Friday, 28 September 2018

HÒA ÁI * PHIM SAIGN 68

HÒA ÁI * PHIM SAIGN 68
Phơi bày nửa sự thật bị cố tình lãng quên 50 năm trước

Hòa Ái, phóng viên RFA
2018-02-14

Nhân viên của Phòng Triển lãm Nghệ thuật New South Wales chuẩn bị treo bức hình "Saigon Execution" của Nhiếp ảnh gia Eddie Adams hồi ngày 23/11/2000 tại Sydney.

AFP

Phim “Saigon ‘68”: Phơi bày nửa sự thật bị cố tình lãng quên 50 năm trước

00:00/00:00

Truyền thông trong nước, nhân kỷ niệm 50 năm cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân nhắc lại sự kiện bức ảnh lịch sử “Hành quyết tại Sài Gòn” (Saigon Execution) của nhiếp ảnh gia Eddie Adams, mà họ gọi là kẻ sát nhân Nguyễn Ngọc Loan hành quyết chiến sĩ biệt động giữa phố Sài Gòn gây sốc dư luận thế giới.

Đã 50 năm trôi qua, hành động hành quyết của vị tướng Quân lực Việt Nam Cộng Hòa vẫn còn là một chủ đề gây tranh cãi, mặc dù tác giả tấm ảnh đoạt giải Pulitzer này từng tuyên bố rằng bức hình chỉ nói lên một nửa sự thật. Đạo diễn Douglas Sloan, cũng là nhà sản xuất phim ở Hoa Kỳ đang thực hiện phim tài liệu “Saigon ‘68” để chuyển tải phân nửa sự thật còn lại mà nhiều người không thể thấy qua bức hình lịch sử đó.

Phóng viên Hòa Ái có cuộc trò chuyện với cô Thùy Lan Phan, một điều phối viên của dự án phim, Đạo diễn Douglas Sloan và cựu Thiếu tướng Lê Minh Đảo của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa liên quan sự kiện lịch sử này.

Nhân chứng lịch sử lên tiếng

Hòa Ái: Xin chào Thùy Lan Phan. Rất cảm ơn Thùy Lan đến Đài RFA để chia sẻ với quý khán thính giả về bộ phim “Saigon ‘68’”. Hòa Ái được biết phim tài lệu này đã được trình chiếu rồi và vì sao dự án phim lại được tiếp tục nữa?

Thùy Lan Phan: Ông Douglas Sloan thực hiện một bộ phim, gọi là “Saigon ‘68”. Cách đây vài năm, phim được trình chiếu ở New York Film Festival và trên toàn thế giới. Thông thường tại các liên hoan phim thì giới chuyên môn bình luận về cách quay phim và kỹ thuật. Nhưng đặc biệt, phim “Saigon ‘68”của đạo diễn Douglas Sloan thì đề tài được quan tâm nhiều hơn so với kỹ thuật làm phim. Ông Douglas Sloan được nhận giải thưởng cho phim này và các trường đại học mong muốn ông thực hiện bộ phim dài hơn.

Ban đầu, đạo diễn Douglas Sloan chỉ phỏng vấn những người Mỹ, trong đó có các sử gia và những người làm việc trong ngành báo chí. Lúc đó thì ông Douglas Sloan làm phim “Saigon ‘68” cũng giống như các nhà làm phim ngoại quốc khác trong cùng đề tài nói về chiến tranh Việt Nam. Nhưng đạo diễn Douglas Sloan nhận ra ông cần nghe quan điểm của người Việt, nên ông muốn làm cuốn phim đặc biệt hơn và ông đã tìm đến cộng đồng người Việt. May mắn là ông đã gặp được Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích.

Những gì mà phim mang lại được, đó là tạo ra cảm hứng và một cuộc thảo luận về tính chất đạo đức của chiến tranh, và những gì đã thực sự xảy ra trong bức ảnh đó cần được được thông hiểu vào thời điểm nó được phổ biến
-Đạo diễn Douglas Sloan

Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích là một người hiền hậu và hiểu biết rất nhiều. Giáo sư Bích đã giúp ông khỏang 2 năm, nhưng không ai chịu phỏng vấn vì nói chung tấm hình “Hành quyết tại Sài Gòn” làm tổn thương rất nhiều người, nhất là gia đình của Tướng Loan.

Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích qua đời và tôi gặp ông đạo diễn Douglas Sloan tại đám tang của Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích. Tôi được nghe ông chia sẻ không biết làm gì với dự án phim này nữa nên ông cần giúp gì thì tôi giúp. Tôi tìm những người có mặt tại hiện trường và những người làm việc trực tiếp với Tướng Nguyễn Ngọc Loan là những người biết sự thật ra sao.

Hòa Ái: Thùy Lan có nhắc đến Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích, ông từng giữ vai trò Giám đốc của Ban Việt ngữ Đài Á Châu Tự Do. Sau khi Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích qua đời, Hòa Ái được biết Thùy Lan là một điều phối viên của dự án phim gốc Việt duy nhất. Thông điệp của Thùy Lan muốn gửi đến khán giả của bộ phim sắp công chiếu là gì?

Thùy Lan Phan: Thông điệp của tôi là thứ nhất mình muốn nói lên sự thật. Tôi cũng hy vọng giới trẻ người Việt sau này, kể cả những người trẻ lớn lên ở Hoa Kỳ biết được sự thật về chiến tranh Việt Nam và biết được những câu chuyện của các nạn nhân trong chiến tranh. Và, tôi cũng muốn giải oan cho Tướng Loan, không phải bênh vực cho Tướng Loan mà là vì sự thật đã bị chôn vùi trong 50 năm qua.
Thông điệp của tôi là khi chúng ta nhìn thấy một bức ảnh thì nó không nói hết sự thật. Người Mỹ có câu nói là “một nửa sự thật không phải là sự thật”.

Nửa sự thật chưa được kể

Hòa Ái: Vừa rồi là chia sẻ của cô Thùy Lan Phan về dự án phim tài liệu “Saigon ‘68”. Và bây giờ, chúng tôi mời quý vị cùng gặp gỡ với đạo diễn và nhà sản xuất phim “Saigon ‘68” Douglas Sloan để tìm hiểu nhiều hơn về quá trình ông thực hiện bộ phim này. Xin chào đạo diễn Douglas Sloan, câu hỏi đầu tiên dành cho ông là cơ duyên nào ông quyết định làm bộ phim “Saigon ‘68”, thưa ông?

Đạo diễn Douglas Sloan: Tôi quyết định làm bộ phim này là vì hầu hết mọi người, trong đó có tôi tại thời điểm xảy ra vụ việc đã không biết được câu chuyện sự thật ở phía sau bức hình Tướng Loan hành quyết tên Việt cộng giết người. Đây là một lý do và lý do thứ hai nữa là vì tôi nhận thấy chúng ta đang tiếp cận thời đại mà hiểu biết bằng thị giác. Hiểu biết về xã hội là điều vô cùng quan trọng và chúng ta cần phải biết cách nhận thức qua hình ảnh.

Hòa Ái: Khán giả xem phim “Saigon ‘68” đã có những bình luận như thế nào?

Đạo diễn Douglas Sloan: Chúng tôi đã làm một phim ngắn, ban đầu là một đoạn giới thiệu để giúp gây quỹ cũng như gây chú ý cho cho dự án phim. Phản ứng của khán giả ở các liên hoan phim khác nhau trên khắp thế giới, có thể nói là vô cùng “cảm tính thị giác” (visual). Tôi nghĩ rằng đó là môt từ ngữ tốt nhất mà tôi có thể diễn tả. Mọi người phản ứng với cả hai mặt của cuộc tranh luận. Có người biện minh cho hành động của Tướng Loan xử bắn những người trong cuộc nổi dậy. Ngược lại, cũng có người cho rằng đó là tội ác chiến tranh. Nhưng tôi có thể nói một cách tổng quát rằng phim tài liệu này đã tạo nên sự quan tâm của dư luận để bàn cãi về tính chất đạo đức. Những gì mà phim mang lại được, đó là tạo ra cảm hứng và một cuộc thảo luận về tính chất đạo đức của chiến tranh, và những gì đã thực sự xảy ra trong bức ảnh đó cần được được thông hiểu vào thời điểm nó được phổ biến.

Hòa Ái: Tôi được biết ông đã gặp gỡ với nhiều nhân chứng lịch sử, là những người từng làm việc cũng như có mặt ở hiện trường nơi xảy ra sự kiện liên quan đến bức ảnh “Hành quyết tại Sài Gòn”. Những người này nói gì về nhân cách của Tướng Nguyễn Ngọc Loan?

Đạo diễn Douglas Sloan: Tất cả đều nói rằng Tướng Loan làm việc với anh em trong quân ngũ rất thân tình và ông ấy không phải là người mà có lòng dạ muốn giết người hay hành quyết ai cả. Tướng Loan chịu trách nhiệm chỉ huy hơn 70 ngàn cảnh sát cũng như phụ trách về an ninh tại thời điểm đó, tương đương với tổ chức CIA của Hoa Kỳ và Tướng Loan là một người rất mạnh mẽ, ông đã quên đi bản thân để làm tròn trách nhiệm theo những yêu cầu của chính phủ Việt Nam Cộng Hòa thời đó.

Tướng Loan đã làm việc và tin cậy binh lính của ông. Một số người cho rằng tình huống xảy ra là tâm điểm của cuộc chiến và bức ảnh đó đã hủy hoại cuộc đời của Tướng Loan. Những người biết Tướng Loan mà chúng tôi được tiếp xúc nói rằng nhân cách của ông hoàn toàn ngược lại với hành động đã hủy hoại thanh danh bởi dư luận Hoa Kỳ. Một tình huống mà những người Mỹ chúng tôi phê phán chỉ qua những gì nhìn thấy trên truyền thông, thì không nên vội vã phán đoán về sự việc đã diễn ra đó.

Một, hai người đã nói với chúng tôi rằng tại thời điểm đó có thiết quân luật được ban hành, quy định nếu như một người bị bắt mà mặc quần áo thường dân nhưng có súng trong tay thì sẽ bị giống như là hành quyết và Tướng Loan chỉ thi hành luật pháp. Đây là một câu chuyện khác.

Thông điệp của tôi là muốn giải oan cho Tướng Loan...vì sự thật đã bị chôn vùi trong 50 năm qua và khi chúng ta nhìn thấy một bức ảnh thì nó không nói hết sự thật. Người Mỹ có câu nói là “một nửa sự thật không phải là sự thật
-Thùy Lan Phan

Bộ phim được đổi tựa là “Khoảnh khắc của sự thật” (Moment of the truth). Và, tôi nghĩ rằng rất tương tự với thời buổi bây giờ của xã hội chúng ta. Chúng ta không đón nhận thông tin bằng chữ viết nữa, mà bằng hình thức giao tiếp qua âm thanh và hình ảnh. Và chúng ta không hiểu được ngôn ngữ hình ảnh là một ngôn ngữ rất giàu cảm xúc, tác động nhanh hơn ngôn ngữ của chữ viết, bởi vì chúng ta nhìn thấy điều gì đó và lập tức chúng ta phản ứng ngay, nhanh hơn đối với những gì chúng ta đọc được.

Điều này đã xảy ra đối với bức ảnh “Hành quyết tại Sài Gòn” của Eddie Adams. Họ đã phản ứng trước khi họ biết được chuyện gì đã xảy ra. Quan trọng là cần phải có thời gian để hiểu được những gì chúng ta nhìn thấy, không nên phản ứng theo quan điểm cá nhân hoặc thực tại của chúng ta với những gì chúng ta nhìn thấy.

Hòa Ái: Bộ phim được dự kiến khi nào trình chiếu?

Đạo diễn Douglas Sloan: Chúng tôi hiện giờ đã hoàn chỉnh kịch bản phim dài 90 phút, khoảng 90% bộ phim được hoàn thành. Chúng tôi vẫn còn một số việc phải làm, như thực hiện thêm các cuộc phỏng vấn. Giống như các công ty sản xuất phim, thì chúng tôi cũng cần gây quỹ để hoàn thành bộ phim. Nếu như chúng tôi gây quỹ thành công, nhiều người lắng nghe và chú ý tới dự án phim và hỗ trợ tài chính cho chúng tôi thì hy vọng bộ phim sẽ được phát hành trong vòng 6 tháng nữa.

Người có trách nhiệm giống Tướng Loan sẽ làm gì?

Hòa Ái: Thưa quý vị, chúng ta được nghe cô Thùy Lan Phan và đạo diễn Douglas Sloan chia sẻ họ đang cố gắng thực hiện một phim tài liệu nói lên sự thật phía sau bức hình “Hành quyết tại Sài Gòn” vào năm 1968. Tiếp tục cuộc trò chuyện hôm nay, còn có sự góp mặt của cựu Thiếu tướng Lê Minh Đảo, Tư lệnh Sư đoàn 18 Bộ Binh Quân lực Việt Nam Cộng Hòa, Mời quý vị nghe ông chia sẻ về vai trò của Tướng Nguyễn Ngọc Loan trong thời điểm lịch sử Biến cố Mậu Thân năm 1968 tại Sài Gòn. Xin chào cựu Thiếu tướng Lê Minh Đảo. Thưa ông, sau khi hình ảnh Tướng Loan bắn chết người chiến sĩ biệt động Sài Gòn là Nguyễn Văn Lém, tự Bảy Lốp được phổ biến thì dư luận thế giới phản đối rất dữ dội, bởi vì họ cho rằng đó là một hành động rất dã man và tàn ác. Còn dư luận ở trong nước tại thời điểm đó như thế nào, thưa ông?

Ông Lê Minh Đảo: Bây giờ để nói cho có đầu có đuôi, thứ nhất là năm 1968 gọi là Mậu Thân, Cộng sản từ trong rừng họ đã đem chiến tranh vào thành phố. Họ vi phạm hiệp định ngừng bắn và thủ đô Sài Gòn lúc đó đang an bình trở thành một chiến trường rất ác liệt và đẫm máu. Tôi nói về sự liên quan của Việt Nam Cộng Hoà đối với Cộng sản, thì Việt Nam Cộng Hoà thường gọi Cộng sản Việt Nam không phải là Cộng sản đơn thuần mà gọi là Cộng sản khủng bố. Không phải chỉ Việt Nam Cộng Hoà gọi thôi. Tôi xin nói là các nước chống cộng sản như Malaysia, Anh quốc, họ gọi là Cộng sản khủng bố như chúng tôi gọi.

