì em tĩnh lại . Nếu em trưởng thành chắc đã lãnh án tử hình vì có vài công an đã bỏ mạng trước mũi súng của em .
Với án tập trung cải tạo , không có ngày về . Còn nữa Anh Sơn , anh Doan biệt kích cũng là những chiến sỹ kiêu hùng .Trên đường đi về sau khi lao động , hai anh đã lẫn vào đám cỏ biến mất .Vài người có biết nhưng không ai báo cho quản giáo . Ðến khi điểm danh vào cổng mới thấy thiếu hai anh Nừa tháng sau , nghe tin hai anh đã bị bắt lại nhốt vào nhà Kỷ luật, khỏi phải nói hai anh lãnh đủ mọi đòn thù . Ða số các anh trong Nhóm phản động này đều xanh xao , và ho ra máu . Các anh cho biết bi công an tra tấn khi bị bắt vì tham gia phục quốc .
Vì vượt trại quá nhiều , Ðể trấn an và tìm kế hoạch chận đứng . Ban trưởng Hạnh cho triệu tập một cuộc họp gồm tất cả Quản giáo , Ðội trưởng , đội phó và Thư ký đội ( Trại có 54 đội ) ngoài ra còn có nhiều tổ biệt lập ..Mở đầu , Ban Hạnh yêu cầu tất cả mọi người cho biết sự thật , lý do tại sao gấn đây lại vượt trại nhiều . Ông ta hứa danh dự là không bắt tội vì nói sự thật, có đụng chạm với BCH trại .
Sau gần năm phút im lặng , một anh xin phát biểu như sau . Thưa Ban và Quản giáo . Không có gì khó hiểu cả ,. lúc còn ở Tổng trại 8 có hứa là sau 3 năm sẽ giải quyết cho về . Nay trên không giữ lời hứa . Là con người, chúng tôi có tình cảm . Vợ con ở nhà nheo nhóc , đói khát . Có chị phải bán thân trong tuổi nhục mà nuôi con chờ chồng . Ban có biết không .Các anh Ðại úy nhìn thấy Th/úy , Tr/úy chưa về thì đến bao giờ các anh mới được về đây ? Chỉ còn con đường vượt trại . Nếu một năm nữa mà không được về chắc bản thân tôi cũng phải tự ra đi . Ban Hạnh đánh rầm một cái xuống bàn quát im ngay . Sau đó ông ta hứa là sẽ cứu xét , đề nghị cho về , và đề nghị Trại viên an tâm , chấm dứt việc vượt trại . May mắn sau đó Ban Hạnh giữ lời hứa không truy cứu người phát biểu hôm đó .
Cái Tết năm 1979 lại qua trong lặng lẽ tại phân trại Bình Sơn . Những đợt về thì nhỏ giọt tượng trưng vài chục mạng . Lao động càng ngày càng gian nan, nên tiếp tục có những cuộc vượt trại .Tại Phân trại Bình Sơn , Tr/úy Hoành Biệt kích , hẹn cùng Quý người Ðà lạt cùng vượt trại . Ðây là nhóm hai người vượt trại ở Hàm Trí .Không biết lý do gì anh Quý thất lạc với anh Hoành , nên chỉ mình anh Hoành ra đi, còn anh Quý lẫn quẩn trong đêm bị Công an trại truy đuổi bắn chết khiêng về bỏ nằm trước trại cho tất cả thấy để dằn mặt .
Nhờ sư đấu tranh của Tù cải tạo mà Tháng 10/80 . Năm trăm người được thả về . Sau đó tháng 12 lại thả về vài trăm .Giừa năm 1981 coi như gần hết các anh em ở tổng trại 8 Sông Mao đươc về .Người Tù có cấp bậc cao nhất tai đây là Ðại tá Lương , Ông ta đã bị cô lập không cho chúng tôi tiếp xúc . Luôn luôn bị đám Trật tự rình mò theo dõi , Không biết ông về thời gian nào .
Ra khỏi nhà tù nhỏ , bước chân vào nhà tù lớn hơn . Tất cả Chiến Sĩ Quân lực VNCH bị đầy đọa về thể xác lẫn tinh thần . Hận thù triền miên do cộng sản tiếp tục gây ra biết đến bao giờ chấm dứt .
Ghi lại đây một đoạn đời bi thảm, không phải để kể lễ hay kêu than cho số phận của người lính, người dân Miền Nam bị bán đứng , đến nổi phải nát cửa tan nhà. Tất cả những giòng chữ trên đây đều là máu và nước mắt của không riêng tôi mà là của tất cả bạn bè đồng đội đã cùng bước vào cổng thiên đường xã nghĩa và một số may mắn trong số này có tôi đã trở về để làm một nhân chứng trước lịch sử dân tộc. Mục đích cũng chỉ thế thôi !
CAO HOÀI SƠN
Cựu Trung Uý QLVNCH
Lính Già 229/TKBT
Mười hai giờ trưa ngày 30/4/75 . Tổng thống VNCH Dương văn Minh đọc trên Ðài phát thanh Sài gòn, ra lệnh cho Quân Lực VNCH buông súng , chờ giao chính quyền cho Cộng Sản . Như cơn sét đánh bên tai, tôi bàng hoàng trong giây lát . Miền Nam mến yêu đâu còn nữa, qua bao năm chiến đấu tốn không ít máu xương, giờ phải chịu buông súng đầu hàng
Tôi chào từ biệt vị Tiểu đoàn trưởng TD/229/ÐP Nguyễn hữu Tiến và anh em trong đơn vị , tìm đường trở về quê Chợ Lầu , Phan rí thăm mẹ già và vợ cùng hai con .Tôi băn khoăn mãi không biết nên đi bằng đường bộ hay bằng ghe và khi về thì phải trình diện ở đâu . Chợ Lầu tuy là quê tôi nhưng mà tôi đã gây ân oán giang hồ với VC nằm vùng rất nhiều, vì khi còn ở DD118/ÐPQ . Tôi đã chỉ huy binh sĩ làm cỏ bọn du kích nằm vùng nhiều quá , có thể chưa kịp nhìn thấy Vợ con thì đã bị trả thù cũng có . Tôi cũng vừa nhận được tin ba tôi đã tự tử chết tại nhà, mãi đến ba ngày sau ông ngoại tôi lên xã xin đem chôn mới được” Cách mạng”đồng ý .
Ngày 17/4/75 sau khi Bắc Bình Thuận bỏ ngỏ . VC từ trong rừng tràn về chiếm chánh quyền , Ba tôi không chịu trình diện tại Xã để chúng sai khiến . Tối đó ông quyết định uống độc dược quyên sinh . Trước khi chết ông dùng Sơn viết lên tường nhà hàng chữ để lại cho các con .” Ba thà làm phân xanh cho cây cỏ còn hơn sống chung với Cộng Sản .”
Chúng kết tội ông là CIA phản động . Với chức vụ nhỏ nhoi là phụ tá cho Chi Chiêu Hồi Hòa Ða , Chính quyền vừa cướp được lấy làm tức tối , vì có một tên cực kỳ phản động dám công khai dùng cái chết để phỉ nhổ vào mặt chúng .
Thế là cả bọn kéo đến đầy nhà , lục soát lấy đi những gì mà không thuộc về chúng , như một lũ kên kên cướp cạn , chỉ thiếu một điều là không ăn xác chết . Và tôi cũng nhận được tin Th/sĩ Nguyễn Thìn Cảnh sát Ðặc biệt Chi Khu Phan lý Chàm bị chúng bắt trói đem vào rừng giết man rợ còn hơn thời Trung Cổ .
Cuối cùng tôi quyết định dùng ghe từ Long Hải để về Phan rí Cửa và trình diện tại đây , dầu sao cũng đỡ hơn tại Chợ lầu, nơi cạm bẫy đang rình rập tôi, muốn một lần nhìn lại người thân rồi thì thân xác này có bị ra sao thì mặc . Tôi biết Việt cộng sẽ trả thù lên thân xác,và gia đình những chiến sĩ QLVNCH, trong đó có tôi .
Sáng sớm ngày 3/5/75 tôi đã về đến nhà bình yên . Tôi đi trình diện ngay theo lời khuyên của gia đình ở Thôn Song Thanh ,nằm trong Trường Tiểu học Thanh Lộc .Những lời chửi bới của tên Kỷ Thôn trưởng mà sau mấy mươi năm còn văng vẳng bên tai, trước đây hắn là cơ sở nằm vùng vừa mới ngoi lên mấy ngày nay . Chúng để tôi yên ổn cho đến sáng ngày 5/5/75 thì cho một du kích nguyên trước đây là Nhân dân tự vệ dưới quyền chỉ huy của tôi đến thông báo là trưa nay trình diện tại Thôn lúc 1 giờ để đi học tập .
Tôi không có nghe bảo đem cơm gạo, chỉ nhận lệnh tập trung . Vì nghĩ là đi học tâp nên cần gì phải đem đồ nhiều , cần gì thì sau này người nhà sẽ mang cho, từ giả vợ con tôi lên đường nhưng thực tâm biết rõ là khó có ngày về . Hơn 12 giờ trưa tôi đã có mặt tại thôn với một ít hành trang . Tên thôn Trưởng sai du kích đem nhốt tôi vào trong một lớp học, ánh sáng lờ mờ qua khe cửa . Một lúc sau thì có mặt đầy đủ khoảng mười người .
Ðiểm danh sơ qua tôi thấy có Ấp Trưởng Song thanh là Nhu , Tr/úy Tăng văn Ðồng Tr/Ban 5 Chi Khu Hòa Ða , Th/úy Trần văn Xuân Trưởng ban NDTV /H Ð , Tôi Cao hoài Sơn DDT/DD4/TD/229/ÐP, số cón lại là nhân viên Xã ấp và Cảnh Sát viên .
Trong lúc chờ đợi xe đến chở đi , Tôi được người thân báo cho biết qua khe cửa sổ, có một nhóm định đánh chúng tôi khi trên đường ra xe . Khi tên Thôn trưởng có mặt tôi liền phản đối thì được hắn trả lời là Nhân dân phẫn nộ không can thiệp được . Thì ra chính bọn này mang danh nhân dân để tổ chức đánh chúng tôi . Thật quá ư là hèn hạ , chỉ có chế độ cộng sản ưu việt mới sản sinh ra giống người này , chuyên môn đánh người ngã ngựa .
Lúc này dân chúng đến xem chật cả sân trường , chỉ chừa một lối đi nhỏ . Nhìn ra không phân biệt được bạn thù , trong số này cũng có rất đông thân nhân đang ra sức ngầm bảo vệ cho chúng tôi lên đường .
Xe đã đến nhưng chúng tôi không ai chịu đi cả , cuối cùng Trưởng Ấp Nhu thí mạng già đi đầu , đám đông chỉ chen lấn . Tôi có ngay quyết định là phải chạy thật nhanh ra xe . Vừa được nửa đường thì vòng vây khép lại , bất chợt một tên chen vào đấm vào mặt tôi ,với giỏ xách trên tay ,tôi phản ứng nhanh bằng cách quất mạnh vào mặt nó thật mạnh . Một tên khác giơ cao cái mõ lếch loại lớn nhắm đầu tôi đánh xuống .Không còn cách nào khác đành ném cái túi xách giơ hai tay bảo vệ cái đầu . Nhát đánh thật mạnh ,làm bầm cả tay và trượt xuống trúng đầu sưng một cục lớn .
May mắn cho tôi, người nhà can thiệp kip thời bảo vệ lên xe . Nhìn xuống bên dưới một cảnh hỗn loạn xảy ra , hai anh Xuân và Ðồng bị tràn ngâp trong đám đông , kẻ đánh người đạp đến chừng lên được xe thì máu me đầy mình , đấy là nhờ có thân nhân bảo vệ không thi có lẽ khó mà toàn mạng .
Lúc này bên dưới có hai phe đánh nhau kịch liệt,một bên gồm thân nhân chúng tôi ra sức bảo vệ, bên còn lại cố đánh chúng tôi cho bằng được theo lệnh . Bọn du kích phải bắn chỉ thiên loạn xạ để giải tán . Ngày ra đi như vậy, tôi hình dung ra một ngày về thật ảm đam.
Nhưng mà còn đỡ hơn mấy anh em ở Chợ lầu . Ngày ra đi bị một nhóm lão già có con bị phơi xác cho Bác và Ðảng quang vinh chận xe lại leo lên xe dùng gậy đánh vào đầu từng anh một,cho đến khi mệt lừ mới thôi . Ðây mới thât sự là nhân dân phân nộ .
VC đã trưng dụng các xe chở hàng để chở chúng tôi . Xe của các Thôn Giang hải , Hải tân , Phú ninh, Phú hải đà tập trung về đầy đủ trước Thôn Song Thanh . Bọn Du kích 30/4 hăm hở, đạn lên nòng áp giải chúng tôi lên đường . Tôi còn nhớ nét mặt tên Thôn trưởng Song Thanh, tên KỶ đã hân hoan đưa tiễn chúng tôi đi như vừa lập được chiến công hiển hách .
LAO XÁ PHAN THIẾT
Ðoàn xe đi về hướng Phan Thiết và dừng lại trước Lao Xá . Chúng tôi bi lùa vào tập trung ở sân lớn để điểm danh và học nội quy . lúc này, tôi thấy có đầy đủ các Sĩ quan,Cảnh sát, Xã,Ấp trưởng và hầu hết các Trung đội trưởng nghĩa quân . Tôi chợt thấy Trúc viên Trương gia Kỳ Sanh , cựu Dân biểu VNCH , người đã thiên về VC chống lại chính quyền miền nam , đã từng đâm sau lưng chiến sĩ . Người đã dày công tranh đấu chống lại chính quyền Miền nam qua chiêu bài đối lập cuội, làm lợi cho chế độ bạo tàn, đang ngồi bó gối trước một phòng nhỏ gần sân tập trung . Ðó là ân huệ duy nhất mà đảng đã ban phát , ông ta khỏi phải bi nhốt chung trong những dãy nhà tập thể chật chội . Không biết lúc đó và sau này tới khi qua đời, ông ta nghĩ gì và có thấm thía cho cuộc đời lầm lạc đã qua không ?
Dãy nhà trước đây thời VNCH chỉ nhốt 50 người , nay thì chứa hơn 120 người , nên vô cùng chật chội và nóng . Hàng ngày chúng tôi chỉ mặc độc nhất cái quần đùi , khi nào ra sân ăn cơm mới mặc đồ vào . Ngày được Cách mạng cho ăn 3 lần , mỗi lần một chén cơm với muối hột . Buổi chiều được cho ra sân tắm ở giếng nước .
Tôi thấy có mặt Th/tá Thổ Thêm người hùng Bình Thuận , Trung tá Diệp Sắn Cảnh Quận/CKT/ Hải Ninh và hầu hết những Sĩ Quan trình diện ở Bình thuận . Tôi nghe anh em nói Ð/u Lê văn Trò Ðại Ðội trưởng Trinh Sát Tỉnh bị bắt đem lên Tân Ðiền, khi anh vừa mới từ Sài gòn trở về . Sau khi đọc bản án trước cái gọi là tòa án nhân dân , anh bi đem đặt lên vĩ sắt nướng cho chết. Sau đó thi thể lại bị VC đâm nát bấy và dìm xuống ruộng, mấy ngày sau nhờ các em chăn trâu phát giác, thân nhân mới xin đem về chon. Không biết có phải anh đã chết thảm khốc như vậy không ? Nếu sự thật như vậy thì không còn gì để nói .
TRẠI TÙ CÀ TÓT
Ngày 10/5/75 chúng tôi được tập trung tại sân lao xá ,phân chia thành hai nhóm Ngụy quyền và Ngụy quân . Không biết tại sao anh Tăng văn Ðồng lại được sắp xếp vào nhóm Ngụy quyền mặc dù anh là TR/úy Trưởng ban 5 CK/Hòa Ða . Chỉ it ngày sau anh chết tại Cà Lon vì vết thương của trận đòn thù khi đưa tiển lên đường và bệnh sốt rét .
Ðoàn xe chở chúng tôi gồm 105 người rẽ vào Tỉnh lộ 8 hướng về Ma Lâm Thiện Giáo . Ra khỏi Ma Lâm đi theo Tỉnh lộ 8 về hướng tây chừng chục cây số . Xe rẽ trái vào con đường sỏi đá . Ðường càng đi độ dốc càng cao, phía trước mặt là núi thấp , rừng lim . Con Sông Quao hay sông Cái phát nguyên từ Di linh nằm bên phải đường, tới đây dòng sông bi mất hút vì rặng núi Bà che khuất . Vùng này là rừng già đầy tre nứa , và cây lớn . Bao trùm luôn cả Quận Tánh Linh, Hoài Ðức của Tỉnh Bình Tuy .Vùng này có nhiều mật khu VC , nhờ ẩn nấp kín đáo trong rừng tre bạt ngàn , che kín những con đường mòn chằng chịt chạy dọc theo con sông La Ngà lên tới đèo Chuối trên QL20 tại Quận Ðịnh Quán (Long Khánh )
Có tiếng thì thào chuyền cho nhau nghe CÀ TÓT . Ðoàn xe GMC chở chúng tôi dừng lại ở một lán trống , tất cả xuống xe chuẩn bị đi bộ . Ðoàn người đi hàng một trong im lặng . Súng AK của du kích áp tải chỉa lăm lăm vào đoàn người . Tội nghiệp cho TR/úy SÉT là thương phế binh bị mất một chân quá gối phải đi chân giả , một mắt đui , mắt còn lại chỉ thấy lờ mờ , làm sao anh có thể đi theo kịp đoàn người . Vì vậy anh bị chửi bới thậm tệ và chúng hăm bắn bỏ . Anh Sét trước đây đã từng là một Ðại Ðội Trưởng oai hùng . Năm 1969 anh là DDT/DD/118/ÐPQ đóng quân tại xóm Châu hanh bên kia Sông lũy , bên này là Bò phèn .
VC đã đem Trung đoàn 820/ÐP ,quyết san bằng đại đội này với một đoàn XDNT đang công tác tại đây . Trực thăng võ trang đã đến chi viện kịp thời , và Pháo binh của Mỹ tại Lương Sơn đã bẻ gãy cuộc tấn công của địch . Theo tin tình báo lúc đó cho biết địch chết 80 tên và tên chỉ huy trận đánh bị cách chức . Có lẽ mối hận chưa nguôi , nên giờ này mặc dù anh đã bị tàn phế vẫn còn bị hành hạ . Một tên du kích đi sau với anh .
