VÕ ĐẠI TÔN * VÀI KỶ NIỆM VỀ TẾT TRONG TÙ HÀ NỘI

VÕ ĐẠI TÔN * VÀI KỶ NIỆM VỀ TẾT TRONG TÙ HÀ NỘI

VÀI KỶ NIỆM VỀ TẾT TRONG TÙ HÀ NỘI

Trải qua 10 “cái gọi là Tết” trong lao tù Cộng sản Hà Nội, tôi còn nhớ rõ nhiều kỷ niệm, tất nhiên chỉ có nỗi buồn chứ không thấy bóng Xuân sang ngay trên quê hương mình. Thời gian đã trôi qua từ lâu nhưng mỗi lần Tết đến, dù là Tết lưu vong, cũng gợi lại trong lòng tôi nhiều ý tưởng xót xa ngậm ngùi về cảnh sống trầm luân của cả Dân Tộc dưới chế độ cộng sản.

 Đặc biệt là Tù nhân chính trị - từ hải ngoại xâm nhập về lại Quê hương để mưu đồ kháng chiến Phục Quốc, bị ghép tội là “đại phản động chống phá Cách mạng” - là nạn nhân bị đày đọa cực hình bằng mọi kỹ thuật bạo lực tàn khốc nhất, ít ai hiểu được hoàn cảnh sống trong đáy ngục trần gian này. Với thời gian bị giam cầm hơn 10 năm, tôi có nhiều kỷ niệm vẫn còn nhớ rõ, nhưng chỉ ghi lại một vài sự kiện xảy ra trong dịp Tết tù đày, hòa chung vào nỗi đau của quê hương hiện nay vẫn còn tiếp diễn.

Thèm một chút đường trước khi chết: - Tôi thường bị biệt giam, nhưng có một thời gian gần 3 năm, từ cuối năm 1984 đến Tết năm 1987, có một bạn tù chuyển đến sống bên cạnh xà lim số 7, có khi lại chuyển qua sống chung buồng giam với tôi, xà lim số 8, Khu D, trại tù B-14 (Thanh Liệt, ngoại ô Hà Nội), khi tù nhân nhiều quá không còn chỗ giam riêng. Ông ta già yếu, khoảng 72 tuổi, người gốc Long Xuyên, miền Nam. Du học tại Pháp thuở còn niên thiếu, đậu bằng Tiến Sĩ Công Pháp Quốc Tế tại Pháp, có vợ đầm, sống ở Pháp hơn 40 năm. Thời gian đầu, chúng tôi không dám tâm sự gì với nhau vì còn e ngại nhiều điều, nghi ngờ bị “cài ăng-ten”.


Nhưng dần dà, sống chung với nhau trong một xà lim chật hẹp, nói chuyện với nhau thường bằng tiếng Pháp, ban đêm rù rì tâm sự, biết rõ quá khứ của nhau, trở nên thân tình. Tên thật ông ta là Tô Cẩm Sơn. Hơn nữa, mỗi người chúng tôi tự biết mình cận kề cái chết, cho nên cũng chẳng còn lo sợ gì nữa, thường kể cho nhau nghe nhiều chuyện về quê hương, cuộc đời, gia đình, năm tháng lưu vong, đặc biệt về nước Pháp mà cá nhân tôi cũng có nhiều kỷ niệm. Vì sống cô đơn trong lao tù, cho nên tôi coi ông ta như người anh cả.


Khi đã tin cậy nhau, ông ta mới cho tôi biết rõ là đã bị bắt giam oan ức tại nhiều trại tù khác nhau từ nhiều năm qua. Bộ Nội Vụ cộng sản dường như muốn bỏ quên ông ta, và không cho gia đình tại Pháp biết tin tức gì cả, chính phủ Pháp và tòa đại sứ Pháp tại Hà Nội cũng không biết tin. Coi như là biệt tăm. Trong tù, chúng tôi tự coi như là tù “tồn kho” hoặc R.X (rục xương). Sau 40 năm sống tại Pháp, ông ta xin về thăm Hà Nội vào khoảng tháng 3 năm 1975, trước ngày miền Nam bị mất độ một tháng. Đang đi dạo chơi ở bờ hồ Hoàn Kiếm (1975), chợt có xe công an đến hốt về giam, chuyển qua nhiều trại tù, rồi bây giờ (1984) thì về trại tù Thanh Liệt. Qua thời gian chung sống với nhau, ông ta cho tôi biết mấy chục năm trước ông ta có quen với Nguyễn Hữu Thọ ở Toulouse (Pháp), lúc Thọ còn học luật tại đây.


Sau này, lúc Thọ về lại Việt Nam, tham gia Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam và dần dần leo lên chức Phó Chủ Tịch Hội Đồng Nhà Nước, chủ tịch Quốc Hội CSVN ở Hà Nội. Thọ có hai người con gái, một người lấy chồng Mỹ, và một người lấy chồng Pháp. Sự kiện gia đình riêng tư này, Thọ không muốn cho ai biết vì sợ các đối thủ phanh phui làm mất tính đảng (chống thực dân Pháp và chống đế quốc Mỹ mà lại gã con gái cho Pháp và Mỹ !).

Lúc ông Tô Cẩm Sơn về Hà Nội (1975) có đến thăm Nguyễn Hữu Thọ, Lê Đức Thọ, Mai Chí Thọ và một người bà con làm y sĩ riêng cho Lê Duẩn. Sau những buổi gặp nhau và ăn cơm xã giao với mấy người này, ông ta bị bắt giam mà không cho biết tội trạng gì. Khi chúng tôi gặp nhau trong tù thì ông ta đã bị giam tại các nơi khác gần 9 năm rồi, không cho liên lạc với gia đình và chưa hề bị kết tội gì cả. Họ đặt cho ông ta một bí số là H-74 cũng như trường hợp của tôi là X-1. Ông ta tự suy nghĩ có lẽ mình là người biết quá nhiều về đời tư của các kẻ đang cầm quyền cho nên họ đã ra lệnh bắt giam để bịt miệng. Tiến sĩ Công Pháp Quốc Tế cũng phải chịu thua luật rừng!

Vào những tháng cuối năm 1987, ông Sơn bị bệnh nặng, thường ho ra máu, đồng thời ngày nào cũng ra máu tươi lúc đại tiện, đầy gần nửa bô nhựa. Ông ta đã báo cáo nhiều lần nhưng trại không có đủ thuốc men để cấp và cũng không cho đi bệnh viện. Vào dịp Tết, bệnh ông ta ngày càng nặng, tôi bàn với ông ta là sáng hôm sau đừng đổ bô vào thùng, cứ để đấy, tôi sẽ có cách. Sáng ra, lúc được mở cửa xà lim để chạy ra lấy cơm và đổ bô vào thùng vệ sinh lớn ngoài cửa, tôi giả vờ vô ý vấp chân làm đổ cái bô nhựa của ông ta, máu chảy ra đầy đường đi. Tên cán bộ quản giáo hoảng hốt nhảy tránh và la lên : “Gì đấy, máu đâu lắm thế ?”. Tôi thản nhiên nói : - “Báo cáo cán bộ, máu của ông bạn tù, bệnh nặng lắm”. 

Nhưng cũng chẳng được cấp thuốc men gì. Một đêm gần Tết, ông ta thức tôi dậy và phều phào nói không ra hơi : - “Người ta chỉ mong cho mình chết. Chú cố gắng sống. Anh chết là thoát nợ, chẳng biết nợ gì đây. Có lẽ là định mệnh. Chú có biết bây giờ anh thèm cái gì nhất không ?” - Tôi đau xót hỏi : - “Anh thèm gì ? Trong tù này thì mình thèm đủ thứ mà”. - Ông ta im lặng một lúc, có lẽ để thở rồi nói : - “Anh thèm ngọt quá. Phải chi có một muỗng đường để ngậm trong miệng trước khi chết thì sướng quá” ! (*Bản thân tôi suốt hơn 10 năm trong tù cũng không bao giờ có một muỗng đường). 

Tôi chợt thấy cuống họng mình khô nghẹn, rồi nước miếng bỗng trào ra đầy miệng. Tôi cũng đang thèm đường quá. Cơ thể thiếu chất ngọt từ lâu rồi, mỗi lần nghĩ đến đường là nước miếng chảy ra. Có nhiều đêm tôi nằm mơ thấy mình chết, xác trôi nổi bồng bềnh trên một dòng sông đầy nước đường ngọt quánh. Nước đường màu vàng óng ả dưới ánh trăng. Đường phèn, đường phổi, đường thốt nốt, mạch nha, cuồn cuộn chảy quanh xác tôi. Sáng hôm sau, ông bạn già của tôi bị chuyển đi khu khác. Tôi nghe nói ở buồng giam A-1 và đã qua đời. Bị tù hơn 12 năm, trên 72 tuổi, Tiến Sĩ Luật Khoa, không có án và khi chết trong tù, giây phút cuối chỉ mơ ước có được một muỗng đường để ngậm, nhưng làm sao có được ?!. 

Những tiếng cười vang, “được” tù chung thân: - Vào khoảng cuối tháng 10/1989 cho đến gần Tết, (tôi ở tù gần 9 năm rồi), có nhiều đêm tôi nghe có nhiều tiếng chân chạy và tiếng mở cửa sắt buồng giam khắp các khu trại. Tôi nghĩ chắc có nhiều “lính mới” ở đâu chuyển về. Nhiều ngày sau, người bạn tù “tự giác” (tù hình sự sắp mãn án) đi quét dọn vệ sinh, lén cho tôi biết có mấy chục người bị giải từ Lào về, toàn là kháng chiến quân hải ngoại. Tôi không biết thuộc tổ chức nào. Dãy khu D có giam mấy người, còn phần đông là giam ở khu A. Mấy ngày sau, lợi dụng đêm khuya lúc vắng bóng cán bộ an ninh tuần tra, tôi giả vờ tằng hắng và ho, cùng lén huýt sáo mật mã của tổ chức Phục Quốc anh em chúng tôi nhưng không có tiếng huýt sáo trả lời. 

Tôi lại lén hát vài câu bài Quốc Ca Việt Nam Cộng Hòa để làm mật hiệu bắt liên lạc xem sao. Có tiếng ai huýt sáo trả lời, cũng theo điệu nhạc Quốc Ca “Này công dân ơi…”. Một thời gian sau, chẳng biết vì sao anh em này, cùng khu xà lim của tôi, lại biết được tin tôi bị giam ở đây, có nhiều tiếng la lên vội vàng giữa đêm khuya rồi im bặt, vì sợ cán bộ bắt gặp, liên lụy cho nhau. - “Ông Thầy ơi, Papa ơi, biết rồi, biết rồi !”. Bây giờ nhớ viết lại tổng quát như vậy, bạn đọc có thễ nghĩ là dễ dàng thông tin, nhưng hoàn cảnh tù của chúng tôi - từ hải ngoại về bị bắt giam - đôi khi chỉ một vài chữ, vài tiếng lóng, một câu ngắn, muốn lén tin cho nhau cũng phải mất mấy đêm khuya lúc không có bọn cán bộ đi tuần tra. 

 Chúng tôi bị kết tội là “ngụy phản động từ nước ngoài về”, chứ không phải như anh em khác bị giam cầm trong các trại tù gọi là “học tập cải tạo” sau ngày 30.4.1975, còn được chút không khí sống tập thể, đi lao động, nói chuyện với nhau, được gia đình thăm nuôi tiếp tế, ngoại trừ những người thuộc “diện nguy hiểm” đã bị biệt giam.

Khoảng gần Tết, suốt ba ngày liên tiếp, lúc mờ sáng và lúc đêm khuya, tôi nghe có tiếng khóa cửa sắt các buồng giam và nhiều tiếng cán bộ quản giáo. Mấy hôm sau, tôi hỏi dò tên tù “tự giác” và được biết một số anh em ở khu D và khu A đã bị đưa ra tòa để kết án phản động. Một đêm, có lẽ vào khoảng gần sáng, có tiếng gà gáy ở xóm bên kia tường vọng lại, trại tù vắng lặng, tôi nghe có tiếng gọi nhau và nhiều tiếng cười vang. - “Ông Thầy ơi, bọn này sắp bị chuyển đi rồi. Được tù chung thân rồi !”. Lại tiếp thêm nhiều tiếng cười vang khác, rồi im bặt từ đấy.

Tôi không được biết thêm tin gì nữa kể từ hôm ấy. Nhưng, những giọng cười vang ngạo nghễ giữa đêm khuya vắng trong tù, mãi cho đến nay, vẫn thêm hành trang đấu tranh cho tôi mỗi khi tôi cảm thấy cô đơn giữa chợ đời. Anh em đã tận hiến cuộc đời Phục Quốc và đã “được” tù chung thân rồi. Lòng tôi vừa hãnh diện vừa xót xa, có lẽ chỉ có những người cùng chung cảnh ngộ mới cảm thông được nỗi niềm này.

Câm mẹ cái mồm lại, ngụy quân ngụy quyền! : - Năm đầu tiên bị giam tại trại tù Thanh Liệt - (1981), sau khi bị chuyển từ Paksé (Lào) về Hà Nội, thỉnh thoảng vào buổi chiều tôi nhìn qua khung cửa gió xà lim thấy có một bé gái thơ thẩn qua lại, chơi một mình. Trông bé thật dễ thương, có lẽ khoảng 4-5 tuổi, tôi đoán là con của cán bộ quản giáo nào đó trong trại tù. Tôi nhìn bé mà nhớ thương con tôi ở Úc, lúc tôi từ giã gia đình lên đường kháng chiến Phục Quốc thì cháu mới có 2 tuổi. Lòng tôi nao nao xúc động, biết bao giờ gặp lại gia đình ?. Có một hôm, cháu gái đến cạnh cửa buồng giam của tôi, nhìn tôi mỉm cười. Tôi vẫy tay chào cháu với tất cả lòng thương. 

Đột nhiên cháu hỏi : - “Ông có biết làm con cá bằng giấy không ?” - Tôi nghĩ là cháu muốn nói xếp giấy, nên trả lời có. Cháu lại mỉm cười rồi bỏ chạy đi. Một lúc sau, có một cán bộ đến mở cửa buồng giam, đưa cho tôi mấy tờ giấy báo, bảo tôi xếp giấy đồ chơi cho trẻ em, rồi ngồi đợi, không nói thêm gì nữa. Tôi xếp vội hình một con cá, một chiếc máy bay và một chiếc tàu thủy, lại nghĩ đến con tôi. Xong rồi, anh ta lấy đi, không nói một lời. Mấy hôm sau, tôi lại thấy cháu gái chạy chơi, trên tay cầm chiếc máy bay bằng giấy, tôi nhìn theo, xúc động. Từ đó, tôi không còn thấy cháu nữa. Khoảng 5 năm sau, tôi lại thấy cháu đi học về, lớn lắm rồi, có lẽ đã lên 10 tuổi. Tôi mừng quá, gọi cháu : - “Bé ơi, lâu lắm không gặp, lớn quá rồi !”. 

Cháu đứng lại, nhìn tôi, rồi bỏ đi không nói gì cả. Tôi ngậm ngùi nhìn theo. Rồi từ đấy lại không còn thấy cháu nữa. Đến Tết năm 1990, tôi ở tù gần 10 năm, một buổi chiều tôi lại vui mừng thấy một cô gái khoảng 15 tuổi đi qua buồng giam của tôi. Đấy là bé gái tôi gặp lần đầu lúc khoảng 5 tuổi, nhờ tôi xếp giấy con cá, bây giờ đã thành một thiếu nữ nhưng tôi vẫn nhận ra. Tôi mừng quá, quên mất kỷ luật trại tù, la to lên : - “Bé ơi, còn nhớ ông không ?” - Cô gái quay nhìn tôi rồi thản nhiên bước đến gần cửa gió buồng giam, trừng mắt nhìn tôi, nghiêm mặt nói : - “Ai là bé của anh ? Câm mẹ cái mồm lại, đồ ngụy quân ngụy quyền” - rồi bỏ đi. 

Tôi sửng sờ trước sự phủ phàng đó. Suốt đêm tôi thao thức, lại nghĩ đến thân phận tù đày, nghĩ đến chính sách giáo dục nhồi sọ của một chế độ chuyên dùng bạo lực và sự gian dối để cai trị con người. Từ một bé gái 5 tuổi ngây thơ mỉm cười gọi tôi bằng “ông” và nhờ xếp giấy làm con cá để chơi, đến 10 tuổi thì im lặng không nói với tôi một lời, lúc lên 15 tuổi thì gọi tôi là “anh” và mắng tôi là “Ngụy quân ngụy quyền, câm mồm lại”. Có lẽ cô gái này, cũng như toàn thế hệ trẻ dưới chế độ cộng sản, “đoàn thiếu nhi khăn quàng đỏ Hồ chí Minh”, cũng không hiểu nghĩa “Ngụy quân ngụy quyền” là gì, chỉ biết lặp lại như máy. Tôi nhớ lại bản trường ca tôi đã sáng tác, có những câu khi nằm thầm đọc lại trong xà lim tăm tối cô đơn mà lòng xót đau, nghĩ đến tương lai đen tối của cả Dân Tộc :

Tôi sẽ về

Để cho em trái tim không bằng thép.
Mà bằng máu Con Người.
Trái tim em sẽ biết nở nụ cười tươi.
Vì không nung bằng lò sản xuất.
Tôi sẽ đưa em ra khỏi công trường u uất.
Cho em làm Người, biết quý thịt xương,
Biết cười vui, biết cả Tình Thương.
Để em không còn làm Máy !!! …

Ta biết tình Em : - Sống trong đáy ngục trần gian với những trận đòn thù tra tấn, tù không có án, bặt tin vợ con, anh em, bạn bè, khung trời quê hương chỉ là bốn vách tường giam, mỗi ngày đêm tôi thường “thấy” qua những giấc mơ hình bóng gia đình thương yêu. Hình bóng chập chờn qua những dòng máu đen ngập chìm tâm hồn cô đơn. Dù cận kề cái chết, tôi vẫn cố tồn tại. Tự ôn ngoại ngữ, thuyết trình, viết hồi ký, làm thơ… qua trí nhớ vì không có giấy bút. Tôi tự luyện cho mình một kỷ luật sắt bản thân để thực hiện chương trình hoạt động trí óc mỗi ngày đêm để không đầu hàng, bỏ cuộc, trước mọi hoàn cảnh cay nghiệt nhất của một đời người. 

Gần đến Tết năm 1990 (tôi ở tù gần 10 năm rồi), một hôm có anh bạn tù trẻ được chuyển đến, gọi là sống tạm chung với tôi. Thông thường vào các dịp Tết, trại tù không đủ chỗ nhốt, phải cho sống chung mỗi buồng giam vài người, tạm thời vài tuần lễ. Đây là loại tù hình sự, án nhẹ vài năm về tội trộm cắp, buôn lậu, giang hồ. Anh bạn tù này còn trẻ, người Hải Phòng, nhà nghèo, can tội trộm xe gắn máy, bị kết án 3 năm, đã ở tù được hơn 2 năm rồi, sắp mãn án. Có vợ và một con trai nhỏ. Biết tôi là người miền Nam, ở “nước ngoài” về, nhưng tuyệt nhiên không bao giờ hỏi thăm về chuyện chính trị, và về các hoạt động của tôi. Chỉ hỏi chuyện về đời sống tại miền Nam và ngoại quốc, và thường gọi tôi là “Bố”. Đặc biệt, anh ta rất thích đọc thơ, ban đêm thường đọc cho tôi nghe nhiều bài thơ rất cảm động về cảnh sống ngoài đời, không biết tác giả là ai. 

Một đêm, anh ta nằm khóc, nói là nhớ vợ con vào dịp Tết, và hỏi tôi có biết làm thơ không ? Tôi cười và hỏi thêm về chuyện gia đình của anh ta. Sau vài tuần lễ chung sống, nhận thấy anh ta rất dễ thương và có vẻ kính trọng tôi, nói chuyện tâm tình rất lễ phép, khác lạ với những tên tù du đảng khác. Tôi nghĩ ngay trong đầu tựa đề một bài thơ, và từ hôm đó, mỗi đêm tôi làm được vài đoạn, nằm đọc cho anh ta nghe để học thuộc lòng. 

Tôi cũng muốn mượn tâm sự này để gửi về cho vợ con tôi qua không gian nỗi lòng của riêng mình từ lao tù. Tôi làm được đoạn nào là anh ta nằm học thuộc lòng, đọc đi đọc lại không sót một chữ một câu nào. Tôi cảm thấy vừa ngậm ngùi vừa vui trong hoàn cảnh đặc biệt này và thấy anh ta chăm chú học thơ như một đứa học trò ngoan. Bài thơ làm xong, anh ta nằm ngâm nga suốt đêm và hết lòng cám ơn tôi. Vài tuần lễ sau thì anh ta được chuyển ra ngoài để làm lao động “tự giác”, chờ ngày mãn án tù. Tôi không còn gặp lại nữa. Tôi còn nhớ rõ bài thơ này, xin ghi lại vào dịp Tết.

Ta Biết Tình Em.

Ta biết lòng em cũng xốn xang.
Khi nhìn thiên hạ đón Xuân sang.
Khi nghe pháo nổ bên hàng xóm.
Và thấy hoa mai nở sắc vàng.

Ta biết sầu đau đẫm mắt em.
Chờ con thơ ngủ, khóc từng đêm.
Thương ta trong cảnh đời lao lý.
Em khóc cho vơi bớt nỗi niềm.

Không tiền mua áo Tết cho con.
Chiếc áo ngày xưa, cưới vẫn còn,
Em đành cắt áo cho con mặc,
Từng mũi kim khâu, nát cả hồn.

Ta đi, nhà vắng lại nghèo thêm.
Nắng mưa tần tảo một mình em.
Bàn tay lao động ngày hai buổi.
Ai đón em về trong bóng đêm ?

Giờ đây Xuân đến giữa mùa Đông.
Ta biết em đau cả cõi lòng.
Em gượng cười vui qua nước mắt.
Và gắng nuôi con, cố đợi chồng.

Nhìn gói quà Xuân em gửi ta.
Ta biết tình em vẫn thiết tha.
Lòng ta chua xót tràn thương nhớ.
Lặng lẽ trong đêm mắt lệ nhòa.

Quà em : lao động thấm mồ hôi.
Nâng niu từng hạt muối vừng xôi.
Một đời chung thủy trong bao nhỏ.
Một trái tim yêu vẫn rạng ngời.

Giao Thừa đang đến, pháo nổ vang.
Trời khuya bừng động, rộn không gian.
Ngậm ngùi ta đứng bên song sắt,
Tường cao cũng chắn lối Xuân sang.

Ta biết lòng em cũng tái tê.
Con hỏi : Cha đâu chẳng thấy về ?
Thôi em, nín khóc, lau dòng lệ,
Em hãy vì ta, giấu não nề.

Ngày mai sum họp cảnh đoàn viên.
Ta về, nối lại mối tơ duyên.
Cùng em, ta đón mùa Xuân mới.
Cho thỏa tình xưa, vẹn ước nguyền.

Ta sẽ lùa tay qua tóc mây.
Thương em, hôn nhẹ cánh vai gầy.
Ta gửi tình ta qua ánh mắt.
Dù không men rượu cũng lòng say.

Xin em gắng đợi một ngày mai.
Ta về - vui sống với tương lai.
Tình ta thắm lại hai lần cưới.
Pháo nổ mừng Xuân, đón mộng dài !

Suốt thời gian dài sống trong lao tù Hà Nội, tôi còn nhiều “kỷ niệm” chẳng bao giờ quên. Trên đây chỉ là một vài chuyện tượng trưng vào dịp Tết. Với tâm nguyện hiến dâng của mỗi người, xin được đồng hành cùng Dân Tộc, nhất định chúng ta sẽ mừng đón Mùa Xuân Đống Đa trên Quê hương một ngày gần đây. Xin kính chúc Quý Độc Giả bình an.

Võ Đại Tôn
 Tết Đinh Dậu 2017 Hải Ngoại.

  

LÊ THỊ HOÀNG ANH * XẾP VÀO KỶ NIỆM

XẾP VÀO KỶ NIỆM

  LÊ THỊ HOÀNG ANH 

Thúy đang loay hoay xếp lại chồng sách báo ngổn ngang trên giường thì nàng nghe tiếng con trai gọi: 

- Mẹ ơi! Con làm bài toán đố này không được, Mẹ chỉ cho con đi Mẹ! - Ừ, chờ Mẹ một chút. Cầm quyển vở của con lên tay, chỉ đọc thoáng qua, Thúy không khỏi cau mày khó chịu khi thấy lối tuyên truyền rẻ tiền của các cấp lãnh đạo ngay cả trong việc giáo dục trẻ con: " Trong một trận đánh, ngày đầu quân ta anh hùng giết được 4 tên lính Ngụy. Ngày thứ hai, giết thêm được 8 tên. Ngày thứ ba, giết được 2 tên.

 Vậy ba ngày đánh giặc, chiến sĩ ta diệt được bao nhiêu tên lính Ngụy cả thảy?". Thúy thừ người suy nghĩ. Bé Kiệt thấy Mẹ im lặng quá lâu, nó tựa đầu vào bắp vế Mẹ, hỏi khẽ: - Bộ khó quá, Mẹ cũng không làm được hả mẹ? Thúy cười buồn vì nàng cũng không biết phải giải thích thế nào với con. Từ biến động Bẩy Lăm, chồng đã theo gia đình di tản,Thúy và hai con còn kẹt lại, lòng Thúy đã nhen nhúm ý nghĩ táo bạo là sẽ tìm đường để dẫn hai con vượt biên; giờ đây thêm một vấn đề con của mình với một trí óc non nớt đang bị đầu độc bởi những tư tưởng hèn hạ thế này thì chuyện lìa bỏ nơi đây chỉ là sớm muộn mà thôi! 

Nàng chỉ giúp con bằng cách bảo nó viết ngắn gọn:4 + 8 +2 = 14 và cố tình né đi chữ "Lính Ngụy" mà nàng biết chắc con mình khi nộp bài lên cho "giáo viên" chấm sẽ không đạt được điểm cao. Những đêm thức trắng, ngồi suy nghĩ đủ phương cách hầu kiếm ra tiền để thực hiện một cuộc vượt biên, cứ mỗi ngày nghe tên một người quen ra đi, có người thoát, có người bị bắt lại, có người thì chưa nghe tin gì cả, tức là coi như mất tích, Thúy như ngồi trên lửa. Phương cách nào để tìm cho ra tiền làm lộ phí, ngày càng đi vào ngõ cụt! Vào một đêm thanh vắng, Thúy đang vặn nho nhỏ chiếc radio cassette để lén nghe những lời ca ngọt ngào của những ca sĩ đã thoát ra nước ngoài mà chế độ mới có lệnh cấm. Tiếng gõ cửa nhè nhẹ khiến Thúy vội vàng tắt máy, nhét vội cái "đài" xuống gầm giường. Tiếng gõ cửa lớn hơn.

 Nàng lên tiếng: - Ai đó? - Tui đây! Mở cửa cho tui "dô" rồi nói "chiện"! - Nhưng bà là ai? - Tui là A Múi! - A Múi là ai, tui đâu có quen! - Chời ơi! Mở cửa đi mà! Có tin dui! Thúy yên tâm, mở hé cửa ra nhìn. Một bà xẩm không xấu, không đẹp, mặc chiếc áo hoa nhỏ li ti với quần tây mầu nâu, bà nhìn Thúy một lúc lâu rồi hỏi: - Cô có phải là Lê Thị Thúy không? - Dạ, đúng! Mời bà vào nhà. Có gì không bà? - Có phải cô có hai thằng "con chai"?

Thúy nghi ngờ: - Có gì nói lẹ lên, hỏi như điều tra, nghe ghê quá! - Mà có đúng hông đã? - Thì đúng! - Ờ, cô có người "dà" đưa "dàng" cho cô đây nè! À, mà cô cho tôi coi thẻ chứng minh nhân dân đi! Thúy lặng người, bán tín, bán nghi, chỉ sợ đây là một cái bẫy. Nàng dè dặt: - Thẻ chứng minh của tôi làm rồi mà công an phường chưa phát, chỉ có giấy tạm đây thôi. - Ờ thì giấy đó cũng được. Đưa cho tui coi có đúng tên thì tui mới giao "dàng" chớ! 

Thúy vẫn cố gắng kiên nhẫn, mặc dù lòng đã tin tưởng không bị lừa gạt đến bảy tám chục phần trăm. - Không! Tôi không nhận đâu! vì tôi đâu có biết ai gửi cho tôi? - Chời ơi! "dàng" mà chê! Nè, ông Đỗ ở Mỹ, chịu chưa hả bà? Giọng của bà ta thay đổi tiếng Bà thay cho tiếng Cô, Thúy nghe và biết bà ta đang giận. Thúy hồi hộp vào trong tủ lấy tờ giấy hộ thân đưa cho bà ta xem. Nàng không quên đưa ta chỉ hai đứa con đang nằm ngủ say trên giường như ngầm cho biết về gia đình của mình. - Đó! Hai thằng con của tôi! Bà xẩm rút trong cái bao vải lớn ra một bao vải nhỏ, cầm săm soi kỹ rồi mới giao cho Thúy: - Nè, đếm cho đủ đi, mười tám cây tất cả!

Thúy run run đón nhận, đặt xuống bàn, đổ ra, hất từng lượng vàng để đếm. Bà xẩm lên tiếng: - Mở "da" coi cho kỹ đi, tui đưa toàn "dàng" tốt không đó! Thúy lặng người một lúc mới đếm hết, nàng không dám tin đây là sự thật. Bà đưa cho Thúy quyển sổ và bảo Thúy: - Ký "dận" vô đây đi! - Viết gì bây giờ hả Dì? - Thì ký tên nói mình "dận" đủ mười tám cây! Thúy răm rắp làm theo. Bà ta thấy xong công việc bèn cáo từ, lúc đó Thúy mới hoảng hốt: - Mời Dì uống miếng nước rồi đi! Bà ta lắc đầu từ giã, vội vàng bước đi khiến Thúy áy náy vì sự nghi ngờ lúc ban đầu của mình.

 Áp bao vàng vào lòng. Thúy nghe mắt cay cay, nàng muốn đánh thức hai con dậy để nói cho chúng nghe là ba còn thương nghĩ đến ba mẹ con mình. Nàng thì thầm với chồng ở nơi xa xôi mịt mùng nào đó:" Bất chấp sống hay chết giữa biển khơi, em nhất định sẽ tìm anh! Đợi em! Chờ em, nghe anh!" Cuối tháng ba 1979, Thúy theo lời chỉ điểm của một người bạn thân nàng móc mối được với một chuyến đi và tin chắc sẽ tới bến một cách an toàn - Đó là con đường Ra Đi Bán Chính Thức do nhà nước tổ chức. Ngày hẹn giao nộp vàng, người anh trai của Thúy đã đi thế, anh ngụy trang trong lon nhôm Guigoz đựng cơm và để vài miếng cá kho nằm trên mặt cơm.

Trong lòng Thúy lúc nào cũng run sợ, có thể nàng chỉ cần một người nào đó thét lên một câu "Có gì khai thật đi" là nàng sẽ phun ra tất cả không thiếu một chi tiết nào, nhưng lúc nào nàng cũng im lặng, không nói không cười với ai và cũng không dám bước ra khỏi nhà. Đêm cuối, nàng và hai con tá túc trong nhà người anh để sáng hôm sau ra đi cho được an toàn. Lòng Thúy buồn rười rượi, nàng cứ cầm tay cha già áp lên má mình mà nước mắt tuôn ra, không nói được một lời từ giã vì anh nàng đã dặn:" Ba già rồi, cho ba biết rủi ba lẩm cẩm nói lại với chòm xóm là chết cả lũ đó!" Ba mẹ con ôm nhau ngủ đêm cuối cùng trên đất Sài Gòn, nhưng Thúy không tài nào chợp mắt được.

Hai mắt nàng cứ mở thao láo. Thấp thoáng bóng ông anh đứng lấp ló nhìn vào, Thúy nhoẻn miệng cười để anh không ngượng vì Thúy thấy mắt anh long lanh. Thúy tự dặn lòng: "Đến mỹ, bất cứ giá nào em cũng tìm cách cho anh thoát khỏi cảnh cá chậu chim lồng này ". Ba năm anh đi "cải tạo" về, anh đã đi mòn không biết bao nhiêu đôi dép vẫn không tìm được việc làm bởi lý lịch Sĩ Quan Chế Độ Cũ! Tập trung tại một ngoi chùa Tàu tại Bạc Liêu, đêm đầu tiên Thúy vô cùng vui sướng và tưởng chừng mình chỉ còn gang tấc thôi là đến Mỹ vì đây cũng là nơi tập trung của đám người Hoa cùng cảnh ngộ: Muốn ra khỏi Việt Nam để có một cuộc sống khác ở nước ngoài.

Thúy nghĩ chỉ tới khuya là sẽ được gọi lên xe, ra tầu vì tiền vàng đã đóng cho "chính phủ", ba mẹ con nàng mười sáu lượng. Có sự bao che của nhà nước thì cầm chắc cái thắng trong tay! Thế mà... Đã bốn tuần trôi qua, tiền cầm theo đi đường của ba mẹ con đã gần cạn. Hai hôm nay, hai con còn được ăn cơm để cầm hơi, còn Thúy thì ăn bánh mì không xịt xì dầu, ăn để cốt cầm hơi. Đêm ấy, vừa thiu thiu ngủ thì tiếng la hét ầm ầm cách mùng của ba mẹ con chừng một chiếc chiếu. Đèn bật lên.

Một bà xẩm tay túm một thanh niên, tay còn lại đập lia lịa thật mạnh vào mặt cậu ta bà la bài bài: - Ngộ lang ngủ mà mày dám mò ngộ hả? Một tay bị nắm quá chặt, tay kia xá lia lịa, chàng thanh niên nói: - Cháu không phải mò bác đâu! Cháu hết tiền rồi định ăn cắp của bác để ăn chờ ngày đi thôi. Chờ tầu lâu quá cháu hết tiền rồi! Nghe câu giải thích rõ ràng của cậu ta, bà xẩm dịu bớt, xô hắn ngã sấp xuống nền gạch và bà la lên: - Cái lồ chó lẻ!

Lụng tới tao lần nữa, tao quýnh bỏ mẹ mày! Tiếng cười xen lẫn tiếng thở dài của mọi người khi vở kịch kết thúc; nhìn mặt mũi chàng thanh niên sưng vù lên, Thúy bặm môi quay đi hướng khác không bật cười nổi. Nàng chạnh nghĩ đến mình mai mốt đây, trong tình trạng này, sẽ biết xoay sở làm sao?

Căn phòng này, mỗi ngày bao nhiêu tấn kịch vui buồn diễn ra một cách bất đắc dĩ. Đã có lần chủ tầu cho biết là được công an báo tin rằng vì quốc tế lên án chế độ " nhà nước " phải tạm ngưng, chờ lệnh mới sẽ cho đi ngay. Ai cũng hy vọng có tin ra đi đến một cách bất ngờ, nên không người nào dám rời khỏi ngôi chùa, chỉ ra tiệm mua vài món đồ dùng lặt vặt rồi lại về ngay điểm tập chung! Hôm sau, mặt cậu thanh niên sưng mọng lên, cậu vừa mượn được ít tiền của bà sư cô người Hoa để làm lộ phí về lại Sài Gòn xin thêm tiền mẹ già ăn chờ ngày đi. Có lẽ ni cô cũng biết chắc chắn tiền tầu chàng ta đóng đủ rồi thì thế nào cũng phải quay trở lại nên mới yên chí mà cho mượn.

Nhưng định mệnh thật trớ trêu! Ngay đêm ấy đoàn người đi cùng chuyến với mẹ con Thúy có lệnh rời chỗ đến chỗ mới sẵn sàng lên "con cá lớn ". Tất cả đều vui mừng nhưng không khỏi xót xa cho cậu thanh niên bất hạnh ấy... Ba ngày vật lộn với tử thần vì biển động bất ngờ, mọi người chen chúc ngồi trong tầu, vừa đói, vừa khát...

Những cơn sóng dữ...đập vào hông tầu khiến tầu bị nứt một đường nhỏ, nước từ từ chảy vào khiến cả tàu náo loạn. Nhiều người thay phiên nhau múc nước chuyền lên boong tàu đổ nước ra ngoài trong lúc tiếng cầu kinh vang lên rì rầm trong hầm tầu nhỏ bé, chật chội. Cuối cùng thì tầu của Thúy cũng may mắn gặp được tầu của Mã Lai vớt và cho vào bờ, một hòn đảo nhỏ vô danh. Đêm đầu tiên kinh hoàng với những lính Mã Lai về việc chúng lục lọi tìm vàng và...tìm gái.

Đêm thứ hai, cả hoang đảo chìm đắm trong im lặng nặng nề đến nghẹt cả thở khi những tiếng bước chân của lính Mã nghe xào xạo trong đêm. Bỗng một tiếng thét vang dội cả khu vực. Thì ra một cậu bé bị bò cạp...kẹp! Những ngày đói khát, những đêm hãi hùng khiến ai cũng lơ láo như là bị đói khát lâu năm. Ngày nóng như thiêu đốt, đêm thì lạnh buốt xương. Cuối cùng...một dịp tình cờ vì có người đói người đói quá. Trèo lêm trộm dừa, gặp lúc máy bay Hồng Thập Tự bay ngang qua, ông ta đánh liều vẫy tay cầu cứu. Thế là người trên máy bay phát giác ra được tầu vượt biển của Thúy bị đám lính Mã Lai giam lỏng để làm tình làm tội.

Chiều đó, một chiếc tầu của Hồng Thập Tự đến đảo, thương lượng với đám lính Mã chúng mới chịu cho đoàn người khốn khổ rời đảo để vào đảo khác: đảo Pulau Bidong! Đến đây rồi, mọt người lại trực diện với những kinh hoàng mới: Không có tiền để dựng lều thì không thể nào có chỗ trú mưa, tránh nắng. Ba mẹ con núp tạm dưới mái hiên của Trạm Y Tế, nhìn vào những căn lều có giường, ghế đóng bằng gỗ thô sơ mà thèm thuồng một chỗ đặt lưng! Ngày cũng như đêm, đi đâu, Thúy cũng đều ôm kè kè cái bao đựng quần áo của ba mẹ con, đó là gia tài duy nhất của mẹ con Thúy! Đứa con trai lớn đột ngột hỏi mẹ: - Mẹ nói tới đây gặp ba mà sao con chẳng thấy ba? Thúy im lặng vì nàng cũng đang lo âu không biết phải tìm chồng bằng cách nào?

Vì lúc Thúy còn ở Việt Nam thì chồng nàng còn có địa chỉ nàng để nhờ người đem "quà" đến, Thúy chỉ biết mù mờ rằng chồng "ở Mỹ", không rõ ở đâu trên nước Mỹ. Nhìn con thơ cứ ngước mặt lên chờ câu trả lời, Thúy đành phải trả lời bừa đi cho xong: - Thì phải vài ba bữa nữa người ta mới cho mẹ con mình gặp ba chứ con! Đứa con của Thúy đưa tay lên gãi đầu và càu nhàu: - Sao ai cũng có nhà mà mình không có nhà hả mẹ? Con không muốn ở đây, nắng quá hà! Nhìn tấm lưng trần đen đủi của hai đứa con ốm tong ốm teo, Thúy cố nén xúc động, bảo: - Các con mặc áo vào để che nắng thì bớt nóng! Danh sách tầu của Thúy đã được Cao Ủy Tị Nạn chấp thuận. Lần đầu tiên cả tầu được phát lương thực. Thúy vui thật sự khi nghe hai đứa con nói với nhau: - Bữa nay mẹ nói mình được ăn no!

 Đứng dưới cái nắng gay gắt của Mã Lai, hơi nước biển tỏa lên không đủ cho mọi người một chút mát mẻ nào, thêm chứng kiến chứng kiến chuyện một thanh niên lớn tuổi cứ trần truồng ngớ ngẩn đi lang thang, nhiều lần cảnh sát Mã Lai túm lại lôi vô lều mặc quần áo cho, vài giờ sau người vẫn y như cũ! Hỏi thăm mới biết anh ta vượt biển cùng gia đình, khi tàu ra khơi bị ngu phủ Thái Lan giở trò hải tặc xáp vào tàu anh và đàn bà, con gái trên tàu hầu như không thoát khỏi bàn tay hung bạo của chúng. Trong số đó có vợ anh, có em gái anh!

Anh đã chống lại và anh bị chúng ôm ném mạnh vào khoang tầu va đầu quá mạnh nên bây giờ ra nông nỗi thế! Vợ anh, em gái anh bị bọn hải tặc hành hạ xong ném xuống biển cùng với trẻ con, trong đó có đứa con nhỏ của vợ chồng anh. Không phải chỉ có hai người đàn bà xấu số, còn nhiều nữa! Người thanh niên này khi được cứu vớt (cùng với những người khác) thì trở nên...vô hồn, khi thì nhớ, nhớ mang máng, khi thì quên, lắc đầu lia lịa và nước mắt ngập mặt! Anh ta có lúc thấy thật hiền, có lúc tự dưng hung dữ, la hét om xòm!

Anh điên rồi! Anh thật sự là một người điên! Cũng may cho anh, anh không biết mình cô đơn! Anh không biết mình đang ở trên đất lạ, anh vẫn tưởng mình còn ở trong trại Cải Tạo, nhiều lúc anh gào tên "Bác Hồ" và hát bài quốc ca của nhạc sĩ Văn Cao " Thề phanh thây xác quân thù..." Qua tuần lễ sau, cũng trong lúc chờ đợi để lãnh phần rau tươi, Thúy thấy hai thanh niên gầy gò đang dìu một cô bé đến trạm Y Tế với nét mặt đau đớn. 

Nàng tò mò hỏi han thì biết cô bé ấy mười ba tuổi, trên đường vượt biển bị đám hải tặc Thái Lan gồm năm tên thay phiên nhau hãm hiếp. Vì cô còn quá nhỏ, từ tuổi tác đến vóc dáng nên chúng đã dùng dao xẻ ra cho rộng hỏng thỏa mãn thú tính. Thúy chỉ biết im lặng dõi mắt nhìn theo từng bước chân của những người đồng bào mình mà lòng còn hơn bị ai xé rời ra từng mảnh! Một buổi sáng, Thúy đang dùng sức để kéo hai đứa con lên con dốc để đến nhà một người quen hứa cho Thúy một ít sữa bột bồi dưỡng cho hai con.

 Bỗng một trong hai thằng bé hét toáng lên. Thúy hoảng hốt bế thốc nó đến trạm Y Tế. Thằng nhỏ út thì không biết chuyện gì, thấy mẹ bế thằng anh thì cứ cắm đầu chạy theo mẹ, vừa vấp vừa khóc, rồi lại lật bật ngồi dậy, đứng lên lảo đảo chạy theo như cái bóng...đến trạm Y Tế. Bác sĩ khám, mới biết: bệnh thòng ruột của nó bị tái phát.

Đợi tin chồng từ hy vọng đến tuyệt vọng, Thúy mệt mỏi với bao nhiêu áp lực đè nặng. Thúy đã gửi đi ba mươi lá thư nhờ người mang đi khi họ rời đảo với địa chỉ ghi ở Pháp trên họ của người em chồng (cô ta có chồng là người Ấn Độ). Bức thư thứ ba mươi ba, câu cuối cùng, Thúy nhớ hoài nàng đã viết trong đau đớn: " Nếu anh đã có gia đình cũng xin cho em biết để em định liệu đời em và hai con - Thúy." Bức thư này Thúy nhờ hội Hồng Thập Tự chuyển hộ với địa chỉ KBC 3750 dưới họ tên cấp bậc của chồng chớ không với cái địa chỉ tại Pháp. Lá thư viết trên giấy bạc của một gói thuốc lá Thúy nhặt được trên bờ biển Bidong.

 Thư đi, gặp lúc phái đoàn Úc dến nhận thêm một số người di dân gọi là "Hốt Rác" ( tiếng lóng có nghĩa là ai -không -có - thân - nhân, hai chữ hốt rác từng lọt vào tai phái đoàn Mỹ, họ đã giải thích nghe rất cảm động:" Chúng tôi làm việc nhân đạo và các anh chị không phải là rác rến! ). Các phái đoàn không biết có cảm thông trước tình trạng số người vượt biển phải ở trại ngày càng đông, ngày càng lâu, tự họ đã cảm thấy mình chẳng khác nào đồ bỏ rồi! Thúy nản lòng lắm, nàng xin đi Úc và được phái đoàn Úc gọi lên phỏng vấn.

 Chỉ hôm sau là có người tới đón số người nhập cư Úc. Thúy không còn tin tưởng ở số may của mình nữa (nàng có đi coi bói ở Việt Nam, bà thầy bói nói Thúy có số may, chao ôi!). Điều duy nhất lúc này nằm trong đầu Thúy là làm sao cho hai con lên được một lục địa văn minh, vào một bệnh viện xin chữa bệnh thòng ruột cho thằng con lớn. Hai đứa con của nàng ngày một héo hắt, tiều tụy, trông thương quá là thương.

Nhưng cái thư viết trên tờ giấy thuốc lá thế mà may mắn! Hội Hồng Thập Tự đã làm phóng ảnh nó và gửi đi các hội thiện nguyện nhờ tìm hỏi giùm người sĩ quan có họ tên đó, từng ở KBC đó và trời ơi...chỉ còn vài tiếng đồng hồ nữa thì ba mẹ con Thúy lên tàu đi Úc, loa phóng thanh vang dội tên nàng gọi lên văn phòng trại nhận một điện tín khẩn! Thúy đâm đầu chạy lên phòng thông tin! Nàng run rẩy đón nhận tờ điện tín, mở ra đọc liền: " Em vẫn là dâu nhà họ Đỗ. Anh luôn yêu và chờ em cùng hai con. Anh sẽ làm thủ tục bảo lãnh gấp ". 

Nàng lao đầu chạy thẳng vào chỗ phái đoàn Mỹ và Úc, may mắn gặp một người Mỹ biết nói tiếng Việt, người đó chận Thúy lại, hỏi: "Bà cần gì? ". Thúy chìa tờ điện tín và nàng nói, nói thật nhiều, bao nhiêu uẩn khúc trong lòng nàng tuôn ra hết, không cần biết người trong phái đoàn Mỹ có hiểu hay không... Không lâu sau đó, ba mẹ con Thúy đoàn tụ với chồng, với gia đình chồng thì đúng hơn. Tới Mỹ, Thúy vỡ lẽ ra là người em bà con bên chồng nàng không ở Pháp nữa, lâu rồi, cả gia đình dọn qua Mỹ trước khi thư nàng từ đảo tị nạn gửi đi. Ba mươi hai bức thư không được phát hoàn, cũng đúng thôi vì phương tiện ở đảo thủa ấy thật khó khăn. Đi về phía mặt trời mọc, nhiều khi Thúy bồi hồi nhớ lại câu của người tài công chiếc tàu vượt biển đã nói: " Cứ nhắm hướng mặt trời mọc mà đi tới, tới đâu cũng được, càng xa Việt Nam Xã Hội Chủ NGhĩa càng tốt ".

Chiếc tầu của Thúy tắp vào Mã Lai có lẽ vì xuôi dòng nước và con sóng. Từ năm 1979 đến nay, 2002, Thúy nhớ lại, giật mình, tưởng mình vừa tỉnh một cơn mơ... Chuyến đi của Thúy có gian nan thật đó, nhưng cũng nhiều may mắm là đã tới bến bờ, trong khi bao chuyến khác, cái may thật ít, cái rủi thì nhiều. Mấy câu thơ của ai làm ra trong thời dân mình bỏ nước, đơn sơ, mộc mạc mà thâm thúy lạ lùng:" Một là con nuôi má, hai là con nuôi cá, ba là má nuôi con! " Ai cũng hiểu rằng nếu đến vùng đất tự do an lành thì con sẽ giử tiền về để đền ơn công lao sinh thành dưỡng dục của mẹ, nếu chẳng may gặp phong ba bão táp giữa biển khơi thì xác con làm mồi cho cá.

 Là nếu bất hạnh hơn cả cái chết là bị công an biên phòng bắt được thì..."Má ơi! Con đang bị tù tội đây, má hãy bán....bán máu để nuôi con!" Những cuộc hành trình trên biển Đông là một niềm đau của dân tộc Việt. Hầu như ai cũng muốn quên đi để sống, hôm nay có người khơi lại, Thúy nghe nhức nhối như muôn vàn mũi kim châm vào tim, và Thúy viết - một lần sau cuối rồi vĩnh viễn....và vĩnh viễn nàng xếp vào kỷ niệm. ::: Lê Thị Hoàng Anh:::

PHẠM VŨ * CHUYỆN TÌNH THƠ MỘNG: LƯU TRỌNG LƯ & PHÙNG THỊ CÚC

 

PHẠM VŨ 

 CHUYỆN TÌNH THƠ MỘNG: LƯU TRỌNG LƯ & PHÙNG THỊ CÚC

Nhân dịp kỷ niệm 101 năm ngày sinh của Lưu Trọng Lư
Chúng ta tìm hiểu về Tiểu sử và Mối tình nên thơ của ông:

Lưu Trọng Lư là tên thật, sinh ngày 19 tháng 6 năm 1912 tại Cao La Hạ, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình trong một gia đình quan lại xuất thân nho học.
Học trường Quốc Học Huế đến năm thứ ba thì bỏ ra Hà Nội học tư, rồi bỏ đi làm thơ, làm báo, viết văn. 

Chủ trương Ngân Sơn Tùng Thư tại Huế năm 1933-1934. Sau 1954, ông làm vụ trưởng Vụ Sân Khấu Bộ Văn Hóa, và là Tổng thư ký Hội Nghệ Sĩ Sân Khấu Việt Nam.
Tác phẩm tiêu biểu: các tập thơ Tiếng Thu (1939), Người Con Gái Sông Gianh (1966), Từ Đất Này (1971), Hồng Gấm. Tuổi Hai Mươi (kịch thơ, 1973). 

Mặc dù Lưu là một trong những người cổ động cho Thơ Mới ồn ào nhất, đọc thơ ông, người ta vẫn có cảm tưởng nó chẳng mới bao nhiêu. Thơ Lưu Trọng Lư vẫn là một khúc đàn xưa, giàu tình cảm lẫn nhạc điệu với những rung động chân tình, dễ gây ấn tượng trong người đọc.
Nhận xét của Hoài Thanh - Hoài Chân: "... thơ Lư nhiều bài thực không phải là thơ, nghĩa là những công trình nghệ thuật, mà chính là tiếng lòng thổn thức cùng hòa theo tiếng thổn thức của lòng ta".


Chuyện tình thơ mộng giữa thi sĩ Lưu Trọng Lư với nữ sinh Phùng Thị Cúc
Trong Thi nhân Việt Nam (của Hoài Thanh, Hoài Chân), Lưu Trọng Lư được đánh giá cao với những bài thơ nổi tiếng như: Nắng mới, Tiếng thu, Thơ sầu rụng, Một mùa đông, Giang hồ, Còn chi nữa, Thú đau thương, Chiều cổ… Bài thơ “Một Mùa Đông” kể lại một câu chuyện tình thơ mộng nhưng dang dở của thi sĩ với cô gái xinh đẹp Phùng Thị Cúc.

- Phùng Thị Cúc sinh ngày 18/8/1920 tại làng Châu Ê, xã Thủy Bằng, ven đô Huế, quê nội ở xã Bùi Xá, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Bà là con ông Phùng Duy Cẩn từng làm quan triều Nguyễn, có thời làm tham công chỉ huy việc xây lăng Khải Định. Mồ côi mẹ từ lúc 3 tuổi, bà theo cha sống ở Tây Nguyên. 6 tuổi đã theo cha sống khắp các tỉnh vùng cao nguyên trung phần ròng rã 9 năm, rồi mới về Huế học Trường Đồng Khánh.

Năm 1946, bà tốt nghiệp nha khoa tại Trường Đại học Y khoa Hà Nội khóa đầu tiên của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Toàn quốc kháng chiến, bà ra vùng tự do phục vụ cho cách mạng. Vì một cơn bạo bệnh,

 

  

 

 Phùng Thị Cúc được đưa sang Pháp điều trị. Tại Pháp sau khi khỏi bệnh, Phùng Thị Cúc tiếp tục theo học và tốt nghiệp bác sĩ nha khoa. Sau đó Phùng Thị Cúc đã kết hôn với bác sĩ Bửu Điềm. Tên Điềm Phùng Thị ra đời từ đó. Mãi đến năm 30 tuổi, bà mới đến với nghệ thuật điêu khắc. Vào năm 46 tuổi, bà có cuộc triển lãm đầu tiên và được công chúng Pháp chào đón nồng hậu. 36 tác phẩm điêu khắc của bà được đặt khắp lãnh thổ nước Pháp. Tên tuổi của Điềm Phùng Thị đã nổi danh khắp châu Âu. Những năm cuối đời bà quay về sống ở quê hương và đã mất ở Huế năm 2002.

Trở lại với thời điểm và nguyên cớ ra đời của bài thơ Một mùa đông.
Khi đó Cúc mới là một cô nữ sinh, từ Huế ra Hà Nội học Trường Thăng Long. Trên chuyến tàu tốc hành Huế – Hà Nội, cô được người chị là bạn của Lưu Trọng Lư gửi gắm nhà thơ trông nom giùm em gái, với lời dặn thân tình “Dọc đường giúp em một chút”.

Cúc là một cô gái Huế sang trọng, đài các, hoa khôi của Trường Đồng Khánh. Gương mặt kiều diễm với đôi mắt đẹp mang nét buồn vời vợi cùng nụ cười thiên thần có má lúm đồng tiền đã hút hồn nhà thơ đa tình của chúng ta ngay từ phút đầu gặp gỡ. Suốt chặng đường dài hai người cũng chẳng có chuyện gì nhiều để nói với nhau. Cúc im lặng ngắm cảnh dọc đường. Và nhà thơ thì lẳng lặng nhìn ngắm giai nhân.

Khi tàu về đến ga Hà Nội, nhìn thấy trên gương mặt người đẹp thoáng chút lo lắng, vì đây là lần đầu tiên cô tới Thủ đô, nhà thơ đã hỏi địa chỉ và tình nguyện đưa cô đến tận nơi. Thi sĩ đã thực hiện đúng lời bạn dặn dò và chắc hẳn đó cũng là “mệnh lệnh của trái tim” chàng.
Tìm đến đúng địa chỉ, Lưu Trọng Lư đưa Cúc lên tận căn gác nhỏ, nơi có căn phòng của những người bạn, người chị của cô đang ở. Chào hỏi, dặn dò rồi bịn rịn chia tay.

 

 Khi vừa xuống gác, ra đến đường thì tình cờ Lưu Trọng Lư gặp thi sĩ Phạm Hầu – người bạn nhỏ của nhà thơ khi đó đang học Cao Đẳng Mỹ thuật ở Hà Nội. Phạm Hầu mời Lư vào nhà chơi. Khi lên gác, bước vào một căn phòng, mở cửa sổ ra, nhà thơ giật mình khi nhìn thấy người bạn đường xinh đẹp mà mình vừa chia tay ít phút trước đây đang ở ngay bên khung cửa sổ của căn phòng đối diện. 

 

Vậy là không một chút đắn đo, Lư quay sang nói ngay với bạn: “Mình ở luôn đây với cậu được không?”. Phạm Hầu nhiệt tình vui vẻ đồng ý ngay. Lưu Trọng Lư vui sướng ngây ngất. Nhà thơ chỉ còn biết cảm ơn trời đất đã run rủi cho mình được gặp mối duyên may mắn kỳ lạ này. Suốt mùa đông năm đó, giữa cái giá lạnh của tiết trời Hà Nội nhà thơ đã được sống trong sự ấm áp dịu nhẹ của một mối tình sáng trong, thơ mộng.

Ở căn phòng bên này cô gái cũng không thể vô tình. Bởi ngay lần đầu tiên, khi nhà thơ nhìn qua cửa sổ đã bắt gặp đôi mắt Cúc mở to, sững sờ nhìn người anh “dẫn đường” rồi sau đó bối rối mỉm cười rời khỏi khung cửa. Sau này, thật lạ lùng mỗi khi nhà thơ bất thần mở cửa sổ lại nhìn thấy Cúc: khi thì đang ngồi đọc sách ôn bài, khi thì đang cắm một lọ hoa. 

 

Cũng có khi Cúc chẳng làm gì, ngồi suy tư mơ mộng. Cũng có khi nghe một tiếng ho nhẹ, nhà thơ mở hé cửa nhìn sang lại bắt gặp nụ cười bối rối, e thẹn của người đẹp. Cũng có lần khi mở cửa sổ, nàng không hề ngước lên nhìn, cho đến lúc cánh cửa như tự nó khép lại. Lại có lần không biết vì chuyện gì, Cúc ném sang bên này một cái nhìn hờn giận, trách móc khiến nhà thơ ngơ ngẩn suốt một buổi chiều.

Bài thơ lấy cảm hứng từ mối tình Lưu Trọng Lư - Phùng Thị Cúc
Mọi việc dường như chẳng có gì khác lạ: Cửa sổ mở rồi lại đóng, đóng rồi lại mở. Thế nhưng sự trông đợi nhớ nhung đã thấm vào gan ruột từng ngày từng ngày một. Làm sao có thể nhớ hết được biết bao lần Cúc đã vào trong giấc mơ của thi sĩ đa tình, đã trở thành nguồn cảm hứng cho bài thơ Một mùa đông ra đời. Bài thơ gồm 4 đoạn kể lại một “love story” trong mộng ảo mà thấm đẫm những nỗi đau có thật.
 

Đôi mắt em lặng buồn
Nhìn thôi mà chẳng nói,
Tình đôi ta vời vợi
Có nói cũng không cùng.


Yêu hết một mùa đông
Không một lần đã nói,
Nhìn nhau buồn vời vợi
Có nói cũng không cùng.


Trời hết một mùa đông
Gió bên thềm thổi mãi,
Qua rồi mùa ân ái:
Đàn sếu đã sang sông.


Em ngồi trong song cửa
Anh đứng dựa tường hoa,
Nhìn nhau mà lệ ứa,
Một ngày một cách xa.


Đây là dải Ngân Hà,
Anh là chim Ô thước
Sẽ bắc cầu nguyện ước
Một đêm một lần qua.
Để mặc anh đau khổ,


Ái ân giờ tận số,
Khép chặt đôi cánh song!
Khép cả một tấm lòng!

 
Nhà thơ đã lí giải thật tài tình tâm trạng và nỗi lòng của mình. Có lẽ đây là đoạn thơ có những câu thơ ấn tượng hơn cả:

…Em chỉ là người em gái thôi,
Người em sầu mộng của muôn đời,
Tình em như tuyết giăng đầu núi,
Vằng vặc muôn thu nét tuyệt vời.


Ai bảo em là giai nhân
Cho đời anh đau khổ?
Ai bảo em ngồi bên cửa sổ
Cho vướng víu nợ thi nhân?
Ai bảo em là giai nhân
Cho lệ tràn đêm xuân?
Cho tình tràn trước ngõ?
Cho mộng tràn gối chăn?

Thật thú vị khi được biết rằng trong bài thơ lãng mạn này lại chứa đựng những câu chuyện hoàn toàn có thực. Nhà thơ Lưu Trọng Lư kể rằng, sau một thời gian sống cạnh nhau, tình cảm của hai người cũng có “bước phát triển” mới. Theo sự sắp đặt của những người bạn, có lần hai người đã đi chơi chùa Thầy cùng với một nhóm bạn. 

 

Sau một hồi leo núi, nhìn chung quanh chẳng thấy ai, chàng và nàng ngượng ngập đi bên nhau. Đến trưa cả nhóm mới trở lại sân chùa cùng ăn trưa. Bữa trưa có gà quay và rượu vang Pháp. Bắt chước mọi người, Cúc cũng uống vài li rượu nho. Đôi má ửng hồng và cặp môi nhuốm màu nho chín, rơi trên trán vài lọn tóc đen nhánh… 

 

Tất cả đã tạo thành một hình tượng nghệ thuật có sức ám ảnh lớn:
… Ngày hôm tiễn biệt buồn say đắm
Em vẫn đùa nô uống rượu say.
Em có biết đâu đời vắng lạnh,
Lạnh buồn như ngọn gió heo may.


Môi em đượm sặc mùi nho tươi,
Đôi má em hồng chúm nụ cười,
Đôi mắt em say màu sáng lạn,
Trán em để lỏng làn tóc rơi.


Tuy môi em uống, lòng anh say,
Lời em càng nói càng chua cay
Anh muốn van em đừng nói nữa,
Lệ buồn sẽ nhỏ trong đêm nay.


Hãy xếp lại muôn vàn ân ái
Đừng trách nhau, đừng ái ngại nhau,
Thuyền yêu không ghé bến sầu
Như đêm thiếu phụ bên lầu không trăng.


Hãy như chiếc sao băng băng mãi
Để lòng buồn, buồn mãi không thôi.

Câu chuyện tình thơ mộng đã không dẫn đến một kết thúc có hậu. Họ mãi mãi là một đôi tình thân giữa một nghìn trùng xa cách. Đến năm 1975 họ mới có dịp gặp lại nhau. Cúc từ Pari về Hà Nội. Người em gái bé bỏng ngây thơ hôm nào đã là bà Điềm Phùng Thị – một điêu khắc gia nổi tiếng thế giới. 