Điều này được dẫn chứng là khi tôi đi học ở trường quân đội, học về chương trình chống du kích trong rừng, thì người Anh cũng gọi Cộng sản ở Malaysia là “CT” (Communist Terrorist) y như chúng tôi đã gọi. Và, trong luật pháp của Việt Nam Cộng Hoà từ đời Tổng thống Diệm cho đến đời Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đều đặt Cộng sản ra ngoài vòng pháp luật, chứ không có xét xử theo luật pháp thông thường. Thành ra, khi đặt công Cộng sản khủng bố đem đặc công vào Sài gòn, đánh vào toà Đại sứ, vào các nơi…trong đó tên khủng bố Bảy Lốp này trước đó đã giết rất nhiều đồng bào, sát hại đồng bào và xua đuổi đồng bào ra trước làn đạn để che đạn cho chúng nó thì bị bắt và đã bị hành quyết.

Ông tướng chỉ huy trưởng cuộc hành quân đó là Tướng Nguyễn Ngọc Loan. Trong một chiến trường đang sôi động như vậy, thì việc loại một tên khủng bố tại chiến trường là không có gì sai trái cả. Tôi cũng xin nói thêm về việc này, thế giới sau đó làm rùm beng, còn đối với trong nước, từ Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu trở xuống cho đến một người binh sĩ khắp mọi nơi trong vùng miền Nam Việt Nam, cho đến đồng bào dân chúng ở thủ đô và thậm chí cả những nhà báo độc lập tự do tư tưởng, tự do phát biểu, họ không có một sự phê phán nào về hành động loại trừ tên Bảy Lốp do tướng Loan làm; ngầm hiểu rằng tất cả mọi người trong nước chúng tôi đều đồng tình, không có gì sai trái về hành động của tướng Loan cả.

Nếu bây giờ phong trào khủng bố ở tại Timesquare, New York có một tên khủng bố Hồi giáo y như Bảy Lốp, nó thảm sát đồng bào ở đó và vị chỉ huy trưởng của một lực lượng bảo vệ an ninh tại đó thanh toán anh ta liền tại chỗ, bắn anh ta để anh ta không làm những việc gây thêm thảm khốc cho đồng bào nữa, thì vị chỉ huy trưởng đó đối với quý vị có phải là người anh hùng không?...Do đó, những vị chỉ huy nào có trách nhiệm đều phải thi hành giống như Tướng Loan
-Cựu Thiếu tướng Lê Minh Đảo

Hòa Ái: Dạ thưa, thêm một câu hỏi dành cho ông rằng trong cương vị một vị tướng và giả định sự việc đó diễn ra đối với ông thì ông sẽ hành xử ra sao?

Ông Lê Minh Đảo: Câu hỏi này thì tôi xin được nói như thế này, từ đầu cuộc chiến tranh thứ nhất cho tới chiến tranh thứ hai và thậm chí cho đến ngày tết Mậu Thân năm 1968 thì nước Mỹ được diễm phúc đặc ân của ơn trên Thượng đế ban cho cũng như các nước Âu Châu lúc đó khác với chúng tôi chịu sự đau khổ của chiến tranh, sự tàn phá của chiến tranh, sự tàn ác của Cộng Sản khủng bố đất nước chúng tôi gần 30 năm. Do đó mà mình thấy rằng cái cách nghĩ, cách nhìn và cách giải quyết của những người Hoa Kỳ và những người Âu Châu khác hẳn với những người Việt Nam phải chiến đấu một mất một còn để gìn giữ đất nước mình. Điều này khác nhau rất nhiều.

Tôi thấy có một điều là sau khi Osama bin Laden và al-Qaeda làm một cuộc khủng bố đánh sập hai toà tháp đôi ở New York, mà chúng ta thường gọi là vụ khủng bố 911 và tiếp theo là những phong trào khủng bố lan rộng khắp thế giới, xảy ra ở Anh, Pháp và các nước trên thế giới, thì bây giờ cái nhìn của quý vị có lẽ đã khác. Quý vị có lẽ phần nào thông cảm những việc làm của chúng tôi lúc đó. Và tôi đặt thử thế này, nếu bây giờ phong trào khủng bố ở tại Timesquare, New York có một tên khủng bố Hồi giáo y như Bảy Lốp, nó thảm sát đồng bào ở đó và vị chỉ huy trưởng của một lực lượng bảo vệ an ninh tại đó thanh toán anh ta liền tại chỗ, bắn anh ta để anh ta không làm những việc gây thêm thảm khốc cho đồng bào nữa, thì vị chỉ huy trưởng đó đối với quý vị có phải là người anh hùng không? Người anh hùng mà dân chúng New York tôn vinh, quý vị có nghĩ vậy không?

Điều mà chúng ta thấy quan trọng và cách cấp bách nhất là những người chỉ huy, những người có trách nhiệm là phải bảo vệ cho đồng bào của mình khi bị khủng bố, làm thế nào tránh cho đồng bào sự thảm sát có thể do tụi khủng bố gây ra. Do đó, những vị chỉ huy nào có trách nhiệm đều phải thi hành giống như Tướng Loan cả. Ở vào trường hợp đó, những người cấp chỉ huy chúng tôi có trách nhiệm bảo vệ an ninh quốc gia, chúng tôi cũng phải làm như vậy, bởi vì chúng tôi nhắc lại lần nữa là đặt Cộng sản khủng bố ra ngoài vòng pháp luật và nhiệm vụ chính yếu của chúng tôi là bảo vệ, đừng để chúng gây tan tốc cho đồng bào. Đó là ý kiến của tôi.

Hòa Ái: Xin chân thành cảm ơn cựu Thiếu tướng Lê Minh Đảo, đạo diễn Douglas Sloan và cô Thùy Lan Phan dành thời gian cho cuộc trò chuyện này với RFA.

Tin, bài liên quan

KỶ NIỆM 50 MẬU THÂN

Việt Nam kỷ niệm 50 năm chiến dịch Mậu Thân - 1968

RFA
2018-01-31

Lực lượng Nam Việt Nam đang bắn trả trong thành phố Sài Gòn trong chiến dịch Tết Mậu Thân năm 1968.

Việt Nam vào ngày 31 tháng Một tiến hành lễ kỷ niệm biến cố được gọi tên là ‘Cuộc Tổng tấn công và Nổi dậy’ Tết Mậu Thân 1968.
Hãng tin Pháp AFP loan tin cho biết cuộc tấn công quân sự gây ngạc nhiên vào năm 1968, do cộng sản Bắc Việt phát động ngay vào đêm giao thừa tết Mậu Thân, nhắm vào hơn 100 thành phố và đồn bót tại miền nam Việt Nam.
Cuộc tấn công cuối cùng khiến Hoa Kỳ phải rút ra khỏi cuộc chiến đẫm máu; mặc dù vào thời điểm đó chiến dịch tiến đánh của cộng sản miền Bắc tại miền nam hoàn toàn thất bại với con số bộ đội thiệt mạng được ước tính chừng 58 ngàn người.
Có hơn 80 ngàn bộ đội Bắc Việt và chiến binh cộng sản tham gia trong những cuộc tấn công phối hợp thuộc chiến dịch Tết Mậu Thân. Trong đó có những cuộc tấn công tại hai thành phố Huế và Sài Gòn.
AFP dẫn phát biểu của một cựu chiến binh cộng sản tham gia chiến dịch Mậu Thân có mặt tại lễ kỷ niệm diễn ra ở Sài Gòn, ông Nguyen Van Duoc, nói rằng nhóm của ông chiến đấu đến khi không còn viên đạn nào rồi bỏ lại súng và rút chạy. Người cựu chiến binh này nói thêm 8 đồng đội của ông thiệt mạng trong trận đánh lúc đó đến nay vẫn chưa tìm được xác.
Theo AFP thì những người ở miền nam Việt Nam đến nay hồi tưởng biến cố Mậu Thân với những cảm xúc khác nhau; đặc biệt những lính Việt Nam Cộng Hòa, họ không đồng ý với những đánh giá về chiến dịch Tổng tấn công và Nổi dậy Mậu Thân do Hà Nội đưa ra.

Tin, bài liên quan

Đón xuân Mậu Tuất, khóc nạn nhân Mậu Thân 1968 - Huế
Phim “Saigon ‘68”: Phơi bày nửa sự thật bị cố tình lãng quên 50 năm trước
Mậu Thân 1968 và những sự thú nhận nửa vời
Thư Mậu Thân của Hoàng Phủ Ngọc Tường: ‘Lời xin lỗi chưa trọn vẹn’
Nghệ thuật chôn sống
Nghĩ về công lý
Nhân chứng lịch sử nói về trận Mậu Thân trong phim tài liệu “The Vietnam War”
Kêu gọi điều tra độc lập cáo buộc thảm sát người Rohingya
50 NĂM CUỘC THẢM SÁT MẬU THÂN (1968-2018)
Thôi không cầm súng, con người tất an nhiên
https://www.rfa.org/vietnamese/news/vietnamnews/vietnam-marks-50-years-since-launch-of-tet-offensive-01312018092142.html

NGÔ ĐẮC HÒA * KHÓC MẬU THÂN

Đón xuân Mậu Tuất, khóc nạn nhân Mậu Thân 1968 - Huế

Ngô Đắc Hòa
2018-02-15

Người phụ nữ khóc than trên xác người chồng được tìm thấy cùng 47 thi thể khác ở một mộ tập thể gần Huế hôm 11/4/1969

Từ hàng ngàn năm nay trong văn hoá người Việt, Tết Nguyên Đán là những ngày thiêng liêng nhất của dân tộc. Đó cũng là những ngày vui nhất trong năm. Nên dù làm bất cứ nghề gì, ở bất cứ nơi đâu, những ai tất tả ngược xuôi làm ăn mua bán đều mong được trở về sum họp dưới mái ấm gia đình trong 3 ngày Tết. Trong một ý nghĩa thiêng liêng nào đó, Tết còn là dịp đoàn tụ với cả những người thân đã mất. Tết cũng là cơ hội để người ta quên đi hận thù, giận hờn năm cũ, hàn gắn những bất hoà. Đó là triết lý về lòng rộng lượng, tính bao dung vào ngày đầu xuân năm mới của người Việt từ bao đời nay. Nói tóm lại, Tết Nguyên Đán là lễ hội lớn nhất trong các lễ hội truyền thống của Việt Nam mà ai đi xa cũng nhớ và phải trở về.
Ngay trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt nhất chúng ta cũng có 5, 3 ngày hưu chiến để gia đình đoàn viên, chiêm bái tổ tiên, viếng thăm thân thuộc, bằng hữu, xóm giềng với những lời cầu chúc tốt đẹp đầu năm. Người Việt tỵ nạn hải ngoại nhiều chục năm qua dù sống xa quê hương vẫn không quên tập tục tốt đẹp này. Thế nên ở đâu có cộng đồng gốc Việt sống quần tụ chúng ta dễ dàng nhận thấy không khí mua sắm rộn rịp những ngày cuối năm để chuẩn bị cho ba ngày tết. Khói hương nghi ngút, không khí uy nghiêm trước bàn thờ tiên tổ trong những ngày đầu năm để tỏ lòng tôn kính.
Vào những ngày này đúng 50 năm về trước, mùa xuân năm Mậu Thân 1968; bất hạnh thay, người dân miền Nam nói chung và nhân dân Thừa Thiên Huế nói riêng đã không có những ngày lễ hội lớn nhất mà họ thường có hằng năm! Họ không được chứng kiến những giây phút thiêng liêng nhất của ngày đầu năm với trầm hương nghi ngút! Không có những giây phút uy nghiêm trước bàn thờ tiên tổ! Họ không có những ngày vui nhất trong năm! Họ không có cơ hội để đoàn tụ với gia đình trong bình yên an lạc! Không có dịp để viếng thăm bà con thân thuộc, bè bạn hương lân! Vì ngay trong những giờ phút thiêng liêng và uy nghiêm nhất đó tiếng súng của cộng quân đã ròn rã vang lên khắp các nẻo gần xa thay cho tiếng pháo giao thừa truyền thống.
Đúng như thế, không khí chết chóc, sợ hãi, hoảng loạn đã thế chỗ cho uy nghiêm, tĩnh lặng, bình an. Cộng Sản Bắc Việt đã lợi dụng những ngày giờ ngưng bắn để bí mật chuyển quân. Tiếp cận những nơi đồn trú xung yếu và quan trọng của QLVNCH với sự tiếp tay của bọn Cộng sản nằm vùng. Để rồi ngay trong những giây phút giao thừa truyền thống thiêng liêng, Hà Nội đã đơn phương phá vỡ thỏa thuận hưu chiến mà họ đã cam kết. Chúng bất ngờ và đồng loạt mở cuộc tổng tấn công trên khắp lãnh thổ miền Nam mà Huế được xem là một trọng điểm phải chiếm cho bằng được.
Tuy nhiên, sau 25 ngày đêm chiếm đóng, quân đội chính quy của Bắc Việt đã hoàn toàn bị lực lượng Tổng Trừ Bị Nhảy Dù, Thuỷ Quân Lục Chiến, Sư Đoàn I Bộ Binh và quân đội đồng minh Hoa Kỳ đẩy lui khỏi Thành Nội, đánh bật khỏi Thành phố Huế và các quận xã thuộc tỉnh Thừa Thiên. Nỗ lực của cái gọi là “giải phóng” Thừa Thiên Huế của Cộng Sản đã để lại hàng ngàn vành khăn tang cho những thiếu phụ, mẹ già và con trẻ. Những người có chồng, con, cha đã nằm xuống không phải vì chiến trận mà vì đã bị họ bắt đi học tập, và không bao giờ có cơ hội trở về.
Hơn một năm sau, vào khoảng tháng 3 năm 1969 nhờ vào lời khai của những cán binh Cộng Sản hồi chánh; chính quyền và người dân Huế mới lần lượt tìm kiếm, khám phá và đào bới ồ ạt ở Gia Hội, Bãi Dâu, Xuân Ổ, Xuân Đợi, Phú Vang, Phú Thứ, Đồng Di, khe Đá Mài… những mồ chôn tập thể… Những người chết được tìm thấy ở các nấm mồ tập thể này với đủ tư thế: nằm ngồi qùy đứng. Họ đã bị bắn, bị đập đầu bằng cuốc, bị chôn sống và bị buộc chặt lấy nhau bằng kẽm gai, dây điện thoại, và cả lạt tre thành từng chùm từ 3, 5 đến 10 người. Huế đã trải qua những ngày dài lê thê sống trong hãi hùng lo sợ và bây giờ là nước mắt và nước mắt: Nước mắt trên gò má khô nhăn của những người mẹ gìa còm cỏi ngóng trông, trên đôi mắt quầng thâm, thất thần của những người vợ trẻ đã tận cùng của chịu đựng khổ đau, trên những đứa trẻ thơ bỗng dưng ngây dại vì chờ đợi cha về! Ôi có nỗi đau nào lớn hơn nỗi đau của người dân xứ Huế!…
Theo thống kê từ lời khai của những gia đình có người thân mất tích và của Ủy Ban Truy tầm và Cải Táng Nạn Nhân: đã có hơn 6,000 người bị chết trong biến cố Tết Mậu Thân chỉ tính riêng ở Huế. Đấy là một tội ác có một không hai trong lịch sử Việt Nam! Tội ác rùng rợn, dã man chỉ có thể xảy ra từ thời Trung cổ!
Sau 40 năm đất nước đã thống nhất chưa có lãnh đạo nào của chính quyền Cộng Sản lên tiếng nhận lấy trách nhiệm. Không những không nhận lấy trách nhiệm, Hà Nội còn cố tình vu vạ, đổ tội cho quân đội Hoa Kỳ và QLVNCH đã sát hại những nạn nhân này trong chiến dịch phản công rồi vùi chôn tập thể. Và để xoá đi dấu vết của tội ác này; sau ngày cưỡng chiếm Miền Nam, Hà Nội đã cho phá bỏ những tấm bia tội ác ở nghĩa trang Ba Đồn, xã Thủy Phước gần núi Ngự Bình. Nghĩa trang Ba Tầng ở Núi Bân làng Đình Môn, Kim Ngọc thuộc quận Nam Hòa: Những nơi đã cải táng hàng ngàn bộ hài cốt mà thân nhân không còn nhận dạng được. Hà Nội còn trâng tráo, trơ trẽn hơn khi vào những năm 1998 tại Hà Nội, 2008 tại Sàigòn, và 2013 tại Huế đã cho tổ chức cái gọi là kỷ niệm chiến thắng lịch sử của chiến dịch Tổng Tấn Công Tết Mậu Thân như là thành tựu đỉnh cao trong nghệ thuật quân sự do đảng Cộng Sản Việt Nam lãnh đạo. Chỉ có những con người vô luân và chủ nghĩa phi nhân mới xem việc tàn sát đồng loại, tay không, là chiến công oanh liệt! Tất cả những hành động này của Hà Nội là nhằm viết lại lịch sử để đánh tráo khái niệm thiện ác, đúng sai, chính nghĩa và phi chính nghĩa để đánh lạc hướng các thế hệ mai sau.
Hôm nay chúng ta, những người Việt tỵ nạn hải ngoại, trong niềm vui thiêng liêng của ngày đầu năm mới, cùng hướng về tổ quốc để nhớ đến cội nguồn. Chúng ta không quên những người đã nằm xuống để chúng còn được sống hôm nay. Đó là những chiến sĩ, những cán bộ, công chức, những người đã bảo vệ và phục vụ đất nước. Những người mẹ, người vợ chiến sĩ, các bạn trẻ sinh viên học sinh đã chọn thể chế tự do, dân chủ làm lẽ sống mà phải chết dưới bàn tay Cộng Sản vào những ngày tưởng chừng là bình yên, thiêng liêng và hạnh phúc nhất trong năm! Họ đã chết vì quê hương và vì lý tưởng tự do! Trong bốn câu thơ sau đây, tôi xin mượn hai câu thơ của nhà thơ Trần Trung Đạo mà tôi vô cùng tâm đắc như là chân lý ngàn đời để tưởng nhớ những nạn nhân Tết Mậu Thân ở Huế:
Anh linh người hỡi về đây chứng,
Lịch sử bao giờ có bất công?
“Những ai đã chết vì sông núi,
Sẽ sống muôn đời với núi sông”.
Tôi xin dùng những lời đầu năm này như là nén hương, những giọt nước mắt để khóc thương và tưởng nhớ các bạn. Xin kính cẩn và chân thành cầu chúc anh linh những người đã mất được yên nghĩ. Cầu chúc vận hội tốt đẹp sẽ đến với những nhà đấu tranh dân chủ để nhân dân Việt Nam sớm hưởng được không khí tự do.
Kính cầu chúc người Việt trong và ngoài nước một năm mới – Năm Mậu Tuất – Thân Tâm Thường An Lạc!
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do