Trong đoàn có một Tr/Sĩ tên On người Phan rí thành ( Hòa đa ) Không biết vì có thù oán gì với các quan chức Cách mạng địa phương mà được các ngài phong lên TR/úy nên cũng bị bắt theo chúng tôi lên đây, sau này anh bị bệnh gần chết .Mãi hơn 10 giờ đêm đoàn người mới tới được trại . Qua ánh đèn dầu leo lét chúng tôi chả thấy được gì . Chúng tôi được tập trung ngoài sân để nghe thủ trưởng lên lớp .
Thủ trưởng ở đây tên Hoa , người Ðức Nghĩa Phan Thiết , Tươm tất trong bộ quân phục với nón cối dép râu , khẩu K54 đeo ngang hông và mang quân hàm Thiếu tá. Một lần nữa, Thủ trưởng Hoa chửi bới chúng tôi không còn lời lẽ gì để nói . Những danh từ xấu xa nhất được gán ghép cho đám tù binh VNCH . Nào là ôm chân đế quốc, ăn bơ thừa sữa cặn, Lũ giết người không gớm tay ..... Sao không chạy theo chủ MỸ lại quay về đây . Cá đã nằm trên thớt biết làm sao đây, giờ chúng tôi thấy hối hận vì tin lời Cộng sản ra trình diện .
Sau khi đọc danh sách 105 ngụy quân chúng tôi , hắn chợt bắt gặp tên Thổ Thêm . Ngó thẳng vào hàng quân quát lớn “ Anh nào là Thổ Thêm bước ra khỏi hàng “, trong đầu tôi nghĩ nhanh chắc là tụi nó thanh toán ông Thêm ngay tại đây để trả thù đây .
Từ trong hàng Th/tá Thổ Thêm nói “ có “ và bước ra khỏi hàng, hắn dùng đèn Pin rọi từ đầu đến chân để coi thật kỹ con người đã đi vào huyền thoại này . Hắn không tìm ra được một chút nào bơ thừa sữa cặn , ôm chân đế quốc ,trên thân thể gầy guộc của ông mà hắn vừa chửi khi lên lớp . Không nói tiếng nào , hắn phất tay cho ông Thêm về hàng.
Cũng nên nói thêm về ông . Th/tá Thổ Thêm đã giãi ngũ gần hai năm . Những ngày tháng 4/75 . ông về sống tại Xã Hậu Quách . Ngày 17/4 sau khi làm chủ Bắc Bình Thuận . Chúng lo thanh toán ân oán giang hồ với những người cho là Ác ôn của chế độ cũ . Ông bị giam vào lao xá từ đó đến nay , đói khát triền miên , nên con người vốn ốm o lại càng hóc hác .
Từ khi là Ðại đội trưởng DD/888/ÐPQ và là Tiểu đoàn Trưởng TD/230/ÐP hoạt động tại Thiện Giáo . Ông là một thiên tài về quân sự . Từ cấp nhỏ nhất lên cấp Th/tá , ông đã trãi qua bao trận đánh kinh hồn . Chỉ có thắng chứ chưa hề chiến bại . Ông có 2 Bảo quốc Huân chương và hơn 80 Huy chương đủ loại . Cộng quân nghe đến đơn vị ông là chỉ có đường chạy . Mật khu Tam Giác Sắt và Cà Tót này, đơn vị ông chi huy đã giẫm nát nhiều lần , gây cho địch không biết bao nhiêu thương vong . Nếu không phải là người Chàm chắc ông đã bị tử hình .
Tối hôm đó , chúng tôi nằm ngủ ngay trên nền đất ẩm ướt . Muỗi rừng như trấu vãi tấn công chúng tôi không thương tiếc. Sáng hôm sau ,khi mặt trời vừa hừng sáng, chúng tôi thấy lố nhố ở 3 dãy nhà hình chữ U giữa là một sân rộng . Có khoảng trên 4000 ngàn người ăn bận lôi thôi lếch thếch , nhiều người phải chống gậy mới đi nổi . Cách đó 40m là con suối lớn ,hàng ngày tù binh tắm giặt ở đây .
Ðược biết Tỉnh ủy Bình Thuận của VC đặt tại đây , trong 3 túp lều núp dưới tàn cây lớn để trốn máy bay của ta . BCH chỉ le que vài mạng , Không đủ người canh đám tù , nên môt trung đội du kích thành lập hồi 30/4 được điều lên đây canh giữ . Trung đội này mấy ngày đầu thì hùng hổ , chửi bới chúng tôi không tiếc lời , qua chừng 20 ngày không còn thằng nào đủ sức lếch đi vì bị bệnh sốt rét .
Nhìn xung quanh rừng núi âm u , không gian vắng lặng một cách đáng sợ . bốn bề là núi cao, trại nằm trong một thung lũng chết.Ðây là nơi tử địa chứ nào phải nơi học tập lao động như lời chúng nói ở Lao xá .Thì ra dã tâm của bọn VC là muốn giết toàn bộ chúng tôi nhưng sợ thế giới lên án là bọn đồ tể , giống như tụi khờ me đỏ . Nên đem lên đây mượn tay Sốt rét rừng , cùng bỏ đói khát cho chết lần mòn để trả thù rửa hận .
Chừng 8 giờ sáng , Chúng lục soát tịch thu tất cả mền mùng võng . Tóm lại những gì có liên quan tới quân đội là bi tich thu . Chúng thấy cái mền Poncho light là chộp ngay làm của riêng , không nghĩ những người tù họ đắp bằng gì giữa trời lạnh giá của núi rừng nghiệt ngã ...Thực phẩm , thuốc men ít ỏi mang theo cũng bị vét sạch . Giày dép bình đựng nước tập trung lại một đống lớn , khi nào đi lao động mới cho mang .Chỗ ở thì sơ sài lợp bằng cỏ tranh . Giường nằm là những thanh tre được bện lại bằng dây mấu . Dưới chân giường là hàng cùm bằng gỗ như thời trung cổ . Ba dãy nhà hoàn toàn không có vách che , mặc cho gió rừng lạnh buốt xuyên qua .
Những đêm mưa Bão bùng . Gió đập phành phạch như muốn thổi tung mái lá . Cây rừng ngã đổ , may mà không đè lên mái . Gió lạnh buốt thổi từng cơn qua những hình hài tàn tạ , đang co ro trong những chiếc mền mỏng còn sót lại .Bửa ăn thì toàn khoai mì với ít gạo ẩm mốc . Ðọt khoai mì , măng rừng nấu với muối hột là món ăn chính . Không ai có thể sông quá 3 tháng nếu bị ngã bệnh rét rừng . Nơi đây thật sự là địa ngục trần gian .
Ngay ngày hôm đó gần như toàn bộ Hạ sĩ quan , Binh sĩ , Nghĩa quân , Cảnh sát , Nhân viên Xã âp.... Bi bắt khi di chuyển từ Lâm Ðồng về Phan thiết vào đầu tháng 4/75 , Cùng cán bộ hành chánh của Bình thuận cấp thấp được thả về . Bị bắt chưa đến một tháng mà hình hài quá đỗi tang thương, anh em dìu nhau đi giũa rừng núi âm u mà lòng buốt giá. Ôi thê thảm xiết bao, mạng người đâu phải cầm thú , hởi những tên dã man không tánh người mang danh cách mạng .
Trong ngày 11/5/75 tại Cà Tót chỉ còn lại khoản 1000 người . Cấp bậc cao nhất là Thiếu tá, Chỗ ở trở nên rộng rãi , Những người bị bắt trước đã bắt đầu ngã bệnh nằm la liệt , không thuốc men gì cả . Ðến cuối tháng toán 105 người chúng tôi lên từ Lao xá đã có người bị bệnh sốt rét .
Ngày nào cũng có người chết ,Tôi không biết tên vì là từ các đơn vị khác từ Lâm đồng chạy về theo Tỉnh lộ 8. May mắn cho chúng tôi là vợ đã tìm được đường lên thăm . Thật là vất vả gian nan cho các chị . Qua 2 ngày lội suối băng rừng , tối đến các chị phải leo lên cây ngủ vì sợ cop.
Cuối cùng nhờ sự chỉ đường của các người Thượng , các chị mới tìm được đến nơi . Lúc đãu tên Trại trưởng không đồng ý cho gặp chồng . cuối cùng chúng tôi được gặp các Bà vợ vào lúc hoàng hôn và chỉ một tiếng đồng hồ . Chúng tôi nhận được một số thuốc trị sốt rét cùng thực phẩm , áo quần .. Nhất là gặp lại người vợ mà chỉ tưởng thấy trong mơ . Qua hai đêm ở rừng Cà Tót , mười một chị lên thăm chồng trở về tất cả đều ngã bệnh sốt rét nhưng may mắn không ai chết . Chỉ có chị vợ của Anh Xã Ngọc ở Phan rí Cửa lên thăm anh ở Cà lon về bị bệnh chết
Ngày 19/6/75, chúng chọn ngày Quân lực của VNCH, toàn bộ Sĩ quan còn sót lại , Kể cả giáo chức biệt phái , được VC gọi là Giáo gian . Tất cả bị hốt hết lên đây , không ít anh em có cha chú nằm vùng có ám số, là Liệt sĩ, và con em gia đình có công với cách mạng . Trong số này có nhà văn Quân đội Hải triều (Lê Văn Hai) . Ðây là một cố tình bôi nhục ngày quân lực của ta .
Lúc này số người tăng lên hơn 3000 người , Trong số này có hơn 10 vị Bác Sĩ Quân y tài ba nhưng cũng đành bó tay vì không có thuốc .Chúng tôi được phân thành Tổ Ðội . TH/tá Ðỗ phương Gia đại diện trại viên để nhận lệnh từ BCH trại . Ð/úy Lâm Sĩ quan trợ y của CK/Thiện giáo coi về y tế . Th/úy Trần văn Xuân nhận trưởng bếp lo việc ăn uống cho toàn trại . Tôi và sáu anh em khác được phân công vào toán đào khoai mì, sắn măng, hái rau rừng cho toàn trại . Còn lại làm các công việc linh tinh như làm cỏ hai đám bắp, chặt tre , gỗ tu sửa lán trại, ngoài ra không có việc gì để làm .Ngoài việc làm bản khai Lý lịch , phải khai ba đời và tội ác đã gây ra với nhân dân và Cách mạng .
Ðại úy Thông ngộ (người Chàm ) Ðại đội trưởng DD/888/ÐPQ lừng danh , Thay thế ông Thêm khi lên nắm Tiểu đoàn Trưởng 230/ÐP . Không biết anh khai lý lịch thế nào mà bi chúng kêu lên chửi bới thậm tệ và bắt cùm trên sạp tre . Hai tay còn bị cột chặt xuống vạt tre 2 ngày, mặc cho muỗi mòng thiêu đốt , thật tàn bạo hết nói . Ðại úy Thông ngộ đã vượt trại ở Hàm trí và mất tích từ đó đến nay cùng Ð/úy Ðặng Phiên .
Nhiều người khác cũng bị kêu lên làm đi làm lại nhiều lần cho đến khi gọi là “Ðạt “ . Trong thời gian này , Huyện ủy Mười Trung về làm trại trưởng . Thấy chúng tôi bệnh chết nhiều quá nên cũng cảm thấy ít nhiều ân hận . Hàng ngày thường xuyên xuống chỗ anh em đang bệnh nằm , khuyến khích đứng dậy đi tập thể dục .
Ðám tù già như Thổ Thêm , Nguyễn văn Thứ cho vào tổ xay lúa , sàng gạo lấy cám cho heo ăn . Lâu quá rồi chưa có miếng thịt nào vào bụng nên thèm vô cùng. Thấy ông Thêm đứng nhìn mấy con heo , tôi lại gần thì ông hỏi .Sơn mày có muốn ăn thịt heo không ? Tôi cười cười đáp, thịt ở đâu mà ăn , Ông chỉ và mấy con Bồ Cạp đang bò ở vỏ cây gần đó . Tôi chợt hiểu và nói khẽ , cẩn thận chú , nó biết được thì mệt .
Hôm sau chúng tôi có thịt heo ăn, tôi biết ngay đây là tác phẩm của ông Thêm . Một hôm nọ, tay Th/sỹ VC tên Hợi đi bắn được một con khỉ đột thật lớn vác về quăng giữa sân , hắn nói anh nào muốn ăn thì lấy về làm thịt . Tôi cùng vài anh bạn đem về làm thịt ăn , hầu hết rất đói đều muốn ăn nhưng ngại thịt khỉ thành ra còn lưỡng lự . Tay đang cầm cái đùi khỉ vừa nướng chín , tôi nghe tiếng thì thào gọi tên tôi . Sơn cho anh một miếng , quay lại thấy Th/tá Phạm Minh Trung Tâm Trưởng /TT/TVYT/BT , ngày 4/4/75 tôi đã cùng anh cầm vòi rồng cứu chợ Phan Thiết và Phố Gia Long .
Anh đang nằm trên sạp tre đi không nỗi vì cơn sốt rét . Tôi đưa cho anh ngay cái đùi khỉ , mãi đến hôm nay tôi không quên hình ảnh đó . Còn Th/tá Trịnh vĩnh Bình đang nhăn nhó vì con đau bao tử đang hành hạ , ông chết khi bị chuyển ra Bắc tại trại Vĩnh Phú năm 1977.
Lúc này chúng tôi đã sức tàn lực kiệt vì cơn bịnh sốt rét , ngày nào cũng có người chết . Trong số bạn bè thân có ba người ra đi . Tr/úy Ðặng văn Hai TD/229 , Tr/úy Nguyễn văn Biên Trưởng ban 5/CK/ Tuy Phong .Th/úy Pháo Binh Nguyễn Phong người Chợ Lầu .
Các anh đã chết đi trong cô lạnh , thân thể được quấn trong cái mền và bảy nẹp tre , chôn bên gốc cây, không mộ bia . Trong gần 100 ngày sống ở đây đã có hơn 40 người nằm xuống . Nếu không về Sông Mao kịp thời chắc chúng tôi phải bỏ mạng tại đây .
Những tiếng thét đầy ma quái vang lên đột ngột trong đêm vắng ,đánh thức mọi người trong cơn ngái ngủ . Tiêng rên rỉ , tiếng run lập cập của người bạn nằm bên , cho ta cái cảm giác rờn rợn ..Cái chết tới thật bất chợt không ai ngờ . Hai nguyên nhân chính dẫn đến những cái chết đau thương là Sốt rét và Ðói triến miên .
Cuối tháng 6/75 cấp Thiếu tá được chuyển ra Bắc , từ Ðai úy dến chuẩn úy còn ở Cà Tót . Không hiểu lý do gì giữa tháng 8/75 VC đã chuyển chúng tôi về Sông Mao . Cấp chuẩn úy được cho về học tập và quản lý tại địa phương. Trong số anh em lên ngày 19/6/75, tôi quen với một trung sĩ Cảnh sát, trước đây anh làm việc ở vùng Bình an, Bình lâm . Anh có biệt danh là Tư Búa, một hôm anh nói nhỏ với tôi, chắc tụi nó tử hình tôi nay mai thôi, vì dân VC ở đó chúng lập tòa án nhân dân kết án tôi rồi. Mặc dù biết cái chết sẽ đến trong nay mai nhưng anh vẫn xem thường . Quả thật sáng hai ngày sau anh bị trói thúc ké dẫn đi, gặp tôi anh gật đầu chào như một lời giả biệt Giữa tháng 8/75, tức là sau khi bị nhốt ở Cà tót chừng một trăm ngày, không biết vì lí do gì tất cả chúng tôi được lệnh chuẩn bị rời trại . Thật quá đổi vui mừng vì thoát khỏi địa ngục này .
Ðoàn xe chở chúng tôi đậu cách BCH trại chừng 1 km, nhưng đám người chúng tôi đa số đi không nỗi, phải chống gậy quần áo tả tơi tê hơn đám ăn mày . Ðể khỏi mất măt vì sợ nhân dân thấy cảnh đối xử tàn tệ với tù binh . Chúng ra lệnh cho chúng tôi phải quăng gậy gộc mới cho ra đi . Vì muốn thoát khỏi Ðịa ngục này càng nhanh càng tốt , nên anh em người còn mạnh dìu người yếu cố dìu nhau đi trong tang thương . Hình ảnh này đã không phai nhòa trong tâm tri tôi cho đến hết cuộc đời .
TỔNG TRẠI 8 SÔNG MAO
Tổng trại 8 Sông mao lấy căn cứ của Trung đoàn 44/Sư đoàn 23/BB làm trại tù . Khu gia Binh thì nhốt khối B ( trung úy ) và khối C ( thiếu úy ) ngăn đôi bởi một hàng rào kẽm gai. Khối A từ Ðại úy trở lên nằm tại khu nhà tiền chế , trước đây TD/229/ÐP dùng làm doanh trại
Tổng trại 8 do Trung đoàn 482 của VC Bình Thuận quản lý , thuộc Quân khu 6 với chính trị viên là Trung tá Loan . Trại A có 4 khối . Khối 1 dành cho cấp thiếu tá không đi bắc . Khối 2 Bình thuận khối 3 Bình Tuy , Khối 4 dành cho Lâm đồng , Ninh thuận , Tuyên Ðức . Chúng tuyển lựa đám có dây mơ rễ má , có cha là nằm vùng, Liệt sỹ , hoặc có công với Cách mạng làm Khối trưởng , đội trưởng . Nhà văn quân đội Hải Triều Lê văn Hai là một trong số khối trưởng, nên ở trại rất ít ngày và về sớm nhất, chỉ thua Đại Uý Lê Dũng (Bình Tuy) là cháu gọi Lê Duẩn là cậu ruột.
Trại B Trung úy được chia làm 5 khối . Khối 1 Lâm đồng , Khối 2 Bình tuy , Khối 3 Ninh Thuận , Khối 4 Bình thuận Khối 5 Tuyên Đức và Ðà lạt . Cũng có vài người ở lẩn lộn . Khối trưởng khối 4 là Nguyễn văn Tánh ,có cha là huyện ủy VC . Khối 5 là nhà giáo Luu hữu Ðược có cha là Huyện ủy đã chết khi kháng chiến chống pháp .
Trại tù ở Sông mao so với Cà tót là thiên đường . Tôi nhớ ngày mới về , tối đó được cho ăn cơm trắng với cá khô, dù không được no lòng nhưng tôi cứ tưởng trong mơ . Những ngày đầu tất cả còn ở chung với nhau tại khu gia binh .Chúng tôi tự bầu lấy người chỉ huy trong lao động . Tôi được các anh bầu chọn làm người coi về phân công lao động vì thành tích trước đó ít ngày dám bạt tai giáo gian con một huyện ủy VC được VC chỉ định quản lý nhà kho, vì tên này dám ỷ thế coi thường chúng tôi .