 

Hôm đó Hội Nhà văn mở tiệc mừng các trí thức, nghệ sĩ ở nước ngoài về, trong đó có Điềm Phùng Thị và họa sĩ Mai Trung Thứ là người đã say mê vẽ bức chân dung Tôn Nữ Lệ Minh (vợ nhà thơ Lưu Trọng Lư) năm 17 tuổi. Nhà văn Nguyễn Tuân đã dắt tay Điềm Phùng Thị đến chỗ vợ chồng nhà thơ Lưu Trọng Lư đang ngồi và nói: “Đối mặt nhau rồi, ngâm lại bài thơ ngày xưa đi.” Tên tuổi của nhà điêu khắc Điềm Phùng Thị được lưu danh trong từ điển Larousse, đó là một niềm tự hào đáng kể. Nhưng cũng là một niềm vinh hạnh lớn khi bà trở thành nhân vật chính trong một bài thơ nổi tiếng của thi sĩ Lưu Trọng Lư


Người em sầu mộng
(Nhạc sĩ Y Vân phổ nhạc bài thơ “Một Mùa Đông” và lấy tên bài hát là “Người em sầu mộng” )
Em là gái bên khung cửa
Anh là mây bốn phương trời
Anh theo cánh gió chơi vơi
Em vẫn năm trong nhung lụa
ĐK:

Em chỉ là em gái thôi
Người em sầu mộng muôn đời Tình như tuyết giăng đầu núi
Vằng vặc muôn thu nét tuyệt vời
Ai bảo em là giai nhân
Cho đời anh đau buồn
Ai bảo em ngồi bên song
Cho vương vấn nợ thi nhân
Ai bảo em là giai nhân
Cho lệ đêm dâng tràn
Cho tình giăng đầy trước ngõ
Cho mộng tràn gối chăn.

TÓM TẮT
Lưu Trọng Lư thuộc thế hệ mở đầu của phong trào Thơ Mới. Những bài thơ mang âm hưởng trữ tình lãng mạn, thanh thoát, giàu nhạc điệu của ông, được công chúng đương thời nồng nhiệt chào đón, đã góp phần đem lại sự chiến thắng cho Thơ Mới trong buổi ban đầu.

Phùng Thị Cúc tức là Điềm Phùng Thị - là nhà điêu khắc nổi tiếng trên thế giới, được bầu là Viện sĩ Thông tấn Viện Hàn lâm khoa học, văn học và nghệ thuật châu Âu. Bà được đưa vào danh sách những tài năng lớn của nghệ thuật thế kỷ XX trong từ điển Larousse.
Mối tình giữa thi sĩ Lưu Trọng Lư và cô nữ sinh Phùng thị Cúc thật là một mối tình nên thơ, trữ tình nhất và cũng xứng tầm “trai tài, gái vừa sắc lẫn tài” – dù có ngang trái, chính sự ngang trái này khiến cho cả hai tình nhân nhớ mãi không thôi, vì

“Tình chỉ đẹp những khi còn dang dở…” (Hồ Dzếnh)

___________________________________

(Tham khảo: Tài liệu về Lưu Trọng Lư và Điềm Phùng Thị trên sách báo) 

© Tác giả giữ bản quyền.

. Cập nhật ngày 16.05.2013 theo nguyên bản của tác giả chuyển từ SaìGòn .
. Đăng tải lại vui lòng ghi rõ nguồn Newvietart.com

TRẦN VĂN VIỆT * SÁU CHUYỆN GIÁNG SINH

TRẦN VĂN VIỆT 

 SÁU CHUYỆN GIÁNG SINH

1. Con yêu mẹ

Tuy là đã là ngày giáng sinh và còn vài ngày nữa là đón năm mới. Người mẹ mệt mỏi trở về từ cửa hàng sau một ngày làm việc dài đăng đẵng, kéo lê túi hàng trên sàn bếp. Đang chờ bà là đứa con trai tên David lên 8 tuổi, đang lo lắng kể lại những gì mà em nó đã làm ở nhà: “… lúc con đang chơi ngoài sân còn bố đang gọi điện thoại thì Tom lấy bút chì màu viết lên tường, lên chính tờ giấy dán tường mới mà mẹ dán trong phòng làm việc ấy! Con đã nói với nó là mẹ sẽ bực mình mà!”.

Người mẹ than thở rồi nhướng lông mày: “Bây giờ nó đâu?”. Thế rồi bà bỏ hết hàng ở đó, sải bước vào phòng của đứa con trai nhỏ, nơi nó đang trốn. Bà gọi cả tên họ của đứa bé, mà ở các nước phương Tây, khi gọi cả tên lẫn họ như thế này là thường thể hiện sự tức giận. Khi bà bước vào phòng, đứa bé run lên vì sợ, nó biết sắp có chuyện gì ghê gớm lắm. Trong 10 phút, người mẹ nguyền rủa con, là bà đã phải tiết kiệm thế nào và tờ giấy dán tường đắt ra sao! Sau khi rên rỉ về những việc phải làm để sửa lại tờ giấy, người mẹ kết tội đứa con là thiếu quan tâm đến người khác. Càng mắng mỏ con, bà càng thấy bực mình, cuối cùng bà ra khỏi phòng con, cảm thấy cáu đến phát điên!

Người mẹ chạy vào phòng làm việc để xác minh nỗi lo lắng của mình. Nhưng khi nhìn bức tường, đôi mắt bà tràn ngập nước mắt. Những gì bà đọc được như một mũi tên xuyên qua tâm hồn người mẹ. Dòng chữ viết: “Con yêu mẹ” được viền bằng một trái tim!

Và giờ đây bao thời gian trôi qua, tờ giấy dán tường vẫn ở đó, y như lúc người mẹ nhìn thấy, với một cái khung ảnh rỗng treo để bao bọc lấy nó. Đó là một sự nhắc nhở đối với người mẹ, và với tất cả mọi người: Hãy bỏ một chút thời gian để đọc những dòng chữ viết trên tường!

2. Câu Chuyện Giáng Sinh

Nhân ngày Giáng sinh gần kề, xin gởi tới quý vị thính giả câu chuyện cảm động trong mùa Giáng Sinh đuợc biên soạn dựa trên câu chuyện “Christmas Shoes”

Tôi vội vã bước vào tiệm trong mall để sắm khẩn cấp mấy món qùa giáng sinh vào phút cuối cho đứa con gái. Kinh hãi nhìn đám đông, có lẽ tôi sẽ bị kẹt trong tiệm đến muôn đời, trong khi việc phải làm còn chồng chất, văn phòng còn bao nhiêu văn kiện chưa duyệt xọng. Từ lúc nào chẳng rõ, Giáng sinh đã trở thành gánh nặng nề. Chẳng hiểu tại sao phải có cái ngày lễ phiền phức như vầy với bao nhiêu là thứ phải lo, quà cáp phải mua cho nguời này nguời kia, tôi mong có thể  lăn quay ra ngủ cho qua muà Giáng Sinh như mấy chú gấu tỉnh bơ an giấc suốt mùa đông. Tôi cố lách qua đám người đông đi lại như kiến để xông vào chỗ bán đồ chơi, và tự hỏi không biết đứa con gái có thèm chơi đồ như vậy không.

Tôi duyệt qua mấy dãy hàng bán đồ chơi, và chọn đại một con búp bê nhìn cũng xinh xắn, chạy lẹ ra xếp hàng tính tiền. Tình cờ tôi nhìn thấy 1 chú bé đứng gần đó, tay mân mê một đôi hài màu đỏ thật xinh sắn dễ thương. Chú bé ôm đôi hai trên tay mặt sáng rỡ. Tôi nhìn chú bé và hơi ngạc nhiên chú bé độ 7 tuổi nhìn đôi hài mắt sáng như nhìn một mốn đồ chơi nó rất yêu thích.

Trong khi đó chú bé nói với nguời tính tiền:

- Cô có chắc là cháu thiếu tiền không? Cháu tính rồi là đủ tiền cơ mà!

Cô gái trả lời có vẻ như chịu hết nổi:

- cháu biết là cháu không đủ tiền rồi mà còn hỏi nhiều, lôi thôi quá đi. Cháu đứng qua một bên để cô tính tiền cho nguời khác, khi nào tìm đủ tiền thì đến trả.

Tôi nhìn chú bé khuôn mặt buồn bã mình đứng nhìn đôi hài. Quan sát một lúc tôi hỏi:

- Cháu mua đôi hài cho em gái cháu hả.

- Dạ không, cháu mua cho Mẹ của cháu. Mẹ cháu bịnh rất nặng, và ba nói Mẹ sắp đi gặp Chúa Giêsu rồi. Đôi hài này Mẹ cháu thích lâu lắm rồi, cháu muốn mua cho Mẹ, để Mẹ mang đi gặp Chúa Giêsu. Mẹ sẽ đẹp lắm, sẽ vui lắm!

Nghe đến đây, tôi mới hiểu ra

 là Mẹ của cậu bé đang hấp hối, nhưng cậu bé còn quá nhỏ để hiểu chuyện tử biệt. Và một nỗi đau xót tràn vào hồn tôi. Chú bé nói tiếp:

- Cháu nói với ba rằng dặn mẹ đừng đi ngay, nói mẹ đợi con đi chợ về. Cháu còn thiếu vài đồng nữa mới mua đuợc đôi hài, tất cả các tiền cháu để dành lâu nay vẫn còn chưa đủ. Chú có thể giúp cháu không? Mai mốt cháu sẽ đi làm trả lại cho chú.

Nhìn chú bé tiu nghỉu cúi đầu im lặng. Tôi thò tay vào túi lấy tiền trao cho chú bé.

--Đây, cháu lấy đi trả tiền rồi lo về với Mẹ, đôi hài đẹp lắm!

Khuôn mặt chú bé chợt tươi rói và nói:

- Vâng, cảm ơn chú rất nhiều! Chúa sẽ chúc lành cho lòng tốt của chú. Mẹ cháu sẽ vui lắm khi mang đôi hài này đi gặp Chúa Giêsu.

Tôi bước ra cửa tiệm, trên đuờng lái xe về nhà tôi vẫn còn nhìn thấy khuôn mặt ngây thơ của chú bé đáng thương. Tình yêu của chú bé dành cho mẹ qúa mãnh liệt. Như một thiên thần Chúa gởi, cậu bé đã nhắc nhở tôi ý nghĩa của Giáng Sinh, mùa của yêu thương và ban tặng.

Lạy Chúa, xin cho chúng con một trái tim nhậy cảm để có thể nghe được, cảm nhận được những niềm đau nỗi khổ của những người bé nhỏ xung quanh mình, để chúng con biết chia sẻ với những người kém may mắn hơn.  Đặc biệt là trong mùa Giáng Sinh này, xin cho chúng con ý thức những món quà trao nhau và khi cầm trong tay món quà của người thân, xin nhắc con nhớ đến những người nghèo khổ chưa bao giờ từng được nhận quà.  Trong bận rộn mua sắm của mùa Giáng Sinh, xin cho con ý thức món quà qúy nhất con nhận được trong Mùa Giáng Sinh chính là sự sống của Ngôi Hai.  Amen!

3. Giáng Sinh Yêu Thương 

Em không phải là người theo Chúa, em có niềm tin tuyệt đối vào Phật và những lời răn dạy của Người. Bởi vậy, Giáng sinh với em cũng như bao ngày bình thường khác, một ngày trước đó của em màu xám chứ không phải của sắc đỏ lung linh và những quả chuông ngũ sắc, thậm chí có lúc Giáng sinh trở thành hai từ xa lạ nhất trong từ điển của em.

Chỉ có điều lễ Noel hàng năm đều diễn ra dưới tiết trời lạnh se của mùa đông và từ lâu người ta mặc nhiên đã coi nó như một dịp đặc biệt để ủ ấm những yêu thương và trao nhau hẹn ước, một sự mặc định vừa có lý lại vừa vô lý. Gần một tháng trước ngày lễ đó ở ngay cả những nơi hẻo lánh nhất của phố phường đã vang lên những bản tình ca mừng Giáng sinh bất hủ, đó là điều duy nhất gợi nên trong em đôi chút cảm hoài.

Có thật nhiều Giáng Sinh đi qua em buồn tẻ và đơn điệu. Khi người ta nô nức kéo nhau ra ngoài đường, mắt trao mắt, môi trao môi, tay trong tay thì em ngồi một mình trên căn gác nghe những bản nhạc buồn, em không khóc như em vẫn vốn thế, nhưng nụ cười thì không được trọn vẹn. Em thờ ơ với những món quà Noel em được tặng và đọc những tin nhắn chúc mừng với một thái độ dửng dưng đáng ghét. Em một mình, luôn luôn một mình kể từ một mùa Giáng sinh xa lắc nào đó em không còn nhớ nữa. Em không thích ra đường để thấy mình đơn độc, em cũng chẳng biết làm gì giữa phố phường náo nức và càng không thích đi với một người mà em không cảm nhận được hơi ấm từ trái tim em dành cho họ… Ừ đấy, em cô đơn, thì sao? Mọi cái dường như đã trở thành thói quen, một thói quen em không hề muốn giữ nhưng không biết làm thế nào để thay đổi nếu như…

Nếu như anh không đến vào một ngày kịp làm trái tim em xôn xao trở lại, kịp làm cho mỗi ngày bình thường trở thành những thời khắc đặc biệt, kịp chuyển sắc xám thành những sắc màu lung linh. Và em đã được ủ ấm suốt cả một mùa đông... Hàng đêm em vẫn nghe nhạc nhưng lẫn trong những giai điệu buồn em thấy những thanh âm trong trẻo, dịu dàng cất lên. Dù vậy em vẫn chưa có khái niệm thật rõ ràng về Giáng sinh nếu như nó không gần với một ngày với em là vô cùng đặc biệt... Em đã muốn quay trở lại với phố phường nô nức đêm Giáng sinh, mình cùng nhau ngồi ở một góc quán yên ả nào đó nghe hơi thở hòa quyện trong nhau lẫn giữa hương thơm của trời đất.

Nhưng giáng sinh năm nay em và anh xa nhau cả nữa vòng trái đất... Nhưng em chưa bao giờ thấy một mình của em lại có ý nghĩa đến vậy. Chưa bao giờ một mình lại không đơn độc như vậy! Em thức dậy bằng niềm tin mỗi sáng, một niềm tin tuyệt đối như niềm tin vào tôn giáo của em, em đi ngủ bằng nỗi nhớ trong lành....

Khi gặp anh em biết mình cảm nhận được hạnh phúc là có thực, và vì cuộc sống anh vẫn ở rất xa nhưng em vẫn thấy hạnh phúc và niềm vui đang hiện hữu xung quanh, không phải là một giấc mơ. Không còn mơ hồ nữa, không còn là những Giáng sinh buồn tẻ và đơn độc nữa…

Và em muốn nói với anh rằng: HAPPY BIRTHDAY n' MERRY X-MAS TO YOU. Hãy mãi là chỗ dựa vững chãi cho em anh nhé!

Ngoài kia, bài hát Jingle Bell vang lên như một tiếng chuông ngân dài dịu dàng và ấm áp:

... Jingle bell, jingle bell, jingle all on the way

Oh what fun it is to ride in a one-horse open sleigh...

4. Câu chuyện đêm giáng sinh cảm động.......!!!

Như thường lệ,mỗi mùa giáng sinh, tôi đều nhận được quà từ anh trai của tôi. Giáng sinh năm ấy tôi cảm thấy vui nhất không phải chỉ vì món quà anh tôi tặng-một chiếc xe hơi mà vì tôi đã học được một bài học rất thú vị vào cái đêm đông lạnh lẽo ấy...

Đã 7 giờ tối, mọi người trong công ty đã ra về gần hết, tôi cũng đang đi đến gara để lấy xe và về nhà ăn Giáng sinh.

Có một cậu bé, ăn mặc rách rưới, trông như một đứa trẻ lang thang, đang đi vòng quanh chiếc xe tôi, vẻ mặt cậu như rất thích thú chiếc xe. Rồi cậu chợt cất tiếng khi thấy tôi đến gần, "Đây là xe của cô ạ?". Tôi khẽ gật đầu, "Đó là quà Giáng sinh anh cô tặng cho." Cậu bé nhìn tôi tỏ vẻ sửng sốt khi tôi vừa dứt lời. "Ý cô là...anh trai cô tặng chiếc xe này mà cô không phải trả bất cứ cái gì?" "Ôi! Cháu ước gì...". Cậu bé vẫn ngập ngừng.

Tất nhiên tôi biết cậu bé muốn nói điều gì tiếp theo. Cậu muốn có được một người anh như vậy. Tôi chăm chú nhìn cậu bé, tỏ vẻ sẵn sàng lắng nghe lời nói của cậu. Thế nhưng cậu vẫn cúi gằm mặt xuống đất, bàn chân di di trên mặt đất một cách vô thức. "Cháu ước...", cậu bé tiếp tục "...cháu có thể trở thành một người anh trai giống như vậy". Tôi nhìn cậu bé, ngạc nhiên với lời nói vừa rồi. Bỗng nhiên tôi đề nghị cậu bé, "Cháu nghĩ saonếu chúng ta đi một vòng quanh thành phố bằng chiếc xe này?". Như sợ tôi đổi ý, cậu bé nhanh nhảu trả lời: "Cháu thích lắm ạ!"

Sau chuyến đi, cậu bé hỏi tôi với ánh mắt sáng ngời đầy hy vọng, "Cô có thể lái xe đến trước nhà cháu không?". Tôi cười và gật đầu. Tôi nghĩ mình biết cậu bé muốn gì. Cậu muốn cho những người hàng xóm thấy cậu đã về nhà trên chiếc xe to như thế nào. Thế nhưng tôi đã lầm..."Cô chỉ cần dừng lại ở đây, và có phiền không nếu cháu xin cô đợi cháu một lát thôi ạ..."

Nói rồi cậu bé chạy nhanh vào con hẻm sâu hun hút, tối om, tưởng chừng như chẳng có ai có thể sống trong ấy. Ít phút sau tôi nghe thấy cậu bé quay lại qua tiếng bước chân, nhưng hình như lần này cậu không chạy như lúc nãy mà đi rất chậm. Và đi theo cậu là một cô bé nhỏ nhắn, mà tôi nghĩ đó là em cậu, cô bé với đôi bàn chân bị tật. Cậu bé đẩy chiếc xe lăn em cậu đang ngồi, một chiếc xe cũ kĩ, xuống những bậc tam cấp một cách rất cẩn thận, và dừng lại cạnh chiếc xe của tôi.

"Cô ấy đây, người mà lúc nãy anh đã nói với em đấy. Anh trai cô ấy đã tặng một chiếc xe hơi cho cô nhân dịp Giáng sinh mà cô chẳng phải tốn lấy một đồng. Và một ngày nào đấy anh cũng sẽ tặng em một món quà giống như vậy. Hãy nghĩ xem, em có thể tận mắt thấy những món quà, những cảnh vật ngoài đường phố trong đêm Giáng sinh, và anh sẽ không phải cố gắng miêu tả nó cho em nghe nữa!".

Tôi không thể cầm được nước mắt, và tôi đã bước ra khỏi xe, đặt cô bé đáng thương ấy lên xe. Ánh mắt cô bé nhìn tôi đầy vẻ cảm phục và thân thiện.

Ba chúng tôi lại bắt đầu một chuyến đi vòng quanh thành phố, một chuyến đi thật ý nghĩa và tôi zẽ không bao giờ quên, khi những bông tuyết lạnh giá của đêm Giáng sinh bắt đầu rơi.

Và cũng trong đêm Giáng sinh ấy, tôi đã hiểu được sâu sắc ý nghĩa một câu nói của chúa Giê-su: "Không gì tốt đẹp hơn việc làm cho người khác hạnh phúc."

5. Cổ tich Giáng Sinh 

Có một cô bé mồ côi cha sống với mẹ tại một vùng quê hẻo lánh. Nhà rất nghèo, hai mẹ con phải làm việc quần quật cả ngày mới kiếm đủ ăn. Cô bé không có bạn bè, không có đồ chơi nhưng cô không bao giờ cảm thấy buồn và cô đơn. Gần nhà cô là một khu rừng, lúc nào cũng tràn ngập tiếng chim hót ...và những bông hoa rực rỡ...Vào mùa đông năm đó, mẹ cô bé bị bệnh và không thể làm việc được, cô bé bận rộn cả ngày với việc đan len để sau đó mang ra chợ bán những đôi vớ bằng len, dù rằng ngay chính đôi chân trần của cô luôn tái xanh vì lạnh. 

Gần đến ngày Giáng sinh, cô bé nói với mẹ: “Không biết năm nay ông già Noel có mang quà đến cho con không, nhưng con vẫn đặt đôi giày trong lò sưởi. Chắc ông già Noel không quên con đâu phải không mẹ?”. Bà mẹ âu yếm vỗ về: “Đừng nghĩ đến điều đó trong ngày Giáng sinh năm nay con gái ạ. Chúng ta chỉ cầu mong có đủ thực phẩm để qua mùa đông khắc nghiệt này là quý lắm rồi”. Nhưng cô bé không tin rằng ông già Noel có thể quên cô. Vào buổi tối trước ngày Giáng sinh, cô đặt đôi giày trong lò sưởi và đi ngủ với giấc mơ về ông già Noel. Người mẹ nhìn vào đôi giày của con và buồn rầu khi nghĩ đến sự thất vọng của con gái, nếu buổi sáng hôm sau cô không nhìn thấy một món quà nào trong đó. Năm nay, ngay cả một món quà Giáng sinh nhỏ cho con, bà cũng không lo được.

Buổi sáng hôm sau, cô bé thức dậy sớm và chạy đến nơi cô đặt đôi giày. Đúng như sự mơ ước của cô, đêm qua ông già Noel đã đến và mang cho cô bé một món quà. Đó là một con chim nhỏ bé nằm thiêm thiếp trong chiếc giày, có lẽ vì đói và lạnh. Nó nhìn cô bé với đôi mắt long lanh và kêu lên mừng rỡ khi cô vuốt nhẹ lên bộ lông mềm mại của nó. Cô bé nhảy múa vì vui mừng và ôm chặt con chim nhỏ bé vào ngực mình. Cô chạy đến bên giường, nơi mẹ cô đang nằm và reo lên: “Hãy nhìn con đây mẹ ơi. Ông già Noel không quên con và đã mang đến cho con món quà ý nghĩa này!”. Những ngày sau đó, cô bé săn sóc con chim, sưởi ấm và cho nó ăn. Con chim líu ríu bên cô bé và đậu lên vai cô trong khi cô làm việc. Khi mùa xuân đến, cô bé mở lồng cho con chim bay vào rừng nhưng nó không chịu bay xa, cứ loanh quanh gần nhà cô bé và mỗi buổi sáng, cô bé lại thức giấc bởi tiếng hót líu lo bên ngoài song cửa sổ....

Bà mẹ nhìn con trong niềm hạnh phúc vô bờ...Vì không muốn làm con thất vọng, bà đã vào rừng đêm hôm đó hy vọng tìm thấy một thứ gì làm qùa thay ông noel tặng con, và đã gặp chú chim sắp chết vì lạnh và đói này....

6. Nụ hôn cho ông già Noel làm thuê

TT - Câu chuyện xảy ra đã hơn năm năm nhưng tôi vẫn nhớ như in món quà mà một cô bé đã tặng tôi mùa đông năm ấy, một mùa Giáng sinh lạnh lẽo nhưng ấm áp tình người.

Tháng mười hai, trời ở miền Bắc mưa rả rích kèm theo cái lạnh như cứa vào da thịt. Khoảng không gian chật hẹp của căn gác nhỏ không làm dịu được nỗi buồn và cảm giác nhớ nhà. Noel này cả lớp tôi lại lên kế hoạch đi chơi nhưng giờ mẹ vẫn chưa gửi tiền. Chắc mùa này quê mình lại bão lụt nhiều nên gia đình không thu hoạch được gì.

Sáng qua, mấy đứa cùng xóm trọ mách nhau chuyện làm thêm cho các tổ chức từ thiện. Mấy đứa rủ nhau đi kiếm việc. Công việc không nặng lắm nhưng khá mất thời gian bởi tôi và Hải vào vai hai ông già Noel. Chúng tôi xuất phát từ nhà lúc sáu giờ tối và về cũng phải sau nửa khuya. Có hôm làm ở trung tâm bảo trợ trẻ em nghèo, có hôm làm ở hội người tàn tật, cũng có khi là các trại mồ côi.

Những ngày cận kề Giáng sinh chúng tôi lại càng phải đi nhiều. Hôm đứng ở cổng trường tiểu học vùng ven ngoại thành, trời đã khuya lắm rồi nhưng có một cô bé vẫn chưa về. Bé nhìn tôi chằm chằm nhưng không dám tiến lại gần. Tôi đến cạnh bé, hỏi nhỏ: “Cháu sao vậy?”. Bé cười, đôi mắt vẫn còn nhiều niềm vui: “Ông già Noel ơi, có phải đứa trẻ nào học giỏi mới nhận được quà? Sáng nay cháu bị điểm kém môn toán, cháu sợ không có quà”. Tôi cười nhẹ: “Không đâu, ông cho tất cả. Nhưng nếu cháu nào ngoan thì ông sẽ vui hơn”. Bé ngạc nhiên, nhìn sang tôi, nhìn cả Hải: “Vậy là cháu đã làm hai ông buồn rồi à?”.

Bé khóc, những giọt nước mắt nóng hổi rớt đầy trên tay tôi. Hình như trong suốt buổi tối qua, vì quá mệt nhọc mà chúng tôi quên mất nở nụ cười với nhiều đứa trẻ, trong đó có bé. “Thôi, cháu nín đi. Hai ông già này không buồn đâu, nhưng cháu phải cố gắng hơn nhé”. Bé cười, đôi mắt vẫn còn ngân ngấn nước: “Vậy đi phát quà cho trẻ em, hai ông có nhận được quà của ai không?”. Hải bước tới: “Không, hai ông chỉ đem quà và giúp các cháu thực hiện ước mơ thôi. Là ông già Noel rồi thì cần gì nữa”.

Bé đi lại gần tôi, gần Hải: “Cháu tặng hai ông nhé”, rồi hôn nhẹ nhàng lên má của chúng tôi. Hai đứa ngớ người ra nhưng vẫn không quên nở nụ cười với bé trước khi bé đi mất. Cảm giác ấm áp lan tỏa trên má tôi, rồi cả người. Một chút vị ngọt ngào xen lẫn niềm thích thú. Tôi chợt nghĩ chưa bao giờ mình ước cho bản thân một món quà gì đó. Hình như tuổi thơ của tôi đã qua và chuyện ông già Noel đã chìm vào quá khứ lâu lắm rồi.

Thì ra không phải cứ mặc bộ trang phục đỏ trắng, phát quà cho trẻ em là mình đã tròn vai ông già Noel. Ông già Noel chỉ hiện hữu thật sự khi chúng ta được giao cảm với nhau. Sự chia sẻ tình người không chỉ là những hộp quà phát vội mà còn là những nụ hôn hồn nhiên và giàu ý nghĩa. Cảm ơn cô bé dễ thương đã cho những “ông già Noel” làm thuê như chúng tôi một kỷ niệm thú vị trong mùa Giáng sinh.

http://thuthuat.taimienphi.vn/6-cau-chuyen-giang-sinh-hay-xuc-dong-nhat-13300n.aspx
Không chỉ là những câu chuyện Giáng sinh hay, xúc động nhất thôi đâu. Bạn hãy gửi những truyện cười giáng sinh đến bạn bè của mình để mang lại nụ cười cho những người ta yêu mến. Với nội dung ngắn gọn, nhưng đầy tính hài hước, nhân văn trong những mẩu truyện cười giáng sinh, chắc chắn đó sẽ là những kỷ niệm vui đáng nhớ với bạn bè trong dịp Noel 2016.

Tác giả: Trần Văn Việt  

PHAN VĂN SONG * CHỈ CÓ VĂN VÀ NHẠC

PHAN VĂN SONG

2017-12-09 : Chỉ Còn lại Nghệ thuật : Văn và Nhạc

 

Chỉ Có Văn và Nhạc  ! Chỉ có Đời Sống và Tình Yêu  !

Cám Ơn - Merci  Jean d’O & Johnny.

 

Phan Văn Song

Đôi lời xin lỗi :

 

Nói đến văn, nói đến nhạc, là nói đến sở thích của mỗi con người, là ít nhiều bắt buộc, phải kể đến cái cá nhơn, khi nói đến cái ý thích, cái sở thích, cái « goût » của mỗi con người, không ai giống ai, có giống chăng, là do sự tình cờ, do cùng « yêu » cái độc đáo, cái riêng biệt của mỗi tài tử, mỗi nhà văn, nhạc sĩ, ca sĩ... Người viết chúng tôi, xin phép, và xin tất cả quý thân hữu tha thứ, nếu quý vị thấy bực mình, vì tôi sẽ kể chuyện về tôi rất nhiều … Nếu hợp « goût » nhau, xin chia sẻ, trao tặng nhau một nụ cười, hề hà với nhau… nếu không chia sẻ với nhau được xin quý vị rộng lượng, tha thứ cho !

Hôm nay, xin phép, bỏ qua tất cả, những thời sự, quê nhà, quốc tế, chiến tranh xa gần, thật giả, cả bom nguyên tử, cả thời lẫn tiết nắng hạn, tuyết rơi, bão lụt... Xin phép … bỏ ngoài tai tất cả ! Hôm nay, xin phép kể chuyện thời xưa, thời của những năm cuối những năm ‘50, đầu những năm ‘60 ;  thời cái tuổi mới lớn của thế hệ chúng tôi và chúng ta ; thế hệ nay cùng lứa, « già 7 bó, non 8 bó » !

 

Tuần qua nước Pháp đầy văn hóa bổng mất hai nghệ sĩ khổng lồ, hai cây cổ thụ. Kẻ nhà văn, người ca sỉ : Hàn lâm Viện sĩ Jean d’Ormesson, nhà văn 92 tuổi với gần 40 tác phẩm và Johnny Hallyday, 74 tuổi ca sĩ, cũng với 50 tuyển phẩm với hàng ngàn bản nhạc. 

Nếu Jean d’Ormesson thuộc thế hệ trước của người viết, sanh năm 1925, thì Johnny Hallyday, lại cùng thế hệ, sanh năm 1943. Cả hai đều sanh vào tháng 6, tháng Juin - cùng tháng với ông Cụ người viết - kẻ, cùng ngày 15 – Johnny ; người, sau một ngày - Jean D’O, ngày 16. Nhưng Jean d’Ormesson lại chết ngày 5 tháng 12 nầy, sanh sau một ngày, lại chết trước một ngày, Johnny ra đi ngày 6 tháng 12. Và ông Cụ tôi cũng ra đi tháng 12 (ngày 15 năm 1967, tại Sài gòn).

 Thật là một ngẩu nhiên, trùng hợp kỳ lạ, thât là những tình cờ của cuộc đời !

Có lẽ vì thế, thằng tôi có duyên, thích mến đọc sách Jean d’Ormesson và thích và mê nghe nhạc do Johnny hát. Thật tình, tôi cũng chẳng khác gì ai cả, cũng như bao nhiêu người khác thôi. Cũng cùng thuộc thế hệ thanh niên, thanh nữ lớn lên trong những năm bản lề của sau thời kỳ thế giới vực dậy sau Thế Chiến II, với những « năm ‘60  đầy Sự Sống và nhiều Tình Yêu » của thế hệ chúng tôi và chúng ta đó thôi !

Vì những thế hệ trước « thế hệ ‘60 chúng ta », âu tây hay á đông gì cũng thế, thường « bị » giáo dục  gia đình, thủ tục xã hội, gò bó : Sống theo ý gia đình, nhơn danh truyền thống hàng xóm láng giềng đất nước tổ tiên ; Yêu cũng theo ý cha mẹ, trầu cau dạm ngõ, cân đo, gia đình phải môn đăng, hộ đối , cũng nhơn danh truyền thống tổ tiên, văn hóa đất nước!

 

Và cả hai nghệ sĩ, kẻ viết văn, người ca nhạc đều ca tụng « cuộc Sống đầy Sự Sống tự do », và những « cuộc Tình đầy Chất Yêu tự do ». Hai vế chánh của cuộc Đời !

Cả hai đều được người viết, thằng tôi ngưởng mộ và mê thích.

 

1 / Jean d’Ormesson : Chúng ta đang mất đi Một Ánh sáng -

une clarté qui nous manquera et nous manque déjà.(điếu văn của Tổng Thống Pháp E. Macron)

Người viết, có cái may mắn, đã được đọc sách d’Ormesson thuở chơn ướt chơn ráo đến đất Pháp.  Tháng 11/ 1961, đến Paris, để nhập học Viện Chánh trị Học, đã may mắn được dịp, đọc ngay, trong những ngày đầu bở ngở ấy, cuốn sách đầu tay của ông. Khi viết những giòng nầy, hồi tưởng cuộc gặp gở với cuốn tiểu thuyết « L’amour est un plaisir – Tình yêu là là một lạc thú »– Nxb Juillard 1956 đó. Ngay tủ sách của nhà trọ, đường Henri Barbusse, tỉnh Clichy, ngoại ô Bắc Paris. Lúc ấy trạm métro cuối cùng – terminus, là Porte de Clichy, phải lội bộ hay đi xe bus – 1 trạm - để về nhà trọ, là nhà của một người bạn của ông bà Cụ, chú Đoàn Xứng ; lúc ấy tùng sự tại Sứ quán Việt Nam Cộng Hòa, số 45, avenue des Villiers, quận 15, Paris.Thím Simone, vợ Chú Xứng là người Pháp, Giáo Viên, nên nhà đầy sách. Gặp Jean d’Ormesson vì tình cờ, hay duyên số ? Nhưng đọc, vì tò mò, chỉ vì đã nghe tên ông, qua lời khen của thầy Bornecque – dạy Pháp Văn - Français, lớp - classe de Première M1, năm thi Tú tài Bac 1, 1960, Lycée Yersin Dalat, nhưng không có dịp đọc, vì không tìm ra sách.

Thật sự, đọc Jean d’Ormesson, lúc ấy, đúng hơn, chỉ muốn để so sánh với Françoise Sagan, nữ văn sĩ đang lên, đã được, thằng tui, người viết (và nhiều bạn cùng lứa, cùng thời) đã đọc say mê. Với cái tuổi mới lớn đầy mơ mộng, với cái thời trung học tại một trường Pháp dạy phải lắm tò mò học hỏi, với cái không khí  đầy lãng mạng của Dalat ; mê văn Sagan, mê tiếng hát Dalila (với bài Bambino), mê tài tử James Dean, mê nhạc Rock, mê jazz, mê Be bop …  với nào Be bop a Lula, với nào Blue Berry Hill gần như là chuyện bình thường, chuyện của thời đại – Thuở ấy, khoảng những năm 58, 59, 60, Việt Nam thanh bình, tuổi trẻ, giới học trò mới lớn của đám Yersin Dalat chúng tôi, thực sự sống xa thực tế, mơ mộng với sách vỡ, ảo tưởng, văn chương âm nhạc... ngoại quốc, Pháp, Mỹ ...  đứa nào cũng ca tụng, cũng mê sống như Françoise Sagan, giống cuốn tiểu thuyết đầu tay của nàng. Sách pháp được truyền tay nhau đọc, … nhạc Mỹ bu đầu nhau nghe. Ngày ngày, ngoài cái học trường, thì chỉ bắt chước học đời. Học chữ đã đành, học suy nghĩ dĩ nhiên, nay thêm học chưn diện, học chải chuốc, học ăn, học uống, học yêu, học sống ...và học nhảy đầm… Mẫu, modèle là những tài từ phim, tây mỹ...Thằng tôi tuy còn nhỏ, chưa đầy 17 tuổi, học cở Seconde-Đệ tam, đã bắt đầu, bắt chước Sagan, thèm những cuộc tình « vượt biên giới » - bạn gái cùng lứa tuổi, đều chê là choai choai, xem như đàn em, con nít, chỉ thích được « các chị » thương thôi ! - Các nàng chắc cũng vậy, xem tụi tui là con nít luôn – kết luận suốt ngày « cu ky, và cũng trồng cây si » – dáng tóc phồng, đầu gục, vai rút, suốt ngày thất tình, kiểu James Dean !

 

(Hồi tưởng lại, dạo ấy, được xem có cả hai phim tạo bởi  hai cuốn tiểu thuyết của thiên tài Françoise Sagan, chiếu ở rạp Ngọc Lan Dalat. Nay nhớ rõ phim Buồn ơi, chào mi - Bonjour Tristesse do Jean Seberg và David Niven thủ vai chánh và còn phim  Un certain sourire - A certain smile, quên nội dung tuồng chỉ nhớ bài ca với giọng ca Johnny Mathis diễn tả, rầu đứt ruột : « A certain smile, a certain face. Can lead an unsuspecting heart on a merry chase …. »

 

Đọc sách ấy, trong những ngày đầu Paris đó, vì khi nhìn thấy sách nầy, tại tủ sách của Thím Simone, bèn nhớ lại, tác giả Jean d’Ormesson đươc giới thiệu bởi nxb Juillard, như là một Françoise Sagan thứ hai. Ngày nay, với kỷ niệm, quên hẳn nội dung sách, mại mại ấn tượng mơ hồ  rằng không bằng Sagan, nhưng chắc khá hấp dẫn vì, theo trí nhớ, đã tìm đọc, suốt thời gian ấy, ở Paris và sau đó khi về Toulouse, năm sau đọc, những cuốn tiếp theo như « Un amour pour rien – một cuộc tình vô tích sự » hay « Du côté de chez Jean – bên lề cuộc đời Jean »… Sau đó, một phần bận bịu với gia đình, vợ con, vừa đi làm, vừa phải soạn luận án. Tiếp theo đó, trở về Sài gòn phục vụ đất nước, rồi thân phận cá nhơn, cũng như toàn dân miền Nam đất Việt chúng ta, cùng nổi lẫn trôi theo vận nước ; nước mất, nhà tan, người người tứ tán… Riêng thằng tôi, 4 năm tù tội xong, hết tỵ nạn, đến lang thang, tha phương cầu thực, lúc lên voi, làm « giám đốc thuê » châu Phi phè phởn, khi xuống chó, đi « bán mướn » lội khắp châu Âu …, lúc lên hương, đóng phim, tài tử, hào hoa hái bạc, lúc hết thời tạp hóa, quán ăn, sớm khuya bạc cắc từng xu, chắc chiu tằng tiện, độ nhựt kiếm cơm ; thằng tui, quên hẳn Jean d’Ormesson, và quên cả văn chương, tiểu thuyết, ... chỉ biết cuộc sống và gia đình thôi !

Và khi thằng tôi trở lại với tiểu thuyết văn chương, với những truyện của Jean d’O – Jean d’Ormesson nay đã trở thành Jean d’O, tác giả đại thành công và đại nổi tiếng – tuổi đời thằng tui cũng đã khá cao rồi – xêm xêm trên dưới 60 – sóng đã lặn, gió đã ngừng  … và đã hưu trí tại Hồi Nhơn Sơn, nơi đất lành chim đậu, đã hơn hai thập niên ; hai thằng trai út đã vào Đại học, hai thằng trai lớn đã thành tài, đã là hai con chim vững cánh bay xa và lập riêng tổ ấm rồi !

Với Jean d’O, với tuổi già hưu trí của tôi, vì nay tôi đã hưởng đủ tinh túy đầy vị ngọt của đời, nên dễ dàng tìm được qua hương vị của giọng văn nhẹ nhàng ngọt ngào, yêu đời của ông, với nào là « Saveur du temps – Mùi vị của thời gian », với nào là « C'est l'amour que nous aimons – Chỉ có tình yêu là ta thích nhứt », hay « La Conversation - Cuộc Đàm thoại » hay … , nhưng cuốn tôi thích nhứt, vừa đọc xong cách đây một tháng « Je dirai malgré tout que cette vie fut belle - Cuối cùng, tôi khẳng định rằng cuộc sống bao giờ cũng đẹp ». Tôi yêu văn Jean d’O, là tôi yêu cái Sống trong văn chương của ông.

Con người Jean d’O rất bình dân. Mặc dù sanh trưởng « có giòng có giống », quý phái… với cái tên dài « dòng dọc » có chữ đuôi - de - thuôc về. Tên Jean d’O trọn vẹn là :  

Jean Bruno Wladimir François de Paule Lefèvre d’Ormesson.

 Ông quả thật là đẻ bọc điều :

- Con nhà giàu : sanh, lớn ở lâu đài - Château Fargeau vùng Bourgogne Đông Nam Pháp ;

- Học giỏi : École Normale Supérieure – Đại học Sư phạm – tuy Cử nhơn Sử, nhưng quyết chí thi cho được Thạc sĩ Triết học – Agrégé de Philosophie ;

- Vợ đẹp : tuy lấy vợ trễ - vào năm ông đã 37 tuổi – nhưng « lọt vào hủ đường ».

- Ngày 2 avril 1962, ông lấy cô Françoise Béghin, sanh năm 1938, nhỏ hơn ông 13 tuổi, con gái út cưng, của Ferdinand Béghin, chủ nhựt tờ nhựt báo số một của nước Pháp tờ Figaro, và chủ Hảng đường (số một Pháp) Beghin-Say.

- Con ngoan : Cô gái duy nhứt Héloïse, nay là chủ nhơn một nhà xuất bản lớn ở Paris.

- Dù chỉ chủ nhiệm báo Figaro có 3 năm – 1974 đến 1977, nhưng ông vẫn tiếp tục  cộng tác cho báo nầy đến những năm gần đây, đến nỗi dư luận vẫn cho rằng Figaro là « tiếng nói » của Jean d’O.

Tôi thích Jean d’O, bởi cái tinh thần yêu nước (Pháp) của ông. Một tình yêu nước điềm đạm, ôn hòa, cởi mở. Tuy ủng hộ hướng chánh trị phái hữu, ủng hộ các vị Tổng thống phái hữu, nhưng ông là người cuối cùng được Tổng thống phái tả François Mitterand mời vào Viện Élysée ăn chia xẻ buổi cơm cuối cùng đời Tổng thống.

Xin trích một đoạn trong bài điếu văn  của Tổng thống Macron nói về Jean d’Ormesson :

« Có phải ông là người của Ánh sáng ?

Không một chổ nào, không một buổi thảo luận nào, không một cơ hội nào, đi đến đâu, ông đều mang ánh sáng đến đó. Và rõ ràng hơn nữa, ông mang sự yêu đời đến cho người chán nãn, và mang tương lai đến cho người tuyệt vọng  -

« Ne fut-il pas lui-même un être de clarté?Il n'était pas un lieu, pas une discussion, pas une circonstance, que sa présence n'illuminât. Il semblait fait pour donner aux mélancoliques le goût de vivre et aux pessimistes celui de l'avenir. »

Tóm lại, tôi ngưởng mộ  Jean d’O, do Jean d’Ormesson là một nhà văn, vừa được quần chúng – bình dân ưa chuộng, nhưng cũng được giới văn hoá - thượng lưu quý trọng. Bằng chứng, tác phẩm của ông được in trong Bộ sách La Pléiade  ( Chòm Sao Thất Đẩu ) một ấn bản đặc biệt của nhà xuất bản Gallimard dành cho những nhà văn có uy tín trên thế giới. Thường thường là những nhà văn đã qua đời, vì chỉ sau khi mất, tổng kết cuộc đời, mới tổng kết giá trị được sự nghiệp. Ông được nhập bọn Nhóm Sao Thất Đẩu nầy năm 2015. Đặc biệt với các nhà văn rất hiếm hoi - đứng đầu là André Gide, người đầu tiên (năm 1939) – mà các tác phẩm được in lúc còn sống - Tất cả chỉ 11 người tính đến năm 2011 với Milan Kundera. Ông nay là thứ 12 đó thôi !

2/ Jean d’O và Việt Nam Cộng Hòa chúng ta :

Giám đốc nhựt báo Le Figaro, năm 1975, ông đã cùng với Raymond Aron (1905-1983) tích cực bênh vực miền Nam Việt Nam, trong khi cả xứ Pháp cộng sản và thiên tả vỗ tay reo mừng Sàigòn và Pnompênh « bị » giải phóng, và phía phe hữu im lặng khóc thầm. Ngày nay, vẫn còn người nhắc nhở những cuộc tranh luận nẩy lửa giữa Jean d’O và các ký giả thiên Cộng Sản Pháp về chiến tranh Việt Nam. Ông đã từng (dám) viết : « việc Cộng Sản chiếm Pnompenh và Sàigòn là một đại họa. Bởi vì người ta muốn nói gì thì nói, không ai có thể chối cãi có « một luồng gíó tự do » ( un air de liberté ) trước khi rơi vào tay Cộng Sản ». Ca sĩ cộng sản nổi tiếng Jean Ferra ( làm sao có thể vừa là ca sĩ vừa là cộng sản được ? Chỉ có ở Pháp – nó vừa hát cho Đảng vừa bán dỉa hát – hành động tư bản với lợi nhuận tư bản !!) làm một bản nhạc, Un air de liberté, kết án d’Ormesson tay vấy máu vì đã bênh vực những người chống Cộng. Bài hát không được hát, trong buổi phát hình ký giả Jacques Chancel giới thiệu nghệ sĩ Jean Ferrat ngày 15 tháng 11, năm 1975, của Đài truyền Hình 2  Pháp lúc bấy giờ, vì lời bài hát của Jean Ferrat đã đụng chạm, mạt sát Jean d’O (bàn tay vấy máu). Năm 1978, Jean d’O có làm đơn yêu cầu cấm bài hát nầy, nhưng thất bại. Quyền tự do dư luận là một quyền công dân rất được tôn trọng ở Pháp. Khác hẳn Việt Nam Cộng Sản ngày nay !

Merci  Monsieur Jean D’Ormesson  pour cet Air de Liberté !

3/  Với Johnny : Và tôi yêu em, và tôi yêu em , và tôi yêu em -

 Et je t’aime et je t’aime, et je t’aime …

Và Johnny ? Nói đến Johnny, là nói đến Rock and Roll, nói đến Elvis, nói đến Chuck Berry, nói đến  Blue Berry Hill, nói đến Be Bop A Lula, … Và nói đến Tình Yêu ! Nhớ lại, thuở ấy, chúng tôi, một bầy trẻ « mồ côi địa dư », nội trú trường Trung học Yersin, Đà lạt, sau giờ ăn trưa, sau khi tan trường, trước vào « étude - phòng học » họp nhau tại « phòng chơi - foyer », một căn nhà sàn – sur pilotis, gỗ nhỏ. Ở đấy, một chiếc đàn piano, một lô dĩa hát . .. thường để đọc báo, chơi cờ, đờn ca,… nhưng chúng tôi lại ...nghe nhạc Rock… và dạy nhau nhảy « danse « de salon »– nhảy « đầm » ( tiếng người lớn nói : dạ vũ, tại sao « dạ » - đêm ?, ban ngày tụi tui cũng nhảy tuốt ! ): Dạy nhau nhảy tất cả các kiểu : từ « cha cha cha », đến  boléro, valse, hay tango ...hay « bôp ». Nhảy « bộp » tức là « bebop », tức là « rock », phải tay giỏi, tay hay truyền nghề. Nào phải « giữ ligne », nào phải « giữ nhịp » tempo, nào phải ... Nhờ được luyện như vậy, mà thằng tui, vào một tối, hè năm 63, đi « nhót » ở một Cave (hầm), gần Place Odéon Paris, lãnh được một cái Giải Nhảy Rock. Ở Pháp không dùng từ Bop, dùng từ Rock. Được các bạn Yersin truyền nghề, tôi đã làm tây lé mắt… Hãnh diện một thời !

Xin lỗi quý thân hữu, kể chuyện thời trai trẻ, thật tình thế hệ chúng tôi, biết lắm chuyện.

Trở lại nhạc Rock ! Và chuyện Johnny Hallyday với chúng tôi người viết ! Nhạc Rock là tuổi trẻ chúng tôi. Chúng tôi biết Rock trước khi Mỹ đến Sàigòn, biết trước cả Elvis Phương hát Rock. Năm 1961, khi thằng tui đến Paris, Johnny đã nổi danh, nên thằng tui đã, tốn tiền, hao dầu, mỗi tuần thứ Sáu đi đến quán Golf Drouot, 2 rue Drouot quận 9 Paris – métro Richelieu Drouot, nghe Johnny hát. Hồi ấy, ở đấy cũng có nhóm Chaussettes Noires - Vớ đen, hát độc lắm. Sau nầy ca sĩ của nhóm Vớ đen là Eddy Michel (sanh ngày 3/07/42 hơn tôi 4 ngay!) ra hát ra riêng, ngày nay cũng còn nỗi tiếng lắm ! Lúc ấy cũng có những tay hát Rock hay lắm như Gene Vincent hay là Vince Taylor…

Với Johnny, tôi học nhảy Twist, ngay tuần đầu khi đến Paris ! Noël 61, lễ gia đình, tôi « mồ côi địa dư », đi nhót ở một Cave gần đường Saint Michel, cùng với một cô bạn, cũng dân Sciences Po, cùng lớp, cũng mồ côi địa dư, nhà xa không tiền về quê ăn Giáng Sanh được. Lần đầu tiên, tôi cặp một « cô em tóc đỏ, mắt xanh tím như Elisabeth Taylor thần tượng », và em đi « bop » tuyệt điệu. Tiếc cuộc tình đấu ấy ở Pháp không bền lâu… Không có cảnh « Người em mắt nâu, ... ngồi vườn Lục Xâm… Tóc vàng sợi nhỏ ... » như thơ Cung Trầm Tưởng, nhạc Valse của Phạm Duy bất hủ.

Vì vậy, nhạc Rock và Johnny rất gắn bó với thế hệ chúng tôi « thế hệ lớn lên của những năm 60 » của chúng tôi, và cá nhơn chúng tôi. Yêu với nhạc Johnny, Xa nhau cũng với nhạc Johnny, gặp lại cũng với nhạc Johnny …Chúng tôi lúc ấy Sống và Yêu với nhạc Johnny nhiều ... Johnny đi cạnh cuộc đời tình ái của chúng tôi ! Cũng có qua những thời kỳ Beatles, hay Stones… tôi có nghe đấy, nhưng vẫn gắn bó với Rock xưa cũ, với những Chuck Berry, với những Elvis,…

Để Kết Luận :

Tôi rất thủ cựu, xưa cũ, rất nhà quê. Ngày nay, tuy già rồi, với nhạc Việt Nam hay nhạc « tình yêu » chỉ thích tiền chiến, « Nỗi lòng... Yêu Ai yêu cả một đời ... » , hay « Em đến thăm Anh một chiều mưa »... hay Boléro thật mùi thật « Sến ». Nhạc Pháp thì vẫn Yves Montand với « les Feuilles Mortes », hay Aznavour với « Sur Ma Vie »… cả nhạc Mỹ  cũng thế, Johnny Mathis với « A Certain Smile », hay Bing Crosby, Nat King Cole, hay Frank Sinatra...

Nói dông nói dài, cá nhơn tôi là một thằng nhà quê, với cái goût nhà quê ; ciné Mỹ thì phim cao bồi,  chưởng Tàu chỉ có hai ba phim với Lý Tiểu Long, một hai phim với Khương Đại Vệ thời những năm 72/73 Sài gòn, thuở ấy thường chiếu ở rạp Oscar, đường Trần Hưng Đạo thôi !

Hôm đám ma Johnny, tôi ngồi xem truyền hình suốt 4 tiếng đồng hồ, xem cái ngưởng mộ của dân bình dân Pháp, xem cái ngưởng mộ của dân thượng lưu Pháp, và khóc cho cái tuổi thiếu thời – nay đã mất - hẳn của tôi.

Merci Johnny ! Tu as emporté un bout de ma jeunesse avec toi. Cám ơn Johnny, bồ đã mang theo một mãnh tuổi trẻ của tôi !

Xin cảm ơn quý thân hữu đã chia sẻ cùng tôi một khoảng quá khứ !

Hồi nhơn Sơn , 10 tháng 12 2017

Phan Văn Song

Subscribe to: Posts (Atom)

 

 

aturday, January 6, 2018

TỤC NGỮ, CA DAO MỚI

TỤC NGỮ, CA DAO MỚI

 

Công viên là chốn hẹn hò
Khi đi bụng bé khi về bụng to
Mẹ ơi xin mẹ đừng lo
Bệnh viện phụ sản đã lo giúp rồi.

Muốn ngủ ngon thì đừng lấy vợ
Muốn không nợ thì đừng có yêu

Trai có bồ như hoa có chậu
Em nào thâm hậu
Đập chậu cướp hoa.


Con ơi nhớ lấy câu này:
Sống phải biết mình là ai
Sai phải biết sửa
Thấy lửa phải đổ thêm dầu
Thấy nhảy lầu phải hô to cổ vũ.

Không cần ai hiểu, chẳng cần ai tin
Chỉ thích một mình, lạnh lùng, lặng lẽ
Không cần chia sẻ, chẳng cần quan tâm
Chỉ muốn lặng thầm, bình yên là đủ.

Lùn nhưng phụ tùng đầy đủ

Xấu nhưng kết cấu rõ ràng

Mập nhưng tấp nập người theo
Thương em mấy núi cũng trèo
Bây giờ đã có cáp treo lo gì
Thương em chẳng ngại đường đi
Bởi anh sẽ cưỡi Spacy đón mình.


Không chua không phải là chanh
Con trai ai chẳng sở khanh đôi lần.
Ăn chanh mới biết chanh chua
Yêu anh mới biết anh là sở khanh

Việt nam dân chủ cộng hòa

Đàn ông nằm dưới, đàn bà nằm trên

Muốn cho nam nữ bình quyền

Gái trai đều phải nằm nghiêng mới là!

 Thân em như tấm lụa đào
Giá tiền trăm triệu  chàng nào dám mua.


Từ khi ta có cụ Hồ
Dân ta phải lạy Nga Xô và Tàu
Đi sông, đi ruộng, đi cầu
Đâu cũng phải khấn cầu Liên Xô!
Nước ta có bọn nhà Ngô
Chống Cộng rồi cũng theo Hồ Chí Minh!

PHẠM ĐÌNH LÂN, F.A.B.I.* TÊN

TÊN

PHẠM ĐÌNH LÂN, F.A.B.I.

Có hiện hữu tất phải có một tên gọi. Cái bàn, cái ghế, con bò, con ngựa là những tên gọi dành cho vật vô tri và động vật được gọi là danh từ chung nên không viết hoa. Trái lại tên anh Nguyễn Văn Mỗ và chị Nguyễn Thị Mẹt là danh từ riêng phải viết hoa.

Tên của người Việt Nam có những đặc điểm sau đây:

1. Thông thường tên của người Việt Nam có ba chữ: Họ, chữ lót và tên. Thí dụ: Trần Văn Kiệt (Trần: họ; Văn: chữ lót; Kiệt: tên). Ở miền Trung và vài người miền Bắc hay người Việt gốc Hoa có tên hai chữ nghĩa là gồm có họ và tên mà thôi. Thí dụ: Võ Trụ, Trần Thanh.. Sau nầy xuất hiện tên 04 chữ gồm: họ cha+ họ mẹ+ chữ lót (Văn hay Thị v.v.)+ tên. Thỉnh thoảng cũng có những tên 05 chữ gồm: Họ cha+ họ mẹ+ chữ lót (đơn hay kép)+ tên (đơn hay kép).

2. 99% các họ ở Việt Nam đều được tìm thấy bên Trung Hoa. Trong quá trình Nam tiến một số người Việt Nam mang họ Chế của người Chăm hay họ Thạch của người Khmer chẳng hạn.

3. Chữ lót thường thấy trước kia là VĂN cho nam và THỊ cho nữ. Từ thập niên 1950, 1960 chữ lót VĂN hay THỊ giảm dần..

4. Tên đẹp hay không tùy theo trình độ và hoàn cảnh sống của người đặt tên. Thời phong kiến giáo dục phát triển chậm chạp, do ảnh hưởng của thuyết chính danh định phận, phần lớn các tên đặt rất tầm thường. Làm sao dám đặt tên con của mình trùng với tên vua hay tên của một vị nào đó có uy quyền ở địa phương? Vì tên vua Minh Mạng là ĐẢM nên khi nói đến can đảm phải nói trại là CAN ĐỞM. Vì chữ lót của các vua nhà Nguyễn là PHÚC nên khi nói đến PHÚC phải nói trại thành PHƯỚC. Vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX ở Nam Kỳ có đốc phủ Trần Tử Ca. Để tránh nói đến tên của vị đốc phủ giàu có và uy quyền nầy trái xoài THANH CA trở thành xoài THANH. Nhiều người trong quần chúng tin rằng đặt tên con xấu thì dễ nuôi. Cũng có người nói ngược lại rằng: Sinh con xấu phải đặt tên thằng B…..Đến năm toi thằng B… cũng chết!

5. Do ảnh hưởng của sự phát triển đô thị nơi tiếp nhận các trào lưu tư tưởng và văn hóa trong lẫn ngoài nước, thị dân tiếp xúc với phim ảnh, cải lương, tiểu thuyết nên tên của trẻ em ở thành phố đẹp hơn tên của trẻ em ở nông thôn.

6. Một số tên không đồng âm nhưng đồng nghĩa giữa người Việt Nam từ Huế trở ra và từ Huế trở vào.


Huế ra Bắc
Huế vào Nam

Vũ
Võ

Hoàng
Huỳnh

Phúc
Phước

Nhân
Nhơn

Thì
Thời

Nhiệm
Nhậm

Uy
Oai

Nghĩa
Ngãi

Nguyên
Ngươn

Tràng
Trường

Quí
Quới



KHUYNH HƯỚNG ĐẶT TÊN CON

Cha mẹ đặt tên cho con như là một thông điệp gởi đến các con sau này và cũng là ước vọng của cha mẹ về tương lai tươi sáng của con mình. Hầu hết việc đặt tên con đều dựa theo tinh thần lạc quan, hy vọng. Dù vậy cũng có một thiểu số dựa theo tinh thần bi quan yếm thế vì đang đối đầu với hoàn cảnh khắc nghiệt nào đó.
Việc đặt tên dựa theo các khuynh hướng sau đây:

1. Bình dân, giản dị
Theo khuynh hướng này cha mẹ như có vẻ không có ước vọng hay kỳ vọng gì nơi con. Họ không có lời chúc phúc cho con cũng không gợi cho con một thông điệp gì rõ ràng. Nếu là trai thì đặt tên Đực, Cu, Trai. Nếu là gái thì đặt tên Gái, Hĩm. Nếu là đứa con đầu thì đặt tên Một hay văn vẻ hơn là Nhất hay Trưởng. Nếu sinh năm Tí thì đặt tên thằng Chuột, con Tí hay văn vẻ hơn là thằng Thử, con Thử nghĩa là đặt tên dựa vào 12 con giáp gọi nôm na hay gọi văn vẻ theo Hán- Việt. Thí dụ:


Tên nôm na
Tên Hán- Việt

Chuột
Tí; Thử

Trâu
Sửu, Ngưu, Ngâu

Cọp
Dần, Hổ, Hùm

Mèo
Miêu, Mão

Rồng
Thìn, Long

Rắn
Tỵ, Xà

Ngựa
Ngọ, Mã

Dê
Mùi, Dương

Khỉ
Thân, Hầu

Gà
Dậu, Kê

Chó
Tuất, Khuyển, Cẩu

Heo
Hợi, Trư, Hy


Nếu đứa trẻ sinh vào lúc cha đang ngồi trong sòng bạc thì những tên Cơ, Rô, Chuồn, Bích, Ách, Bồi, Đầm, Tướng, Sĩ, Tượng…khó tránh được.

Những gia đình đông con thường đặt tên Út, Hết hay Thôi vì không còn muốn có thêm con nữa. Nhưng nếu sinh thêm thì có nhiều tên Út sắp theo thứ tự như Út Nhất, Út Nhì chẳng hạn.

Nếu sinh thiếu tháng thì đặt tên đứa trẻ là thằng Ki Tám (trọng lượng khi chào đời) hay con Ki Tám chẳng hạn.

Những người khó nuôi con đặt tên Gái cho con trai và tên Trai cho con gái. Ta có thằng Gái và con Trai. Thằng Gái được xỏ lỗ tai cho giống con gái; con Trai thì mặc quần áo và hớt tóc ngắn như nam phái.

Chữ lót thì đơn giản thôi. Trai có VĂN; gái có THỊ. Từ thập niên 1950 trở về sau các chữ lót VĂN và THỊ giảm đi rất nhiều.

2. Khuynh hướng nghề nghiệp
Con của các thầy thuốc Đông Y thường mang tên những vị thuốc quí đắt tiền như Sâm, Nhung, Quế, Hoài Sơn v.v.

Con gái người yêu nghệ thuật, thẩm mỹ luôn luôn có tên các loài hoa hay các loài chim quí với các tên Mai, Lan, Hồng, Cúc, Liên (Sen), Lài, Trà Mi, Hải Đường, Anh Đào, Tường Vi, Quỳnh Hoa…hay Oanh, Yến, Hoạ Mi, Sơn Ca, Thiên Nga, Loan, Phượng v.v. Loan và Phượng thường là tên của nữ phái mặc dù Loan là chim Phượng (Phụng- Phoenix) mái và Phượng là con trống.

Con gái của người thích truyện Lục Vân Tiên hay Đoạn Trường Tân Thanh phải mang tên Nguyệt Nga hay Thúy Vân, Thúy Kiều.

Thương nhân đặt tên con với nhiều ước vọng về Tiền, Bạc, Phú, Quí, Sang, Trọng, Giàu, Có, Của, Lộc, Tài v.v.

Con của thi sĩ thường có tên bốn mùa, thời tiết, hoa cảnh như Xuân, Hạ, Thu, Đông, Thanh, Thu, Phong, Nguyệt, Hà, Hải, Thảo, Hoa.

Nhà mô phạm ước muốn con cái sáng sủa, trí tuệ minh mẫn để thành công trong việc học hành thường chọn những tên như Trí, Tuệ, Thông, Minh, Tuấn, Tú, Châu, Đạt, Khôi, Nguyên, Trạng (trạng nguyên), Thám (thám hoa), Bảng (bảng nhãn), Hoàng Giáp hay tên của các mảnh bằng Thành Chung, Tú Tài, Cử Nhân, Tiến Sĩ hay các khoa thi tam trường ngày xưa như Hương, Hội, Đình để đặt tên cho con.