Tin, bài liên quan

Nghệ thuật chôn sống
Mậu Thân 1968 và những sự thú nhận nửa vời
Thư Mậu Thân của Hoàng Phủ Ngọc Tường: ‘Lời xin lỗi chưa trọn vẹn’
Thôi không cầm súng, con người tất an nhiên
Tết Mậu Thân 1968 và văn chương
Việt Nam kỷ niệm 50 năm chiến dịch Mậu Thân - 1968
Nghĩ về công lý
Phim “Saigon ‘68”: Phơi bày nửa sự thật bị cố tình lãng quên 50 năm trước
Bản lên tiếng về quyền được nói và nghe sự thật
50 NĂM CUỘC THẢM SÁT MẬU THÂN (1968-2018)
https://www.rfa.org/vietnamese/news/ReadersOpinions/tet-1968-in-hue-02152018124538.html

NGƯỜI VÔ GIA CƯ VÀ TẾT

RFA
2018-02-16

Một người vô gia cư ở Sài Gòn những ngày giáp Tết.

RFA

Người vô gia cư và Tết

00:00/00:00

Hoàn cảnh

Những người già, những đứa bé lang thang, những người mất khả năng lao động, họ có mặt ở con phố này mỗi khi đêm về. Lý do chính tại con đường này có nhiều nhà từ thiện đến giúp đỡ cho những mảnh đời cơ nhỡ với những suất cơm, bịch sữa, gói bánh…

Tất cả những con người chúng tôi gặp nơi đây đều có cùng một điểm tương đồng là họ không nhà không cửa, nhưng mỗi người lại có một câu chuyện khác nhau đẩy họ vào cảnh trạng hiện tại.

Một người vô gia cư, trước kia có sức khỏe tốt nhưng sau khi gặp tai nạn nghiêm trọng, ban ngày chỉ còn có thể nhặt ve chai và đêm về nằm vỉa hè trên con phố này tâm sự:

Mấy ngày Tết vui vẻ. Thấy người ta dắt con cái mình cũng tủi thân.

“Anh bị gãy tay, giờ cũng chẳng đi làm hồ được. Phải đi lượm đồ ve chai sống qua ngày. Tay trái bị gãy cong vầy nè. Cũng chẳng làm được gì hết em à. Phải vác bao đi lượm sống qua ngày tháng.”

Hoàn cảnh gia đình anh vốn dĩ đã khó khăn, cũng không thể nương tựa vào ai cho nên phải sống trong cảnh này, anh cho biết thêm:

“Bố mẹ giờ mất rồi. Bán đất đi phải trả nợ tiền đám ma đám chay. Buồn quá, ở với bà chị không được vì vướng đến chồng nữa. Một bên bà chị theo bên chồng, mà ông anh thì đi ở rể. Một bên là cậu một bên là chú. Mỗi mình anh, ở không được, còn con cái người ta nữa. Bắt buộc anh phải ra đường sống thôi.”

Ông lão đạp xích lô cũng có hoàn cảnh đáng buồn. Nhà cửa mất hết, vợ ông cũng đã qua đời. Ông rời nhà trọ trên Hóc Môn để về con đường này vì khi mà sức lao động chẳng còn nhiều thì làm sao có đủ tiền mướn chỗ ở.

“Tại sao tui phải ra đây là vì tui không còn nhà nữa. Trước kia tui còn nhà, nhà cửa ngon lắm nhưng mà tại vì vợ tui chết tui phải chịu, tui phải trôi dạt trên Hóc Môn tui về đây.”

Hay như một hoàn cảnh khác, bà cũng không còn người thân nào. Ban đầu bà lên Sài Gòn để kiếm sống. Nhưng buồn thay, sau thời gian lao động bà mắc bệnh.

“Cô ở tuốt Cà Mau lận. Cô đâu có còn ai đâu mà ở dưới. Lúc trước cô lên đây cô còn sức khỏe cô làm mướn, giờ cô bệnh hoạn rồi, bị tim mạch mệt lắm nên không có làm được gì hết. Không có tiền về, nếu mà về cũng không có ai.”

Mong ước

Mỗi người mỗi hoàn cảnh, mỗi câu chuyện, tất cả chỉ mong sao có những người hảo tâm giúp họ một bữa ăn lót dạ qua ngày, đặc biệt là vào dịp Xuân về chứ chưa dám nghĩ đến có một chỗ gọi là nhà.

Thôi đừng nhắc tới Tết, chán lắm. Nhắc mất công nhớ nữa.

“Cô chỉ kiếm sống qua ngày thôi, chứ mong muốn gì đâu nữa con, già rồi. Kiếm ăn đủ sống thôi.”

“Chạy xích lô nè. Chở hàng chở đồ. Mà lúc này chạy vòng vòng không à, ế lắm. Lúc này te tua. Chạy qua ngày tối ngủ mái hiên. Đám từ thiện cho gì ăn nấy à.”

“Tết năm ngoái người ta cũng cho lai rai. Tối người ta đi bao lì xì hay ổ bánh chưng bánh tét bánh giò. Hay là cho mền cho mùng, quần áo mặc. Tết năm ngoái cũng đủ sống qua ngày. Mấy ngày Tết vui vẻ. Thấy người ta dắt con cái mình cũng tủi thân tại người ta có con cái có gia đình, có nhà có cửa, mình lại không có nhà có cửa…”

“Gia đình người ta có tiền nong về thăm bố mẹ vui vẻ trong gia đình. Tụi anh giờ nhà đâu mà về nữa, tiền đâu mà về quê. Không có tiền để mua quần áo mà mặc nữa. Cũng nhờ mấy anh em đi tài trợ gom góp mấy quần áo xấu xấu lại cho. Anh chỉ biết cám ơn thôi.”

“Thôi đừng nhắc tới Tết, chán lắm. Nhắc mất công nhớ nữa.”

Nhưng một số trường hợp chúng tôi gặp, họ cũng còn người thân, nhưng lại không muốn nương tựa bởi con cháu cũng có hoàn cảnh khó khăn, nên không muốn làm gánh nặng cho con cháu. Đã nhiều năm ông không còn về quê, dù đó là ngày Tết:

“Không muốn gặp tại vì gặp mình không có kinh tế về cho con cháu thấy cũng tủi cũng tội lắm.”

Còn đó khá nhiều hoàn cảnh khó khăn cần được sự giúp đỡ. Tuy nhiên các nhóm từ thiện trong cộng đồng chỉ có thể phụ họ phần nào; còn cách giải quyết cho đến nơi đến chốn hẳn phải do quyết tâm của chính quyền.

Tin, bài liên quan

Subscribe to: Posts (Atom)

KIÊM ÁI * ĂN TẾT VỚI VIỆT CỘNG

ĂN TẾT VỚI VIỆT CỘNG
KIÊM ÁI

Sau khi Cộng Sản vào Saigon, tôi quyết định không để cho bọn chúng bắt. Tôi trốn. “Sống với vợ con ngày nào hay ngày đó” tôi tự nhủ, chứ vào tay Cộng Sản như cá nằm trên thớt. Sau này bạn bè ai cũng cho tôi là can đảm. Nhưng không phải vậy, tôi trốn Cộng Sản chỉ vì tôi sợ chúng. Nói ra thì nghe rất mâu thuẩn nhưng đó là sự thật. Tôi cứ nghĩ đến những sự việc xảy ra ở Huế Tết Mậu Thân mà sợ.

Du kích theo bọn chỉ điểm vác súng đi từng nhà, bắt “ngụy quân, ngụy quyền” để rồi chôn tập thể tôi ngán lắm. Năm 1975 nhìn trên báo Time những tên du kích nhóc tỳ 14, 15 tuổi vác súng dài hơn thân mình chúng, mặt đứa nào cũng đằng đằng sát khí ngày chúng chiếm Đà Nẵng đủ cho tôi “không thèm” trình diện con cháu “Bác”. Sau đó CSVN hô hào “trình diện học tập một tháng”, có mang theo tiền ẩm thực.

Nghe như là thật vì ở tù ai lại mang theo tiền ăn ! Than ôi ! Cái thành thật của con mèo giỡn với con chuột. Vợ tôi nói “Hay là anh trình diện đi, một tháng thôi mà”. Tôi trả lời bả “Hàm chó vó ngựa biết đâu mà lường”. Mãi đến khi mọi người đã lên đường rồi tôi mới yên tâm. Cái yên tâm của một kẻ đã bị tuyên án hay tuyên chiến, không còn đường rút lui.

Thế là tôi trở thành nông dân. Một “lao động vinh quang” của tỉnh Đồng Nai. Hôm đi khai lý lịch, mọi người ai cũng bị mấy tên cán bộ ba mươi tháng tư hạch xách đủ điều, riêng tôi thì không. Tôi khai sinh năm 1931. Biết đọc biết viết. Mấy tên cán bộ không hỏi lôi thôi vì chữ tôi quá xấu, “chữ như mèo quào”, ngoài tuổi quân dịch, dốt là thứ không làm nên trò trống gì, do đó chúng không hạch hỏi lôi thôi. Đây là lần đầu tiên tôi được hưởng một cái “benefit” vì chữ xấu. Trời đất thực sự đã đổi dời, trong cái dở cũng có cái hay. “Chữ viết như mèo quào” đã là cái tai nạn của tôi nhiều phen thế mà nay lại được việc. Tôi không hiểu vì lý do gì tay tôi lại run, có người nói tại tôi chỉ ăn một cái cẵng gà, nhưng tôi đã cố gắng ăn rất nhiều cặp chân gà vẫn “cẵng mất tật mang”.

Tôi không biết tai nạn này khởi sự từ hồi nào, không biết tại ông giáo làng thường bắt tôi đặt ngay ngắn bốn ngón tay lên bàn để cho ông dùng cạnh thước kẻ đánh mỗi lần chấm chữ viết của tôi làm cho tay tôi run hay tại vì tay tôi run nên viết chữ xấu mà bị ông giáo đánh. Thôi thì con gà đẻ ra cái trứng hay cái trứng nở ra con gà không quan trọng. Lên lớp ba là tôi không còn bị đánh vào tay bằng thước nữa, chỉ bị cái mông sưng vù vì roi mây của ông giáo mới mà thôi.

Cho đến khi biết “liếc gái”, nói theo kiểu người Huế thì cái nạn viết chữ như mèo quào lại đến với tôi. Số là hai ông bà già ở cạnh nhà tôi lâu nay cui cút chỉ có hai vợ chồng, bổng dưng hôm nay tôi thấy xuất hiện một nàng con gái tuổi mới mười lăm, mười sáu, “đẹp ghê lắm”, mái tóc thề óng mượt ôm ngang lưng, khuôn mặt tròn, hai má bầu bỉnh, đôi mắt to và đen trông vừa hiền vừa bướng, cái miệng thì bướng một trăm phần trăm nhất là những lúc nàng nói “không thèm” làm tôi phát thèm phải nhìn đi nơi khác, nhưng khi nàng cười thì cái miệng như một đóa hồng hàm tiếu.