Khi Tôi từ Cà tót về đây thì trại này đà có trên vài ngàn . Các anh từ Lâm đồng , Bình tuy , Phan rang , Ðà lạt .... đã.tập trung về đây . Không biết chính xác nhưng ước lượng 3 trại có khoảng 5000 ngàn người .Thân nhân những người tù từ Cà tót hàng ngày lên đứng ngoài vòng rào kẽm gai dòm vào tìm xem thân nhân của mình còn hay mất .
Không ai được biết tin gì cả . Tất cả Chuẩn úy được cho về đều bi cảnh cáo trước không được tiêt lộ tin tức chết tai Cà tót . Không biết tại sao tin anh Ðặng văn Hai bị chết lại đến tai vợ anh . Gia đình lên Xã Chợ lầu hỏi thì bị chối phăng . Họ nghi ngờ anh Chuẩn úy Nguyễn Hai tiết lộ , vì nhà anh sát nhà vợ anh Hai .Thế là anh Nguyễn Hai phải lãnh đủ , thiếu điều bắt nhốt anh . VC thật hèn hạ , đã có gan giết người lại còn muốn bưng bít, qua 35 năm chứng nào tật ấy vẫn còn . Thôi thì để lịch sử phán xét vậy .
Chúng tôi chiều chiều ra đứng trên các hồ chứa nước bằng xi măng rất cao để thân nhân nhìn thấy biết mình còn sống. Chỉ được vài ngày , BCH Trại quyết định chấm dứt tình trạng này , bằng cách điều toàn bộ chúng tôi lên phi trường Sông mao cách đó hơn 1 km khiêng loại vĩ sắt làm phi đạo về rào kín mít , đến nỗi gió cũng bị cản lại . Sông mao là địa danh có tiếng nóng nhất Bình thuận , nay như cái lò lửa . Tình trạng khô hạn không đủ nước sinh hoạt , mặc dù chúng tôi đã đào hàng trăm giếng nước . Một tuần một lần được lên đập É Chiêm ở trên con sông mao tắm giặt .
Cuộc vượt trại đầu tiên xảy ra trong tháng 9/75, do ba anh em ở khối C ( thiếu úy ) thực hiện, Cầm đầu nhóm là Thiếu úy Tám, biệt danh Tám đặc công, trước đây anh là một đặc công VC hồi chánh,được mang quân hàm Th/úy của QLVNCH, và là trưởng toán Thám báo tại Chi khu/Hòa đa . Nhân việc đi khiêng vĩ sắt về rào khu trại, anh đã lôi kéo anh Trần văn xuân và một số anh em khác cùng trốn vào rừng lập chiến khu .
Nhưng cuối cùng chỉ có anh Ðoàn tiến Xe ( người Chàm thuộc Ðại đội 118/ÐPQ ) và anh Bá tự là Bá lé người Phan thiết là vượt thoát. Hai anh Xe và Bá, bị bắt lại, riêng anh Tám đặc công là một người có võ nghệ cao cường, lại từng là đặc công VC, nên anh trốn thoát dễ dàng và cướp súng của du kích địch, hoạt động tại vùng phía tây Hòa đa . Anh đánh phá VC hơn một năm làm cho chúng nhiều tổn thất, cuối cùng anh bị VC bao vây bắn chết kéo xác về cho dân chúng Hòa đa coi .
Nguồn an ủi duy nhất là chiều về leo lên hồ nước để hy vọng nhìn thấy vợ con nay chấm dứt Khối A Ð/úy chuyển lên khu nhà tiền chế . Tổ đội khối được thành lập để chuẩn bị học tập . Trước khi học tập , toàn trại làm bản Tự khai lý lịch .Lần này có kinh nghiệm ở lần làm trên Cà Tót,tôi chép lại y chang nên thông qua trước tổ và trại dễ dàng . Một số rất đông cứ làm đi làm lại hoài mà không được thông qua .
Chỉ tội cho nhóm Giáo chức biệt phái và các anh làm việc văn phòng ,không biết lấy tội ở đâu ra mà nhận , đành phải bịa ra những tội thật ngớ ngẫn để được thông qua . Hơn nửa tháng trời mới xong phần lý lịch và được phát giấy đặc biệt cùng mực Cửu Long để chép vào đem nộp . Tôi nghiệm ra một chân lý,trong nhà tù Cộng sản Tay nào nói giốc hay thì được đánh giá là học tập tốt, nhưng ở tù lâu hơn .
Trước khi bước vào học tập chính trị gồm cả thảy 10 bài . BCH trại quyết định cho chúng tôi thăm nuôi để lên tinh thần . Khu rạp hát cũ kế lầu nước được chọn làm chỗ thăm nuôi . Anh em tôi hăng hái tình nguyện xin đi ra đó quét dọn mục đích được ngắm cảnh người qua lại và tìm người quen .
Nhà tôi chỉ cách đây 3km nên rất nhiều người quen biết . Nhiều lúc họ lén ném thuốc lá vào cho vì khu này chỉ cách con đường Tự Do một hàng rào kẽm gai thấp .Ðang quét dọn , tôi bỗng nghe một tiếng nổ lớn , quay lại thì thấy anh Trần Quang Ảnh (em ruột dược sĩ Trần Quang Tuấn), Trưởng ban 4 CK/ PLC nằm ngã bên canh. Môt bàn chân đã bị nát , máu me cùng mình, tôi vội sốc anh lên lưng cõng chạy về trại cấp cứu . Anh được chuyển đi bệnh viện và sau đó về luôn nhà .
Sau gần 5 tháng mới gặp lại người thân , thật vui mừng không kể siết . Một giờ thăm nuôi quá ngắn ngủi nhưng có còn hơn không . Nhờ gia đình tiếp tế đầy đủ các vật cần thiết, nhất là thuốc trị sốt rét nên sức khỏe có khá hơn trước .
Ngày đầu tiên được học tập ai nấy cũng hâm hở , áo quần nghiêm chỉnh , giấy bút đầy đủ để ghi chép . Tôi hoàn toàn thất vọng khi biết ban giảng huấn là ai . Trưởng ban là Ðại úy VC tên Phong người Phan Rí , Trước khi tập kết là giáo viên trường làng . Chính trị viên Tiểu Ðoàn .. anh em đặt cho biệt danh là Phong gió , vì tài nói phéc có hạng .Phụ tá cho Chính trị viên Phong người Xuân hội , Chợ lầu cũng mang quân hàm Ð/úy .Tôi quên mất tên chỉ nhớ biệt danh “LÀ “ mà anh em lén đặt . Chúng tôi gọi hắn là đại úy Là , bởi vì ăn nói cà lăm và trong 2 tiếng lên lớp tôi thấy hắn dùng chữ Là cũng có trên vài trăm lần. Thường trong khi lên lớp chúng tôi thường đếm hôm nay y nói bao nhiêu tiếng Là . Nguyên gốc của hắn Xuất thân từ chăn trâu cho gia đình Phú hộ . Sau bị dụ dỗ nhảy rừng tập kết ra bắc nay trở về làm ông lớn, nhưng cái gốc dốt nát làm sao chửa được nếu không được đi học . Không biết tại sao VC lại chọn một người có trình độ như vậy làm chính trị viên, hèn nào cấp dưới tay nào cũng đạt trình độ siêu nhân ..
Thành phần quản giáo đa số là người địa phương đi tập kết ra Bắc nay trở về . Gồm Tr/úy Thanh người Chợ lầu , Th/úy Cảnh phan rí , Th/úy Tùng Phan rí , Th/úy Bảng người Hà nội .Chuẩn úy Xây trước đây là lính SD/22/BB nội tuyến , sau chạy theo VC lập nên công trạng được phong quân hàm chuẩn úy. Nhin chung vì là người địa phương nên cũng đôi chút dễ dãi , chỉ phải vì sống ,hoc tập chung lâu ngày với Cộng sản nên tiêm nhiễm cái tật cố hữu của cán binh cộng sản là bốc phéc không chê vào đâu được .
Ngày học đầu tiên , chúng tôi bị ngay tên CTV Phong gió phán một câu nghe nhức nhối . Các anh chưa phải là thành phần Trí thức , các anh chỉ tạm thời là người gọi là có học .Ðây là đòn đánh phủ đầu để che giấu cái dốt của bản thân hắn, vì rất nhiều trong chúng tôi biết gốc gác tam đời cổ đại nhà hắn .Ngồi phía dưới chúng tôi ngơ ngác không hiểu hắn nói gì . Trong chúng tôi quy tụ cả tinh hoa miền nam . có cả Bác sỹ , luật sư , cao học . người nào ít nhất cũng là ông Tú , đủ sức dạy dỗ tất cả các tên cán ngố như hắn .
Những đầu đề các bài học nghe thật kêu , nhưng đầy lố bịch và rỗng tuếch
_ Ðế quốc Mỹ là tên Xâm lược và là Sen Ðầm quốc tế .
_ Ngụy Quân ngụy quyền là tay sai của Ðế quốc Mỹ
_ Xã hội chủ nghĩa nhất định thành công .
_ Hồ chí Minh Vỹ đại , vị cha già cứu tinh của dân tộc
_ Ðảng cộng sản việt nam quang vinh , đời đời sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta .
_ Chính Sách khoan hồng của Ðảng và Nhà nước trước sau như một ..
Ðại loại những bài như vậy , trong học tập phải đào sâu tư tưởng , Phát biểu đúng trọng tậm Sau khi lên lớp về thảo luận ở tổ gồm 18 người cho thật nhuần nhuyễn . Mỗi bài chúng tôi phải thảo luận bốc phéc trong một tuần .Trong học tâp khi thảo luận phải nghiêm chỉnh .tự đánh giá bản thân là người có tội , được cach mạng khoan hồng tha chết , đem về đây cho cải tạo thành người hữu ích mai sau .Ðể đền ơn Bác và đảng . Chúng tôi phải học tập tốt , lao động tôt . Sẵn sàng tố giác bất cứ ai có hành vi cử chỉ, lời nói chống lại chính quyền cách mạng .Tuyệt đối tin tưởng vào đường lối chính sách của đảng .
Vì căng thẳng quá nên có một anh ở Lâm đồng tối ngủ cắt đứt mạch máu tự tử chết . Lúc đi vệ sinh trong giờ giải lao , anh Nguyễn Hoành biệt kích nói móc họng “ tụi mày nhớ đái cho đúng trọng tâm “ . Có vậy thôi mà anh bị kiểm điểm trước tổ rồi đội . Anh Lê văn Vinh trong lúc đánh Domino với chúng tôi , vô tình nói “ đừng nghe lời mấy thằng Cộng sản “ . Thế là mang đại họa vào mình .Thời gian hoc tập chỉ có hai tháng rưỡi , nhưng cảm thấy nó dài vô tận , Ðầu óc như mụ mẫm vì phải vắt óc nói láo theo đơn đặt hàng . Thế rồi cũng qua cơn gây go, chờ ngày đi lao động .
Trong một đêm tháng 11/75 vào khoảng 11 giờ đêm , cả trại đang ngủ . Bỗng hốt hoãng vì những tràng đạn bắn như sát bên tai . Một bóng người từ cửa sau lao vào leo lên sạp nằm kế bên tôi , chuyện gì đã xảy ra ? .Chừng mười phút sau . Quản giáo và vệ binh ập vào phòng chúng tôi bắt đi anh Vinh . Thì ra anh đã cùng một nhóm ở Lâm đồng tổ chức Vượt trại . Trong khi vượt rào kẽm gai , bị phát giác nên cảnh vệ trên chòi canh bắn chết một anh , số còn lại may mắn chạy được vào phòng .Tổng cộng số người chết ở Sông mao vì di chứng của Căn bệnh Sốt rét ở Cà Tót lên đến hơn 20 chục người .
Sau khi học tập xong , Một số đông trên 1000 ngàn người được cho về . Hầu hết là các anh có thân nhân có công với cách mang . Có cha chú tập kết trở về bảo lãnh , hoặc giữ những chức vụ không gây nợ máu với nhân dân, trong lần này có nhà văn quân đội Hải Triều (Lê Văn Hai) và hầu như những anh em có thân nhân đi tập kết trở về đều được cho về .
Cái tết đầu tiên đến với tù cải tao trong buồn tẻ, người nhà lại được phép thăm nuôi . Chúng tôi được lệnh tổ chức đêm văn nghệ thật “ hoành tráng “ để đón xuân . Về thể thao thì có các đội bóng chyền ở Chợ lầu và Hải ninh được phép vào thi đấu .Với Tuyển thủ từ Bốn quân khu về đây , Ðội bóng chuyền Tổng trại 8 đã hạ dễ dàng các đối thủ vô trại thi đấu .
Về văn nghệ , Trại B phối hợp với trại C , cùng tổ chức đêm văn nghệ ngoài trời . Tất nhiên chương trình phải được thông qua trước . Với sự tham dự của toàn thể trại viên cùng ban quản giáo. Hầu như tất cả vệ binh và gia đình đều có mặt để xem cái tụi ngụy quân này trình diễn ra sao . Ðêm văn nghệ rất thành công về mặt nghệ thuật . Cán bộ quản giáo phải thừa nhận trong tù cải tạo có nhiều nhân tài .làm cái gì cũng hay cũng giỏi .Những vở kịch , mặc dù đã kiểm duyệt trước , nhưng khi trình diễn mấy anh đã cương vào nói xỏ siêng vào chính sách , nên ngày hôm sau toàn bộ nghệ sĩ và trưởng ban văn nghệ Khối phải làm bản kiểm điểm .
Ngoài ra chúng tôi còn có tờ bích báo, nội dung rất súc tích , trong đó có những bài viết có những ẩn ý sâu xa, nhưng vì trình độ cán bộ kiểm duyệt quá thấp, không thấy được nên cho đăng .Về ăn uống , tuy có thiếu thốn nhưng nhờ có thăm nuôi nên cũng tạm đủ, chúng tôi tận dung. tất cả đất trong khu gia binh còn trống để trồng thêm rau xanh, trong những tháng có mưa .
Ðể chuẩn bị đi lao động , chúng tôi lại phải học thêm bài lao động là vinh quang . Sau tết, toàn bộ chúng tôi rời sông mao để bước vào cái gọi là lao động quang vinh . Chả thấy quang vinh ở chổ nào chỉ thấy chúng nó vắt kiệt mồ hôi của người tù cải tạo , sau khi đã bẻ gãy bằng tinh thần qua các buổi học tập .Ðại bộ phận làm việc tại Nông trường Bông vải Lương Sơn . Nông trường này kéo dài từ Ðập Ðồng mới tới Suối nhum , chạy sát với sông lũy và nằm bên kia bờ .Khu vực này trước đây thời Ðại tá Ngô tấn Nghĩa còn làm Tỉnh trưởng đã khai quang phát đất cho dân Quảng ngãi vào định cư ở xã Nghĩa thuận nằm sát Ðập đồng mới .
Hai trăm người , trong đó có tôi di chuyển đến đóng quân tại Dốc Bà Chá . Nơi đây trong đêm 16 rạng 17/ 4/75 . DD/1/212/ÐP của Ðại úy Vĩnh đã gài địch vào trận địa mìn chống chiến Xa . Tiêu diệt 7 chiếc làm rối loạn hàng ngũ địch, tiêu diệt bảy chiếc tank, và chậm bước tiến của địch trên đường tiến về Phan thiết. Chúng còn bỏ lại tại chỗ 3 chiếc,bên bờ sông chúng tôi dùng làm nhà cầu . Nhiệm vụ của Ðội chúng tôi là đắp một con đường bằng đất rải đá từ QL1 đến bờ sông có bến phà qua Sông , mục đích là chuyển số bông thu hoạch khi mùa mưa đến .
Làm việc thật nặng nề , lúc đầu vừa cuốc đất vừa khiêng về đổ . Sau được tăng cường một xe chở đất . Chúng tôi phải đi xuống đồi đá ở xóm nùng Ðập đồng mới để cuốc đá sỏi . Sau 3 tháng làm việc nặng nhọc , con đường hoàn thành . Một việc đáng tiếc xảy ra là một quả mìn chống chiến xa đã phát nổ , một em bé chăn bò đã biến mất trước mắt chúng tôi . Trước khi chyển chỗ khác chúng tôi được cho thăm nuôi .
Chúng tôi tập trung về nông trường Bông để thu hoạch cho đến gần tết . Trại C ( thiếu úy ) một số anh em khoảng 20 người tổ chức Vượt trại, Trưởng nhóm là Th/úy Trần văn Xuân và các anh Hoàng văn Toàn, Nguyễn Phương, Phạm Thời v v.. . Công việc bị VC phát hiện vì có ai đó mật báo, các anh vừa lội qua Sông trong đêm để qua Lương Sơn định phân tán mỏng , thì lọt vào ổ phục kích của Vệ binh trại do Chính trị viên Hồng dẹo chỉ huy . Các anh toàn bộ bị bắt , may mà không có ai bị bắn chết . Anh Trần văn Xuân chủ chốt nên bị bắt cùm một năm tại Giếng triềng, Tà dôn, mãi khi về đến Hàm trí mới được thả ra đi lao động .
Gần tết một nhóm khá đông gần 400 người được cho về , gây cho chúng tôi thêm niềm hy vọng dù mong manh . Tết 1976 lại đến chúng tôi lại tổ chức văn nghệ vui xuân, lần này Quản ca Hoàng bị làm kiểm điểm vì cho rằng dám ví quản giáo như con cò ngóng cổ nghe trong câu hát Ca dao sau đây “ Ở đây không hát thì hò . hò lơ .Chẳng phải con cò mà ngóng cổ nghe “.
ÐẬP TRÀN SÔNG LŨY
Trước khi đi Làm việc ở chỗ khác chúng tôi được cho biết là cố gắng lao động tốt sau 3 năm sẽ được cho về . Vì vậy niềm hy vọng tăng thêm , tin tưởng ngày về đã gần kề .Sau khi ăn tết xong vài ngày , Ðại bộ phận đi ngược dọc con sông lũy lên đầu nguồn, qua đêm ở trong rừng ngày hôm sau đến vị trí đóng quân . Chúng tôi mới biết nhiệm vụ mới là làm con Ðập tràn trên thượng nguồn Sông lũy , và đào con mương dẫn nước về tưới cho cánh đồng Bông Lương Sơn . Một bộ phận vài trăm người đến Giếng Triềng gần núi Tà Dôn để khai khẩn ruộng ,sản xuất lúa gạo nuôi quân .
BCH chỉ cho một ngày để làm chỗ ở , May mà chúng tôi qua thời gian làm việc nặng nhọc đã chân cứng đá mền mới làm kịp. Cán Bộ Thủy lợi Ðoàn 8 chịu trách nhiệm thiết kế , đo đạc . Tù cải tạo chịu trách nhiệm thi công . Việc khảo sát địa chất vùng này được thực hiện vội vã , hay sự bất tài của Kỹ sư thiết kế dự án mà khi đào mương gặp phải lớp đá nằm dưới mặt đất chừng một mét . Không thể nào đào bằng dụng cụ thông thường và bằng sức người . Quân khu 6 tại Ðà nẵng phải cung cấp chất nổ để chúng tôi đánh đá đào mương . Làm kéo dài thời gian và không hoàn thành được .