3. Khuynh hướng tôn giáo và đạo đức
Ba tôn giáo lâu đời ở Việt Nam là Khổng, Lão và Phật Giáo. Đạo Thiên Chúa được truyền giảng ở Việt Nam vào thế kỷ XVI, XVII và phát triển mạnh mẽ vào thế kỷ XIX. Tín đồ đạo Thiên Chúa chiếm lối 8% dân số Việt Nam.

Những người có khuynh hướng tôn giáo và đạo đức thường đặt tên con bằng những chữ Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Tín, Hiền, Đức, Dung, Hạnh, Thiện, Hòa, Nhã, Thanh, Tịnh, Hành, Giáng Tiên, Giáng Ngọc v.v. Người theo đạo Phật chuộng hoa Sen (Liên Hoa), biểu tượng của sự thanh cao vì gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Người theo đạo Thiên Chúa chuộng Bạch Huệ, một loại hoa trắng đơn giản có hương thơm được chưng trước bàn thờ Đức Mẹ. Bạch Huệ cũng là tên thường đặt cho con gái. Người Việt Nam dùng hình ảnh trong tranh Tam Đa, tranh Ngũ Phúc để đặt tên con. Đó là Phúc, Lộc, Thọ, Trinh, Tường. Chịu ảnh hưởng của Khổng Giáo nhà thơ Đồ Chiểu (Nguyễn Đình Chiểu) viết:

Trai thì TRUNG, HIẾU làm đầu.
Gái thì TIẾT, HẠNH làm câu trau mình.

Trung, Hiếu, Tiết, Hạnh cũng là những tên tốt theo tinh thần Khổng Giáo.

Ông Nguyễn Sinh Sắc là một phó bảng, một nhà Nho tất nhiên chịu ảnh hưởng tư tưởng Khổng Giáo. Ông đặt tên hai người con trai của ông là Nguyễn Sinh Khiêm và Nguyễn Sinh Cung. Khiêm cung là một đức tính khả kính và khả quí của con người trong xã hội. Cảnh nghèo vì chưa đỗ đạt trong kỳ thi Hội để lấy tiến sĩ để được triều đình bổ nhiệm ra làm quan khiến ông đổi tên ông từ Huy sang Sắc (Sắc: bằng sắc) và tên và chữ lót của hai người con trai của ông:
- Nguyễn Sinh Khiêm thành Nguyễn Tất Đạt
- Nguyễn Sinh Cung thành Nguyễn Tất Thành tức là ông Hồ Chí Minh sau này.
Riêng phần ông, ông đổi tên Huy ra SẮC như một lời nguyền: (bằng) SẮC TẤT ĐẠT THÀNH. Việc đổi tên của ông và tên cũng như lót của hai người con trai của ông có lẽ xảy ra vào năm 1900 như một lời thề ước với vợ ông vừa mới chết vì gia cảnh thiếu thốn. Sự việc nầy xảy ra trước kỳ thi Hội năm 1901. Trong kỳ thi này ông được chấm đậu phó bảng và được bổ nhiệm phục vụ tại bộ Lễ cùng với nhà cách mạng Phan Châu Trinh.

4. Khuynh hướng yêu nước
Chế độ thuộc địa Pháp ở Việt Nam và cuộc cách mạng 1789 tạo nguồn cảm hứng cho những người yêu nước chống lại sự hiện diện của người ngoại quốc trên đất nước mình. Tinh thần cách mạng 1789 làm cho một số trí thức tân học không có cái nhìn thiện cảm và sợ sệt đối với chế độ quân chủ xây dựng trên nền tảng Khổng Giáo. Sự ra đời của các đảng phái cách mạng như Việt Nam Quang Phục Hội, Tân Việt, Việt Nam Quốc Dân Đảng, Đông Dương Cộng Sản Đảng, Việt Nam Phục Quốc Hội, Việt Nam Cách Mạng Đồng Minh Hội, Việt Nam Độc Lập Đồng Minh Hội và cuộc kháng chiến chống Pháp thời hậu đệ nhị thế chiến tạo cảm hứng cho những người có khuynh hướng yêu nước đặt tên con bằng những chữ: Việt, Nam, Ái, Quốc, Dân, Chủ, Lập, Chiến, Sĩ, Dũng, Hùng, Lược, Hòa, Bình, Thắng v.v. Tên của người Việt Nam thay đổi theo chiều hướng tốt đẹp và vươn lên từ năm 1945 về sau. Vào thập niên 1950 nhiều tên đẹp xuất hiện ở miền Nam do ảnh hưởng của các đào, kép cải lương và tiểu thuyết trên báo chí mà ra.

5. Kỳ vọng vào tương lai con cái
Người Việt Nam thường nói:
Con hơn cha, nhà có phúc.

Sự kỳ vọng của cha mẹ vào tương lai con cái được gói ghém trong câu chúc tụng:
Chúc trẻ lớn lên làm ăn cướp,
Cướp tiền, cướp bạc, cướp công danh.
Về cướp tiền, cướp bạc thì có những tên: Giàu, Tiền, Bạc, Vàng, Kim Cương, Ngọc Bích, Ngọc Thạch, Phú, Quí, Sang, Trọng, Sung.
Về cướp công danh thì có những tên: Huyện, Phủ, Tuần, Tổng, Trưởng, Thượng, Cống (người có Cử Nhân), Nghè (người có Tiến Sĩ), Trạng, Khôi, Nguyên, Tấn, Tiến, Công, Hầu, Bá, Danh, Quân, Quyền, Tước v.v.

6. Khuynh hướng bi quan yếm thế
Người bi quan yếm thế có thể là người bẩm sinh bi quan yếm thế, người chịu ảnh hưởng của sự thanh tịnh vô vi của Đạo Giáo (Taoism) hay người bất toại công danh thất bại liên tục trong quá trình sống. Con cái của những vị này sẽ mang tên: Bần, Hàn, An, Bi, Bế, Bất Thông, Bất Tri, Bất Minh v.v.

7. Khuynh hướng Tây phương hóa (Westernization- Occidentalisation)
Người Pháp đô hộ Việt Nam không đầy một thế kỷ nhưng đã để lại cho nước ta một số di sản vật chất, văn hóa và tôn giáo như đường sá, cầu kỳ, dinh thự, chữ quốc ngữ, đạo Thiên Chúa. Chế độ thực dân không có gì tốt nhưng những di sản nói trên không có gì xấu. Nó đánh dấu một bước tiến vượt bực trong ngành kiến trúc, xây dựng, phát triển giáo dục và giao lưu tôn giáo. Nhiều người Tây học bắt đầu đặt tên con bằng tên Pháp không phải muốn Tây phương hóa (Westernization) hay Âu hóa (Europeanization) với ước vọng canh tân đất nước mà chỉ để tập sống cho hợp thời trang thời thuộc địa mà thôi. Khuynh hướng đặt tên Pháp chia ra làm ba loại:

a. đặt hẳn tên Pháp như Denis, Robert, Jules, Pierre, Jean, Jacques, Alice, Marie, Jacqueline v.v.

b. đặt tên Pháp âm tiếng Việt hay âm từ một phần của tiếng Pháp. Khi mới nghe người ta tưởng là tên Việt Nam. Không biết đây là ý muốn của cha mẹ đứa trẻ hay là sự nhầm lẫn của các chánh lục bộ khi làm khai sinh vì không rõ tiếng Pháp. Dưới đây là các tên tiếng Việt gốc Pháp:


Tên Việt
Gốc tên Pháp

Răng
Jean

Rắc
Jacques

Giọt
George

Săng
Vincent

Be
Robert

Rinh
Jules

Lít
Alice

Dết
Juliette, Henriette

Tí
Petit

Cơ
Coeur

Rô
Gros, Carreau

Bích
Pique

Minh
Émile

Oảnh
Vingt

On
Un

Bon
Point

De
Pierre

Nết
Ernest



c. tên Pháp của người nhập Pháp tịch (naturalisé) ngay khi còn ở Việt Nam. Trong trường hợp đó tên của con cái là một tên Pháp đặt trước tên cha như một cái họ dài. Thí dụ: cha tên Nguyễn Văn Ba; con trai tên Vincent. Tên đứa bé là Vincent Nguyễn Văn Ba. Thân sinh ông Phạm Ngọc Thảo là Phạm Ngọc Thuần các anh em của ông đều có gốc Phạm Ngọc Thuần và chỉ khác nhau ở tên Albert, Gaston, Lucien mà thôi. Tên đúng theo khai sinh của ông Phạm Ngọc Thảo là Albert Phạm Ngọc Thuần. Thân sinh của bà Nam Phương Hoàng Hậu là Nguyễn Hữu Hào có Pháp tịch. Tên Pháp của bà là Marie Thérèse và tên Việt là Lan. Tên Pháp tịch của bà là Marie Thérèse Nguyễn Hữu Hào. Theo Việt Nam thì tên bà là Nguyễn Hữu Thị Lan.

Người anh trưởng của tác giả bài viết này có tên Pháp: Jules. Cha chúng tôi bị rơi vào thế bắt buộc phải đặt tên Pháp mặc dù không muốn cũng không đủ sức để chạy theo thời trang thuộc địa. Số là khi anh trưởng còn nằm trong bụng mẹ cha tôi chọn cho anh một cái tên Việt Nam. Tên nào nói ra cũng bị trùng với ông này, bà nọ bên nội, bên ngoại bên cha và bên nội và ngoại của bên mẹ. Cuối cùng cha tôi phải đầu hàng và chọn cho anh trưởng tôi tên Jules mà bà ngoại hay gọi anh là Rinh!

Trong thời kỳ đất nước qua phân ở phía nam vĩ tuyến 17 có một số cố vấn Hoa Kỳ. Học sinh Việt Nam ở miền Nam học hai sinh ngữ Pháp và Anh. Học sinh ở các thành phố lớn như Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng, Đà Lạt, Nha Trang, học sinh gốc miền Bắc và Trung sớm chọn Anh ngữ làm sinh ngữ I và Pháp ngữ làm sinh ngữ II. Sau năm 1960 tỷ lệ học sinh học Anh ngữ cao hơn học sinh học Pháp ngữ.

Những trí thức Tây học thuộc thế hệ 1920, 1930 du học ở Pháp âm thầm sang học ở Hoa Kỳ như các ông Phan Quang Đán, Nguyễn Văn Thơ, Nguyễn Ngọc Linh, Huỳnh Văn Lang, bà Phan Thị Nguyệt Minh… Về nước những vị này là những trí thức Mỹ học phùng thời. Tiếng Anh được dạy trong học đường, Hội Việt Mỹ, Thư Viện Mỹ, các trường sinh ngữ tư thục của những người học tiếng Anh ở Hong Kong, Anh Quốc và Hoa Kỳ dạy. Anh Dương Thanh Điền sớm dạy Anh văn ở Hội Việt Mỹ từ thập niên 1960 vì khi học ở Pétrus Ký dưới thời Pháp thuộc anh sớm theo học Anh văn do ông Huỳnh Cẩm Chương, một người Việt gốc Hoa, mở trường dạy Anh Văn tư thục đầu tiên ở Sài Gòn trên đường Arras (đường Cống Quỳnh). Tư trào ái Mỹ nở rộ khi hàng trăm ngàn quân sĩ Mỹ được phái sang chiến đấu ở miền Nam Việt Nam. Vài trẻ em Việt Nam bắt đầu có tên tiếng Anh như Bill, Bob, John, Jack. Số trẻ em có tên Anh không nhiều lắm. Đôi khi đó chỉ là tên gọi trong nhà chớ không phải là tên trong khai sinh.

****

Việc đặt tên con là việc thông thường thế mà cũng không dễ dàng ở nước ta như ta tưởng. Trong một xã hội muốn đặt tên tốt cho con cũng không được thì xã hội ấy như thế nào? Đó là xã hội mà người cầm quyền, người đi trước rào rấp đường tiến thủ của người đi sau. Thảo dân, những người đi sau không được quyền có tên đẹp đừng nói chi đến việc học hành để tiến thân. Chuyện người anh trưởng của tôi mang tên Tây là một chuyện nhỏ trong gia đình nhưng cũng đáng suy nghĩ. Đặt tên để làm gì mà không muốn người ta gọi cũng không muốn cho bất cứ ai có tên trùng với mình? Một chuyện nhỏ như vậy đã rắc rối phức tạp thì có việc gì to tát hoàn thành trơn tru tốt đẹp được? Chỉ vì tên của một ông đốc phủ mà tên của trái xoài mất đi một chữ!!

Việc đặt tên con không thể xem thường được. Tên gần như là định mệnh của người mang tên. Trên Địa cầu có bao nhiêu người tên Bần giàu có, phát đạt? Có bao nhiêu tên Rớt đậu cấp bằng cao? Có bao nhiêu người có tên thô tục được bổ nhiệm giữ những chức vụ chỉ huy? Những người mang tên xấu hay thô tục bị bạn bè châm chọc làm sao học được. Vì vậy trách nhiệm của cha mẹ khi đặt tên cho con không nhỏ. Đặt tên còn nói lên ước vọng của cha mẹ vào tương lai của con mình. Hy vọng không mất tiền sao không dám hy vọng?

PHẠM ĐÌNH LÂN, F.A.B.I.

ẢNH THẬT CỦA NGUYỄN THÁI HỌC (1902-1930),

29-12

ẢNH THẬT CỦA NGUYỄN THÁI HỌC (1902-1930),

 

Ảnh thật vừa được tìm thấy của anh hùng dân tộc Nguyễn Thái Học (1902-1930), người thành lập Việt Nam Quốc Dân Đảng, do thực dân Pháp chụp tại nhà tù Hỏa Lò, tháng 2, 1930, đang mặc quần áo tù và mang số tù. Ông bị tuyên án tử hình và lên đoạn đầu đài ngày 17 tháng 6, 1930.

Nhục mấy trùng cao, ách mấy trùng
Thương đời không lẽ đứng mà trông
Quyết quăng nghiên bút xoay gươm súng
Ðâu chịu râu mày thẹn núi sông
Người dẫu chết đi, lòng vẫn sống
Việc dù hỏng nữa, tội là công
Nhớ anh nhớ lúc khi lâm biệt
Cười khóc canh khuya chén rượu nồng.
Nhượng Tống

TẠ QUANG KHÔI * SIÊU THOAT

Siêu thoát
Truyện ngắn

Tạ Quang Khôi

Ông Luyện rất ngạc nhiên khi các bạn đến chơi, ngủ đêm lại với ông, đều cho biết nhà có ma. Nếu chỉ là bạn đàn ông, không có gì đáng ngại lắm. Nhưng cũng có nhiều ông ra phòng khách, mở đèn cả đêm, ngủ trên ghế sofa, rồi sáng hôm sau, vội vã từ biệt hoặc đem hành lý ra khách sạn chờ ngày lên máy bay.

Chính ông Luyện thì chưa bao giờ thấy ma. Một hôm, ông hỏi người bạn mới đến chơi và ngủ đêm với ông về bóng ma mà khách trông thấy lảng vảng trong nhà khi tắt đèn :

“Anh thấy ma đàn ông hay đàn bà ?”

“Đàn bà.”

“Anh có thể tả sơ sơ về con ma đó không ?”

Người bạn nghĩ một lúc rồi nói :

“Đàn bà còn trẻ, có nét mặt cũng xinh xinh.”

Ngẫm nghĩ một lát, ông Luyện vào một ngăn để đồ cũ, lấy ra một cuốn album. Ông đề nghị bạn từ từ xem hình trong cuốn đó để tìm có hình nào giống bóng ma không ? Ông bạn miễn cưỡng làm theo lời ông Luyện. Cuộc tìm kiếm không lâu, chỉ vài phút, ông bạn đã thấy hình của bóng ma. Ông chỉ cho ông Luyện biết. Đó là một tấm hình cũ, đã đổi thành màu vàng nhạt. Ông Luyện thốt kêu :

“Ồ, Hồng Phượng !”

Rồi ông cho bạn biết Hồng Phượng là người yêu đầu tiên của ông trong đời. Nàng là một nữ sinh Gia Long ở Saigon. Hai người yêu nhau, nhưng chưa kịp tính chuyện hôn nhân, thì cộng sản miền Bắc tràn vào miền Nam. Hai người đành tạm hoãn việc cưới hỏi.

Một hôm, Luyện đến thăm người tình thì thấy nhà đóng cửa. Luyện gõ cửa đến đau mấy ngón tay mà không ai ra mở. Ông đành sang hàng xóm hỏi thăm, một bà nhìn trước nhìn sau rồi thì thầm :

“Gia đình ấy đi vượt biên tối qua rồi.”

Luyện rất ngạc nhiên vì chưa bao giờ nghe Phượng nói đến chuyện này. Ông thầm tự nhủ để tự an ủi :”Thôi thì mình sẽ gặp Phượng ở ngoại quốc, rồi lúc đó sẽ làm đám cưới cũng chưa muộn.”

Khoảng nửa năm sau, gia đình Luyện cũng ra biển để tìm đường trốn cộng sản. Con thuyền nhỏ chở hơn một trăm người lênh đênh giữa biển cả hơn một tuần thì tới được một hòn đảo nhỏ thuộc Nam Dương. Tám tháng sau, gia đình Luyện được Mỹ cho định cư.

Dù chưa hoàn toàn ổn định việc ăn ở, Luyện đã đăng báo nhắn tin tìm Hồng Phượng. Nhưng ông rất thất vọng vì không nhận được hồi âm của Phượng sau cả năm trời tốn tiền đăng báo. Ông cũng nhờ các bạn ở các nước có người Việt định cư đăng báo tìm người yêu mà vẫn biệt vô âm tín. Cuối cùng, ông cho rằng có thể thuyền vượt biên của gia đình Phượng không tới được bến bờ tự do.

Bây giờ, người bạn cho biết bóng ma chính là Hòng Phượng thì ông tin chắc rằng Phượng đã chết trên biển.. Rồi, sau nhiều ngày suy tính, Luyện quyết định lập bàn thờ người yêu xưa. Ông đem hình cũ ra tiệm hình xin sửa sang lại cho mới và phóng lên lớn hơn. Ông bằng lòng chịu mọi phí tổn.

Khi đã có hình mới, Luyện mua một bàn nhỏ, hai cây chân nến và một bát nhang để lập bàn thờ trong phòng khách. Từ đó, khách đến chơi không còn thấy bóng Phượng trong đêm tối nữa. Hàng tháng, cứ đến ngày mồng 1 và ngày rằm, ông mua trái cây về cúng Phượng. Ông không biết ngày Phượng chết nên không thể làm giỗ hàng năm được.

Ông cho rằng như vậy cũng tạm ổn rồi. Nhưng, một hôm, một ông bạn từ xa tới chơi. Ông bạn này là một Phật tử thuần thành. Sau khi ngắm hình trên bàn thờ, ông đề nghị đưa hình Phượng lên chùa để nàng được nghe kinh, rồi có thể được siêu thoát.

Ông Luyện ngẫm nghĩ rất lâu, cuối cùng đồng ý đưa Phượng tới một ngôi chùa xa thành phố. Ông đem cả bát nhang và chân nến lên chùa.

Sau khi ông nói chuyện với vị thượng toạ trụ trì, hình Phượng được đặt lên một bàn thờ chung với hình các Phật tử qua đời khác. Trước khi ra về, ông đứng trước bàn thờ vái mấy vái để từ biệt Phượng. Ông bỗng thấy hình Phượng có nét mặt giận dữ. Ông ngạc nhiên, dụi mắt để nhìn lại cho rõ hơn. Nét giận dữ vẫn còn trên mặt Phượng. Ông sợ lắm, vội bước nhanh ra khỏi chùa để chạy trốn.

Cả tháng sau ông Luyện mới có dịp tới chùa lễ Phật và thăm người yêu cũ. Lần này ông không thấy Phượng cau có giận dữ trên mặt Phượng nữa. Trái lại, dường như nàng có nét vui. Ông thầm tự hỏi phải chăng sau nhiều ngày được nghe kinh, Phượng đã ngộ đạo, hiểu ra chân lý cuộc đời tạm bợ ? Ông rất mùng vì nét mặt mới của Phượng. Ông tin rằng hàng ngày cứ được nghe kinh, Phượng sẽ có thể siêu thoát.

Tạ Quang Khôi

Dec. 28, 2017

BÙI TÍN * NHỮNG BÔNG HOA TỎA HƯƠNG THƠM NĂM 2017

29-12

BÙI TÍN * NHỮNG BÔNG HOA TỎA HƯƠNG THƠM NĂM 2017

---

Cụ Lê Đình Kình (trái), người đứng đầu phong trào chống lấy đất ở Đồng Tâm, khiến ông Nguyễn Đức Chung phải xuống tận nơi giải quyết.

Chia sẻ

• Chia sẻ trên Facebook 220
• Chia sẻ trên Twitter  
• Chia sẻ trên Google+  
• Share on WhatsApp  
• Email cho bạn bè  
• Share on WhatsApp  
• Share on Line
• Share on Line

Xem bình luận

Năm 2017 sắp kết thúc. Ở phương Tây, các báo lớn đều bàn luận về những nhân vật nào nổi bật nhất trong năm qua, đi cùng với những cuộc thi chọn Hoa Hậu trong năm rất sôi nổi, chọn nhân vật xứng đáng in ngoài bìa các báo lớn.

Trên bìa báo Times nổi tiếng, ông D. Trump rất nhã nhặn từ chối không dám nhận là nhân vật nổi trội năm 2017, nhường chỗ cho một nhóm các cô gái tự trọng, dũng cảm dám lên tiếng tố cáo những kẻ đã suồng xã xúc phạm thân thể mình, dù người đó quyền lực và nổi tiếng đến đâu.

Phong trào bảo vệ danh dự phụ nữ, mạnh dạn tố cáo bọn yêu tinh dâm đãng lan sang Anh, Canada, Pháp, Úc… làm mất chức không ít kẻ tai to mặt lớn.

Ở Việt Nam, trong năm qua có những ai có thể được chọn là nhân vật của năm 2017? Xét riêng về các chiến sỹ dấn thân cho dân chủ và nhân quyền - thật lòng yêu nước, thật lòng thương dân, kiên cường chống bành trướng, không sợ tù đầy, dám đương đầu với một chính quyền thô bạo hèn với giặc, ác với dân - năm 2017 là một năm được mùa khá lớn, dù cho hiện đã có 140 anh chị em bị tù đầy phi lý, phi pháp.

Đây là một nét đen ngòm về hạnh kiểm nhân quyền của lãnh đạo đảng Cộng sản bên cạnh nét son tươi thắm của phong trào yêu nước yêu dân chủ đang trên đà phát triển. Xin mạnh dạn kể ra dưới đây những bộ mặt đáng yêu đáng quý ấy, những bông hoa đẹp tỏa hương thơm, theo một trật tự ngẫu nhiên để công luận xem xét:

1. Kính lão đắc thọ, xin kể đầu tiên là Cụ Lê Đình Kình, một đảng viên cộng sản lão thành hơn 50 tuổi đảng trong đảng bộ xã Đồng Tâm/Mỹ Đức, một cựu chiến binh, cầm đầu phong trào chống đối bọn cướp 49 ha đất xã Đồng Tâm là công ty Viettel thuộc bộ Quốc phòng. Cụ Kình bị bọn côn đồ - Công an đánh rạn nứt xương hông, vẫn một mực kiên cường chiến đấu vì nhân dân, lẽ phải.

2. Cô bí thư đảng ủy cộng sản xã Đồng Tâm Nguyễn Thị Lan, lãnh đạo cuộc « nổi dậy » của toàn xã, bắt giữ hòa bình, giam lỏng cả trung đội cảnh sát cơ động vũ trang, buộc chủ tịch chính quyền thủ đô Nguyễn Đức Chung phải đích thân về « đối thoại » và cam kết không truy tố trước nhân dân toàn xã, đại biểu quốc hội, các nhà báo, luật sư, để rồi sau đó trở mặt một cách ô nhục, khai trừ cô Lan ra khỏi đảng ủy, truy tố cụ Lê Đình Kình về tội chống chính quyền. Cuộc đấu tranh còn tiếp diễn với tinh thần xã Đồng Tâm quyết sống chết để bảo vệ tự do, đồng ruộng của mình. Cô Lan vinh dự tự hào trở về với nhân dân để lãnh đạo cuộc nổi dậy độc đáo quyết liệt chống bạo quyền tàn ác này.

3. Cô Nguyễn Ngọc Như Quỳnh – Mẹ Nấm kiên quyết chống bành trướng, bênh vực dân oan mất đất, có sáng kiến nêu lên câu hỏi « Chúng tôi cần biết » chất vấn chính quyền về các vấn đề quốc kế dân sinh như « Mật đàm Thành Đô? », « vụ án Formosa? », « trận Gạc Ma? »… và nêu cao khẩu hiệu « Chúng ta là Một - We are one », đề cao tình đòan kết keo sơn giữa các chiến sỹ dân chủ thương yêu bảo vệ nhau trước cường quyền tàn bạo. Trước tòa, bị tuyên án 10 năm tù giam, cô khẳng khái khẳng định mình vô tội, được bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và bà Melana Trump bỉểu dương và bênh vực, được các nước CHLB Đức và Liên Âu, Canada… đòi trả lại tự do ngay.

Mẹ Nấm cùng hai con phản đối Trung Quốc đem giàn khoan HD-891 vào vùng biển chủ quyền của Việt Nam.
 

4. Cô Trần Thị Nga, bị tòa án Hà Nam tuyên án 9 năm tù vì kiên cường, chống bành trướng, bảo vệ dân oan mất đất, trước tòa không những không nhận tội, còn lên án cường quyền nhu nhược trước quân xâm lược, bị công an tra tấn đánh đập gãy chân vẫn hiên ngang bảo vệ chính nghĩa của mình.

5. Cô Đinh Thảo, một sinh viên tỉnh Thái Nguyên chịu khó học tập ngoại ngữ, các điều luật, tập ăn nói lưu loát tiếng Anh, dẫn đầu nhóm 3 người, cùng cô Anna Nguyễn và cô Minh Hà - vợ anh Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh, đến trụ sở Liên Hợp Quốc trình bày tường tận về tình hình vi phạm nhân quyền ở Việt Nam với những dẫn chứng cụ thẻ, hiện đang còn trên đường vận động ở 6 nước CHLB Đức, Na Uy, Thụy Điển, Thụy sỹ, Bỉ và cộng hòa Séc.

6. Cô Đoan Trang, từng là nhà báo sắc sảo của VietNam Net, trở thành một chiến sỹ dân chủ năng nổ, hoạt bát, kiên cường, đối thọai trực diện với các nhân viên công an, còn để thời gian nghiên cứu tổng kết công phu các kinh nghiệm đấu tranh cụ thể, viết cuốn sách xúc tích, dày 300 trang « Chính trị bình dân », một cẩm nang quý hướng dẫn đấu tranh không bạo động có hiệu quả, vừa là nhà họat động thực tế rất năng nổ vừa là nhà lý luận dày dạn.

Blogger Phạm Đoan Trang.
 

7. Cô Phạm Thanh Nghiên, người nhỏ nhắn nhưng tinh thần thép trong đấu tranh đòi dân chủ tự do cho đồng bào mình, còn viết cuốn hồi ký có giá trị « Những mảnh đời sau song sắt », nêu cao tinh thần bất khuất lạc quan của người tù chính trị, coi nhà tù là nơi rèn luyện ý chí đấu tranh vì dân vì nước.

8. Cô Trịnh Kim Tiến, cha cô là ông Trịnh Xuân Tùng một chiến sỹ dân chủ dấn thân bị công an tra khảo đến chết, thù nhà nợ nước, cô trở nên kiên cường, là « hoa khôi xuống đường », gần đây trở thành phóng viên tường thuật sinh động kịp thời các cuộc đấu tranh qua truyền thanh truyền hình. Cô tường thuật rất kỹ tại chỗ phiên tòa phi pháp xử « Mẹ Nấm » như một phóng viên chuyên nghiệp gan góc.

9. Cô Lưu Thị Duyên, sinh viên khoa Luật Hà Nội, từng viết trên Facebook của mình, kiến nghị các đại biểu Quốc hội cần yêu cầu chính phủ báo cáo thật rành mạch tỷ mỷ các khoản thu chi trong ngân sách, không thể đại khái qua loa, để thất thoát hàng trăm nghìn tỷ đồng năm này qua năm khác, đó là xương máu mồ hôi của nhân dân và quân đội. Facebook của cô lập tức được 12.600 phản hồi tán đồng nhiệt liệt. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tuyển chọn cô Lưu Thị Duyên là 1 trong 10 tài năng trẻ toàn cầu được Giải thưởng – Global Emergency Young Leaders Awards, cùng các bạn khác thuộc các nước Algeria, Bỉ, Malta, Peru, Sri Lanka…

10. Nhóm « Nhịp cầu Hoàng Sa » gồm các nhà báo, nghệ sỹ Vũ Kim Hạnh, Lê Thế Thanh, Nguyễn Duy, Đỗ Trung Quân, Nguyễn Quang Lập… cùng lập nên để tổ chức tưởng niệm các liệt sỹ 2 miền Bắc, Nam chống quân Tàu cộng ở Trường Sa và Hoàng sa, quyên góp ủng hộ các gia đình liệt sỹ thiếu thốn, đặc biệt nêu cao chiến công các chiến sỹ chiến đấu bảo vệ đảo Gạc Ma.

Đáng chú ý là nhân dịp này thiếu tướng Lê Mã Lương công khai đăng đàn tố cáo Lê Đức Anh hồi đó nhân danh bộ trưởng Quốc phòng đã ra nghiêm lệnh cho Đô đốc Giáp Văn Cương tư lệnh hải quân cấm các đảo không được nổ súng dù bị quân Trung quốc tấn công, một mệnh lệnh mang tính chất phản quốc đê hèn.

11. Tiếp theo, xin kể đến số 118 nam nữ luật sư Hà Nội, Sài Gòn, Phú Yên… cùng ký tên bênh vực luật sư Võ An Đôn bị Đoàn luật sư tỉnh Phú Yên độc đoán xóa tên với lời vu cáo là « lợi dụng quyền tự do dân chủ » mà không có chứng cứ nào. Bản tuyên bố của 118 luật sư biểu dương LS Võ An Đôn là luật sư ngay thật, hay bào chữa cho dân nghèo miễn phí, được xã hội và đồng nghiệp quý trọng, có tinh thần phục vụ công lý cộng đồng. Một số luật sư có công tâm dự định lập tổ chức « Đòan luật sư độc lập vì công lý ».

Luật sư Võ An Đôn

 

12. Cuối cùng nhưng chưa phải là hết, xin kể đến nhóm tài-xế (lái xe) ở BOT Cai Lậy đã kiên cường khôn khéo và bền bỉ đấu tranh trong ôn hòa không bạo động, dựa vào pháp lý (phân biệt đường quốc lộ và đường tránh, có đấu thầu theo luật hay không, mức phí không hợp lý), tranh thủ nhiều luật sư và các nhà báo Tuổi trẻ, Thanh Niên, Lao động, Pháp luật… hỗ trợ, vận động bà con địa phương tận tình ủng hộ ngày càng đông đảo thành một cuộc đấu tranh rộng.

Hơn 100 bông hoa thơm mùi dân chủ thanh khiết nở rộ năm 2017 trên đây báo hiệu cho một vườn hoa dân chủ mênh mông ngát hương thơm năm 2018 đầy triển vọng khi đảng cộng sản phơi bày tất cả sự xuống cấp tha hóa, với Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Trung ương đảng, các bộ trưởng thứ trưởng, các bí thư tỉnh ủy, phó bí thư, chủ tịch, phó chủ tịch… ở Vĩnh Phú, Thanh Hóa, Yên Bái, Quảng Nam… hàng trăm cán bộ kinh tế tài chính cấp cao của đảng, Tổng Giám Đốc các đại công ty đang chờ ra trước vành móng ngựa để trả lời về tội lỗi của họ. Dù cho năm 2017 tổng thống Hoa Kỳ D. Trump không mấy mặn mà quan tâm đến giá trị dân chủ và nhân quyền, anh chị em đấu tranh xác định ta phải tự cứu lấy ta, rồi sẽ được sự đồng tình ủng hộ của cả loài người tiến bộ trên thế gian này. Một niềm tự tin đầy hứng khởi để chào đón năm 2018 nhiều triển vọng.

• 

  Bùi Tín

  Nhà báo Bùi Tín hiện sống tự do ở Pháp, là một nhà báo chuyên nghiệp, một nhà bình luận thời sự quốc tế, và là cộng tác viên thường xuyên của đài VOA. Ðối tượng chính của nhà báo Bùi Tín là giới trí thức trong và ngoài nước, đặc biệt là tuổi trẻ Việt Nam quan tâm đến quê hương tổ quốc

NHẠC SĨ TRÚC PHƯƠNG

NHẠC SĨ TRÚC PHƯƠNG





Đời buồn như Bolero của nhạc sĩ Trúc Phương
on: December 22, 2017In: Thư Tín và Tài Liệu
Print Email
Chẳng quá lời khi gọi Trúc Phương là “Ông hoàng nhạc Bolero”. Với cả gần trăm ca khúc, hầu như bài hát nào của ông cũng có một sức sống bền bỉ mãi cho đến ngày hôm nay ở bất cứ nơi nào có người Việt sinh sống. Tài năng của ông thì ai cũng thấy, nhưng đời ông thì lại trải qua quá nhiều bất hạnh và đau thương, khốn khổ cho đến tận giờ phút cuối cùng.
Tài hoa, mệnh bạc
Nhạc sĩ Trúc Phương tên thật là Nguyễn Thiện Lộc. Ông sanh năm 1939 tại xã Mỹ Hoà, quận Cầu Ngang, tỉnh Trà Vinh (Vĩnh Bình) ở vùng hạ lưu sông Cửu Long. Cha ông là một nhà giáo sống thầm lặng và nghiêm khắc. Nhưng tâm hồn của chàng trai Thiện Lộc thì rất lãng mạn, yêu thích văn nghệ nên đã tự học nhạc, và bắt đầu sáng tác những bài hát đầu tiên lúc vừa 15 tuổi. Xung quanh nhà ông có trồng rất nhiều tre trúc, nên từ nhỏ ông đã yêu mến những âm thanh kẽo kẹt của tiếng tre va chạm với nhau và sau này đã chọn tên là Trúc Phương để nhớ về thời thơ ấu của ông với những cây tre trúc. Cuối thập niên 1950, ông sinh hoạt văn nghệ với các nghệ sĩ ở ty Thông Tin tỉnh Vĩnh Bình một thời gian ngắn, rồi lên Sài Gòn dạy nhạc và bắt đầu viết nhạc nhiều hơn. Bài hát “Chiều Làng Quê” được ông sáng tác vào thời gian này để nhớ về khung cảnh thanh bình ở làng xóm của ông, một bài khác cũng rất nổi tiếng với giai điệu trong sáng, vui tươi là “Tình Thắm Duyên Quê”.
Không tiền bạc và không một ai thân quen ở đô thành Sài Gòn, ban đầu Trúc Phương ở trọ trong nhà một gia đình giàu có bên Gia Định và dạy nhạc cho cô con gái của chủ nhà. Không bao lâu sau thì cô gái này yêu chàng nhạc sĩ nghèo tạm trú trong nhà. Biết được chuyện này, cha mẹ cô bèn đuổi Trúc Phương đi nơi khác. Sau chuyện tình ngang trái này, Trúc Phương càng tự học thêm về âm nhạc và càng sáng tác hăng hơn. Những bài hát sau này của ông nghiêng về chủ đề tình yêu với những nghịch cảnh chia lìa.
Trúc Phương sáng tác rất dễ dàng, nhưng với bản tính trầm lặng, bi quan và khép kín sau những cuộc tình dang dở, sáng tác của ông thường mang âm điệu u buồn, thê lương như phảng phất nỗi sầu của cổ nhạc miền Nam. Nổi tiếng nhất là “Nửa Đêm Ngoài Phố” với tiếng hát liêu trai Thanh Thúy. Sau đó là “Buồn Trong Kỷ Niệm” với những câu hát đớn đau, buốt nhói tim gan người nghe như “Đường vào tình yêu có trăm lần vui, có vạn lần buồn. Đôi khi nhầm lẫn đánh mất ân tình cũ, có đau chỉ thế, tiếc thương chỉ thế. Khi hai mơ ước không chung lối về…”. Có người cho là bài hát này ông đã viết ra sau khi bị thất tình một cô ca sĩ lừng danh thời đó.
Nhạc của Trúc Phương có một giai điệu rất đặc biệt của riêng ông, mà khó lầm lẫn với người khác được. Nó trầm buồn, ray rứt, ưu tư và buồn phiền vì những mối tình dang dở, trái ngang. Nên khi soạn hòa âm cho những bài hát của Trúc Phương, nhạc sĩ hòa âm phải sử dụng ít nhất là một trong vài loại nhạc khí cổ nhạc như đàn bầu, đàn tranh, hay đàn cò (hoặc violon) thì mới có thể diễn tả hết cái hay của dòng nhạc Trúc Phương và người nghe lại càng thấm thía với nỗi muộn phiền, nhức nhối tim gan của ông.
Tên tuổi và tài năng sáng chói, nổi bật, nhưng tình duyên của nhạc sĩ Trúc Phương thì vô cùng lận đận. Khoảng năm 1970, Trúc Phương được một thiếu nữ vô cùng xinh đẹp, cao sang đài các đem lòng yêu thương ông, do rung cảm từ tài năng và những tác phẩm tuyệt vời của ông. Cả hai đã nên duyên chồng vợ. Tuy sống trong cảnh nghèo nàn, đó là những năm tháng hạnh phúc nhất trong cuộc đời của Trúc Phương và ông sáng tác sung mãn hơn bao giờ hết với hàng chục bài hát ra đời mỗi năm. Nhưng niềm vui của đôi uyên ương này không kéo dài được lâu. Sau một thời gian chung sống với nhau, những tình cảm ban đầu trở nên phai lạt dần theo năm tháng và hai người đã lặng lẽ chia tay nhau. Câu hát ngày nào lại rơi đúng vào trường hợp này “khi hai mơ ước đã không cùng chung hướng về” và “đường vào tình yêu có trăm lần vui, nhưng có vạn lần buồn”? Nhạc sĩ Trúc Phương âm thầm đau khổ trong cô đơn và lại vùi đầu vào men rượu để sáng tác thêm nhiều bài hát trong nỗi đau thương cùng cực, pha chút chán chường cho nhân tình thế thái.
Bạn bè thường gặp ông ngồi yên lặng bên những ly rượu nơi một quán nhỏ ở đường Tô Hiến Thành, quận 10, gần nhà của ông. Có lẽ đó là một cách làm cho nhạc sĩ tạm quên đi những cay đắng của tình đời. Đó cũng chính là lúc bài hát “Thói Đời” được sáng tác với những câu như “Bạn quên ta, tình cũng quên ta, nên chung thân ta giận cuộc đời, soi bóng mình bằng gương vỡ nát, nghe xót xa ngùi lên tròng mắt”… và “Người yêu ta rồi cũng xa ta … “Cỏ ưu tư” buồn phiền lên xám môi …”. Thực ra phải nói là “cỏ tương tư” tức “tương tư thảo” là tên gọi văn hoa của thuốc lá. Những giọt rượu nồng của cõi “trần ai” này lại càng gợi thêm “niềm cay đắng” để cho nỗi ưu tư “in đậm đường trần”.
“Thói Đời” lại như là một lời tiên tri thật chính xác cho quãng đời còn lại của ông suốt gần 25 năm sau đó (1971-1995).
Sau năm 1975 thì sự nghiệp sáng tác nhạc của ông dừng lại, tất cả những ca khúc của ông đều bị cấm phổ biến và trình diễn. Ông vượt biên không thành nên mất căn nhà trên đường Nguyễn Văn Thoại. Không nghề nghiệp, không nhà, ông làm đủ mọi việc để sinh sống. Với hai bàn tay trắng, ông trở về quê cũ sống nhờ vả bạn bè, mỗi nơi một thời gian ngắn. Có người hỏi sao ông không về quê ở hẳn với thân nhân, Trúc Phương đã trả lời “Má của tôi thì già yếu đang ở dưới quê Cầu Ngang (Trà Vinh), nhưng bà nghèo quá, lại phải nuôi đám cháu nheo nhóc, không đủ ăn … nên tôi không thể về đó để làm khổ cho bà thêm nữa.”
Ở dưới tỉnh nhà Trà Vinh với bạn bè xưa cũ một thời gian, Trúc Phương lại tìm đường về Sài Gòn. Ban ngày ông làm thuê, làm mướn đủ mọi thứ nghề và lang thang khắp nơi. Bạn ông kể có một dạo bạn bè cho tá túc, ông sống trong một cái chuồng heo được sửa sang chút đỉnh, mà cũng chẳng được bao lâu…
Ông có tâm sự lại vài lời xót xa, nghẹn ngào, xúc động trên một đoạn video clip ngắn ngủi về đời sống của chính bản thân ông lúc đó như sau: “Sau cái biến cố cuộc đời, tôi sống cái kiểu rày đây mai đó, “bèo dạt hoa trôi”…Nếu mà nói đói thì cũng không đói ngày nào, nhưng mà no thì chẳng có ngày nào gọi là no…Tôi không có cái mái nhà, vợ con thì cũng tan nát rồi, tôi sống nhà bạn bè, nhưng mà khổ nổi hoàn cảnh họ cũng bi đát, cũng khổ, chứ không ai đùm bọc ai được…đến nữa lúc đó thì vấn đề an ninh có khe khắt, lúc đó thì bạn bè tôi không ai dám “chứa” tôi trong nhà cả, vì tôi không có giấy tờ tùy thân, cũng chẳng có thứ gì trong người cả. Tôi nghĩ ra được một cách…là tìm nơi nào mà có khách vãng lai rồi mình chui vào đó ngủ với họ để tránh bị kiểm tra giấy tờ…Ban ngày thì lê la thành phố, đêm thì phải ra xa cảng thuê một chiếc chiếu, một chiếc chiếu lúc bấy giờ là một đồng…thế rồi ngủ cho tới sáng rồi xếp chiếc chiếu trả người ta…thế là mình lấy một đồng về….như là tiền thế chân…Một năm như vậy, tôi ngủ ở xa cảng hết 9 tháng…Mà nói anh thương…khổ lắm…Hôm nào mà có tiền để đi xe lam mà ra sớm khoảng chừng năm giờ có mặt ngoài đó thế rồi thuê được chiếc chiếu trải được cái chỗ lịch sự chút tương đối vệ sinh một tí mà hôm nào ra trễ thì họ chiếm hết rồi, những chỗ sạch vệ sinh họ chiếm hết rồi ,tôi đành phải trải chiếu gần chỗ “thằng cha đi tiểu vỉa hè”, thế rồi cũng phải nằm thôi. Tôi sống có thể nói là những ngày bi đát…mà lẽ ra tôi nên buồn cho cái hoàn cảnh như thế nhưng tôi không bao giờ buồn…Tôi nghĩ mà thôi, còn sống cho tới bây giờ và đó cũng là một cái chất liệu để tôi viết bài sau này…
Và ông âm thầm từ giã cõi đời trong cảnh nghèo nàn, bi đát và cô đơn trong căn phòng trọ tồi tàn, nhỏ hẹp ở quận 11, Sài Gòn vào ngày 18 tháng 9 năm 1995, tài sản của ông có được lúc đó chỉ là một đôi dép…
Trúc Phương ghi lại biết bao cuộc tình lãng mạn ướt át nồng nàn. “Nửa đêm ngoài phố” lang thang, tình cờ làm quen một người con gái lạ, rồi để lòng vương vấn mãi: “Buồn vào hồn không tên, thức giấc nửa đêm nhớ chuyện xưa vào đời. Ðường phố vắng đêm nao quen một người..” hoặc “Trở lại chuyện hai chúng mình. Khi em với anh…” làm quen, hẹn hò cùng nhau đi tới mòn lối, khiến nó trở thành “Con đường mang tên em”. Cũng có những lúc cô đơn, rút về nhốt mình nơi nhà trọ, nhưng Ðêm gác trọ chỉ nói lên nỗi buồn bâng quơ có vương chút phấn chấn nhờ thể điệu Tango, mà Trúc Phương ít khi dùng trong hầu hết các nhạc phẩm của mình. Rồi có lúc người yêu xưa tìm đến, cùng nhau ôn chuyện cũ, nhắc lại Chuyện ngày xưa, được ghi lại: “Hôm nào em đến thăm, mà quên mang tiếng cười, lặng yên không nói. Hai mươi tuổi đời qua mất rồi… Thôi em nhé, xin trả về niềm cô đơn trước, cho anh bước xuôi ngược, khi hai chúng mình, vòng tay trót buông xuôi, dù gặp nhau ta cúi mặt bước mà đi ”
Tiếng hát khói sương và nhạc sĩ Trúc Phương
Nhắc đến Tiếng Hát Liêu Trai, Tiếng ca U Hoài, Tiếng Hát Khói Sương Thanh Thúy phải nhắc đến Trúc Phương. Hình ảnh Thanh Thúy là nguồn cảm hứng cho ông sáng tác nhiều tuyệt phẩm mà giọng hát Thanh Thúy đã làm cho đi vào tâm khảm bao người: Chuyện Chúng Mình, Hai Lối Mộng, Ai Cho Tôi Tình Yêu, Chiều Cuối tuần, Buồn Trong Kỷ Niệm, Bóng Nhỏ Đường Chiều, Tàu Đêm Năm Cũ, …
Trúc Phương đã viết tặng riêng Thanh Thúy một số ca khúc: Hình bóng cũ, Lời ca ca nữ, Mắt em buồn, Tình yêu trong mắt một người, Mắt chân dung để lại.
Hãy nghe Thanh Thúy- người hát nhạc ông thành công nhất, nói về ông trong một số báo tưởng niệm ở hải ngoại sau khi ông mất:
“Anh và tôi không hẹn, nhưng đã gặp nhau trên con đường sống cho kiếp tằm. Anh trút tâm sự qua cung đàn, còn tôi qua tiếng hát. Trong khoảng thập niên 60, tên tuổi Anh và tôi như đã gắn liền với nhau: nhạc Trúc Phương, tiếng hát Thanh Thúy.
Như một định mệnh, tôi vào đời ca hát đúng vào thời điểm Anh say mê sáng tác, và tình cờ trở thành vị sứ giả đem tâm sự Anh đến mọi người, những người không nhiều thì ít cùng mang một tâm sự với Anh. Tâm sự về tuổi thơ mộng, về tình yêu dịu dàng của đôi lứa (dù trong bối cảnh đau thương của đất nước), về chuyện tình dở dang, về cuộc đời…
Đến khi nhạc phẩm “Nửa Đêm Ngoài Phố” ra đời, tên tuổi Anh đã vang dậy khắp nơi. Với thể điệu Rumba quen thuộc, diễn tả tâm trạng đau buồn của một người khi người yêu không đến nữa, “Nửa Đêm Ngoài Phố” đã ăn sâu vào lòng tất cả mọi người, từ những người lớn tuổi, cho đến lớp người trẻ lúc bấy giờ. Bất cứ buổi trình diễn nào, tôi cũng được yêu cầu trình bày “Nửa Đêm Ngoài Phố”, từ các sân khấu phòng trà, khiêu vũ trường cho đến Đại Nhạc Hội, từ các thôn làng nhỏ bé cho đến các tiền đồn hẻo lánh xa xôi. Ngoài ra, trong những chương trình phát thanh của đài Sài Gòn và đài tiếng nói Quân Đội, vào bất cứ chương trình nhạc nào cũng có bài này…
Cũng như “Nửa Đêm Ngoài Phố”, nhiều nhạc phẩm của Anh đã trở thành gần gũi với mọi người và đã giúp tôi leo cao hơn trên nấc thang sự nghiệp. Các bài này gồm có: Nửa Đêm Ngoài Phố, Buồn Trong Kỷ Niệm, Hai Lối Mộng, Chiều Cuối Tuần, Mưa Nửa Đêm, Tàu Đêm Năm Cũ, Hai Chuyến Tàu Đêm, Chuyện Chúng Mình, Đêm Tâm Sự, Hình Bóng Cũ, Đò Chiều, Chiều Làng Em…
Thế rồi, theo như Anh hơn một lần tâm sự, đường đời đã chia đôi chúng tôi ra hai ngã, hai hướng đi. Tôi đã giã từ sân khấu, giã từ lời ca tiếng nhạc, giã từ tất cả, theo chồng đi đến những phương trời xa. Còn Anh vào quân ngũ, và vẫn tiếp tục hăng say sáng tác, hầu hết những nhạc phẫm đều nói về đời người lính phong sương, xa nhà, xa thành phố, xa người em nhỏ hậu phương… (24 Giờ Phép, Bông Cỏ May, Kẻ Ở Miền Xa, Trên 4 Vùng Chiến Thuật…)
Vào thời điểm này, anh Duy Khánh, anh Chế Linh và Hoàng Oanh có lẽ là những ca sĩ đã hát nhạc của Anh rất nhiều.
Kiếp tằm chưa dứt, tôi đã trở lại với sân khấu, với ánh đèn màu. Trở lại với “Nửa Đêm Ngoài Phố”, với “Buồn Trong Kỹ Niệm”…
Rồi lại thêm một lần cuộc đời lại chia đôi chúng tôi ra hai ngã: Anh kẹt lại quê nhà, tôi sống đời lưu vong. Tôi đã tìm đủ mọi cách để liên lạc hầu mong gởi về những gói quà biếu Anh. Sự liên lạc trong những năm đầu thật khó khăn, cho mãi tới sau này, qua một số bạn bè và qua Trần Quốc Bảo, tôi mới có thể liên lạc thường hơn với Anh. Tuy nhiên, tôi rất lo lắng về bịnh tình Anh do Trần Quốc Bảo kể lại. Nhìn những tấm ảnh Anh gởi qua đăng trên Thế Giới Nghệ Sĩ, trông Anh gầy gò, đau yếu, tôi đã không sao cầm được nước mắt. Tôi đã bàn với Trần Quốc Bảo thực hiện một cuốn băng với toàn nhạc của Anh, hầu có thể giúp Anh phần nào trên phương diện vật chất lẫn tinh thần. Chợt nghe tin Anh đau nặng… Chợt nghe tin Anh qua đời…

Ke Nguyen

TIỂU TỬ * BÀI CA VỌNG CỔ

BÀI CA VỌNG CỔ
TIỂU TỬ

Tiểu Tử tên thật của ông là Võ Hoài Nam, tốt nghiệp kỹ sư tại Pháp, về Việt Nam làm việc và kẹt lại ở đó vào sau 1975. Hiện ông đang định cư tại Pháp và “Bài ca vọng cổ” là một trong những truyện ngắn đặc sắc của ông về xã hội Việt Nam sau 1975…

Tôi vượt biên một mình rồi định cư ở Pháp. Năm đó tôi mới 49 tuổi, vậy mà đi tìm việc làm đến đâu người ta cũng chê là tôi già! Vì vậy, một hôm, khi chải tóc, tôi nhìn kỹ tôi trong gương. Tôi bỗng thấy ở đó có một người có vẻ như quen nhưng thật ra thì rất lạ: mắt sâu, má hóp, mặt đầy nếp nhăn trên trán, ở đuôi mắt, ở khoé môi, mái tóc đã ngả bạc cắt tỉa thô sơ như tự tay cắt lấy. Từ bao lâu nay tôi không để ý, bây giờ soi gương vì bị chê già, tôi mới thấy rằng tôi của hồi trước ’’Cách mạng thành công’’ và tôi của bây giờ - nghĩa là chỉ sau có mấy năm sống dưới chế độ gọi là ưu việt - thật không giống nhau chút nào hết. Tôi già thiệt, già trước tuổi. Cho nên, tôi nhìn tôi không ra. Từ đó, mỗi ngày tôi ... tập nhìn tôi một lần, nhìn kỹ, cho quen mắt!

Một người bạn làm việc lâu năm ở Côte d’ivoire (Phi Châu) hay tin tôi đã qua Pháp và vẫn còn thất nghiệp, bèn giới thiệu tôi cho Công ty Đường mía của Nhà nước. Không biết anh ta nói thế nào mà họ nhận tôi ngay, còn gửi cho tôi vé máy bay nữa!

Xưa nay, tôi chưa từng quen một người da đen gốc Phi Châu nào hết. Và chỉ có vài khái niệm thô sơ về vùng Phi Châu da đen như là: ở đó nóng lắm, đất đai còn nhiều nơi hoang vu, dân chúng thì da đen thùi lùi, tối ngày chỉ thích vỗ trống, thích nhảy tưng tưng v.v.. Vì vậy, tôi hơi ...ngán. Nhưng cuối cùng rồi tôi quyết định qua xứ da đen để làm việc, danh dự hơn là ở lại Pháp để tháng tháng vác mặt Việt Nam đi xin trợ cấp đầu nọ, đầu kia...

Nơi tôi làm việc tên là Borotou, một cái làng nằm cách thủ đô Abidjan gần 800km! Vùng này toàn rừng là rừng. Không phải là rừng rậm rì cây cao chớn chở như ở Việt Nam. Rừng ở đây cây thấp lưa thưa, thấp thấp cỡ mươi, mười lăm thước ...coi khô hóc. Không có núi non, chỉ có một vài đồi trũng, nhưng đồi không cao và trũng không sâu...

 

Nhà nước phá rừng trồng mía. Ruộng mía ngút ngàn! Nằm ở trung tâm là khu nhà máy, khu cơ giới, khu hành chánh, khu cư xá v.v.. nằm cách nhau cỡ vài cây số.
Muốn về thủ đô Abidjan, phải lái xe hơi chạy theo đường mòn xuyên rừng gần ba chục cây số mới ra tới đường cái tráng nhựa. Từ đó chạy đi Touba, một quận nhỏ với đông đảo dân cư. Từ đây, lấy máy bay Air Afrique về Abidjan, mỗi ngày chỉ có một chuyến.

Phi trường Touba nhỏ xíu, chỉ có một nhà ga xây cất sơ sài và một phi đạo làm bằng đất đỏ, mỗi lần máy bay bay lên đáp xuống là bụi bay ...đỏ trời !

Tôi hơi dài dòng ở đây để thấy tôi đi ’’làm lại cuộc đời’’ ở một nơi hoang vu hẻo lánh mà cảnh trí thì chẳng có gì hấp dẫn hết! Thêm vào đó, tôi là người Á Đông duy nhứt làm việc chung với Tây trắng (chỉ có năm người) và Tây đen (đông vô số kể). Ở đây, thiên hạ gọi tôi là ’’le chinois’’ - thằng Tàu - Suốt ngày, suốt tháng tôi chỉ nói có tiếng Pháp. Cho nên, lâu lâu thèm quá, tôi soi gương rồi ...nói chuyện với tôi bằng tiếng Việt, trông giống như thằng khùng! Chưa bao giờ tôi thấy tôi cô đơn bằng những lúc tôi đối diện tôi trong gương như vậy.

Một hôm, sau hơn tám tháng ’’ở rừng’’, tôi được gọi về Abidjan để họp (Đây là lần đầu tiên được về thủ đô!). Anh tài xế đen đưa tôi ra Touba. Chúng tôi đến phi trường lối một giờ trưa.

Sau khi phụ tôi gởi hành lý, anh tài xế nói:

- Tôi ra ngủ trưa ở trong xe. Chừng Patron (ông chủ) đi được rồi tôi mới về.
Ở xứ đen, họ dùng từ ’’Patron’’ để gọi ông chủ, ông xếp, người có địa vị, có tiền, người mà họ nể nang v.v... Nghe quen rồi, chẳng có gì chói lỗ tai hết!

Tôi nói:

- Về đi! Đâu cần phải đợi!

Hắn nhăn răng cười, đưa hàm răng trắng toát:

- Tại Patron không biết chớ ở đây lâu lâu họ lại huỷ chuyến bay vào giờ chót, nói tại máy bay ăn-banh ở đâu đó. Máy bay cũng như xe hơi vậy, ai biết lúc nào nó nằm đường.

Rồi hắn đi ra xe. Tôi ngồi xuống một phô-tơi, nhìn quanh : hành khách khá đông, nhiều người ngồi với một số hành lý như thùng cạc-tông, bao bị, va-ly v.v... Không phải họ không biết gởi hành lý, nhưng vì những gì họ đã gửi đã đủ số ký-lô giành cho mỗi hành khách, nên số còn lại họ ...xách tay, cho dầu là nhiều món vừa nặng vừa cồng kềnh!

Không khí nóng bức. Mấy cái quạt trần quay vù vù, cộng thêm mấy cây quạt đứng xoay qua xoay lại, vậy mà cũng không đủ mát. Thiên hạ ngủ gà ngủ gật, tôi cũng ngã người trên lưng ghế, lim dim...

Trong lúc tôi thiu thiu ngủ thì loáng thoáng nghe có ai ca vọng cổ. Tôi mở mắt nhìn quanh rồi thở dài, nghĩ: ’’Tại mình nhớ quê hương xứ sở quá nên trong đầu nghe ca như vậy’’. Rồi lại nhắm mắt lim dim... Lại nghe vọng cổ nữa. Mà lần này nghe rõ câu ngân nga trước khi ’’xuống hò’’: ’’Mấy nếp nhà tranh ẩn mình sau hàng tre rũ bóng... đang vươn lên ngọn khói... á... lam... à... chiều...’’
Đúng rồi ! Không phải ở trong đầu tôi, mà rõ ràng có ai ca vọng cổ ngoài kia. Tôi nhìn ra hướng đó, thấy xa xa dưới lùm cây dại có một người đen nằm võng. Và chỉ có người đó thôi. Lạ quá ! Người đen đâu có năm võng. Tập quán của họ là nằm một loại ghế dài bằng gỗ cong cong. Ngay như loại ghế bố thường thấy nằm dưới mấy cây dù to ở bãi biển ...họ cũng ít dùng nữa.

Tò mò, tôi bước ra đi về hướng đó để xem là ai vừa ca vọng cổ lại vừa nằm võng đong đưa. Thì ra là một anh đen còn trẻ, còn cái võng là loại võng nhà binh của quân đội Việt Nam Cộng Hoà hồi xưa. Tôi nói bằng tiếng Pháp:

- Bonjour!

Anh ngừng ca, ngồi dậy nhìn tôi mỉm cười, rồi cũng nói ’’Bonjour’’. Tôi hỏi, vẫn bằng tiếng Pháp:

- Anh hát cái gì vậy?

Hắn đứng lên, vừa bước về phía tôi vừa trả lời bằng tiếng Pháp_

- Một bài ca của Việt Nam. Còn ông? Có phải ông là le chinois làm việc cho hãng đường ở Borotou không?

Tôi trả lời, vẫn bằng tiếng Pháp:

- Đúng và sai! Đúng là tôi làm việc ở Borotou. Còn sai là vì tôi không phải là người Tàu. Tôi là người Việt Nam.

Bỗng hắn trợn mắt có vẻ vừa ngạc nhiên, vừa mừng rỡ, rồi bật ra bằng tiếng Việt, giọng đặc sệt miền Nam, chẳng có một chút lơ lớ:

- Trời ơi! ...Bác là người Việt Nam hả?

Rồi hắn vỗ lên ngực:

- Con cũng là người Việt Nam nè!

Thiếu chút nữa là tôi bật cười. Nhưng tôi kềm lại kịp, khi tôi nhìn gương mặt rạng rỡ vì sung sướng của hắn. Rồi tôi bỗng nghe một xúc động dâng tràn lên cổ. Thân đã lưu vong, lại ’’trôi sông lạc chợ’’ đến cái xứ ’’khỉ ho cò gáy’’ này mà gặp được một người biết nói tiếng Việt Nam và biết nhận mình là người Việt Nam, dù là một người đen, sao thấy quý vô cùng. Hình ảnh của quê hương như đang ngời lên trước mặt...

Tôi bước tới bắt tay hắn. Hắn bắt tay tôi bằng cả hai bàn tay, vừa lắc vừa nói huyên thuyên:

- Trời ơi!... Con mừng quá! Mừng quá! Trời ơi!... Bác biết không? Bao nhiêu năm nay con thèm gặp người Việt để nói chuyện cho đã. Bây giờ gặp bác, thiệt... con mừng ’’hết lớn’’ bác à!

Rồi hắn kéo tôi lại võng:

- Bác nằm đi! Nằm đi!

Hắn lại đống gạch ’’bờ-lóc’’ gần đấy lấy hai ba viên kê bên cạnh võng rồi ngồi lên đó, miệng vẫn không ngừng nói:

- Con nghe thiên hạ nói ở Borotou có một người Tàu. Con đâu dè là bác. Nếu biết vậy con đã phóng Honda vô trỏng kiếm bác rồi! Đâu đợi tới bây giờ...

Hắn móc gói thuốc, rút lòi ra một điếu, rồi đưa mời tôi:

- Mời bác hút với con một điếu.

Hắn đưa gói thuốc về phía tôi, mời bằng hai tay. Một cử chỉ mà từ lâu tôi không còn nhìn thấy. Một cử chỉ nói lên sự kính trọng người trưởng thượng. Tôi thấy ở đó một ’’cái gì’’ rất Việt Nam.

Tôi rút điếu thuốc để lên môi. Hắn chẹt quẹt máy, đưa ngọn lửa lên đầu điếu thuốc, một tay che che như trời đang có gió. Tôi bập thuốc rồi ngạc nhiên nhìn xuống cái quẹt máy. Hắn nhăn răng cười:

- Bộ bác nhìn ra nó rồi hả?

Tôi vừa nhả khói thuốc vừa gật đầu. Đó là loại quẹt máy Việt Nam, nho nhỏ, dẹp lép, đầu đít có nét cong cong. Muốn quẹt phải lấy hẳn cái nắp ra chớ nó không dính vào thân ống quẹt bằng một bản lề nhỏ như những quẹt máy ngoại quốc. Hắn cầm ống quẹt, vừa lật qua lật lại vừa nhìn một cách trìu mến:

- Của ông ngoại con cho đó! Ổng cho, hồi ổng còn sống lận.

Rồi hắn bật cười:

- Hồi đó ổng gọi con bằng ’’thằng Lọ Nồi’’.

Ngừng một chút rồi tiếp:

- Vậy mà ổng thương con lắm à bác!