Lân la hỏi chuyện tôi mới biết nàng ở tận Mỷ Lợi lên học Đồng Khánh nên trọ nhà cậu mợ cho tiện. Tôi sợ người khác phỏng tay trên nên đốt giai đoạn, tôi viết thư. Tôi mượn sách của nàng, khi trả tôi kèm lá thư tình vào giữa. Đây là một chiến thuật cổ điển nhưng vào thời tôi thì còn “mô đen” lắm. Một tuần trôi qua, tôi tìm cách gặp và hỏi nàng có nhận được thơ tôi không ? Nàng cười cái cười rất dễ giận và hỏi lại tôi ?

– Nầy, ấy nhờ ai viết cái thư đó rứa ?

– Trời. Tôi viết chứ ai. Thư tôi mà.

– Thì ấy viết nhưng ai thảo ? Đừng gạt mình, chữ như mèo quào, chỉ có nước nhờ người ta thảo rồi chép lại chứ trình độ mô mà viết được thư hay như rứa. Mình biết ai là tác giả thực sự bức thư đó là mình . . . là mình . . ưng họ liền.

– Tôi nói thật, thư đó tôi viết.

-Tu es ignorant. Tiếng Tây đó dịch đi nghe coi. Tôi biết nàng chê tôi dốt nên nói một câu “thất lễ” như rứa. Tôi thấy cái ngu ngơ đáng yêu của nàng vì câu tiếng Tây này “bầy tôi” cũng dịch được.Tôi không dịch mà nói lại :

– Je t’aime à tout mon coeur (anh yêu em hết lòng). Nàng chưa tin nên còn hỏi nhiều cái nữa nhưng tôi không phải là Tản Đà mà than “hễ đến oral là bước khó”. Tuy tôi đã đi làm nhưng nàng phải học thêm mấy năm nữa cũng không làm khó tôi được.

Đó là mối tình đầu và cũng là mối tình “chữ như mèo quào” của tôi. Sau này, nàng ghiền đọc thơ tôi, tôi hỏi lý do nàng nói, đọc ra chữ của anh có cái thú vị như nhà trinh thám lần theo dấu vết thủ phạm. Không biết nàng mỉa tôi hay nói thực. Chúng tôi có duyên mà không nợ, tôi phải đổi đi xa và mối tình của chúng tôi đành mai một. Mải đến khi mẹ tôi thấy tôi đã quá lứa rồi mà chưa có vợ nên hỏi cho tôi một cô vợ gần làng. Sau khi đám hỏi xong tôi trở lại Dalat làm việc.

Tôi viết cho nàng rất nhiều thư. Được cái nào nàng trả lời cái đó, nhưng hình như có cái gì trục trặc, tôi hỏi nàng một vài việc; không bao giờ nàng trả lời câu hỏi của tôi. Thư nàng chỉ hỏi thăm sức khoẻ, nói chuyện nhớ mong mà thôi. Sau ngày cưới tôi giúp nàng sắp xếp hành lý, tôi thấy mười mấy cái thư của tôi chỉ được khui có hai cái đầu. Tôi giận tím mặt, thì ra nàng không bao giờ đọc thư tôi. Tôi hỏi mải nàng mới trả lời :

– Viết thư cho vợ mà như mèo quào. (lại mèo quào) Vô lẽ học hết trung học mà phải thuê người khác đọc thư tình ? Mai mốt anh đọc lại cho em nghe rồi em sẽ quen.

Lần này nhờ chữ xấu mà tôi qua mặt được con cháu “Bác”. Cũng nhờ chữ xấu, tôi khỏi phải làm gì dính đến chữ nghĩa trong khi những bạn tôi đứa phụ trách mục này, đứa phụ trách việc nọ. Tôi coi như người mù chữ. Nhân nói đến mù chữ, tôi xin thuật hiến độc giả một câu chuyện vui có thật. Người canh tác miếng rẫy cạnh tôi là một ông thầy giáo cũ. Quen thân lâu tôi mới biết ông có một tiểu sử rất ly kỳ.

Trước năm 1945 vì thất tình nên ông bỏ học qua Lào sinh sống, tuy đã gần thi Tú tài Tây nhưng qua Lào ông chỉ buôn bán. Tham gia “Cách Mạng Việt Minh làm tới Trung đoàn Trưởng nhưng không vào Đảng. Bị nghi ngờ là Quốc Dân Đảng vì ông ta dấu không khai trình độ học vấn, bị bắt và trên đường dẩn đi thủ tiêu may nhờ tên dẩn đi là lính của ông ta nên hai thầy trò trốn thoát, tên kia về Hà Tỉnh, còn ông này không dám về quê ở Quảng Bình mà vào tận miền quê Quảng Ngãi xin làm “trai cày” cho một nhà địa chủ. Ông đổi tên họ, khai không biết chữ để tránh phiền phức. Thời gian sau, con gái chủ nhà “ghẹo ông ta” (lời của đương sự).

Chuyện đổ bể, chủ nhà đành chấp nhận cho ông làm rễ và bế cháu ngoại. Đến giai đoạn Chống Nạn Mù Chữ, Việt Minh bắt ông ta đi học bình dân học vụ. Học mải vẫn đọc chữ này qua chữ khác, bị khiêng đi làm cho xấu mặt ông cũng thây kệ. Chị vợ thì hưởng ứng Cách Mạng làm cán bộ xã. Có lần một em bé đưa đến một mãnh giấy nhỏ của cán bộ, anh ta nghi vợ ngoại tình nên cố ý nhòm xem giấy nói gì. Chị vợ mắng : “Biết gì mà nhòm. Dốt đặc mà làm bộ. Này xem đi, người ta đưa giấy đi họp đó” Anh ta làm bộ cầm ngược giấy mà đọc làm chị vợ cười ngặt ngoẻo. Đó là giấy hẹn của bồ bà vợ ông ta. Nhưng anh ta vẫn tỉnh bơ.

Đến năm 1954, Quảng Ngãi được Quốc gia tiếp thu theo hiệp định Genève, học sinh trong vùng đi thi lấy bằng “Tương đương” vì học theo chương trình Việt Minh. Chúng họp nhau lại giải toán, lý hóa. Ông tò mò nhòm vào lại làm cho tụi học sinh cười giểu cợt, nhưng ông giật lấy bài toán, giảng cho tụi nó một cách rành mạch làm chúng và những người có mặt ngẩn ngơ. Bấy giờ chị vợ mới biết là bị hố. Sau đó, ông ra Đà Nẵng lần lược thi lấy hai bằng tú tài và làm giáo viên. Và bây giờ lại trở về làm rẫy. Một chu kỳ 30 năm của một đời người.

Nghe chuyện của ông hàng xóm mới, tôi chạnh nghĩ đến thân phận mình, thân phận của một kẻ trốn tránh, một kẻ kiều ngụ trên chính quê hương mình. Người trốn Cộng Sản sợ nhất là gặp lại bạn củ, bà con và . . tiếng chó sủa. Thật vậy, đêm đêm tôi không có một giấc ngủ yên. Nghe tiếng chó sủa là phải nhỏm dậy nghe ngóng. Hạn chế tối đa đi lại. May thay, con người có một bản tính hay quen, thét rồi mệt mỏi, tôi đâm lỳ, nói theo kiểu thi sĩ Nguyễn Chí Thiện : “kệ cha Bác”. Tôi không sợ nữa.

Hai năm sau, khi ánh sáng cách mạng đã làm tá hỏa tam tinh mọi người thì xã tôi phải vào làm ăn tập thể. Bí thư xã tôi là một tên nhóc tỳ 27 tuổi, điếc không sợ súng nên cương quyết thi đua, tiên tiến. Thế là bao nhiêu ruộng rẩy bị tước đoạt rồi đi làm chấm công. Xã phổ biến : vào hợp tác xã được hưởng nhiều quyền lợi như được vay tiền, được chu cấp khi đau yếu. Có người hỏi vậy thì tôi không vào có được không ? Cán bộ trả lời : Con đường làm ăn tập thể là con đường độc nhất đưa đến ấm no hạnh phúc, sở dĩ những ai chưa vào là vì chưa thông suốt đường lối Cách Mạng, do đó cán bộ phải giải thích cho đến khi nào nông dân thông suốt mới thôi. Giải thích ngày không được thì giải thích đêm, bất cứ lúc nào cán bộ cần thì phải có mặt để nghe giải thích.

Nghe như vậy ai cũng làm đơn gia nhập cho xong chuyện. Nhưng gia đình nào cũng chỉ cho bán lao động tức là con nít đi làm tập thể còn người lớn thì vào trong rừng, canh tác những miếng đất cách biệt nhau, như người Thượng, dân chúng gọi những mãnh rẫy rãi rác này là “đình chiến da beo”. Xã nhiều phen động viên, dọa nạt nhưng không kết quả. Vì hầu hết đều không tuân lệnh, kể cả gia đình du kích, cán bộ. Đến mùa bắp ai cũng thấy áo não. Những năm trước đến tháng 5 âm lịch la cờ bắp trắng xóa, rừng này qua rừng khác. Năm nay rừng cũng trắng xóa nhưng là màu trắng của bông tranh. Đồng bào giểu cợt gọi là cờ hàng của ông Bí Thư. Thất bại ê chề, bị cấp trên khiển trách nên tên Bí thư đổi qua làm khoán.

Những đất củ được chia ra đồng đều rồi làm được hay không không cần biết, chỉ cần đóng đủ thuế. Từ đó, đồng bào tự do vào rừng tiếp tục canh tác những miếng đất canh lén cũ. Miếng rẫy tôi canh tác trong rừng tuy xa hơn những mảnh rẫy khác nhưng rất tốt, có suối để bắt cá, có cây rừng để đốt than, có tre để chẻ hom đan tranh, đan rổ, làm nhà, có đất cao để trồng hoa màu, lang, mì, khoai môn, có ruộng để trồng lúa.

Thôi đành cam phận cho qua tháng ngày, dù sao cũng còn đường sống. Tuy vậy, mỗi khi chiều xuống, hai con trai tôi lên xe đạp về nhà cũng là lúc tôi cảm thấy cô đơn lạ, một mình ở lại chòi với một con chó, mấy con gà nhiều khi tôi không còn biết tôi là ai. Không phải Thượng, không phải Kinh. Sống một thế giới riêng biệt. Sau trận mưa đầu mùa trời tối đen như mực, đom đóm đầy trời, ếch nhái, côn trùng thi nhau lên tiếng, có con nằm ngay dưới sàn chòi, có con nằm ngay trên mái. Tất cả thi đua ca hát như chào mừng một mùa mới, một chu kỳ mới của chúng mà cũng nhạo báng cho thân phận của một kẻ bị lưu đày trên quê hương mình.

Nhớ lại hai câu thơ của cụ Phan Bội Châu ngày xưa :

Đã khách không nhà trong bốn bể,
Lại người có tội với năm châu.

tôi thật buồn. Tôi không có tội với ai hết, chỉ có tội với loài dã nhơn, với Hồ ly tinh. Sẵn củi rừng, hằng đêm tôi vẫn đốt một đống lửa trước sân chòi để nấu ăn và sưởi ấm cho người và vật nhưng lòng tôi vẫn thấy lạnh, vẫn thấy quạnh hiu. Chạnh nhớ tới bạn bè ngày xưa chung vai, sát cánh nay không biết ai còn ai mất, ai tù đày, ai chạy thoát và ai đang trốn tránh như tôi, biết bao giờ gặp lại.

Khi gặp lại có ai thay lòng đổi dạ ? Nhớ lại mấy câu thơ của Tú Xương thật đã diễn tả đúng tâm trạng của tôi trong lúc này :

Ta nhớ người xa cách núi sông,
Người xa xa có nhớ ta không ?
Sao đương vui vẻ ra buồn bả ?
Vừa mới quen nhau đã lạ lùng.
Khi nhớ, nhớ cùng trong mộng tưởng,
Khi riêng, riêng cả tấm tình chung ?
Tương tư lọ phải là trai gái,
Một ngọn đèn xanh trống điểm thùng.

Những bạn bè tôi ai thoát được thì chẳng nói gì, những người ra trình diện Cộng Sản nay ra sao ? Tù đày, chết chóc, đói khát, khổ sai, nhục nhã, bệnh tật, ai gục ngã, ai đứng vững ? Tôi rất ái ngại, tôi biết thế nào cũng có những người không đứng vững, nhưng tôi tin hầu hết bạn bè tôi đều vững vàng trong tư tưởng, lập trường. Tôi nghĩ việc gặp lại bạn bè chỉ có trong mơ hay bên kia thế giới. Nhưng không hiểu vì sao từ sâu thẵm trong trái tim tôi, tôi vẫn còn một chút hy vọng. Cụ Nguyễn Khuyến ngày xưa đã bảy mươi tư vẫn còn “Cũng muốn sống thêm dăm tuổi nữa, Thử xem trời mãi thế này ư”

? Nghĩ quanh nghĩ quẩn, tôi lại nghĩ rằng tuy mấy anh đi ở tù, nhưng ít ra tâm hồn cũng được bằng an, không lo âu, hồi hộp như mình. Sau này gặp lại tôi mới biết tôi lầm. Sự cay đắng khổ cực mà các bạn tôi đã trải qua thật ngoài sự dự liệu, tưởng tượng của tôi. Tôi không ngờ CSVN lại có tài đẻ ra những hình phạt, trừng trị quái đản và thâm độc như vậy. Thế mà có những người bạn của tôi đã chấp nhận tất cả kể cả mạng sống để cho CS biết thế nào là tự trọng, quật cường, thế nào là uy vũ bất năng khuất, thế nào là cái dũng của người quốc gia, những kẻ thừa hưởng một truyền thống Việt Nam bất khuất, một nền giáo dục chân chính. Mẹ Việt Nam hãnh diện có những đứa con đầu đội trời chân đạp đất hiên ngang như vậy. Tuy nhiên, những nỗi khổ sở của tôi cũng không phải không đoạn trường, nhục nhả. Lúc Cộng Sản mới về không có đêm nào là không họp, mết ting, không ai dám vắng mặt, trụ sở họp lại là một nhà máy cưa bị tịch biên, trống trải, mặc cho gió mưa đầu mùa tạt ngang tạt dọc. Các đại biểu phát biểu ý kiến là chỉ cốt cho biết mình cũng là thành phần quan trọng của cách mạng. Có người nói mà không biết mình nói gì, không biết mình nói gì mà lại sợ nói sai chính sách nên cứ : cách mạng thắng lợi, làm ăn tập thể. Trong số những nhà hùng biện này, đặc biệt có chị Bảy huyện. Trước kia chị đi buôn ve chai, VC lợi dụng nhờ mua đồ tiếp tế, liên lạc. Sau khi CS thành công chúng cho chị chức huyện ủy viên nhưng không phụ trách phần hành nào ở quận hay ở xa, vì chị ta mù chữ, được cái chị có da có thịt tươi mát, trắng trẻo không đến nổi tệ, tuổi sồn sồn mà đức ông chồng thì bệnh tật lại què một chân nên cán bộ cấp nào muốn chị “ủng hộ tí” đều được chị hồ hởi phấn khởi chấp nhận. Do đó mỗi khi phát biểu chị chỉ nhai đi nhai lại “thắng Mỷ rồi mà cứ nhà ai nấy ở, cơm ai nấy ăn, việc ai nấy làm thì có chi lạ ? Phải làm ăn tập thể mới lạ”. Một bữa kia, bỗng nhiên trong đám đông có tiếng : “Có chồng mà trung thành với chồng có chi lạ. Lấy trai mới lạ.”