Con Ðập đã làm xong nhưng nước thì cứ bị rò rỉ, nước không tràn qua được . Ngày khánh thành con dập đã đến , các Kỹ sư trách nhiệm bí quá đành phải hỏi ý kiến chúng tôi xin giúp đỡ. Sau khi hội ý chúng tôi giải quyết trong một đêm , bằng cách lặn xuống đáy dùng đá nhỏ chèn lại các lổ rò rỉ , nước tràn qua đập. Ngày hôm sau Ðại tá Sư trưởng đến khánh thành đập, hết lời tán dương đoàn 8 , nhưng quên nhắc đến công lao đám tù cải tạo đã đổ mồ hôi, thậm chí cả máu để hoàn thành đúng kỳ hạn con đập .
Mặc dù chúng tôi đã có nhiều sáng kiến như chế tạo cần cẩu theo nguyên tắc đòn bẩy để chuyển đá lên bớt cực nhọc , và năng xuất tăng rất cao , nhưng vì con mương nằm trên vĩa đá , nên đến giờ này con Ðập thì làm xong nhưng con mương không hoàn thành được .Uổng công cho chúng tôi đã đổ biết bao nhiêu mồ hôi , công sức . Ðúng với câu “ nước sông công tù “. Gần đó đám Thanh niên xung phong được điều lên đây làm không được đành bó tay . Các em than thở là bị bắt buộc đi Thanh Niên Xung Phong . Một số lớn đã trốn về nhà vì không chụi nỗi công việc nặng nhọc và cái nắng nóng như thiêu như đốt .
Ðoàn quay phim của nhà nước lên quay đám này về làm phim tài liệu tuyên truyền, nhưng có khúc nào mà đám thanh niên xung phong làm ra hồn, nên tới mượn chỗ chúng tôi làm để quay về tuyên truyền . Tù cải tạo thì bắt trốn kỷ vào rùng , thật xảo trá hết chỗ chê .
Thấm thoát Tết lại đến , Hơn 9 tháng không được thăm nuôi , lại làm việc trong điều kiện quá tồi tệ . Ngày thì nắng cháy da người , đêm thì lạnh buốt xương . Ăn uống đói khác , nên ai nấy đều hóc hác thấy rõ . Có lần phải ăn củ nần bị trúng độc xém chết cả đội . Ðể chuẩn bị ăn tết , BCH trại cho Tù Cải tạo thăm nuôi , để thân nhân tiếp tế thực phẩm cho tù cải tao có thêm thực phẩm mà có sức cày tiếp
Ngày thăm nuôi thật rộn rịp . Bên bờ sông , từng gia đình quây quần trên bãi cỏ ăn cơm . Một anh bạn Ðai úy viết một lá thư trao cho vợ gởi về cho mẹ bị cán bộ quản giáo bắt được . Tối đến bức thư được đem ra đọc cho toàn trại nghe , vì lâu quá nên tôi chỉ nhớ đại ý . Ðầu thư là gởi lời thăm gia đình sau đó có đoạn viết than thở về sự cực khổ ở đây . Ðồng thời cho biết là có hy vọng là sẽ được về nay mai . Trong thơ có đoan Viết “ Ðêm thì trăng sao , ngày thì nắng giọi . Con nay đã ở cuối đường hầm, Con đã thấy vài tia sáng le lói ở cuối đường .” Cả đám tù như lặng câm, cảm thấy bị xúc phạm nặng nề , ngồi im lặng và càng thấm thía cho kiếp tù, giận thay lũ VC ngu xuẩn, đem cảm xúc ý nghĩ thành thật của một tù nhân ra làm trò đùa ..Bức thư này được cho là phản động , nên bắt anh phải kiểm điểm nhận lỗi .
Tết năm đó ăn tết trong buồn tẻ . Mai rừng nở rộ tô điểm cho rừng hoang thêm sắc màu . Nhưng lòng người càng ảm đạm . Càng ngày mương dài ra và gặp toàn đá , công trình bị châm lại , không biết bao giờ mới xong . Sau tết hơn 200 tù cải tạo được về .Không biết vì lý do gì toàn bộ rút về Hàm Trí . Các anh em làm ruộng ở Giếng Triềng cũng tụ hết về đậy
HÀM TRÍ LONG HOA
Ngay trước đồn NORA Long Hoa có con đường đất nối liền QL 1 với Hàm Trí chừng 3km . Vùng này khô cằn đất đai không được màu mỡ , cách chỗ trại đóng chừng 2 km mới có vài ngôi nhà và có một giếng nước. Trong phạm vi trại có con suối cạn chảy qua . Khi có mưa thì có nước hết mưa thì khô can . Chúng tôi phải làm đập chận nước lại mà phải đào giếng dưới lòng suôi cũng không có nước .
Trại A ở cách trại B + C một quãng đường ngắn , nhưng ít khi thấy nhau . Hai trại được rào lại bằng cây rừng cao 3 mét . Mỗi trại được lệnh phải cất một hội trường . Không có dụng cụ và đinh để đóng tole . BCH trại điều một đội khối Ðại úy ra đồn Nôra lấy Concertina về chặt làm đinh . Sáng hôm đi như đi vào cõi chết , đoàn người phải mang theo võng để khiêng người , có thể có người chết vì vòng rào Ðồn toàn mìn , may mà không ai có việc gì . VC đã coi mạng những người Tù cải tạo VNCH không ra gì , thua mấy cây đinh .
Tại đây , chúng tôi phá rừng làm Rẫy , trồng bắp, Cao lương , Lúa , Ðậu phụng ,Ðậu xanh ...Một đội lên rừng lấy gỗ về cưa xẻ thành từng miếng đóng sạp cung cấp cho Quân khu 6 .Nói chung Trại trung úy và thiếu úy có phần dễ dãi . Bên đại úy bị kềm kẹp một cách tàn độc .
Toán đầu tiên vượt trại là nhóm của Ðại úy Nguyễn văn Ba , Thông minh Xê ( gồm 4 người ) Sau đó không lâu , nhờ sự giúp sức của gia đình thêm một Ðại úy vượt trại thành công , gây tức tối cho BCH trại , các anh càng bị khe khắt hơn .
Trung tuần tháng 3/78 . một toán Ðại úy khoản 20 anh vai mang ba lô đi ngang qua trại B , gặp lúc chúng tôi đang làm việc sát đường nên hỏi các anh đi đâu đó , các anh cho biết là đi chặt tre . Tôi thấy trong toán có những người tôi quen như Ðại úy Nguyền văn Ngư . Thông ngộ, Ðặng phiên .... Hôm sau thì nghe tin các anh vượt trại thành công . Riêng Ðại úy Ngư trở về Ðồng trên Sông mao giả làm thầy Chang làm ruộng . Vì bị tố giác nên anh bị bắt nhốt tại Ðồn Công an Bắc Bình ( tại CK/ Hải Ninh ) năm1981 .
Sau đó Trại B cũng tổ chức vượt trại nhưng bất thành , các anh bi bắt cùm chân biệt giam cho đến khi được chuyển ra A30 Phú Khánh . gồm Hoành Biệt kích , Lê quang Nồng , Trác , Qúy......
Ðể răn đe , BCH trại cho tập họp toàn thể trại viên để nghe lời Thú tội của Ðại tá Ngô Tấn Nghĩa gởi đến toàn thể Quân Dân Cán Chính Tiểu Khu Bình Thuận . Thât là láo khoét, lúc này Ðại tá Nghĩa đã vượt biên được qua Thái Lan và đang định cư tại Mỹ . Không biết Ðai tá Nghĩa nào đây . Qua giọng nói rè rè nghe không rõ . Giọng Ðại tá dõm , kêu gọi tất cả mọi người an tâm học tập . Chính bản thân ông cũng đang được nhà nước khoan hồng cho cải tạo .
Ðai úy Thông minh Xê , người thượng vượt trại trước đó về sống ở buông thượng trên Buôn mê thuộc bị bắt lại đem về dằn mặt chúng tôi . Lúc này Cộng sản VN đã tấn công và chiếm Cam Bốt. Kế tiếp là chuẩn bị đánh nhau với Trung công, anh em môi hở răng lạnh dạy cho VN bài học . Chúng tôi được lên lớp cho biết bọn Bá quyền Tàu đỏ xâm lăng nước ta . Không còn tình hữu nghị gắn bó Môi hở răng lạnh như trong lúc học tập mà đảng đã rêu rao .
Ðầu năm 1979, còn một tháng nữa là Tết Âm lịch . Không phải ngày Lễ mà trại làm bò cho ăn . Chắc có chuyện gì đây , và quả nhiên như vậy . Sáng sớm tất cả mang toàn bộ hành lý tập trung ngoài sân .Danh sách đọc chia làm 3 nhóm . Một trăm người được cho về, 400 đi trại Sông cái Phan Rang .Số còn lại hơn 600 lên xe ra quốc lộ 1 trực chỉ về Bắc cùng với trại A đai úy . Ðây toàn là thành phần cực kỳ ác ôn còn sót lại sau bao lần sàng lọc .theo lời kết tội của VC.
TRẠI A 30 PHÚ KHÁNH
Qua một ngày môt đêm di chuyển liên tục , cửa bửng sau của xe tải bị khóa chặt . Mỗi xe 50 người ngồi thờ thẫn trong thùng xe . Tiểu tiện trong những thùng mang theo . Ðiều oái âm , không biết vô tình hay cố ý , Món thịt bò ăn hôm ra đi , làm chúng tôi tiêu chảy khủng khiếp . nếu muốn nhân lúc này chạy trốn cũng không nỗi .
Khuya hôm đó , xe dừng lại ở đỉnh đèo cả cho đi vệ sinh với sự canh phòng nghiêm ngặt . Ðến Tuy hòa , xe quẹo trái trên Tỉnh lộ 7B (đại lộ kinh hoàng ) . Chừng 10km , phía bên phải đường là xã Thạch Thành . Bên trái là trại A 30 Phú Khánh khét tiếng. Phía trên chừng 2km là Ðập Ðồng Cam lớn nhất miền trung . Trại nằm sát bờ Sông Ba . cách đó 3km dọc theo sông là Phân trại Bình Sơn .
Trước 75 khu này là Ðồn điền trồng mía của người Pháp . Hê thống dẫn thủy nhập điền rất hiện đại , đất đai phì nhiêu . VC dùng nơi này làm nông trường cho trại tù .Quá mệt mõi vì lái xe liên tục, một xe chở tù lủi xuống mương nước , may không ai bị chết , xe vào trại lúc 9 giờ sáng , chúng tôi được bàn giao cho công an quản lý . Tiêu chảy làm toàn bộ đuối sức, không còn đứng nỗi để tập họp bàn giao . Anh em kéo ra ngồi tiêu chật kín cả hai đám ruộng lớn .
Trại A30 là một trại khét tiếng về mức độ tàn ác dã man của CSVN . Chúng dùng tù hình sự làm toán trật tự đàn áp thẳng tay các vụ chống đối . Ðứng đầu nhóm này là tên Ghe , trước đây là Xã đội trưởng VC .Y đã lạm dụng quyền lực giêt chết người nên vào tù . Phụ tá là tên Bình , tên Ðức , tên Sơn...Phân trại Bình Sơn dùng nhốt tù Hình sự và phản động. Trại được chia theo các đội ngành nghề gồm có Ðội Rau xanh , Ðội Mộc , Ðội cưa xẻ , Ðội gạch ngói , Ðội xây sát.....
Ðặc biệt có 2 đội nữ hơn 400 chị em , Tội phản động vượt biên hình sự đều nhốt chung .Có 2 đội nam , tuổi các em còn rất nhỏ có em chỉ 17 vì can tội Vượt biên . Một nhà kỷ luật trang bị gông cùm chuyên nhốt những tù chính trị cứng đầu . Bên cạnh đó là nhà giam các Linh mục . Tôi thấy có ba vị bị nhốt tại đây, trong một nhà riêng có rào bao quanh không cho ai được tiếp xúc . Bên các sư Phật giáo có vài Sư Tuyên úy nhưng cho ở chung với thường phạm nhưng phải để tóc .
Chừng nửa tháng sau , các anh em của tổng trai 5 cũng bị dồn về đây . Số người tại đây tăng lên hơn 6000 người . Quả là kinh hoàng , nhưng cũng nhờ sống chung đụng như vậy mà tôi ghi nhận được nhiều điều lý thú về chế độ tàn bạo này .
Nhà ở chật chội , tối ngủ phải nằm nghiêng mới ngủ đươc .Ăn uống rất kham khổ, mà lao động làm theo chỉ tiêu nên chúng tôi có phản ứng mạnh. Ðại tá Phó Trưởng ty công an Phú khánh phải đến trấn an ngọn lửa phản kháng gần như công khai qua các buổi họp đội có quản giáo tham dư. Chúng tôi có đặt thẳng những câu hỏi như : Cách mạng có nói láo hay không khi hứa với chúng tôi sau 3 năm lao động tốt sẽ cho về . Ðại tá Công an tim cách lẫn tránh , giải thích rằng tình hình biến chuyển bên ngoài rất khó khăn , các anh ở đây an toàn hơn
Lúc ở Tổng trại 8 cách xưng hô có phần tôn trọng phẩm giá con người , Dùng ANH và TÔI để xưng hô . nay phải xưng hô thưa Cán bộ , Ban trưởng . Thằng công an cảnh vệ quèn cũng phải đứng cách 3 bước trình với thưa vì thế chúng tôi rất bực mình nên nổ ra các cuộc vượt trại .Gần 500 người của trung uý và thiếu úy và một ít đai úy được chuyển lên Bình Sơn , vì tại đây mới được tân trang mở rộng .Ðội Nữ chủ yếu là Vượt biên cùng các em trai mang tội vượt biên , già thì cho về , trẻ thì tống vào Thanh niên Xung Phong .
Gần 600 mạng khi đến nơi giao quân chỉ còn mấy mạng vì sợ không dám nhảy xe , hoặc vì lý do gì đó không dám trốn, số còn lại trốn mất làm Ban trưởng Tr/ tá Hạnh điên lên .Mới ra đây hơn tháng , Gặp bão lớn ập vào , nước sông Ba lên cao , chúng tôi phải chạy lụt ra xã Thạch thành . Ðội chúng tôi được ở chung với nhà Kỷ luật trong một ngôi trường . Phòng bên hơn 40 người bị xiềng chân lại với nhau . Người gầy gò xanh xao hóc hác trông rất thương tâm . Trong đó có một nữ tù nhân .Tôi hiểu ngay đây là những người tù chính trị , theo cách gọi của đảng là phản động . Những ai chống lại chế độ, Không ca tụng Bác Hồ vĩ đại đều là phản động .
Qua tìm hiểu tôi biết chị tên HỒNG . Sau ngày 30 tháng 4 chi gia nhập phục quốc , thư ký cho nhóm Phục quốc Quân tai Nha Trang . Giáo sư Tháo Trường Võ Tánh Nha Trang làm Chủ tịch Ðảng . Năm 1976 bị bắt ra tòa ở tòa án Nha trang . Giáo sư Tháo bị kêu án 20 năm . Riêng chị 8 năm .Sau khi bị kết án , quan tòa cho phép chị nói lời cuối cùng . Ðứng dậy , chị chỉ thẳng vào mặt tên quan tòa nói lớn . “ Liệu chế độ của các ông có tốn tại 8 năm nữa hay không mà các ông kêu án tôi chừng đó “ Ðây mới là Anh thư của thời đại . Bọn cò mồi lập tức tuyên án chị lên 20 năm , và chị bị cùm tại nhà kỷ luật A30 Phú Khánh 1 năm .Sau khi được thả ra đội nữ , Chị tiếp tục kêu gọi chi em trong đội không tham gia lao động và tỏ ra khinh miệt bọn công an . Chúng lại tiếp tục đem chị vào cùm cho đến hôm nay .
Riêng giáo sư Tháo bị giam ở Bình Sơn trong Ðội phản động . Khi được chuyển về Bình Sơn tôi ở chung với đội Phản Ðộng này .Cái Tết 1978 đến trong lặng lẽ , ngày tết hoặc lễ lớn , khẩu phần ăn của tù cải tạo có thêm miếng thịt bằng ngón tay . Anh em sông được là nhờ cải thiện thêm khi đi lao động và của gia đình thăm nuôi .
Ban trưởng là Trung tá Công an Trần Ðức Hạnh . người Bình định , Quê mùa dốt nát không biết sao lên được trung tá , nghe cách ăn nói thì đủ biết .Tay này rất thích hát bội , nên đội văn nghệ trại có thêm gánh hát bội . Thật khổ sở cho đám tù cải tạo chúng tôi vô cùng . Hễ có quan chức nào đến thăm viếng là mỗi lần gánh hát bội phải hát và khán giả là đám tù mệt mõi . Có tuồng hát đến chục lần, đó là tuồng Ngũ hổ Bình Tây . Nhân vât chính là tên tướng Tàu Ðịch Thanh đời nhà Tống . Một tên đã từng cầm quân xâm lược nước ta , vậy mà y không biết lại hết lời ca tụng tên Ðịch thanh là hiếu nghĩa vẹn toàn .
Ban Hạnh ưa Trình Diễn nên trại có đủ các bộ môn , Báo chí Thể thao, văn nghệ . Có một đêm Ban ta ghé nhà thăm nuôi được các chị nói sao không biết . Ban ta quyết định cho tất cả ai có thân nhân trong đêm đó được ra nhà thăm nuôi ngủ với gia đình . Vì nặng phần trình diễn nên Ban nhà ta tổ chức đám cưới rình rang cho một cặp ở ban văn nghệ .Trong ban văn nghệ có chi Hồng, ca sĩ đài Truyền hình Nha trang, chị hát rất hay, nên Ban Hanh rất cưng . Chị xin về Nha trang chữa bệnh viêm mũi và trốn vượt biên luôn .
Hai anh thuộc diện phản động vượt trại thành công nhưng sau một tuần bi bắt lại môt anh . Ngay lập tức một tòa án được lập ra để xét xử Nguyễn Ðỏ tại hội trường trại . Thành phần tham dự được giới hạn . Anh Nguyễn Ðỏ lúc bấy giờ chừng 22 tuổi bị cái tòa án quái gỡ kết án tử hình( án trước của anh là 20 năm vì tham gia phục quốc ) . Ba ngày sau anh bị đem ra bắn tại chân Ðèo cả .