Hắn đốt điếu thuốc, hít một hơi dài rồi nhả khói ra từ từ. Nhìn cách nhả khói của hắn tôi biết hắn đang sống lại bằng nhiều kỷ niệm... Tôi nói:

- Vậy là cháu lai Việt Nam à?
- Dạ. Má con quê ở Nha Trang.
- Rồi má cháu bây giờ ở đâu?

Giọng của hắn như nghẹn lại:

- Má con chết rồi. Chết ở Nha Trang hồi Việt cộng vô năm 1975.

- Còn ba của cháu?

- Ổng hiện ở Paris. Tụi này nhờ có dân Tây nên sau 1975 được hồi hương. Con đi quân dịch cho Pháp xong rồi, về đây ở với bà nội. Con sanh ra và lớn lên ở Sài Gòn, về đây, buồn thúi ruột thúi gan luôn!

Tôi nhìn hắn một lúc, cố tìm ra một nét Việt nam trên con người hắn. Thật tình, hắn không có nét gì lai hết. Hắn lớn con, nước da không đến nỗi đen thùi lùi như phần đông dân chúng ở xứ này, nhưng vẫn không có được cái màu cà phê lợt lợt để thấy có chút gì khác khác. Tóc xoắn sát da đầu, mắt lồi môi dầy...

Tôi chợt nói, nói một cách máy móc:

- Thấy cháu chẳng có lai chút nào hết!

Hắn nhìn thẳng vào mắt tôi, giọng nghiêm trang:

- Có chớ bác. Con có lai chớ bác.

Hắn xoè hai tay đưa ra phía trước, lật qua lật lại:

- Bên nội của con là nằm ở bên ngoài đây nè.

Rồi hắn để một tay lên ngực, vỗ nhè nhẹ về phía trái tim:

- Còn bên ngoại của con, nó nằm ở bên trong. Ở đây, ở đây nè bác.

Bỗng giọng hắn nghẹn lại:

- Con lai Việt nam chớ bác!

Trong khoảnh khắc, tôi xúc động đến quên mất màu da đen của hắn, mà chỉ thấy trước mặt tôi, một thanh niên Việt Nam, Việt Nam từ cử chỉ tới lời lẽ nói năng. Tôi vói tay vỗ nhẹ lên vai hắn mấy cái, gật đầu nói:

- Ô ! Bác thấy. Bây giờ thì bác thấy...

Hắn mỉm cười:

- Ở đây người ta nói con không giống ai hết, bởi vì con hành động cư xử, nói năng không giống họ. Bà nội con cũng nói như vậy nữa! Còn con thì mỗi lần con nhìn trong kiếng, con vẫn nhận ra con là người Việt Nam. Bác coi có khổ không?

Rồi nó nhìn tôi, một chút trìu mến dâng lên trong ánh mắt:

- Bây giờ con gặp bác rồi, con thấy không còn cô đơn nữa. Gặp một người giống mình, ở cái xó xa xôi hẻo lánh này, thiệt là Trời còn thương con quá!

Tôi im lặng nghe hắn nói, nhìn hắn nói mà có cảm tưởng như hắn đang nói cho cả hai: cho hắn và cho tôi. Bởi vì cả hai cùng một tâm trạng...

Hắn vẫn nói, như hắn thèm nói từ lâu:

- Nhớ Sài Gòn quá nên con hay ca vọng cổ cho đỡ buồn. Hồi nãy bác lại đây là lúc con đang ca bài ’’Đường về quê ngoại’’ đó bác.

- Bác không biết ca, nhưng bác rất thích nghe vọng cổ.

Giọng nói của hắn bỗng như hăng lên:

- Vọng cổ là cái chất của miền Nam mà bác. Nó không có lai Âu lai Á gì hết. Nó có cái hồn Việt Nam cũng như cá kho tộ, tô canh chua. Bác thấy không? Bởi vậy, không có gì nhắc cho con nhớ Việt Nam bằng bài ca vọng cổ hết.

- Bác cũng vậy.

Tôi nói, mà thầm phục sự sâu sắc của hắn. Và tôi thấy rất vui mừng có một người như vậy để chuyện trò từ đây về sau...

Có tiếng máy bay đang đánh một vòng trên trời. Chúng tôi cùng đứng lên, hắn nói:

- Nó tới rồi đó. Con phải sửa soạn xe trắc-tơ và rờ-mọt để lấy hành lý. Con làm việc cho hãng Air Afrique, bác à.

Rồi hắn nắm tay tôi lắc mạnh:

- Thôi, bác đi mạnh giỏi. Con tên là Jean. Ở đây ai cũng biết ’’Jean le vietnamien’’ hết. Chừng về bác ghé con chơi, nghen.

Bỗng, hắn ôm chầm lấy tôi siết nhẹ, rồi giữ như vậy không biết bao nhiêu lâu. Tôi nghe giọng hắn lạc đi:

- Ghé con nghe bác... Ghé con...

Tôi không còn nói được gì hết. Chỉ vừa gật gật đầu, vừa vỗ vỗ vào lưng hắn như vỗ lưng một người con...

Khi hắn buông tôi ra, tôi thấy hai má của hắn ướt nước mắt. Tôi vội vã quay đi, lầm lũi bước nhanh nhanh về nhà ga mà nghĩ thương cho ’’thằng Jean le vietnamien’’. Hồi nãy, nó ôm tôi, có lẽ nó đã tưởng tượng như là nó đang ôm lại được một góc trời quê mẹ...

...Trên máy bay, tôi miên man nghĩ đến ’’thằng Jean’’ rồi tự hứa sẽ gặp lại nó thường. Để cho nó bớt cô đơn. Và cũng để cho tôi bớt cô đơn nữa!

-oOo-

Bây giờ, viết lại chuyện thằng Jean mà tôi tự hỏi:

’’Trong vô số người Việt Nam lưu vong hôm nay, còn được bao nhiều người khi nhìn trong gương vẫn nhận ra mình là người Việt Nam?’’

’’Và có được bao nhiêu người còn mang mểnh trong lòng bài ca vọng cổ, để thấy hình ảnh quê hương vẫn còn nằm nguyên trong đó?’’.

Tiểu Tử

Subscribe to: Posts (Atom)

 

ƯỞNG NĂNG TIẾN * ƠN VỚI NGHĨA

TƯỞNG NĂNG TIẾN * ƠN VỚI NGHĨA

Ơn Với Nghĩa
Đ.. mẹ nhân tình đã biết rồi
Lạt như nước ốc bạc như vôi Nguyễn Công Trứ


Thân mẫu của cựu thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, cụ bà Nguyễn Thị Hường, vừa từ trần vào ngày 1 tháng 12 năm 2017. Tang ma, ngó bộ, không được đình đám gì cho lắm nên dư luận (xem ra) có đôi chút lăn tăn.


-Bác sĩ Hoàng Lan:
“Sẽ không có gì phải nói, nếu như không có những chuyện im lặng đến ‘khó hiểu’ từ truyền thông lề phải. Bà là vợ một liệt sĩ, mẹ của nguyên Thủ tướng (người đương nhiên được tổ chức Quốc tang khi qua đời).

Bà là bà nội của Bí thư tỉnh uỷ, và của Trưởng một ban của TW Đoàn. Lẽ thường, bà là người phụ nữ đáng được nhắc tên để tôn vinh..
Vậy mà, trên các cơ quan truyền thông báo chí của Đảng, tuyệt nhiên không thấy một dòng chia buồn hay phân ưu. Tình đồng chí đẹp đến thế sao?

Hay họ đang để dành báo Đảng để chia buồn sang Cu Ba, Triều Tiên, Trung Quốc..?”

-Nhà báo Thiền Lâm:
“Hiện tượng báo đảng nói riêng và và báo chí nhà nước nói chung im bặt trước đám tang của mẹ cựu thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có thể được xem là một chỉ dấu đặc biệt, không chỉ về thói vô cảm chính trị trong chính trường Việt thời nay, mà còn như một biểu trưng cho thói ‘ăn cháo đá bát’ hết sức bạc bẽo của giới quan chức ...”
Những nhận xét thượng dẫn, tất nhiên, không có gì sai trật. Tuy thế, nhắc chuyện tình nghĩa (ơn nghĩa, nhân nghĩa, lễ nghĩa, đạo nghĩa ...) giữa lúc nền tảng luân lý của cả xã hội đã lung lay đến tận gốc (nghe) sao thấy hơi lạc lõng.

Đã thế, bạc bẽo vốn là một thuộc tính của loài người chứ không riêng chi của giới truyền thông hay quan chức hiện nay. Họ cũng không phải là thủ phạm đã đẩy sự vô cảm, bạc ác đến độ vượt ngưỡng như hiện cảnh. Cái thói vô ơn và bạc bẽo đã ló dạng ngay từ khi những người cộng sản Việt Nam vừa nắm được quyền bính, ở nửa phần đất nước này.

Xin  cử vài trường hợp:

- Năm 1945, Nguyễn Hữu Đang được đưa vào gặp bác Hồ. Ông hồi tưởng:

Cụ Hồ nhìn tôi một lúc với cặp mắt rất sáng, cặp mắt mà về sau này nhân dân cả nước đồn rằng có bốn con ngươi - như muốn cân nhắc, đánh giá người mà Cụ quyết định giao trọng trách. Cụ hỏi tôi với giọng Nghệ pha, rất giống giọng cụ Phan Bội Châu mà có lần tôi đã được nghe:“Chính phủ lâm thời quyết định làm lễ ra mắt quốc dân đồng bào vào ngày mồng hai tháng chín. Chú có đảm đương được việc tổ chức buổi lễ không?”

Tôi tính rất nhanh trong đầu: tháng 8 có 31 ngày, như vậy là chỉ còn 4 ngày nữa thôi... Tôi suy nghĩ cân nhắc trong từng phút. Hình dung ra tất cả những khó khăn như núi mà tôi phải vượt qua... để tổ chức được một ngày đại lễ như vậy, trong khi mình chỉ có hai bàn tay trắng. Tôi nói với Cụ Hồ: “Thưa Cụ, việc cụ giao là quá khó vì gấp quá rồi”. Cụ Hồ nói ngay: “Có khó thì mới giao cho chú chứ!”

(Phùng Quán. “Ngày Cuối Năm Tìm Thăm Người Dựng Lễ Ðài Tuyên Ngôn Ðộc Lập.” Ba Phút Sự Thực, 2nd ed. Văn Nghệ: Sài Gòn, 2007).

-Năm 1946, Nguyễn Mạnh Tường cũng được mời gặp bác Hồ. Trong một cuộc phỏng vấn (“ Ba Giờ Với Luật Sư Nguyễn Mạnh Tường”) dành cho nhà báo Khánh Hoà, ông kể lại

Cụ nói: “Như Ngài đã biết, chính phủ vừa ký kết với Pháp một bản tạm ước.. Theo bản tạm ước ấy, sắp tới giữa ta và Pháp sẽ có một hội nghị quan trọng. Xin Ngài giúp soạn giùm cho một bản lập trường của chính phủ (thèse gouvernementale) để sử dụng như một cương lĩnh chỉ đạo cuộc hội nghị”.

Tôi đáp: “Công việc này quan trọng quá, xin cụ nhờ một người nào giỏi và có kinh nghiệm hơn tôi”. Cụ Hồ nói: “Tôi đã hỏi ý kiến nhiều người và ai cũng bảo là chỉ có Ngài mới có thể làm được thôi”. Cuối cùng, tôi nhận lời, về nhà, đóng cửa văn phòng luật sư, vận dụng tất cả kiến thức về luật pháp quốc tế cũng như những điều khoản căn bản của tạm ước để soạn bản lập trường. Đến khi đem trình, được Cụ Hồ chấp thuận và do đó, buộc tôi phải tham dự Hội Nghị Đà Lạt. (...)
Thế nhưng, về Hà Nội bỗng dưng lại có tin đồn là Nguyễn Mạnh Tường thông đồng với giặc, là Nguyễn Mạnh Tường bán nước.

- Luật sư có biết tin đồn đó phát xuất từ đâu không?
- Thì cũng phải có người phát thì nó mới động chứ. Tin đồn đó là cả một chiến dịch được tổ chức hẳn hoi.

Chung cuộc, Nguyễn Mạnh Tường trở thành Kẻ Bị Khai Trừ. Còn Nguyễn Hữu Đang thì lãnh án 15 năm tù (với tội danh gián điệp) và 5 năm quản chế. -Năm 1958, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho tiến hành “cải tạo xã hội chủ nghĩa” trên toàn miền Bắc, các nhà tư sản Việt Nam buộc phải giao nhà máy, cơ sở kinh doanh cho Nhà nước. Bà Trịnh Văn Bô lại được kêu gọi “làm gương”, đưa xưởng dệt của bà vào “công tư hợp doanh”. Bà Bô cùng các nhà tư sản được cho học tập để nhận rõ, tài sản mà họ có được là do bóc lột, bây giờ Chính phủ nhân đạo cho làm phó giám đốc trong các nhà máy, xí nghiệp của mình. Không chỉ riêng bà Bô, các nhà tư sản từng nuôi Việt Minh như chủ hãng nước mắm Cát Hải, chủ hãng dệt Cự Doanh cũng chấp nhận hợp doanh và làm phó.


Cho dù được ghi nhận công lao, trong lý lịch các con của ông Trịnh Văn Bô vẫn phải ghi thành phần giai cấp là “tư sản dân tộc”, và rất ít khi hai chữ “dân tộc” được nhắc tới. Con trai ông Trịnh Văn Bô, ông Trịnh Kiến Quốc kể: “Ở trường, các thầy giáo, nhất là giáo viên chính trị, nhìn chị em tôi như những công dân hạng ba...”

Cả gia đình ông Trịnh Văn Bô, sau khi về Hà Nội đã phải ở nhà thuê.. Năm 1954, Thiếu tướng Hoàng Văn Thái có làm giấy mượn căn nhà số 34 Hoàng Diệu của ông với thời hạn 2 năm. Nhưng cho đến khi ông Trịnh Văn Bô qua đời, gia đình ông vẫn không đòi lại được. (Huy Đức. Bên Thắng Cuộc, tập II. OsinBook, Westminster, CA: 2013).

Bà Trịnh Văn Bô từ trần vào ngày 5 tháng 11 năm 2017. Ba hôm sau, nhà báo Hà Phan lên tiếng:
“Tại sao người ta có thể đối xử như thế với gia đình từng hiến 5,147 lượng vàng cho cách mạng và cả ngôi nhà 48 Hàng Ngang, trị giá hàng trăm tỷ đồng theo thời giá bây giờ, để làm nhà lưu niệm? Đến khi cụ bà qua đời, trên giấy tờ nhà vẫn chưa phải của gia đình họ, chẳng hề có sổ hồng, sổ đỏ gì như người ta.”

Nguyễn Hữu Đang, Nguyễn Mạnh Tường, ông bà Trịnh Văn Bô đều được Chủ Tịch Hồ Chí Minh tin cậy và nhờ cậy. Hệ quả (hay hậu quả) họ đều trở thành nạn nhân của chính quyền cách mạng trong khi ông Hồ vẫn còn tại thế, và tại chức.

Bao giờ chế độ hiện hành còn tồn tại, ban Tuyên Giáo còn ra rả kêu gọi mọi người “học tập làm theo tư tưởng, phong cách bác Hồ” thì “ăn cháo đá bát” vẫn còn là chuyện hoàn toàn theo đúng qui trình và truyền thống.

Mà Nguyễn Tấn Dũng, nói nào ngay, có hy sinh hay đóng góp gì đâu. Đã thế, ông còn được mô tả là người đứng đầu một chính phủ “đầy tỳ vết tham nhũng” và “phá chưa từng có trong lịch sử của đảng CSVN.” Vậy mà tang lễ của cụ bà Nguyễn Thị Hường vẫn diễn ra một cách êm đềm và lặng lẽ, tư thất vẫn không (hoặc chưa) bị nhà nước ... mượn luôn. Tưởng như vậy là cũng “tử tế” lắm rồi. Còn thắc mắc, khiếu nại, hay đòi hỏi gì nữa – cha nội?
Tưởng Năng Tiến

NGUYỄN THỤY LONG * NGƯỜI XÂY LÒ

NGƯỜI XÂY LÒ
NGUYỄN THỤY LONG

Nhà văn Nguyễn Thụy Long, sinh ngày 9 tháng 8 năm 1938 tại Hà Nội mất ngày 03.9.2009 tại Sài Gòn.

Ông là tác giả của nhiều cuốn truyện ngắn và tiểu thuyết nổi tiếng như Vác Ngà Voi, Loan Mắt Nhung (đã được thực hiện thành phim), Chim Trên Ngọn Khô, Trong Vòng Tay Đàn Ông, Vết Thù, Bà Chúa Tám Cửa Ngục, Đêm Đen, Gái Thời Loạn, Nữ Chúa, Nợ Máu, Ven Đô, Sầu Đời, Gió Hú, …

Tôi không nhớ ai là người giới thiệu cho tôi vào làm việc ở công ty thủy tinh. Hiện tôi là một công nhân viên thuộc công ty. Một công nhân viên không biên chế, nghĩa là một anh cu li, nếu nói theo thời thực dân tôi là một thằng cu li hạng bét. Có được việc làm thời mới giải phóng miền Nam là may mắn rồi, bao nhiêu người thất nghiệp, hoặc bị ngưng việc ngang, công việc làm không thích hợp hoặc chưa thể thích hợp được, vì chưa được học tập đường lối chính trị của nhà nước. 

 

Nhưng lao động là vinh quang, lang thang là chết đói, hay nói thì ở tù. Khẩu hiệu khuôn vàng thước ngọc đã đề ra như vậy, đừng có lôi thôi. Anh làm bất cứ nghề gì, miễn là có việc làm, lại được cơ quan nhà nước chứng nhận là công nhân viên, lương hướng dù không đáng bao nhiêu, nhưng cũng đáng kể đấy.

Người không chê việc mà việc không chê người. Đừng có ỷ ôi lựa chọn, kiểu việc này thích hợp, kiểu việc kia không thích hợp. Mọi con người bình đẳng. Hình như hiến chương Liên Hiệp Quốc đã ghi, bác Hồ đã nói trong tuyên ngôn độc lập như vậy. Người ta sẽ tìm ra ngọc trong đá thôi. Anh có thể trả lời với nhà cầm quyền ở phường anh là người lao động có cơ sở chứng minh, không ăn bám ai cả, công an và mấy vị chức sắc ở phường để anh yên thân, anh không bị đòi lên Công An phường làm kiểm điểm vì tội chây lười lao động, hoặc anh bị tống đi làm thủy lợi đào kinh vét mương, tự anh lo lấy miếng ăn cho anh, đuổi khỏi nhà anh cho đi xây dựng vùng Kinh Tế Mới, một công việc được coi là ăn cơm nhà vác ngà voi.

Không chấp hành thì anh phải trốn chui trốn nhũi ra chợ trời buôn gian bán lận. Tất cả đều là quốc doanh. Ắn tô phở phải mua phiếu, phải đứng xếp hàng chờ cả tiếng đồng hồ, đồng một loạt phở bò lèo tèo mấy tiếng thịt chín, nước lèo lạt thếch, đục ngầu ngầu, lại phải tự hầu lấy mình, bưng tô lấy đũa. Ôi còn đâu thuở ăn phở tái chín nạm gầu, nước béo hành trần, tương ớt rau giá ăn thả cửa.

 

Thuở đó cách nay không lâu, nhưng cũng coi như lâu lắm rồi. Một kỷ niệm khi nghĩ đến khiến chảy nước mắt, nhưng chỉ nên khóc thầm thôi, anh khóc thật thì bị mang tội phản động đấy, liệu cái thần hồn. Tư tưởng anh lệch lạc anh có thể được đi học tập cải tạo mút mùa Lệ Thủy, khi nào anh học tập tốt nhà nước khoan hồng cho anh về sum họp với gia đình. Anh chọn cách sống nào thì chọn, tôi chọn làm thinh.


Lao động suốt tám tiếng đồng hồ một ngày, tôi đẩy hàng mấy chục xe thủy tinh vỡ bể vào nhà kho cho mấy chục nữ công nhân lựa chọn, mầu thứ nào ra thứ nấy. Tiếng bánh xe sắt ở chiếc xe cút kít tôi đẩy nghiến trên đường cót két như một điệp khúc buồn nản. Cán bộ chấm công đứng dọc đường đi miệng quang quác hối thúc, động viên:’Khẩn trương, khẩn trương nên, không được nề mề, vượt chỉ tiêu nào…


Anh ta chính là cai cu li, trên tay chỉ thiếu cái roi quất cu li túi bụi, nhưng đủ khiếp rồi, lời anh hót còn sót sa còn hơn roi vọt. Chớ ngu dại mà gọi anh là cai cu ly, mang họa đấy. Phải gọi anh là trưởng ban thi công cho ra vẻ cách mạng. Cũng đừng gọi anh ta là ‘đại ca’ xách mé giang hồ kiểu Đơn Hùng Tín của người miền Nam. Tốt hơn hết là làm thinh, mặt mũi ngu độn một chút cho hợp thời. 

 

Ngu độn thôi chứ đừng làm mặt khổ. Không ai chấp nhận cái mặt khổ của anh, có cuốn sổ chấm công, giá một xu một xe đẩy đầy có ngọn. Cũng chẳng thiếu gì người vượt chỉ tiêu, được phong anh hùng lao động. Thèm một đĩa cơm bình dân đầu đường ghê, mà tôi không mua nổi. Cơm cũng phải bán ‘chui’ ngoài cửa xí nghiệp. Ly cà phê bắp rang cháy cũng vậy.

Cũng bán chui. Tôi không dám ăn uống thứ lương thực xa xỉ ấy. Bữa cơm trưa của tôi là mấy củ khoai lang sùng đắng nghen nghét và bình nước lạnh mang theo. Khoai mẹ tôi phải đứng xếp hàng mua ở tổ Hợp Tác Xã phường. Không có tên trong sổ lương thực, anh phải có tên trong hộ khẩu. Cái tên đó có thể bị gạch xóa đi bất cứ lúc nào, nếu anh bị ghét bỏ, phường không chịu quản lý con người anh nữa thì bỏ mẹ. Không khí hãi sợ trùm lên tất cả mọi người. 

 

Tôi ở tuổi 40 rồi, sức lao động cũng kém đi, chưa bao giờ tôi đạt chỉ tiêu qua những chuyến xe đẩy thủy tinh vỡ. Tôi là nhà văn tự gác bút, mấy anh bạn đồng hành đẩy xe với tôi, người là luật sư, dược sĩ, người là nhà giáo ‘mất dậy’, thay phiên nhau đứng hạng bét, dù cố gắng thế nào cũng không đạt chỉ tiêu trên đề ra, chứ chẳng mong gì đạt chỉ tiêu hoặc vượt chỉ tiêu. Anh hùng lao động chỉ là điều mơ ước, khó còn hơn làm luận án thi tiến sĩ.


Con đường chúng tôi đi từ cổng vào đến nhà kho, lẩn thẩn mà tính ra cũng phải đẩy xe cả trăm cây số mỗi ngày. Thuở mới đổi tiền, từ tiền Ngụy sang tiền Cách Mạng, tỉ lệ một ăn mười. Đồng tiền không vàng bảo chứng cũng quí giá vô cùng. Tìm ra nó khó ngàn lần vào rừng ngậm ngải tìm trầm.


Giờ nghỉ giải lao buổi trưa chỉ có một tiếng đồng hồ vừa ăn vừa nghỉ. Bình nước ni lông tôi mang theo uống từ sáng đến giờ đã hết, tôi ra bể nước vục bình xuống múc. Cái bình chứa hơn phân nửa nước vẫn nổi lềnh bềnh trong bể. Tôi nghịch ngợm nhấn chìm xuống, thả tay ra, cái bình vẫn nổi lên như cái phao. Nghĩa là bình còn một phần không khí chứa bên trong thì cái bình vẫn nổi. Có một người đang đứng nhìn tôi nghịch ngợm, anh kỹ sư xây lò của công ty. 

 

Nghe đâu anh ta là người chế độ cũ, làm việc ở công ty này lâu năm, nay được cách mạng lưu dùng (lưu dùng chứ không phải lưu dụng). Hành động đùa nghịch của tôi giờ nghỉ nên sẽ không bị khiển trách hay phê bình. Anh đứng xem tôi nghịch ngợm, rồi nở nụ cười, buột miệng nói:’Cám ơn nhà văn, anh đã cho tôi ý tưởng hay.’

Bài thơ và thủ bút của Nguyễn Thuỵ Long viết từ tháng 8, 1975. TÀI LIỆU CỦA TRƯƠNG KIM ANH

Tôi ngừng chơi, tròn xoe mắt nhìn anh, không nói được mà chỉ há hốc miệng. Một lát sau tôi mới lắp bắp chối:’Không anh nhầm rồi tôi là..là cu li không công nhân viên.’

Anh kỹ sư vẫn cười: ‘Thôi đừng chối nữa, tôi biết mà, tên anh có trong kia, tôi không lạ gì anh, tôi từng là độc giả của anh. Tôi không phải công an, đừng lo. Anh ăn cơm chưa?’

Tôi hoàn hồn, lắc đầu:’Không ăn được, mấy củ khoai sùng đắng nghét.’

‘Vậy tôi mời anh ra cổng ăn đĩa cơm bình dân chui với tôi, uống ly cà phê bắp rang.’

Tôi toan từ chối, nhưng anh đã thân mật vỗ vai tôi:’Đừng từ chối, tôi người Nam, thật tình đó.’

Thế là tôi với anh cùng nhau ra cổng. Đĩa cơm chui rưới nước mắm ớt, đậu que xào loáng thoáng mỡ, ‘chạy qua’ hàng thịt mà ngon lành làm sao. Xong bữa cơm anh lại mời tôi qua đường uống cà phê đen, đường tán cạo ra xúc được nửa thìa vừa đắng vừa thiếu ngọt, hút điếu thuốc rê vấn sẵn.

Anh kỹ sư chẳng thèm hỏi đến thân phận cùn mằn của tôi bây giờ ra sao, có lẽ anh cũng thừa biết rồi. Anh hỏi tôi:’Mấy ngày hôm nay anh có thấy những phái đoàn đến thăm cơ sở của ta không?’

‘Có, đi xe ô tô con, có vệ sĩ đi hộ vệ nữa.’

Anh hớp một miếng cà phê đắng nghét, nhăn mặt:’Cho thêm tí đường đi, đắng quá.’

Cô hàng cà phê xúc cho thêm tí đường tán cạo, anh kỹ sư có vẻ hài lòng, không còn xin thêm chất ngọt nữa.

‘Còn hơn là uống cà phê quốc doanh, đắng xin thêm tí đường mà sợ bỏ mẹ. Thằng bảo vệ nhìn mình chằm chằm như muốn ăn tươi nuốt sống. Đừng coi thường chúng nó, chúng có thế có quyền đấy, có ô dù che chắn.’

Tôi đồng ý với anh, vì tôi từng thấy cảnh này. Anh kỹ sư như chợt nghĩ lại chuyện các phái đoàn đến công ty. Anh nói:’Toàn những cấp lớn, phái đoàn bự.’

‘Họ tới chi vậy?’

‘Tới vì việc xây lò nấu thủy tinh, xem bản vẽ thiết kế xây lò của tôi.’

‘Vậy hả, chính anh là người thiết kế xây lò?’

‘Ờ chính tôi, tôi đã làm việc này nhiều năm, có tay nghề.’

‘Mừng cho anh.’

Anh kỹ sư gắt lên:’Mừng cái mẹ gì, tôi đang lo này.’, ‘Lo gì?’

‘Chuyện lắm thầy thối ma.như thế nào tôi không biết sao. Đúng là lắm thầy thối ma,nhiều cha con khó lấy chồng. Ông nào cũng to cũng có quyền hết. Tôi giải thích, thậm chí lấy chuyên môn ra lý luận cũng không xong. Tôi mang tiếng là cãi lệnh cấp trên, chống đối lại ý kiến xây dựng của lãnh đạo. Tôi đành phải chiều theo ý kiến xây dựng của họ.

Nhưng tôi yêu cầu họ ký tên vào sự sửa đổi ấy ngay dưới bản vẽ, vị nào cũng xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tôi không thể làm ngần ấy cái cửa lò trong một cái lò. Tôi sẽ lấy ý kiến cuối cùng, ý kiến ấy mới có ở phái đoàn sáng nay.

Tôi biết sẽ thất bại, sẽ không ổn nhưng cũng đành phải nghe theo thôi. Lò sẽ nổ tung hay xụp đổ vào ngày khánh thành, đốt lò. Khi đó chẳng ai chịu trách nhiệm hết ngoài thằng kỹ sư xây dựng lò là tôi. Vứt đi hàng bao nhiêu ngàn viên gạch chịu nóng, loại gạch đặc biệt phải mua của nước ngoài giá đến mười đồng mới đổi một viên chứ có ít đâu, chưa kể phải kê giá lên cao theo lệnh cấp trên.”


Tôi há hốc miệng nghe anh kỹ sư tả oán. Tôi không có ý kiến gì, vì tôi dốt đặc cán mai về nghề xây lò. Tôi dụt dè hỏi anh kỹ sư:’Anh đã có cách nào thoát khỏi ‘kiếp nạn’ này chưa?’
Anh mỉm cười gật đầu:’Có rồi, mới trưa nay thôi, khi nhìn anh đổ nước vào bình.’


Trời đất ơi, tôi có liên quan gì đến chuyện này, tôi thầm kêu lên như vậy. Nhưng anh không giải thích cho tôi, anh quay sang một chuyện khác:’Tôi có một người bạn làm thợ máy không quân. Sau giải phóng anh chạy không kịp nên được lưu dùng, làm việc tại phi đoàn trực thăng, vẫn công việc sửa máy bay của anh ta xưa kia.

Ai cũng nói anh được may mắn, có công việc làm, không phải đi học tập cải tạo. Một ngày kia, anh nhận thấy loạt bu gi của máy bay đã hết hạn xài, vì thứ đó cần được thay thế vì đã xài đến hằng ngàn giờ bay rồi, phải liệng đi thôi, thay thế cái mới. Kho tiếp liệu lại hết đồ, anh đành lên báo cáo với tân chỉ huy trưởng phi đoàn. Chỉ huy trưởng không giải quyết chuyện này mà chỉ ra lệnh vắn tắt: ‘Khắc phục! Anh cạo bu gi, mài lại vít lửa, báo cáo với tôi làm gì, rồi chờ Liên Xô viện trợ thì thay thế. Anh cứ thi hành lệnh của tôi, tôi chịu trách nhiệm.

Anh không làm thì có người của chúng tôi làm, anh có thể xin nghỉ việc, không phải chỉ anh mới là người giỏi, tôi không thể bao che cho anh mãi được, cách mạng từng chế ra tên lửa bắn rơi được B52 của Mỹ, nữa là cái chuyện vặt này có gì quan trọng đâu.’. Hú hồn, anh ta làm đơn xin nghỉ việc liền, mới đây tôi gặp anh ta ngồi lề đường sửa xe gắn máy, xe đạp. Anh tha hồ cạo bu gi, phục hồi bu gi và mài vít lửa. Anh hiểu chứ, chiếc Honda đang chạy trên đường bỗng nhiên chết máy còn giắt bộ mang đi sửa được. Chứ cái máy bay đang bay bỗng nhiên bị tịt ngòi bu gi giữa trời khắc phục cái nỗi gì.’


Dứt câu chuyện, anh kỹ sư cười hì hì:’Tôi thì không có may mắn bằng người lính thợ bạn tôi, vì tôi không được phép làm đơn xin nghỉ việc. Mãi ngày hôm nay tôi mới tìm ra cách thoát thân, một sống một chết mà. Cùng tắc biến, biến tắc thông phải không anh. Sắp đến giờ lao động rồi, chúng ta vào thôi. Mai Chủ nhật rảnh mời anh sang nhà tôi chơi. Tôi ở Nhà Bè, tôi chỉ đường cho dễ tìm lắm. Thứ Hai này khởi công xây lò rồi.Tôi bận mất mấy ngày.”


Tôi tìm nhà anh kỹ sư xây lò nấu thủy tinh ở Nhà Bè không khó, anh đã chỉ dẫn đường đi nước bước cho tôi cặn kẽ, cặn kẽ từng chi tiết, vả lại bấy giờ chưa đổi tên đường. Tôi cọt kẹt đạp chiếc xe đạp cũ rích sang nhà anh chơi. Anh đón tôi ngoài cửa nhà cười toe toét. Căn nhà của anh là một chiếc bè, thả nổi trên sông, neo ngay cạnh bờ, lối lên xuống là chiếc cầu gỗ vững chãi, nhưng cũng tiện lợi, có thể điều khiển được, rút cầu lên, chiếc cầu ở trên bè, bởi vì anh ta là một người khoa học, hình như chiếc bè ấy còn di chuyển được.

Tôi nhìn thấy một cánh buồm cuốn lại, không biết còn máy móc gì khác không. Trước mắt tôi là một căn nhà gỗ đơn sơ nhưng khá vững chắc. Đời sống của con người này, một vợ và một con nhỏ có vẻ bụi đời. Nhưng thực ra chẳng bụi đời tí nào, khi vào hẳn căn nhà của anh tôi mới rõ. Một căn nhà đầy đủ tiện nghi, có máy phát điện riêng, cầu tiêu buồng tắm, bếp núc, kho chứa lương thực nước ngọt.

Tôi dạo chơi thăm căn nhà anh một vòng, tôi rất hài lòng và ao ước có một căn nhà như thế, cây kiểng xung quanh nhà được trồng trong chậu sành, bè là những thân gỗ lớn, ghép lại bằng bù loong và dây xích sắt. Tôi hỏi anh:’Sao anh lại có căn nhà này, mới đây hay từ lâu rồi?”Mới đây thôi, từ khi tôi bán căn nhà ở đường Trịnh Minh Thế.”Tại sao anh phải bán căn nhà đó?”Nhà tôi rộng nên Cách Mạng xin vào ở chung, làm nhà tập thể, tôi không muốn sự chung chạ nào, cũng không thích tập thể, phiền lắm.”’Làm cách nào mà anh bán được căn nhà anh đang ở?’


‘Một người cách mạng lớn cần một căn nhà cho phù hợp với địa vị của ông ta, tôi bán với giá bèo ấy mà, tiền bạc ấy tôi xây dựng cái bè này, làm nhà cây lên trên, vậy là cả gia đình tôi ở được. Tôi muốn di chuyển đi đâu cũng dễ, về quê chẳng hạn, cả gia đình tôi cho chạy về quê, chỉ cần nhổ neo giong buồm lên, cần thì máy đuôi tôm hỗ trợ. Miền nam mình thiếu gì sông ngòi. Cả gia đình tôi như con ốc, đi đâu mang theo cái nhà của mình, chắc ăn.’
‘Tại sao anh có sáng kiến ấy, nhà anh có hộ khẩu không?’


‘Có chứ, hộ khẩu thành phố đàng hoàng. Sáng kiến làm căn nhà biết bơi này tôi cũng mượn ý qua một chuyện ngắn ‘Căn nhà biết đi’ đăng trên báo, cũng do chuyện đó tôi xin hộ khẩu tại căn nhà này, như nhân vật nào đó trong truyện ngắn xin hộ khẩu trên toa xe lửa bỏ hoang, vô tình toa xe lửa ấy của hỏa xa, bị kéo đi ra Nha Trang sửa chữa, thế là chủ hộ khẩu mất nhà. Trường hợp tôi thì không, tài sản này của tôi không thể mất được, vì chính tôi làm chủ hộ khẩu và chủ căn nhà. Thời buổi này gạo châu củi quế phải không, tôi vẫn sống đầy đủ đó anh, cần gạo thì tôi về nhà quê rồi lên, không lẽ người ta khám xét nhà tịch thu gạo, tịch thu đồ kho dự trư”õ


Tôi khen:’Ý kiến anh rất hay, sống ngay trong thành phố mà anh tự do, không theo luật lệ nào hết, nhiều người ao ước như vậy mà không được đấy. Anh coi chừng bị kết tội là phản động.’
‘Ấy không, tôi vẫn đi họp tổ dân phố đều đặn, có điều lương thực tôi được phép mua nhường lại cho người khác thôi. Tôi là một công dân hợp pháp.’


Anh kỹ sư cười với tôi: ‘Hôm nay anh ở lại đây ăn với tôi một bữa cơm thịt cá, cơm trắng gạo Long An, cá tươi tôi mới lưới đêm qua, nhậu rượu đế Gò Đen, tráng miệng bằng xoài, thơm Bến Lức, để anh biết Nhà Bè là như thế nào. Miền Nam ta là xứ chim trời cá nước, đừng ép nhau quá. Tôi nguyên là gốc nông dân từ mấy đời nay, tôi không sợ đói, không cần lệ thuộc vào một thế lực nào hết. Cần lúa gạo thì trời cũng cho. Hẳn anh có nghe tại miền Nam này có loại lúa mọc tự nhiên, không phải do người gieo trồng mà trời cho. Hoàn cảnh khó khăn này tôi sẽ sống như thế đấy ..Hoàn cảnh của tôi còn may mắn hơn Robinson Crusoé lạc trên đảo hoang. Tôi phải tồn tại.’


Tôi tưởng chừng như đã lâu lắm mới được ăn một bữa cơm ngon như vậy. Đúng là tôi đã gặp một quái nhân, sống khắc phục trong mọi hoàn cảnh. Anh không hề than phiền về đời sống hiện tại.
Rượu vào lời ra, ly rượu đế nếp Gò Đen thơm ngon nhậu với gỏi soài xanh khô cá lóc bắt đáo để. Chẳng mấy chốc chúng tôi trở nên thân thiết, bóc ruột bóc gan ra với nhau, tinh thần tôi vốn dĩ nhiễm tinh thần người Nam Kỳ. Tôi nói với anh:’Anh buồn gì nào, đời sống anh đầy đủ như thế này khối người thèm đấy, buồn thì anh về quê. Còn như tôi có quê đâu mà về, nay thống nhất rồi, quê tôi ở miền Bắc xa xôi, nay khác lắm rồi.’


‘Quê tôi ở miền Nam, nhưng bây giờ cũng vậy cả thôi, rập khuôn một mẫu mã, nhiều con người họ hàng bà con cũng đã thay đổi, không giống thời gian tôi sống và lớn lên. Họ phải sống theo thời như thế mới tồn tại được. Tôi buồn là vậy đó, tôi muốn đi khỏi đất nước này từ mấy tháng trước. Yêu quê hương thì có yêu chứ, nhưng cũng đành thôi. Tôi cứ nấn ná mãi cho đến lúc nhận lệnh xây cái lò, tưởng rằng mọi chuyện xuông xẻ, không ngờ?. Chính vậy, tôi có xây cái lò theo ý tôi được đâu, tức là theo kinh nghiệm chuyên môn mà tôi đã làm từ hai chục năm qua. Làm cái đếch gì cũng bị biên tập thì làm sao nổi, nó sẽ ra cái quái thai nào.

Họ ngoan cố mà có giáp trụ phòng thân, tôi thì có gì, như anh vậy, anh có gì? Lần này thì tôi đi xa, mang cả vợ con đi. Tôi ở đây không toi mạng thì cũng tù mọt gông. Cũng vì công việc xây lò, tôi biết chắc chắn rằng cái lò của tôi thiết kế thế nào cũng tiêu vào ngày khánh thành. Vậy thì ‘tẩu vi thượng sách’. Dù có bao nhiêu chữ ký đi nữa, nhưng rồi khi có ‘sự cố’ xảy ra thì tôi người xây lò vẫn phải chịu sự ‘truy cứu trách nhiệm hình sự’. Biết vậy nên tôi phải tìm cách trốn đi bằng chính chiếc bè nhà tôi. Chuyện vượt biển không phải chuyện dễ, nhưng tôi phải liều thôi, tìm cái sống trong cái chết. Nói theo người miền Nam thì ‘nhất chín nhì bù’.

Tôi đã lo liệu mọi thứ cho sự an toàn ‘chỉ mành treo chuông’ này, nhưng còn một thứ tôi ưu tư là lượng nước ngọt mang theo những ngày còn lênh đênh trên biển, sợ không đủ dùng. Ngày hôm qua, nhìn anh cho nước vào bình, anh nghịch ngợm, nhấn chìm mãi cái bình nước mà cái bình không đầy nước cứ nổi lên lềnh bềnh, tôi nẩy ra sáng kiến, chứa nước vào những thùng phuy, đổ vào mỗi thùng phuy chỉ 2/3 phuy thôi, gắn xuống đáy bè, khi nào dùng đến nước uống thì cứ việc bơm lên thôi, tôi an tâm ở chuyến ra đi này, dù rằng phiêu lưu đó, giao cả sinh mạng của mình và sinh mạng vợ con cho biển cả. Khi cần thì tôi chạy bằng máy, khi chạy bằng buồm, tôi hy vọng rằng tôi chỉ ra khỏi hải phận là thoát.’


Anh kỹ sư có vẻ tin tưởng, anh nói với tôi rằng anh sẽ không có mặt vào ngày khai trương lò, dặn tôi tránh xa lò khi người ta đốt lò. Anh mơ mộng không, hay hoang tuởng trong một vụ thoát thân? Như gần dây có tin đồn có người đã thoát thân được bằng khinh khí cầu tự chế. Chuyện ấy có thật hay không, nhưng lời đồn đại thì um xùm trong thành phố, chốn chợ trời, có người tin và người không tin, nhưng lời đồn thì có đó.


Tôi không được chứng kiến và tham dự ngày khánh thành lò nấu thủy tinh, nên không được biết kết quả lành dữ ra sao, dù tôi rất muốn chứng kiến ngày trọng đại ấy. Tôi không có cái hân hạnh, vì chỉ một tuần lễ sau, tôi bị vồ ở chợ trời, do giao du với những phần tử phản động. Tôi lên trại học tập cải tạo, những năm tháng chán nản tôi cũng muốn quên đi, điều duy nhất tôi còn quan tâm là số phận anh kỹ sư và gia đình anh có thoát được không? Dù chuyện ấy rất phiêu như người thoát thân bằng khinh khí cầu, treo người trên cái giỏ cần xế, mặc cho gió đưa đi rồi hạ cánh xuống đâu cũng được, miễn là xa dời được quê hương yêu dấu.

 Như những người vượt biên bằng chiếc thuyền chỉ dài mười hai thước, mỏng manh như chiếc lá giữa đại dương, có thể bị sóng to gió lớn vùi lấp bất cứ lúc nào, không kể bọn côn đồ trên biển, bọn hải tặc Thái Lan mất nhân tính, đe dọa tính mạng, trinh tiết của phụ nữ. Người ta vẫn cứ ra đi, tâm niệm tất cả những người ấy đều giống nhau qua câu’ tự do hay là chết’. Đồng bào tôi đau khổ quá, như tôi vậy, bỗng nhiên mang thân tù tội, không biết ngày nào ra, dù rằng từ cái lồng nhỏ ra cái lồng lớn hơn.

Một ngày kia, trại học tập tôi đang ở tiếp nhật một đám tù mới từ trại nào đó chuyển tới. Tôi nhận ra một người quen, anh ba luật sư làm cu ly với tôi ở công ty sành sứ thủy tinh hồi nào. Việc đầu tiên tôi hỏi anh về số phận cái lò nấu thủy tinh, anh cho biết cái lò ấy vì xây không đúng qui cách nên nóng quá đã sụp rồi. Tác giả cái lò bị qui trách nhiệm là phá hoại và bị truy nã, vì anh ta đã trốn mất tiêu với gia đình, không biết anh ta đi đâu. Riêng tôi biết anh ta đã trốn ra biển, việc thoát được hay không, tôi không biết, vì nhiều năm sau không nghe một trường hợp thoát thân như thế.


Hai mươi lăm năm đã trôi qua, một phần tư cuộc đời.

Nguyễn Thụy Long
Ấp Đông Ba cuối năm 2001
--
Đây là diễn đàn chuyên về SEX...chỉ dành riêng cho quý Cụ trên 60 ...
vào chỏi cho vui mau hết giỏ̀ trong nhủ̃ng ngày bóng xế...
vỏ́i chủ trủỏng rất vui vẽ nhủ sau vì vậy xin Cụ vui lòng:

-tuyệt đối không đủọ̉c gỏ̉i vaò diễn đàn nhủ̃ng mails có tính cách bài bác...đả kích moị tôn giaó.
-chính trị,kinh tế,xã hội,du lịch,thể thao,âm nhạc,thỏ văn RẤT ĐỦỌ̉C HOAN NGHÊNH.
-Chấp nhận đủ loaị về sex...đủ moị đề taì...tuy nhiên child porno là hình tội
child porno is crime...keep it away please
-xin tôn trọng sỏ̉ thích cuả thành viên khác,nếu không thích thì delete...
Cụ nào phàn nàn về nội dung XXX emails sẽ đủọ̉c ba em mắt xanh tóc vàng trần truồng nhủ nhộng đủa vào nursing home kế bên...
-Nội dung bài vỏ̃ xin gỏ̃i bằng tiếng VN là tốt nhất,tuy nhiên không cấm nhủ̃ng
bài vỏ̃ gỏ̃i bằng ngoaị ngủ̃...Anh Pháp Ý Tây ban nha...vv

 

BRYAN WASH* CHUYỆN TRÒ VỚI BÀ BEATRICE FIHN

BRYAN WASH* CHUYỆN TRÒ VỚI BÀ BEATRICE FIHN

Người Đoạt Giải Nobel Hòa Bình Năm 2017 

 

Beatrice Fihn, Nobel Hòa Bình 2017​

Nếu may mà bạn được chọn là người trúng giải Nobel Hòa Bình, theo lời kể lại của bà Beatrice Fihn thì tình huống sẽ xảy ra như sau: Vào sáng sớm ngày tên người thắng giải được công bố, một người đàn ông nói đặc giọng Na Uy, sẽ gọi điện thoại thẳng cho bạn. Sau lời giáo đầu dài lê thê, ông ta mới nói vào đề tài chính: Bà và tổ chức của bà được trao tặng giải Nobel Hòa Bình , một thành tích giúp bà đứng chung danh sách những nhân vật nổi danh trên thế giới như Mục Sư Martin Luther King Jr, và Đức Dạt Lai Lama. Nếu bạn là bà Fihn, Giám đốc điều hành của tổ chức ICAN, bạn sẽ chẳng hiểu ông này nói cái gì, và nghĩ rằng đây là cú điện thoại đùa nghịch. Chữ ICAN là viết tắt của danh xưng International Campaign to Abolish Nuclear Weapons- Chiến dịch vận động quốc tế nhằm loại trừ vũ khí nguyên tử. Bà Beatrice Fihn được đề nghị trúng giải Nobel Hòa Bình năm 2017.

Ngày 6 tháng 10, khi được tin tổ chức ICAN trúng giải Nobel Hòa Bình, bà Beatrice Fihn tâm sự: “Đây quả là một cú “sốc” rất lớn đối với chúng tôi. Lúc đầu chúng tôi cứ nghĩ đó là chuyện đùa, ai đó đã bầy đặt ra để trêu ghẹo. Chúng tôi phải chờ xem lời tuyên bố trực tiếp trên đài truyền hình, mới dám ăn mừng.”.

Thực vậy, chúng ta không thể trách bà Fihn đa nghi. Bà là một nhà hoạt động gốc Thụy Điển, mới 35 tuổi, làm việc cho tổ chức Phi Chính Phủ -NGO- được chừng mười năm nay. Đây là một liên minh lỏng lẻo gồm 468 tổ chức trên khắp thế giới, và chỉ có một nhóm nhỏ nhân viên điều hành, lọt vào giữa nhiều tổ chức kêu gọi giải trừ vũ khí. Chưa hết, nếu việc bà Fihn trúng giải Nobel Hòa Bình năm 2017, là kết quả của những nỗ lực lâu dài, nhưng nghĩ đến mục tiêu tối hậu của tổ chức này, người ta cho rằng khó mà đạt được mục tiêu của tổ chức: LOẠI BỎ 15,000 ĐẦU ĐẠN NGUYÊN TỬ RẤT KHÓ. Bà Fihn nói: “Nếu chúng ta cứ giữ những vũ khí này, sẽ có ngày chúng được đem ra sử dụng. Nhưng khi cả cộng đồng quốc tế họp lại thành một khối, chúng ta có thể sửa đổi lại tình huống.”.

Thoạt nghĩ, người ta cho rằng bà Fihn không có vẻ gì là một nhà lãnh đạo tổ chức. Chiến Tranh Lạnh đã kết thúc khi bà chưa được 10 tuổi. Nói tóm lại, suốt cả đời bà, vũ khí nguyên tử chỉ là vấn đề của quá khứ. Trong khi những hình ảnh về vũ khí nguyên tử miêu tả về việc làm của những nhà khoa học xa lạ, hay bằng bộ mặt hung ác của một gã mặt sắt,hung ác. 

 

Nhưng cô bé Fihn, khi còn thơ ấu lại lấy làm xúc động khôn tả. Trên tường trụ sở tổ chức ICAN ở Geneva trưng bầy đầy những hình ảnh, huy hiệu của những tổ chức khác kêu gọi giải trừ vũ khí. Ngày xưa khi còn nhỏ, cô bé Beatrice có cái thú sưu tầm những tấm bích chương này. Bây giờ, trong tư cách người được trao tặng giải Nobel Hòa Bình, bà Beatrice Fihn nói trước ông kính máy thu hình: MỌI THỨ ĐỀU TUYỆT VỜI. Bà ám chỉ tất cả những tổ chức đòi hỏi giải trừ vũ khí nguyên tử đều làm nghĩa cử tốt, bà chỉ tay về những tấm bích chương trên tường, và giải thích với chúng tôi về sự cấp thiết phải loại bỏ cho bằng được vũ khí nguyên tử trên toàn thế giới.

Riêng bà Fihn và tổ chức ICAN làm được những việc thiết thực. Hồi tháng Bảy, các nhà thương thuyết đã đệ trình cho hơn 2/3 đại diện 192 quốc gia ở Liên Hiệp Quốc bản Hiệp Định Ngăn Cấm Vũ Khí Nguyên Tử. Hiệp định này kêu gọi phải tiêu hủy vũ khí nguyên tử và cấm vĩnh viễn việc sử dụng loại vũ khí đó. Bản Hiệp Định sẽ trở thành luật quốc tế sau 90 ngày được hơn 50 quốc gia chuẩn phê. (Cho đến nay, mới có Tòa Thánh Vatican, Thái Lan, và nước Guyana chuẩn phê hiệp định, cùng với khoảng một chục quốc gia đặt chữ ký tắt trên Hiệp định) . Bà Fihn là nhân vật đứng ra thực việc vận động, kêu gọi các quốc gia nên chuẩn phê hiệp định. Theo ông Berit Reiss-Andersen, chủ tịch Ủy Ban Giải Nobel của Na Uy nói với các ký giả rằng: “Tổ chức ICAN được công nhận đã có công lao lớn trong việc đặt nền tảng cho việc ngăn cấm vũ khí nguyên tử trên căn bản Hiệp Định.”.

Hiệp Định được đề ra bất chấp sự phản đối của những nước có vũ khí nguyên tử, như Hoa Kỳ, Nga, Trung Hoa, Anh, Pháp, Ấn độ, Pakistan, và Bắc Hàn. Riêng Do Thái được mọi người công nhận là nước có vũ khí nguyên tử, nhưng quốc gia này không bao giờ phủ nhận, hay xác nhận về việc họ có vũ khí nguyên tử hay không. Hoa Kỳ còn đi vận động những nước đồng minh trong khối NATO tầy chay những thương thuyết nhằm phê chuẩn hiệp định. Đấu nắm 2017, Bà Nikki Haley, Đại Sứ Hoa Kỳ ở Liên Hiệp Quốc còn nói với các ký giả như sau: “Không có điều gì tôi mong ước hơn cho gia đình tôi là một thế giới không có vũ khí nguyên tử. Nhưng chúng ta phải thực tế.”.

Bà Fihn biết rằng những người chỉ trích bà cho rằng bà là người thiếu thực tế, nếu không muốn nói là dại khờ. Bà biết rằng ngay cả trường hợp hiệp định được chuẩn phê, chưa chắc gì nó sẽ giúp cho vũ khí nguyên tử biến mất trong một sớm một chiều. Các quốc gia hùng mạnh như Hoa Kỳ và Nga dùng kho vũ khí nguyên tử để duy trì vị trí siêu cường của mình, trong lúc những nước côn đồ như Bắc Hàn dùng vũ khí nguyên tử để chứng minh cho thế giới biết họ đủ sức chịu đựng những chế tài trừng phạt, và hăm dọa sẽ dùng biện pháp quân sự, bằng cách sử dụng vũ khí nguyên tử của riêng họ. 

 

Nhưng bà Fihn tin rằng hiệp định có thể giúp đoàn kết dư luận công chúng chống lại vũ khí nguyên tử. Bà nói: “Từ nay những nước có vũ khí nguyên tử không còn dám tự hào là một cường quốc nguyên tử nữa. Trái lại, họ phải xem đó là một sự sỉ nhụx, đáng phỉ nhổ, không có gì là hay cả. Chỉ có bọn khủng bố mới dùng vũ khí nguyên tử.”.

Bà Fihn lớn lên trong thành phố Goteborg, nước Thụy Điển, và là con gái của hai cha mẹ cùng ưa thích tham gia vào chính trị. Bà nhớ lại cha mẹ bà đã từng từ chối uống rượu nho của Pháp hồi thập niên 1990’s sau khi nước Pháp bị chỉ trich cứ tiếp tục thử nghiệm bom nguyên tử. Nhưng bà đến với thế giới của vũ khí nguyên tử theo con đường vòng vo.

 

 Hồi năm 2009, bà Fihn làm tập sự cho tổ chức Phụ Nữ Thụy Điển Tranh đấu cho Hòa Bình. Hội này gửi bà đi tham dự hội nghị ở Geneva về vấn đề giải trừ vũ khí nguyên tử. Bà Fihn lấy làm ngạc nhiên khi thấy đây là một đề tài mà trong các phiên họp ở Liên Hiệp Quốc người ta bàn luận, tranh cãi rất nhiều, cãi nhau cho đến chết. Bà tỏ ra thích thú, đam mê nghiên cứu thật sâu về loại vũ khí tàn ác này mà thế giới cứ giả vờ quên đi. Bà than trách: “Chẳng có một ai thực sự nói về hậu quả, về chuyện gì sẽ xảy ra khi một trái bom nguyên tử được ném ra. Hay những đau khổ người dân thường phải gánh chịu theo sau vụ nổ.”.

Trong lúc nhiều chuyên gia coi vũ khí nguyên tử là bảo đảm không thể tranh được cho hòa bình thế giới. Bà Fihn nhìn vũ khí nguyên tử theo là bản chất đích thực của nó: Nó chỉ là một loại vũ khí, không hơn không kém. Một loại vũ khí kinh hoàng được làm ra để giết chết, hay làm tàn tật hàng triệu thường dân. Và đúng như con người từng quyết định về vai trò của nó như những loại vũ khí từng có trước đây, chẳng hạn như bom dây, bom chùm, mìn chôn dấu dưới đất, vũ kh1i nguyên tử cứ tiếp tục được lan truyền sang nhiều nước, vượt ra khỏi mọi thứ biên cương, ranh giới. Bà kết luận: “Một ngày nào đó, con người sẽ nghĩ vũ khí nguyên tử như một thứ thiên tai, giống như hòn đá asteroid bay ngoài vũ trụ, rơi vào trái đất, chúng ta không thể làm gì được để ngăn chặn nó. Không Đúng Như Vậy. Chính con người đã chế tạo, làm ra vũ khí nguyên tử, bây giờ con người phải tìm cách tháo gỡ nó đi.”.

Bà Fihn có thái độ lạc quan, khác hẳn với nhiều người khác khi phải đối phó với việc ngăn chặn sự tận thế. Nhưng bà cũng tin rằng chúng ta phải mau chóng hành động, kẻo sẽ quá trễ. Chẳng thế mà ông cựu Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ William Perry, một nhân vật từng ưa thích chiến tranh, mới đây đã phải lên tiếng cảnh báo: “Chúng ta đang đối đầu với một nguy cơ khá xác thực. Đó là chúng ta có thể làm chuyện sai lầm đi đến chiến tranh nguyên tử.”.

Sai lầm đó nếu để xảy ra, dĩ nhiên làm cho người ta phải nghĩ đến Tổng thống Trump. Ông này có tật hay ngứa ngáy ngón tay, bầy tỏ cảm nghĩ của mình trên Twitter . Có lẽ cũng vì lẽ đó mà bà Fihn và tổ chức ICAN được trao giải Hòa Bình Nobel. Nhiều lần trong mùa hè vùa qua, ông Trump đã nói với nhóm cố vấn an ninh quốc gia rằng ông muốn tăng kho vũ khí nguyên tử của Hoa Kỳ gấp mười lần. Tuy nhiên, sau đó, ông đã chối ông không hề nói như vậy.

 

 Khi còn là ứng cử viên, ông mấp mé hé lộ ý kiến nên để cho Nhật Bản có vũ khí nguyên tử riêng của họ. Mùa thu năm nay, lần đầu tiên trong 40 năm qua, Thượng Viện Hoa Kỳ nhóm họp để xét lại thẩm quyền sử dụng vũ khí nguyên tử của Tổng thống. Đây là dấu hiệu cho thấy Hoa Kỳ bắt đầu tỉnh ngộ, không muốn duy trì tình trạng trao quyền sử dụng vũ khí nguyên tử cho một cá nhân. Người đó có quyền tiêu diệt cả thế giới. Người đó hiện nay là ông Trump.

Bà Fihn đương nhiên không phải là “fan”- người mến mộ - ông Trump. Trước khi lãnh giải Nobel Hoà Bình, bà từng gọi ông Trump là “moron”, “Thằng ngu đần”. Tuy nhiên sau đó, bà có viết lại trên twitter là đó chỉ là nói đùa thôi. Nhưng theo bà Fihn, nếu cứ chú ý quá nhiều đến ông Trump, thì đó là điều sai lầm. Bà nói: “Nếu bạn sợ hãi ông Donald Trump có quyền kiểm kho vũ khí nguyên tử, có lẽ bạn cũng phải sợ hãi luôn về vũ khí nguyên tử nói chung.”.

Bài tường thuật của Bryan Walsh trên báo TIME ngày 1/1/2018
Nguyễn Minh Tâm dịch

​

GÁI BA MIỀN

Thứ Ba, 02 tháng Giêng năm 2018 06:06

GÁI BA MIỀN


Cô Gái Nam

Ý chèng ơi
Hổng được đâu
Cái mặt ngầu
Tui ớn lạnh
Ngồi bên cạnh
Rục rịch hoài
Lỡ gặp ai
Kỳ quá hà
Thôi dzô trỏng
Đồ quỷ sứ
Để từ từ
Nè cha nội!


Cô Gái Trung


Dị kể chi
Răng làm rứa
Người chi mô
Nhột thấy mồ
Anh bên nớ
Tui bên ni
Răng cớ gì
Ưa lấn đất
Mạ ra chừ
Mang tiếng hư
Nói nhỏ nì
Túi nay hỉ.


Cô Gái Bắc

Em chả đâu
Ngượng lắm đấy
Ai lại thế
Cứ như ranh
Tí tẹo thôi
Nhớ đấy nhé
Mặt dầy tợn
Chỉ nghịch ngợm
Không ai bằng
Cứ hung hăng

Như quân cướp
Thôi cũng được
Phải giao trước
Cấm chạy làng
Hễ lang bang
Em xẻo tuốt!

Nang Van Le
nangvanl@aol.com

VƯƠNG QUỐC CHAMPA

VƯƠNG QUỐC CHAMPA

Lịch sử 33 năm cuối cùng của Vương quốc Champa :

Lịch sử 33 năm cuối cùng (1802-1835) là công trình nghiên cứu của Pgs. Ts. Po Dharma được xuất bản tại Paris vào năm 1987 bởi Viện Viễn Đông Pháp, với nhan đề : Le Panduranga (Campa). Ses rapports avec le Vietnam (1802-1835). Đây là tác phẩm lịch sử Champa cận đại đầu tiên viết về tình hình chính trị, quân sự và mối quan hệ với triều đình Huế kể từ ngày vua Gia Long lên ngôi vào năm 1802 cho đến khi vua Minh Mệnh xóa bỏ Champa trên bản đồ vào năm 1832, kéo theo sự ra đời phong trào kháng chiến của Katip Sumat (1833-1834) và sự vùng dậy vũ trang của Katip Ja Thak Wa (1834-1835) nhằm chống lại cuộc xâm lăng của triều đình Huế và phục hưng lại vương quốc Champa độc lập có chủ quyền.

Lịch sử 33 năm cuối cùng của Champa là tổng thể của những biến cố tang thương nhất và đẫm máu nhất chưa từng xảy ra trong quá trình hình thành vương quốc Champa kể từ thế kỷ thứ II, một quốc gia hùng mạnh dưới thời cổ đại, nhưng không còn nghị lực và sức lực chống lại chính sách tàn bạo của vua Minh Mệnh (1820-1841) nhằm trừng phạt vô cùng dã man dân tộc Champa về tội theo Lê Văn Duyệt  và hành động chống lại uy quyền của triều đình Huế.

 Đây cũng là giai đoạn đen tối nhất của một dân tộc Champa có nền văn tự và văn minh từ lâu đời, nhưng đành bó tay đầu hàng và qui phục trước làn sóng Nam Tiến, một chủ thuyết « đế quốc » trong nghĩa rộng của nó, nhắm vào mục tiêu xâm chiếm đất đai và tiêu diệt dân tộc láng giềng bằng bạo lực và súng đạn. Sau 8 thế kỷ chiến tranh tương tàn để thực hiện chính sách Nam Tiến, Việt Nam chiếm trọn lãnh thổ Champa rộng lớn chạy dài từ tỉnh Quàng Bình đến biên giới Biên Hòa, chỉ để lại cho hậu thế hôm nay một chuổi đền đài điêu tàn và hoang phế nằm ngổn ngang ở miền trung và một cộng đồng người Chăm chưa đầy 100 ngàn người đang sống chui nhủi và khốn cùng tại hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận.