Bị chạm nọc, chị Bảy huyện xổ nho chùm, hiện nguyên hình một mụ ve chai. Ai cũng không nín được cười, bí thư cũng cười. Sau cùng, bí thư giải tán buổi họp và hứa sẽ điều tra kẻ phá hoại. Nhưng hình như cuộc điều tra không bao giờ bắt đầu và cũng từ đó chị Bảy huyện không còn phát biểu nữa. Cái khổ nữa là phải nghe những danh từ như “ngụy quân, ngụy quyền”,”Tổ quốc Xã Hội Chủ Nghĩa”, “nếp sống mới”, “văn hóa cách mạng”, ‘lính thủy đánh bộ’, nắm” ‘đảm bảo” v. v. . .

Người miền Nam diểu cợt những cái quê mùa, ngớ ngẩn của cán bộ CS miền Bắc, nhiều khi họ lặp lại những cái ngớ ngẩn, ngu ngơ của CS như cà phê cái nồi ngồi trên cái cốc, lọc cà phê mua một tặng một (nịt ngực của phụ nữ), rộng cá trong bồn cầu, TV chạy đầy đường v. v. . . nghe qua thì tức cười, nhưng cười ra nước mắt. Anh em Việt Nam một nhà mà nay cách biệt từ cách sống, ngôn ngữ, lối suy nghĩ, tất cả đều thụt lùi, thụt lùi từ cái xe hơi vẫn gọi ô tô, ô tô con. Phải chăng “Hai Mươi lăm năm xây dựng XHCN Việt Nam” là thành quả này sao ?. Thành quả của Hồ Chí Minh bao năm cương quyết hoàn thành sứ mạng của Đệ Tam Quốc Tế.

Sau khi làm ăn tập thể thất bại, việc họp hành cũng lơ là. Đây là năm thứ ba của thời kỳ “Xuống hàng chó ngựa”. Cứ hai tuần tôi được bà xã cho phép về nhà một lần để đi lể Chủ Nhật, lấy đồ tiếp tế và cũng để biết mình còn liên lạc với thế giới loài người. Hôm đó, tôi vừa về tới nhà thì anh bạn hàng xóm qua. Anh thường báo cho tôi biết những tin tức BBC và VOA. uống trà và . . .nói dốc cho vơi tâm sự. Vừa qua một tuần trà thì. . . hai du kích ập vào, một tên mang súng “ép tai:” (M16) một tên mang carbine chiếu thẳng đèn pin vào mặt tôi hỏi :

Chú có phải tên . . .

Phải, có việc gì không ?

Cầm bằng mình bị lộ, bị bắt trăm phần trăm tôi muốn thoát chạy nhưng lưng dựa vào vách ván, mặt cấn chiếc bàn, bên phải là cửa sổ có song, bên trái du kích chỉ có cánh mới bay ra được. Tên du kích trả lời :

Chú có giấy mời, vừa nói y vừa rút ra một mảnh giấy mỏng. Tôi nói :

Đọc giùm nghe coi. Tôi không có kiếng.

Dạ, giấy mời chú đi tất niên xã.

Tôi có làm gì đâu mà được . . .

Dạ chú được bầu làm Ban Hòa giải khóm.

Hú hồn, chút xíu nữa là “lạy ông con ở bụi này”. Không biết những vị được mời đi ăn cháo lạp bá ra sao chứ tôi được CS mời đi ăn tất niên phải giảm thọ mấy năm. Hai tên du kích ra khỏi nhà rồi mà tôi cứ sợ người bạn ngồi bên cạnh nghe tiếng trống ngực tôi đập trong khi ông ta giải thích :

– Thứ năm vừa rồi Khóm họp để bầu một người làm hòa giải những bất hòa, gây gổ gia đình trong khóm. Không ai nhận nên sau cùng anh Tín nói anh có tội không đi họp thì bắt anh làm. Chỉ việc khuyên bảo những gia đình lộn xộn thôi. Vừa lúc ông Khóm trưởng cũng đến chơi, ông ta giải thích thêm :

– Tám khóm thuộc ấp mình, khóm nào cũng phải có thêm một người phụ trách hòa giải. Ai biểu anh vắng thì bị thiệt thòi. Nhưng không bầu anh thì không biết bầu ai vì khóm chỉ có mười gia đình mà khóm trưởng, khóm phó, y tế, văn hóa thông tin, an ninh, giáo dục hết sáu rồi, chỉ còn bốn gia đình mà hai gia đình kia đàn bà góa. Tôi nói đùa:

– Ông Khóm trưởng loan báo giùm bà con, ai có xích mích nhau hãy ráng đợi hai tuần một lần tôi về rồi gây sự đánh nhau chứ lúc khác tôi ở rẫy không thi hành nhiệm vụ được.

Năm đó xã ăn tất niên rất lớn, một con heo quay lớn, mấy chục con gà, bánh ướt, bánh bèo, bánh hỏi, thịt nướng v. v. . . Sống ba năm với Cách Mạng, với “Sự nghiệp vĩ đại của Bác Hồ sống mải trong quần . . . chúng ta”, ăn cơm gạo Ba lan (một phần gạo độn 3 phần lang, chứ Ba Lan đâu có gạo mà nhập) mà nghe mình cũng được dự một bữa tiệc như rứa thiệt hết ý.

Nhưng như một định luật bất di bất dịch, Cộng Sản bắt lầm giết lầm còn hơn bỏ sót huống chi mời người ăn cổ khơi khơi. Giấy mời ba giờ chiều. Ai cũng nghĩ rằng có giờ cao su cách nào thì cũng nhập tiệc 4 giờ hoặc bốn rưỡi. Sau đó đi lễ Chủ Nhật Tất niên 6 giờ, vì hầu hết dân xã này đạo Công Giáo. Không ngờ dụng ý của tên Bí thư là giữ người lại không cho đi lễ. Hắn cứ phát biểu việc này qua việc nọ, mùi thức ăn ở nhà sau cứ xông lên ngào ngạt làm khổ cái dạ dày đói meo của chúng tôi, đây cũng là dụng ý của hắn, hết thành quả của nông nghiệp rồi thương nghiệp, thi đua đạt chỉ tiêu v. .v . . . khi hắn mỏi miệng thì chỉ người khác tiếp, hết chuyện thì chờ một vài cán bộ trên Huyện xuống tham gia, mải gần 6 giờ rồi mà hắn chưa khai mạc dù Huyện xuống đã đầy đủ, dù hắn và các tên khác đã hết đề tài.

Chúng tôi đành phải từ giã ra về. Hắn thuyết phục : “Tuần nào cũng đi lễ, nghỉ một tuần Chúa đâu có ác đến nỗi phạt, vì một năm mới có một bữa tiệc tất niên.” Sau cùng hắn giận dữ cho là khinh dễ hắn nhưng hầu hết chúng tôi đành phải rút lui. Sau đó hắn nói đã ân hận không thèm mời vị linh mục, vì hắn tưởng rằng để ông linh mục làm lễ một mình. Cái tệ hơn nữa là những người ở lại chỉ được ăn bún nước mắm vì bao nhiêu thịt thà đều được chia phần cho cán bộ và gởi cho “các anh ở trên”.

Để nhớ Tết 1978.

Kiêm Ái

THỊT CHÓ

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Thịt chó được bán tại một chợ ở Hà Nội, Việt Nam

Thịt chó là thịt của các loài chó nhà. Trong lịch sử, việc ăn thịt chó đã được ghi nhận tại nhiều vùng trên thế giới, bao gồm Đông Á, Đông Nam Á, Tây Phi, châu Âu, châu Đại Dương và châu Mỹ.^[1] Tại thế kỷ 21, thịt chó vẫn là một món ăn thông thường tại Trung Quốc,^[2] Hàn Quốc^[3] và Việt Nam.^[4]

Hiện nay, đối với một số nền văn hóa, thịt chó được coi là một phần của văn hóa ẩm thực hàng ngày, nhưng đối với một số nước khác, đặc biệt là phương Tây, việc ăn thịt chó được coi là điều cấm kỵ, mặc dù họ cũng ăn thịt chó trong điều kiện chiến tranh hoặc thiếu lương thực.^[5][6] Theo ước tính năm 2014, mỗi năm có 25 triệu con chó bị con người giết lấy thịt.^[7]

Phong tục ăn thịt chó tại các quốc gia

Tại các nước như Việt Nam, Hàn Quốc, Trung Quốc, thịt chó là món ăn khoái khẩu và được tiêu thụ nhiều, trong khi đó tại nhiều quốc gia Tây phương và Hồi giáo, việc giết chó làmView thịt và ăn thịt chó (và mèo) được coi là tàn bạo và bị cấm^[8] Loài người không phải là loài duy nhất thích ăn thịt chó, loài báo hoa mai được biết như là những kẻ thèm thịt chó và sẵn sàng liều lĩnh xông vào nhà dân để giết chó nuôi.

Có 11 vùng lãnh thổ trên thế giới ăn thịt chó, bao gồm: Trung Quốc, Indonesia, Hàn Quốc, México, Philippines, Polynesia, Đài Loan, Việt Nam, Bắc Cực, Nam Cực, và Thụy Sĩ.^[9]

Việt Nam

Thịt chó đã được sơ chế ở ngoại vi Hà Nội

Thịt chó luộc, dồi chó dùng kèm với rau sống & mắm tôm tại một quán thịt chó bình dân ở miền Bắc Việt Nam.

Việt Nam là một trong những nước ăn thịt chó nhiều nhất thế giới với 5 triệu con chó được làm thịt và tiêu thụ mỗi năm.^[10] Cũng do nhu cầu tiêu thụ thịt chó lớn nên đã xảy ra hiện tượng trộm chó để đáp ứng nguồn tiêu thụ cho các quán thịt chó. Chó ở Việt Nam dùng làm thịt thường là chó cỏ không phải các loại chó kiểng vì được cho là vừa đắt vừa không ngon.

Ở miền Bắc Việt Nam, thịt chó được một bộ phận dân cư đặc biệt ưa chuộng. Những vùng thịt chó nổi tiếng (hoặc đã từng nổi tiếng) đến mức được định danh thương hiệu (một cách không chính thức) có thể kể đến "thịt chó Nhật Tân" (Hà Nội), "thịt chó Vân Đình" (Hà Nội), "thịt chó Việt Trì" (Phú Thọ), "thịt chó Tiên Lãng" (Hải Phòng), "thịt chó Cầu Vòi" (Nam Định)^[11].

Cội nguồn ăn thịt chó bắt đầu từ lễ hiến tế chó trong tín ngưỡng dân gian. Người ăn đầu tiên là thầy cúng, thầy phù thủy mà cũng chỉ ăn lén, ăn vào lúc tối trời, đêm hôm. Do mặc cảm tội lỗi xưa nay chẳng ai nói toạc ra là ăn thịt chó. Do kiêng kỵ nên người ta nói chệch là ăn thịt cầy, mộc tồn ("cây còn" nói lái của "con cầy").^[12]

Thịt chó thường được các đầu bếp Việt Nam chế biến thành các món: thịt luộc (biến thể là hấp hoặc phay); dồi nướng; lòng hấp; thịt nướng (biến thể là quay, chả chìa); nhựa mận (biến thể là xào lăn); xáo măng (biến thể là lẩu). Các gia vị chính để chế biến món thịt chó là: sả, riềng, mẻ, mắm tôm, lá mơ trắng. Các đồ ăn và rau thơm đi kèm: bánh đa, húng chó, hành sống, mơ tam thể, củ sả, ớt trái,.. Tuy phổ biến khái niệm "thịt chó bảy món", "cầy tơ bảy món", nhưng đó chỉ là con số có tính giả định, thực tế số lượng các món thịt chó có thể nhiều ít tùy theo người đầu bếp. Tuy thịt chó thường đi liền với húng chó, riềng, sả... nhưng đặc biệt nhất vẫn là mắm tôm. Đồ uống thường sử dụng với thịt chó là rượu đế; bia.

Quan niệm người Việt mê tín dị đoan từ trước đến nay vẫn cho rằng: ăn thịt chó đầu năm, đầu tháng thì sẽ không tốt, không gặp may mắn trong cả năm, cả tháng đó; nhưng ăn thịt chó vào cuối năm, cuối tháng hoặc sau khi gặp một chuyện không hay thì lại là xua đuổi cái "vận đen" đi.

Trước đây, phần lớn chó ở Việt Nam bị người nhà tự giết thịt hoặc bán lấy tiền, nhưng gần đây, ngày càng nhiều người Việt Nam coi chó là một thành viên trong gia đình chứ không phải là tài sản để bán, là vật nuôi lấy thịt như trước. Để đáp ứng nhu cầu thịt chó cho các cửa hàng, rộ lên tình trạng câu trộm, bắt trộm chó gây nhiều bức xúc trong dư luận và người dân, nhưng pháp luật Việt Nam lại không có quy định đủ mạnh để răn đe tội phạm bắt trộm chó (các nhà làm luật Việt Nam vẫn giữ lối tư duy coi chó chỉ là một thứ tài sản rẻ tiền, trong khi thực tế nhiều người Việt Nam rất yêu quý và coi chú chó là một thành viên trong gia đình). Kết quả là nhiều vụ bắt trộm chó dẫn tới hậu quả nghiêm trọng (trộm chó bắn chết chủ nhà khi họ cố bảo vệ chó, hoặc kẻ trộm bị người dân bắt được và hành hung đến chết do quá bức xúc).

Thời gian gần đây, với việc chó được nuôi làm cảnh ngày càng tăng thì phong trào phản đối việc giết thịt chó tại Việt Nam cũng ngày càng mạnh lên. Các tổ chức bảo vệ động vật lên án việc giết thịt chó tại Việt Nam là một truyền thống dã man từ thời trung cổ, đã vậy nó còn dẫn tới tình trạng bắt trộm chó gây nhiều căm phẫn trong dư luận. Vì vậy, các tổ chức này kêu gọi người Việt Nam hãy thay đổi thói quen ăn thịt chó, đồng thời Nhà nước Việt Nam cần thay đổi cách nghĩ xưa cũ và đưa ra bộ luật cấm việc giết mổ và ăn thịt chó như các nước khác.