Trong nhóm Ðại úy từ tổng trại 8 ra đây , các anh đã có kế hoạch vượt trại chỉ chờ thời cơ . Nhân khi đi làm , các anh cướp súng đánh và đầu tên cảnh vệ và đào thoát .Vụ này gây chấn động trong trại . Bọn vệ binh trở nên sợ sệt và có lễ độ hơn với anh em . Trong toán vượt trai hôm đó có Ðại úy Trương đức Tuấn (em ruột bà Trương Đức Nghi vợ Thiếu Tá Trịnh Vĩnh Bình) và Ðại úy Dậu .
Tháng sau nghe tin các anh bị bắt lại Khi tính vượt qua biên giới Lào . Các anh bi giải về lại A30 . Nhốt trong nhà kỷ luật , những tên trật tự trại đánh các anh dã man , nhất là Đại uý Tuấn. Riêng Tr/úy Lương Hải người Chợ lầu . Trong lúc đi rừng chặt cây anh đã có hẹn với gia đình đưa bằng Honda về Sài gòn . Ðược một năm sống không có hộ khẩu , lại không đủ tiền chung cho công an khu vực , nên anh bị bắt giải lai A30. Ngày anh ra nhà Kỷ luật, tôi thấy anh như một thây ma biết đi . Khi qua được Mỹ theo diện HO .anh chêt năm 1995 vì vết thương của đòn thù năm nào .
Tôi được ở chung đội với các anh tù chính trị ,VC gọi là phản động vì tham gia lực lượng Phục quốc . Ngoài Giáo sư Tháo ra còn có thêm 40 anh hùng , án từ 8 năm đến 20 năm . Có một giáo sư dạy pháp văn mà tôi quên tên đã gần 80 tuổi . Bác Quang , chú Triển . Ðăc biệt Th/sỹ Biệt kich Sạc lai . . . nhiều lắm những chiến sĩ vô danh cấp bậc chỉ là Tr/sỹ , hạ sỹ , binh nhì mà có tinh thần yêu nước một cách nồng nàn . Tôi tự thấy hổ thẹn cho bản thân vì không bằng được một phần của các anh .
Một tù nhân đặc biệt , khi em vào đây chỉ mới 15 nay 18 tuổi . Ðược em kể lại lý do vào đây, tôi càng cảm phục .Khi VC tiến chiếm Quận Diên khánh Khánh hòa . Tuy em mới 15 tuổi, nhưng em căm thù VC vô cùng . Em giấu lại một khẩu carbin M1 với vài băng đạn . Khi Phong trào tham gia Phục quốc lan rộng . Em cùng với một sô lính VNCH lên rừng chống lại VC . Bị bao vây tất cả giơ tay đầu hàng giặc nhưng em thì không . Em đã chiến đấu tới viên đạn cuối cùng và bị thương bất tĩnh .VC nghĩ em đã chết nên không bắn bồi . Khi xác em được khiêng về thì em tĩnh lại . Nếu em trưởng thành chắc đã lãnh án tử hình vì có vài công an đã bỏ mạng trước mũi súng của em .
Với án tập trung cải tạo , không có ngày về . Còn nữa Anh Sơn , anh Doan biệt kích cũng là những chiến sỹ kiêu hùng .Trên đường đi về sau khi lao động , hai anh đã lẫn vào đám cỏ biến mất .Vài người có biết nhưng không ai báo cho quản giáo . Ðến khi điểm danh vào cổng mới thấy thiếu hai anh Nừa tháng sau , nghe tin hai anh đã bị bắt lại nhốt vào nhà Kỷ luật, khỏi phải nói hai anh lãnh đủ mọi đòn thù . Ða số các anh trong Nhóm phản động này đều xanh xao , và ho ra máu . Các anh cho biết bi công an tra tấn khi bị bắt vì tham gia phục quốc .
Vì vượt trại quá nhiều , Ðể trấn an và tìm kế hoạch chận đứng . Ban trưởng Hạnh cho triệu tập một cuộc họp gồm tất cả Quản giáo , Ðội trưởng , đội phó và Thư ký đội ( Trại có 54 đội ) ngoài ra còn có nhiều tổ biệt lập ..Mở đầu , Ban Hạnh yêu cầu tất cả mọi người cho biết sự thật , lý do tại sao gấn đây lại vượt trại nhiều . Ông ta hứa danh dự là không bắt tội vì nói sự thật, có đụng chạm với BCH trại .
Sau gần năm phút im lặng , một anh xin phát biểu như sau . Thưa Ban và Quản giáo . Không có gì khó hiểu cả ,. lúc còn ở Tổng trại 8 có hứa là sau 3 năm sẽ giải quyết cho về . Nay trên không giữ lời hứa . Là con người, chúng tôi có tình cảm . Vợ con ở nhà nheo nhóc , đói khát . Có chị phải bán thân trong tuổi nhục mà nuôi con chờ chồng . Ban có biết không .Các anh Ðại úy nhìn thấy Th/úy , Tr/úy chưa về thì đến bao giờ các anh mới được về đây ? Chỉ còn con đường vượt trại . Nếu một năm nữa mà không được về chắc bản thân tôi cũng phải tự ra đi . Ban Hạnh đánh rầm một cái xuống bàn quát im ngay . Sau đó ông ta hứa là sẽ cứu xét , đề nghị cho về , và đề nghị Trại viên an tâm , chấm dứt việc vượt trại . May mắn sau đó Ban Hạnh giữ lời hứa không truy cứu người phát biểu hôm đó .
Cái Tết năm 1979 lại qua trong lặng lẽ tại phân trại Bình Sơn . Những đợt về thì nhỏ giọt tượng trưng vài chục mạng . Lao động càng ngày càng gian nan, nên tiếp tục có những cuộc vượt trại .Tại Phân trại Bình Sơn , Tr/úy Hoành Biệt kích , hẹn cùng Quý người Ðà lạt cùng vượt trại . Ðây là nhóm hai người vượt trại ở Hàm Trí .Không biết lý do gì anh Quý thất lạc với anh Hoành , nên chỉ mình anh Hoành ra đi, còn anh Quý lẫn quẩn trong đêm bị Công an trại truy đuổi bắn chết khiêng về bỏ nằm trước trại cho tất cả thấy để dằn mặt .
Nhờ sư đấu tranh của Tù cải tạo mà Tháng 10/80 . Năm trăm người được thả về . Sau đó tháng 12 lại thả về vài trăm .Giừa năm 1981 coi như gần hết các anh em ở tổng trại 8 Sông Mao đươc về .Người Tù có cấp bậc cao nhất tai đây là Ðại tá Lương , Ông ta đã bị cô lập không cho chúng tôi tiếp xúc . Luôn luôn bị đám Trật tự rình mò theo dõi , Không biết ông về thời gian nào .
Ra khỏi nhà tù nhỏ , bước chân vào nhà tù lớn hơn . Tất cả Chiến Sĩ Quân lực VNCH bị đầy đọa về thể xác lẫn tinh thần . Hận thù triền miên do cộng sản tiếp tục gây ra biết đến bao giờ chấm dứt .
Ghi lại đây một đoạn đời bi thảm, không phải để kể lễ hay kêu than cho số phận của người lính, người dân Miền Nam bị bán đứng , đến nổi phải nát cửa tan nhà. Tất cả những giòng chữ trên đây đều là máu và nước mắt của không riêng tôi mà là của tất cả bạn bè đồng đội đã cùng bước vào cổng thiên đường xã nghĩa và một số may mắn trong số này có tôi đã trở về để làm một nhân chứng trước lịch sử dân tộc. Mục đích cũng chỉ thế thôi !
CAO HOÀI SƠN
Cựu Trung Uý QLVNCH
Lính Già 229/TKBT
PHƯƠNG ANH * CHUYẾN VƯỢT BIỂN KINH HOÀNG
NGƯỜI PHỤ NỮ SỐNG SÓT
SAU CHUYẾN VƯỢT BIỂN
KINH HOÀNG
PHƯƠNG ANH
Sau
biến cố 30 tháng 4 năm 1975, chỉ một thời gian ngắn, làn sóng người
Việt bỏ nước ra đi bằng thuyền càng ngày càng tăng. Mặc cho bao hiểm
nguy đang chờ đón họ. Không ai có thể thống kê được đã có nhiêu người
đã bỏ thây trên biển cả và bao nhiêu con thuyền đã chìm dưới lòng đại
dương mênh mông.
Đó
là chưa kể những người bị hải tặc bắt đi mất tích. Những câu chuyện
thương tâm, những bi kịch trên các chuyến vượt biển rất ít khi được kể
lại. Phần lớn, đều muốn quên đi quá khứ để bắt đầu cuộc sống mới. Thế
nhưng, vết thương lòng của họ thật khó phai mờ. Có những người vẫn còn
bị ám ảnh hay sống trong nỗi dằn vặt bởi chuyến vượt biển hãi hùng.
Sau
đây xin gửi tới quí vị câu chuyện của chị Trịnh Thanh Tùng, người phụ
nữ sống sót trong vụ án Bolinao 52 vào năm 1988, khi thuyền vượt biên
của chị bị một chiến hạm Mỹ từ chối không vớt, gây nên thảm cảnh vô
cùng khủng khiếp.
Cũng
là một phụ nữ rất bình thường như bao nhiêu người khác, chị Trịnh
Thanh Tùng sinh năm 1956, cha và anh là sĩ quan cao cấp, phục vụ trong
trong quân đội Việt Nam Cộng Hoà. Thế rồi, biến cố 30-4, cha và anh
ruột đều đi tù cải tạo, nhà cửa bị tịch thu, chị kể lại:
“Sau
75 thì mấy ông Cộng Sản vô không cho đi học nữa, phải đi buôn bán, phụ
mẹ. Ba thì đi ở tù, anh cả cũng ở tù tới 14 năm… mấy mẹ con ở nhà khổ
lắm… bị lấy nhà… họ đuổi ra, không cho ở nhà của mình (khóc)… sau đó
phải đi bán buôn, đi làm ruộng... rồi ba tui đi ở tù về thì má tui mất.
Anh cả thì vẫn ở tù, tháng tháng phải xách đồ đi thăm nuôi… nhắc tới
khổ lắm!”
* Chuyến vượt biển định mệnh
Vào
ngày 22 tháng 5 năm 1988, sau khi ly dị một thời gian, chị quyết định
dắt con trai chưa đầy 5 tuổi xuống thuyền vượt biên cùng với người anh
trai, chị kể tiếp: “Lúc đó tui ly dị và dẫn đưá con đi theo, anh trai
tui mới ở tù ra cũng đi theo luôn và anh dẫn theo thêm một đưá con của
ảnh… Đi cực lắm, đi rồi lại về, năm lần bảy lượt mới được… mà rốt cuộc
cũng bị gì đâu… 4 người đi ngõ Bến Tre, chờ cho đến khi lên tàu lớn…khi
đi rất ngon lành, tàu chạy nguyên một đêm, ban ngày ra chạy khoảng nửa
ngày thì máy tắt, ông tài công sưả…lúc đó ai cũng còn “sặc sừ”, sau đó
máy chạy lại, được một chút thì mưa to gió lớn quá…
Ông
tài công nói tắt máy vì sợ sóng lớn đánh tàu bị lật, sau khi hết mưa
thì cho máy chạy lại thì máy không còn nổ nữa, lúc đó là khoảng 4, 5
giờ chiều, sửa hoài cũng không nổ, vì thế ông tài công nói là không đi
được thì thôi để máy trôi vô bờ, lúc đó tụi này thấy núi xa xa…thì mình
nghĩ cũng đúng, và ổng còn nói là ai có giấy tờ gì thì xé đi, đồ ăn
uống gì thì ăn cho hết đi, rồi lên bờ thì mạnh ai nấy chạy.
Nghe
ông ta nói như vậy thì ai cũng ăn, sau đó mọi người đều ngủ. Sáng ra,
tui thấy biển xanh như mực, nó không trôi vào mà trôi ra, lúc đó ông
tài công sửa máy nhưng nó không chạy và từ đó trôi luôn…”
Theo
lời chị cho biết, chiếc ghe cứ trôi trên biển như thế và nhìn thấy rất
nhiều tàu qua nhưng không chiếc nào dừng lại…Giữa biển cả mênh mông,
chỉ có trời và nước, mọi người đều bắt đầu kiệt sức…chị nói tiếp:
“Không
có ai ngừng lại để vớt mình hết, duy nhất ngừng lại là chiếc tàu Mỹ,
không có chiếc tàu nào dừng lại hết, toàn là đi ngang qua thôi, gặp
nhiều lắm…Ngày thứ 10, gặp tàu Nhật thì có mấy người trên tàu nhảy
xuống, đến ngày 19 thì gặp tàu Mỹ ngừng lại cho đồ ăn…
Ngày
thứ tư là tui hết đồ ăn rồi, chỉ còn gói bột cam và ống sữa. Khi biết
chiếc tàu bị trôi thì gia đình chủ tàu đã dành đồ ăn cho riêng họ, nước
cũng vậy, khát nước thì họ chỉ phát cho chút xíú, rốt cuộc cũng hết
nước.”
* Chuyến đi hãi hùng
Thế
rồi, trên chiếc ghe nhỏ với 110 người ấy, ngoài những người đã hoảng
loạn nhảy xuống biển, thì bắt đầu có người chết: “Người nào chết thì
thẩy xuống biển, chết trước nhất là con bé nhỏ 3 tuổi, ngồi kế tui vì
nó khóc nhiều quá, nó đòi ăn, đòi uống hoài, nó là đưá chết đầu
tiên…Khi gặp tàu Mỹ, ở trên chiếc tàu đó có người Việt Nam, ông ta tên
Nghiêm hay Nghiệm gì đó vì tui thấy bảng tên của ông ta, ông ta là lính
trên chiếm hạm đó.
Ông
Việt Nam đó nói là chiếc tàu của ông ta đang trên đường đi công tác ở
vùng Vịnh, không thể giúp tụi tui được, chỉ cung cấp thức ăn trong vòng
hai ngày, sau đó, sẽ được đưa vào Nam Dương hay Phi Luật Tân…
Họ
cung cấp thức ăn trong hai ngày mà trong khi đó, mình đói 19 ngày rồi,
mà chiếc ghe phải có người tát nước, ngày nào nước cũng vô mà không ai
chịu tát hết, thành ra, ai tát nước thì mới được phát đồ ăn, đồ ăn có
trong hai ngày, ngày thứ ba thì cũng chờ…rốt cuộc không thấy gì hết và
không còn đồ ăn nữa.”
Được
biết, vì để sống còn, giữa biển cả mênh mông, không nước, không lương
thực, chị đã phải uống nước tiểu của con trai mình và chấp nhận ăn thịt
đồng loại để giữ mạng sống cho mình và con trai. Chị kể:
“Có
người nói là khi nào tôi chết thì lấy thịt tôi làm thức ăn để cho mọi
người sống sót còn tới bến bờ chứ nếu không thì không ai biết như thế
nào…Nghe nói vậy thì mình không biết ai nói câu nói và ai đã làm chuyện
đó…
Ai
cũng phải tát nước hết, thành ra, ngoại trừ con nít thôi, ai cũng phải
tát hết, cho nên tui quả quyết rằng 52 người còn sống sót người nào
cũng phải ăn hết, anh Minh đưa cho tui hai phần vì tui có con nhỏ,
nhưng tui cũng phải tát nước.. có những người không chịu làm thì anh ta
đánh người ta…
Sáng
ra, anh kêu dậy tát nước mà chưa kịp dậy là anh ta múc nước biển đổ
lên người mình. Mỗi một đêm, sáng ra là nước ngập nửa ghe rồi.”
* Công khai câu chuyện
Cuối
cùng, đến ngày thứ 37, như một phép mầu, một chiếc tàu đánh cá Phi đi
qua đã vớt những thuyền nhân khốn khổ này và đưa vào đảo Bolinao, sau
đó, họ được chuyển tới trại tạm cư Palawan và câu chuyện của họ được
khám phá.
Vị
hạm trưởng chiến hạm Mỹ bị đưa ra toà án quân sự, và những thuyền nhân
sống sót lần lượt đi định cư, trong số đó có chị Trịnh Thanh Tùng. Đến
Mỹ năm 1991, sau một thời gian ổn định cuộc sống, chị trở thành cô thợ
cắt tóc bình thường như bao phụ nữ khác, chỉ biết cố gắng nuôi dậy đưá
con trai sao cho nên người.
Những
tưởng cuộc sống sẽ bình lặng nhưng không đơn giản như thế, vì mỗi khi
đêm xuống, trong một thoáng nào đó, sâu thẳm trong trái tim chị, hình
ảnh những người đồng hành trên chiếc ghe năm xưa vẫn còn ám ảnh: “Tui
nhớ mãi có một chị đó ngồi ngoài sau chiếc ghe, và ngoài đó thì nắng
quá, chị đó người Hoa, không nói tiếng Việt, chị ngồi đó mà chết luôn,
người chị khô và đen, y như là bức tượng chứ không phải là người, mắt
mũi miệng của cổ sùi bọt trắng bóc, giống như bọt kem đánh răng vậy.
Tui nhớ nhất là chị Năm, nằm cạnh tui, chị cứ nói là: “lạnh quá, Tùng
ơi, ôm chị đi.” Tui đưa áo mưa của tui cho chị ấy luôn và ôm chị, sáng
ra thì chị ấy chết…”
Cho
đến một ngày, một người bạn của chị nói với chị rằng, có đạo diễn
Nguyễn Hữu Đức nhắn tin trên Đài phát thanh địa phương đang đi tìm
những nhân chứng trong vụ án Bolinao 52 năm xưa.
Suy
nghĩ mãi, cuối cùng, chị đồng ý cho gặp mặt và cũng từ đó, câu chuyện
về chuyến vượt biển kinh hoàng mới được chị công khai cho mọi người và
nhất là cậu con trai nay đã trưởng thành. Và, điều quan trọng hơn cả,
tâm nguyện của chị là:
“Tui
muốn đi về Bolinao để cảm ơn họ, mặc dù sống ở đó có 7 ngày nhưng tui
ráng nhớ chỗ đó để khi có dịp trở lại, vì theo tui, đó là nơi tui được
sanh ra lần thứ nhì, ước nguyện của tui là được trở về thăm lại chỗ đó.
Trước khi tui đi Bolinao, tui cảm thấy mình chưa làm xong điều gì hết,
tui muốn trở về để thăm và ra ngoài biển, vái những người bạn của tui
cũng như vái những người đã giúp cho tui sống.”