Chính đó là bức tranh thật sự của lịch sử Champa vào những thập niên đầu của thế kỷ thứ XIX mà Pgs. Ts. Po Dharma đã đưa ra phân tích và trình bày một cách khách quan và nghiêm túc trong tác phẩm mang tựa đề « Lịch sử 33 năm cuối cùng của vương quốc Champa, 1802-1835 » do International Office of Champa (IOC-Champa) xuất bản tại San Jose, California (Hoa Kỳ), với sự bảo trợ của Hội Đồng Phát Triển Văn Hóa-Xã Hội Champa (CSCD-Champa).

 Tác phẩm này tổng cộng 279 trang + 2 bản đồ, chia thành nhiều chương mục. Khởi đầu của tác phẩm là « Lời mở đầu » trong đó Pgs. Ts. Po Dharma nêu ra nguyên nhân của sự chọn lựa đề tài và giải thích tại sao có sự giới hạn không gian của chủ đề từ 1802 đến 1835, tức là chỉ tập trung vào 33 cuối cùng của vương quốc này, nhưng 33 năm của bao biến cố thăng trầm đã diễn ra trên bàn cờ chính trị Champa, cấu thành một tiếng chuông báo động cho sự xụp đổ vĩnh viễn của vương quốc này trên bản đồ Đông Dương vào năm 1832.

Ai cũng biết Pgs. Ts. Po Dharma là người Chăm Ninh Thuận đã từng tham gia phong trào vũ trang Fulro vào những năm 1968-1975 và tiếp tục đấu tranh trong trào phát huy và truyền bá di sản lịch sử và nền văn minh Champa tại hải ngoại cho đến hôm nay. Nhưng trong ngành nghiên cứu, Pgs. Ts. Po Dharma không bao giờ dựa vào lăng kính hay tình cảm của dân tộc Chăm để bảo vệ quan điểm của vương quốc Champa hay lên án vua chúa Việt Nam, mà là dựa vào nguồn tư liêu thuyết phục cũng như phương pháp trình bày và lý luận khách quan của một nhà lịch sử học Lịch sử 33 năm cuối cùng của vương quốc Champa là tổng thể của những biến cố đã xảy ra trong quá khứ được ghi chép lại trên nhiều nguồn tư liệu, nhất là văn bản viết bằng tiếng Chăm và biên niên sử Việt Nam dưới thời nhà Nguyễn.

Tiếc rằng, mỗi tư liệu viết bằng tiếng Chăm hay Hán của nhà Nguyễn chỉ là tiếng nói của vua chúa thời đó, thường trình bày yếu tố lịch sử theo quan điểm và nhìn qua lăng kính của cung đình hơn là bài viết mang tính cách khách quan và khoa học. Chính vì thế, một biến cố đã xảy ra vào một thời điểm nhất định, nhưng tư liệu Chăm và biên niên sử Việt Nam nêu ra hai xuất xứ và đưa ra hai quan điểm hoàn toàn khác nhau. Đây là vần đề khó khăn nhất trong ngành sử học.

Để giải quyết vấn đề trên, Pgs. Ts. Po Dharma lúc nào cũng thận trọng và đi tìm những kiểm chứng trước khi sử dụng nội dung của nguồn tư liệu này để xây dựng cho một yếu tố lịch sử.« Thủ Đô », tức là trung tâm chính trị và quyền lực của một vương quốc, nơi ngự trị của vua chúa và gia đình hoàng gia của một quốc gia.

 Một khi thủ đô bị chiếm đóng thì chủ quyền quốc gia đó không còn nữa. Sự thất thủ Sàigòn vào tháng 4 năm 1975 đánh dấu cho sự sụp đổ của chế độ Việt Nam Cộng Hòa là một thí dụ điển hình Nói đến vương quốc Champa, thì người ta phải nói đến ngày thất thủ Vijaya (Đồ Bàn) vào năm 1471 dưới thời vua Lê Thánh Tông. Dựa vào sự sụp đổ thủ đô Viyaya, nhà sử học Pháp là G. Maspero đưa ra nhận định trong tác phẩm Vương Quốc Champa (1828) cho rằng Champa hoàn toàn bị xóa bỏ trên bản đồ kể từ năm 1471 và không còn lý do để tồn tại trên lãnh thổ miền trung Việt Nam nữa. Kể từ đó các nhà nghiên cứu thường lập đi lập lại lý thuyết của G. Maspero, nhưng không cần kiểm chứng lại giả thuyết này có đúng hay không Ts. Po Dharma là nhà nghiên cứu đầu tiên không tin vào giả thuyết của G. Maspero. 

Theo tác giả, vương quốc Champa không phải là quốc gia có hệ thống chính trị « trung ương tập quyền » theo kiểu Đại Việt hay Tàu Quốc vào thời cổ đại, mà là quốc gia liêng bang tập trung năm tiểu vương quốc : Inrapura, Amaravati, Vijaya, Kauthara và Pandurang. Mỗi tiểu vương quốc có lãnh thổ riêng và vua chúa riêng. 

Chính vì nguyên nhân đó, sự sụp đổ thành Đồ Bàn vào năm 1471 chỉ biểu tượng cho sự xụp đổ của tiểu vương quốc Vijaya ở miền bắc. Vì rằng vương quốc Champa vẩn còn hiện hửu ở miền trung Việt Nam sau năm 1471, nhưng lãnh thổ đất đai Champa bị thu hẹp lại trên lãnh thổ của tiểu vương quốc Khauthara (Khánh Hòa) và Panduranga (Ninh Thuận và Bình Thuận) cho đến năm 1832. là chương khởi đầu của tác phẩm trong đó Pgs.

 Ts. Po Dharma phát họa lại hệ thống tổ chức hành chánh và chính trị của vương quốc Champa sau ngày thất thủ thành Đồ Bàn vào năm 1471 và trình bày một cách hệ thống lịch sử của tiểu vương quốc Panduranga xuất hiện lần đầu tiên trên bia ký Champa vào năm 817. Hay nói một cách khác, « Tổng luận đầu sách » là phần tóm lược lịch sử Champa từ năm 1471 cho đến ngày lên ngôi của vua Gia Long vào năm 1802. Chiến thắng trên thành Đồ Bàn của Lê Thánh Tông vào năm 1471 chỉ là hồi chuông báo động cho sự suy thoái của thời hậu Lê, kéo theo sự phân tranh giữa chúa Trịnh ở miền bắc và chúa Nguyễn ở miến nam.

Năm 1569, Nguyễn Hoàng quyết định hình thành một triều đại riêng trên lãnh thổ Champa bị chiếm đóng. Vì không đủ tiềm lực tiến quân ra bắc chống lại chúa Trịnh, Nguyễn Hoàng chỉ còn cách mở cuộc Nam Tiến về phía nam trên lãnh thổ Champa để xây dựng uy quyền của mình. Năm 1611, nhà Nguyễn xua quân xâm chiếm Phú Yên và năm 1653 đặt nền đô hộ trên tiểu vương quốc Kauthara (Khánh Hòa). Năm 1692, nhà Nguyễn tấn công Champa, thay đổi danh xưng « Chiêm Thành » thành « Trấn Thuận Thành » và thành lập phủ Bình Thuận đầu tiên trên lãnh thổ của vương quốc này, tập trung những cư dân người Kinh sinh sống ở Champa nhưng họ là công dân của triều đình Huế. cuộc chiến kể từ năm 1771, giữa Tây Sơn làm chủ ở phương bắc và Nguyễn Ánh chiếm đóng Sài Gòn để làm hậu cứ. Nằm trên địa thế bị kèm kẹp giữa lãnh thổ của Tây Sơn  và Nguyễn Ánh, vương quốc Champa bị lôi kéo vào cuộc chiến giữa người Việt và chấp nhận phải qui phục phe thắng trận dù là Nguyễn Ánh hay Tây Sơn.

 Kể từ đó, định mệnh sống còn của Champa hoàn toàn tùy thuộc vào kết quả của cuộc chiến giữa Tây Sơn và Nguyễn Ánh. Sau ngày băng hà của vua Gia Long vào năm 1820, vua Minh Mệnh lên ngôi, tìm cách xóa bỏ qui chế Gia Định Thành của Lê Văn Duyệt và đưa vương quốc Champa vào vòng kiểm soát trực tiếp của triều đình Huế. Thế là chiến tranh giữa vua Minh Mệnh và Lê Văn Duyệt bắt đầu bùng nổ để gây ảnh hưởng trên vương quốc Champa. Vừa mới lên ngôi, Minh Mệnh cách chức trấn thủ Bình Thuận về tội quá thân cận với Lê Văn Duyệt và triệu tập phó vương Champa là Po Klan Thu (Nguyễn Văn Vĩnh) về Huế trong khi đó quốc vương Po Saong Nyung Ceng đang lâm bệnh nặng. 

Năm 1822, Po Soang Nyung Ceng băng hà vì tuổi già yếu. Minh Mệnh đề nghị người thân cận của mình là Bait Lan lên nối ngôi Champa, nhưng không thành, vì có sự chống đối của Lê Văn Duyệt.   Lợi dụng tình hình rối ren ở Champa sau ngày từ trần của Po Saong Nyung Ceng vào năm 1822, Ja Lidong xua quân vùng dậy chống phá doanh trại quân sự của triều đình Huế, trong khi đó phó vương Po Klan Thu vẩn còn giam giữ ở Huế. Để giải quyết vấn đề nan giải này,

Minh Mệnh chấp nhận Po Klan Thu trở về Champa để nối ngôi vua, với điều kiện là tân quốc vương Champa phải dẹp tan quân phiến loạn của Ja Lidong. Sau 7 năm trị vì, Po Klan Thu băng hà vào 1828. Tin từ trần của Po Klan Thu không phải do quan lại của triều đình Champa cung cấp mà là phát xuất từ vị trấn thủ của phủ Bình Thuận. Điều này đã chứng minh rằng Po Klan Thu không chết trên lãnh thổ Champa mà là ở một nơi khác, có thể tại Huế trong lúc bị giam giữ, vì lý do gì đó.

(Nguyễn Văn Thừa) tức là phó vương dưới triều đại Po Klan Thu (1822-1828) và cũng là con của vua Po Saong Nhung Ceng (1799-1822), một vị chiến hữu của vua Gia Long. Sau ngày lên ngôi của Po Phaok The vào năm 1828, vương quốc Champa chấm dứt mối liên hệ với triều đình Huế, chỉ gửi triều cống cho Lê Văn Duyệt. Kể từ đó, nhân dân Champa hoàn toàn đặt dưới quyền che chở của tổng trấn Gia Định Thành, không còn phục tùng vua Minh Mệnh nữa.

 Hoàn cảnh lịch sử này đã đưa Champa vào con đường bế tắc và hoàn toàn lệ thuộc vào kết quả của cuộc tranh chấp giữa vua Minh Mệnh và Lê Văn Duyệt. Nếu Minh Mệnh thắng trận, vị vua này sẽ có thái độ vô cùng tàn bạo để trừng trị dân chúng Champa về tội theo Lê Văn Duyệt và ngược lại..(1832) đưa về trại giam tại Huế. Khoảng một tháng sau, tức là tháng 7 năm Nhâm Thìn (1832), Lê Văn Duyệt băng hà ở Gia Định Thành.

Thế là vua Minh Mệnh ra lệnh xóa bỏ Champa trên bản đồ và sáp nhập đất đai của vương quốc này vào lãnh thổ Việt Nam. phạt, Minh Mệnh ra lệnh cách chức và bắt giam tất cả quan lại Champa ; tịch thu tất cả tài sản của họ và sau đó đưa vào gông cùm để tra tấn; buộc người Chăm phải khai báo những gì liên quan đến phong tục tập quán của vương quốc này ; ra lệnh trừng phạt chức sắc Chăm bằng cách bắt buộc các vị tu sĩ Chăm Bani (Hồi Giáo) phải ăn thịt heo, thịt dông và tu sĩ Chăm Bà La Môn phải ăn thịt bò ; ra lệnh đồng hóa người Chăm thành người Kinh bằng cách buộc người Chăm phải mang đồng phục người Kinh, ngăn cấm tuyệt đối người Chăm không có quyền cúng quẩy hay thực thi nghi lễ tín ngưỡng của họ; bắt buộc dân chúng Chăm phải làm nô dịch vô cùng nặng nề như việc nộp cống các loại gỗ quý, voi rừng, ngà voi, v.v,  chưa nói đến khổ dịch mang súng đạn và xung phong trên chiến trường chống lại cuộc nổi dậy của Lê Văn Khôi ở Gia Định Thành vào năm 1833-1834.
 

Sau đó Minh Mệnh còn buộc người Chăm phải lấy tên họ theo người Hoa như Quảng, Hứa, Đàng, Lâm, Châu, Thành, v.v., xóa bỏ tất cả những chức vụ quan lại Champa để thay vào đó những chức vụ mà hệ thống hành chánh Việt Nam đã qui hoạch như chánh tổng, lý trưởng, trùm, biện, hào mục, v.v. Chính sách trừng phạt của triều đình Huế đã làm đảo lộn hoàn toàn hệ thống tổ chức xã hội Chăm để rồi trong gia đình người em không còn biết người anh là ai; cháu không còn tôn trọng bậc chú bác; các thành viên trong gia đình đối xử với nhau như người Chăm-Kinh, không ngần ngại kéo nhau ra thưa kiện trước pháp lý Việt Nam. Hết nộp thuế nặng nề, dân chúng Champa phải nộp một số lượng gỗ cho chính quyền Việt Nam dùng để đóng tàu chiến, xe bò hay đốt lò gạch ; phải xây dựng đập nước và hệ thống dẫn thủy nhập điền cho ruộng lúa của người Kinh ; ra lệnh tịch thu tất cả ruộng muối của người Chăm, được xem như là mạch máu kinh tế của dân tộc này, 

Sau năm 1832, dân tộc Chăm tiếp thu thêm một khái niệm mới về tham nhũng mà họ chưa từng nghe đến trong đời. Những quan lại người Kinh không ngừng đòi tiền hối lộ của người Chăm để được miễn nô dịch ; không ngần ngại chia đất đai người Chăm thành mảnh vụn để đóng thuế và hình thành chính sách cho vay nặng lãi để rồi chủ nợ người Kinh tha hồ chiếm đoạt tài sản và ruộng rẫy của người Chăm thiếu nợ, hay bắt họ làm vật thế chấp. Nếu người Chăm than van về thuế má quá nặng nề, hành động thối nát và tham nhũng của các quan lại người Kinh nhằm bóc lột người Chăm, thì nông dân Việt Nam vào thời điểm đó cũng không thoát khỏi nanh vuốt của triều đình Huế. 

 Dân tộc Việt cũng bị các cường hào quan lại tướt đoạt tài sản và bị đè bẹp bởi nô dịch và thuế má. Một khi không chịu nổi cơ cực nữa, nông dân Việt Nam chỉ còn cách là nổi dậy. Cuộc khởi nghĩa của Lê Văn Khôi ở Gia Định Thành và cuộc vùng dậy của Lê Duy Lương và Nùng Văn Vân ở phía bắc vào năm 1833 là thí dụ điển hình. Katip Sumat là vị tu sĩ Chăm Hồi Giáo sinh ở Campuchia, đã từng sang Mã Lai du học về triết lý Hồi Giáo. Nghe tin vương quốc Champa bị xóa bỏ trên bản đồ vào năm 1832, Katip Sumat rời Mã Lai trở về Champa để hình thành một phong trào đấu tranh chống triều đình Huế vào năm 1833. 

Mục tiêu của Katip Sumat là giải phóng Champa ra khỏi ách thống trị của Việt Nam. Muốn tiến đến mục tiêu này, Katip Sumat dùng triết lý Hồi Giáo làm khung cho chủ thuyết đấu tranh đó là hình thành mặt trận “thánh chiến Hồi Giáo” (Jihad) chống lại triều đình Huế.“chiến trường đỏ lửa” bằng cách đốt phá tất cả làng mạc người Chăm theo Katip Sumat, nhất là những làng mạc gần bờ biển hầu ngăn chặn người Chăm chạy sang nước ngoài, trong khi đó dân cư người Kinh ở Bình Thuận sẵn có súng đạn trong tay tìm cách giải quyết mối hận thù riêng bằng cách giết hại người Chăm không gớm tay Ai cũng biết, Minh Mệnh là vị quốc vương rất tôn sùng giá trị văn hóa của dân tộc Việt và không bao giờ chấp nhận một tôn giáo ngoại lai nào du nhập vào lãnh thổ Việt Nam. 

Kể từ đó, cuộc khởi nghĩa của người Chăm dựa vào chủ thuyết Hồi Giáo du nhập từ bên ngoài có thể gây ra những mối nguy cơ mà vua Minh Mệnh phải dập tan bằng mọi cách, càng sớm càng tốt. Xuất thân từ Palei Ram (thôn Văn Lăm, Ninh Thuận), Ja Thak Wa không phải người Hồi Giáo chính thống mà là vị tu sĩ Chăm Bani, quyết định ly khai ra khỏi tổ chức cũa Katip Sumat để hình thành một cuộc khởi nghĩa nhằm giải phóng Champa ra khỏi ách thống trị của triều đình Huế. 

Nhằm tiến đến mục tiêu, Ja Thak Wa thành lập một chính phủ Champa lâm thời vào cuối năm 1834, tôn vinh Po War Palei, gốc người Raglai, tức là em rể của phó vương Cei Dhar Kaok (Nguyễn Văn Nguyên) lên làm quốc vương nhằm phục hồi lại vương niệm Champa thuộc dòng tộc Po Rome gốc người miền núi (Kaho hay Churu, tùy theo dị bản) ở Đổng Nai Thượng, nắm quyền Champa từ năm 1627 cho đến triều đại Po Cei Brei (1783-1786).

 Cuộc khởi nghĩa của Ja Thak Wa bùng nổ vào tháng 7 năm Ngọ lịch Chăm (1834). Đây là cuộc chiến vô cùng khốc liệt, vang dội như sấm sét làm rung chuyển cả trời đất.(Nguyễn Văn Thừa) và phó vương Cei Dhar Kaok (Nguyễn Văn Nguyên) vào tháng 6 năm Ất Vị (1835) ; đốt phá tất cả thôn làng người Chăm dọc theo bờ biển; chém giết những người Chăm nào tham gia trong cuộc khởi nghĩa của Ja Thak Wa ; đập phá nghĩa địa tổ tiên của người Chăm; đào mồ mả vua chúa Champa và đốt phá cả đền Po Rome ở khu vực Phan Rang ; cắt đứt hẳn mối liên lạc giữa người Chăm và dân tộc miền núi để họ không còn tụ tập chiến đấu chống triều đình Huế nữa. Trước cuộc Nam Tiến của dân tộc Việt, Việt Nam phải mất gần 8 thế kỷ để xâm chiếm toàn diện lãnh thổ Champa vào năm 1832.

  Điều này đã chứng minh rằng cuộc Nam Tiến đã gặp những sự đối kháng vô cùng quyết liệt của dân chúng Champa. Trong suốt thời kỳ chiến tranh giữa Tây Sơn và Nguyễn Ánh (1771-1802), Champa đã chấm dứt sự tồn tại của mình trên mặt địa lý. Nhờ vua Gia Long mà vương quốc Champa được phục hưng lại. Nhưng người ta cũng đặt ra câu hỏi tại sao vua Gia Long quyết định phục hưng lại nền độc lập Champa vào năm 1802 với mục đích gì?

 Và người ta cũng không biết tại sao vua Minh Mệnh chấp nhận cho vương quốc Champa được tồn tại thêm mười năm nữa (1802-1822 Dưới triều đại Gia Long, Champa là quốc gia đặt dưới quyền bảo hộ của triều đình Huế. Nhưng quyền kiểm soát của Champa hoàn toàn nằm trong tay của Lê Văn Duyệt. Trong khoảng thời gian này, Champa là vương quốc thanh bình. Nhưng sự thanh bình và thịnh vượng này chỉ là kết quả của mối liên hệ rất thân thiện giữa vua Gia Long và Lê Văn Duyệt, tức là hai nhân vật nắm toàn quyền về sự sống còn của vương quốc Champa

.Sau ngày lên ngôi của vua Minh Mệnh vào năm 1820, Champa trở thành chủ đề tranh chấp trong nội bộ chính trị của Việt Nam. Kể từ đó, Champa chỉ là con tốt trên bàn cờ chính trị đối kháng giữa triều đình Huế và Lê Văn Duyệt.Là nạn nhân của cuộc tranh chấp giữa Minh Mệnh và Lê Văn Duyệt, vương quốc Champa bị đưa đẩy vào thế đứng nằm giữa hai gọng kiềm: chọn Minh Mệnh hay Lê Văn Duyệt để làm người bảo hộ cho mình.

Kể từ đó, tương lai của Champa hoàn toàn tùy thuộc vào kết quả của cuộc tranh chấp giữa Minh Mệnh và Lê Văn Duyệt. Một khi đã lựa chọn, Champa phải chấp nhận những hậu quả kinh hoàng, nếu phe mình bị bại trận.Năm 1832, Lê Văn Duyệt băng hà vì tuổi già. Nhân danh phe thắng trận, vua Minh Mệnh xóa bỏ ngay tên gọi Champa trên bản đồ và ra lệnh trừng trị vô cùng khủng khiếp các quan lại và dân chúng Champa về tội theo Lê Văn Duyệt. Sự quyết định trừng phạt Champa của vua Minh Mệnh không biểu tượng cho sự thù hằn dân tộc Chăm-Việt, mà là phản ứng tự nhiên trong quá trình hình thành lịch sử dưới thời cổ đại.

Những biện pháp trừng phạt nhân dân Champa vô cùng dã man kể từ năm 1832 không ám chỉ cho chính sách diệt chủng của vua Minh Mệnh đối với người Chăm. Và chính sách trừng phạt này không mang nội dung hận thù dân tộc hay phân biệt màu da giữa người Chăm và Kinh mà là hành động mang màu sắc chính trị dành cho những ai, dù họ là người Kinh hay Chăm đi nữa, không tôn trọng uy quyền của triều đình Huế vào thời điểm đó. Nhưng trên thực tế, những cư dân người Kinh và quan lại thuộc phủ Bình Thuận là tập thể có ý đồ hành hạ và ngược đãi dân tộc bản xứ Champa, lúc nào cũng tìm cách tước đoạt tài sản của những người không cùng màu da với mình. Và chính họ là những người đã gây ra những cuộc vùng dậy của dân tộc Champa vào những năm 1833-1835. Trong phần phụ lục, tác giả đính kèm: Nội dung của tác phẩm viết bắng tiếng Chăm : Ariya Po Ceng •
 Bản đồ

Nguyên nhân sự suy tàn của vương quốc Champa



Nguyên nhân sự suy tàn của vương quốc Champa là công trình nghiên cứu có phần bổ túc thêm. Công trình này với tựa đề " “Le déclin du Campa entre le XVIe et le XIXe siècle" ” đăng đầu tiên trong tác phẩm Le Campa et le Monde Malais. Actes de la Conférence Internationale sur le Campa et le Monde Malais) Berkeley (Université de Californie, Travaux du CHCPI, Paris, 1991, trang 47-64.


Champa là một vương quốc ở miền Trung Việt Nam chạy dài từ mũi Hoành Sơn (Quảng Bình) đến biên giới Biên Hòa. Được hình thành vào thế kỷ thứ 2, vương quốc Champa là một quốc gia liên bang bao gồm 4 tiểu vương quốc, đó là:


- Amaravati (từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi)

- Vijaya (Bình Định)

- Kauthara (khu vực Phú Yên Khánh Hoà)

- Panduranga (Phan Rang và Phan Rí)


Năm 1471 đánh dấu cho ngày thất thủ thành Đồ Bàn (Vijaya). Lợi dụng cơ hội này, Đại Việt xâm chiếm toàn diện lãnh thổ Champa ở phương bắc và dời biên giới của mình đến đèo Cù Mông, ở phía nam Bình Định. Kể từ đó, Champa bị thu hẹp lại trong hai tiểu vương quốc Kauthara (Phú Yên-Nha Trang) và Panduranga (Phan Rang-Phan Rí). Thế là vương quốc Champa bé nhỏ này phải đương đầu kể từ thế kỷ thứ 16 với chính sách Nam Tiến của nhà Nguyễn, hùng mạnh cả quân sự lẫn kinh tế.


Sau 17 thế kỷ đấu tranh dựng nước và bảo tồn đất nước nhằm đẩy lui cuộc Nam Tiến của dân tộc Việt, Champa bị xóa hẳn trên bản Đông Dương vào năm 1832. Hôm nay, vương quốc này chỉ để lại cho hậu thế một chuổi vết tích lịch sử hoang phế nằm ngổn ngang trên mảnh đất ở miền trung Việt Nam và ba cộng đồng dân tộc thuộc thần dân Champa chưa đầy một triệu người sống rải rác ở khu vực Tây Nguyên, đồng bằng Phanrang-Phan Rí và ở Campuchia.

Trong suốt 17 thế kỷ thăng trầm của lịch sử, Champa đã cố ngoi lên để tạo cho mình có một nền văn minh cao độ và đóng một vai trò quan trọng trong tiến trình lịch sử ở khu vực Đông Nam Á. Tiếc thay dân tộc Champa hôm nay, vì sự bất hạnh hay vì một lý do nào khác, đã trở thành một nhóm người vong quốc không còn có chủ quyền trên chính bản thân của mình, dù đó chỉ là chủ quyền trên di sản văn hóa và tín ngưỡng hay quyền trên mảnh đất vụn do chính bàn tay của mình tạo dựng tại hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận và khu vực Tây Nguyên hôm nay.

Nói đến lịch sử thì phải nói đến sự thăng trầm của biến cố : hết thời vàng son thì đến thời suy tàn. Đây là một quy luật mà không ai chối cải được. Nhưng mọi sự suy tàn đều có nguyên nhân của nó. Tiếc rằng, nguyên nhân suy tàn của vương quốc Champa đã trở thành một chủ đề nóng bỏng mà mỗi nhà nghiên cứu thường nêu ra với những lý thuyết thiếu sự trung thực, chỉ dựa vào cảm tính và nhãn quan riêng tư của mình để giải thích cho sự bại vong của Champa.

Tựu trung, các lý thuyết này thường mang bố cục nhằm chứng minh rằng sự sụp đổ Champa chỉ là hậu quả của một quốc gia có bản chất háo chiến thường gây chiến tranh chống phá Đại Việt; một vương quốc phá sản, chỉ biết dùng tài nguyên của mình vào công trình xây cất đền đài nguy nga tráng lệ; một chính quyền chỉ biết nghĩ đến tranh chấp quyền hành giữa miền nam và miền bắc, v.v… Có chăng đây chỉ là cách lý luận phiến diện không có cơ sở khoa học. Vì rằng, sự sụp đổ vương quốc Champa có một nguyên nhân sâu xa của nó, bắt nguồn từ hai dân tộc láng giềng có hai nguồn văn hóa và nền văn minh khác nhau, có hai ý thức hệ về bang giao và chính trị khác nhau, có hai chủ thuyết về biên giới và chiến tranh hoàn toàn khác nhau, v.v.

Sau đây là một số nguyên nhân chính yếu đã đưa vương quốc Champa vào con đường bại vong vào năm 1832.
Chủ thuyết bành trướng đất đai của vua chúa Đại Việt


Một khi đã giành được quyền độc lập và tự chủ vào thế kỷ thứ 10, Đại Việt (sau này là Việt Nam), một vương quốc chịu ảnh hưởng nền văn minh Trung Hoa, bắt đầu áp dụng chính sách thống trị nhằm biến các quốc gia láng giềng thành chư hầu của mình mà Champa là nạn nhân đầu tiên của chính sách “Nam Tiến” này. Chính sách thống trị của Đại Việt thời cổ có mục tiêu duy nhất đó là bành trướng đất đai của mình về phía nam mà các sử gia thường gọi đó là “chủ thuyết đế quốc” của vua chúa Đại Việt. Thế là cuộc xung đột quân sự giữa Đại Việt và Champa bắt đầu bùng nổ.

Trong những thời điểm của 5 thế kỷ ban đầu, chính sách xâm lăng của Đại Việt hoàn toàn dựa vào yếu tố quân sự. Từ thế kỷ thứ 10 đến thế kỷ thứ 15, Đại Việt chỉ tập trung vào trọng yếu quân sự để tấn công Champa. Tiếc rằng, chiến tranh của Đại Việt không phải là chiến tranh chinh phạt Champa, mà là chiến tranh xâm lược đất đai. Một khi gặt hái được chiến thắng quân sự, Đại Việt sáp nhập tức thời lãnh thổ Champa vào khu vực hành chánh của mình và bắt đầu áp dụng chính sách Việt Nam hóa bằng cách biến dân tộc Champa trong khu vực bị chiếm đóng thành người Việt. Tất cả người Chăm sinh sống từ tỉnh Quảng Bình đến Cam Ranh hôm nay không còn biết nguồn gốc dân tộc họ là ai nữa và không còn biết nói tiếng mẹ đẻ của họ nữa là minh chứng cụ thể để chứng minh cho giả thuyết Việt Nam hóa của Đại Việt trong quá khứ.


Chỉ cần hai lần chiến thắng quân sự vào năm 1069 và 1471, Đại Việt chiếm trọn một phần lãnh thổ rộng lớn của Champa chạy dài từ tỉnh Quảng Bình đến tỉnh Bình Định. Trong khi đó, dưới thời vua Chế Bồng Nga (1360-1390), Champa đã hơn 7 lần chiến thắng quân sự ở Thăng Long, nhưng không bao giờ nghĩ đến việc xâm chiếm một mảnh nhỏ đất đai nào của Đại Việt. Điều này đã chứng minh rằng chủ thuyết xây dựng quốc gia của Đại Việt là chủ thuyết «đế quốc» (impérialisme) theo nghĩa rộng của nó, có nghĩa là chính sách thống trị và xâm chiếm đất đai của một dân tộc khác.


Trong tiến trình lịch sử, một quốc gia có bản chất «đế quốc» lúc nào cũng nắm phần thắng lợi trên một quốc gia láng giềng, dù nước láng giềng này hùng mạnh trên hai phương diện quân sự lẫn kinh tế, nhưng chỉ bám vào ý thức hệ chiến tranh chinh phạt nhằm đưa quân địch vào con đường suy yếu để họ không còn phương tiện quấy phá biên giới của mình nữa. Champa là một vương quốc chịu ảnh hưởng Ấn Độ Giáo, cũng như Campuchia, chỉ biết tôn vinh thức hệ chiến tranh chinh phạt chống ngoại bang, nhưng không bao giờ nghĩ đến chính sác xâm chiếm đất đai của dân tộc khác.

Dựa vào các yếu tố đã đưa ra, chúng tôi tự đặt câu hỏi rằng có chăng chủ thuyết «đế quốc» của vua chúa Đại Việt đã trở thành một động cơ chính yếu đã đưa đẩy vương quốc Champa vào con đường bại vong vào năm 1832.
Nạn nhân của ý thức hệ “Thiên Tử”


Hoàn toàn khác hẳn với ý niệm thần quyền của Champa, vua chúa Đại Việt, vì ảnh hưởng nền văn minh Trung Hoa, tự phong cho mình là bậc “Thiên Tử” nhận lãnh sứ mạng của “Trời” chẳng những để cai trị dân tộc Việt mà phải có nghĩa vụ mở mang bờ cỏi hầu làm sáng ngời uy quyền của mình trên năm châu bốn bể. Đó cũng điểm mốc đã đưa chính sách bang giao giữa Đại Việt và Champa thành hai thế lực thù địch không bao giờ chấp nhận đội trời chung.


Nhân danh là “Thiên Tử” phát nguồn từ nền văn minh Trung Hoa, Đại Việt luôn luôn tìm cách thống trị các nước lân bang nhằm biến họ thành các quốc gia chư hầu của mình. Thế là Champa, một quốc gia láng giềng của Đại Việt, đã trở thành món mồi đầu tiên của chủ thuyết “Thiên Tử” này.

Đối với Đại Việt, mọi trận chiến chống Champa chỉ là chiến tranh chinh phạt các nước chư hầu “man rợ” không cùng nền văn minh với người Việt ; mọi thủ đoạn xâm chiếm đất đai của Champa chỉ là phong cách bộc lộ uy quyền của Đại Việt và được sự chấp thuận của “Trời”. Để đánh dấu cho sứ mạng thiêng liêng do “Trời” giao phó, Đại Việt có nghĩa vụ xua quân xâm chiếm đất đai Champa.


Ngoài sứ mệnh của “Thiên Tử” mà chúng tôi vừa nêu ra, Đại Việt còn nuôi dưỡng một chủ thuyết chính trị khác rất là tích cực : càng thống trị các chư hầu để họ phải triều cống mình thì Đại Việt càng có lý do để chứng minh là vua chúa Đại Việt đã làm hoàn thành nghĩa vụ do “Trời” giao phó. Hai nước láng giềng mà Đại Việt có thể dùng quyền lực quân sự để chinh phục nhằm đưa lãnh thổ này vào địa bàn chư hầu và đặt dưới quyền quản lý của mình, đó là Champa và Cao Miên.


Đối với Đại Việt, sự xâm chiếm Champa và Cao Miên còn là một phương thức nhằm giải thích rằng Đại Việt chẳng những có nghĩa vụ cai trị thần dân Việt, mà còn nhận thêm sứ mệnh của “Trời” để thống trị hai nước láng giềng chịu ảnh hưởng nền văn minh Ấn Độ Giáo, tức là không cùng nền văn minh với người Việt để mang lại cho họ “một kỷ cương mới, một nền văn hóa mới” của người Việt, một dân tộc luôn tự xưng mình là “con rồng cháu tiên” oai hùng, một dân tộc của “bốn ngàn năm văn hiến”.


Ngoài ra, chủ thuyết xâm lược đất đai các nước làng giềng đã trở thành một công cụ truyên truyền nhằm tôn vinh vua chúa Đại Việt là những nhân vật có một oai quyền vĩ đại, có nghĩa vụ quản lý thế gian này trong tinh thần “dung hòa và hữu nghị”; mang lại cho các dân tộc láng giềng “man rợ” một văn hóa mới, đó là nền văn minh cao độ của dân tộc Viẹât. Nhân danh là bậc “Thiên Tử”, vua chúa Đại Việt tự cho mình là người trung gian giữa thế giới vô hình và thế giới hiện tại để điều hành toàn diện nhân sinh trên trái đất.

Phát sinh từ ý niệm của Trung Hoa, Đại Việt cho rằng mỗi bước tiến trong cuộc xâm chiếm đất đai của dân tộc láng giếng là mỗi bước tiến của nền văn minh Việt. Vì rằng, thế gian này không thể đón nhận một văn hóa nào khác ngoài văn hóa của dân tộc Việt.
Qua phần nhận định này, chúng tôi tạm kết luận rằng, chủ nghĩa “Thiên Tử” của Đại Việt mang một bản chất rất là «đế quốc» đã đóng góp phần nào trong tiến trình của sự bại vong Champa.
Hậu quả các cuộc nội chiến giữa dân tộc Việt



1. Nam bắc phân tranh giữa chúa Trịnh và chúa Nguyễn

Sau ngày sụp đổ thành Đồ Bàn vào năm 1471, lãnh thổ Champa bị thu hẹp lại ở tiểu vương quốc Panduranga, chạy dài từ Harek Kah Harek Dhei (Phú Yên) đến biên giới Biên Hòa. Một mặt đối phó với đất đai eo hẹp và sự suy yếu về mặt quân sự vì dân số quá ít oi, Champa phải đương đầu với tình thế chính trị hoàn toàn mới lạ, đó là sự ra đời của triều đại nhà Nguyễn ở Thuận Hóa (từ Quảng Bình đến Bình Định) và sự bùng nổ cuộc nội chiến giữa chúa Nguyễn ở miền nam và chúa Trịnh ở phương bắc.

Vì không đủ tiềm năng để tiến quân chống chúa Trịnh phương bắc, chúa Nguyễn chỉ còn cách phát động phong trào Nam Tiến về phía nam, tức là về phía lãnh thổ Champa để củng cố thế lực quân sự và kinh tế của mình. Kể từ đó, Nam Tiến đã trở thành một công cụ của nhà Nguyễn nhằm phục vụ cho chiến tranh chống nhà Trịnh bằng cách vơ quét tài nguyên ở Champa để nuôi quân lính của mình, để giải quyết vấn đề kinh tế của dân tộc Việt quá nghèo đói, vì đất đai của đồng bằng Thuận Hóa quá chật hẹp. Cuộc Nam Tiến này càng tăng thêm tốc độ nhanh chóng hơn một khi chúa Nguyễn không thể phát huy phong trào Tây Tiến được, một khu vực mà dân tộc Champa sống ở Cao Nguyên không bao giờ chấp nhận bất cứ giá nào sự hiện diện của người Kinh trong lãnh thổ của họ cho đến năm 1955.


Nói tóm lại, sự hình thành một quốc gia có chủ quyền ở Thuận Hóa do nhà Nguyễn sáng lập vào thế kỷ thứ 17 đã đưa chính sách Nam Tiến sang một chiều hướng mới hoàn toàn khác hẳn với chính sách Nam Tiến của Đại Việt trước ngày sụp đổ thành Đồ Bàn vào năm 1471. Kể từ đó, Nam Tiến của triều Nguyễn đã trở thành một chủ thuyết «đế quốc» với mục tiêu duy nhất là nuốt trọn vương quốc Champa để làm bàn đạp tiến quân sang Cao Miên.


Năm 1611 đánh dấu ngày xuất quân Nam Tiến đầu tiên của chúa Nguyễn. Hơn 40 vạn quân chính qui từ Thuận Hóa đưa sang với sự yểm trợ của đoàn quân dự bị cộng thêm các cư dân Việt sống gần biên giới, vượt đèo Cù Mông ở phía nam Bình Định để tấn công Aia Ru (Harek Kah Harek Dhei) của Champa sau đó biến khu vực vừa mới chiếm đóng thành phủ Phú Yên.
Bốn mươi hai năm sau, chúa Nguyễn lợi dụng thời điểm hòa bình với chúa Trịnh trong vòng 7 năm, xuất quân xâm chiếm Nha Trang vào năm 1653 và dời biên giới miền nam của mình đến Cam Ranh. Kể từ đó, Nha Trang trở thành hai đơn vị hành chánh của người Việt, đó là Thái Khang và Diên Khánh.


Ba năm sau, tức là năm 1653, chúa Nguyễn xua quân xâm chiếm lãnh thổ Cao Miên ở Biên Hòa. Thế là kể từ năm 1653, Champa trở thành một lãnh thổ hoàn toàn bị bao vây, ở phía bắc giáp căn cứ quân sự nhà Nguyễn ở Cam Ranh và phía nam giáp căn cứ quân sự nhà Nguyễn ở Biên Hòa.
Sự cô lập Champa trong đất đai của nhà Nguyễn kể từ năm 1653 đã giải thích phần nào sự bại vong của Champa trong những năm kế đến.

2. Cuộc nội chiến giữa Tây Sơn và Nguyễn Ánh

Hết đương đầu với chiến tranh giữa chúa Trịnh và chúa Nguyễn, Champa bị lôi kéo vào một cuộc nội chiến khác giữa dân tộc Việt, đó là sự bùng nổ chiến tranh vào năm 1771 giữa phong trào Tây Sơn ở miền bắc và Nguyễn Ánh trấn thủ ở Sài Gòn. Cuộc nội chiến này đã biến lãnh thổ Champa (khu vực Phan Rang và Phan Rí) thành bãi chiến trường đẫm máu trong vòng 30 năm giữa hai thế lực thù địch của dân tộc Việt, một bên trung thành với Nguyễn Ánh còn bên khác thì ủng hộ phong trào Tây Sơn.


Năm 1773, Tây Sơn xua quân chiếm đóng Panduranga, trong khi đó Nguyễn Ánh rời bỏ ngai vàng vào năm 1775 chạy về miền nam lập mật khu ở Gia Định. Suốt 30 năm nội chiến, Tây Sơn biến Nha Trang thành khu vực địa đầu quân sự của mình, trong khi đó Nguyễn Ánh trấn thủ ở Gia Định. Hoàn cảnh địa dư này đã biến Champa thành một khu vực nằm giữa hai gộng kìm biên giới quân sự của Tây Sơn ở phía bắc và Nguyễn Ánh ở phía nam. Thế là vương quốc Champa phải đón nhận hàng năm sự hiện diện quân đội viễn chinh của Tây Sơn và Nguyễn Ánh trên lãnh thổ của mình. Lý do rất là giản dị, muốn tấn công Nguyễn Ánh ở Gia Định, Tây Sơn phải làm chủ quân sự ở Champa (khu vực Phan Rang và Phan Rí) trước. Về phía Nguyễn Ánh, muốn tấn công Tây Sơn ở Bình Định, Nguyễn Ánh phải xua quân chiếm ˜đóng Champa trước tiên, sau đó mới có thể tiến quân đến Nha Trang được.


Năm 1776, với mục tiêu là tiến quân tấn công Nguyễn Ánh ở Gia Định, Tây Sơn phải chiếm đóng Panduranga trước tiên để làm căn cứ hành quân. Năm 1779, Nguyễn Ánh chiếm lại Panduranga trước khi xua quân tấn công Tây Sơn ở Nha Trang. Năm 1791, Tây Sơn trở lại chiếm đóng Panduranga và năm 1793 Panduranga lại rơi vào tay của Nguyễn Ánh. Một năm sau (1794), Tây Sơn xâm chiếm lại Panduranga cho đến năm 1798.

Trong suốt cuộc nội chiến giữa Tây Sơn và Nguyễn Ánh, biên giới của vương quốc Champa hoàn toàn bị xóa bỏ trên bản đồ vì thiếu quân lực để phòng thủ. Thêm vào đó, mọi cơ cấu tổ chức chính trị và xã hội Champa hoàn toàn bị sụp đổ. Dân tộc Champa phải chấp nhận cúi lạy cả hai phe vừa Tây Sơn lẫn Nguyễn Ánh để bảo tồn tánh mạng. Các tầng lớp lãnh đạo Champa chia thành hai phe nhóm do hai thế lực thù địch người Việt tạo dựng ra. Vì rằng, một khi đã xâm chiếm Champa để làm cứ điểm quân sự, Nguyễn Ánh thành lập một chính quyền mới của vương quốc này tập trung những thành phần lãnh đạo thân cận với mình. Một khi tiến quân vào Champa, Tây Sơn lại ra lệnh thanh trừng gắt gao những phần tử người Champa theo Nguyễn Ánh để rồi thành lập một chính quyền khác mà cấp lãnh đạo chỉ là thành viên của Tây Sơn.


Sự thay đổi liên tục chính quyền trong thời điểm đó đã đưa mọi cơ cấu tổ chức quốc gia Champa đứng bên lề vực thẳm. Lợi dụng cơ hội này, hai phe thù địch Tây Sơn và Nguyễn Ánh tung hoành cướp phá tài nguyên Champa để phục vụ cho chiến tranh của mình và điều động thanh niên Champa xung phong vào chiến trường đẫm máu mà mục tiêu của chiến tranh này không liên hệ gì đối với họ. Trong khi đó, Champa lại đặt dưới quyền cai trị của một tầng lớp lãnh đạo mang tính cách bù nhìn, vì vương chức của họ hoàn toàn do Tây Sơn hoặc Nguyễn Ánh tấn phong.

 Sự kiện này đã chứng tỏ rằng, mọi cơ cấu tổ chức chính quyền ở Champa hoàn toàn bị sụp đổ. Lãnh thổ Champa chỉ là nơi đón nhận hàng ngàn quân lính của dân tộc Việt, luôn luôn tự cho mình là kẻ chiến thắng, thẳng tay bốc lột nhân dân Champa mà họ xem đó chỉ là những kẻ “man rợ” không cùng nòi giống với mình.
Nói tóm lại, Champa không còn tồn tại nữa với danh nghĩa là một quốc gia độc lập và tự chủ trong suốt cuộc chiến giữa Tây Sơn và Nguyễn Ánh kể từ 1771 đến 1802. Thế là định mệnh của sự sống còn Champa không còn nằm trong tay của nhân dân Champa nữa, mà là tùy thuộc hoàn toàn vào kết quả của chiến tranh giữa Tây Sơn và Nguyễn Ánh.

3. Nội chiến giữa Minh Mệnh và Lê Văn Duyệt

Năm 1802, Nguyễn Ánh đánh bại Tây Sơn, lên ngôi với tôn hiệu là Gia Long. Để tri ân những chiến sĩ đã từng đấu tranh bên cạnh mình, Gia Long tái lập lại vương hiệu Champa, sau đó phong cho Po Saong Nhung Ceng (tổ tiên của gia đình hoàng gia Bà Thềm ở Phan Rí), một tướng lãnh gốc người Chăm rất thân cận với Gia Long lên làm quốc vương Panduranga-Champa. Thế là từ năm 1802, Champa không còn là một quốc gia độc lập nữa mà là một lãnh thổ tự trị đặt dưới quyền bảo hộ của triều đình Việt Nam và hưởng quyền che chở rất là đặc biệt của hoàng đế Gia Long và tổng trấn Gia Định Thành là Lê Văn Duyệt được xem như là một ông phó vương ở miền nam thời đó.


Sau ngày từ trần của Gia Long vào năm 1820, hoàng đế Minh Mệnh đưa ra chính sách cai trị hoàn toàn ngược lại với chủ trương của Gia Long tức là phụ vương của ông ta. Minh Mệnh là một hoàng đế có tư tưởng chính trị rất là độc đáo dựa vào ý thức hệ trung ương tập quyền, luôn luôn chủ trương Quốc Gia Việt Nam là “một” và nhân dân Việt Nam phải là dân tộc có cùng với nền văn hóa và văn minh của người Việt.

Một khi lên ngôi, Minh Mệnh xóa bỏ hoàn toàn chính sách ưu đãi dành riêng cho vương quốc Champa do phụ vương của ông ta để lại và tìm cách ngăn chặn mọi ảnh hưởng của Lê Văn Duyệt ở vương quốc này.

Nhân danh một nhà tướng có công trạng lớn lao trong chiến tranh chống Tây Sơn và cũng là bạn thân của Gia Long, Lê Văn Duyệt vùng dậy phản đối chính sách Minh Mệnh và nhất quyết đứng ra bảo vệ vương quốc Champa cho tới cùng. Thế là sự khủng hoảng giữa Minh Mệnh và Lê Văn Duyệt bắt đầu bùng nổ và vương quốc Champa lại trở thành nạn nhân lần thứ 3 của cuộc chiến nội bộ giữa người Việt Nam thời đó.

Vì quá thân cận với Tổng Trấn Gia Định Thành là Lê Văn Duyệt hay là vì quá khiếp sợ trước uy quyền chính trị của ông ta, giai cấp lãnh đạo Champa thời đó không phục tùng hoàng đế Minh Mẹânh nữa. Năm 1832, Lê Văn Duyệt từ trần, Minh Mệnh xua quân xâm chiếm Champa và trừng phạt vô cùng dã man giai cấp lãnh đạo Champa vì tội phục tùng Lê Văn Duyệt để rồi xóa hẳn vương quốc này trên bản đồ Đông Dương. Thế là năm 1832 đánh dấu ngày sụp đổ hoàn toàn vương quốc Champa.

Trước làn sóng di dân người Việt


Ngoài chủ nghĩa “Thiên Tử” và bối cảnh lịch sử của các cuộc nội chiến ở Việt Nam mà chúng tôi vừa trình bày, Champa còn là nạn nhân của làn sóng di dân Việt sang phía nam kể từ thế kỷ thứ 10. Họ là những tội phạm, những kẻ phiêu lưu, những nông dân không đất đai để sinh sống, không công ăn việc làm, tìm cách thoát thân đi tìm tự do và cuộc sống mới ở vương quốc Champa, nơi vẫn còn nhiều khu vực phì nhiêu chưa có ai khai khẩn.

Phong trào di dân này càng ngày càng mở rộng kể từ kỷ thứ 13, thời kỳ mà địa bàn dân cư sông Hồng càng ngày càng tăng gấp bội để rồi dân chúng không còn đất đai để canh tác. Để giải quyết nạn thiếu đất, dân Việt chỉ còn cách tìm đường tràn xuống phía nam, tức là Champa. Phong trào di dân này càng dấy lên kể từ thế kỷ thứ 17, thời kỳ mà dân Việt đang lâm vào nạn đói rách vì hạn hán hay mưa lũ, đương đầu với chiến tranh Nam-Bắc và tình hình thiếu an ninh vì nạn cướp bóc.

 Lợi dụng cơ hội này, chúa Nguyễn hô hào dân Việt xung phong vào đội ngũ để khai khẩn đất hoang ở khu vực biên giới phía nam của mình. Họ là nhóm “Đồn Điền”, tức là đội ngũ vừa làm dân, vừa làm chiến sĩ để phòng thủ đất đai chống lại sự quấy nhiễu Champa ở biên giới. Chúa Nguyễn còn khuyến khích thêm dân Việt nên vượt biên giới tràn sang Champa và Cao Miên. Ban đầu, họ họ chỉ khai thác những khu đất hoang hay cấm kị (tabung) mà dân bản xứ Champa không canh tác. Sau đó, họ bắt đầu khai thác những khu vực phì nhiêu hơn do dân bản xứ bán nhượng lại cho họ.


Trong những thời gian đầu, tất cả dân cư Việt phải khép mình vào khuôn khổ luật pháp của Champa, có nghĩa là vua chúa của vương quốc này có quyền tuyệt đối, cả quyền sống chết đối với họ. Nhưng sau thế kỷ thứ 17, tình hình dân cư Việt ở Champa đang bước vào một khúc quanh mới.

Lợi dụng sự hiện diện của họ trên lãnh thổ Champa, chúa Nguyễn bắt đầu nhúng tay vào nội bộ của vương quốc này với danh nghĩa là nhà nước Việt Nam có nghĩa vụ bảo vệ quyền lợi cư dân Việt sinh sống ở nước ngoài. Sau đó, nhà Nguyễn tìm cách động viên họ để phục vụ cho mục tiêu chiến tranh chống Champa trong tương lai. Điển hình nhất là cuộc xâm lăng nhà Nguyễn nhằm xóa bỏ Champa trên bản đồ đầu tiên vào năm 1692 có sự tham gia đông đúc cư dân Việt sinh sống lâu đời ở vương quốc này.


Vì sức ép của sự vùng dậy nhân dân Champa vào năm 1693, nhà Nguyễn chấp nhận trao trả lại vương hiệu Champa vào năm 1694 với điều kiện là vua chúa Champa phải chấp nhận cho nhà Nguyễn thành lập phủ Bình Thuận đầu tiên trong biến giới Champa nhằm quản lý các cư dân Việt sinh sống ở vương quốc này. Kể từ đó, cư dân Việt này không còn là công dân của Champa nữa, mà là dân Việt của triều Nguyễn.

Phủ Bình Thuận không có biên giới nhất định mà chúng tôi gọi đó là “biên giới da beo”, tập trung tất cá các thôn xóm dân tộc Việt nằm rải rác trên lãnh thổ Champa. Đây là một địa bàn cư dân rất là phức tạp đối với nhà nước Champa thời đó. Và địa bàn cư dân này đã trở thành một công cụ hữu hiệu nhằm giúp nhà Nguyễn thôn tính Champa bất cứ lúc nào mà họ cần.

Bên lề qui chế hành chánh đặc biệt này, sự hiện diện của cư dân Việt còn có một hậu quả khác đó là vai trò của họ trong guồng máy kinh tế ở Champa thời đó. Vì quá nghèo túng, dân bản xứ Champa thường hay vay mượn tiền bạc của cư dân Việt với chỉ số tiền lời định giá hơn 150% năm. Một khi dân bản xứ Champa không thể trả nổi nợ, người Việt xiết đất đai và gia tài của họ như đã ghi trong hợp đồng. Chính sách vay mượn này đã đưa dân bản xứ Champa đi vào con đường nghèo túng đến lúc họ phải bán chồng con của họ cho người Việt để thanh toán vấn đề vay mượn.

Ngoài vấn đề khủng hoảng kinh tế, sự hiện diện của cư dân Việt đã đưa cơ cấu tổ chức thôn xóm và xã hội của người Champa vào một khúc quanh mới và khuyếch đại thêm sự xung đột giữa cư dân Việt và dân Champa bản xứ.

Dựa trên quyền uy của nhà Nguyễn, dân cư Việt bắt đầu cư xử như một dân tộc chiến thắng. Họ sẵn sàng tiếp tay với triều đình Huế bắt cứ lúc nào mà nhà Nguyễn cần đến họ. Đối với nhà Nguyễn, chiến lược nhằm tiêu diệt Champa có hiệu quả nhất không phải là giải pháp quân sự mà là giải pháp chính trị, có nghĩa là nhà Nguyễn động viên cư dân Việt ở phủ Bình Thuận phát huy chương trình khai khẩn đất hoang để làm chủ đất đai, độc quyền trong bộ máy thương mại, kiểm soát hoàn toàn mạch máu kinh tế ở vương quốc này.

Vừa đối phó với dân cư thưa thớt, đất đai nhỏ hẹp, quân sự suy yếu, vương quốc Champa không còn đủ khả năng để bảo tồn tư thế độc lập của mình nữa một khi kinh tế của vương quốc này hoàn toàn bị bao vây bởi cư dân Việt ở phủ Bình Thuận. Đó cũng là điểm đáng chú ý trong tiến trình lịch sử của sự bại vong Champa vào năm 1832.
Chính sách bế môn tỏa cảng


Trước năm 1471, Champa là hải cảng quan trọng trên đường hàng hải nối liền biển Nam Hải và Ấn Độ Dương, cũng là nơi tập trung nhiều tàu bè của các thương thuyền quốc tế.
Sau năm 1471, vương quốc này chỉ là một địa thế phụ thuộc trong hệ thống giao thương hàng hải. Sau ngày thất thủ Phú Yên (Harek Kah Harek Dhei) vào năm 1611, và Nha Trang vào năm 1653, chúa Nguyễn đã kiểm soát hoàn toàn khu vực hải cảng Champa ở miền nam mà chúng tôi gọi là mạch máu kinh tế và chính trị của vương quốc này.

Một khi đã xâm chiếm Phú Yên và Nha Trang, các tàu bè quốc tế không còn ghé bến Champa nữa. Đó cũng là yếu tố quan trọng để giải thích rằng tại sao Champa hoàn toàn bị cô lập không còn đường dây liên lạc với các nước láng giềng kể từ thế kỷ thứ 17.

Một khi bị trục xuất ra khỏi trục giao thông hàng hải quốc tế, Champa đã trở thành một quốc gia hoàn toàn nằm trong gọng kềm của dân tộc Việt. Thế là định mệnh sống còn của Champa không còn nằm trong tay của tập thể lãnh đạo của vương quốc này nữa mà là tùy thuộc vào lòng ưu ái của nhà Nguyễn đối với vương quốc này.

Chính sách mỹ nhân kế


Sống trong một chế độ phong kiến, quốc trưởng Champa, cũng như quốc vương ở các nước Đông Phương, thường kết hôn với công chúa gốc người nước ngoài. Đối với Champa, sự hiện diện của công chúa nước ngoài trong cung đình không mang ý nghĩa như một món quà đổi chát mà là một sự liên kết tình thân hữu giữa hai quốc gia. Sự kết hôn giữa công chúa của nước Đa Đảo (Jawa) và vua Champa là Jaya Sinhavarman III (Chế Mân, -1307) thường biểu dương cho chính sách bang giao thân hữu giữa hai quốc gia hơn là một cuộc tình trong nghĩa rộng của nó.


Nói đến cuộc kết hôn giữa quốc vương Champa và công chúa xuất thân từ nước ngoài, thì người ta phải nói đến cuộc tình giữa vua Chế Mân và Huyền Trân Công Chúa. Năm 1301, nhân dịp viếng thăm Champa, thượng hoàng Trần Nhơn Tôn hứa gả công chúa Huyền Trân cho Chế Mân để đổi lấy hai châu Ô và Lý (khu vực tỉnh Thừa Thiên). Năm 1306, Huyền Trân Công Chúa sang Champa. Một năm sau, tức là 1307, Chế Mân từ trần mà tư liệu lịch sử không nói rõ nguyên nhân. Viện cớ là phải đến bãi bể để cầu nguyện trước khi lên dàn hỏa với Chế Mân theo phong tục của Champa, Trần Khắc Chung chờ sẵn gần bờ biển để đưa Huyền Trần chạy trốn về Đại Việt.


Thái độ chạy trốn của Huyền Trân Công Chúa trong lúc người chồng của mình vừa từ trần đã đưa các nhà khoa học đặt ra bao nghi vấn : có chăng sự từ trần của Chế Mân không phải là vấn đề tuổi thọ quá cao mà là có sự nhúng tay của Đại Việt trong biến cố này mà Huyền Trân Công Chúa chỉ là người nhận lệnh để thực hành dự án ám hại vua Chế Mân.

 Nếu không, Huyền Trân Công Chúa có tội gì mà phải chạy trốn? Vì nhan sắc của một công chúa người Việt, vương quốc Champa phải nhượng cho Đại Việt hai châu Ô và Lý thì đúng là món quà quá đắt.
Sau cuộc tình Chế Mân, Champa còn là nạn nhân của một cặp vợ chồng khác đó là cuộc kết hôn giữa vua Champa là Po Romé (1627-1651) và Ngọc Khoa, công chúa của nhà Nguyễn mà sử liệu tiếng Chăm gọi là Bia Ut (công chúa miền bắc).


Sự hiện diện của Bia Ut trong triều đình Champa thời đó có một vai trò khác hẳn với Huyền Trân Công Chúa. Theo truyền thuyết của Champa, Bia Ut đến vương quốc này với một sứ mạng mà nhà Nguyễn đã giao phó, đó là làm thế nào để Po Romé chặt bỏ cây Kraik, biểu tượng cho thần quyền trấn giữ vương quốc này.

Nhưng sự thật, Bia Ut đến Champa chỉ làm nhà trinh thám nhằm báo cáo cho nhà Nguyễn biết mọi chi tiết liên quan đến tổ chức chính trị và quân sự của quốc gia này. Sau khi nhận đủ tin tức, nhà Nguyễn xuất quân tấn công Po Romé. Trong cuộc chiến này, Po Romé bị quân nhà Nguyễn vây bắt đem nhốt trong rọ sắt để khiêng về Thuận Hóa với sự chứng kiến của một số nhà truyền đạo Tây Phương ở Champa. Sau biến cố này, triều đình Champa kết tội tử hình Bia Ut và tạc tượng bà ta với cái đầu nhủi xuống đất để hậu thế không quên lịch sử của công chúa người Việt đóng vai mỹ nhân kế này.


Ba năm sau ngày thất trận của Po Romé, tức là năm 1653, nhà Nguyễn xua quân xâm chiếm Nha Trang và dời biên giới miền nam của mình đến Cam Ranh. Thế là vương quốc Champa chỉ còn vỏn vẹn trong khu vực Phan Rang và Phan Rí.
Hai chủ thuyết chiến tranh đối ngược


Đại Việt và Champa là hai nước láng giềng có hai chủ thuyết chiến tranh hoàn toàn đối ngược nhau. Là một vương quốc hấp thụ nền văn minh Ấn Độ Giáo, chiến tranh của Champa chống nước làng giềng là chiến tranh «chinh phạt» để làm suy yếu đi sức mạnh quân sự và chính trị của phe địch, chứ không phải là chiến tranh chiếm đất đai.

Chủ thuyết này đã biểu lộ rõ rệt trong thời Chế Bồng Nga. Hàng năm, Chế Bồng Nga xuất quân ra miền bắc đốt phá thành Thăng Long sau đó rồi kéo quân trở về, nhưng Chế Bồng Nga không bao giờ nghĩ đến chính sách chiếm đất đai Đại Việt để sáp nhập vào lãnh thổ của mình. Nếu Champa áp dụng chủ thuyết chiến tranh nhằm chiếm đất đai thì vương quốc Đại Việt đã bị xóa hẳn trên bản đồ vào cuối thế kỷ thứ 14 rồi.


Ngoài ý niệm chinh phạt, chiến tranh của Champa chống nước làng giềng thường mang một yếu tố tín ngưỡng rõ rệt, đó là tàn phá những gì có liên hệ đến uy quyền thần linh của quốc gia phe địch. Nếu Champa đốt phá thủ đô Thăng Long, vì đây là trung tâm chính trị của Đại Việt; dập tan các nơi thờ phượng thần linh, vì đó là các thần giữ nước non của Đại Việt, v.v. Đối với Champa, đập tan thần linh phe địch tức là biểu tượng cho sức mạnh thần linh của mình. Chính vì thế, sau ngày thắng trận, vua chúa Champa thường hay xây đền dựng tháp, dâng lễ vật cho thần linh để bày tỏ sự tri ân của mình.


Ngoài màu sắc tín ngưỡng này, Champa còn có một qui luật riêng liên quan đến chiến tranh, đó là không bao giờ dùng chiến lược “dương đông kích tây” hay nói một cách khác tìm cách đánh lén lút sau lưng địch. Mỗi lần xuất quân, Champa phải hẹn hò trước với phe địch về ngày tháng nhất định và nơi chốn của bãi chiến trường. Vì quá trọng nhân cách “quân tử” trong trận chiến, Champa thường hay vấp phải những thất bại nặng nề.

Đối với Đại Việt, ý niệm về chiến tranh hoàn toàn đối ngược. Chiến tranh là trận chiến quân sự không có mục tiêu chinh phạt phe địch theo nghĩa rộng của nó, mà là để chiếm đoạt tài sản và đất đai của phe địch để sáp nhập vào lãnh thổ của mình.