Tại miền nam Việt Nam, hiện tượng ăn thịt chó không phổ biến. Chỉ từ sau 1954, khi người Công giáo từ miền Bắc di cư vào thì người miền Nam mới biết đến thịt chó một cách phổ biến. Nhiều vùng có đông người Công giáo di cư như Hố Nai, Biên Hòa... có nhiều quán thịt chó. Tại Sài Gòn, người ta dễ tìm thấy các quán thịt chó ở quận Tân Bình, Gò Vấp...

Hàn Quốc

Người Triều Tiên cũng rất thích món thịt chó. Seoul (Hàn Quốc) từng có cả một "phố thịt chó". Tuy nhiên các món thịt chó Triều Tiên có phương thức chế biến khác Việt Nam. Thường thường thịt chó được người Triều Tiên rất quý, khi mổ chó họ hay cất giữ tủ lạnh và lấy ra dùng dần bằng cách cho vào nồi cùng với các loại rau, nấm nấu dưới dạng lẩu.

Tuy nhiên, cùng với sự phản đối ngày càng nhiều của các tổ chức bảo vệ động vật và dư luận quốc tế, người Hàn Quốc đang dần thay đổi thói quen và phong tục ăn thịt chó. Tại Thế vận hội năm 1988 tại Seoul và Giải bóng đá vô địch thế giới 2002, chính phủ Hàn Quốc phải cho đóng cửa các nhà hàng bán món này để tránh bị những người phương Tây yêu động vật kêu gọi tẩy chay.

Năm 2007, Quốc hội Hàn Quốc thông qua Luật Bảo vệ Động vật, quy định hành vi buôn bán, giết mổ chó một cách dã man là bất hợp pháp. Sau khi đạo luật này được thông qua, nhà chức trách Hàn Quốc đã bắt đầu xử lý, trừng phạt những người hành hạ, ngược đãi và sát hại dã man các loài động vật nuôi, nhất là loài chó. Năm 2016, Chính phủ Hàn Quốc đã ra lệnh cấm tự giết mổ chó và di dời các lò mổ tại chợ Moran, chợ thịt chó lớn nhất nước này. Đây được xem là một bước đi mới trong việc chấm dứt truyền thống ăn thịt chó tại nước này. Theo BBC, trước kia Seoul từng có 1.500 cửa hàng thịt chó thì nay đã giảm xuống chỉ còn 700 cửa hàng.

Hàn Quốc cũng đẩy mạnh chiến dịch vận động nhằm kêu gọi mọi người không ăn thịt chó. Dưới sức ép mạnh mẽ và những chiến dịch vận động quyết liệt, thói quen ăn thịt chó trong xã hội Hàn Quốc đã có những thay đổi. Năm 2015, chỉ còn khoảng 30% người Hàn Quốc còn ăn thịt chó và 59% người trẻ Hàn Quốc dưới 30 tuổi hoàn toàn chưa từng ăn thịt chó. Trong đó, 62% số người nói rằng chó là vật nuôi chứ không phải thực phẩm, và việc ăn thịt chó là một “nét văn hóa lỗi thời” cần được loại bỏ.

Trung Quốc

Xẻ thịt chó ở Quảng Đông, Trung Quốc

Một đĩa thịt chó tại Quế Lâm, Trung Quốc

Món thịt chó rất phổ biến ở Trung Quốc, nước tiêu thụ nhiều thịt chó nhất châu Á với số lượng 20 triệu con mỗi năm. Có những vùng hàng năm có hẳn một lễ hội giết chó, khoảng 5000 tới 15000 con chó bị giết trong các ngày lễ này.^[15] Thịt chó cũng là một thực phẩm bổ dưỡng cho các phi công lái tàu vũ trụ của Trung Quốc ^[16]

Trung Quốc đã tổ chức lễ hội thịt chó ở thành phố Ngọc Lâm (tỉnh Quảng Tây) và gặp phải phản ứng dữ dội của các nhà hoạt động vì quyền động vật.^[17]

Trước khi Thế vận hội Bắc Kinh 2008 diễn ra, chính phủ nước này đã yêu cầu bỏ thịt chó ra khỏi thực đơn của các nhà hàng để không gây khó chịu cho du khách nước ngoài.

Đài Loan

Thịt chó được một số người dân Đài Loan tin rằng có lợi cho sức khoẻ, bao gồm việc cải thiện tuần hoàn và tăng nhiệt độ cơ thể.^[18] Năm 2001, chính phủ Đài Loan áp đặt một lệnh cấm bán thịt chó, do áp lực của các nhóm phúc lợi động vật trong nước đồng thời mong muốn nâng cao nhận thức quốc tế, mặc dù có một số phản đối.^[19] Năm 2007, một luật khác đã được thông qua, tăng đáng kể tiền phạt dành cho người bán thịt chó.^[18] Tuy nhiên, các nhà vận động nhân quyền đã cáo buộc chính phủ Đài Loan không truy tố những người tiếp tục giết mổ và phục vụ thịt chó ở các nhà hàng.

Vào tháng 4 năm 2017, Đài Loan trở thành nước châu Á đầu tiên chính thức cấm tiêu dùng thịt chó và thịt mèo cũng như phạt tù đối với những người giết và tra tấn thú vật. Đạo luật Bảo vệ Động vật được luật pháp thông qua nhằm mục đích trừng phạt việc bán, mua hoặc tiêu thụ thịt chó hoặc thịt mèo với mức phạt từ 50.000 Đài tệ đến 2 triệu Đài tệ. Những sửa đổi luật cũng tăng cường trừng phạt đối với những người cố tình làm hại động vật đến mức tối đa là 2 năm tù giam và phạt tiền từ 200.000 Đài tệ đến 2 triệu Đài tệ.^[20]

Philippines

Tại Philippines, thịt chó được bán với giá 1,3 đô la/kg. Việc kinh doanh, bán thịt chó mang lại cho nước này khoản doanh thu gần 3,8 triệu đô la, và gần 500.000 con chó bị giết mỗi năm.^[9]

Các quốc gia Tây phương

Hoàng thân Henrik của Đan Mạch, người từng có thời gian dài sống ở Việt Nam đã từng phát biểu rằng thịt chó là món khoái khẩu của ông ^[21]

Tuy nhiên, tại nhiều quốc gia Tây phương, việc giết chó làm thịt và ăn thịt chó được coi là tàn bạo và bị cấm.^[22][23] Đã từng có nhiều phong trào trên thế giới chống lại việc giết chó làm thịt tại Hàn Quốc, Việt Nam ^[24] và có đưa thành nghị quyết Liên Hiệp Quốc.^[25]

Các quốc gia Hồi giáo

Tại nhiều quốc gia theo Hồi giáo, việc giết chó làm thịt và ăn thịt chó bị coi là kinh tởm và bị cấm.^[26]

Nhưng tại Syria, do chiến tranh, nhiều người bị đói, vì thế người dân ở đây được phép ăn thịt chó để khỏi chết đói.^[27]

Đặc điểm

Theo Đông y, thịt chó có vị mặn, tính nóng, chua, không có độc. Thịt có tác dụng bổ dưỡng, trợ dương, ích khí trừ hàn. Thịt chó vừa là thực phẩm bổ dưỡng vừa là vị thuốc tốt cho người có máu hàn.

Về dinh dưỡng, thịt chó giàu protid, lipid, Ca, P, Fe. Bình quân 100g thịt cung cấp 348 calo. Xương chó có canxi dạng phosphat, carbonat^[28].

Hình ảnh

Món Gaegogi (thịt chó) hầm tại một nhà hàng ở Seoul, Hàn Quốc

Một nồi lẩu với thịt chó ở Bắc Kinh, Trung Quốc

Một cửa hàng bán thịt chó tại chợ Gyeongdong, Seoul, Hàn Quốc.

Thịt chó tại một nhà hàng ở Hà Nội

MÙA XUÂN NĂM ĐÓ, Ở SUỐI MÁU

- NGUYỄN THIẾU NHẪN -

Một hôm, Tuấn, thiếu úy pilot ở nhà 2 qua nhà 4, đưa cho tôi một mảnh nhôm cánh máy bay, nói:

“Anh nhờ anh Lộc vẽ cho em một cái lược, phần còn lại em cho anh và anh Lộc.”

Do đó, tôi quyết định làm một cái lược nhôm tặng T. trong kỳ thăm nuôi vào dịp Tết sắp tới.

Chỉ trừ những ngày phải đi lao động, suốt ngày tôi kỳ cục mài miếng nhôm trên nền xi măng. Chẳng mấy lúc rồi cũng nên hình chiếc lược. Anh Lộc vẽ chiếc lược theo kiểu lược đàn bà có chuôi cong ở phía tay cầm, mà anh cho biết là sẽ trình bày thành hình con chim phượng. Tôi cũng chưa hình dung được những lời anh Lộc nói, nhưng khi anh dùng bút chì vẽ lên chiếc lược của Tuấn thì tôi hoàn toàn tin tưởng ở những lời nói của anh. Nhìn chiếc lược của Tuấn, tôi “hạ quyết tâm” sẽ làm một chiếc lược như thế.

Lúc đưa cái sủi “sủi” thành hình cây tùng có khắc hai chữ N và T là tên tắt của tôi và vợ tôi, Tuấn trầm trồ:

“Nhứt anh rồi, cái lược của anh còn đẹp hơn cái của em.”

Tới lúc tôi nhờ anh ta khắc vào mặt bên kia của cái lược câu lục bát:

“Như là đang vẫn có anh

Tay lùa mái tóc trăm năm tình nồng!”

thì Tuấn năn nỉ bắt tôi phải “sáng tác” cho anh ta một câu thơ lục bát, làm tôi bối rối quá sức. Cái khó ở đây là cái lược của Tuấn làm cho bà mẹ. Tôi cố suy nghĩ rồi cũng làm được cho Tuấn câu lục bát đề trên chiếc lược:

“Lược này con gửi mẹ hiền
Là trăm nhung nhớ, là nghìn mến thương!”

Tuấn khoái chí lắm, vừa lấy lá mít chà bóng chiếc lược vừa ngâm nga câu thơ. Ông Long, người được thăm nuôi có quà nhiều nhất từ trước đến giờ, là người ăn cơm chung với Tuấn, thấy anh ta cứ ư ử “… là trăm nhung nhớ, là nghìn mến thương” bèn gắt anh ta:

“Chú cũng vừa thôi. Hồi đó ở ngoài… đời lo bay bướm, hổng nghe lời bà già đi cưới vợ theo ý của bả. Giờ vô đây dài cổ chờ thăm nuôi, bày đặt trăm nhớ, nghìn thương.”

Tuấn cười ằng ặc, ôm vật ông già:

“Thôi mà bố già, bố già để cho con cái lấy điểm với bà già chút đỉnh chớ bố già. Bố già mà đồng ý thì con xung phong làm rể bố già ngay.”

Ông Long vừa lồm cồm ngồi dậy, vừa đưa tay phân bua:

“Anh em coi có thằng rể nào mất dạy như thằng rể này không?”

Giọng nói của ông hàm chứa sự yêu thương.

Trước đó, các tù binh được hướng dẫn cách thức gửi thư về gia đình với phiếu thăm nuôi. Những người đã nhận được thư, được quà của gia đình trong thời gian qua vui vẻ bàn tán. Một số người khác không thư, không quà thì âu lo vì không biết giờ gia đình ra sao.

Nguyễn Tuyên, người bị thất lạc vợ con trong những lần di tản, nói giọng buồn bã:

“Gởi thì gởi chớ cũng hổng hy vọng gì. Cha tôi thì già quá rồi, lại ở tuốt ngoài miền Trung. Còn vợ con tôi hổng biết bây giờ nó phiêu bạt nơi đâu.”

Anh ta châm đóm hút điếu thuốc lào:

“Cả đời lo đánh nhau, chẳng có lo được gì cho vợ con, lâu lâu gởi về cho mẹ con nó tháng tiền lương chết đói. Cũng may là bên ông già, bà già vợ tôi khá giả. Giờ hổng biết ra sao. Vợ tôi nhỏ đi học, lớn lên là đụng tôi, nó có biết làm cái gì đâu.”

Ai nấy nghe anh ta nói đều nín thinh. Trần Văn Long, cựu Trung úy Hải quân là người có hoàn cảnh đáng thương nhất, theo lời kể của anh ta. Khi anh ta đi cải tạo thì vợ anh ta đang mang thai 4 tháng, và trong suốt thời gian qua anh ta chẳng nhận được thư từ tin tức gì cả. Anh ta cũng cho biết là gia đình vợ anh ta rất nghèo.

Bên cạnh người buồn thì lại có những kẻ vui. Vũ Ngọc Yểm, cựu đại đội trưởng điạ phương quân, cứ tối ngày lải nhải:

“Kỳ này tớ nhắn vợ tớ mang ‘cái ý’ lên cho tớ. Kỳ này phải hôn hít trừ hao mới được.”

Tường, cựu đại úy lái F5, không bao giờ bỏ lỡ cơ hội “kê” Yểm:

“Mẹ, nói cho dữ, tới bữa đó mụ vợ mang lên cho chú Yểm cái… nón cối, chừng đó tha hồ mà… suyển.”

“Làm gì có, chú Tường. Vợ Yểm mà chú Tường. Yểm có cho mang sì-líp sắt rồi mà chú Tường.”

Nói xong anh ta cười hềnh hệch.

Cùng với việc viết thư gửi phiếu thăm nuôi, dặn dò các thứ quà đem theo, Ban Chỉ huy Trại ra lệnh làm báo tường.

Đoàn Hân, Võ Văn Lộc và tôi được giao việc thự hiện tờ báo tường nhà 4. Các bài vở trước khi viết vào báo phải nộp cho cán bộ quản giáo.

Một hôm tôi rất ngạc nhiên khi tên cán bộ tên Mô vào nhà 4 gọi tên tôi. Tên cán bộ này mặt rổ hoa. Điểm đặc biệt là bao giờ y cũng mặc một bộ quân phục không đồng màu” nếu chiếc áo màu nhạt thì cái quần màu sậm, và trái lại. Tôi vẫn coi thường sự hiểu biết của y trong những lần y tập họp toàn trại và ê a đọc những bản “lý lịch trích ngang” của các tù binh. Chúng tôi không sao nín cười được khi y ê a đọc: “trường Ma ri e Cu ri e…” Thế nên, hôm đó, tôi rất đổi ngạc nhiên khi y lấy ra hai bài thơ đưa cho tôi. Một bài có làm dấu mực đỏ ở mấy câu thơ:

“… Cây độc lập, quả tự do
Bác trồng quả mộng chĩu cành ước mơ
Bác ra đi thật bất ngờ
Để thương, để nhớ đỏ bờ yêu thương
Đời còn ánh sáng vầng dương
Vẫn như có Bác soi đường ta đi!”

Tôi chợt giật mình khi tên quản giáo Mô nói:

“Học tập cải tạo lâu rồi mà vẫn còn tư tưởng phản động. Sao cây độc lập mấy quả tự do của bác trồng mà lại là mộng mơ. Loại bài này ra khỏi tờ báo ngay.”