Với
một tâm hồn bình dị, đơn sơ và đầy lòng vị tha, khi chị gặp lại một
trong những người thuỷ thủ trên chiến hạm Mỹ năm xưa đã ngoảnh mặt làm
ngơ, để gây ra thảm cảnh đau lòng, chị chỉ hỏi ông ta rằng: “Tôi đã hỏi
ông ta tại sao không giúp, thì ông ta nói rằng ông chỉ thừa hành lệnh
thôi, tất cả những người trên chiếc tàu đều giống như ông ta thôi, đều
cảm thấy có tội khi bỏ chiếc ghe mà đi…Chính ông bác sĩ trên tàu của họ
cũng đã chuẩn bị sẵn sàng giường để đón qua, nhưng họ rất sững sờ khi
thuyền trưởng ra lệnh đi, vì họ biết chiếc ghe này sẽ chết..”
* Trở lại Bolinao
Giờ
đây, sau khi đã về lại Bolinao, nơi chị được cưu mang chỉ có 7 ngày,
gặp lại ân nhân đã cứu mạng, cùng ra biển thắp nhang cho 58 người thiệt
mạng, lòng chị cảm thấy nhẹ nhàng và thanh thản:
“Sau
khi trở về, tui cảm thấy sống bình yên hơn…Tui chỉ ước mơ cho con tui
thành tài, mình qua đây đâu phải cho mình đâu, mà để lo cho con mình.
Nghĩ về quãng đời qua của mình, tui nghĩ con người ai cũng có số, mình
muốn cũng không được, cuộc đời nó đưa đẩy thì mình phải chấp nhận như
vậy…
Can
đảm thì cũng không phải là can đảm gì vì gặp hoàn cảnh như vậy thì
mình phải làm như vậy thôi… Khi tui ở trên ghe, không bao giờ tui nghĩ
tui sẽ chết, tui được như vậy là Trời Phật thương mình lắm rồi, mình
không cần phải giàu, không cần phải đi xe đẹp, không cần phải mặc quần
áo sang…cuộc sống bình lặng như vầy là được rồi.”
Riêng
với cậu con trai vượt biên với chị chưa đầy 5 tuổi năm xưa, nay đã là
lính thuỷ quân lục chiến trong quân đội Hoa Kỳ, thì cho đến bây giờ anh
mới được nghe mẹ kể lại. Chúng ta hãy nghe anh Phan Thanh Lâm tâm sự:
“Tôi
chỉ nhớ rằng trên thuyền, tôi rất yếu, chỉ nằm thôi, và đã bị đói
khát, tôi phải ăn cả kem đáng răng, nhưng sau cùng, mẹ tôi cũng tìm cho
tôi đồ ăn, mà tôi không biết đó là thức ăn gì, cho đến bây giờ tôi mới
hiểu ra… Nhưng tôi nghĩ, chẳng qua vì chúng tôi phải sống mà thôi. Tôi
không ngờ suốt mười mấy năm qua, bà đã phải chịu đựng sự dằn vặt như
thế. Mẹ tôi đã hy sinh cho tôi rất nhiều và bà ấy là một người mẹ tuyệt
vời. Nếu mẹ tôi không can đảm đưa tôi qua đây, để tôi được như ngày
nay, thì tôi không biết rằng tương lai của tôi ở Việt Nam sẽ ra sao
nữa”...
CÁ CHẾT
Ngư dân miền Trung với nguyên nhân cá chết
Hoàng Dung, thông tín viên RFA
2016-06-30
2016-06-30
Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính Phủ Mai Tiến Dũng tại cuộc họp báo
công bố nguyên nhân gây ra tình trạng cá chết hàng loạt ở 4 tỉnh miền
Trung Việt Nam cách nay 2 tháng, ảnh chụp chiều 30/6/2016 tại Hà Nội.
Courtesy baogiaothong.vn
00:00/00:00
Chính phủ đã công bố nguyên cá chết ở 4 tỉnh miền Trung trong gần 3
tháng vừa qua là do nước thải của khu công nghiệp gang thép Formosa gây
nên.
Ngư dân miền Trung nói gì về nguyên nhân cá chết do khu công nghiệp
Formosa gây nên và họ có mong muốn gì sau khi nguyên nhân cá chết được
công bố để ổn định cuộc sống.
Phản ứng của ngư dân
Sau một thời gian chờ đợi thì đến nay ngư dân bị tác động ở 4 tỉnh bắc
Trung bộ khởi đi từ Hà Tĩnh được chính thức biết nguyên nhân dẫn đến
thảm họa cá chết là do nước thải của nhà máy gang thép Fromosa Hà Tĩnh
gây nên.
Nhà máy công nghiệp nào cũng thải ra chất độc hại, chất độc hại làm cho cá chết ảnh hưởng đến môi trường, đến con người, dù họ biết nhưng họ vẫn làm.
-Ông Sịa
Sau khi nghe chính phủ công bố nguyên nhân cá chết, cũng như lời phát
biểu của ông Trần Nguyên Thành, Chủ tịch Hội đồng quản trị công ty TNHH
Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, nhiều ngư dân ở khu vực miền
Trung hay người dân ở thị xã Kỳ Anh không hề bất ngờ; nhưng bớt lo lắng
hơn.
Theo anh Hoa một ngư dân ở xã Kỳ Lợi, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh gần khu
công nghiệp Formosa thì anh cho rằng, lúc đầu khi phát hiện cá chết thì
anh đã biết do nước thải của khu công nghiệp Formosa và anh nghĩ chính
phủ cũng đã biết, nhưng họ chưa dám công bố vì theo anh nghĩ trong đó có
bí mật nào đó.
Anh Chia sẻ:
“Chính là do Formosa”
Ông Sịa một ngư dân ở Quảng Bình cũng cho rằng, từ đầu có thể xác định
là Fomosa vì Fomosa nhiều nước họ đã tẩy chay vì những chất độc hại gây
nên.
“Nhà máy công nghiệp nào cũng thải ra chất độc hại, chất độc hại làm
cho cá chết ảnh hưởng đến môi trường, đến con người, dù họ biết nhưng họ
vẫn làm”
Một người dân với những con cá biển đã chết trên một bãi biển ở huyện Phú Lộc, Thừa Thiên Huế ngày 21 tháng 4 năm 2016.
Ông Hanh một ngư dân ở Kỳ Anh cũng cho biết, nguyên nhân do Formosa gây
ra thì ông không bất ngờ và ngay từ đầu ông đã khẳng định là do Formosa
gây nên.
“Chúng tôi khẳng định là do Formosa”
Theo ông Hoa chia sẻ, thì một ngư dân hay một người dân bình thường thì
họ có thể suy đoán ngay là Formosa, nhưng nhiều lần chính quyền Việt Nam
vẫn cố ý, bao che hay làm chậm quá trình tìm hiểu nguyên nhân gây ra
hiện tượng cá chết. Anh có ý kiến khá nặng như sau:
“Đó là sự hèn nhát của chính quyền mình, nhà nước mình, nếu họ vì nước vì dân thì khác nhưng ở đây cũng có 1 mục đích khác.”
Làm sao giúp ngư dân ổn định cuộc sống
Theo thông tin mà các ngư dân cung cấp, thì sự việc cá chết được phát
hiện đầu tiên là vào ngày 06 tháng 04 năm 2016 tại Vũng Áng, tỉnh Hà
Tỉnh gần khu công nghiệp Formosa, tính đến nay đã 86 ngày tức là đã gần 3
tháng. Gần 3 tháng đó thì cuộc sống của các ngư dân từ Hà Tỉnh đến Thừa
Thiên Huế họ gặp muôn vàn khó khăn, họ sống nhờ vào sự trợ giúp của các
hội đoàn từ thiện, các tổ chức tôn giáo và một ít là của chính quyền,
nhiều thuyền bè phải phơi nắng. Không những là cuộc sống của các ngư dân
gặp khó khăn mà nhiều nhà hàng hải sản cũng phải đóng cửa, bãi biển thì
vắng khách.
Theo như lời phát biểu của ông Trần Nguyên Thành, Chủ tịch Hội đồng quản
trị công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, thì công ty
Fomosa cam kết bồi thường thiệt hại kinh tế cho ngư dân, bồi thường công
tác xử lý môi trường biển là 500 triệu USD và sẽ cùng với các bộ nghành
thực hiện công tác xử lý nước thải theo đúng khoa học.
Nguyên nhân đã được làm rõ, nhưng thời gian tới thì những ngư dân sẽ còn tiếp tục thất nghiệp vì họ chưa thể đi đánh cá.
Những ai đưa Formosa vào Việt Nam thì người đó phải có trách nhiệm nặng trước dân rồi còn có những bao biện cho sau khi Formosa gây ra thảm hại rồi đang còn bao biện cho Formosa, rồi động viên dân ăn cá, đi tắm biển.
-Anh Hoa
Anh Hoa cũng cho rằng Formosa làm sai thì họ phải bồi thường, nhưng theo
anh chính quyền cần phải có trách nhiệm xin lỗi dân, nhất là những ai
đưa Formosa vào và những ai đã khuyến khích động viên dân ăn cá tắm
biển.
“Formosa làm sai thì Formosa phải chịu trách nhiệm đền bù đó là
nguyên tắc là trách nhiệm của hậu quả Formosa làm ra họ phải bồi thường
là chính đáng. Mà trách nhiệm đó chính là nhà nước phải có phương án để
Formosa họ thực hiện đối với dân với nước. Những ai đưa Formosa vào Việt
Nam thì người đó phải có trách nhiệm nặng trước dân rồi còn có những
bao biện cho sau khi Formosa gây ra thảm hại rồi đang còn bao biện cho
Formosa, rồi động viên dân ăn cá, đi tắm biển. Biết bao người dân bây
giờ đang mong muốn đi xuất khẩu lao động cũng không được, muốn đi đâu
cũng không được.”
Ông Truyền thì cho biết, dân đòi hỏi rất nhiều, nhưng các cán bộ không
lên tiếng cho dân nên dân cũng không làm được gì, nên họ đang chờ chính
quyền và Formosa phải trả lại cho dân những gì dân đã mất.
“Việc đòi hỏi cho dân thì ông không nói chi cả, mà dân thì đòi hỏi
rất nhiều, lẽ ra quyền lợi cho dân thì ông phải nói. Chúng tôi còn đang
chờ đợi Formosa và chính quyền Hà Tĩnh”
Ông Sịa thì cho rằng trước mắt chính phủ với khu công nghiệp phải làm
sao để bồi thường thiệt hại cho ngư dân một cách chính đáng nhất, vì tất
cả các ngư dân họ chỉ có nghề đánh cá.
“Đối với các vùng cận các khu công nghiệp, ở đây chỉ có 1 nghề độc là làm biển, phải bồi thường chính đáng cho người dân”
Hiện nay, nguyên nhân đã được làm rõ, nhưng hậu quả của việc nước thải
Formosa còn kéo dài và nhiều ngư dân ở khu vực 4 tỉnh miền Trung sẽ còn
thất nghiệp, nhà nước cũng chỉ hỗ trợ cho dân được gạo, trong khi đó
nhiều nơi nghề chính lâu nay của họ là đánh bắt cá. Anh Hoa cho rằng nhà
nước cần phải có biện pháp gì đó để người dân có thể ổn định được cuộc
sống. Trong khi đó vào ngày 25 tháng 06 năm 2016 chính phủ sẽ hỗ trợ gạo
cho ngư dân trong vòng 6 tháng thay vì 1,5 tháng như trước đây.
“Ở vùng đất mình thì cũng chẳng biết chính quyền phải tạo cách gì cả.
Bây giờ họ đang đập phá để họ đưa đi, ruộng vườn không, bây giờ biển
thì chết cải cách thì nhà nước chỉ có gạo thôi, chỉ có gạo cho nhân dân
thôi bây giờ nhà nước không có cách nào thì theo chú nghĩ rồi thì nhà
nước cũng không có phương án”
Dù nguyên nhân cá chết vì biển bị nhiễm chất độc do nhà máy Formosa thải
ra đã được xác định; thế nhưng mọi biện pháp được đưa ra vẫn còn chung
chung.
Ngư dân, gia đình của họ sống nhờ biển vẫn không biết đến khi nào và
bằng cách nào ngư trường truyền thống xưa nay của họ được phục hồi để
lại giong buồm ra khơi kiếm sống hằng ngày.
Chính phủ nên sử dụng tiền bồi thường của Formosa thế nào?
Anh Vũ, thông tín viên RFA
2016-07-02
2016-07-02
Hình ảnh minh họa
File photo
00:00/00:00
Formosa Hà Tĩnh đã cam kết bồi thường do gây ra thảm họa môi trường cá
chết tại 4 tỉnh miền trung số tiền tương đương 500 triệu USD. Chính phủ
sẽ sử dụng khoản tiền này thế nào và dư luận nói gì về việc này?
Bà Kiều Thị Xoan, một người dân có gia đình sống bằng nghề biển ở Vũng Áng, Hà Tĩnh bày tỏ:
Theo TS. Nguyễn Xuân Diện, nếu ngư dân bỏ nghề biển thì sẽ dẫn đến các nguy cơ về an ninh và chủ quyền biển. Ông nhấn mạnh:
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/how-should-formosa-compensate-money-be-used-av-07022016075905.htmlKhắc phục hậu quả thảm họa môi trường biển thế nào?
Sau khi Chính phủ VN đã khẳng định Formosa Hà Tĩnh là thủ phạm gây ra thảm họa môi trường ở miền Trung. Về phía Formosa Hà Tĩnh, đã nhận trách nhiệm gây ra sự cố môi trường và công khai xin lỗi phía Việt Nam; đồng thời cam kết bồi thường thiệt hại kinh tế cho người dân, xử lý môi trường biển với số tiền 500 triệu USD, tương đương 11.500 tỷ đồng.
Theo báo Người Lao Động, ngày 1/7/2016 nói về vấn đề 500 triệu USD đền
bù của Formosa sử dụng thế nào? Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo
các cơ quan liên quan cần hỗ trợ về sinh kế cho người dân và hỗ trợ để
khôi phục môi trường biển đã bị xâm hại. Theo đó, Chính phủ sẽ chú trọng
hỗ trợ theo hướng đầu tư cho chương trình đánh bắt xa bờ để mang lại
hiệu quả dài lâu, bền vững hơn. Ngoài ra, Thủ tướng yêu cầu tính toán
phần để hỗ trợ trực tiếp cho những người dân bị thiệt hại qua sự cố.
Chỉ có ngư dân mới nêu ra các yêu cầu, họ là mấu chốt của vấn đề này. Theo tôi hiểu, ngư dân họ chỉ yêu cầu có biển sạch.
-TS Nguyễn Xuân Diện
Tuy vậy, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, khoản tiền đền bù không
phải để chi trực tiếp ngay các việc trước mắt, mà phải dành chủ yếu cho
phát triển lâu dài.
Từ Sài gòn, Nhà báo Nguyễn An Dân tán đồng chủ trương của Chính phủ về việc hỗ trợ cho ngư dân đánh bắt xa bờ. Ông bày tỏ:
“Ngư dân nên đi đánh bắt xa bờ, nếu như có phương tiện, dù rằng có
các ý kiến phản bác việc đóng tàu vỏ sắt để đánh bắt xa bờ, tôi nghĩ đó
là không đúng. Vì đó là việc kiếm sống, hoàn toàn đơn thuần là chuyện
làm ăn kinh tế, cho nên tôi cho rằng làm thì cứ làm nhưng phải bảo vệ
được.”
Khi được hỏi, nhà nước nên làm gì với số tiền 500 triệu USD bồi thường
của Formosa Hà Tĩnh, trong việc khắc phục hậu quả thảm họa môi trường
biển?
TS. Nguyễn Xuân Diện thấy rằng, giữa biển cả và người dân sống bám biển
có sự tương tác qua lại, biển sạch thì người dân sống được. Theo ông cần
đầu tư nhiều cho công tác khôi phục môi trường biển. Ông cho biết:
“Ngư dân là những người bám biển họ là những người hiểu biển hơn ai
hết và họ mới hiểu về quyền lợi cũng như vụ việc này hơn ai hết. Chỉ có
ngư dân mới nêu ra các yêu cầu, họ là mấu chốt của vấn đề này. Theo tôi
hiểu, ngư dân họ chỉ yêu cầu có biển sạch.”
Cá chết ở bờ biển huyện Quảng Trạch, Quảng Bình hôm 20/4/2016.
“Chính phủ nói rằng sẽ dùng một nửa để khôi phục môi trường, còn một
nửa thì dành cho đánh bắt xa bờ. Nhưng đa số dân ở đây đều có mong muốn
phải trả lại môi trường biển sạch, cho tương lai của họ, của con cháu họ
chứ họ không cần đề bù. Vì tính ước lượng với 11 nghìn tỷ đồng thì về
đến tay mỗi hộ ngư dân chi được khoảng 500 ngàn đồng thôi. Song trên
thực tế họ sẽ không làm được như thế, họ sẽ đưa về túi của họ.”
Theo báo Dân trí, ngày 28/6/2016, Bộ trưởng LĐTB&XH Đào Ngọc Dung đã tuyên bố tại Quảng Trị là: “Sẽ
gấp rút xây dựng và trình Thủ tướng một đề án tổng thể vấn đề dạy nghề
và tạo việc làm cho hơn 1 triệu lao động ở 4 tỉnh miền Trung đã bị ảnh
hưởng trực tiếp và gián tiếp về thảm họa môi trường tháng 4 vừa qua.”
Làm sao để ngư dân quay lại nghề cũ?
Nhà báo Nguyễn An Dân, cho biết trong cam kết thứ 2 của Formosa Hà Tĩnh
đối với phía Việt Nam, có đề cập tới việc hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp
cho người dân trong thời gian biển hồi phục. Theo ông nhà nước cần chú
trọng vấn đề này. Ông góp ý:
“Theo tôi việc tổ chức chuyển đổi lao động là việc cần thiết phải
làm, cho đến khi biển phục hồi thì số lao động đó sẽ quay trở lại với
nghề biển. Đây là đặc tính dân sinh của ngư dân vào mùa biển động, mùa
cá biển sinh đẻ mà họ không đi bắt cá, thì họ đi lao động tạm thời, sau
đó thì họ cũng quay trở lại nghề biển. Tôi đề nghị nhà nước phải tiến
hành song song 2 biện pháp, đó là buộc Formosa phải nuôi dân trong lúc
chuyển đổi nghề và nhanh chóng khôi phục môi trường biển để ngư dân có
thể quay lại với nghề cũ.”
Tôi đề nghị nhà nước phải tiến hành song song 2 biện pháp, đó là buộc Formosa phải nuôi dân trong lúc chuyển đổi nghề và nhanh chóng khôi phục môi trường biển để ngư dân có thể quay lại với nghề cũ.Dưới nhan đề "Phép nước Việt Nam không được mua bằng tiền", Nhà văn Hoàng Quốc Hải lo ngại rằng: “Còn như đào tạo cho hơn 1 triệu lao động đó chuyển nghề và bỏ biển, thì đây lại là một thảm họa khôn lường. Nó tựa như việc ta tự dâng biển đảo của ta cho giặc vậy.”