Nói đến chiến tranh, Đại Việt thường hay áp dụng mọi chiến lược, mọi tính toán và mưu mô như “dương đông kích tây” v.v. nhằm che mắt hay lừa phe địch trong những cú đánh bất ngờ hòng dễ dàng phá tan phe địch cho bằng được. Chính vì thế, chiến tranh của Đại Việt luôn luôn mang màu sắc «đế quốc», tức là dùng sức mạnh quân sự để mở rộng bờ cỏi đất nước của mình.

Một khi đã chiếm đất đai, Đại Việt áp dụng chính sách đồng hóa ngay dân bản xứ để họ trở thành người Việt thật sự có cùng văn hóa của người Kinh. Chỉ cần vài thế kỷ, chính quyền Đại Việt đã lột bỏ hoàn toàn tâm linh và tiếng nói của dân tộc Champa sống trên giải đất bị chiếm đóng từ Quảng Bình đến Cam Ranh, không phải bằng bạo lực mà là bằng cách đồng hóa họ để rồi họ không còn nhận diện đâu là nguồn gốc lịch sử của họ nữa. Hôm nay, không có một người Champa nào sống ở miền trung Việt Nam còn biết nói tiếng Chăm là một bằng chứng cụ thể.

Đối với Đại Việt, chiến tranh không phải công cụ để đốt phá nơi thờ phượng thần thánh có uy quyền của phe địch, mà là tàn phá những gì thuộc về phe địch dù đó là trung tâm chính trị (tức là thủ đô), dù đó đền đài hay người dân vô tội đi nữa.
Nói tóm lại, chủ thuyết chiến tranh của Đại Việt đã đóng góp phần nào rất là tích cực trong tiến trình của sự suy tàn Champa kể từ thế kỷ thứ 10 đến năm 1832.
Ý niệm về biên giới: “một tất đất, một tất vàng”


Nói đến ý thức hệ về biên giới, Champa và Đại Việt cũng là hai nước láng giềng có ý niệm hoàn toàn khác biệt.
Đối với Champa, biên giới là nơi giới hạn lãnh thổ của mình đặt dưới quyền bảo hộ của thần linh. Biên giới Champa là biên giới tín ngưỡng, luôn luôn cố định không thể xê dịch và không ai có quyền vượt biên giới này mà không có sự đồng ý của thần linh. Nếu Chế Bồng Nga không nuốt trọn đất đai của Đại Việt một khi đã đánh bại phe địch, vì rằng quốc vương này không dám nới rộng biên giới Champa ra miền bắc, vì sợ thần linh Champa không cho phép.


Ý niệm biên giới cố định mang bản chất thần quyền này còn thể diện qua các dấu ấn rõ rệt ở Champa. Mặc dù cùng sống chung trong quốc gia Champa, người Chăm ở đồng bằng, dù là đất đai rất là chật hẹp, họ không bao giờ diám vượt biên giới khu vực của mình để tràn lên cao nguyên sinh sống. Biên giới tín ngưỡng này cũng còn biểu lộ một cách rõ rệt trong cuộc sống của dân tộc Chăm ở khu vực Panduranga trước năm 1975. Một thí dụ điển hình đó sự kết hôn giữa người Chăm Phan Rang và Phan Rí thường ít khi xảy ra. Vì rằng, người con trai không muốn vượt ra khỏi biên giới của “quê cha đất tổ” mình để lấy vợ ở khu vực khác.


Ngoài biên giới khu vực, người Chăm còn có biên giới thần quyền rất rõ rệt của mỗi làng xã. Chính vì thế, họ luôn luôn chấp nhận sống chằng chịt, nhà này kế sát nhà kia trong ranh giới thôn xóm của mình, và họ không chịu nới rộng thêm biên giới thôn xóm này mặc dù họ là chủ nhân đất đai rộng lớn bao la tọa lạc ngay trước cổng làng của mình, để rồi sau năm 1975 người Chăm không còn một miếng đất để xây dựng nhà cửa.

Vì không nắm vững ý niệm về biên giới, một số nhà viết lách tưởng rằng người Chăm có bản chất kỳ thị người ngoài làng lấy vợ làng ta.
Vì quá trung thành với ý niệm về “quê cha đất tổ”, dân tộc Champa trở thành một nhóm người thụ động sống quanh quẩn trong khu vực mà họ cho đó là biên giới thần quyền không ai có quyền di chuyển hay xê dịch.

Đối với dân tộc Việt, biên giới là nơi giới hạn của một lãnh thổ, nhưng biên giới này không mang yếu tố thần quyền, luôn luôn co giản tùy theo không gian và thời gian. Vì không mang yếu tố thần quyền, Đại Việt có quyền nới rộng biến giới của mình đến bất tận nếu họ có đủ khả năng để bảo vệ. Chính vì thế, biên giới Đại Việt chỉ là biên giới kinh tế và quân sự luôn luôn co giản.


Trên lý thuyết, dân tộc Việt cũng có ý niệm về “quê cha đất tổ”, nhưng ý niệm này chỉ là một hiện tượng chứ không phải là bản chất của dân tộc Việt. Vì rằng, dân tộc Việt luôn luôn có một ý thức hệ rõ rệt về giá trị đất đai. Trong tiềm thức của dân tộc Việt, họ luôn luôn nghĩ rằng : “một tất đất, một tất vàng”. Từ ý thức hệ đó, dân tộc Việt xô nhau xâm chiếm Champa ở miền nam để biến đất đai thành “hàng trăm cây số vàng”. Chúng tôi gọi đó là bản chất bành trướng (nature expansionniste) của dân tộc Việt trong nghĩa rộng của nó.


Nói tóm lại, ý niệm về biên giới co giản và linh động của Đại Việt cũng là một trong những nguyên nhân đã đưa Champa đến sự bại vong.
Gò bó trong truyền thống tín ngưỡng


Trước thế kỷ thứ 15, Bà La Môn Giáo là quốc giáo ở Champa, nhưng tôn giáo này chỉ dành riêng cho gia đình hoàng gia và vua chúa mà thôi. Người dân thông thường không thể theo tôn giáo của vua chúa được.


Vì không thể trở thành người Bà La Môn Giáo được, quần chúng Champa phải tin vào một tín ngưỡng riêng biệt mà chúng tôi gọi đó là tín ngưỡng dân gian. Phong cách sinh hoạt tôn giáo người Chăm hôm này ở khu vực Panduranga là thí dụ điển hình.


Tín ngưỡng dân gian này rất là đa dạng không mang một lý thuyết đồng nhất, nhưng luôn luôn gắn liền với một số di tích tín ngưỡng như Bimong Kalan (đền tháp), Kut (mộ phần của Chăm Ahier), Ghul (nghĩa trang Chăm Awal) hay Ciet Praok Patra (tổ tiên của thị tộc) nơi tập trung các thần quyền rất là bảo thủ không bao giờ cho phép người Chăm mang các di sản tín ngưỡng này theo họ để định cư nơi khác vì lý do gì đó.

Người Việt là dân tộc theo đạo Phật và tục thờ cúng tổ tiên, một tín ngưỡng rất là linh động, không qui luật gắt gao và cũng không bao giờ ngăn cấm dân Việt phải giẫm chân một chỗ ở “quê cha đất tổ”. Tín ngưỡng này cho phép dân tộc Việt hai quyền cơ bản, đó là quyền di chuyển và định cư hay sinh sống bất cứ nơi nào trên thế giới này và quyền mang cả ông Phật hay bàn thờ tổ tiên đi theo mình, dù trong xe đò hay chở bằng máy bay sang chỗ khác.


Sự linh động của tín ngưỡng này đã đưa dân Việt dấn thân vào mọi cuộc phiêu lưu nhằm tìm nơi sinh kế, chiếm cứ đất đai để lập nghiệp. Nói tóm lại, trong tín ngưỡng dân gian của người Việt, ông Phật và tổ tiên phải có nghĩa vụ đi theo dân cư Việt để sinh sống chứ không phải dân cư Việt giẫm chân lại một chỗ như dân tộc Champa để thờ phượng các thần linh này.


Có chăng sự suy tàn của Champa cũng có một phần nào phát xuất từ truyền thống tín ngưỡng mà thần linh là những nhân vật quá bảo thủ không chấp nhận vượt ra khỏi biên giới cổ truyền để phát huy kế hoạch kinh tế được xem như là mạch máu của một quốc gia thời đó.
Thể chế liên bang thời phong kiến


Gần đây, một số nhà nghiên cứu, vì ít tiếp cận với các bài nghiên cứu chuyên sâu về Champa, cho rằng Champa là quốc gia thống nhất, có thể chế trung ương tập quyền theo kiểu mẫu của Phương Đông. Đây là quan điểm sai lầm mang tính chất phi khoa học, vì các tác giả này không đưa ra một dữ kiện lịch sử nào để minh chứng cho lý thuyết của mình.


Trong quá trình lịch sử của Champa, triều đại Bhadravarman I (380-413) là vương triều duy nhất đã xây dựng thể chế chính trị Champa dựa theo hệ thống quốc gia thống nhất và trung ương tập quyền theo kiểu Đại Việt và Trung Hoa. Tiếc rằng, thể chế này chỉ xảy ra trong vòng 33 năm dưới triều đại Bhadravarman, không đủ để kết luận một thể chế chính trị của vương quốc Champa được.

Kể từ đầu thế kỷ thứ 20 cho đến nay, tất cả chuyên gia về Champa học đều công nhận rằng Champa không phải là quốc gia thống nhất, trung ương tập quyền, mà là một vương quốc liên bang tập trung năm tiểu vương quốc rõ rệt đó là Indrapura, Amaravati, Vijaya, Kauthara và Panduranga. Mỗi tiểu vương quốc có vua chúa riêng, hành chánh riêng và cách điều hành riêng.


Trong năm tiểu vương đó, Panduranga là một tiểu vương quốc ở miền nam mang nhiều yếu tố chính trị, hành chánh và quân sự rất là rõ rệt nhằm biểu tượng cho thể chế liên bang Champa thời đó. Mặc dù chấp nhận chung sống trong liên bang Champa, Panduraga thường hay đứng lên chống chính phủ liên bang để bảo đảm thể chế tự trị của mình và đôi lúc vùng dậy đòi quyền độc lập riêng rẻ.

Đứng đầu cho vương quốc liên bang là Rajadiraja (vua của vua) chớ không phải là Patao như một số nhà viết lách đưa ra. Thuật ngữ Rajadiraja (vua của vua) có một nghĩa rất là rõ rệt đó là quốc trưởng này chỉ là người đại diện cho các vua ở tiểu vương quốc chứ không phải để cai trị các vua chúa ở tiểu vương quốc này.


Muốn trở thành Rajadiraja (vua của vua) tức là quốc vương liên bang, ông vua này thường hay dựa vào thế lực kinh tế, quân sự của mình để buộc các tiểu vương quốc khác phải thần phục. Mặc dù mang chức năng Rajadiraja (vua của vua), nhưng quốc trưởng này chỉ là nhân vật đại diện cho Champa trên phương diện pháp lý ngoại giao, vì ông ta không có quyền gì trên tiểu vương quốc khác nếu vua của tiểu vương quốc này không chấp thuận. Thể chế này còn thể hiện một cách rõ rệt ở liên bang Mã Lai hôm nay tập trung 9 vua của tiểu vương quốc.


Tổ chức liên bang Champa dưới thời phong kiến có một ưu điểm về thể chế phân quyền : Mỗi địa phương tự quyết định lấy chính sách cai trị của mình, hành chánh và thuế má của mình. Nhưng thể chế này thường hay đưa đến những cuộc tranh chấp công khai giữa trung ương và địa phương vì vấn đề gì đó, nếu quốc trưởng Champa không có đủ sức mạnh để chinh phục các tiểu vương quốc khác. Đây là hậu quả chung của một số quốc gia ở khu vực Đông Nam Á có thể chế quốc gia liên bang như vương quốc Lào, vương quốc Mã Lai, v.v.


Thể chế liên bang Champa còn có một tai hại khác. Vì cơ cấu tổ chức này không phát huy mạnh liệt được ý thức hệ đoàn kết của một dân tộc và thường làm suy yếu đi tiềm năng quân sự của một quốc gia một khi vương quốc này bị tấn công bởi một nước láng giềng.

Sự kiện này thường biểu lộ rõ rệt trong sự liên hệ giữa tiểu vương quốc Panduranga và chánh quyền trung ương Champa thời đó. Một thí dụ điển hình đó là bao lần Đại Việt hay Cao Miên xua quân tấn công thủ đô Vijaya ở miền bắc, tiểu vương quốc Panduranga ở miền nam chỉ ngồi im để làm nhân chứng lịch sử. Vì Panduranga cho rằng đó không phải là vấn đề của họ mà là vấn đề của các tiểu vương quốc ở miền bắc. Thế là ý thức hệ bảo vệ một quốc gia Champa thống nhất nhằm chống lại sự xâm lăng của ngoại bang, hoàn toàn tùy thuộc vào tình hữu ghị giữa quốc trưởng Champa (Rajadiraja) ở trung ương và các vua chúa của tiểu vương quốc.


Chế Bồng Nga là nhân vật duy nhất trong lịch sử đã thành công huy động các lực lượng ở tiểu vương quốc vào chiến tranh chống Đại Việt trong những năm 1360 và 1390. Sự thành công này có một nguyên nhân chính đáng của nó, vì Chế Bồng Nga là một quốc truởng có một uy quyền lớn lao mà các tiểu vương quốc nào cũng thần phục.

Từ qui chế liên bang này, chúng tôi tạm kết luận rằng những trận chiến của Đại Việt vào năm 1069, 1306 và 1471 nhằm xâm chiếm lãnh thổ Champa chỉ là sự chiến thắng của một thể chế quân chủ tập quyền của Đại Việt chống lại với thể chế liên bang Champa tập trung các tiểu vương quốc thì đúng hơn.

* *

*

Sự suy tàn của vương quốc Champa từ thế kỷ thứ 15 đến thế kỷ thứ 19 phát xuất từ nhiều nguyên nhân chính yếu. Trước tiên là địa bàn dân cư Champa chỉ tập trung ở các khu vực miền duyên hải rất là chật hẹp với số lượng dân số rất là ít oi, không thể kháng cự lại với cộng đồng khổng lồ của người Việt ở phương bắc mà dân số càng ngày càng tăng gấp bội. Chính vì thế, chiến thắng Nam Tiến của người Việt chống lại dân tộc Champa chỉ là chiến thắng vì số lượng dân cư quá đông đúc.


Nhưng chiến thắng này còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nữa đó là chủ thuyết «đế quốc» của vua chúa Đại Việt mà các nhà sử học thường gọi là “tiến trình đấu tranh thường trực để phát huy chủ nghĩa quốc gia hùng mạnh” (poursuite des données permanentes de la grandeur nationale). Sự suy tàn của vương quốc Champa còn có một nguyên nhân khác nữa đó là Champa trở thành nạn nhân của truyền thống văn hóa người Việt. Vì trung thành với chủ thuyết bá chủ và bá quyền, Đại Việt không ngần ngại xóa bỏ Champa trên bản đồ Đông Dương để rồi biến vương quốc này thành một đơn vị hành chánh của mình. 

Để tiến đến mục tiêu, Đại Việt không ngần ngại sử dụng bất cứ mưu đồ chính trị nào, ngay cả mỹ nhân kế, để nuốt trọn giải đất Champa này. Chính sách dùng cư dân Việt sinh sống ở Champa để phục vụ cho mưu đồ chiến tranh xâm lược chống lại nhân dân Champa cũng là một yếu tố quan trọng để giải thích cho sự suy tàn này. Chính sách xâm chiếm đất đai Cao Miên ở miền nam nhằm cô lập hoàn toàn Champa, trước khi vùng lên tiêu diệt vương quốc này cũng là mưu đồ đáng chú ý trong tiến trình của sự suy tàn Champa. Chính sách lợi dụng nội chiến giữa người Việt để cướp phá tài nguyên Champa, để xâm lấn dần dần đất đai Champa và cuối cùng để xóa bỏ vương quốc này trên bản đồ cũng là một trong những bản chất của Đại Việt đã đưa vương quốc Champa vào con đường suy vong vào năm 1832.


(Harak Champaka số 13, 06-06-2006)


Tài liệu tham khảo


-Archives royales du Panduranga du fonds de la Société Asiatique de Paris: Pièces en caractères chinois, Paris, CHCPI, 1984.
-Boisselier, J., La statuaire du Champa, Paris, Publication de l'EFEO, 1963.
-Bergaignes, A., “L'ancien royaume de Campa dans l'Indo-Chine, d'après les inscriptions” in Journal Asiatique, XI, 1888, tr. 5-105.
-Coedès, G., Les Etats hindouisé d'Indochine et d'Indonésie, Paris, De Boccard, 1964.
-Đaï Nam Chính Biên Liệt Truyện (Nhà Tây Sơn), Saigon, 1970.
-Đại Nam Nhất Thống Chí (Lục Tỉnh Nam Việt), Tập thượng, Saigon, 1973.
-Đại Nam Nhất Thống Chí, quyển 10, Saigon, 1964.
-Đại Nam Thực Lục Chính Biên, Quyển 1, Hanoi, 1962.
-Đặng Phương Nghị, Les Institutions publiques du Viet-Nam au XVIIIe siècle. Paris, Publication de l'EFEO,1969.
-Finot, L., “Panduranga” in Mélanges Kern, Leiden, 1903, tr. 381-389.
-Hoàng Lê Nhất Thống Chí, Hanoi, 1970.
-Hoàng Việt Giáp Tý Niên Biểu, Saigon, 1963
-Huard, P. et Durand, M., Connaissance du Viêt Nam, Hanoi, EFEO, 1954.
-Lafont, P-B., “Aperçu sur les relations entre le Campa et l'Asie du Sud-Est” in Actes du séminaire sur le Campa organisé á l'Université de
Copenhague, Paris, CHCPI, 1988, pp. 71-81.
-Lafont, P-B. et Po Dharma, Bibliographie: Campa et Cam, Paris, l'Harmattan, 1989.
-Lê Thanh Khôi, Le Viêt-Nam. Histoire et Civilisation. Paris, 1955
-Lịch Triều Hiến Chương Loại Chí, Quyển 1, Saigon 1972.
-Maspero. G., Le Royaume de Champa, Paris-Bruxelles, Brill, 1928.
-Nguyên Thê Anh, “Le Nam Tiên dans les textes vietnamiens” in Les Frontières du Vietnam (Histoire des frontières de la Péninsule Indochinoise),
Paris, l'Harmattan,1989, pp. 121-127.
-Phan Khoang, Việt sử xứ đàng trong 1558-1777 (Cuộc Nam Tiến của dân tộc Việt Nam) Saigon, 1969.
-Phủ Biên Tạp Lục, Quyển 1, Saigon, 1972.
-Po Dharma

- Les Chroniques Royales du Panduranga, Paris (Thèse de l'EPHE. Multigraphiés), 1978.

- Le Panduranga (Campa): 1802-1835. Ses rapports avec le Vietnam. Paris, Publication de l'EFEO (tập 1 và 2),1987.

- “Etat des dernières recherches sur la date de l'absorbtion du Campa par les Vietnamiens" in Actes du séminiaire sur le Campa organisé á l'Université de Copenhague, Paris, CHCPI, 1988, tr. 59-67.

- “Les frontières du Campa (Dernier état des recherches)” in Les frontières du Vietnam (Histoire de frontières de la Péninsule Indochinoise), Paris, l'Harmatan, 1989, tr. 128-135.

-Quach-Langlet, T., “La géographie de l'Ancien Campa”, in Actes du séminaire sur le Campa organisé á l'Université de Copenhague, Paris, CHCPI, 1988, pp. 27-48.
- Trần Trọng Kim, Việt Nam Sử Lược, Tập II, Saigon,1971.
- Việt Sử Yếu, Saigon, 1971.

Subscribe to: Posts (Atom)

 

NGÔ NHÂN DỤNG * NGƯỜI TA TƯỞNG MÌNH LÀ NGƯỜI TRUNG QUÓC

NGƯỜI TA TƯỞNG MÌNH LÀ NGƯỜI TRUNG QUÓC

NGÔ NHÂN DỤNG

December 26, 2017

Du khách từ Trung Quốc qua Việt Nam ngày càng đông và càng hỗn, nhưng cũng ích lợi cho người mình. Bà con trong nước đang dùng một lời khuyên rất hiệu quả khi thấy ai có ngôn ngữ, cử chỉ không đẹp. Ghé tai nói nhỏ: “Đừng để người ta tưởng mình người Trung Quốc!” Nói nhỏ nhẹ dịu dàng, nhưng ai nghe cũng thấy phải xét lại hành vi của mình!

Thí dụ, ở Việt Nam bây giờ, trong quán có mấy người cao hứng nói lớn tiếng, tranh nhau nói lấy được, không ai nhường ai, át giọng tất cả mọi người. Lúc đó, chỉ cần một người can ngăn: “Ông ơi, đừng nói lớn quá! Người ta tưởng bọn mình người Trung Quốc!” Nhắc nhở vậy đủ rồi! Người đang cười nói oang oang bỗng đỏ mặt, cái miệng tự đạp thắng, hạ thấp tần số vừa đủ nghe!

Bà con mình đang dùng “câu thiệu” này khắp nơi, khi thấy ai lớn tiếng. Khi đi trên xe buýt, khi cùng lên xuống một chuyến thang máy, khi bàn luận giá cả trong cửa hàng (ngoài chợ thì khó, đủ nghe thì phải nói lớn), cả trong đám bạn bè nhậu nhẹt, nếu thấy ai lớn tiếng quá, cứ dùng lời “đe dọa” này, chắc chắn công hiệu! Trong dịp Tết Tây và Tết Ta sắp tới, sẽ còn rất nhiều người ra đường, đi mua sắm, hội họp ăn uống, chắc lời khuyên bảo này sẽ được nghe nhiều hơn nữa!

Lối khuyên bảo này có thể đem dùng trong nhiều hoàn cảnh khác. Mỗi khi thấy ai có cử chỉ, hành động mà mình nghĩ là kém lịch sự, thiếu văn minh, mình có thể bảo nhau, thí dụ: “Này ông bạn! Đừng khạc nhổ như vậy! Người ta sẽ tưởng mình người Trung Quốc!” Nghe như thế, còn ai muốn khạc nhổ bừa bãi nữa hay không? Cứ thế, chúng ta sẽ nói: “Đừng vứt tàn thuốc lá xuống đường! Đừng vứt xương xuống gầm bàn! Người ta có thể tưởng mình người Trung Quốc!” Hoặc “Ông đến sau, đừng giành chỗ lên trước những người đã xếp hàng chờ! Người ta sẽ tưởng mình người Trung Quốc!”

Người Việt chúng ta nên tiếp tục dùng lời khuyên nhủ này, khắp nơi, đồng bào ở nước ngoài cũng nên bắt chước. Phong tục, tập quán sẽ thuần hậu.

Nhờ đâu mà bà con sáng tạo ra phương pháp “cải cách phong tục” hiệu nghiệm như thế? Trước hết, bởi vì du khách Trung Quốc đang tràn ngập khắp nơi ở nước ta.

 Những dân lục địa không đủ tiền đi chơi Nhật Bản, Nam Hàn, Đài Loan, thì họ qua Việt Nam, Lào, Cambodia! Họ kéo đi hàng đoàn, vui vẻ, xí xô nói lớn tiếng, chen lấn, xô đẩy, giành giựt, xả rác, khạc nhổ, coi nước Việt Nam như chỗ không người! Rồi họ lại kỳ kèo, mặc cả, dí đồng tiền “nhân dân tệ” ra bắt người Việt nhận, làm như cả thế giới ai cũng tiêu cái hình Bác Mao!

Người Việt chứng kiến các hành vi thô lỗ của du khách Bắc phương thì cũng cảm thấy mắc cỡ! Đến mình mà cũng thấy xấu hổ cho họ thì đủ biết hành vi của “người lạ” nó “lạ” tới mức nào!

Nhưng khi biết hành vi của họ đáng xấu hổ, bà con ta tự nhiên tự xét hành vi của chính mình, của đồng bào mình! Nhiều lúc chính mình có khi cũng không được hoàn hảo! Nhìn các du khách Trung Quốc, thấy như đang soi gương! Ngó mặt mình, ngắm nghía, biết mình phải cũng thay đổi! Đây chính là một cơ hội tự sửa mình!

Phải thông cảm điều nay: Các du khách, nước nào cũng vậy, khi đến xứ lạ họ thường không cảm thấy bị kiềm thúc như khi sống ở xứ họ; dù ở nhà họ vẫn cư xử văn minh, lễ độ. Vì khi đến một nơi toàn những người lạ hoắc, mà cả đời chắc mình chỉ gặp một lần, họ cảm thấy được “tự do, phóng túng” hơn.

Không riêng gì người Trung Hoa. Năm 2015, chính quyền Mã Lai Á đã bắt giữ và phạt nặng một du khách người Anh quốc, một người Hòa Lan, và hai người Canada, vì khi leo lên tới đỉnh núi Kinabalu, họ cao hứng cởi hết quần áo! Kinh khủng! Cả nước Malaysia kêu trời! Vì đó là một nước Hồi Giáo, đàn bà để hở mặt ra cho đàn ông lạ thấy đã bị coi là “thất tiết!” Là bất chính!

Cũng đừng tưởng rằng các du khách Trung Quốc chỉ biểu diễn những hành động bất xứng khi qua Việt Nam, vì đến một nước nghèo hơn mình, họ có thể coi thường, không cần ăn ở nghiêm túc (Hai ngàn năm trước, các thái thú như Nhâm Diên, Tích Quang đã kể rằng dân Việt ăn mặc lõa lồ, trẻ con không biết ai là cha mình).

Ở trong chính nước họ, nhiều người lục địa cũng coi trời bằng vung! Đi qua một nước giầu mạnh như Nhật Bản, nhiều người cũng có những thái độ, cử chỉ rất đáng tiếc!

Bởi vì phần lớn đám du khách này chỉ mới giầu có gần đây thôi. Họ tưởng khi có đồng tiền thì có quyền huênh hoang, sai bảo ai cũng được, nhất là những người phải “phục vụ” họ. Và từ lúc lớn lên họ chưa có dịp tập cách ăn ở văn minh. Hồi Tháng Sáu năm 2016, trong nước Trung Hoa, một bà du khách đã tát tai cô tiếp viên ở phi trường Thẩm Quyến, chỉ vì cô này không in được bản lộ trình, bắt bà khách phải chờ đợi – cái máy bị kẹt!


 Có ông hành khách trên máy bay tỉnh bơ mở cánh cửa cấp cứu, để… ra ngoài hút thuốc! Có bà cãi nhau với tiếp viên phi hành, giận quá tát tai cho nó biết thân! Có ông lấy túi xách tay của hành khách khác, moi ra lấy đồ!

Từ năm 2015 chính phủ Trung Quốc đã làm một “sổ đen” ghi tên những người lỗ mãng, không cho lên máy bay nữa. Để chấm dứt mối hiểu lầm khắp thế giới, cho rằng chỉ có người Trung Hoa thô lỗ. Tháng Giêng năm 2016, thêm hai người được vào sổ vì họ thẩy ly nước nóng vào cô tiếp viên, trên chuyến bay Bangkok-Nam Kinh.

Nhưng du khách không chỉ biểu diễn các hành vi bất xứng trên phi cơ. Khu Disneyland ở Thượng Hải đã được du khách lục địa tới thăm, trước khi mở cửa ngày 16 Tháng Sáu năm ngoái. Nhân nghỉ Lễ Lao Động, nhiều người đến Disney Town coi trước, và sau khi họ ra về, trên cái cột đèn thấy có hàng chữ “Tôi đã đi du lịch, tới đây rồi! Ở khu Phòng San (Fangshan, 房山) ngay tại Bắc Kinh, có du khách cũng xịt sơn viết tên mình lên vách đá tại thắng cảnh Quái Thạch San (Guaishishan, 怪石山). Phủ Tiên Hồ (Fuxian, 抚仙湖), cái hồ sâu nhất ở tỉnh Vân Nam nổi tiếng là nước trong vắt. Tháng Chín năm ngoái, có mấy bà du khách tới đó, nhẩy xuống tắm gội thoải mái, tự nhiên như ở nhà!

 Nhưng các du khách Trung Quốc đi máy bay nổi tiếng hơn cả. Tháng Chín năm ngoái ở phi trường Thượng Hải, hai hành khách đến trễ sau khi cửa máy bay đã đóng. Hai ông bà bèn chạy thẳng ra sân bay, đứng chặn trước cái phi cơ đang lăn bánh, trong tay còn lễ mễ ôm cả mấy cái va li! Chuyến bay bị trễ 20 phút mới cất cánh! Có gì đâu, ở nhà chúng tôi vẫn chặn xe đò để leo lên kịp chuyến như vậy mà!

Nhưng các du khách Trung Quốc đi máy bay nổi tiếng hơn cả. Tháng Chín năm ngoái ở phi trường Thượng Hải, hai hành khách đến trễ sau khi cửa máy bay đã đóng. Hai ông bà bèn chạy thẳng ra sân bay, đứng chặn trước cái phi cơ đang lăn bánh, trong tay còn lễ mễ ôm cả mấy cái va li! Chuyến bay bị trễ 20 phút mới cất cánh! Có gì đâu, ở nhà chúng tôi vẫn chặn xe đò để leo lên kịp chuyến như vậy mà!

Cái thói quen “tự nhiên như ở nhà” này, người ngoại quốc không hiểu được. Có hai bà người Trung Quốc gặp nhau ở phi trường Narita, bên Nhật, hồi Tháng Hai năm ngoái. Chỉ có một chuyện, là giành nhau lên phía trước, bà này đẩy xe hành lý đụng xe của bà kia.


Đồng bào cả mà, có thể xin lỗi rồi nhường nhau cũng được, nhất là đang trước mặt người ngoại quốc! Nhưng bà Peng Jing, chủ nhân một công ty xây dựng, nhảy lên tát mặt bà kia, rồi đánh đấm, cấu xé, vẫn tự nhiên như thường la mắng nhân viên dưới quyền khi ở nhà. Khi cảnh sát tới, thấy đối thủ sứt môi, chảy máu, chợt nhớ ở xứ Nhật không thể dúi tiền cho công an là xong, bà Peng, 42 tuổi, bỏ chạy, ra tới cửa thì bị tóm! Trên truyền hình Nhật Bản, Asahi’s news, All-Nippon News, có ngay một hoạt cảnh hấp dẫn!

Kể chuyện các thói xấu của du khách Trung Quốc rồi, cũng phải nghĩ đến nhiều thói xấu của người mình. Có ai còn nhớ đồng bào mình đã cùng nhau đi “hái hoa, cướp hoa” anh đào Nhật Bản trước đây bảy năm không? Mấy năm sau, lại diễn ra cảnh ở quận Ba Đình, khi bà con mình giành giựt 3,000 cái áo mưa Hòa Lan tặng hay không? Có người nhảy lên cả sân khấu, giựt cái áo mưa trên tay nhân viên đại sứ quán!

Nhưng từ năm nay, mỗi lần thấy ai có những hành vi đáng xấu hổ như vậy, người Việt có thể sửa cho nhau bằng một câu nói: “Đừng làm như thế! Người ta lại tưởng mình là du khách Trung Quốc!” Có lẽ lời khuyên răn này sẽ giúp dân mình, ở trong nước cũng như bên ngoài, bỏ bớt được nhiều tât xấu!


 Sau này, khi người Việt Nam nổi tiếng khắp thế giới là cư xử lễ độ, nhường nhịn, trọng kỷ luật, phải giải thích cho con cháu hiểu rằng đó cũng là nhờ xưa ông bà, cha mẹ đã thay đổi, cũng nhờ thấy các du khách Trung Quốc!

Có người lạc quan còn hy vọng lời khuyên bảo trên có thể thay đổi cả guồng máy công quyền. Có thể nào chúng ta khuyên các ông cảnh sát giao thông một câu, chẳng hạn: “Đừng đòi hối lộ chứ! Người ta lại tưởng anh công an Trung Quốc!”

Nhưng nói câu đó xong, chắc mình cũng cảm thấy hơi xấu hổ. Vì hồi Tháng Năm năm ngoái, chính các du khách đã dậy người Việt không nên đòi tiền đút lót. Một trăm du khách Trung Hoa đã làm náo loạn tại ngay phi trường, trong lúc họ chuẩn bị rời Việt Nam, chỉ vì các quan gác cửa đòi tiền mãi lộ! Có lẽ các vị này đã đọc tin chiến dịch “Đả hổ, diệt ruồi” của Tập Cận Bình bên nước họ! Họ muốn “dạy cho Việt Nam một bài học!” Chính họ có lòng tốt, muốn các con ruồi hải quan ở Việt Nam học tập phong trào chống tham nhũng của Tập Chủ Tịch!

Ở nước ta hiện giờ chỉ có ông Nguyễn Phú Trọng đang lo chống tham nhũng theo lối Tập Cận Bình: Đả hổ trước! Đả Đinh Cao Thăng, đả Nguyễn Văn Bình, vân vân, giống như Tập Cận Bình đã diệt Chu Vĩnh Khang, Lệnh Kế Hoạch, Từ Tài Hậu! Sẽ có ngày anh Ba Ếch phải khuyên Nguyễn Phú Trọng bằng cách ghé tai nói nhỏ: “Đừng đả hổ nữa! Người ta lại tưởng anh người Trung Quốc!”

Nói vậy chưa chắc đã hiệu quả. Ông Nguyễn Phú Trọng có thể trợn mắt: Được làm người Trung Quốc càng sướng chứ sao? (Ngô Nhân Dụng)

BÁC SĨ TRẦN MỘNG LÂM * CANADA, MÙA XUÂN VÀ CON NGÂN THỬ

 

 CANADA, MÙA XUÂN VÀ CON NGÂN THỬ

BÁC SĨ TRẦN MỘNG LÂM *

 
Người ta thường nói Canada là nơi đất lạnh tình nồng. Tình có nồng ấm hay không, chưa biết, nhưng đất lạnh thì rất chính xác. Năm nay rất lạnh, nhất là vào dịp Lễ Giáng Sinh và năm mới 2018. Nhiệt độ nhiều khi xuống đến -40 độ C.Mùa đông tại Canada có thể ví như một cái tủ lạnh khổng lồ. Mới đây, trên một diễn đàn của các lão ông, có người đem chuyện Canada ra nói, và quả quyết rằng nếu có người nào nổi hứng muốn tiểu tiện, nói nôm na ra là đi đái vào một ngày Mùa Đông tại Canada, thì nước tiểu sau khi ra khỏi mình, sẽ đóng cứng ngay thành một sợi dây nước đá. 

 

 

Sợi dây này sẽ là đường thẳng hay đường cong, chỉ thiên hay chỉ địa, hoặc nằm ngang, là tùy theo tuổi tác và sức khỏe của quý ông. Chuyện lẩm cẩm như vậy nhưng đề tài cũng làm các cụ tán nhảm, và sảng khoái với những lời bàn Mao Tôn Cương được cả tuần lễ . Những câu chuyện bên lề này thực ra chỉ là huyền thoại, vì tuy sống tại đây gần 40 năm, chưa bao giờ tôi được chứng kiến một người Canadien nào đái đường, nghĩa là đi đái ngoài đường, tuy chuyện này tại quê hương cũ, nước Việt Nam, hình như hơi nhiều, và được coi như chuyện bình thường.

Canada mùa đông lạnh thực, nhưng tại đây, người ta có máy sưởi và năng lương dầu, khí đốt hay điện rất dồi dào, nên sống trong nhà, hay làm việc , đi mua bán, đi ăn uống, vẫn thấy khỏe khoắn tuy ngoài trời lạnh cóng. Cho nên phải là người điên mới ra ngoài trời đái bậy. Cái phiền hà của Mùa đông là những cơn bão tuyết, khi tuyết rơi tới 50, 60 cen ti mét. 

 

Những lúc đó mệt bá thở mới đem được chiếc xe của mình ra khỏi đống tuyết, mà có khi cái xe đề mãi không chịu nổ, lại phải gọi cơ quan cấp cứu CAA cho người ta câu xe về ga-ra , vừa tốn tiền, vừa bực mình và vừa mất thì giờ, công chuyện , việc làm ăn bị trở ngại. Bởi thế cho nên những người cao niên , không còn hứng thú với những thú vui thể thao mùa đông như trượt tuyết, xem khúc côn cầu, nhiều khi thấy mùa đông hơi dài, nhất là vào khoảng tháng hai, tháng ba Dương Lịch.

Tháng hai , trời lạnh lắm nên người ta mong sao Mùa Đông sớm chấm dứt là Mùa Xuân đến lẹ cho người cao niên đỡ khổ, nhưng làm sao biết được là mùa đông năm đó dài hay ngắn ?? Câu hỏi xem ra rất tầm thường nhưng các chuyên gia về khí hậu xem ra chưa sáng chế ra được một dụng cụ nào chính xác để trả lời. Bởi các lý do đó nên người ta hay chế diễu các ông , các bà khí tương, và cũng bởi lý do đó nên tại Bắc Mỹ, người ta vẫn cần tới một con vật rất tầm thường, để giúp chúng ta tiên đoán về thời tiết- Tôi muốn nói tới con marmotte.

Tra tự điển thì thấy ông Đào Đăng Vỷ dịch tên con marmotte là con ngân thử, hay con cù lì. Thực ra con marmotte chỉ là một loại sóc, là một con vật thuộc về loại có vú, gậm nhấm . Khoa học hơn thì có bản tiểu sử sau đây : règne animalia, embranchement : chordata, classe : mammalia. Con ngân thử có bộ lông rất đẹp, mầu nâu hay mầu hạt dẻ, chân tay ngắn, đôi dài. Nó dài khỏang 50 phân, khi gặp ngay hiểm, thường báo động nhau bằng tiếng huýt gió nên người Pháp có khi gọi nó là con siffleux, rồi cùng nhau chạy trốn trong các hang đào dưới đất. 

Người Việt gọi nó là con sóc núi, hay sóc đất. Chúng ưa sống trên núi cao vì rất chịu khí hậu lạnh.Vì có bộ lông đẹp, lại phá hoại mùa màng, nên tại bên Âu Châu , loài marmotte bị người ta săn bắn, có nguy cơ tuyệt chủng. Thịt con marmotte cũng là một món ăn khoái khẩu và bổ dưỡng. Ngân Thử chẳng qua chỉ là một loại chuột vùng núi, nên những ai khoái chuột đồng vùng Nam Bộ, chắc là chuộng con vật này- Ngay như dân Ặng Lê cũng cho nó một cái tên là groundhog nghĩa là con heo con của đất.Bởi chưng hấp dẫn như vậy nên tại Pháp, vùng núi non pyrénées, có lúc ngân thử bị săn sạch sẽ không còn một mống. Sau thế chiến thứ hai, người ta lại phải đem gây giống trở lại, và cấm tuyệt sự săn bắn ngân thử tại pyrénées. Tại Bắc Mỹ, người ta còn cho tự do săn bắn marmotte. 

Áo lông bằng da ngân thử được gọi bằng murmel. Khi mua áo lông, thấy chữ này thì biết là nó làm bằng da con chuột núi đó. Tại vùng Alpes, nếu thấy kẹo bánh có chữ marmotte hay hình con marmotte, thì chớ nghĩ rằng kẹo bánh đó làm bằng thịt con marmotte, họ chỉ dùng biểu tượng marmotte để nói về một đặc sản miền cao nguyên mà thôi. Khách sạn cũng hay vẽ hình ngân thử trên bảng hiệu để ngụ ý rằng ai vào khách sạn này cũng sẽ êm đềm và được ngủ yên như con marcotte. Dormir comme une marmotte có nghĩa là ngủ ly bì. 

 

Nguyên ủy của thành ngữ này là vì trong mùa đông, con marmotte ngủ say và chỉ thức dây bốn tuần lễ một lần vì nhu cầu vệ sinh.MùaThu, con vật này ăn rất nhiều để tích trữ năng lương.Mùa Đông, nó ngủ li bì. Trong khi ngủ, nhiệt độ cơ thể nó xuống thấp, nhịp tim đập cũng xuống chỉ còn 4 hay 5 nhịp trong một phút. Có thể nói đời sống của nó chậm lại đến tối đa. Nó thức dậy là khi nhiệt độ xuống quá thấp phải nhúc nhích cho thân thể ấm lên. Nói chuyên dông dài về con marmotte như vậy chỉ để kết luận là con vật tầm thường này coi vậy chứ nó rất tài tình trong việc tiên đoán thời tiết, hơn cả những nhà chuyên môn vế Khí Tương, mà tài tiên đoán thời tiết thì có khi chỉ làm đề tài cho người ta đàm tiếu.

Trước khi nói về tài nhệ của con marcotte, thiết tưởng nên nói một chút về Tháng Hai Dương Lịch và những chuyện liên quan tới tháng này. Việc đầu tiên là ngày lễ Chandeleur của những người theo đạo Chúa. Tên của ngày lễ này là do người Pháp đặt ra. Chandeleur là fête des chandelles, hay ngày lễ các cây đèn cầu (nến). Nguyên thủy là thế kỷ thứ XVI, ông hồng y giáo chủ Cesare Baronto muốn có một ngày lễ để làm sạch tâm hồn các tín đồ. Trong ngày đó, người ta thắp lên 

tại các nhà thờ những ngọn nến mà lửa của nó có công dụng tiêu trừ cái xấu, cái ác (Le Mal). Nhọn lửa của nến cũng là lửa thiêng của đấng Christ. Sau buổi lễ, các tín đồ đem các ngọn nến này về nhà và mong rằng nến sẽ bảo vệ cho các căn nhà của họ. Trong vùng Pyrénées, dân chúng nhận thấy là vào dịp lễ chandeleur, các con gấu thức dậy sau những ngày ngủ vùi trong mùa đông. Dân Âu Châu thời trung cổ nhân đó có tục lệ lấy dịp đó để vui chơi trong mùa đông tháng giá. Họ giả trang làm gấu và có tục lệ giả làm bắt cóc hay hãm hiếp các cô gái , chỉ để vui chơi thôi, vì họ cho rằng gấu thức dây, là mùa đông sắp chấm dứt và Mùa Xuân sắp tới. 

 

Khi những người Âu Châu dời bỏ quê hương đi lập nghiệp tại châu Mỹ, thì không hiểu tại sao những người này thay con gấu bằng con ngân thử, có lẽ vì con ngân thử (marmotte) cũng là một con vật ngủ suốt mùa đông. Dần dà, việc tiên đoán khi nào thì Mùa Xuân tới trở thành một tập tục. Từ đó có ngày gọi là Jour de la marmotte, tiếng Pháp, hay Groundhog Day, tiếng Anh. Ngày này rơi vào 2 tháng 2 dương lịch, bốn tuần lễ sau ngày Tết DL. Ngày 2 tháng 2, người ta rình mò nơi cửa hang của các con ngân thử. Con vật thức giấc, mò ra của hang.
1) Nếu trời âm u, nhiều mậy, con ngân thử bình thản, thì có nghĩa là Mùa Đông sắp chấm dứt và Mùa Xuân sắp tới.
2) Nếu trời sáng, quang đãng, con ngân thử sẽ nhìn thấy bóng của nó. Vì ngân thử rất dễ sợ sệt, nên khi thấy bóng mình, nó sẽ hoảng sợ quay vào trong hang, ngủ tiếp. Vì giấc ngủ của ngân thử kéo dài, nên 4 tuần lễ sau nó mới lại thức giấc, Như vậy có nghĩa là Mùa Đông sẽ dài thêm 4 tuần.

Tập tục dùng con ngân thử để tiên đoán mùa đông dài ngắn ra sao đã ăn vào máu của người dân Bắc Mỹ. Bởi thế cho nên mỗi vùng, có một con ngân thử, như tại Pennsylvanie, có con Phil (Ngân Thử của người Mỹ), tại Nouvelle Ecosse, Canada, có con Sam, tại Toronto, Canada, có con Willie. Rồi Phil, Sam, Willie cũng cãi nhau như mổ bò, vì nhiều năm mỗi con tiên đoán một khác .
Tôi là người đến từ Miền Nam nước Việt, nơi chẳng có mùa Đông, chẳng bao giờ thấy Tuyết, chỉ có hai mùa Mưa, Nắng. Gần 40 năm nay, do thời cuộc, tôi phải bôn đào đến nơi này. Mỗi khi mùa Đông đến, thấy nhớ nhà và chán đời vô cùng. Kiếp lưu đầy !!!
BS Trần Mộng Lâm

GS NGUYỄN VĂN TRƯỜNG ĐÃ RA ĐI!

Một Nhân Sĩ Lớn Của Miền Nam Vừa Nằm Xuống:
GS Nguyễn Văn Trường


Nhận được hung tin anh bị stroke ngày cuối năm 2017, trong lúc tôi đang trên đường qua Paris để tiễn đưa bà chị Hai đang hấp hối ở tuổi 94. Nỗi bàng hoàng lẫn xúc động làm tôi hụt hẫng, Suốt mấy ngày qua, có thể nói, tôi không làm gì được cả. Gọi khắp nơi trên thế giới thông báo cho người thân, cho bạn bè…


Và sau cùng tin không vui thật sự đã đến khi biết được chị và các con quyết định cho rút ống để anh ra đi thanh thản ngày 3 tháng giêng lúc 12:30 trưa.




Anh đi thật rồi hả anh Trường?


Biết và quen với anh, cùng đi với nhau suốt 45 năm trường…


Anh, một người anh, một người bạn vong niên, một người Thầy đã từng …can ngăn, khuyên nhũ tôi biết bao nhiêu lần, nhứt là mỗi lần “tôi lên cơn điên ”với những cây cổ thụ già” ở đại học vì cung cách bảo thủ trong giáo dục đại học.



Anh vực tôi dậy trong những lúc gian nan nhứt trong cuộc sống gia đình.

Và anh cũng là người đọc các bản thảo bài viết của tôi. Anh góp ý, thêm ý, khuyên tôi cần dịu giọng để “người ta” còn đọc thay vì thấy tên tôi là…vứt sọt rác!


45 năm!


Quả thật là những năm dài, nhưng hôm nay tôi vẫn thấy vẫn còn quá ngắn vì chưa hấp thụ được hết những gì anh em muốn trao đổi. Bài “Ái lực – Affinity”, bài “Đoạn ái”, hai anh em mình nói và phân tích có một buổi, vẫn chưa hoàn chỉnh và đi đến kết luận cho bài viết.


Lần gặp cuối là ngày 17/12, trong phần phát biểu anh nói rất nhiều về người em nầy…hiện vẫn còn khắc sâu trong tâm trí tôi hình ảnh lời lẽ ôn tồn nhẹ nhàng của anh.


Sau đó một tuần, anh có gọi điện thoại để nói anh vắng mặt không thể đi ăn trưa với “Nhóm Thứ tư” hàng tuần. Anh có thố lộ là anh chị vừa đi xem lô đât mà “mấy đứa nhỏ” chuẩn bị cho anh chị một khi hậu sự…


Thế mà, điềm “gỡ” nầy đã biến thành sự thật. Chỉ còn vài ngày nữa thôi, anh đã về nơi an cư mới, rời bỏ căn nhà ở đường Chestnut Springs mà mấy cháu đã chuẩn bị cho anh chị ngay ngày đầu tiên anh đặt chân đến Mỹ.


Anh đi rồi…
Một vì sao LỚN đã ra đi!



Một Nhân sĩ miền Nam còn sót lại trong cái xã hội nhiễu nhương nhứt là sau ngày 30/4/1975.


Anh Trường ơi!
Làm sao tôi quên được những lời nói nhẹ nhàng gói trọn vẹn những ân tình mà anh muốn gửi.


Theo tôi, đối với nhiều bạn bè, đôi lúc họ cho cung cách quá “khiêm cung” của anh làm họ e dè…và gán cho anh là anh quá “tròn”, đôi khi là “ba phải”. Nhưng đối với riêng tôi, chính cung cách đó mới chuyển hóa được người khác. Anh đã trang trãi trọn vẹn suy nghĩ sang suốt của Anh bằng một tâm lành, không trau chuốt, không nắn nót.


Biết bao nhiêu lần, anh gọi tôi bất cứ lúc nào, bất cứ giờ nào, để nói hay góp ý cho tôi một vấn đề gì đó, hoặc chỉ để nói một vài câu như: toi đi nhiều quá nghe Truyết, toi phải giữ gìn sức khỏe, toi hơn 70 rồi…và nhiều nhiều lắm.


Những hàng chữ nầy tôi đang viết cho anh trong khi ngồi bên phòng bịnh của chị Hai tôi. Chị nhắm mắt và cũng chờ ngày đi, nhưng tôi nghĩ sự có mặt của người em Út làm chị an tâm!


Tôi đang khóc đây anh.


Khóc vì không được gặp mặt anh lần cuối.


Số tôi bạc phước, những người thân yêu nhứt của mình ra đi mà cũng không được thấy mặt hoặc vuốt mắt:
- Ba tôi mất lúc tôi đang học ở Pháp;
- Má tôi mất, dù ở chung nhà, nhưng tôi lại vắng mặt lúc Má lâm chung, cho đến hôm sau mới về được;
- Và Anh, anh ra đi khi tôi cũng đang ở Paris.

Thật oan nghiệt thay cho phần số của tôi!

Anh đi nghe anh Trường.


Xin hứa với anh là tôi vẫn tiếp tục con đường quê hương, sẽ góp sức cùng chị và các cháu mang Anh về Đất Mẹ một khi Đất và Nước không còn bóng dáng những người Cộng sản Bắc Việt nữa.



Xin hứa cùng chị và các cháu mang anh về lại Sài Gòn sau khi vắng bóng cường quyền!

Chắc chắn Anh ra đi một cách bình an,

Phổ Lập - Mai Thanh Truyết
Kỷ niệm ngày 3 Tháng 1, Năm 2018

Kỷ niệm Tết Đinh Dậu 2017


Tiễn Anh


"Hôm nay kẻ ở người đi
Tiếc thương biết nói năng gì đây anh?
Khi lời tắt nghẹn âm thanh
Mang theo ước nguyện chưa thành mai sau
Quê hương còn đó niềm đau
Mất anh thêm một nỗi đau khôn cùng
Kinh cầu nhang khói chập chùng
Hương hồn thanh thản muôn trùng thoát siêu"

Have a day,

Nguyên Thủy

KHÔI PHỤC NĂNG LƯỢNG NHỜ CÁC NGÓN TAY

KHÔI PHỤC NĂNG LƯỢNG NHỜ CÁC NGÓN TAY

Chỉ bằng một vài thao tác đơn giản với các ngón tay nhưng có thể giúp bạn nhanh chóng lấy lại năng lượng cho cơ thể và thư giãn tâm trí. Bạn có thể tập ở bất cứ đâu và trong bất kỳ hoàn cảnh nào.

Bàn tay là một trong những bộ phận quan trọng nhất của cơ thể con người. Nó hỗ trợ cho các hoạt động đơn giản (như nắm một vật thể lớn) hoặc các hoạt động phức tạp hơn (như nhặt một viên sỏi nhỏ). Các ngón tay là nơi tập trung dày đặc các dây thần kinh, là nơi nhận nhiều phản hồi xúc giác nhất, và là nơi giúp định vị quan trọng nhất trên cơ thể người.


Vì vậy, ý thức liên lạc của con người liên hệ mật thiết với hai bàn tay. Khi tác động lên bàn tay cũng chính là bạn đang kết nối ‘trò chuyện’ với cái tôi bên trong bạn, cũng chính là tinh thần.

1. Ngón cái

Ngón tay cái chịu trách nhiệm cho chứng lo lắng và nhức đầu. Nếu bạn đang bị đau đầu do căng thẳng thần kinh, hãy nhẹ nhàng vuốt ngón tay cái trong khoảng 5 phút. Nó sẽ giúp giảm đau đáng kể.

2. Ngón trỏ

Ngón tay này kiểm soát những cơn đau cơ cũng như cảm giác thất vọng, sợ hãi và bối rối. Theo nghiên cứu tại Đại học Minnesota, các bệnh nhân bị đau lưng và đau cơ sẽ cảm thấy tốt hơn sau một liệu pháp phản xạ đơn giản: nắm chặt ngón trỏ bằng bàn tay còn lại trong 5 phút.

3. Ngón giữa

Xoa bóp ngón tay giữa nếu bạn đang cảm thấy bực bội, tức giận hoặc mệt mỏi. Các nghiên cứu đã chứng minh bài tập đơn giản này có thể làm giảm huyết áp và làm dịu tinh thần.

4. Ngón đeo nhẫn

Cảm xúc tiêu cực và buồn bã sẽ biến mất nếu bạn nhẹ nhàng vuốt ngón áp út trong vòng 5 phút. Đừng quên giữ bình tĩnh và kiểm soát hơi thở của bạn.

5. Ngón út

Ngón tay út có liên quan tới lòng tự trọng, sự căng thẳng và lo lắng. Nếu bạn có xu hướng tự ti về bản thân, bạn nên nghĩ đến việc xoa bóp nó trong 5 phút và cố gắng nghĩ về điều gì đó tốt đẹp trong khi làm việc đó.

6. Lòng bàn tay

Ấn các ngón tay của bàn tay này vào giữa lòng bàn tay bên kia, từ từ massage theo vòng tròn, kết hợp hít sâu và thở ra ba lần. Các bác sĩ nói rằng, lòng bàn tay là trung tâm của cảm giác và cảm xúc của bạn. Nghiên cứu cho thấy việc xoa bóp thường xuyên gan bàn tay giúp ngăn ngừa chứng buồn nôn, căng thẳng, tiêu chảy và táo bón.

7. Ép 2 bàn tay vào nhau

Vị trí này thường được sử dụng trong thiền định. Nó giúp bạn tập trung và kiểm soát suy nghĩ. Ép 2 lòng bàn tay vào với nhau có thể cải thiện lưu thông máu.


Theo Brightside

CUỘC SỐNG

CUỘC SỐNG

Khi được hỏi về những thăng trầm trong sự nghiệp, diễn viên gạo cội Kevin Costner nói:”Đó là cuộc sống của tôi”.

Thay vì tốn thời gian phán xét những gì đã xảy ra là tốt hay xấu, Kevin giữ cho mình một thái độ khách quan, chấp nhận sự thật rằng, đó là những gì cần trải qua trên con đường đã chọn.

 Tất cả chúng ta đều có những con đường cho riêng mình. Nhưng chắc chắn sẽ không ai đến đích, nếu không phải đối mặt với những trở ngại. Nếu bạn đồng ý rằng, đó là sự thật hiển nhiên, tại sao không chấp nhận nó, và tránh xa nỗi buồn bã, chán nản. Đừng “đính kèm” tinh thần của bạn vào kết quả của vấn đề nào đó. Hãy trải nghiệm từng tình huống hoàn cảnh xảy ra trong cuộc đời bạn.

Nếu bạn từng đau đớn, tôi rất tiếc và chia sẻ với bạn. Nhưng bạn có biết đau đớn chỉ là thứ gia vị, để cảm nhận hạnh phúc trọn vẹn hơn? Nếu bạn chưa từng ngước nhìn đỉnh núi từ dưới thung lũng, bạn sẽ không cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp và sự hùng vĩ của nó.

 Cuộc sống chẳng hề có thất bại, chỉ có kết quả. Chẳng hề có bi kịch, chỉ có bài học. Chẳng có khó khăn, chỉ có cơ hội chờ đợi những người đủ sáng suốt nhìn thấy và nắm bắt.

 

TUYẾT XỨ THI CÁC

TUYẾT XỨ THI CÁC



TUYẾT XỨ THI CÁC

Thơ Huy Trâm

BÀI THƠ TRƯỚC GIÓ ĐÔNG

Tôi viết bài thơ trước gió đông
Gởi về đâu? anh đoán ra không?
Về cô má đỏ - khăn quàng tím?
Không phải đâu anh, những chuyện lòng.

Phương ấy chiều nay gió lạnh về
Mưa dầm - gió lốc một trời quê
Má già chân bấm trên nền đất
Tơi, nón lom khom men rặng tre.

Cuối thôn heo hút mái tranh xơ
Bếp ẩm - ngày mưa khói tỏa mù
Tay cóng ai về hơ vội lửa
Cột tre - áo máng, giọt tơi thưa

Đèn thắp lên rồi! Cơn bắc ra
Loanh quanh chỉ những mắm, dưa, cà
Chiều nay - chợt thấy đời vô dụng
Nghe gió lòng thêm gợn xót xa.

HUY TRÂM

IN THE WINTRY WIND

I am writing a poem in the wintry gale.
Where to send it to? There, can you guess?
That rosy-cheeked, the purple-scarf frail?
– No, buddy! It is about my heartfelt distress.

Cold wind blows in that place, this evening
– Homeland in swirl – constant is the rain.
With clayish ground old mom's feet cling;
Palm-leaf hat and coat by the bamboo chain.

Under the ragged thatched roof, in mire,
Smoke from humid fireplace makes her glum;
Back home, her man warms hands on the fire;
His wet coat drips from the bamboo column.

Then the lamp is lit! And the dinner served:
Always are pickles, sauce, same and again.
How life this evening is felt useless, unnerved;
Listening to the wind causes my heart to pain.

Translation by THANH-THANH

Thơ Nhã-Ca

Chuyện mùa đông
Thôi nhắc làm chi những chuyện sầu
Khi lòng chua xót trắng thương đau
Bao nhiêu miền cũ vời xa ấy
Buồn lắm tôi nào quên nổi đâu

Lối ngõ người đi đã cỏ mòn
Câu nguyền thu đã hẹp không gian
Hồn nghe vừa dậy mùa vui cũ
Định nói, lời xem quá ngại ngùng

Ôi gió may về động dấu chân
Trời xưa mây vẫn rộng như lòng
Sân chiều chao nhẹ dăm tờ lá
Và khói sương về cuộn cánh song

Lá thư xanh mát hoen màu lệ
Đôi cánh hoa vàng ép tả tơi
Bấy nhiêu có đủ cho người nhớ
Mà thấy lòng như muốn ngậm ngùi

Đã bảo rằng không kể chuyện sầu
Dối lòng cho dịu chút thương đau
Nhưng ngày đông đó tôi còn thấy
Nên cố quên mà quên được đâu
NHÃ CA

The Winterly Story 

Well, what should I recall the sad stories for
While my heart is still full of dolor, why more?
How many of those old far-away so unkind
Alas! I haven’t been able to erase from my mind! 

The grass had worn under your feet in persistence
And your promises had shortened the distance;
I felt in my soul the old merry season to arise,
Intending to speak, but scrupled through tries.

Oh the autumnal breeze moved the footprints alright,
The old sky’s clouds were still ample as my plight.
Some leaves softly swung in the evening courtyard,
And smog blurred outside my windows barred.

The blue love letter was stained, the color of tears;
A few pressed yellow flowers tattered through years.
Are those tokens sufficient for one to conceive
So that my innermost feelings seem to grieve.

I told myself the sad stories no longer to relate
(Just deceived my heart, tried the pain to abate!)
However, that winter I did still feel the past span;
That is why the more I try to forget the less I can.

Translation by THANH-THANH

XE TỰ ĐỘNG RENAULT SYMBIOZ CỦA PHÁP

XE TỰ ĐỘNG RENAULT SYMBIOZ CỦA PHÁP

Đối với người Mỹ, xe hơi Pháp là một loại hàng hóa… xa lạ. Rất hiếm khi thấy được một chiếc xe mang tên Pháp chạy trên các con đường phố Hoa Kỳ. Tương tự như vậy đối với người Việt ở Mỹ, chỉ có những người lớn tuổi, từng sống ở Sài Gòn trước 1975, mới nhớ ra những cái tên của những model xe hơi Pháp vang bóng một thời như: Renault, Citroen, Peugeot…

Thực ra, các hãng xe Pháp dù vắng bóng tại thị trường Mỹ, nhưng vẫn hiện diện khá mạnh tại Châu Âu và một số quốc gia Châu Á. Và mới đây, tại Hội chợ xe hơi The Frankfurt Auto Show 2017 diễn ra vào trung tuần Tháng Chín tại Đức, hãng xe Renault của Pháp vừa mới trình làng mô hình về một chiếc xe tự động trong tương lai, gây chú ý dư luận toàn cầu: chiếc Symbioz.

Dư luận chú ý đến chiếc Symbioz vì ý tưởng rất sáng tạo của hãng Renault đã đưa vào chiếc xe của tương lai này. Nó làm mọi người gợi nhớ đến sự sáng tạo trong nghệ thuật của người Pháp, điều đã làm cho nước Pháp có một nền văn hóa đáng kiêng nể.

Symbioz là một chiếc xe của tương lai. Nó có khả năng tự động lái hoàn toàn. Những chiếc xe tự động sẽ làm cho những cuốn phim giả tưởng của thế kỷ trước trở thành hiện thực, với cảnh những người ngồi trong xe thảnh thơi xem báo, trò chuyện với nhau, trong khi những chiếc xe tự động đưa mình đến đích.

Những ai quen thuộc với lĩnh vực xe hơi tự động hóa sẽ nhận thấy nhiều ý tưởng mới lạ trong những năm mới đây. Một trong những ý tưởng thường gặp, đó là bên trong của những chiếc xe tự động được thiết kế giống như là một căn phòng khách của một ngôi nhà. Có những chiếc ghế ngồi thật là sang trọng, thoái mái. Người ngồi trên xe đối diện với nhau, chứ không phải cùng hướng về phía trước như xe hơi bình thường. Và có nhiều màn hình, để những người ngồi trên xe thoải mái xem phim, lướt internet giải trí như ở nhà.

Thế nhưng, chiếc Renault Symbioz đẩy ý tưởng này đi xa thêm một bước nữa: chiếc xe trở thành một phần của căn nhà. Nói một cách khác, khi cần, nó có thể biến thành một căn phòng thêm vào căn nhà đang có sẵn.

Theo trang web chuyên ngành xe hơi www.motortrend.com, để thực hiện được điều này, Symbioz được thiết kế không quá to, cũng không quá nhỏ: dài 15.4 ft, rộng 6.5 ft, cao 4.4 ft (# 5m x 2m x 1.5 m). Bên trong xe là những vật liệu tiện nghi làm bằng gỗ, đá cẩm thạch, nỉ, sứ. Mui xe làm bằng thủy tinh, và bỏ cả kết cấu khung thân xe hình chữ B thường thấy, nên bên trong nhìn ra rất thoáng đãng.