Tôi đứng nín thinh, nghe rõ cả hơi thở của mình. Tôi không ngờ cái tên quản giáo cứ ê a “ma ri e, cu ri e”, cứ Iran, Iraq thì đọc thành “Một răng, Một rắc” lại có suy nghĩ chết người như vậy.

Chưa hết, anh ta chỉ vào bài thơ “Gặp lại em giữa mùa Xuân mới” của tôi và hỏi:

“Tại sao ‘Ta khóc mà em đâu có hay?’ Gặp lại vợ thì phải vui vẻ chứ, tại sao lại khóc là thế nào?”

Tôi đọc lại mấy câu thơ:

“Gặp lại em giữa mùa Xuân mới
Lòng tràn thương nhớ, tay cầm tay
Nhìn nhau lòng bỗng dưng bối rối
Ta khóc mà em đâu có hay!…”

và cảm thấy mình chới với thực sự.

Sau lần gặp tên quản giáo Mô, tôi càng e dè hơn khi có hứng khởi định làm một bài thơ.

Ngày thăm nuôi rồi cũng tới. Ngay từ sáng, Ban Chỉ huy Trại đã thông báo danh sách thăm nuôi trên loa phóng thanh. Ở nhà 4, anh Lộc, Tường, Vũ Ngọc Yểm và tôi có tên trong danh sách thăm nuôi đợt đầu tiên. Không ai bảo ai cùng nhau ra giếng tắm. Tường trêu Yểm:

“Ráng mà kỳ cọ cho sạch mùi cải tạo, chú Yểm nhé. Kẻo thiếm Yểm chịu mùi không thấu, lần sau thiếm đíu có đi thăm nữa đấy.”

Yểm cười hề hề:

“Đêm qua suốt đêm tớ cả ngủ được, gần sáng lại lên cơn, chả còn viên thuốc nào. Bữa nay mà mẹ đĩ không mang thuốc suyển lên, chỉ có nước chết!”

Tôi cảm thấy ái ngại khi nghe Yểm nói. Nhiều đêm chợt thức giấc, thấy anh ta trùm chiếc tấm đấp bằng vải ka-ki, ngồi khò khè vì đang lên cơn suyển trông rất là tội nghiệp. Thường anh ta dùng thuốc rất tiết kiệm, theo anh ta nói thì sợ dùng hoài quen thuốc phải tăng “đô”. Ở nhà 4 còn có anh Lương, cựu đại úy tòng sự ở Nha Quân pháp cũng bị suyển. Anh này thì ít lên cơn hơn Vũ Ngọc Yểm, nhưng hôm nào anh ta lên cơn thì cả nhà 4 chẳng ai ngủ được. Trong tổ, mọi người đều đồng ý miễn công tác lao động nặng cho các người bệnh.

Ở nhà 4 còn có một bệnh nhân đặc biệt khác là anh Tân, cựu Thiếu úy Chiến tranh Chính trị. Đối với những người bệnh khác thì mọi người đều thương hại, ái ngại. Riêng với anh Tân, có người lại đâm ra ghét anh ta và đề nghị không cho miễn công tác nặng trong các phiên trực của anh ta. Mặc cho mọi người thương, ghét, anh ta chẳng muốn đi lao động rồi thì chẳng có ai mà bắt buộc được anh ta, ngay cả cán bộ quản giáo. Anh ta là một bệnh nhân đặc biệt: anh ta bị bệnh trĩ.

Người-đau-khổ-vì-bệnh-trĩ này chỉ cần bước ra khỏi hàng, nhăn mặt nhíu mày, vạch cái đít quần máu me tùm lum là chẳng ai còn lòng dạ nào kẻ vạch với anh ta. Nguyên do anh ta bị kẻ vạch là vì có người nào đó bảo là anh ta tuyên bố: “Muốn làm chảy máu lúc nào cũng được.” Tôi không tin chuyện này, bởi đâu có ai dại gì đi làm chảy máu để khỏi đi lao động. Trong tù ăn uống thiếu dinh dưỡng, ai dại gì tự làm đổ máu mình, dù là đổ máu vì… bệnh trĩ.

Những người tù được thăm nuôi đợt đầu tiên được lệnh tập họp ở gần nhà 1. Mười lăm người tù đều lạ hẳn ra trongnhững bộ quần áo “vía” đã lâu được xếp cẩn thẩn cất trong đáy túi cá nhân: những bộ quần áo ngoài đời. Trên mặt mỗi người đều lộ nét vui vẻ.

Qua khỏi mô đất cao ngăn cách bên ngoài với trại giam đã thấy hiện ra khu nhà thăm viếng. Những người thăm nuôi đang trình giấy tờ cho những cán bộ trại giam ở một căn nhà tôn kế hàng rào. Theo lệnh tên vệ binh, mười lăm người tù thăm nuôi đợt đầu của phân trại K.4 tập họp lại. Kế đó, tên cán bộ phụ trách việc thăm nuôi đến sinh hoạt nội qui, qui định về việc thăm viếng. Mười lăm người tù vừa nghe tên cán bộ đọc nội qui, qui định vừa đưa mắt nhìn về phía những người đi thăm nuôi để tìm người thân. Mười lăm người tù đồng thanh đáp “rõ” khá to, khi tên cán bộ hỏi: “Các anh đã rõ chưa?” Và sau đó, chúng tôi được phép vào nhà thăm viếng.

Tôi không phải tìm kiếm lâu. T. đứng ngay cửa ra vào, phía bên trái. Tôi nhìn sửng T trong chiếc áo bà ba vải phin trắng, quần lụa đen, một bên tay chiếc nón lá. Thực mà – đâu phải là mơ. Cầm tay em vẫn còn ngờ chiêm bao! Mới có hơn một năm trời xa cách mà tôi tưởng chừng như đã xa nhau hàng bao nhiêu niên kỷ. Vẫn chiếc trán cao bướng bỉnh, đôi mắt long lanh nụ cười bây giờ đã có nét u buồn. Điều khác biệt là chiếc băng-đô màu tím không còn nằm ngang mái tóc đã bắt đầu ngay ra vì lâu ngày chưa được uốn lại. Bao nhiêu điều định nói tới lúc đó quên mất tiêu. T cũng yên lặng nhìn tôi. Chúng tôi yên lặng có đến vài phút. Sau đó, tôi hỏi thăm về tin tức gia đình, người thân: gia đình T. ở Vĩnh Long, gia đình tôi ở Biên Hoà. Chợt T. kêu lên:

“Em quên mất là có thiếm ba với gái Hai cũng đi thăm anh, mà không được phép vô vì giấy phép chỉ có tên em.”

Tôi và T. đi ra chỗ phòng nhận giấy thăm nuôi. Tôi trình bày hoàn cảnh của mình với tên cán bộ. Y suy nghĩ một lúc, rồi nói:

“Tôi đồng ý cho phép anh gặp một trong hai người, ở ngay hàng rào này.”

Tôi cám ơn anh ta lia lịa và xin được gặp người thiếm. Tên cán bộ hỏi tên và y đi ra phía hàng rào gọi tên người thiếm của tôi. Bà hấp tấp đi vào. Bà khóc khi nhìn thấy tôi. Tôi cố nén khóc, hỏi thăm tin tức về ông nội tôi và người chú. Được biết ông nội tôi và người chú đã về quê. Tên cán bộ nhìn đồng hồ:

“Hai phút nữa thôi đấy, nói gì thì nói cho xong.”

Bà thiếm tôi nghe nói, lật đật móc túi lấy một cuộn tiền, vói tay qua hàng rào, nhét vào túi áo của tôi:

“Chú thiếm cho cháu, để dành mà tiêu xài. Cháu cứ yên tâm học tập. Ông nội và chú vẫn khoẻ. Ông nội nói muốn đi thăm cháu mà vì được tin vợ cháu cho hay trễ quá. Ông nội nói kỳ tới sẽ đi thăm cháu.”

Tên cán bộ nói lớn:

“Thôi, thế là đủ rồi. Anh chị hãy trở vào.”

Bà thiếm vừa quay đi vừa khóc. Gái Hai, đứa con gái lớn của bà đứng ở phía hàng rào ngoài xa, đưa tay vẫy vẫy. Tôi và T. trở vào nhà thăm nuôi. Chỗ khi nảy đã có người ngồi. Chúng tôi đứng ở kế bức vách lá dừa. T. hỏi nhỏ:

“Em nghe nói trại Suối Máu này là trại chuyển tiếp. Anh có biết anh sẽ bị đưa đi đâu nữa không?”

Tôi lắc đầu. T. nói:

“Em có đem theo mấy bộ quần áo lạnh cho anh. Nghe nói sắp tới người ta sẽ đưa ra Bắc nhiều lắm. Anh hãy an tâm. Đừng lo gì cho em.”

Tôi siết chặt tay T. Vừa lúc đó tiếng loa phóng thanh thông báo hết giờ thăm viếng. T kéo ở dưới băng hế ngồi hai chiếc giỏ đệm đưa cho tôi. Tôi đưa cho T cây trâm cài và chiếc lược bằng nhôm cánh máy bay mà tôi đã cố công làm trong mấy tháng qua. Tôi bỏ trong túi áo T bài thơ “Tình Ca” mà tôi đã cặm cụi chép bằng những hàng chữ thật nhỏ. Tôi siết chặt tay T, nói:

“Thôi em về, cho anh gửi lời thăm ba má, mấy em và gia đình mạnh giỏi.”

T lấy từ túi áo một xấp tiền, nhét vào túi áo tôi. Tôi nói:

“Anh cũng còn tiền, lại mới có tiền của chú thiếm cho, em cất lại đi.”

T nói:

“Anh cứ giữ lấy, ở trong trại ăn uống cực khổ thì đi ăn câu lạc bộ. Em thấy anh ốm lắm đó. Anh đừng hà tiện. Ở ngoài em còn xoay sở được. Anh yên tâm, đừng lo gì cho em.”

Trời đất! T. cứ tưởng như hồi tôi còn đang thụ huấn ở quân trường Thủ Đức không bằng. Tôi im lặng, một phần thực hiện đúng nội qui; phần khác, tôi cũng không muốn T. âu lo về tôi. T. che chiếc nón lá lúc chúng tôi hôn nhau từ giã. T. nói, thôi anh vô. Nàng cứng rắn như vậy, nhưng tôi biết trên đường về nàng sẽ khóc.

Những tên cán bộ và vệ binh đang lớn tiếng với những tù binh và thân nhân đang bịn rịn kéo dài giờ thăm nuôi. Tôi thấy Yểm ôm sát người vợ không rời, mặc dù tên cán bộ lớn tiếng:

“Anh kia, chả biết nếp sống văn hóa mới gì cả.”

Anh Lộc đang bỏ mấy món đồ gì đó vào chiếc túi và đưa lại cho chị Huệ. Tường xách hai giỏ đệm thật to đứng kế bên tôi hồi nào. Anh ta chưa có vợ con gì. Ba má anh ta từ Sàigòn lên thăm. Anh ta cười, hỏi:

“Gặp vợ vui vẻ, hả?”

Tôi ngoái lại, thấy T. đang đưa tay vẫy vẫy. Đoàn tù thăm nuôi bước qua mô đất cao là khuất hẳn với bên ngoài. Chúng tôi được lệnh bày các thứ được thăm nuôi ra để kiểm soát. Tôi vừa giấu bớt số tiền vào chiếc túi đựng hộp quẹt của chiếc quần jean, thì nghe tên cán bộ quát tháo:

“Đem tiền vào làm gì mà lắm thế. Định vượt trại đấy à?”

Tôi không nghe rõ tiếng trả lời của người tù bị hạch sách. Tiếp theo, tên cán bộ lại kêu lên;

“Còn thư nữa, chúng tôi giữ lại. Đã sinh hoạt rồi mà chẳng chịu chấp hành gì cả”

Một lúc sau, tiếng hạch sách lại vang lên:

“Mang thuốc vào trại làm gì mà lắm thế?”

Giọng Tường nói nhỏ bên tai tôi:

“Chú Yểm bị đì quá.”

Thì ra người bị hạch sách là Vũ Ngọc Yểm. Tôi nhìn về phía Yểm thì thấy anh ta đang phân trần gì đó. Tên cán bộ kêu lên:

“Thế anh bảo trong trại không có thuốc để chữa trị cho trại viên à?”

Yểm lại phân trần nho nhỏ. Một lúc sau, tên cán bộ gật gù.

Việc khám xét rồi cũng xong. Yểm và một vài người bị giữ lại thư. Chúng tôi nhanh chóng thu xếp đồ đạc để vào trại. Việc mấy bức thu bị giữ lại làm tôi âu lo. Biết đâu người nhà chúng tôi cũng bị khám xét. Bài thơ chẳng có gì là phản động nhưng biết đâu lại trở thành quan trọng khi bọn cai tù muốn đặt thành vấn đề. Tôi bị mất ăn, mất ngủ cả tuần về việc này. Mọi việc rồi cũng qua đi. Cũng mừng.

Qua đợt thăm nuôi, chúng tôi lên tinh thần thấy rõ. Ở bệnh xá bớt người bệnh vì người nhà đem thuốc vào.

Qua đợt thăm nuôi có không biết bao nhiêu chuyện dở khóc, dở cười xảy ra. Nghe tôi kể chuyện vợ tôi khuyên “ở trại ăn uống cực khổ thì đi câu lạc bộ,” Tường ôm bụng mà cười, lúc sau nói:

“Bà già tôi bả cũng nói vậy. Ở nhà cứ tưởng như là tôi đang đi tu nghiệp ở nước ngoài. Ông già tôi còn… đã nữa. Ổng mang theo cái áo ba-đờ-suy bằng nỉ tôi mua ở Mỹ hồi đi “học lái máy bay Con Ma”, đưa cho tôi, nói: “Con đem vô có lạnh thì mặc.” Phải nói mãi là không có chỗ cất, ông mới chịu mang về.”

Nói chung, chúng tôi không ai muốn nói thực cái cảnh khổ mà mình phải chịu đựng trong những năm tháng vừa qua cũng như những ngày sắp tới. và gia đình cũng biết là chúng tôi cực khổ nhưng không ai hình dung được những điều khổ cực mà chúng tôi phải trải qua trong những trại tù tập trung.

Trong đợt thăm nuôi vừa qua đã có một chuyện cảm động xảy ra. Đó là chuyện anh Lê Quang Hiển, cựu Đại úy Quân Cảnh thuộc Bộ Tổng Tham Mưu Quân lực Việt Nam Cộng Hòa. Bà mẹ anh ta đưa cô gái mà trước cuộc đổi đời hai người đã hứa hôn.