-Nhà báo Nguyễn An Dân
Theo TS. Nguyễn Xuân Diện, nếu ngư dân bỏ nghề biển thì sẽ dẫn đến các nguy cơ về an ninh và chủ quyền biển. Ông nhấn mạnh:
“Đào tạo nghề gì, đào tạo xong thì có thể sử dụng được không? Đó là
vấn đề rất lớn. Tôi rất là lo ngại khi mà 1 triệu ngư dân và những người
bị ảnh hưởng từ vụ việc này. Biển bây giờ đã chết mà còn lại trống,
biển vô chủ, nghĩa là trên thềm lục địa của ta không còn ngư dân nữa.
Lúc đó chỉ có cảnh sát biển, bộ đội biên phòng… thì lúc đó tàu Trung
Quốc sẽ ra vào một cách ngang nhiên. Và 500 triệu USD mà để biển thành
vô chủ thì tôi nghĩ đó là nguy hiểm vô cùng.”
Tuy vậy, Nhà báo Nguyễn An Dân đã phản bác sự lo ngại này. Ông giải thích:
“Theo tôi, ở đây người ta đang lẫn lộn giữa nguy cơ và mục đích. Cái
mục đích của nhà nước là thôi biển cũng đã ô nhiễm rồi, nên vấn đề giải
quyết công ăn việc làm cho lao động là cái việc cần thiết và bắt buộc
phải làm. Còn cái chuyện nguy cơ biển vắng bóng ngư dân thì là chuyện
nguy cơ. Anh không thể kêu goi 1 triệu người đi biển nếu biển không còn
cá. Còn về vấn đề chủ quyền Biển Đông, trong thời gian ngư dân tạm thời
gián đoạn do chuyển đổi nghề nghiệp, khi chờ biển phục hồi thì lực lượng
quân đội phải đảm nhiệm.”
TS. Nguyễn Xuân Diện bày tỏ sự lo ngại của ông đối với việc triển khai
khắc phục hâu quả môi trường của Chính phủ Việt Nam. Ông cho biết:
“Đây là một vấn đề rất lớn nên tôi rất lo về vấn đề này, trước hết là
khoản tiền bồi hoàn 500 triệu USD nó sẽ được chi tiêu thực là bao
nhiêu, còn bao nhiêu thì rơi vào túi của các quan chức tham nhũng từ
trung ương đến địa phương. Đây là điều lo ngại thực sự, vì việc trợ giúp
của Chính phủ đối với các gia đình ngư dân vừa qua, mỗi gia đình mấy
chục cân gạo và mấy triệu đồng thôi mà cũng đã có nhiều tiêu cực rồi.
Huống chi bây giờ là khoản tiền 11.500 tỷ VNĐ”
Tất cả các ngư dân chúng tôi được tiếp xúc đều bày tỏ mong muốn chính
quyền Việt Nam cần khẩn trương và có các biện pháp tích cực trong việc
khôi phục môi trường, để trả lại môi trường biển trong sạch cho họ. Để
họ có thể sớm ổn định được cuộc sống của mình.
Lời xin lỗi, 500 triệu USD và môi trường biển: Cuộc trao đổi không cân xứng
Cát Linh, phóng viên RFA
2016-07-02
2016-07-02
Tại cuộc họp báo công bố nguyên nhân gây ra tình trạng cá chết hàng loạt
ở 4 tỉnh miền Trung chiều 30/6/2016 ở Hà Nội, chính phủ Việt Nam cũng
cho chiếu một đoạn video với lời phát biểu nhận lỗi của ông Trần Nguyên
Thành, chủ tịch hội đồng quản trị công ty gan thép Hưng nghiệp Formosa
Hà Tĩnh.
AFP
00:00/00:00
Những cam kết bồi thường của Tập đoàn Formosa được chính phủ Việt Nam
chấp thuận trong cuộc họp báo chính thức công bố nguyên nhân cá chết
hàng loạt ngày 30 tháng 6 vừa qua.
Sự đền bù này có đáp ứng được so với những gì đã xảy ra và hậu quả những
gì mà người dân và kinh tế của 4 tỉnh miền Trung đang gánh chịu hay
không? Quan trọng nhất là họ có xây dựng lại hệ thống xả thải đủ công
suất để bảo đảm trong tương lai không xảy ra thảm hoạ môi trường nữa
không ?
Dư luận lên tiếng cho rằng sự đền bù này không thoả đáng và có những vấn đề vẫn chưa được giải quyết minh bạch.
Không bất ngờ
Nguyên nhân cá chết hàng loạt được công bố chính thức bởi văn phòng
chính phủ ngày 30 tháng Sáu vừa qua có vẻ như không gây bất ngờ cho
những ai quan tâm đến vấn đề Formosa trong mấy tháng qua.
Bây giờ có tập đoàn Formosa hoạt động ở đây, thì cá chết, chúng tôi khẳng định là tập đoàn Formosa xả thải chứ không phải đến bây giờ chính phủ mới công bố.
-Một ngư dân
Trên truyền thông mạng, ngay từ khi những con cá chết hàng loạt trôi dạt
vào bãi biển Hà Tĩnh được phát hiện, và sau đó là một thợ lặn vùng này
nhìn thấy một ống xả thải khổng lồ đặt dưới đáy biển, gần khu công
nghiệp Formosa thải ra một loại nước có màu vàng đục, thì tất cả ngư dân
Kỳ Anh, Nghệ An, Hà Tĩnh và những nhà quan sát, nhất là những người đấu
tranh cho môi trường biển đều khẳng định nguyên nhân là do công ty nhà
máy thép Formosa.
Ngay sau khi chính phủ chính thức công bố nguyên nhân cá chết hàng loạt,
Đài Á Châu Tự do hỏi chuyện những ngư dân miền Trung, thì câu trả lời
đều là “Chúng tôi đã biết và khẳng định là Formosa.”
Từ Việt Nam, những bạn trẻ trong nhóm Con đường Việt Nam đã trực tiếp
đến Hà Tĩnh và hỏi chuyện một người dân địa phương, câu trả lời của họ
là:
“Người dân chúng tôi ở đây quả quyết rằng do tập đoàn Formosa xả thải
ra làm cá chết. Chúng tôi đi biển từ thời ông cha đến giờ chưa có tình
trạng cá biển chết hàng loạt thế này. Bây giờ có tập đoàn Formosa hoạt
động ở đây, thì cá chết, chúng tôi khẳng định là tập đoàn Formosa xả
thải chứ không phải đến bây giờ chính phủ mới công bố.”
‘Chẳng thấm vào đâu’
Cách đây hơn hai tháng, chính Tập đoàn Formosa cũng đã cúi đầu xin lỗi
người dân Việt Nam vì câu phát biểu của ông Chu Xuân Phàm, giám đốc đối
ngoại Formosa Vũng Áng trả lời truyền thông trong nước, ‘Chọn cá hay
chọn thép”. Lần này thì tập đoàn Formosa một lần nữa cuối người xin lỗi
trong cuộc họp báo được truyền đi cả nước. Cùng với lời xin lỗi đó là số
tiền đền bù 500 triệu USD:
Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính Phủ Mai Tiến Dũng tại cuộc họp
báo công bố nguyên nhân gây ra tình trạng cá chết hàng loạt ở 4 tỉnh
miền Trung Việt Nam cách nay 2 tháng, ảnh chụp chiều 30/6/2016 tại Hà
Nội.
Chúng tôi yêu cầu làm sạch biển của chúng tôi, để chúng tôi trở lại ngư trường đánh bắt thuỷ hải sản. Chứ việc đền bù 500 triệu USD đối với ngư dân bốn tỉnh chúng tôi thì ăn thua gì. Mà nếu như có thì mỗi người chúng tôi cũng chẳng có bao nhiêu cả.”
Người ngư dân này còn nói thêm rằng, có thể Tập đoàn Formosa nghĩ rằng 500 triệu USD là nhiều, nhưng với tất cả những người lấy biển làm nhà, lấy lưới mưu sinh như họ thì nếu số tiền ấy có đến được từng hộ gia đình họ, cũng chẳng là bao nhiêu so những thiệt hại mà họ đã phải chịu.
Một ngư dân khác, ngồi bên cạnh những con tàu đánh cá vẫn còn đang phải neo trên cạn cho biết số đền bù đó:
“Chẳng thấm vào đâu.”
“Việc đền bù đó chiếu theo thiệt hại về mọi mặt thì chẳng thấm vào đâu cả. vì riêng về dân 4 tỉnh, trong suốt 3 tháng, nguồn thu hoạch không có. Rồi thảm hoạ về môi trường, chất độc nhập sâu vào lòng đất, làm cho cá chết trôi dạt vào bờ. Sau khi trời chiếu rọi xuống, bốc mùi hôi thúi lên thì bay vào không khí. Cuối cùng người kề cận, đặc biệt là dân bốn tỉnh miền Trung thì phải chịu những thiệt hại đó.”
Những người dân Kỳ Anh, Hà Tĩnh đã từng được chính quyền địa phương hứa hỗ trợ 5 triệu đồng cho một hộ gia đình có ghe tàu phải nằm bờ. Tuy nhiên, cho đến nay, theo Nguyễn Anh Tuấn, nhà hoạt động trẻ đã có thực hiện nhiều hoạt động giúp đở cho người dân Hà Tĩnh trong mấy tháng qua cho biết, họ vẫn chưa nhận được số tiền đó.
Trách nhiệm và truy cứu hình sự?
Sau tất cả những diễn biến của ngày 30 Tháng Sáu vừa qua, chính quyền Việt Nam đã xác nhận thảm hoạ môi trường vừa qua là do con người gây ra. Do đó, một câu hỏi được dư luận truyên đi trên truyền thông mạng là liệu có truy cứu trách nhiệm hình sự đối với nhà máy Formosa?Theo quan điểm của tôi thì nên khởi tố vụ án. Sau khi khởi tố rồi thì xem xét trách nhiệm cá nhân, xem ai là người chịu trách nhiệm trong thảm hoạ môi trường lần này.Điều này được luật sư Trần Thu Nam cho biết, căn cứ vào mức độ lỗi và các hành vi đó, theo ông nhà máy Formosa hoàn toàn có biểu hiện cố ý xả thải:
-LS Trần Thu Nam
“Theo quan điểm của tôi thì nên khởi tố vụ án. Sau khi khởi tố rồi thì xem xét trách nhiệm cá nhân, xem ai là người chịu trách nhiệm trong thảm hoạ môi trường lần này.”
Cùng với cam kết bồi thường thiệt hại kinh tế cho người dân, nhà máy Formosa còn nói rằng sẽ khắc phục các hạn chế của hệ thống xử lý chất thải, nước thải, đảm bảo xử lý triệt để các chất thải độc hại trước khi thải ra môi trường.
Tuy nhiên, theo ông Phạm Chí Cường, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật đúc, luyện kim cho biết, nhìn chung, chi phí xử lý chất thải chiếm đến 20-30% tổng vốn đầu tư của nhà máy thép. Như vậy, dự án Khu liên hợp gang thép của Formosa giai đoạn 1 có vốn đầu tư 10,5 tỷ USD thì phải chi khoảng 2-3 tỷ USD cho xử lý chất thải. Thế nhưng, hệ thống xả thải hiện nay của Formosa trị giá 45 triệu USD.
Đây chính là vấn đề mà những người hiểu luật, làm luật và cả những người dân trong nước quan tâm đến. Luật sư Trần Vũ Hải, thuộc Đoàn luật sư Hà Nội cho biết:
“Giấy phép xả thải Formosa là do ông Thứ trưởng Bộ tài nguyên môi trường ký tháng 12 năm 2015, mấy tuần trước khi ông ấy nghỉ hưu. Hiện nay đang là một chủ đề mọi người bàn tán để xem có truy cứu trách nhiệm của ông ấy hay không.”
Cũng theo luật sư Trần Vũ Hải, sau các nghiên cứu và tiếp xúc các ngư
dân ở Kỳ Anh, nhóm luật sư được họ cho biết không có ai tham khảo với họ
về việc cấp giấy phép và khi giấy phép được thực hiện. Ông khẳng định:
“Cho nên tôi cho rằng việc cấp giấy phép nước thải này là một quy
trình trái pháp luật. Vì theo luật Việt Nam, theo điều 201 của Luật tài
nguyên nước thì khẳng định thì đối với trường hợp cấp phép xả nước thải
từ 10.000m3 trở lên thì phải xin tham vấn cộng đồng, những người bị ảnh
hưởng từ sản xuất hoặc kinh doanh.”
Những gì mà ngư dân miền Trung hiện tại mong muốn là “Chính quyền phải trục xuất Formosa rời khỏi Việt Nam. Nếu đang hoạt động thì vẫn còn xả thải chứ không có cách nào khác.”
Có nhiều người quan tâm vụ việc này đã có ý kiến so sánh Formosa Vũng
Áng Hà Tĩnh là một “BP - Vụ án tràn dầu trên diện rộng ở vùng vịnh
Mexico năm 2010.” Con số ước tính mà tập đoàn dầu khí nổi tiếng BP phải
bồi thường và chi trả cho vụ việc này lên đến hàng chục tỷ USD.
Chính vì thế, những người mà ban Việt ngữ Đài Á Châu Tự do chúng tôi có
dịp tiếp xúc đều có chung một trăn trở, trăn trở đó là: một lời xin lỗi
của Formosa, lời hứa bồi thường 500 triệu USD và thảm hoạ môi trường sẽ
kéo dài trong nhiều thập kỷ sắp đến tại Việt Nam, liệu đó có phải là một
cuộc trao đổi cân xứng hay không? Không ít người nói với chúng tôi
rằng, trong cuộc trao đổi đó, họ chưa nhìn thấy giải pháp cho việc khôi
phục lại nước biển sạch cho Việt Nam, giải pháp khôi phục lại kinh tế
biển và giải pháp khôi phục lại đời sống của ngư dân.
Nước mắt cá sấu và 500 triệu đô la
Tại cuộc họp báo công bố nguyên nhân gây ra tình trạng cá chết
hàng loạt ở 4 tỉnh miền Trung chiều 30/6/2016 ở Hà Nội, chính phủ Việt
Nam cũng cho chiếu một đoạn video với lời phát biểu nhận lỗi của ông
Trần Nguyên Thành, chủ tịch hội đồng quản trị công ty gan thép Hưng
nghiệp Formosa Hà Tĩnh.
AFP
AFP
00:00/00:00
Formosa Hà Tĩnh sau cùng cũng đã nhận lỗi gây ra thảm họa môi trường,
chấp nhận đền bù thiệt hại 11.500 tỷ đồng tương đương 500 triệu USD cho
những ai bị ảnh hưởng. Nhưng những gì báo chí Việt Nam đưa tin về thảm
họa môi trường ven biển miền Trung, từ đầu tháng 4 cho đến cuộc họp báo
chiều 30/6, cho thấy số tiền nửa tỉ đô la chẳng thấm vào đâu so với
những gì mà chất độc hại từ Formosa tàn phá môi trưởng biển, ảnh hưởng
sinh kế và đời sống người dân 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị,
Thừa Thiên-Huế.
Ngay sau cuộc họp báo ở Hà Nội, TS Nguyễn Quang A nhà hoạt động xã hội dân sự, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển IDS đã nói với Anh Vũ của Đài Á Châu Tự Do:
Xem tường thuật của VietnamNet, người đọc báo nhận thấy một loạt các câu hỏi liên quan đến xử lý hình sự, truy tố Formosa hay trách nhiệm của chính quyền địa phương, có vẻ như chưa thỏa mãn các nhà báo đặt câu hỏi.
Theo VietnamNet Bộ trưởng Mai Tiến Dũng đã nói, Việc Formosa đã nhận lỗi trước Đảng, Chính phủ và nhân dân Việt Nam, đưa ra 5 cam kết trách nhiệm bồi tường hỗ trợ và không tái diễn. Việt Nam có câu "đánh kẻ chạy đi không ai đánh người chạy lại". Chính phủ Việt Nam luôn có thái độ rõ ràng về xử lý nghiêm minh các vi phạm pháp luật Việt Nam nhưng đồng thời có chính sách khoan hồng, độ lượng để các nhà đầu tư nước ngoài vi phạm mà nhận lỗi thì được xem xét. Nếu các nhà đầu tư cam kết thực hiện đúng pháp luật Việt Nam thì pháp luật Việt Nam cũng đảm bảo họ hoạt động đúng luật và hiệu quả. Formosa đã nhận lỗi cũng như thể hiện thái độ trước vi phạm, nên việc đưa ra khởi tố là việc cân nhắc của Chính phủ. Nhân dân Việt Nam cũng độ lượng, khoan hồng, cao thượng.
Người đọc báo không thấy Bộ trưởng Mai Tiến Dũng trả lời thẳng vào câu hỏi của VnExpress: “khi
Formosa vận hành đã kiểm tra xả thải như thế nào, Hà Tĩnh đã kiến nghị
gì? Giờ Chính phủ đã xác định lỗi của Formosa, trách nhiệm của địa
phương để xảy ra ô nhiễm như thế nào?”
Chính phủ Việt Nam từng bị giới trí thức phản biện cho rằng đã quá lúng túng trong việc xử lý khủng hoảng một thảm họa môi trường ở cấp độ quốc gia. Tuy vậy tại thời điểm hiện nay, chiến dịch truyền thông báo chí đã thể hiện một vai trò tích cực, khi chính phủ công bố nguyên nhân và thủ phạm gây ra thảm họa cá chết hàng loạt ở biển miền Trung.
Trước khi cuộc họp báo của Văn phòng Chính phủ diễn ra, VnExpress đã sớm đưa tin về việc Formosa đã nhận trách nhiệm xả thải chưa qua xử lý ra môi trường biển, sau khi phía Việt Nam trưng ra các bằng chứng thuyết phục. Tờ báo đã phỏng vấn Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Trần Hồng Hà, một nhân vật từng hứng chịu nhiều chỉ trích do các phát biểu trái ngược nhau giữa ông và thuộc cấp liên quan đến đường ống ngầm xả thải dài 1,5km của Formosa.
Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói với VnExpress, Formosa Hà Tĩnh không thể chối cãi vì phía Việt Nam đã đưa ra 53 hành vi mà họ vi phạm, từ các sai sót trong thiết kế, thi công xây dựng cho đến vận hành. Nhưng phát hiện quan trọng nhất lại là việc từ ngày 1/4 đến ngày 5/4, lượng điện tiêu thụ giảm bất thường, chỉ bằng 15% so với ngày trung bình, khiến các nhà điều tra Việt Nam tập trung vào nghi ngờ có vấn đề trong quá trình vận hành chạy thử của Formosa Hà Tĩnh. Vẫn theo lời Bộ trưởng Trần Hồng Hà kể lại với VnExpress, sau nhiều ngày thu thập bằng chứng, đấu tranh, cuối cùng Formosa phải thừa nhận có sự cố chập điện liên quan đến việc vận hành của quá trình kích hoạt vi sinh ở khu xử lý nước thải. Đây là khâu quyết định việc có xử lý được phenol hay không. Hệ thống này tê liệt dẫn đến nước thải bị đổ ra biển mà chưa qua xử lý.