Một version của Symbioz được gọi là xe thử nghiệm, dự kiến sẽ chính thức ra đời vào năm 2023. Khi lái bình thường, người lái cho thể chọn giữa hai tiêu chuẩn: “comfort” và “sport.” Người lái xe có thể chuyển đổi giữa lái thông thường sang lái tự động bằng một nút nhấn ở giữa tay lái.

Khi xe vận hành tự động hoàn toàn, tay lái được xếp lại để có nhiều khoảng trống trong xe hơn cho hành khách. Có đến ba cách sắp xếp khoảng trống trong xe, nhưng nói chung là kiểu nào cũng khiến người trên xe có cảm giác tiện nghi như đang ngồi trong phòng khách ở nhà vậy.

Một version khác của Symbioz dự trù sẽ được ra mắt vào năm 2030, với phần trong xe còn tinh vi hơn nữa. Trong cabin thật rộng rãi, một màn hình OLED đặt trước mặt người lái. Ghế có thể xoay 180 độ, bàn làm bằng khung thép với mặt đá cẩm thạch. Một màn hình cảm biến đặt ngay nơi dây an toàn để điều khiển nhiệt độ, cùng những kỹ thuật nối mạng.

Cả hai model kể trên đều có thể tự động hóa đến cấp 4, có nghĩa là xe tự động điều khiển hoàn toàn trên đường phố: đổi lane, quẹo trái phải, tự định hướng giữa dòng xe cộ. Những người trong xe thoải mái đọc sách báo, xem tivi, hay làm việc trong khi xe di chuyển. Trong trường hợp xe gặp những tình huống không thể “tự giải quyết” được, nó sẽ tìm cách tắp vào, đậu ở một vị trí an toàn trên lề đường và… chờ lệnh !


Mặc dù công suất không phải là ưu tiên số một của xe tự động, nhưng Symbioz sử dụng hai mô tơ điện thể tạo ra công suất tới 671 mã lực. Mỗi mô tơ này dẫn đến chạy một bánh sau. Symbioz version 2023 có độ gia tốc từ 0-62 mph chỉ trong vòng 6 giây, và khoảng cách di chuyển sau một lần sạc là 310 miles. Những tính năng tương đương này với những chiếc xe điện tốt nhất đang có trên thị trường hiện nay. Và version 2030 sẽ còn cải tiến thêm những động tác vận hành này lên cao hơn nữa.


Như đã nói ở trên, Symbioz được thiết kế để trở thành một phần của căn nhà của chủ nhân nó. Từ bên ngoài đến bên trong xe, Symbioz tạo cảm giác cho chủ nhân ngồi trên nó như đang ở nhà. Khi về đến nhà, nó có thể đậu sát bên cạnh nhà để trở thành một phòng phụ trội. Hoặc cũng có thể đưa nó lên tầng lầu hoặc trên tận mái, vừa là chỗ đậu xe, vừa là một căn phòng phụ trội nữa.


Một điểm độc đáo nữa là cả xe lẫn nhà đều kết nối chung vào mạng điện năng chung. Symbioz có thể sử dụng điện năng của nhà để sạc bình điện, hoặc trở thành máy phát điện cho nhà sử dụng. Trong những lúc nhà bị cúp điện tạm thời, hoặc trong giờ cao điểm giá điện cao, tính năng này sẽ được sử dụng một cách có hiệu quả.

Nhìn tổng quát, ý tưởng thiết kế của Renault Symbioz quả là độc đáo thiệt! Một chiếc xe tự động lái đưa mình đó đây. Khi về nhà thì biến thành một căn phòng phụ trợ, và có cả chức năng máy phát điện di động luôn !
Một chiếc xe mà hữu dụng đến như thế thì còn gì bằng. Mà năm 2023, hay 2030 cũng đâu còn xa xôi chi nữa. Chỉ chừng một thập kỷ nữa thôi, những điều mà các Tiểu thuyết gia khoa học viễn tưởng của thế kỷ trước phải dùng trí để tưởng tượng ra sẽ trở thành hiện thực.

Nối tiếp với xe điện, xe điện tự động giờ đây đã trở thành một tương lai xán lạn cho ngành công nghiệp xe hơi hướng tới. Sẽ còn tốn nhiều giấy mực cho chủ đề này. Không chỉ ở Mỹ, mà các nhà chế tạo xe hơi Châu Âu cũng đang ráo riết đầu tư, chạy đua cho ra đời những mẫu xe tự động của tương lai. Trong số đó, Symbioz đang là một điểm sáng thật đáng khen đến từ Pháp.


Hết.

M Ỹ ĐE C ẮT VI ỆN TR Ợ, PAKISTAN DỌA CHO CẢ THẾ GIỚI BIẾT SỰ THẬT

M Ỹ ĐE C ẮT VI ỆN TR Ợ, PAKISTAN DỌA CHO CẢ THẾ GIỚI BIẾT SỰ THẬT

Dân trí . Không lâu sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc Pakistan dung túng cho khủng bố và dọa cắt viện trợ, Ngoại trưởng Pakistan nói rằng cả thế giới sắp được biết “sự thật”.
>> Loạt động thái cứng rắn của Tổng thống Trump trong ngày đầu năm mới
>> Phía sau khoản chi hào phóng của Trung Quốc vào thị trấn ven biển Pakistan

 

Ngoại trưởng Pakistan Khawaja Asif (Ảnh: EPA)

Trong một bình luận đầu năm mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ có những chỉ trích gay gắt nhằm vào Pakistan. Nhà lãnh đạo Mỹ viết trên Twitter: “Mỹ thật dại dột khi viện trợ 33 tỷ USD cho Pakistan trong 15 năm qua. Và họ không mang lại cho chúng ta bất kỳ điều gì ngoài những lời dối trá và lừa đảo. Họ nghĩ rằng các nhà lãnh đạo của chúng ta là những tên ngốc. Họ (Pakistan) đã cung cấp nơi trú ẩn cho những kẻ khủng bố mà Mỹ đang truy lùng ở Afghanistan. Sẽ không còn như vậy nữa”.

Tổng thống Mỹ Donald Trump nói Mỹ đã dại dột khi viện trợ hơn 33 tỷ USD suốt 15 năm qua cho Pakistan. (Ảnh: Twitter)

Đáp trả những cáo buộc này, Ngoại trưởng Pakistan Khawaja Asif cho biết, chính quyền Pakistan đang chuẩn bị câu trả lời "sẽ khiến thế giới biết sự thật".

Báo Dawn của Pakistan sau đó cho biết, Bộ Ngoại giao nước này cũng đã triệu tập Đại sứ Mỹ song hiện chưa có thông cáo nào liên quan đến nội dung của đợt triệu tập đột xuất này.

Trong khi đó, đáp trả chỉ trích “có đi, không có lại” của Tổng thống Mỹ, Bộ trưởng Quốc phòng Pakistan Khurram Dastgir-Khan nói rằng, Mỹ đã được sử dụng các căn cứ quân sự, hạ tầng liên lạc trên không, trên bộ và hợp tác tình báo “miễn phí” ở Pakistan suốt 16 năm qua, nhưng đổi lại Mỹ chỉ mang lại cho Pakistan “những lời chỉ trích và sự hoài nghi”.

Mối quan hệ giữa Pakistan và Mỹ ngày càng có chiều hướng xấu đi kể từ khi ông Trump nhậm chức tổng thống Mỹ hồi cuối tháng 1. Trước đó, Pakistan từng là 1 trong 16 quốc gia được Mỹ coi là “các đồng minh lớn ngoài NATO” và nhận được nhiều ưu đãi từ Washington. Theo truyền thông Mỹ, Pakistan đã nhận 33 tỷ USD tiền viện trợ từ Mỹ kể từ năm 2002.

Minh Phương

Theo NDTV

 

TI ỂU T Ử * TH ẰNG D ÂN VI ỆT

TI ỂU T Ử * TH ẰNG D ÂN VI ỆT

Thằng dân đứng... đái.

Trong chuyện phiếm này, tôi gọi “thời chú Sam” để chỉ miền Nam trước Tháng Tư năm 1975 và “thời bác Hồ” để chỉ miền Nam dài dài sau đó. Cho thấy miền Nam trước khi có chú, rồi sau khi có bác thay thế nhau chăm sóc tận tình. Thật là… đại phước! Ở xứ nào không biết, chớ ở Việt Nam xưa nay người dân vẫn được coi như không có… kí lô nào hết, mặc dù họ đông như kiến!

“…Lâu nay rất hiếm ai trên tư cách người dân mà viết ra trung thực được nỗi lòng và những suy nghĩ của dân Việt đã và đang sống quằn quại đau thương trong giai đoạn cận và hiện đại đến như bài viết này…” (gypzy-63@yahoo.com)

Hồi thời Pháp thuộc (phải lấy thời này để làm cái mốc cho thời chú Sam và thời bác Hồ. Bởi vì không có Pháp thuộc thì làm gì có bác Hồ, làm gì có chú Sam?), có “ông Tây bà Ðầm” ăn trên ngồi trốc. Người dân sanh ra vốn… thấp cổ bé miệng, không ngóc đầu lên được. Văn chương hồi đó hay viết “dân ngu khu đen” nghe thật miệt thị nhưng lại diễn tả rất rõ nét vị-trí… sát đất của người dân (chỉ có ngồi lê dưới đất nên khu mới đen như vậy!) và xác nhận với chính sách ngu dân thời ấy, người dân ngu là cái chắc.

Câu “dân ngu khu đen” cũng từ từ biến thể cho hợp thời trang ngôn ngữ, và trở thành “dân đen” cộc lốc. Không… sáng sủa hơn bao nhiêu, nhưng bớt được tiếng “ngu” cũng đã là một…tiến bộ. Không phải nhờ vậy mà người dân khôn ra, lẽ dĩ nhiên. Nhưng hai tiếng “dân đen” nói lên rõ rệt sự khác biệt giữa dân bản xứ da vàng và nhà cầm quyền hồi đó, toàn là dân da trắng! Người dân hồi đó được thực dân gọi một cách miệt thị: cu-li, nhà quê. Dù anh có ăn học, dù anh có nghề nghiệp, người da trắng vẫn coi anh là cu-li là nhà quê tuốt.

Nhớ lại một hôm, anh tôi và tôi đạp xe đi dạo bến tàu Sạc-ne (sau được gọi là bến Chương Dương, và sau này nữa tên là… Tôn Ðức Thắng!) thấy hai tên lính lê-dương (légionnaire) Pháp to như cái tủ đứng, ngồi chồng lên nhau trên một chiếc xích-lô đạp, làm chổng bánh sau lên. Anh phu xích-lô ốm tong ốm teo, không biết làm sao để giải thích rằng ảnh không thể nào chở được hai người, vì ảnh nhẹ quá. Ảnh bèn cầu cứu chúng tôi. 

Có lẽ ảnh thấy chúng tôi có vẻ học sinh sinh viên chắc biết ít nhiều tiếng Pháp nên nhờ thông ngôn. Anh tôi “ra tay nghĩa hiệp” can thiệp. Một tên lê-dương túm ngực anh tôi, sừng sộ bằng tiếng Pháp: “Ði chỗ khác! Ðồ cu li khốn nạn!” Dĩ nhiên chúng tôi không đợi nói thêm một tiếng, vội vã phóng lên xe, đạp đi. Một đỗi xa nhìn lại thấy một thằng lê-dương đạp xích-lô chở một thằng lê-dương chạy vù vù, cười hắc hắc! Còn anh cu li xích-lô thì hổn hển chạy bộ phía sau, chẳng nói chẳng rằng… Những hình ảnh đó bây giờ nhớ lại, đã sáu chục năm qua mà sao lòng vẫn còn nghe căm phẫn!

Sau Hiệp Ðịnh Genève, Pháp… phú-lơ-căng (âm tiếng Pháp “Foutre le camp” = dông mất – rất thông dụng thời đó) Việt Nam bị chia làm đôi, lấy sông Bến Hải làm ranh giới. Người dân miền Bắc sống với cái-gọi-là tự do của miền Bắc. Người dân miền Nam cũng có cái tự do riêng của miền Nam. Cũng là “tự do” cả nhưng trong hình thức rất nhiều dị-biệt. Bắc Nam bỗng trở thành hai xứ lạ hoắc nhau! Tuy nhiên, dù đất nước bị chia hai, cái “khối” người dân không có gì thay đổi, nghĩa là vẫn còn nguyên là những con cờ…

Rồi miền Nam có ông vua Bảo Ðại – chuyên sống ở Pháp – vì thương dân nên gởi ông Diệm về Việt Nam tham chánh. (Ông vua này thì người dân biết từ lâu. Ít ra cũng biết… tên!). Rồi có ông Diệm, vì thương dân nên… lật ông Bảo Ðại rồi lên làm tổng thống (ông này thì người dân chỉ mới biết khi ổng trèo lên ghế tổng thống. Cứ nghe ra rả hằng ngày “Toàn dân nhớ ơn Ngô tổng thống,” không biết rồi cũng phải biết!) Rồi có chú Sam, vì thương dân Việt Nam, ra tay giúp đỡ ông Diệm hết mình. Người dân bắt đầu biết đến chú Sam với lá cờ nhiều sao và hình vẽ hai bàn tay nắm lấy nhau được dán lên nhiều món hàng ngoại quốc nhập cảng. Nhìn cái nhãn, người ta hiểu đơn giản là bàn tay chú Sam nắm bàn tay người bạn mà chú giúp đỡ. Chẳng nghe ai thắc mắc: “Chú Sam muốn nói chú giúp mình hay chú muốn nói tao bắt mày phải đi theo tao?” Người dân miền Nam vốn… thiệt thà!

Bây giờ người dân hết là dân đen. Không phải được… đổi màu như người dân miền Bắc, mà là được tẩy sạch trong từ ngữ miền Nam. Tuy nhiên tùy hoàn cảnh, tùy trường hợp, tùy tâm trạng mà người ta cũng có gọi người dân bằng “thằng dân,” nghe hơi nặng một chút. Nhưng riết rồi “người dân” hay “thằng dân” đều nghe cũng… xêm xêm (âm tiếng Mỹ “same same” = như nhau). Bởi vì, nặng nhẹ gì thì người dân cũng đã quen được coi như không có ký lô nào hết xưa nay! Lâu lâu người dân cũng nghe các chánh trị gia gọi mình là “khối quảng đại quần chúng” nghe thật… rổn rảng khó hiểu nhưng lại khoái lỗ tai, hoặc gọi là “toàn thể nhân dân” rất nho nhã nhẹ nhàng, và lắm khi gọi “đồng bào thân mến” nghe thật là… âu yếm!

Thật tình, người dân vào thời này bắt đầu thấy rằng mình coi vậy mà cũng “có giá.” Hết còn nghe gọi người “dân” cộc lốc, mà lại được ghép vào với tiếng “công” oai vệ để trở thành “công dân.” Không có gì, nhưng mang thêm chữ “công” vẫn thấy quan trọng như “công chức,” “công sở,” “công khố,” “công an”… Những thứ “công” làm toát ra sự “chẳng có thằng nào dám đụng tới.” Sướng chớ! Mà thật vậy, có ai dám gọi “thằng công dân” đâu?

Thường thì gọi “người công dân” hay ít lắm cũng gọi “anh công dân” (chưa nghe ai gọi “ông công dân.” Có lẽ tại vì gọi như vậy, người ta sẽ nghĩ là có “ẩn ý nhạo báng”!)Từ ngày mang “chức” công dân, người dân được nhà nước chiếu cố… “đậm.” Ngày nào cũng kêu gọi “Này công dân ơi! Quốc gia đến ngày giải phóng…” Rồi gần đến ngày bầu cử tổng thống, dân biểu, v.v… luôn luôn được nhắc nhở “đi làm bổn phận công dân.”

Nhân nói đến vụ bầu cử, phải thấy lúc đó người dân được… trọng vọng đến mức nào. Các ứng cử viên hay các liên danh ứng cử, trong thời gian vận động bầu cử, đều hết lời “o bế ”người dân. Hằng ngày, trên truyền thanh truyền hình, trên báo chí bích chương… họ cúi xuống nâng người dân lên như nâng trứng mỏng, nói ngon nói ngọt để người dân bầu cho họ. 

Còn khuyên “nên chọn mặt gởi vàng,” làm cho người dân thấy tự nhiên mình… giàu ngang xương! Cái lá phiếu trong tay người dân – bằng giấy – coi vậy… mà nặng ký! Sau bầu cử, người dân được trả về cương vị bình thường của người dân, cộng thêm những người bị thất cử. Những người này, không cần hỏi ý kiến ai, cứ “đánh trống thổi kèn” tuyên bố rân lên rằng “Chúng tôi đứng về phe người dân để đối lập với chánh quyền!” Làm như hễ là dân là phải đối lập với chánh quyền vậy! Cũng chẳng thấy có người dân nào đứng lên phản đối. Ðã nói: người dân miền Nam vốn… thiệt thà!

Bỗng một hôm, “người ta” đảo chánh ông Diệm. Người dân ngơ ngác bởi vì trái với những lần bầu bán, lần này người dân không được ai “hỏi thăm” hết, thậm chí chẳng nghe ai tuyên bố theo… truyền thống rằng “đảo chánh vì dân”! Thì ra, “người ta” toàn là tướng tá, binh chủng này binh chủng nọ. Họ không phải… dân! “Họ” đảo rồi, lại đảo nữa. Cuối cùng cũng lật được ông Diệm. Lần này, người dân thấy có vẻ an toàn nên cũng xuống đường hoan hô. Thật ra, trong thời đệ nhứt Cộng Hòa, người dân đâu có bị chèn ép đè đầu cỡi cổ bóc lột tơi bời như thời Pháp thuộc.

 Người dân chỉ “ngứa con mắt” ở cái lối trịch thượng ăn trên ngồi trốc quá lố lăng của gia đình ông Diệm, cộng thêm hành động kỳ thị tôn giáo quá lộ liễu. Vì vậy, khi ông Diệm và gia đình bị lật xuống, người dân thấy như được… nhổ cái gai trong con mắt, cho nên họ cũng vỗ tay hoan hỉ! Tiếp theo là mấy ông tướng, ông tá đảo chánh nhau, đảo qua đảo lại. Người dân vẫn bị cho ra rìa, nên đứng ở bên ngoài xem như xem tuồng hài hước trên sân khấu. Vở tuồng đang diễn bỗng bị chú Sam núp ở đâu đó giựt dây hạ màn! Người dân ngẩn ngơ, rồi cũng… xách đít “đi chỗ khác chơi” để “người ta” làm chánh trị! Thật ra, vào thời điểm đó, miền Nam còn được cái may là có một người trong giới lãnh đạo “biết” nghĩ đến dân: đó là ông tướng tầu bay Nguyễn Cao Kỳ. 

Khi nắm chánh quyền, ông tuyên bố và cho kẻ khẩu hiệu đầy đường: “Chính phủ Nguyễn Cao Kỳ là chính phủ của dân nghèo.” Thật là ngạc nhiên đến… ngỡ ngàng! Người dân nào đã lỡ giàu bỗng thấy mình thuộc vào loại… vô chánh phủ nên cứ phập phồng lo sợ, còn người dân nghèo thì lại bâng khuâng không dám hoan hô vì không biết mình có thuộc vào cái… “típ” nghèo mà ông tướng đã tuyên bố không? Bởi vì có hạng nghèo xơ nghèo xác, có hạng nghèo rớt mồng tơi, có hạng nghèo mạt rệp, có hạng nghèo kiết, v.v… Thành ra, lời tuyên bố rất “nổ” này của ông tướng giống như cục đá nhỏ rơi xuống mặc nước hồ, nghe cái chũm rồi… hết! Tuy nhiên, lần đầu tiên người dân thấy mình được đứng chung với chánh quyền – dù chỉ là trên khẩu hiệu – cũng thấy có chút gì an ủi!

Rồi chú Sam ồ ạt đổ quân và đồ “PX “ lên miền Nam mà chẳng thấy có “trưng cầu dân ý.” Người xưa nói “ý dân là ý Trời.” Người nay cầm quyền, đã không cần đến ý dân thì đâu có ông nào nói với chú Sam: “Thưa chú, ông bà tôi nói như vầy… như vầy…”Cho dù có ai nói cho chú Sam thì cũng chỉ làm cho chú cười văng… sơ-uynh-gum, bởi vì chú đâu có tin. Chú đã từng bay lên trời, bay lên cung trăng, bay lên bay xuống như ăn hamburger hằng bữa… chú đã gặp ông Trời đâu mà tin! Vả lại xưa nay chú Sam chỉ thấy ý của chú là “năm bờ oan,” chú đâu cần hỏi ý kiến của ai khác. Chú cứ nhắm mắt đưa quân vào miền Nam như đi… vào chỗ không người. Chẳng có một người dân nào đứng lên phản đối. “Họ” – người dân – nói: “Mấy ổng (ám chỉ nhà cầm quyền) đã ô-kê Salem với chú Sam rồi, mình có la nô-gút nô-gút (no good! no good!) chỉ có… chó nó nghe!” Trong “thời chú Sam,” mặc dù đang đánh giặc với Bắc Việt, người dân vẫn đi lại thong thả, miễn là đừng… lội sông Bến Hải để ra ngoài Bắc. Năm khi mười họa mới bị hỏi căn cước. Trong trường hợp vào ra ở các “lãnh địa” của chú Sam thì lúc nào người dân cũng bị chú lính của chú Sam hỏi giấy bằng tiếng Việt bỏ sai dấu: “Cán cuốc! Cán cuốc!” Chẳng thấy người dân nào… cười!

Ngoài ra thì đời sống của người dân rất tự do thoải mái. Tự do buôn bán. Ðồ PX (dân gọi là pi-éc – là các mặt hàng nhập vào Việt Nam bán riêng cho quân đội chú Sam, không có thuế nên giá rẻ – lính chú Sam mua ra bán lại cho dân) tràn ngập các chợ trời. Còn hàng hóa sản xuất trong xứ cũng bán đầy các chợ các phố. Tự do ngôn luận, in sách, ra báo. Thật tình, ở đây có… lạm phát: báo đủ loại – báo ngày, báo tuần, báo tháng… khoảng chừng trên 30 tờ! Người dân đọc… mờ con mắt luôn! Cuộc sống tương đối dễ chịu, dễ…thở. Ðùng một cái, Việt Cộng tổng tấn công ngay trong ngày Tết Mậu Thân. Chúng tin tưởng rằng “toàn dân miền Nam sẽ nổi dậy lật đổ chánh quyền!” Té ra người dân vì sợ nên chỉ lo bồng bế nhau chạy! Lần đó, Việt Cộng thất bại nặng. Lần đó, người dân thật sự thấy tận mắt Việt Cộng là ai, để sau đó biến sợ hãi thành căm thù. Chỉ cần một ngòi nổ là nó bùng lên để “quạt” cho Việt Cộng một đòn “chí tử.” Vậy mà không thấy chú Sam… nhúc nhích một ngón tay! Chú không đánh trả. Ðã đành. Chú còn ngăn không cho quân đội quốc gia đánh trả. Chú đi một nước cờ mà không ai hiểu gì hết! Và lần đó người dân nhìn chú Sam bằng một con mắt khác. Họ nói: “Không biết cái thằng cha chú Sam này muốn cái gì?Thiệt là ngược đời! Kẻ thù thì mình biết rõ còn thằng bạn đồng minh nhai sơ-huynh-gum này thì mình…mù tịt!”
Từ chỗ nhận định nói trên, người dân bắt đầu nghi ngờ cái ý nghĩa của hai bàn tay nắm lấy nhau dưới lá cờ nhiều sao làm nền cho loại nhãn dán trên các đồ viện trợ. Ai cũng nghĩ rằng cái nhãn đó có… hai mặt. Giống như chú Sam, chú cứ phải nhai sơ-huynh-gum liền tù tì để không ai “bắt gân mặt” mà đoán chú đang nghĩ gì, bởi vì chú muốn giấu “cái mặt bên kia” của chú, không phải giấu với địch mà giấu với thằng bạn đồng minh! Thế mới đau!
Rồi vì không còn tin tưởng nữa, người dân lo… thủ. Ai cũng dự trữ đồ ăn! Có tiền thì trữ nhiều, không tiền thì chạy nợ để trữ chút chút. Cho nó “ăn chắc,” bởi vì thằng cha chú Sam này coi vậy mà không phải vậy! Tình trạng nhập nhằng này kéo dài tới hiệp định gì gì đó ở Paris. Tiếp theo là lính chú Sam “gô hôm” từ từ, trước sự dửng dưng của người dân, bởi vì họ đã lật tẩy “cái mặt bên kia” của chú. Cái nhãn “hai bàn tay nắm lấy nhau” không bị mưa mà nó cũng tróc, giống như đồ hàng mã!
Rồi thì “cơm không lành canh không ngọt” giữa chú Sam và ông Thiệu (tổng thống đệ nhị Cộng Hòa – xin nhắc lại cho những ai không… muốn nhớ!) Ðùng một cái, ông Thiệu ra lịnh bỏ Pleiku/Kontum, rút hết quân về vùng Duyên Hải. Quân đội và dân chúng ngạc nhiên đến bàng hoàng, bởi vì đã bị Việt cộng tấn công đâu mà phải rút? Còn phía Việt Cộng thì… giật mình vội vã “nâng cao cảnh giác,” nín thở bất động, bởi vì không biết ‘”hằng ngụy ác ôn này định giở trò gì đây?” Người ta đồn (hồi này, tin đồn đi nhanh hơn hỏa tiễn và người dân miền Nam chỉ sống bằng… tin đồn!) rằng ông Thiệu giận lẫy thằng bạn đồng minh “xỏ lá” nên chơi một cú cho nó xanh mặt! Không biết chú Sam có xanh mặt hay không chớ thằng dân thì xanh mặt dài dài… Bởi vì không biết không hiểu gì hết. Cứ thấy quân đội tự nhiên rút chạy là cắm đầu chạy! Mà có hỏi quân đội thì – than ôi! – quân đội cũng bù trất! Vậy là kinh hoàng, là hỗn loạn! Vậy là cứ… nhắm mắt chạy. Càng chạy càng sợ! Càng sợ càng chạy! Người dân giống như những con cờ bị người chơi cờ hất trọn bàn cờ xuống đất, văng tung tóe khắp nơi, rơi vào hốc vào kẹt, rơi vào lỗ cống đường mương… Ai biết?Ai thèm biết? Nghĩ mà thương cho người dân miền Nam “sanh chẳng gặp thời”… Từ miền Trung dài vô Sài Gòn, chỗ nào cũng thấy chạy. Dân chạy trước. Phía sau dân là quân đội. Phía sau quân đội, xa thật xa, là Việt Cộng. Họ đã mất thời gian “điều nghiên tình hình” để nhận thấy hiện tượng “ngụy quân” rút đi là có thật. Thế là “ta” xua quân chạy theo “tóe phở” nhưng vẫn cứ láo phét rằng “quân ta đuổi chúng nó chạy… tóe khói”! Tình trạng hỗn loạn này được tiếp nối bằng sự ồ ạt di tản ra… biển Ðông. Cũng là chạy nhưng chạy ra khỏi xứ! “Thời chú Sam” được hạ màn vào cuối Tháng Tư năm 1975. Màn không được hạ từ từ theo đúng “điệu nghệ sân khấu” với giàn kèn đồng thổi bản “ò e rô be đánh đu”! Màn bị hạ… cái rẹt như bị đứt dây, bởi vì anh hạ màn… bỏ mẹ nó xuống cho rồi để còn vắt giò lên cổ chạy cho kịp nhảy lên chiếc trực thăng di tản cuối cùng! Chú Sam “gô hom” để lại miền Nam vô số sơ-huynh-gum đã… nhai rồi và một lô con lai, có trắng có đen… gọi là kỷ niệm!
Ðây nói về người dân vào “thời bác Hồ”.. .“Thời bác Hồ” được… kéo màn khai diễn bằng một hình ảnh lẽ ra phải hào hùng, nhưng mấy anh Bắc Việt đã dàn cảnh vụng về cho nên đã trở thành ra lố bịch. Số là…
Ngày 30 Tháng Tư năm 1975, cổng vào dinh Ðộc Lập đã được mở rộng để “đón tiếp các anh em Giải Phóng,” sau lời tuyên bố đầu hàng của ông Dương văn Minh. Thay vì cứ đường hoàng oai vệ tiến thẳng vào dinh – vì là người thắng trận – mấy ông Bắc Việt đã dàn cảnh bằng cách đóng cổng lại để cho một xe tăng mang cờ giải phóng ủi sập rồi ngất ngưởng… bò vào bên trong như một thằng say. Báo chí, truyền hình chụp ảnh quay phim liền tù tì, cho thế giới thấy rằng “chính quân đội và nhân dân ta đã tiến công ủi sập chính quyền miền Nam.” Trong màn diễn xuất đó, họ quên mất người dân nên chỉ thấy có lèo tèo mấy anh giải phóng! Trong lúc đó, dân chúng – khá đông – đứng xa xa nhìn một cách bàng quan, không hiểu “tại sao không chạy thẳng cha nó vô cho rồi, chớ đóng cổng làm chi để rồi phải ủi sập mới vô được, thiệt… làm chuyện ruồi bu!”
Tiếp theo là lá cờ Giải Phóng Miền Nam lớn bằng tấm chiếu phe phẩy trên nóc dinh giống như người chạy việt dã vừa về tới đích. Và tiếp theo là hai câu đối thoại đáng “đi vào lịch sử”: Khi được ông Dương Văn Minh – vị tổng thống… phù du nhứt lịch sử – nói: “Mời các ông ngồi vào bàn để chúng tôi bàn giao,” một ông… nón cối Bắc Việt “phang”cho một câu “Bàn giao cái gì?Các anh thua trận, đầu hàng vô điều kiện mà còn cái gì để bàn giao?”

Không biết những người miền Nam có mặt lúc đó – tổng thống, tổng bộ trưởng v. v… – có nghe “đau như hoạn”? Vậy là… giải phóng! Người dân cũng có vỗ tay. Hết chạy loạn là… vui rồi. Hết giặc, con cái hết đi lính… là vui rồi. Một phóng viên miền Bắc phỏng vấn một bà già miền Nam: “Thế… bà má có vui không nào?” Trả lời: “Ờ… vui chớ! Nhờ có mấy ông giải phóng về kịp nên mới yên! Chớ không, tụi Việt Cộng nó pháo kích riết chắc chết quá!” Ở một nơi khác, phỏng vấn một anh xích lô, anh ta trả lời: “Vui chớ sao không vui! Ðạp xích lô lúc nào cũng bị tụi nó nghi là Việt Cộng.” Rồi anh chỉ vào mặt mình: “Anh coi!

 Mặt tui vầy mà là Việt Cộng à?” Mà vui thật! Ở Sài Gòn đông lắm. Thiên hạ đi đầy đường. Xe hơi, xe gắn máy, xe đạp… nối đuôi nhau nhích nhích. Vậy mà chẳng thấy ai gây gổ với ai , cũng chẳng nghe ai nóng nảy tin một tiếng kèn! Ðó là lần đầu tiên người dân tự động“xuống đường,” không phải để đấu tranh mà là để đi coi… bộ đội! Cũng giống như đi coi chợ phiên sở thú. Vui lắm! Gánh hát mới khai diễn chưa kịp đánh trống thổi kèn quảng cáo mời mọc mà đã được khán giả bốn phương kéo tới xem thật đông như vậy thì thật là… “thành công, thành công, đại thành công!” Người dân cũng thấy khoái bởi vì toàn là đào kép mới- cái gì lạ cũng hấp dẫn – và bởi vì được đi coi…thả giàn.


Sau mấy lớp hài hước mở màn như chuyện mấy anh bộ đội nói dóc nói phét “Hà Nội cái gì cũng có,” chuyện “nhà ỉa nhà đái… trong xô”…, sân khấu bỗng chuyển sang bi hài kịch mà trong đó người dân được kịch tác gia cách mạng đẩy lên đóng vai chánh! Người dân ngạc nhiên dở khóc dở cười… Vai chánh đó có cái tên nghe lạ hoắc: “nhân dân làm chủ”! Từ một tay ngang bước lên sân khấu, dĩ nhiên là cần được các đạo diễn chăm sóc dạy dỗ tận tình để người dân được…lột xác biến thành kịch sĩ.


Ðầu tiên, người dân được mang một cái tên khác, đúng với điệu nghệ kịch trường: tên “Nhân Dân” (xưa nay, trong giới cải lương kịch nghệ có… truyền thống là khi đã “đi hát” thì người ta thường lấy một cái tên khác đẹp hơn kêu hơn là cái tên cúng cơm. Vậy mới là nghệ sĩ!) Rồi “cái” nhân dân đó được dạy hô khẩu hiệu – đó là những bài bản… gốc của cách mạng mà ai ai cũng phải biết hát, cũng như trong giới cải lương kép độc hay hề gì cũng phải rành “sáu câu”… Ðại khái, chỉ có mấy khẩu hiệu như “vĩ đại, vĩ đại, vĩ đại,” như “muôn năm, muôn năm, muôn năm,” như “sống mãi, sống mãi, sống mãi.” Vậy mà không phải dễ! Phải hô cùng một lúc và hô cho đúng nhịp. Hô lỏn chỏn là “có vấn đề đấy nhá!” Tiếp theo là tập vỗ tay. “À… vỗ tay cũng phải tập chứ! Có phải như thời Mỹ Ngụy đâu mà các anh các chị muốn vỗ thế nào là vỗ. Muốn làm chủ, nhân dân phải tập cả vỗ tay nữa cơ!” Thế là học vỗ tay: mọi người trong hội trường cùng vỗ một lúc, không cần khoái tỷ hay thích thú gì ráo, chỉ cần thấy anh cán bộ đang nói bỗng ngừng lại vỗ tay, là ta vỗ tay thôi!


Tiếp theo là đi học tập ba hôm về đường lối chủ trương của cách mạng. Thượng vàng hạ cám gì cũng phải học tập ráo. Cùng ngồi chung với nhau – thường thì ngồi dưới đất vì không có đủ băng đủ ghế, và vì không đủ chỗ nên ngồi cả ra hàng ba, ra sân – cùng nghe chung những gì mấy cán bộ nói. Và vì mấy cha cán bộ nói dài quá, lại thay nhau nói cùng một đề tài bằng những lời lẽ y chang như nhau nên người “nhân dân,” kẻ trước người sau, cùng chung nhau… ngáp! Suy cho cùng, ngáp cũng là một cách… phát biểu. Nó nói lên sự mệt mỏi chán chường.

Về sau, khi đã…“quen nước quen cái” với những buổi hội họp học tập, với cái gọi là “đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý”… cách “phát biểu” độc đáo đó đã được người dân “triển khai” rất thoải mái, không phải giơ tay xin phép ai hết và cũng không sợ bị quy tội “bôi bác không khí nghiêm túc của hội trường.” Ðể thấy “trong chế độ ta, nhân dân vẫn làm chủ… cái ngáp của mình đấy chứ!” Tiếp theo (trong “thời bác Hồ,” lúc nào cũng có một sự “tiếp theo” nghĩa là chẳng bao giờ thấy một sự ngưng nghỉ, cứ “học tập tiếp theo học tập,” cứ “đấu tranh tiếp theo đấu tranh,” cứ “khai báo tiếp theo khai báo”…) nhân dân học tập khai lý lịch, học tập báo công báo tội, học tập làm sổ hộ khẩu sổ gạo… Hết học tập ở tổ dân phố thì kéo nhau ra học tập ở phường – cũng như vậy thôi nhưng đông hơn nên… vui hơn – rồi học tập ở quận…

 Rồi đi mết-tinh, đi đón tiếp phái đoàn này, đi chào mừng phái đoàn nọ, đi làm lễ đón nhận lẵng hoa của bác Tôn (ông già này thay thế bác Hồ, nhân dân đoán như vậy). Ôi thôi! Rộn rịp, vui lắm! Khác hẳn với “thời chú Sam,” người nhân dân bây giờ đi đến đâu cũng thấy cái sự làm chủ của mình nó… lòi ra cả đống. Bằng cớ là cái gì cũng thuộc về nhân dân ráo, cái gì cũng thấy dán nhãn “nhân dân” mà chẳng cần phải “cầu chứng tại tòa.” Sướng như vậy! Này nhá: Ủy Ban Nhân Dân này, Tòa Án Nhân Dân này, Quân Ðội Nhân Dân này, Công An Nhân Dân này… đến tờ báo to nhất nước – của đảng – cũng phải mang tên “Nhân Dân” đấy! Làm chủ, sướng nhá!

Thế nhưng, có hai cơ quan mà nhân dân không được làm chủ: đó là tổng cục kế hoạch và ngân hàng. Chỉ có hai cơ quan này là đặc biệt mang nhãn “Nhà Nước” nên được gọi là “Tổng cục kế hoạch Nhà Nước” và “Ngân Hàng Nhà Nước”… Nhà nước nắm 2 cái tổng cục để độc quyền lên kế hoạch… hốt bạc đổ vào ngân hàng của nhà nước, vậy là an toàn nhứt rồi! Người ta nói: “Ðồng tiền là huyết mạch, nhà nước nắm cái huyết mạch đó là nhân dân… nhăn răng!” Nói như vậy là có ý bôi bác chế độ “Hãy nhớ rằng, trong chế độ ta có sự phân công rõ rệt:

Ðảng lãnh đạo, Nhà Nước quản lý, Nhân Dân làm chủ. Muốn quản lý, nhà nước phải nắm cái… hầu bao chứ. Không có cái đó thì quản lý cái đếch gì được. Rõ như thế đấy!” Lý luận chắc nịch như đinh đóng cột, nhân dân chỉ còn nước đi chỗ khác chơi. Nhưng dù sao đi nữa, được lên đóng vai chủ trong vở trường kịch của “thời bác Hồ” vẫn thấy khoái hơn ở “thời chú Sam.” Thời đó, người dân chỉ là người dân quèn với bộ mặt thật của nó, chưa từng biết thế nào là “vẽ lọ bôi hề.” Còn bây giờ, trên sân khấu cách mạng, người dân được tô son trét phấn để có bộ mặt khác – một bộ mặt không giống ai -Vui chớ!

Qua “thời bác Hồ,” cái gì cũng thay đổi hết. Ðặc biệt là người dân. Ngoài chuyện “nhân dân làm chủ,” người dân bây giờ nhìn lại mình cũng thấy không còn là mình nữa! Cả cái thân hình trước đây, chỉ còn lại có… cái miệng. Mỗi một người dân được xem như là một “nhân khẩu” – một cái “miệng người” – Tờ khai gia đình thời trước bây giờ được thay bằng “sổ hộ khẩu” trong đó kê khai có bao nhiêu… cái miệng! Nghĩ cho cùng, Nhà Nước cách mạng có lý, bởi vì trong công tác “quản lý,” chuyện đầu tiên phải lo là “nuôi ăn.” Vậy, phải biết rõ “ta” có bao nhiêu cái miệng. Thế… Ngoài ra, nếu thấy cái miệng nào đã có ăn mà còn đòi cả quyền “nói” thì “ta” chận ngay không cho nó ăn. Có nói, đến chừng đói rã ruột ra thì cũng phải câm lại thôi. Ðỉnh cao trí tuệ là ở chỗ này đấy !

Sau khi đã học tập tốt, nghĩa là người nhân dân đã rành bài bản để đóng vai “nhân dân làm chủ,” người nhân dân phải biết “đi thưa về trình.” Nói cho văn vẻ chớ thật ra là đi đâu phải xin giấy di chuyển của chánh quyền nơi cư ngụ và về phải trình lại giấy di chuyển có đóng dấu nơi mình đã đến. Nhân dân làm chủ khi dọn nhà qua ở chỗ khác phải làm thủ tục giấy tờ dời địa chỉ – gọi là chuyển hộ – có sự chấp thuận của chánh quyền hai nơi – nơi ở cũ và nơi ở mới. Nhân dân làm chủ phải đi lao động xã hội chủ nghĩa (thời trước gọi là “đi làm… chùa”). Nhân dân làm chủ “phải” triệt để thực thi quyền làm chủ của mình nghĩa là “phải” làm thế này, “phải” làm thế nọ… toàn là những thứ “phải” mà ở “thời chú Sam” tìm đỏ con mắt không có, ví dụ như phải đổi tiền, phải bị đánh tư sản, phải đi kinh tế mới, phải đi tập trung cải tạo… Chánh quyền mới gọi là “một cuộc đổi đời.” Họ nói đúng! Có điều là cuộc đổi đời đó xoay đến 180 độ, làm cho người dân thấy… ngất ngư!


Sau khi miền Nam được “giải phóng,” mấy cha Giải Phóng Miền Nam còn đang “cờ phất trống khua” trên sân khấu cách mạng bỗng bị… cúp điện hạ màn, đuổi vào hậu trường lãnh “lương cà phê” (tiếng nhà nghề nói gánh hát không trình diễn, nghệ sĩ chỉ lãnh chút tiền để uống cà phê thôi). Họ bị giải tán một cách êm ru và dễ ợt như người ta liệng một miếng giẻ rách vào đống rác, trước sự ngạc nhiên của người nhân dân làm chủ. Bởi vì chuyện “đại sự quốc gia” như vậy mà chẳng thấy “lũ đầy tớ” nó hỏi qua ý kiến một lần! Rồi đến vụ thống nhất đất nước, những “công bộc của nhân dân” cũng cứ quyết định một mình ên!

Thật ra, lấy công tâm mà nói, nếu có được hỏi thì cái “nhân dân làm chủ” cũng chỉ gật đầu nhất trí. Cứ xem nhân dân miền Bắc, tính đến năm 1975, họ “làm chủ” đã hai mươi năm, có thấy họ không nhất trí bao giờ? Người dân chắc nghĩ rằng mình làm chủ nhưng còn thằng khác nó làm chủ cái bao tử và sinh mạng của mình nữa, vậy, cứ luôn mồm nhất trí là… chắc ăn nhứt! (Một nhà văn lớn thời tiền chiến vào Nam thăm bạn bè sau 1975 đã nói nhỏ: “Tôi còn sống đây là nhờ tôi biết sợ,” một câu để đời!). Cái ưu việt của chế độ là ở chỗ này đấy!

Tiếp theo là người dân học tập – lại học tập! – đi bầu. Hồi thời trước, người dân cầm lá phiếu thấy mình… oai ghê lắm. Họ tự do chọn lựa ứng cử viên, họ nhìn ảnh của từng người và còn phê bình “líp ba ga”: ông này dễ thương, giống kép Hùng Cường, ông này… cha! coi bậm trợn quá, à! còn bà này giống Túy Hoa ghê, coi đặng à… Bây giờ thì khác: Ðảng chọn, dân bầu. Sợ nhân dân mất thời giờ và mất công nên Ðảng chọn giùm cho dân. Nhân dân chỉ còn có… nhắm mắt bầu. Sướng gần chết còn muốn gì nữa?

 Có điều là bầu bán bây giờ không còn rầm rộ trống kèn như thời trước nên chẳng thấy có gì hấp dẫn hết. Sau “giải phóng,” người dân miền Bắc đua nhau vào Nam để “cứu trợ đồng bào ruột thịt miền Nam sống trong sự kềm kẹp của bè lũ ác ôn Mỹ Ngụy, đói khổ thiếu thốn vô cùng.” Còn người dân miền Nam, ít lâu sau, cũng lục tục kéo nhau ra miền Bắc, không phải để “tham quan” mà để… thăm nuôi thân nhân bị đưa đi tập trung cải tạo ngoài đó. Kẻ vô người ra như vậy thật là một sự… giao lưu đáng đồng tiền bát gạo, bởi vì nó “mở mắt” người dân của cả hai miền. Ðể thấy rằng dù “ở” với bác Hồ hay “ở” với chú Sam, người dân vẫn là những con cờ, không hơn không kém!

Bây giờ, gần bốn chục năm sau “giải phóng,” cuộc sống miền Nam cũng đã ổn định, nghĩa là người dân vẫn… sống nhăn, không phải nhờ khẩu hiệu “dân giàu nước mạnh…” mà nhờ biết xoay xở để sinh tồn. Cũng có hàng hóa đầy chợ. Cũng có quán xá đầy đường. Cũng có vài tờ báo của đảng/đoàn/cơ quan để đọc – vài tờ cũng đủ… chán, đâu cần phải ba mươi tờ như “thời chú Sam.” Cũng có tiểu thuyết lai rai của Hội Nhà Văn – cái hội mà chế độ đẻ ra để “gò” các nhà văn đi cho ngay cho đúng “đường lối chủ trương.” Cũng có nhạc vàng lả lướt đã thông qua sự kiểm tra của Cục Nghệ Thuật Biểu Diễn, một loại “cục” lúc nào cũng thấy… nằm chình ình trên các DVD và băng nhạc dưới dạng con tem, trên đó có ghi rõ tên chương trình, hãng sản xuất, số giấy phép, mã số và hàng chữ đỏ “Nghiêm cấm in sao dưới mọi hình thức.” Ðảng vẫn lãnh đạo, Nhà Nước vẫn quản lý và Nhân Dân vẫn… làm chủ, lẽ dĩ nhiên!

Tính ra, “thời chú Sam” chỉ dài có hai mươi năm. Cái “số” như vậy thầy bói gọi là… yểu tử! Trong lúc “thời bác Hồ” vẫn còn tiếp diễn dài dài, gần bốn mươi năm mà chưa thấy hạ màn! Ðó là cái “lô-gích” của thời đại bởi vì bác Hồ lúc nào mà chẳng “sống mãi! sống mãi! sống mãi!”? Chỉ tội cho người dân, với bộ mặt “không giống ai” vì bị tô son trét phấn, có nhăn nhó vì đau quặn ruột người ta cũng vẫn thấy như đang… cười!
Và người ta kết luận: “Tốt đấy chứ!” Ở đây, phải hiểu “người ta” là đảng và nhà nước.

L Ê M ẠNH H ÙNG * PH Ư ƠNG TAY B ẮT Đ ẦU HI ỂU TRUNG QU ỐC

L Ê M ẠNH H ÙNG * PH Ư ƠNG TAY B ẮT Đ ẦU HI ỂU TRUNG QU ỐC

Ngoại trừ một giai đoạn ngắn sau vụ thảm sát tại Thiên An Môn năm 1979, kể từ thập niên 1970, hầu hết các nước phương Tây đều giữ quan hệ mật thiết với Trung Quốc trong hy vọng rằng đất nước này sẽ hội nhập vào trật tự thế giới do Hoa Kỳ lãnh đạo và dần dà trở thành một nước dân chủ tự do giống như mình.

Nhưng những hy vọng đó đang tàn lụi dần khi phương Tây càng ngày càng nhận thức được rằng Trung Quốc không hề có ý định cởi mở hệ thống chính trị của mình. Đồng thời họ cũng càng ngày càng e ngại về những cố gắng của Bắc Kinh nhằm ảnh hưởng đến việc phương Tây đánh giá hệ thống chuyên chế của mình.

 

“Aodaliya renmin zhan qi lai! – Dân tộc Úc đã đứng dậy” đó là lời Thủ Tướng Úc Malcolm Turnbull nói với các phóng viên bằng một câu nói tiếng Phổ Thông bập bẹ – một cố ý nhại lại câu tuyên bố của Mao Trạch Đông vào năm 1949 rằng dân tộc Trung Quốc đã đứng dậy – để bảo vệ luật mới của Úc nhằm giới hạn ảnh hưởng của các chính phủ nước ngoài đối với chính trị Úc vốn được đưa ra với một mục tiêu cụ thể: đảng Cộng Sản Trung Quốc.

 

Và luật này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc tranh luận lâu dài về phương Tây phải làm sao phản ứng trước sự nổi lên của Trung Cộng.

Trong vòng ba tuần qua, các cơ quan tình báo của Đức và New Zealand đã công khai lên tiếng báo động về nguy cơ các hoạt động gián điệp và gây ảnh hưởng của Trung Quốc tại nước họ. Thứ Tư tuần trước, Quốc Hội Mỹ đã tổ chức một buổi điều trần để thảo luận về “cánh tay dài của Trung Quốc.”

 

“Những cố gắng của chính phủ Trung Quốc để hướng dẫn, mua chuộc, cưỡng bách gây ảnh hưởng chính trị và kiểm soát các cuộc thảo luận về ‘những vấn đề tế nhị’ đã rất phổ biến và tạo ra những thách thức nghiêm trọng tại Mỹ cũng như các nước đồng minh của chúng ta.” Đó là báo cáo của Thượng Nghị Sĩ Marco Rubia, chủ tịch ủy ban Quốc Hội về Trung Quốc.

 

Trong lúc sự chú ý của thế giới tập trung vào những cố gắng của Nga ảnh hưởng đến cuộc bầu cử tại Mỹ và tại Châu Âu thì những hoạt động rộng lớn hơn của Trung Quốc đã gây ra ít chú ý hơn nhiều, cho đến lúc gần đây.

 

Trái với các hoạt động của Nga, các hoạt động của Trung Quốc có tính cách tế nhị khôn khéo hơn, ít nhắm vào những mục tiêu cụ thể và tập trung vào việc gây ảnh hưởng lâu dài. Khác với các hoạt động tình báo truyền thống – mà hầu hết các nước đều thực hiện – các hoạt động lung lạc này của Trung Quốc được một ban ít người biết đến của trung ương đảng Cộng Sản Trung Quốc chỉ đạo, được biết dưới tên Ban Mặt Trận Thống Nhất.

 

Các hoạt động này bao gồm những cố gắng nhằm thu hút vào cho mình hoặc phá hoại một loạt các tác nhân và định chế đi từ các chính trị gia cho đến các môi trường truyền thông và các trường đại học.
 

Ban đầu những hoạt động này nhắm chính vào cộng đồng người Hoa sống tại nước ngoài. Mục tiêu của chúng là cô lập hóa, biên duyên hóa và tấn công vào những gì bị cho là những đe dọa đối với đảng Cộng Sản Trung Quốc từ các người Hoa bất đồng chính kiến tại nước ngoài cũng như những người tranh đấu cho nhân quyền đồng minh với họ.

 

Nhưng những năm gần đây, mục tiêu đã được mở rộng và nay bao gồm cả những cố gắng thuyết phục tầng lớp “lãnh đạo” (elites) phương Tây cũng như là quần chúng các nước phương Tây về sự chính đáng của đảng Cộng Sản và quyền được cai trị Trung Quốc của họ.
 

Và ở ngay tuyến đầu của cuộc chiến này là Úc, một đồng minh lâu dài của Mỹ và một đồng bạn then chốt của Mỹ tại Châu Á Thái Bình Dương nhưng với một nền kinh tế dựa vào sản phẩm nhất đẳng tùy thuộc vào nhu cầu của Trung Quốc. Giám đốc tình báo Úc lúc gần đây đã báo động về “nguy cơ chưa từng thấy” nghiêm trọng hơn cả khi điệp viên Liên Xô xâm nhập vào chính phủ Úc trong Chiến Tranh Lạnh.

 

Trong Chiến Tranh Lạnh, Liên Xô tìm cách chi phối giới “lãnh đạo” phương Tây với sự hấp dẫn của một ý thức hệ lý tưởng. Nhưng đảng Cộng Sản Trung Quốc lại có một cái hấp dẫn hơn nhiều đối với các quốc gia tư bản: hứa hẹn một thị trường to lớn. Và Trung Quốc đã không tiếc tiền để thực hiện chuyện này.

 

Theo David Shambaugh, giám đốc chương trình Trung Quốc của Viện Đại Học George Washington, hằng năm Trung Quốc bỏ ra từ $10 tỷ đến $12 tỷ cho một loạt các hoạt động lén lút tạo ảnh hưởng. Cơ quan tình báo Úc, ASIO, đã thu được bằng chứng về ít nhất là 6.7 triệu đô la Úc tăng dữ chính trị cho cả hai đảng chính của Úc từ chỉ hai nhà tỷ phú Trung Quốc có những quan hệ mật thiết với Bắc Kinh.

 

Và vấn đề mua ảnh hưởng này đã nổ ra một cách cụp lạc vào tuần trước nữa với sự từ chức của Sam Dastyari, một ngôi sao đang lên của đảng Lao Động, vốn dùng những món tiền của hai nhà tỷ phú này để trả bớt nợ cá nhân. Để sau đó, ông Dastiari đã tham dự một cuộc họp báo với các môi trường truyền thông Trung Quốc công khai kêu gọi Úc tôn trọng chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc tại biển Đông, một điều trái ngay cả với lập trường của đảng ông.

 

 

ASIO cũng nhận dạng ra khoảng 10 ứng cử viên ở cấp tiểu bang và địa phương có những quan hệ chặt chẽ với các cơ quan tình báo của Trung Quốc. Các cơ quan tình báo phương Tây tin rằng đó là một phần của một chiến dịch rộng lớn điều hợp từ Bắc Kinh để gài người vào những tầng lớp cao nhất của các nước dân chủ trên khắp thế giới.

 

Tháng Chín năm ngoái, một dân biểu gốc Hoa của New Zealand đã lọt được vào ủy ban đặc biệt quốc hội phụ trách đối ngoại, quốc phòng và mậu dịch dù rằng có quá khứ 15 năm hoạt động trong cục quân báo quân đội Trung Quốc. Trái với Úc, các nhà chính trị và lãnh đạo doanh nghiệp New Zealand đã tỏ ra ngần ngại trong việc công khai chỉ trích các hành động của Bắc Kinh có thể vì sợ làm mất lòng một bạn hàng lớn.

 

Bên cạnh những dụ dỗ về kinh tế, Bắc Kinh cũng có những biện pháp trừng phạt đe dọa những người mà họ mua chuộc không được. Các nhà báo, chính trị gia, doanh gia, hoặc học giả bị coi là “không thân thiện” với Trung Quốc đều bị từ chối chiếu khán vào Trung Quốc, tấn công bởi các môi trường truyền thông nhà nước và bị đe dọa bởi các “troll” trên mạng và có khi là mục tiêu bị “hack” của các “hacker” Trung Quốc. Gia đình của các học sinh Trung Quốc hoặc những người di dân thường xuyên bị công an đe dọa nếu họ bị coi như là bước ra ngoài đường lối của đảng khi ở nước ngoài.

 

Cuộc điều tra của ASIO vào việc Trung Quốc can thiệp chính trị và vụ Dastiari đã khiến chính phủ Úc thay đổi các luật lệ về gián điệp và can thiệp nước ngoài trong tháng này. Bắc Kinh đã phản ứng một cách giận dữ với luật này cũng như các bài báo vạch trần hoạt động của Ban Mặt Trận Thống Nhất tại Úc.
 

Nhưng luật này lại được cộng đồng người Hoa tại Úc ủng hộ. Hầu hết con số 1.2 triệu người Úc gốc Hoa đến từ Đông Nam Á, Đài Loan hoặc là bỏ Hồng Kông và Hoa Lục để tránh các sự đàn áp của chính quyền. Một số quy trách nhiệm cho Bắc Kinh là đã tạo điều kiện cho dân chúng Úc hồ nghi cộng đồng của họ.
 

Như Feng ChongYi, một giảng sư tại Viện Đại Học Kỹ Thuật Sydney vốn bị công an Trung Quốc bắt giữ 10 ngày trước khi thả vì không thích các nghiên cứu của ông về chính trị Trung Quốc nhận xét: “Nếu chính quyền Trung Quốc không can thiệp vào Úc thì tại sao họ lại quan tâm và cố gắng mô tả luật này như là tuyên truyền chống Trung Quốc.” (Lê Mạnh Hùng)

Subscribe to: Posts (Atom)

Saturday, January 6, 2018

BÀI TẬP CHÂN CHỈ 20 GIÂY

BÀI TẬP CHÂN CHỈ 20 GIÂY

Bài tập chân chỉ vỏn vẹn trong 20 giây cứu hàng nghìn người thoát chết vì đột quỵ
Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Nhật Bản đã chứng minh rằng, nếu một người không thể đứng thăng bằng trên một chân ít nhất 20 giây thì có thể là dấu hiệu của bệnh đột quỵ thầm lặng.

Đột quỵ thầm lặng là bệnh lý nguy hiểm, khó phát hiện do không có triệu chứng cụ thể. Hầu hết trường hợp người bị đột quỵ thầm lặng không hề hay biết họ đang mắc bệnh.

Bệnh không được phát hiện ở giai đoạn sớm sẽ khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn, gây ra những tổn thương vĩnh viễn cho não, thậm chí dẫn đến tử vong.

 Đột quỵ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe - Ảnh: Internet
Bài tập kiểm tra bệnh đột quỵ thầm lặng

Các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu trên 841 phụ nữ và 546 nam giới có độ tuổi trung bình là 67. Những người tham gia được yêu cầu đứng một chân và mở mắt trong thời gian tối đa 1 phút. Sau đó, họ được chụp MRI để đánh giá mức độ bệnh lý mạch máu não nhỏ, yếu tố có thể cản trở dòng chảy của máu trong não.

Kết quả cho thấy 1/3 những người mắc bệnh đột quỵ thầm lặng không thể đứng thăng bằng trên một chân quá 20 giây. Tiến sĩ Yasuharu Tabara, Đại học Kyoto (Nhật Bản) cho biết đây có thể là dấu hiệu bất thường của não và sự suy giảm trí nhớ.

 

Nếu không thể đứng trên một chân ít nhất 20 giây, bạn có thể bị đột quỵ thầm lặng - Ảnh: Internet

Nghiên cứu này đã chứng minh bài tập đứng trên một chân là biện pháp để kiểm tra sự thăng bằng của cơ thể, giúp nhận ra những bất thường trong não, từ đó phát hiện bạn có bị đột quỵ thầm lặng hay không. Nếu bạn không thể thực hiện bài tập này thì hãy đến bệnh viện kiểm tra để biết chính xác về tình hình sức khỏe của bản thân, cũng như có hướng điều trị phù hợp và kịp thời.

Bài tập đứng một chân giúp phòng ngừa đột quỵ và tăng cường sức khỏe
Theo y sư Thái Hồng Quang (Chủ tịch Hội nghiên cứu sức khỏe kinh lạc Hồng Kông), bài tập đứng trên 1 chân sẽ giúp phòng ngừa đột quỵ và nâng cao sức khỏe. Ngoài ra, bài tập này còn rất tốt cho người bị bệnh gút, cao huyết áp, đái tháo đường, đau lưng, đau cổ…

Cách thực hiện bài tập: Bạn đứng thẳng trên sàn, hai bàn chân đặt cạnh nhau tạo thành hình chữ V. Từ từ nhấc một chân lên, chân kia làm trụ rồi nhắm mắt và dang 2 tay ra để giữ thăng bằng. Cố gắng giữ tư thế trong khoảng 20 giây hoặc lâu nhất có thể, sử dụng đồng hồ bấm giờ để xem bạn có thể đứng ở tư thế này trong bao lâu nhé!

 

Hãy thực hiện bài tập thăng bằng trên một chân mỗi ngày để nâng cao sức khỏe - Ảnh: Internet

Đối với những người trên 45 tuổi, nếu có thể đứng một chân trong khoảng 15 giây là một tín hiệu tốt.

Theo SK

-CHÚT GÌ ĐỂ NHỚ CÁI THUỞ HỌC TÒ...TM...NDD

 

 

-CHÚT GÌ ĐỂ NHỚ CÁI THUỞ HỌC TÒ...TM...NDD

NHỮNG CA KHÚC "TUỔI HỌC TRÒ" HAY NHẤT [14 Ca Khúc] -TNP (Super HD Videos) 

https://www.youtube.com/playli st?list=PLTOW-LJ7Z_doU0TMhGtKY hkZ4Yd7610oJ

Tà áo trắng, tuổi mộng mơ
Bâng khuâng xao xuyến, ngẩn ngơ nỗi niềm
Em đi dáng nhỏ nghiêng nghiêng
Anh về khép cổng lặng im đợi chờ
Đừng như con sóng ngư ngơ
Muôn năm cứ vỗ vào bờ hợp tan.....

Bao giờ trở lại dòng tương ấy. Tim có già không giữa dòng trôi.

 

__._,_.

_

VŨ NHÔM ĐÃ BỊ BẮT

 
VŨ NHÔM ĐÃ BỊ BẮT

 

Bạn đọc Danlambao - Chiều ngày 4/1/2018, Bộ công an CSVN chính thức ra thông cáo xác nhận việc bắt giữ ông Phan Văn Anh Vũ (tức Vũ Nhôm) tại sân bay quốc tế Nội Bài sau khi ông này bị Singapore trục xuất về Việt Nam.

Ông Vũ bị áp giải về sân bay Nội Bài trên chuyến bay VN662, xuất cánh từ Singapore – nơi ông bị Cơ quan quản lý xuất nhập cảnh Singapore (ICA) bắt ngày 28/12/2017 do vi phạm đạo luật di trú của Singapore.

Trước đó, hôm 21/12/2017, Phan Văn Anh Vũ  bị cơ quan an ninh điều tra Bộ Công an khởi tố về tội danh “Cố ý làm lộ tài liệu bí mật nhà nước” theo Điều 263 Bộ luật Hình sự. Cùng ngày, nhà riêng ông Vũ tại 82 Trần Quốc Toản, Hải Châu, Đà Nẵng cũng đã bị khám xét. Khi phát hiện ông Vũ đã “biến mất”, cơ quan an ninh đã ra quyết định Truy nã.

Ngay thời điểm bị truy tố, ông Vũ đã làm thủ tục xuất cảnh sang nước khác. Theo tiết lộ của phía Singapore, bản thân ông Vũ có 3 hộ chiếu khác nhau, gồm: 2 hộ chiếu Việt Nam có tên khác nhau và 1 hộ chiếu của quốc đảo  Antigua & Barbuda (thuộc khu vực Caribbean).