Trong lần thăm nuôi này, cô gái theo người mẹ anh ta vào thăm viếng, tuyên bố “hôm nay ngày của hai người” mặc dù chẳng “có khung cửa hẹp khép đời chung quanh” (thơ Viên Linh) mà chỉ có bốn bức vách lá dừa khô của nhà thăm viếng của trại giam. Anh Hiển ở nhà 1. Sau này, trong những lần lao động chung, tôi có hỏi anh ta về việc này. Anh cười, xác nhận là có chuyện này. Anh ta nói: “Tôi cũng không hiểu tại sao cô ta làm vậy. Mình ở trong này biết chừng nào mới về.

Cô ta nói chuyện đó không cần thiết. Chỉ cần biết tôi đồng ý cưới cô ta làm vợ là được rồi. Bà già cũng nói vô, thành thử rốt cuộc tôi phải chịu.” Anh ta chắt chắt lưỡi: “Đúng là đàn bà muốn là trời muốn. Tôi vừa gật đầu là cô ta lôi ra hai chiếc nhẫn. Và chúng tôi đeo cho nhau. Hổng biết sao mà chiếc của tôi cũng đeo vừa khít. Cô ta nói với tôi là sẽ về ở nhà mẹ tôi, săn sóc mẹ tôi và chờ tôi về.”

Cũng trong đợt thăm nuôi, người ta kể cho nhau nghe chuyện một anh cựu đại úy có tới bốn bà vợ tới thăm nuôi. Chuyện buồn cười nhất là chuyện một cựu đại đức tuyên úy Phật giáo có tới hai bà vợ tới thăm. Tôi có nhận xét là trong các trại tù tập trung đa số các linh mục tuyên úy thuờng giữ được “tư cách”hơn mấy ông sư tuyên úy.

Mùa Xuân năm đó, ở trại cải tại Suối Máu, có một tù nhân bị thiệt mạng vì thăm nuôi. Người bị thiệt mạng là anh Nguyễn Đình Xuân, cựu đại úy Chiến tranh Chính trị ở nhà 2 phân trại K.4. Trước, ở thành Ông Năm ở Hốc Môn anh ở đội 14. Nghe anh ta hút thuốc lào, kể chuyện ăn thịt chó ai cũng phát thèm.

Sau này, nghe anh Vy, bác sĩ Thủy Quân Lục Chiến, lúc đó phụ tá cho các bác sĩ “cách mạng” ở bệnh xá kể lại thì anh Xuân bị thiệt mạng vì bị bệnh đau bao tử. Những người nằm gần anh Xuân ở nhà 2 thì bảo là anh Xuân chết vì… thịt chó. Những người nằm gần anh Xuân kể lại vì tối hôm đó anh ăn nhiều thịt chó mà người nhà mang vào như anh đã viết thư căn dặn, và vì anh lại có bệnh đau bao tử nên bệnh tái phát. Chuyện chẳng rõ thực hư.

Chỉ biết mấy ngày sau, chúng tôi vừa ra khỏi cổng trại để đi “tháo gỡ mìn bẫy” thì gặp một người đàn bà hỏi tin tức về anh Xuân.

Trong toán lao động hôm đó có anh Huỳnh Hanh Kim Hồng (hiện định cư tại Úc) là cựu đại úy pilot là một trong 6 người đi đào huyệt để chôn anh Xuân. Anh Hồng chỉ người đàn bà khu đất gần đó

Có nấm mộ mới đấp, trên có cắm tấm bảng với tên họ ngày tháng năm sinh của người chết kẻ bằng sơn đen.

Người đàn bà mà chúng tôi đoán là vợ của anh Xuân đi về phía mộ chồng, vừa đi, vừa khóc.

Có điều mà đến bây giờ tôi không không hiểu là tại sao anh Xuân vừa mới mất mấy ngày mà người vợ đã biết tin để tìm lên. Dù sao thì anh Xuân cũng còn may mắn là ngay sau khi chết có người vợ đến nhỏ giọt nước mắt tiếc thương lên nấm mộ vùi nông.

Sau này, qua những trại biến hình ở miền Bắc, biết bao người đã vùi thây ở những xó rừng, trên những ngọn đồi vô danh, chẳng bà con thân nhân biết đến. Có người đã rũ nắm xương tàn ở cánh rừng biên giới trên bước đường vượt thoát.

NGUYỄN THIẾU NHẪN

THẾ GIỚI MỪNG TẾT ÂM LỊCH

Nhiều nơi trên thế giới mừng năm mới âm lịch Mậu Tuất

RFA
2018-02-16

Múa sư tử mừng năm mới trước cầu Harbour và nhà hát Opera ở Sydney, Australia hôm 16/2/2018

AFP

Có hơn 400 thành phố tại hơn 130 quốc gia trên thế giới có sinh hoạt đón chào năm mới âm lịch Mậu Tuất. Thống kê do Tân Hoa Xã của Trung Quốc loan đi vào ngày 16 tháng 2.

Tại thành phố New York ở miền đông Hoa Kỳ, vào tối thứ tư chính quyền địa phương cho đốt pháo hoa trên sông Hudson để mừng năm mới âm lịch Mậu Tuất.

Thành phố Lviv của Ukraine cũng tổ chức mừng tết âm lịch năm nay là năm thứ bảy liên tiếp. Thành phố du lịch Sharm el-Sheik của Ai Cập năm nay cũng tổ chức trang trí mừng năm mới âm lịch trong ba ngày.

Cũng tin liên quan tết âm lịch, một nhầm lẫn xảy ra tại Malaysia khiến cơ quan chức năng phải lên tiếng xin lỗi. Đó là quảng cáo của chính phủ Kuala Lumpur trên tờ báo tiếng Hoa tại nước này lại mang hình vẽ một con gà trống ‘sủa’ để đón mừng năm âm lịch con chó Mậu Tuất.

Nhiều cư dân mạng bỡn cợt quảng cáo đó của Bộ Thương Mại- Hợp Tác- Tiêu Dùng cho rằng có sự sai lệch; trong khi ấy lại có ý kiến cho rằng đó là một chủ ý nhằm tránh sử dụng hình ảnh con chó, một động vật bị cho là không sạch sẽ theo quan niệm Hồi Giáo.

Bộ Thương Mại- Hợp Tác- Tiêu Dùng của Malaysia vào chiều tối ngày thứ 5 lên tiếng xin lỗi về quảng cáo đó và nói nguyên nhân vì lỗi kỹ thuật.

Tại Malaysia, cộng đồng người Hoa chiếm chừng 1 phần tư dân số vốn chủ yếu người theo Hồi Giáo. Nhiều cửa tiệm tại Malaysia tránh sử dụng hình ảnh chó năm nay vì sợ bị cho là xúc phạm vào lúc ngày càng có quan ngại về chủ nghĩa Hồi giáo bảo thủ, cực đoan.

Tin, bài liên quan

CUỘC CHIẾN BỊ LÃNG QUÊN

Mỹ Lan RFA
2018-02-16

Tưởng niệm chiến sĩ hi sinh trong chiến tranh biên giới tại tượng đài Lý Thái Tổ, Hà Nội ngày 17/02/2017

AFP

vml021518

00:00/00:00

Rạng sáng 17/2/1979, Bắc Kinh ồ ạt xua quân tấn công Việt Nam, mở màn cho cuộc chiến khốc liệt 30 ngày liên tục và kéo dài 10 năm trên địa bàn 6 tỉnh biên giới Tây Bắc. Cuộc chiến không cân sức cũng đã cướp đi sinh mạng của rất nhiều dân thường và hơn 4000 bộ đội Việt Nam, chủ yếu trong độ tuổi từ 18 đến 35. Mặc dù dành chiến thắng, cuộc chiến tranh vệ quốc này lại ít khi được nhắc tới và thậm chí đã có một thời gian rất dài, nó bị chìm sâu vào quên lãng.
Khu vực biên giới Thanh Thuỷ, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang, nơi được coi là chiến trường khốc liệt nhất trong cuộc chiến tranh biên giới nổ ra từ ngày 17/2/1979 và kéo dài 10 năm sau đó với những “lò vôi thế kỷ” hay “thung lũng gọi hồn”.

hơn 30 năm qua, lúc nào tôi cũng nghĩ đến những người thanh niên tuổi ngoài đôi mươi đã nằm lại ở mặt trận. Có nhứng gia đình vẫn chưa được công nhận là gia đình liệt sỹ cho nên là chúng tôi cũng thấy rất là tủi thân - cựu chiến binh Phạm Xuân Thanh

Đây là nơi hơn 4.000 liệt sĩ đã hy sinh khi chiến đấu giành lại từng tấc đất biên cương với quân đội Trung Quốc. Trong đó, có hơn 2.000 liệt sĩ, hài cốt vẫn nằm lại trên chiến trường xưa.
Trở về từ chuyến thăm và dâng hương các đồng đội cũ đã hy sinh tại mặt trận Vị Xuyên, ông Phạm Xuân Thanh, một cựu chiến binh chia sẻ:
Đến thời điểm hiện tại thì cuộc chiến gần như đã đi vào quên lãng. Tôi cũng là một thương binh từ mặt trận trở về. Hơn 30 năm qua, lúc nào tôi cũng nghĩ đến những người thanh niên tuổi ngoài đôi mươi đã nằm lại ở mặt trận. Có nhứng gia đình vẫn chưa được công nhận là gia đình liệt sỹ cho nên là chúng tôi cũng thấy rất là tủi thân.

Trên thực tế, mặc dù đã cản trở thành công sự tấn công của quân đội Trung Quốc, dành chiến thắng về mặt quân sự, đối nội cũng như đối ngoại, cuộc phản công vệ quốc của cả một thế hệ thanh niên Việt Nam thời kỳ đó đã không được công nhận và tôn vinh một cách xứng đáng. Cũng theo ông Thanh, rất nhiều những người lính cho đến thời điểm này vẫn chỉ được xác nhận là mất tích chứ chưa biết chính xác họ đã hy sinh hay còn sống. Bên cạnh đó, gần bốn chục năm đã qua, nhà nước CSVN vẫn chưa có một thống kê chính thức về số lượng người hy sinh hay mất tích trong trận chiến này cũng như tổ chức những sự kiện mang tầm cỡ quốc gia nhằm ca ngợi những đóng góp và hy sinh của họ. Thậm chí, nhiều trường hợp mang thương tật từ mặt trận trở về nhưng do mất hết giấy tờ nên cũng không được công nhận là thương binh để có thể được hưởng những chế độ, chính sách ưu đãi. Ông Thanh cho biết thêm:

Chúng tôi cũng đã đặt ra những câu hỏi ví dụ như là cuộc chiến 81 ngày đêm ở thành cổ Quảng trị, lượng người hy sinh ở đó được ca ngợi. Còn riêng ở mặt trận Vị Xuyên, lượng người hy sinh nhiều như thế tại sao không được nhắc đến. Đến bây giờ thì chúng tôi biết là vì mục đích ngoại giao giữa hai nước Việt Nam và Trung Quốc nên mọi thông tin về cuộc chiến có thể nói là không muốn được công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng làm ảnh hưởng đến quan hệ hai nước láng giềng.

Khi được hỏi về thái độ im lặng này của chính quyền CSVN, giáo sư Carl Thayer, thuộc học viện quốc phòng Úc cho biết:

Thực tế về cuộc chiến tranh này đã được cắt bỏ khỏi sách lịch sử và khỏi những lễ kỷ niệm phổ biến ở Việt Nam cho đến tận năm 2014.. Tôi không nghĩ là bởi vì các lãnh đạo Việt Nam muốn giảm nhẹ một thời kỳ quan hệ của Việt Nam. Bạn có thể tìm đến viện bảo tàng chiến tranh và không thấy có một trưng bày nào về cuộc chiến này với Trung Quốc. Nó là một lỗ đen. Nhưng tất nhiên với hàng ngàn người dân Việt Nam đã mất người thân

bạn có thể tìm đến viện bảo tàng chiến tranh và không thấy có một trưng bày nào về cuộc chiến này với Trung Quốc. Nó là một lỗ đen. Nhưng tất nhiên với hàng ngàn người dân Việt Nam đã mất người thân trong cuộc chiến thì cuộc chiến này đã tồn tạitrong cuộc chiến thì cuộc chiến này đã tồn tại - giáo sư Carl Thayer

Trên thực tế, trong thời kỳ Cải cách ruộng đất, chính quyền CSVN học tập Cách mạng văn hoá Trung Quốc đã tìm cách phá huỷ hàng vạn ngôi đình, chùa, miếu mạo vốn là nơi người dân Việt Nam thờ các vị vua qua các triều đại Đinh, Lê, Lý Trần cùng những vị anh hùng dân tộc đã có công đánh đuổi giặc Tàu. Bên cạnh đó là rất nhiều những tài liệu lịch sử lưu lại những chiến công hiển hách của dân tộc Việt trong trong suốt chiều dài 4000 năm lịch sử dựng nước và giữ nước cũng bị chính quyền CSVN lúc bấy giờ tìm cách thiêu huỷ. Lý do theo nhiều người là để làm vừa lòng người anh em láng giềng Trung Quốc. Tuy nhiên, cho dù chính quyền CSVN có tìm cách làm cho lịch sử bị lãng quên thì trong lòng mỗi người dân Việt Nam, niềm tự hào dân tộc, tinh thần yêu nướcvà hơn cả là sự đề phòng đối với Trung Quốc thì chưa bao giờ bị dập tắt. Cũng tương tự như cuộc chiến tranh biên giới đầy mất mát đã xảy ra 39 năm trước đây, dù lịch sử Việt Nam không muốn nhắc nhiều nhưng với sự phát triển của internet và mạng xã hội, sự kiện này đã và đang được cộng đồng xã hội quan tâm nhiều hơn. Chắc chắn rằng, những hy sinh dường như bị lãng quên của những người lính trong chiến tranh biên giới năm nào, một ngày nào đó sẽ đền đáp một cách xứng đáng hơn

Tin, bài liên quan

Việt Nam và Trung Quốc sẽ tổ chức kiểm soát biên giới chung
Khởi động vòng rà phá bom mìn mới ở biên giới Việt- Trung
Thêm một ngày 17.2 đi qua trong câm lặng…
Phỏng vấn TT Lê Duy Mật nhân dịp 34 năm cuộc chiến Biên Giới Việt - Trung
34 năm cuộc chiến biên giới Việt - Trung
Việt Nam Trung Quốc cam kết đẩy mạnh quan hệ nhiều mặt
LHQ hỗ trợ VN khắc phục hậu quả chiến tranh
Khánh thành Trung tâm Văn hóa Trung Quốc tại Việt Nam vào năm 2019
Campuchia đàm phán mở chốt biên giới với Việt Nam
Trung Quốc bắn rơi thiết bị bay không người lái của Ấn Độ
https://www.rfa.org/vietnamese/news/programs/cuoc-chien-bi-lang-quen-02162018095316.html

Diên Hồng (dien-hong.blogspot.com)

Search This Blog

Hoi Nghi Dien Hong

Friday, 28 September 2018