Trả lời câu hỏi của VnExpress, Bộ trưởng Trần Hồng Hà giải thích về việc
nếu chỉ xả thải không qua xử lý trong vòng 5 ngày, thì tại sao lượng
độc tố lại có thể gây thảm họa kéo dài từ Hà Tĩnh tới Thừa Thiên Huế.
Ông Bộ trưởng tiết lộ, các nhà khoa học đã mất nhiều thì giờ mới xác
định được là chất thải của Formosa Hà Tĩnh đã trộn với nhau ra một hợp
chất phức. Hợp chất này nặng hơn nước biển, chìm xuống đáy và hút các
chất độc hại như phenol, cyanur vào nó. Nó giống như một tấm chăn khổng
lồ chứa độc cứ thế trôi ngầm theo dòng hải lưu, đi đến đâu sẽ làm xảy ra
các phản ứng hóa học ở đó và khiến cá ở tầng đáy chết hàng loạt. Phát
hiện này chính là chìa khóa của vấn đề.
Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng biện giải cho lý do chậm trễ, khiến Chính phủ không thể sớm công bố nguyên nhân và thủ phạm vụ xả thải chất độc chưa qua xử lý ra môi trường. Theo lời ông Bộ trưởng, Chính phủ tiên liệu đến một vụ kiện ngược từ Formosa và phải đền bù hậu quả. Đến nay sau gần ba tháng, các nhà khoa học mới xác định được đâu là nguyên nhân chính, đâu là nguyên nhân mang tính chất cá biệt ngẫu nhiên.
Giải thích về độc tố Formosa xả thải chưa qua xử lý ra môi trường biển, liệu có thuyết phục được các nhà khoa học độc lập hay không. Trả lời Gia Minh Đài Á châu Tự do, ngay sau cuộc họp báo chiều 30/6, Giáo sư Lê Huy Bá, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học – Công nghệ và Quản lý Môi trường, Đại học Công nghiệp TP. HCM, nhận định:
“Về mặt khoa học thì phenol, cyanur tác động rất nhanh có thể giết sinh vật, con người, cá một cách nhanh chóng. Ngoài ra nguy hiểm của độc chất kim loại nặng chưa thấy báo cáo; hoặc họ bỏ qua hay sao!? Theo tôi còn có các chất crom 3, crom 6, thủy ngân, cadimi… vì trong quá trính súc rửa, sản xuất thép thế nào cũng có. Mà đó mới nguy hiểm lâu dài… kim loại nặng lắng xuống lớp trầm tích đáy biển, đáy bờ biển. Bỏ quên việc làm sạch đáy biển mà đó là điều rất nặng nề không phải dễ mà làm được. Ngoài ra rạn san hô bị hỏng. Tôi sợ dễ bỏ quên khoản ấy…”
Ngay sau cuộc họp báo chiều 30/6 ở Hà Nội, báo Thanh Niên Online đã ghi nhận ý kiến của một số người dân, nạn nhân của vụ cá chết hàng loạt ở 4 tỉnh ven biển miền Trung. Tờ báo trích lời ngư dân Nguyễn Quang Đô, cư trú ở Gio Linh Quảng Trị, người qua thảm họa môi trường đã từ vị trí một chủ tàu đánh cá gần bờ công suất 75 CV, trở thành lao động kéo cá ở cảng Cửa Việt để tạm mưu sinh. Ông Đô nói, ngư dân chờ đợi quá lâu, bây giờ Chính phủ tìm ra thủ phạm thì ngoài trừng trị thích đáng còn phải tính đến việc bồi thường thiệt hại cho họ. Ngư dân thiệt đủ điều, tôm cá đánh bắt về rẻ như bèo chẳng ai mua… những con tàu nằm bờ mãi, lâu ngày không ra biển thì nó cũng tự hỏng thôi.
Gần đây báo chí đưa tin có đến 1 triệu người của 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế chịu ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp về thảm họa môi trường biển. 500 triệu USD không phải là số tiền đủ để phục hồi môi trường biển, chưa kể 500 ha rạn san hô bị ảnh hưởng hoặc hủy diệt hoàn toàn. Có người nói vui, 500 trăm triệu USD chia cho 1 triệu người thì mỗi người được 500 USD. Dĩ nhiên là nói đùa, nhưng cho thấy số tiền của Formosa quá nhỏ, bồi thường các nạn nhân còn chưa đủ nói gì chi phí cho việc phục hồi môi trường ven biển.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhậm chức ngày 7/4/2016 thì nội các của ông đã rơi ngay vào cuộc khủng hoảng môi trường cấp độ quốc gia qua vụ Formosa Hà Tĩnh. Đồng thời chính phủ do ông lãnh đạo còn phải đối phó với hạn hán, xâm nhập mặn thiệt hại 15.000 tỷ đồng ở Đồng bằng sông Cửu Long, Nam Trung bộ và Tây Nguyên. Gần đây nhất là hai vụ rơi máy bay quân sự liên tiếp khiến 10 sĩ quan thiệt mạng.
Tuổi Trẻ Online ngày 30/6 đưa tin, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc mở đầu phiên họp thường kỳ Chính phủ, kết nối trực tuyến tới 63 Tỉnh-Thành phố với một loạt câu hỏi. Đó là sau nhiều sự kiện vừa qua, Chính phủ rút ra được bài học gì cho quản lý đất nước, quản lý xã hội, cho công tác điều hành.
Riêng về thảm họa cá chết hàng loạt ở 4 tỉnh miền Trung, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu câu hỏi, Chính phủ rút ra bài học gì cho công tác bảo vệ môi trường?
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dễ dàng tìm được câu trả lời mà Bộ trưởng Trần Hồng Hà phát biểu trên VnExpress. Đó là: “Chính sách thu hút đầu tư của Việt Nam phải có lựa chọn. Chúng ta không thể để tình trạng chấp nhận ngành công nghiệp thép hay bất cứ ngành công nghiệp nào có nguy cơ ô nhiễm mà phải đánh đổi môi trường. Đó là trách nhiệm của chính quyền, không chỉ vì sinh mạng của người dân bị đe dọa mà còn vì tương lai lâu dài của cả quốc gia.”
http://www.rfa.org/vietnamese/programs/ReviewOnlineDomesticPress/the-crocodile-s-tears-and-500-million-dollars-nn-07012016094831.html
84 ngày mới công bố nguyên nhân
Qua báo chí, đến chiều ngày 30/6/2016 tại Hà Nội, chính phủ Việt Nam đã mất 84 ngày mới chính thức công bố thủ phạm gây ra thảm họa môi trường ven biển miền Trung, chính là nhà máy luyện thép Formosa ở Vũng Áng Hà Tĩnh. Tất cả các báo mạng của Việt Nam đã ứng trực để tường thuật trực tiếp cuộc họp báo của Văn phòng Chính phủ và các Bộ ngành liên quan.Ngay sau cuộc họp báo ở Hà Nội, TS Nguyễn Quang A nhà hoạt động xã hội dân sự, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển IDS đã nói với Anh Vũ của Đài Á Châu Tự Do:
Theo tôi 500 triệu USD này chỉ là một phần nhỏ ban đầu mà thôi. Tôi ủng hộ việc phải có một hành động pháp lý, để đánh giá tất cả các thiệt hại để đòi Formosa phải bồi thường cho người dân cũng như làm sạch biển.“Tôi nghĩ rằng cuộc họp báo này thể hiện sự đạo diễn trong suốt trong thời gian vừa qua, đây là một quá trình phức tạp, mà chính phủ không có một phản ứng nhanh nhạy. Có lẽ đây lời hứa cũng như cam kết ban đầu của Formosa, mà tôi nghĩ số 500 triệu USD này nó sẽ gồm rất nhiều thứ, đáp ứng được những gì cho những người trực tiếp bị thiệt hại, là bà con ngư dân và những người có liên quan? Theo tôi còn có rất nhiều vấn đề phải xem xét. Tôi tin các cơ quan nhà nước VN sẽ phải tiến hành các thủ tục pháp lý để chống lại Formosa và đánh giá cụ thể các thiệt hại mà Formosa phải bồi thường. Theo tôi 500 triệu USD này chỉ là một phần nhỏ ban đầu mà thôi. Tôi ủng hộ việc phải có một hành động pháp lý, để đánh giá tất cả các thiệt hại để đòi Formosa phải bồi thường cho người dân cũng như làm sạch biển.”
-TS Nguyễn Quang A
Xem tường thuật của VietnamNet, người đọc báo nhận thấy một loạt các câu hỏi liên quan đến xử lý hình sự, truy tố Formosa hay trách nhiệm của chính quyền địa phương, có vẻ như chưa thỏa mãn các nhà báo đặt câu hỏi.
Theo VietnamNet Bộ trưởng Mai Tiến Dũng đã nói, Việc Formosa đã nhận lỗi trước Đảng, Chính phủ và nhân dân Việt Nam, đưa ra 5 cam kết trách nhiệm bồi tường hỗ trợ và không tái diễn. Việt Nam có câu "đánh kẻ chạy đi không ai đánh người chạy lại". Chính phủ Việt Nam luôn có thái độ rõ ràng về xử lý nghiêm minh các vi phạm pháp luật Việt Nam nhưng đồng thời có chính sách khoan hồng, độ lượng để các nhà đầu tư nước ngoài vi phạm mà nhận lỗi thì được xem xét. Nếu các nhà đầu tư cam kết thực hiện đúng pháp luật Việt Nam thì pháp luật Việt Nam cũng đảm bảo họ hoạt động đúng luật và hiệu quả. Formosa đã nhận lỗi cũng như thể hiện thái độ trước vi phạm, nên việc đưa ra khởi tố là việc cân nhắc của Chính phủ. Nhân dân Việt Nam cũng độ lượng, khoan hồng, cao thượng.
Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính Phủ Mai Tiến Dũng tại cuộc họp báo
công bố nguyên nhân gây ra tình trạng cá chết hàng loạt ở 4 tỉnh miền
Trung Việt Nam cách nay 2 tháng, ảnh chụp chiều 30/6/2016 tại Hà Nội.
Chính phủ Việt Nam từng bị giới trí thức phản biện cho rằng đã quá lúng túng trong việc xử lý khủng hoảng một thảm họa môi trường ở cấp độ quốc gia. Tuy vậy tại thời điểm hiện nay, chiến dịch truyền thông báo chí đã thể hiện một vai trò tích cực, khi chính phủ công bố nguyên nhân và thủ phạm gây ra thảm họa cá chết hàng loạt ở biển miền Trung.
Trước khi cuộc họp báo của Văn phòng Chính phủ diễn ra, VnExpress đã sớm đưa tin về việc Formosa đã nhận trách nhiệm xả thải chưa qua xử lý ra môi trường biển, sau khi phía Việt Nam trưng ra các bằng chứng thuyết phục. Tờ báo đã phỏng vấn Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Trần Hồng Hà, một nhân vật từng hứng chịu nhiều chỉ trích do các phát biểu trái ngược nhau giữa ông và thuộc cấp liên quan đến đường ống ngầm xả thải dài 1,5km của Formosa.
Lý do có thuyết phục?
Formosa Hà Tĩnh trong thời gian dài đã nói dối, chối trách nhiệm đưa độc chất chưa qua xử lý ra biển. Nhưng vì đâu đến ngày 28/6 họ mới chính thức nhận lỗi và gởi thư tới Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Trong cuộc phỏng vấn của VnExpress, Bộ trưởng Trần Hồng Hà tâm sự là ông vừa trải qua 84 ngày căng thẳng. Theo lời ông, kết quả xét nghiệm của các nhà khoa học cho thấy hơn 50% mẫu cá chết thu được có chứa phenol, cyanur và trong vùng chỉ có nhà máy luyện than cốc của Formosa Hà Tĩnh thải ra phenol và cyanur.Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói với VnExpress, Formosa Hà Tĩnh không thể chối cãi vì phía Việt Nam đã đưa ra 53 hành vi mà họ vi phạm, từ các sai sót trong thiết kế, thi công xây dựng cho đến vận hành. Nhưng phát hiện quan trọng nhất lại là việc từ ngày 1/4 đến ngày 5/4, lượng điện tiêu thụ giảm bất thường, chỉ bằng 15% so với ngày trung bình, khiến các nhà điều tra Việt Nam tập trung vào nghi ngờ có vấn đề trong quá trình vận hành chạy thử của Formosa Hà Tĩnh. Vẫn theo lời Bộ trưởng Trần Hồng Hà kể lại với VnExpress, sau nhiều ngày thu thập bằng chứng, đấu tranh, cuối cùng Formosa phải thừa nhận có sự cố chập điện liên quan đến việc vận hành của quá trình kích hoạt vi sinh ở khu xử lý nước thải. Đây là khâu quyết định việc có xử lý được phenol hay không. Hệ thống này tê liệt dẫn đến nước thải bị đổ ra biển mà chưa qua xử lý.
Bỏ quên việc làm sạch đáy biển mà đó là điều rất nặng nề không phải dễ mà làm được. Ngoài ra rạn san hô bị hỏng. Tôi sợ dễ bỏ quên khoản ấy…
-GS Lê Huy Bá
Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng biện giải cho lý do chậm trễ, khiến Chính phủ không thể sớm công bố nguyên nhân và thủ phạm vụ xả thải chất độc chưa qua xử lý ra môi trường. Theo lời ông Bộ trưởng, Chính phủ tiên liệu đến một vụ kiện ngược từ Formosa và phải đền bù hậu quả. Đến nay sau gần ba tháng, các nhà khoa học mới xác định được đâu là nguyên nhân chính, đâu là nguyên nhân mang tính chất cá biệt ngẫu nhiên.
Giải thích về độc tố Formosa xả thải chưa qua xử lý ra môi trường biển, liệu có thuyết phục được các nhà khoa học độc lập hay không. Trả lời Gia Minh Đài Á châu Tự do, ngay sau cuộc họp báo chiều 30/6, Giáo sư Lê Huy Bá, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học – Công nghệ và Quản lý Môi trường, Đại học Công nghiệp TP. HCM, nhận định:
“Về mặt khoa học thì phenol, cyanur tác động rất nhanh có thể giết sinh vật, con người, cá một cách nhanh chóng. Ngoài ra nguy hiểm của độc chất kim loại nặng chưa thấy báo cáo; hoặc họ bỏ qua hay sao!? Theo tôi còn có các chất crom 3, crom 6, thủy ngân, cadimi… vì trong quá trính súc rửa, sản xuất thép thế nào cũng có. Mà đó mới nguy hiểm lâu dài… kim loại nặng lắng xuống lớp trầm tích đáy biển, đáy bờ biển. Bỏ quên việc làm sạch đáy biển mà đó là điều rất nặng nề không phải dễ mà làm được. Ngoài ra rạn san hô bị hỏng. Tôi sợ dễ bỏ quên khoản ấy…”
Ngay sau cuộc họp báo chiều 30/6 ở Hà Nội, báo Thanh Niên Online đã ghi nhận ý kiến của một số người dân, nạn nhân của vụ cá chết hàng loạt ở 4 tỉnh ven biển miền Trung. Tờ báo trích lời ngư dân Nguyễn Quang Đô, cư trú ở Gio Linh Quảng Trị, người qua thảm họa môi trường đã từ vị trí một chủ tàu đánh cá gần bờ công suất 75 CV, trở thành lao động kéo cá ở cảng Cửa Việt để tạm mưu sinh. Ông Đô nói, ngư dân chờ đợi quá lâu, bây giờ Chính phủ tìm ra thủ phạm thì ngoài trừng trị thích đáng còn phải tính đến việc bồi thường thiệt hại cho họ. Ngư dân thiệt đủ điều, tôm cá đánh bắt về rẻ như bèo chẳng ai mua… những con tàu nằm bờ mãi, lâu ngày không ra biển thì nó cũng tự hỏng thôi.
Gần đây báo chí đưa tin có đến 1 triệu người của 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế chịu ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp về thảm họa môi trường biển. 500 triệu USD không phải là số tiền đủ để phục hồi môi trường biển, chưa kể 500 ha rạn san hô bị ảnh hưởng hoặc hủy diệt hoàn toàn. Có người nói vui, 500 trăm triệu USD chia cho 1 triệu người thì mỗi người được 500 USD. Dĩ nhiên là nói đùa, nhưng cho thấy số tiền của Formosa quá nhỏ, bồi thường các nạn nhân còn chưa đủ nói gì chi phí cho việc phục hồi môi trường ven biển.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhậm chức ngày 7/4/2016 thì nội các của ông đã rơi ngay vào cuộc khủng hoảng môi trường cấp độ quốc gia qua vụ Formosa Hà Tĩnh. Đồng thời chính phủ do ông lãnh đạo còn phải đối phó với hạn hán, xâm nhập mặn thiệt hại 15.000 tỷ đồng ở Đồng bằng sông Cửu Long, Nam Trung bộ và Tây Nguyên. Gần đây nhất là hai vụ rơi máy bay quân sự liên tiếp khiến 10 sĩ quan thiệt mạng.
Tuổi Trẻ Online ngày 30/6 đưa tin, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc mở đầu phiên họp thường kỳ Chính phủ, kết nối trực tuyến tới 63 Tỉnh-Thành phố với một loạt câu hỏi. Đó là sau nhiều sự kiện vừa qua, Chính phủ rút ra được bài học gì cho quản lý đất nước, quản lý xã hội, cho công tác điều hành.
Riêng về thảm họa cá chết hàng loạt ở 4 tỉnh miền Trung, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu câu hỏi, Chính phủ rút ra bài học gì cho công tác bảo vệ môi trường?
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dễ dàng tìm được câu trả lời mà Bộ trưởng Trần Hồng Hà phát biểu trên VnExpress. Đó là: “Chính sách thu hút đầu tư của Việt Nam phải có lựa chọn. Chúng ta không thể để tình trạng chấp nhận ngành công nghiệp thép hay bất cứ ngành công nghiệp nào có nguy cơ ô nhiễm mà phải đánh đổi môi trường. Đó là trách nhiệm của chính quyền, không chỉ vì sinh mạng của người dân bị đe dọa mà còn vì tương lai lâu dài của cả quốc gia.”
http://www.rfa.org/vietnamese/programs/ReviewOnlineDomesticPress/the-crocodile-s-tears-and-500-million-dollars-nn-07012016094831.html
No comments:
Post a Comment