Phan Văn Anh Vũ được dư luận biết đến như một ông trùm mafia đỏ tại Đà Nẵng với biệt danh Vũ Nhôm. Các nguồn tin gửi đến Danlambao cũng khẳng định, Vũ Nhôm tuy bề ngoài là một đại gia bất động sản, nhưng thực chất ông còn là một thượng tá an ninh tình báo thuộc Tổng cục 5.

Trong suốt nhiều năm trời, Vũ Nhôm đóng vai trò đắc lực trong các phi vụ thâu tóm đất đai, rửa tiền cho nhiều tổ chức mật của bộ máy công an và nhiều lãnh đạo cao cấp trong đảng cộng sản.

Bạn đọc Danlambao

danlambaovn.blogspot.com

BÙI QUANG VƠM * ĐIỀU ĐÁNG LO SỢ CỦA VỤ VŨ NHÔM NẰM Ở ĐÂU?

ĐIỀU ĐÁNG LO SỢ CỦA VỤ VŨ NHÔM NẰM Ở ĐÂU?
BÙI QUANG VƠM

Bùi Quang Vơm (Danlambao) - Đến bây giờ, người ta vẫn cứ tranh cãi với nhau về việc Vũ Nhôm có vai trò gì đối với vụ Trịnh Xuân Thanh, chỉ vì ngay từ quyết định khởi tố của Tổng cục An ninh điều tra Bộ Công An cũng ghi rõ là "tiết lộ bí mật quốc gia" mà không phải là "lợi dụng chức quyền để chiếm đoạt tài sản công". Tại sao vậy? Trong khi, trước khi biết đến Trịnh Xuân Thanh, người ta đã biết Vũ Nhôm là một trùm bất động sản tại Đà Nẵng. Có một chủ trương đánh lận con đen, lôi Vũ Nhôm ra chỗ khác, tung hỏa mù che đậy sự thật? Vậy có thể là sự thật nào?

Trước hết Vũ Nhôm là Giám đốc công ty bình phong của chính Tổng cục An ninh điều tra Bộ Công an, nghĩa là cơ quan này quyết định khởi tố bắt giam chính người của mình.

Chức năng của công ty bình phong là giả danh doanh nghiệp để trà trộn theo dõi thu thập chứng cứ vi phạm luật pháp của các tổ chức kinh doanh, một loại cảnh sát, mật vụ và đặc tình trong lĩnh vực kinh tế.

Cái đáng được chú ý là Bộ Công an bắt người của Bộ Công an. Sẽ phải đặt ra một câu hỏi, ai trong Bộ Công an bắt người của ai trong Bộ Công an? Tính nghiêm trọng của sự vụ nằm ở câu hỏi này, không phải việc tiết lộ bí mật quốc gia. Một ông trùm bất động sản nếu có được bí mật quốc gia thì cũng do có kẻ khác cung cấp, và nếu ông Vũ có ý định tiết lộ thì cũng chỉ để phục vụ cho "kẻ khác ấy". Nên chính "kẻ ấy" mới đúng là đối tượng truy nã.

Nhưng nếu khởi tố Vũ Nhôm do tội tham nhũng thì Bộ Công an tự phơi ra một sự thật rằng, các công ty bình phong thực chất chẳng giúp gì cho việc chống tham nhũng, mà chính ngay các công ty bình phong này là thủ phạm gây ra và trực tiếp tham nhũng, tức là tham nhũng ngay trong cơ quan chống tham nhũng, một thứ bệnh của hệ thống, "bệnh đảng", như đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc nói. Chủ trương là của đảng, của Bộ Chính trị, các Tổng cục, hay ngay cả cấp Bộ chỉ là cấp thực hiện. Việc đẻ ra hàng trăm công ty "bình phong" chứa đựng mưu toan tham nhũng.

Thứ hai, tội danh tham nhũng chỉ có giá trị nội bộ, không có giá trị quốc tế, trong trường hợp Vũ Nhôm thoát ra được nước ngoài và lao đơn xin tị nạn chính trị, giống như vụ Trịnh Xuân Thanh. Nhiều quốc gia không thừa nhận Luật chống tham nhũng của Việt Nam vì không cùng quan niệm về tội tham nhũng. Chế độ độc đảng toàn trị vẫn được cho là hệ thống tham nhũng quốc gia. Tham nhũng là sản phẩm tất yếu của thể chế, nên chế độ không có tư cách xử tội tham nhũng. Mặt khác, dưới chế độ phi dân chủ, luật pháp không có tính độc lập, sự tùy tiện giải thích luật và lạm quyền của hệ thống xét xử có thể là nguyên nhân của các án tử hình oan sai, vi phạm đạo đức nhân loại. Đó là lý do mà rất nhiều quốc gia, đặc biệt với các quốc gia dân chủ đích thực, không có Hiệp định dẫn độ tội phạm với Việt Nam, Tàu cộng và nhiều quốc gia phi dân chủ khác.

Vũ Nhôm đã bị khởi tố bằng tội "tiết lộ bí mật quốc gia", mục đích để dù trốn ở đâu, nhà cầm quyền CSVN đều có quyền can thiệp trên danh nghĩa bảo vệ an ninh quốc gia, nội dung phạm tội không rơi vào khung tử hình.

Cái đau đầu của câu chuyện Vũ Nhôm không phải chỉ là chuyện tham nhũng đơn thuần hay có trong tay hồ sơ tài liệu tuyệt mật, chẳng hạn như "kế hoạch bắt cóc Trịnh Xuân Thanh tại Berlin". Nghĩa là nếu bộ hồ sơ này lộ ra, thì không những nhà cầm quyền CSVN không còn đường lấp liếm rằng Trịnh Xuân Thanh tự về đầu thú, và lộ diện người chủ trương và toàn bộ hệ thống cấp tổ chức thực hiện, không chỉ mất thể diện quốc gia mà có khả năng bị liệt vào danh sách của Luật Magnitsky.

Thực chất những bí mật này đã trở thành không còn giá trị từ nhiều tháng nay rồi. Nhà nước Đức đã có đủ tài liệu để kết luận vụ bắt cóc và lãnh đạo cao nhất của hai nhà nước có thể cũng đã đi đến cách giải quyết thống nhất. Nhà cầm quyền CSVN chịu nhận tất cả và làm tất cả để thỏa mãn yêu cầu của chính phủ Đức, nhưng ngược lại, chính phủ Đức cũng chấp nhận quyền của tập đoàn cai trị CSVN trong việc bắt và xử án các tội phạm của chế độ như một nhà nước có chủ quyền với công dân của mình. Có thể nhà cầm quyền CSVM đã tiết lộ với chính phủ Đức những bằng chứng chi tiết chứng minh Trịnh Xuân Thanh là con bài liên quan tới những khuôn mặt cao cấp nhất của chế độ, ảnh hưởng trực tiếp tới nền tảng an ninh quốc gia. Mức độ quan trọng đủ để chính phủ Đức thấy rằng việc vi phạm pháp luật Đức là cái giá không thể khác.

Như vậy, Vũ Nhôm có ý nghĩa quan trọng hơn nhiều. Điều quan trọng này liên quan trực tiếp tới bản chất chế độ. Vũ Nhôm là công ty được lãnh đạo Bộ Công an lập ra và trực tiếp chỉ đạo. Ngoài những nhiệm vụ phải thực hiện, Vũ Nhôm cũng như tất cả các công ty bình phong khác còn làm nhiệm vụ cung cấp nguồn kinh phí cho các hoạt động của bộ, và cung cấp nguồn thu nhập ngoài lương cho bộ máy lãnh đạo, trước hết là bộ máy những quan chức cấp trên trực tiếp của Vũ Nhôm. Nói cách khác, bản chất hệ thống các công ty này là làm kinh tài cho Bộ.

Sở dĩ hệ thống kinh tài này thường là đầu mối gây ra nạn tham nhũng ngay trong chính cái ngành có chức năng tiêu diệt tham nhũng, nhưng vẫn nghiễm nhiên tồn tại, vì lý do đặc biệt. Với nhiệm vụ bảo vệ đảng, bảo vệ chế độ, đội ngũ công an, đặc biệt mật vụ chìm nổi cài cắm mọi chỗ, bành trướng không thể kiểm soát, đã khiến kinh phí từ ngân sách chỉ đủ để chi trả cho một nửa hệ thống. Lương cơ bản không đảm bảo đời sống là nguyên nhân của những tệ nạn tham nhũng của toàn hệ thống. Quỹ lương thiếu hụt, khiến lương và thưởng giành cho đội ngũ cán bộ, nhất là các cán bộ cao cấp đầu ngành không thể cải thiện so sánh với thu nhập bên Quân đội. cùng cấp bậc, nhưng lương và thu nhập ngoài lương của bên quân đội có thể gấp hàng chục lần bên Công an. Tự kinh tài nuôi bộ máy, là một cố gắng không ai có thể bác bỏ. Và người ta buộc phải bỏ qua hay làm ngơ những hiện tượng gọi là tiêu cực. Với thâm niên hai mươi năm, hệ thống kinh tài này đã trở thành một lực lượng ma, một thứ hội kín, một thứ Bộ trong Bộ.

Vũ Nhôm bị khởi tố, tất nhiên phải bởi bộ phận An ninh điều tra "không được gì" từ chia chác của Vũ Nhôm. Vũ Nhôm là người thuộc biên chế của Tổng cục an ninh điều tra, như vậy, nếu chính Tổng cục An ninh điều tra khởi tố, thì người ký lệnh không thể là Thủ trưởng của Vũ Nhôm, tức là ông tướng phụ trách toàn bộ hệ thống công ty bình phong, trong đó có Vũ Nhôm. Và nếu Vũ Nhôm đã được báo trước để thu gom tiền vốn từ cách đây hai tháng, thì cái phe chống lại quyết định khởi tố đương nhiên đã có kế hoạch. Không ai khác có thể làm trước cho Vũ Nhôm cả 3 hộ chiếu, trong đó gồm một Hộ chiếu giả.

Người ta biết lệnh khởi tố do ai ký, và không khó tìm ra hệ thống những kẻ báo trước cho Vũ Nhôm từ rất sớm do ai cầm đầu và gồm những ai?

Đấy là chưa kể, ngay bộ hồ sơ mật mà Vũ Nhôm đang có trong tay, tố cáo vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh, chính An ninh điều tra là người cung cấp, một là hy vọng tầm quan trọng của hồ sơ có thể giúp Vũ Nhôm có vé may bay đi Đức, mặt khác lại có thể do chính bộ phận chống lại chủ trương bắt cóc lợi dụng Vũ Nhôm để lật tẩy phe chủ trương, trong đó chắc chắn có liên quan tới chính Tổng Bí thư. Nếu điều này xảy ra, thì có thể nghĩ rằng tập hồ sơ đó do chính Tô Lâm hoặc người của Tô Lâm cung cấp.

Người ta đã biết từ lâu rằng có hai Bộ trong Bộ công an. Một Bộ gắn kết với hệ thống kinh tài, các công ty bình phong, và một Bộ không "xơ múi gì" từ các nguồn lợi đó. Nhưng vụ án Vũ Nhôm có điểm tương tự như vụ Trịnh Xuân Thanh, đều xuất phát từ lỗi cá nhân. Trịnh tự lộ vì máu hưởng lạc. Còn Vũ chết lại vì thói "coi trời bằng vung". Tưởng là ngẫu nhiên, nhưng thực chất thì không thoát khỏi quy luật: "quái sinh thì sớm muộn cũng phải chết".

Tương tự như vậy, người ta cũng biết từ gần ba chục năm nay, luôn có hai Bộ rõ rệt trong Bộ Quốc phòng. Một Bộ gắn với các tập đoàn kinh tế, và một Bộ chỉ làm công tác chính trị, đào tạo và huấn luyện. Bắt đầu từ chủ trương cho quân đội làm kinh tế. Hết chiến tranh. Nền kinh tế đứng trước nguy cơ sụp đổ với lạm phát tới 1800%. Ngân sách ngoài tiền tước đoạt của "tư bản tư nhân", không có nguồn thu nào. Một đội quân trên 2 triệu miệng ăn là một thứ không thể nuôi nổi. Giải ngũ một đội quân vừa về từ cõi chết mà không có việc làm, không nghề nghiệp, không thu nhập thì xã hội không thể không loạn, chế độ không thể không sụp đổ.

Quyết định tổ chức quân đội đi lập khu kinh tế, đi khai hoang, đi trồng rừng, trông lúa, trồng dứa v.v... làm bất cứ gì có thể tự nuôi nhau. Nhưng khốn nạn nằm ở Công ty Sư đoàn 319, là một loại công ty kinh doanh. 319 có tất cả các lợi thế về nhân công, về phương tiện thiết bị quân sự, về các ưu thế địa điểm và ưu tiên quốc phòng. Không giống các công ty kinh doanh khác, 319 lập lờ giữa ngân sách quốc phòng với nguyên tắc hạch toán kế toán. Những năm đầu tiên, lợi nhuận quá dễ dàng đã làm lãnh đạo đảng tối mắt. 319 không những không cần tới ngân sách, mà ngược lại nộp lên cấp trên những khoản tiền không ai ngờ!

Nhưng với thời gian, 319 trở thành một thứ tập đoàn lũng đoạn. Cậy thế quốc phòng bất chấp luật pháp và khai thác tất cả những nguồn tài nguyên thuộc quốc phòng quản lý để tạo ra lợi nhuận. Đặc biệt là những khu đất do quốc phòng quản lý ngay từ những ngày đầu tiếp quản từ chế độ VNCH, mặc dù với thời gian tính chất quân sự không còn giá trị, nhưng Bộ Quốc phòng kiên quyết giữ lại chia chác, phân phối cho nhau, hoặc bán cho các nhà đầu tư nước ngoài, giành những khoản ngoại tệ kếch xù.

Những hoạt động như vậy làm cho một loạt các sĩ quan cấp cao trở nên giàu có, xa hoa và sa đọa, trong khi những sĩ quan chỉ hương lương thì vật vã tìm kiếm cách nuôi sống gia đình. Cũng cùng hàm cùng cấp, nhưng thu nhập có thể chênh nhau hàng chục, thậm chí hàng trăm lần. Và đặc biệt là hàng ngũ các sĩ quan này lại thăng quan tiến chức nhanh kỳ lạ.

Ngân hàng Quân đội và đặc biệt là siêu Tập đoàn Viettel là những tổ chức kinh tài của Quân đội theo khuôn mẫu của 319. Hàng ngũ tướng tá giàu có là nhờ những tập đoàn siêu lợi nhuận này.

Ba chục năm, hàng ngũ những quan chỉ huy cao cấp nhất trong Quân đội không một người nào có thể còn nguyên vẹn trong sạch, tức là tay không thể một lần nhúng bùn hoặc nhận bùn từ tay người khác. Không một ai, không một thế lực nào được phép đụng đến lãnh địa đó. Chế độ, nếu đụng đến sẽ không tránh khỏi sụp đổ. Nhưng ba chục năm đủ để biến bộ Quốc phòng thành hai Bộ không có gì chia sẻ với nhau được, và không sớm thì muộn sẽ "sống mái" với nhau.

Vụ Út Trọc có nguy cơ khơi mào cho một cuộc chiến nội bộ, vì thế lập tức nhận được chỉ thị cấm các báo được nhắc đến và xóa mọi dấu vết có thể. Nhưng đó là điều không thể. Vì mâu thuẫn giữa "hai bộ" là chuyện từ nhiều chục năm nay, không thể một chốc một lát hay chỉ vì cùng phải "trung thành" với đảng mà bỏ qua hoặc nhân nhượng cho nhau, vả lại, một sự thật khi chui ra khỏi bọc thì không thể thu hồi. Báo chí có thể không nói gì, nhưng chuyện xảy ra thì vẫn cứ xảy ra. Nó có thể không ầm ĩ, nhưng âm thầm để bùng ra thành một vụ nổ vào lúc nào đó.

Ở đây xuất hiện một loại nghịch lý đặc biệt. Hệ thống các "Bộ đen" trong Bộ máy Công An và Quân đội là một thực tế tồn tại từ rất lâu và ai cũng biết, nhưng không ai trong số những người ăn lộc của chế độ muốn để lộ ra những mụn ghẻ đó. Ông Trọng không thể và không dám nhận gì từ phía các "Bộ đen" đó, nhưng ông Trọng biết chúng vẫn chia nhau sau lưng ông và ông buộc phải làm bình phong che chắn cho chúng, để người ta không thấy cái chế độ mà ông bảo vệ bằng được là một thứ chế độ thối ruỗng từ trong. Nhưng nếu ông nhận, thì dù một thứ "nhận" không ra gì, ông cũng thành thằng hề cho chúng giật dây. Cho nên trong tư cách người đúng đầu chế độ, ông càng được tiếng trong sạch càng lợi cho chúng, càng tạo ra lá chắn an toàn cho lòng tham đốn mạt của chúng. Ông đang là một con ngoáo ộp cho Ngô Xuân Lịch để ông này công khai chống lại chủ trương Quân đội thôi làm kinh tế. Ông ta đang che chắn cho Viettel, và muốn nhân lên, tạo ra hai, ba Viettel nữa, nhưng do được "đảng lãnh đạo trực tiếp". Ông ta sẽ phá nát quân đội nhân danh ông Tổng bí thư đảng.

Ông Trọng có thể học ở Tàu cộng rất nhiều, đặc biệt là cách sử dụng Ban Kiểm tra trung ương kết hợp với Ban Tổ chức trung ương, vừa dùng quyền kỷ luật để tước bỏ, vừa dùng quyền sắp đặt để ban phát và quyết định sinh mệnh của hệ thống. Nhưng ông Trọng quá sợ hãi bạo lực. Ông không dám sờ tới những kẻ có vũ khí trong tay. Trong khi Tập ưu tiên trấn áp hàng ngũ tướng tá, dùng cải tổ quân đội để loại bỏ và thiết lập trật tự, ban phát theo ý mình, thì ông Trọng như câm như điếc trước sự ngông nghênh, ngạo mạn của ông Ngô Xuân Lịch.

Vũ Nhôm là bom nổ trong lòng Bộ Công an, đó là một sự kiện quan trọng, nhưng người ta sẽ phải để mắt nhiều hơn tới ông Ngô Xuân Lịch, bởi vì, Út Trọc được xử lý như thế nào, sẽ cho thấy chế độ mà ông Trọng cố ra sức gồng giữ cho nó đứng, có đủ sức tồn tại tiếp hay sụp xuống cùng với sức khỏe của ông. Và bởi vì, sức người không cản được bước đi của lịch sử. Sự mục ruỗng của một chế độ chính trị có nguyên nhân từ cơ cấu của thể chế, không phải do ý chí chủ quan của con người. Cái chế độ độc đảng phi dân chủ sẽ tự nó tiêu vong bất chấp sự cưỡng lại của ông. 

06.01.2018

Bùi Quang Vơm

danlambaovn.blogspot.com

Share2

NGUYỄN VŨ BÌNH *VẤN ĐỀ CHIẾN TUYẾN TRONG ĐẤU TRANH

VẤN ĐỀ CHIẾN TUYẾN TRONG ĐẤU TRANH (1)

 NGUYỄN VŨ BÌNH

Thứ Sáu, 12/22/2017 - 11:33 — nguyenvubinh

 

     Trong một số bài viết trước đây, tôi có đề cập tới vấn đề chiến tuyến trong đấu tranh của phong trào dân chủ. Tuy nhiên, đó chỉ là sự đề cập mở rộng chủ đề của đề tài chính. Thời gian gần đây, có rất nhiều sự việc, sự kiện gây mâu thuẫn, chia rẽ trong phong trào dân chủ. Loại trừ những kẻ có chủ đích đẩy sự việc tới mâu thuẫn, hoặc làm trầm trọng thêm mâu thuẫn thì một nguyên nhân quan trọng là chúng ta chưa xác định được, chưa ý thức được vấn đề chiến tuyến trong đấu tranh dân chủ hiện nay.
     Trong cuộc đấu tranh này, có một số vấn đề về nhận thức tương đối phức tạp. Những vấn đề mới nghe qua thì đúng, hợp lý nhưng đi sâu phân tích, đặt trong bối cảnh của cuộc đấu tranh và nhất là soi chiếu trên phương diện chiến tuyến của cuộc đấu tranh, nó không còn đúng và hợp lý nữa. Đây chính là những “điểm mờ về nhận thức” mà thế lực cầm quyền lợi dụng và thường xuyên tấn công gây chia rẽ và mâu thuẫn trong phong trào dân chủ. Chính vì vậy, việc phân tích rốt ráo vấn đề chiến tuyến trong đấu tranh dân chủ là việc làm cần thiết và ý nghĩa.

     1/ Chiến tuyến xác định ranh giới giữa phong trào dân chủ và đối tượng đấu tranh của phong trào dân chủ.
     Cuộc đấu tranh cho tự do - dân chủ ở Việt Nam là một cuộc đấu tranh vô cùng phức tạp, gian khó. Cốt lõi của cuộc đấu tranh chính là vấn đề nhận thức. Tại sao chúng ta lại nói, cốt lõi của cuộc đấu tranh là vấn đề nhận thức? bởi vì quy luật về quá trình tự sụp đổ của các chế độ cộng sản do sự cạn kiệt nguồn lưc và sức nặng của chính nó đang diễn ra cùng lúc với nhận thức của người dân đang ngày một nâng cao. Nhận thức của người dân đang dội ngược lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và mấu chốt đẩy nhanh tiến trình sụp đổ đó chính là sự thay đổi nhận thức của những người đang trong guồng máy và hệ thống vận hành. Điều mà thế lực cầm quyền đang hàng ngày hàng giờ lo sợ chính là quá trình tự diễn biến của đội ngũ vận hành hệ thống. Để ngăn cản quá trình này diễn ra, thế lực cầm quyền có nhiều biện pháp, mà một trong số những biện pháp được dùng là tạo ra sự hỗn loạn trong nhận thức, xóa nhòa ranh giới của cuộc đấu tranh cùng lúc gây mâu thuẫn, chia rẽ trong phong trào dân chủ.

     Đối tượng đấu tranh của phong trào dân chủ được xác định về mặt nhận thức, đó là phương thức tổ chức xã hội sai lầm, cụ thể là thể chế độc tài toàn trị cộng sản. Đồng thời, chúng ta cũng đấu tranh với chủ trương đường lối phát triển đất nước sai lầm về mọi mặt kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. Chúng ta đấu tranh với chính sách sai lầm, trục lợi, những hoạt động triển khai thực hiện đường lối chính sách đã đưa ra; cuối cùng chúng ta đấu tranh với những sự tha hóa, tiêu cực, tham nhũng của toàn bộ hệ thống.

     Đối tượng đấu tranh của phong trào dân chủ về khía cạnh con người và lực lượng đương nhiên là đảng cộng sản, tổ chức áp đặt, thực hiện và duy trì chế độ độc tài toàn trị cộng sản. Tiếp sau đó là hệ thống nhà nước, chính phủ vừa là hiện thân của chế độ, vừa thực hiện chủ trương đường lối để duy trì tình trạng độc quyền của đảng cộng sản; thấp hơn một chút là những lưc lương thực hiện các chính sách và các hoạt động triển khai đường lối chính sách… cuối cùng là những tập thể và cá nhân tha hóa, tiêu cực tham nhũng và trục lợi. Tóm lại, chúng ta đấu tranh với thế lực cầm quyền, bao gồm cả khía cạnh nhận thức và lực lượng.

     Đối tượng đấu tranh trực tiếp, trực diện của phong trào dân chủ chính là bộ máy tuyên truyền và bộ máy đàn áp của chế độ. Bộ máy tuyên truyền đang hàng ngày, hàng giờ tô hồng chế độ, lừa bịp người dân, vu khống cho người đấu tranh. Bộ máy đàn áp, ngoài việc đàn áp người dân trong các chính sách ăn cướp của mình (như cướp đất), còn đàn áp người đấu tranh và phong trào dân chủ. Đây là hai lực lượng đại diện trực tiếp của thế lực cầm quyền.

     Một lực lượng không kém phần nguy hiểm mà phong trào dân chủ cần cảnh giác và đấu tranh, đó là lực lương dư luận viên, dư luận viên trá hình và dân chủ cuội. Đây chính là lực lượng gây hỗn loạn trong nhận thức và gây mâu thuẫn chia rẽ trong phong trào dân chủ. Ngoài dư luận viên là đối tượng tương đối dễ xác định thì lực lượng dư luận viên trá hình và dân chủ cuội lại rất khó điểm mặt, chỉ tên. Dân chủ cuội gây hại cho phong trào dân chủ trên nhiều phương diện, trong đó có vấn đề nhận thức, quan điểm. Chúng ta cần đặc biệt lưu tâm đến khía cạnh này.

     2/ Xác định chiến tuyến để bảo vệ người đấu tranh và phong trào dân chủ
     Theo lo-gic thông thường, chúng ta đều biết rằng, trong bất kỳ cuộc đấu tranh nào, ngoài việc nhận diện đối phương, chúng ta cũng cần phải nhận diện đồng đội, người cùng chí hướng và chiến tuyến với mình. Nhận diện được đồng đội thì mới có sự giao lưu, trao đổi và tạo ra mối liên hệ để cùng nhau hành động. Sức mạnh của phong trào chính là sức mạnh từ những mối liên hệ, liên kết và sức mạnh tổng hòa của số đông. Việc xác định chiến tuyến, hay nhận diện những người thuộc phong trào dân chủ cũng dựa trên hai tiêu chí căn bản, đó là lực lượng và nhận thức (quan điểm)…
     (còn nữa)
Hà Nội, ngày 22/12/2017
N.V.B

• nguyenvubinh's

  VẤN ĐỀ CHIẾN TUYẾN TRONG ĐẤU TRANH (2)

   Thứ Bảy, 12/23/2017 - 11:14 — nguyenvubinh
       …..
       Phong trào dân chủ có nhiều người tham gia ở từng cấp độ, mức độ khác nhau, do nhận thức và bản lĩnh, cũng như điều kiện hoàn cảnh cụ thể của từng người. Chúng ta biết, có nhiều người là những người phản tỉnh, có nhận thức khác, ngược với những quan điểm của đảng cộng sản tuyên truyền hiện nay. Có nhiều người, có bất đồng với những quan điểm của chế độ ở nhiều mức độ khác nhau.
  
   Đó gọi là những người bất đồng chính kiến. Có những người có những hành động mạnh mẽ để thể hiện quan điểm, họ đã rời khỏi những vị trí công tác trong hệ thống đảng, nhà nước để phản đối và cất lên những tiếng nói của mình, họ chính là những nhà ly khai. Lại có những người đã có những hành động phản kháng lại những chủ trương, đường lối, và những hoạt động cụ thể của nhà cầm quyền. Ví dụ những người phản đối đường lưỡi bò, phản đối quan hệ lệ thuộc của Việt Nam vào Trung Quốc thông qua các cuộc xuống đường, biểu tình và những lễ tưởng niệm.
  
  Hoặc có những người phản đối việc chặt hạ cây xanh, xả thải làm ô nhiễm môi trường biển miền trung Việt Nam. Những người phản kháng cũng là thành phần quan trọng của phong trào dân chủ.. Tiếp sau đó, là những người hoạt động nhân quyền, đấu tranh cho nhân quyền, quyền con người ở nước ta. Cuối cùng, đó là những người đấu tranh cho dân chủ, những người ý thức hoàn toàn về việc cần đấu tranh để thay đổi chế độ độc tài toàn trị bằng một chế độ dân chủ pháp quyền cho đất nước. Như vậy, về cơ bản, phong trào dân chủ bao gồm những thành phần sau: những người phản tỉnh, những người bất đồng chính kiến, những người ly khai, những người phản kháng, những người hoạt động và đấu tranh nhân quyền, cuối cùng là những người đấu tranh dân chủ.
  
       Khi đã nhận diện được những thành phần thuộc về lực lượng, phe và chiến tuyến của mình, chúng ta cần có ý thức để bảo vệ nhau. Việc bảo vệ lẫn nhau giữa những người trong phong trào dân chủ cũng có hai phương diện, bảo vệ ở ngoài đời và bảo vệ quan điểm của nhau cũng như quan điểm chung. Chúng ta đã chứng kiến việc những người trong phong trào dân chủ bảo vệ nhau ở ngoài đời. Đó là việc trong khi biểu tình, có cá nhân hoặc nhóm nhỏ bị bao vây, vây bắt, tất cả những người biểu tình đã quây lại để bảo vệ họ thoát khỏi cảnh sát. Khi người đấu tranh bị đánh, cũng có những người lao vào bảo vệ… khi bị bắt về đồn công an, anh chị em tổ chức đi đòi người. Có nhiều những ví dụ sinh động về việc những người đấu tranh bảo vệ lẫn nhau ở ngoài đời chúng ta có thể kể ra được.
  
   Ngoài ra, chúng ta cũng cần biết, việc giúp đỡ những cá nhân, những nhóm nhỏ và phong trào dân chủ trong nước về mọi mặt của đồng bào hải ngoại, của các tổ chức đấu tranh hải ngoại là một phương diện quan trọng trong việc hỗ trợ, giúp đỡ và bảo vê lẫn nhau của phong trào dân chủ. Phong trào dân chủ nói chung, và phong trào dân chủ trong nước nói riêng có được bước phát triển như ngày hôm nay, ngoài tinh thần hy sinh, sự đấu tranh của những người dấn thân thì sự giúp đỡ và hỗ trợ vô tư của đồng bào hải ngoại, của các tổ chức đấu tranh trải dài qua thời gian là không thể đo đếm và có ý nghĩa hết sức quan trọng.
  
       Vấn đề bảo vệ quan điểm, nhận thức trên không gian mạng của phong trào dân chủ không được sôi động và hiệu quả bằng việc bảo vệ nhau trước sự tấn công và đàn áp ở ngoài đời. Chúng ta còn né tránh những vấn đề gai góc, chưa có sự tập trung trong việc bảo vệ các quan điểm đúng đắn, bảo vệ những người đưa ra các quan điểm đúng đắn. Một thiếu sót là đôi khi chúng ta ngại sự va chạm, động chạm. Có thể có nhiều lý giải cho việc này. Thứ nhất, chúng ta chưa có văn hóa tranh luận, nên rất nhiều người sợ và ngại bảo vệ quan điểm của nhau, cho nhau. Thứ hai, nhiều người chưa thấu suốt được các vấn đề, không đủ khả năng để trao đổi, tranh luận hoặc bảo vệ đồng đội. Thứ ba, lực lượng dân chủ cuội, dư luận viên trá hình chủ động làm rối loạn nhận thức, tình hình trong khi trao đổi, tranh luận.
  
       Một vấn đề quan trọng, đó là phong trào dân chủ cần chủ động bảo vệ người dân, đấu tranh cho quyền lợi của người dân. Đây vừa là mệnh lệnh từ lương tâm, vừa là nguyên tắc đấu tranh, tranh thủ sự ủng hộ của người dân. Chỉ khi nào chúng ta có ý thức bảo vệ lẫn nhau, thì mối liên hệ trong phong trào dân chủ mới mạnh và bền chặt, người có cảm tình với phong trào dân chủ được khích lệ. Chỉ khi nào chúng ta đứng về phía người dân, bảo vệ quyền lợi của người dân thì chúng ta mới có hi vọng đại diện cho người dân trong cuộc đấu tranh vô cùng cam go, khắc nghiệt này.
  
       3/ vạch rõ ý đồ xóa nhòa ranh giới, chiến tuyến để gây mâu thuẫn, chia rẽ trong nội bộ phong trào dân chủ
       Trong chiến lược đối phó của nhà cầm quyền và an ninh Việt Nam với phong trào dân chủ, việc cài cắm người vào phong trào dân chủ là một chiến lược ưu tiên. Với những mục tiêu quan trọng của chiến lược, thu thập thông tin để nắm bắt tình hình của các cá nhân, hội nhóm và của cả phong trào, từ đó lên kế hoạch đối phó. Mục tiêu thứ hai, đó là gây mâu thuẫn, chia rẽ  trong nội bộ phong trào dân chủ. Trong mục tiêu thứ hai này, một chiến lược quan trọng đó là gây mâu thuẫn chia rẽ thông qua việc gây nhiễu loạn thông tin, gây hỗn loạn trong nhận thức và quan điểm. Người ta đã thực hiện việc này bằng cách nào?
  
  Người ta sẽ sử dụng một sự kiện, một sự việc có sẵn hoặc chủ động tạo ra một sự kiện. Sự kiện này có đặc trưng nằm trong ranh giới giữa sự đúng, sai tùy theo cách hiểu của mỗi người. Sau đó, họ tạo ra các cuộc tranh luận, từ các cuộc tranh luận sẽ dẫn tới tranh cãi và sau cùng là mâu thuẫn, chia rẽ. Chúng ta biết rằng, môi trường của chế độ độc tài toàn trị là vô cùng phức tạp, người dân phần lớn bị hệ thống giáo dục tuyên truyền và nhồi sọ, nên việc nhận thức về thực tại xã hội, lý giải các sự việc là vô cùng khác nhau. Trong khi xã hội chưa hề có sự phản biện, có nghĩa là chưa có văn hóa tranh luận. Chính vì vậy mà khi đưa ra những sự kiện, hoặc đề tài nào phức tạp, bình thường đã không có sự thống nhất về nhận thức và quan điểm, vậy mà những kẻ chủ mưu còn chủ động lựa chọn, thực hiện bài bản, từng bước để tạo ra sự tranh cãi thì làm sao mà không chửi nhau, hủy kết bạn và block nhau?
  
       Ngoài việc gây mâu thuẫn, chia rẽ trong nội bộ phong trào dân chủ,thế lực cầm quyền còn nhắm vào hai mục đích. Một là, gây hoang mang trong chính nội bộ những người đấu tranh vì không kết luận được đâu là đúng là sai, là hay là dở. Không biết được điều gì cần nói và điều gì không cần viết? Hai là, những người có cảm tình với phong trào dân chủ, ủng hộ phong trào dân chủ cũng hoang mang, cả về nhận thức và cách ứng xử trong nội bộ phong trào dân chủ…
      (còn nữa)
  Hà Nội, ngày 23/12/2017
  N.V.B

  • nguyenvubinh's blog 

  
  

  VẤN ĐỀ CHIẾN TUYẾN TRONG ĐẤU TRANH (3)

   Chủ Nhật, 12/24/2017 - 10:14 — nguyenvubinh

  …..
  Trong quá trình thực hiện chiến lược gây mâu thuẫn chia rẽ nội bộ phong trào dân chủ, bằng việc gây hỗn loạn về nhận thức và quan điểm, an ninh Việt Nam đã chỉ đạo dư luận viên trá hình và dân chủ cuội sử dụng hai chiến thuật song song.
  
  - Bảo vệ các quan điểm đúng một cách lý thuyết, chung chung không gắn với thực tế ở Việt Nam và nhất là không gắn với cuộc đấu tranh mà phong trào dân chủ đang theo đuổi. Có rất nhiều quan điểm cho vấn đề này, ví dụ: phê phán và lên án tất cả những cái sai, bất kể là sai như thế nào, bất kể là ai sai. Cộng sản sai cũng phê phán, dân chủ sai cũng phê phán. Chống độc tài nói chung chứ không chỉ chống độc tài cộng sản, cần bạch hóa tất cả để chứng tỏ người đấu tranh và phong trào là minh bạch, trong sáng. Những vấn đề này, mới nghe qua thì có vẻ hợp lý, nhưng trong môi trường của Việt Nam, và gắn với cuộc đấu tranh với đối tượng độc tài toàn trị là vô cùng tai hại và nguy hiểm.
  
  - Không cần có chiến tuyến, không cần bảo vệ nhau giữa những người cùng trong phong trào, thậm chí cùng hội nhóm. Chỉ có đúng và sai (lý thuyết) chứ không cần gắn với môi trường và cuộc đấu tranh nào.
  
  Với hai chiến thuật tinh vi và thâm độc này, an ninh Việt nam đã không ít lần gây sóng gió và gây mâu thuẫn, chia rẽ trầm trọng trong phong trào dân chủ. Có một điều cần nhấn mạnh, không chỉ môt số kẻ dư luận viên trá hình, dân chủ cuội mà còn không ít những người đấu tranh dân chủ thực sự, do nhận thức chưa tới, nhưng lại có cá tính mạnh tham gia vào các cuộc tranh luận, tranh cãi để bảo vệ quan điểm của mình vô tình gây ra tình trạng chia rẽ, mâu thuẫn. Mặt khác, chúng ta không thể biết được ai, kẻ nào là dư luận viên trá hình, dân chủ cuội đã và đang thực hiện việc gây mâu thuẫn, chia rẽ này. Nhưng chúng ta biết một điều, những mâu thuẫn và chia rẽ trầm trọng về mặt nhận thức, quan điểm chắc chắn có bàn tay an ninh đạo diễn.
  
  4/ Một số vấn đề cần quán triệt
  Trước âm mưu và thủ đoạn của thế lực cầm quyền, những người đấu tranh dân chủ, phong trào dân chủ cần làm gì để hóa giải hay hạn chế hậu quả của chiến lược thâm độc này? Chúng ta cần quán triệt một số vấn đề về nhận thức và tư tưởng sau.
  a/ Ý thức về vấn đề chiến tuyến
  Đây là vấn đề quan trọng nhất để hóa giải chiến lược gây mâu thuẫn, chia rẽ nói chung cũng như trong lĩnh vực nhận thức, quan điểm nói riêng. Khi người đấu tranh có ý thức về vấn đề chiến tuyến, ý thức được môi trường và cuộc đấu tranh mà chúng ta đang tham gia, thì tự khắc sẽ có những ứng xử và hành động phù hợp. Chúng ta sẽ không làm phức tạp thêm tình hình cũng như không rơi vào bẫy gây mâu thuẫn, chia rẽ của thế lực cầm quyền. Ý thức được chiến tuyến, có nghĩa là chúng ta ý thức được chúng ta là anh em, có cùng mục đích, lý tưởng đấu tranh cho một xã hội tự do - dân chủ. Ý thức về chiến tuyến sẽ có những tác động tới các khía cạnh tâm lý sau.
  
  - Trao đổi, tranh luận quan điểm, nhận thức trên tinh thần tương kính. Đây là yêu cầu, cũng là tiền đề để xây dựng văn hóa tranh luận mà chúng ta chưa có. Khi tranh luận có sự tương kính, có văn hóa thì rất hiếm khi xảy ra mâu thuẫn, chia rẽ. Nếu xác định chúng ta cùng một chiến tuyến, là anh em thì trước sau gì cũng sẽ có sự tương kính, đạt được sự tương kính.
  - Xác định là anh em cùng chiến tuyến, chúng ta còn có sự nhường nhịn, hạn chế được tính hiếu thắng trong tranh luận của mỗi người. Khi đã có sự nhường nhịn lẫn nhau, các cuộc tranh luận sẽ không thể đi tới sự chia rẽ và mâu thuẫn mà đối phương mong đợi.
  
  - Ứng xử cao nhất trong tinh thần anh em cùng chiến tuyến, đó là việc bảo vê lẫn nhau trước sự tấn công của đối phương về nhận thức và quan điểm. Nếu không hoặc chưa xác định là anh em, có khi chúng ta cũng ngại tham gia vào các cuộc tranh luận rất lung tung hiện nay. Nhưng khi xác định là anh em, chúng ta sẵn sàng bảo vệ những người đồng đội của mình, tất nhiên là bằng những lập luận và nhận thức đúng.
  b/ Trang bị nhận thức đúng về những vấn đề phức tạp, dễ gây tranh cãi
  
  Như phần trên có đề cập, khi muốn gây sự hỗn loạn trong nhận thức, quan điểm thì thế lực cầm quyền luôn nhắm tới những “điểm mờ” trong nhận thức. Đó là những vấn đề mới nghe qua thì đúng, hợp lý trên khía cạnh lý thuyết, không đặt trong bối cảnh cụ thể nào. Hoặc đánh đồng bối cảnh của Việt nam với các nước khác, khi mà những nước đó đã có những quyền tự do cơ bản cũng như tự do dân sự. Trong khi người dân Việt Nam chưa hề có các quyền con người và đang đấu tranh để có được các quyền đó, bằng cách tác động để thay đổi chế độ độc tài toàn trị hiện hành. Về cơ bản, an ninh Việt Nam chỉ đạo đội quân nằm vùng tấn công vào các vấn đề sau đây, để làm rối loạn nhận thức và gây chia rẽ trong phong trào dân chủ.
  
  Thứ nhất, đánh đồng quan điểm làm chính trị và đấu tranh dân chủ. Đây là lập luận rất thâm độc tung ra nhằm vào những người chưa hiểu rõ được, chưa phân biệt được hai vấn đề hoàn toàn khác nhau. Làm chính trị là việc đấu tranh nghị trường bằng các tổ chức chính trị, đảng phái nhằm giành quyền lãnh đạo, quản lý đất nước và bảo vệ lợi ích nhóm. Làm chính trị chỉ có khi người dân, nhân dân ở các quốc gia đã có các quyền con người và các quyền tự do dân sự. Trong khi đó, đấu tranh dân chủ là việc tham gia đấu tranh để thay đổi chế độ xã hội hiện hành, xây dựng thể chế dân chủ. Từ thể chế dân chủ, người dân mới có các quyền cơ bản và quyền dân sự của mình. Chúng ta chưa có các quyền cơ bản và quyền dân sự, chưa có các đảng phái, tổ chức chính trị đại diện cho mình thì làm sao lại gọi chúng ta là làm chính trị được, chúng ta lấy gì để làm chính trị?...
  (còn nữa)
  Hà Nội, ngày 24/12/2017
  N.V.B
  
  

  VẤN ĐỀ CHIẾN TUYẾN TRONG ĐẤU TRANH (4)

   Thứ Hai, 12/25/2017 - 10:03 — nguyenvubinh
   
  

       …..
       Sử dụng việc đánh đồng hai vấn đề khác nhau đó, bọn bồi bút và tay sai thường tấn công vào các luận điểm như:
       - Những chức sắc, tu sĩ tôn giáo không nên tham gia làm chính trị, tôn giáo không nên làm chính trị. Chúng ta sẽ trả lời rằng, đúng là các tôn giáo, chức sắc và tu sĩ không nên làm chính trị, tức là không nên lập ra các đảng phái để mưu cầu cho cá nhân và lợi ích nhóm (trên thực tế không ai làm vậy cả). Nhưng tôn giáo, các chức sắc và tu sĩ cần phải lên tiếng chống lại cái sai, cái xấu, cái bất công và cái ác của xã hội, của nhà cầm quyền. Không một tôn giáo, không một giáo lý của tôn giáo nào cấm điều này và hầu như đều khuyến khích và tôn vinh những người chống lại cái sai, cái xấu và cái ác.
  
       - Làm chính trị là thủ đoạn, là bẩn thỉu và mọi người không nên tham gia, dây vào làm gì. Đối với guồng máy và hệ thống của chế độ cộng sản, nếu quan niệm việc đấu đá, tranh giành của quan chức và những kẻ trong guồng máy là làm chính trị, đó đúng là những việc làm hèn hạ, bẩn thỉu. Những người đấu tranh dân chủ không phải là làm chính trị, họ đấu tranh để chống lại cái sai, cái xấu và cái ác, đồng thời đòi hỏi các quyền con người của họ và nhân dân, hai vấn đề hoàn toàn khác nhau.
  
       - Làm chính trị phải bài bản, phải là những người có trình độ, được đào tạo… không có trình độ thì làm chính trị làm gì? vẫn là lập luận đánh đồng quen thuộc. Đúng là làm chính trị phải có trình độ, nhưng người dân lên tiếng về những bất công, về những quyền con người bị tước đoạt, người dân bị cướp, bị đàn áp lên tiếng đâu có phải là làm chính trị. Việc đấu tranh cần sự góp sức của tất cả mọi người, ai tham gia được nhiều, được ít đều hoan nghênh. Chỉ khi toàn dân đứng lên đấu tranh thì mới đạt kết quả sau cùng, và đó hoàn toàn không phải làm chính trị. Về vấn đề này, xin tham khảo thêm bài viết của tôi, Cần phân biệt giữa đấu tranh dân chủ và hoạt động (làm) chính trị (http://www.rfavietnam.com/node/3652).
  
       Thứ hai, lên án, phê phán cái sai, bất kể là sai cái gì, bất kể là ai sai. Độc tài sai cũng lên án, dân chủ sai cũng phê phán. Đây chính là điều mới nghe qua thì rất hợp lý, nhưng nó lại là sự đánh đồng và ngụy biện nguy hiểm. Trước hết, đánh đồng dân chủ và độc tài đều có cái sai và ngầm ý là sai như nhau nên phải cùng lên án và phê phán như nhau. Đối với chế độ độc tài, quản lý sinh mạng con người, tiền bạc và nhiều vấn đề quốc gia.
  
  Nó không chỉ có sai, mà còn có xấu và ác khi đưa ra chính sách cướp đất khiến hàng triệu người bị oan khuất, án oan khiến hàng triệu người tù đày và khổ cực, chính sách đầu tư tham lam và sai lầm khiến toàn bộ bốn tỉnh miền trung biển chết, cá chết… đó là những cái ác và những cái xấu, không thể nói đơn giản đó là cái sai chung chung và so sánh với cái sai (nào đó) của phong trào dân chủ. Những người đấu tranh dân chủ, chỉ cất lên tiếng nói của mình, không quản lý sinh mạng của ai, không quản lý tài sản nào thì cái sai (nếu có) chỉ là cái sai trong sinh hoạt, tại sao lại đánh đồng hai chủ thể khác nhau vào cùng một nội dung?
  
       Phong trào dân chủ đang trong cuộc đấu tranh với một đối thủ có cả một bộ máy và hệ thống đàn áp, tuyên truyền, cộng thêm sự gian manh, xảo quyệt mà chúng ta lại có quan điểm lên án, phê phán những cái sai của phong trào dân chủ, bất kể đó là sai gì, sai như thế nào thì chúng ta chắc chắn sập bẫy của cộng sản.
  
  Những người đấu tranh là những người cùng một chiến tuyến, cùng một chiến hào trong khi con người không ai có thể nói giỏi, nói hay không có lỗi lầm, không sai phạm. Tuy nhiên, lỗi lầm sai phạm của những người đấu tranh (nếu có) chỉ là những lỗi lầm trong sinh hoạt vì họ không phải là độc tài. Như vậy, trên nguyên tắc, những người cùng chiến tuyến cần phải bảo vệ nhau và những cái sai cũng không phải là điều gì đó gây tai họa. Tất nhiên, nói như vây không có nghĩa là chúng ta bao che, xí xóa cho những điều sai trái gây hại tới nhau và tới phong trào. Nhưng nếu xác định cùng chiến tuyến, chúng ta cần có cách ứng xử tế nhị, khéo léo, từ thấp tới cao. Khi đã sử dụng hết các cách, nếu những người có sai lầm không nhận thức và thay đổi được, chúng ta cũng buộc phải phê phán và lên án. Đăc biệt chú ý, chỉ phê phán và lên án những cái sai trực tiếp của đối tượng.
  
       Thứ ba, cần bạch hóa tất cả để chứng tỏ phong trào dân chủ, những người đấu tranh trong sáng, trong sạch. Liên quan tới vấn đề này, có một số việc người trong phong trào tham gia làm từ thiện, cứu trợ người dân vùng thiên tai, lũ lụt. Đây là vấn đề tế nhị và phức tạp. Một số người kêu gọi bạch hóa, có các bảng kê khai thu chi như các tổ chức từ thiện bình thường của người dân hoặc nhà nước. Về việc này, trước hết cần tuyệt đối nhấn mạnh, những người trong phong trào dân chủ nếu như bị tố giác có chứng cứ ăn chặn, xà xẻo vào tiền từ thiện thì chúng ta cũng lên án và tuyệt đối không bênh vực.
  
  Nhưng còn quan điểm cần bạch hóa như các tổ chức từ thiện bình thường khác thì cần xem xét lại. Lý do là, những người trong phong trào dân chủ, người đấu tranh có làm từ thiện, cứu trợ lũ lụt thì cũng là những người dân có cảm tình, và đồng bào hải ngoại có cảm tình với phong trào dân chủ và cá nhân người đó. Họ gửi tiền từ thiện thông qua cá nhân trong phong trào dân chủ đôi khi họ không muốn lộ diện. Mặt khác, có người không chỉ gửi tiền từ thiện mà còn gửi kèm cho những người đấu tranh, tù nhân lương tâm vv… và điều này cũng khó có thể công khai hoàn toàn. Như vậy, trong vấn đề này, chúng ta chỉ kêu gọi những người gửi tiền kiểm tra, giám sát tiền gửi của mình là phù hợp hơn cả.
  
       Thứ tư, có những người đặt vấn đề chống độc tài nói chung, chứ không chỉ chống độc tài cộng sản. Điều này nghe qua thì rất đúng, hào sảng. Nhưng vấn đề là, đối với Việt Nam hiện nay, chỉ có độc tài cộng sản, chứ làm gì còn độc tài nào khác? Khi đặt vấn đề như vậy, vô hình chung, đã làm mất sự tập trung vào mục tiêu chính, quan trọng. Hoặc có thể, người ta nhầm lẫn giữa độc tài và sự độc đoán, gia trưởng trong phạm vi một hội, nhóm nào đó. Độc tài gắn liền với thể chế, và thể chế chỉ có một, nên chỉ có độc tài toàn trị cộng sản. Chúng ta tuyệt đối không nên nhầm lẫn để mất tập trung vào mục tiêu chính.
  
       Có thể còn có những nội dung khác, mà sự nhận thức và phân định không dễ dàng. Nhưng dù nội dung nào, nếu người đấu tranh xác định và giữ vững ý thức về vấn đề chiến tuyến, sẽ giảm bớt và hạn chế được rất nhiều những sự chia rẽ và mâu thuẫn trong nội bộ phong trào dân chủ. Đồng thời làm thất bại âm mưu của thế lực cầm quyền hiện nay./.
  Hà Nội, ngày 25/12/2017
  N.V.B

  • nguyenvubinh's blog

   http://www.rfavietnam.com/node/4227

Subscribe to: Posts (Atom)

 

TRUNG QUỐC SẮP ĐƯA THÊM TÀU CHIẾN VÀO BIỂN ĐÔNG VÀ ẤN ĐỘ DƯƠNG

TRUNG QUỐC SẮP ĐƯA THÊM TÀU CHIẾN VÀO BIỂN ĐÔNG VÀ ẤN ĐỘ DƯƠNG

RFA
2018-01-05

• In trang này
• Chia sẻ
• Ý kiến của Bạn
• Email

Hàng không mẫu hạm Liêu Ninh ở Hong Kong hôm 7/7/2017

AFP

Một khu trục hạm mới sắp được đưa vào hoạt động chính thức và một tàu sân bay thứ ba đã bắt đầu được chế tạo là tin mà truyền thông chính thức của Trung Quốc loan đi trong hai ngày 4 và 5 tháng giêng năm 2018.

Tờ Hoàn Cầu Thời Báo dẫn lời một chuyên gia Hải Quân Trung Quốc vào ngày 5 tháng giêng rằng dự kiến chiếc khu trục hạm do chính Trung Quốc đóng sẽ được đưa vào hoạt động tại Biển Đông và Ấn Độ Dương.

Trong khi đó theo Nhật báo Giải Phóng Quân Trung Quốc thì hiện tại công nhân đang thực hiện việc lắp đặt các đường ống dẫn cáp cho chiếc khu trục hạm đang trong giai đoạn hoàn thiện thân tàu tại Nhà máy Giang Nam ở Thượng Hải.

Ngoài ra cũng theo Nhật báo Giải Phóng Quân Trung Hoa thì chiếc khu trục hạm sẽ được trang bị các hệ thống hiện đại phòng không, chống tên lửa, chống hạm cũng như các loại vũ khí chống tàu ngầm.

Khả năng đa dạng của chiếc khu trục hạm hàm nghĩa nó có thể thực hiện những nhiệm vụ độc lập tại những vùng khơi xa. Ngoài ra theo các chuyên gia Hải quân Trung Quốc thì chiếc khu trục hạm này còn có thể tham gia phối hợp trong đội hình của một hàng không mẫu hạm.

Tờ Hoàn Cầu Thời Báo còn cho biết sau khi ghi nhận ý kiến của các quan chức quân sự cũng như binh sĩ, nhóm thiết kế khu trục hạm đã thay đổi bản vẽ ban đầu dành cho trực thăng trên chiến hạm này, nâng độ cao của các cabin trên tàu… Một công nghệ mới cũng được nghiên cứu để dùng trong việc hàn thân khu trục hạm. Vật liệu đóng thân chiến hạm này cũng là một loại vật liệu mới.

Những chất liệu chống sốc, chống ồn và giúp lưu thông không khí trong khu sinh hoạt của thủy thủ đoàn cũng là những loại mới.

Vào ngày 4 tháng giêng, mạng Bưu Điện Hoa Nam Buổi Sáng loan tin Trung Quốc đã bắt đầu công tác đóng chiếc hàng không mẫu hạm thứ  ba của nước này. Điều đáng chú ý là chiếc hàng không mẫu hạm này sẽ có hệ thống tân tiến giúp máy bay cất cánh nhanh hơn.

Những nguồn tin thân cận với Giải Phóng Quân Nhân Dân Trung Quốc cho Bưu Điện Hoa Nam Buổi Sáng biết như thế và nói rõ địa điểm thực hiện cũng tại Nhà máy Đóng tàu Giang Nam ở Thượng Hải.

Công tác được xúc tiến sau khi lãnh đạo quân đội Trung Quốc gặp nhau tại Bắc Kinh sau kỳ họp thường niên Quốc Hội và cơ quan lãnh đạo tư vấn chính trị hàng đầu của Trung Quốc.

Vì việc đóng chiếc hàng không mẫu hạm thứ ba phức tạp và có nhiều thử thách hơn hai chiếc vừa qua, cho nên có thể phải mất chừng hai năm Trung Quốc mới hoàn tất phần thân hàng không mẫu hạm này.

Hải Quân Trung Quốc cho biết các chuyên gia, kỹ sư đóng tàu từ Thượng Hải và Đại Liên được cử tham gia công việc. Tổng số nhân sự tham gia còn được chủ tịch Tập Đoàn Đóng Tàu Nhà nước Trung Quốc, Hồ Văn Minh, nói là 5 ngàn người.

Chi tiết kỹ thuật được tiết lộ là chiếc hàng không mẫu hạm thứ ba được bắt đầu đóng có lượng giản nước hơn chiếc Liêu Ninh từ 80 ngàn đến 100 ngàn tấn.

Liêu Ninh là chiếc hàng không mẫu hạm đầu tiên của Trung Quốc. Chiếc tàu được tân trang từ chiếc do Liên Xô đóng và Trung Quốc mua lại của Ukarine. Hàng Không Mẫu Hạm Liêu Ninh được đưa vào hoạt động từ năm 2012.

Cho đến nay tất cả mọi nguồn tin đều cho rằng còn quá sớm để có thể đưa ra thời điểm chiếc hàng không mẫu hạm thứ ba của Trung Quốc được hạ thủy. Trong khi đó giới chuyên gia hải quân cho biết Bắc Kinh lên kế hoạch có 4 nhóm tác chiến hàng không mẫu hạm hoạt động vào năm 2030.

Chiếc hàng không mẫu hạm thứ nhất do chính Trung Quốc thiết kế và đóng dự kiến sẽ được đưa vào hoạt động vào cuối năm 2018.

Nhật báo Giải Phóng Quân Nhân Dân Trung Quốc cũng loan tin Hải quân nước này cũng vừa bắt đầu công tác huấn luyện cho đội ngũ phi công lái chiến đấu cơ thuộc hàng không mẫu hạm; thay vì tuyển từ lực lượng khộng quân như lâu nay.

 http://www.rfa.org/vietnamese/news/internationalnews/china-to-deploy-more-ships-to-scs-indian-ocean-01052018124642.html

TOP TEN ẤN TƯỢNG 2017

TOP TEN ẤN TƯỢNG 2017

 Thứ Sáu, 12/29/2017 - 03:09 — truongduynhat

Khắc hoạ toàn cảnh xã hội Việt và thời tiết chính trường, qua bộ “top ten ấn tượng 2017”.

1. Chiến cuộc “nhóm lò”: Một chiến cuộc “nhóm lò” rúng động chính trường Việt 2017. “Thiêu đốt” Uỷ viên Bộ chính trị Đinh La Thăng. Cuộc truy bắt có một không hai đưa Trịnh Xuân Thanh từ Đức về nước “đầu thú”, và các cuộc kỷ luật, triệt hạ hàng loạt tên tuổi đình đám khác. Bất luận bình xét theo chiều nào (chống tham nhũng hay triệt hạ phe cánh), “cái lò ông Trọng” là sự kiện chính trị nóng bỏng, ấn tượng nhất, khắc hoạ chân thật nhất tình hình đảng sự, cũng như sức khoẻ quốc gia qua từng thanh củi lửa.

2. Những nghi án sức khoẻ: Sau “sự cố” Nguyễn Bá Thanh, Phùng Quang Thanh từ các năm 2015, 2016, những nghi án sức khoẻ trong năm 2017 tiếp tục nhắm vào Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Uỷ viên Bộ Chính trị, thường trực Ban Bí thư Đinh Thế Huynh. Ông Huynh, coi như kết thúc sự nghiệp. Chủ tịch Trần Đại Quang thì lúc ẩn lúc hiện với hàng loạt đồn đoán về bệnh tình. Những nghi án sức khoẻ, khiến dân tình dễ liên tưởng đến một “bóng ma” Nguyễn Bá Thanh nào đấy ám ảnh chính trường Việt.

3. Đà Nẵng, điểm nóng chính trường Việt: Tựa chuyện Trịnh Xuân Thanh, câu chuyện Đà Nẵng được khơi mào từ chiếc xe của Bí thư Nguyễn Xuân Anh. Từ chiếc xe doanh nghiệp tặng, đến điểm nóng Sơn Trà, và sau đó là hàng loạt những bê bết về đất đai. Từ việc phế truất trung ương uỷ viên, tước hàm Bí thư thành uỷ đối với Nguyễn Xuân Anh, cảnh cáo Chủ tịch Huỳnh Đức Thơ, và cuối cùng là cuộc khám xét, khởi tố, truy nã Phan Văn Anh Vũ (Vũ Nhôm). Không chỉ thiêu đốt Đà Nẵng, biến đô thị “hiện tượng” này thành điểm nóng chính trường Việt 2017.

4. Sự cố Đồng Tâm và cuộc bắt giam vô tiền khoáng hậu 19 cảnh sát cơ động Hà Nội:

 Nếu những năm trước là Tiên Lãng, Dương Nội, Văn Giang, Vụ Bản…, thì 2017, điểm nóng đất đai nổi sóng nhất là sự cố Đồng Tâm, cùng cuộc bắt giam 19 cảnh sát cơ động tại nhà văn hoá thôn Hoành (Đồng Tâm, Mỹ Đức, Hà Nội). Cuộc bắt giữ vô tiền khoáng hậu khiến Chủ tịch Hà Nội, Nguyễn Đức Chung phải thân chinh vào làng giải cứu. Chiến dịch giải cứu thành công, nhưng sự lật kèo từ chính Chủ tịch Chung và cuộc khởi tố điều tra nhắm vào dân làng Hoành sau đó đã đẩy chiến cuộc đất đai thôn Hoành lên một nấc thang mới, chưa biết đâu là đỉnh điểm. Dân Đồng Tâm có thể bị bắt, nhiều người có thể vào tù. Nhưng sự nghiệp chính trị của tướng Chung, Chủ tịch Hà Nội mãi hằn một vết nhơ về đức liêm sỉ và tính trung thực sau bản cam kết cùng cú lật kèo có một không hai của ông với dân chúng Đồng Tâm. Thắng dân là mất dân. Nhưng tướng Chung và chính quyền Hà Nội đã chọn cách thắng dân. Một “chiến thắng” hiếm có chính quyền liêm sỉ nào dám thắng.

5. BOT Cai Lậy và cuộc “cách mạng tiền lẻ”: Khởi phát từ BOT Bến Thuỷ (Nghệ An). Nhưng phải đến BOT Cai Lậy (Tiền Giang), chiến thuật dùng tiền lẻ qua trạm của cánh tài xế mới bùng lên như một cao trào, được ví như cuộc “cách mạng tiền lẻ” có một không hai trong lịch sử. Cuộc cách mạng không chỉ lột tẩy những mánh khoé cướp trấn tiền dân của các tập đoàn Mafia núp dưới hình thức BOT, mà còn minh chứng cho một sự trưởng thành từ nhận thức dân chúng, và hơn nữa, thành một phương cách phản kháng dân sự phi bạo lực mẫu mực. Để không chỉ là những cuộc “cách mạng tiền lẻ”, sẽ là tiền đề cho những cuộc “cách mạng khác”, những trận tuyến khác, không chỉ BOT.

6. Tràn ngập bắt bớ giới đấu tranh dân chủ, và những bản án nặng nề: Trên 30 người bị bắt, chủ yếu nhắm vào nhóm “Anh em dân chủ” của luật sư Nguyễn Văn Đài và các nhà đấu tranh dân chủ, các blogger phản biện độc lập. Cùng hàng loạt chiến dịch bắt bớ, là những bản án nặng nề đến tàn độc. Điển hình là các bản án 10 năm tù đối với Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, 9 năm với Trần Thị Nga, và 7 năm với Nguyễn Văn Hoá… Có thể nói, chưa năm nào bắt bớ dồn dập đến vậy. 2017 là năm đỉnh điểm nhắm vào giới đấu tranh dân chủ, nhân quyền.

7. Cuộc chiến vỉa hè và hiện tượng “Hải cẩu”: Một phong trào đầu voi đuôi chuột, như mọi phong trào khác, vô vàn trên nước Việt, không riêng gì thành phố Hồ Chí Minh. Nhưng nó trở thành hiện tượng, bởi phương cách tàn khốc và hình ảnh khiếp sợ của một quan chức mang nickname “Hải cẩu” đầy mai mỉa. Sau vài tháng tan hoang như chiến trận, quận 1 vẫn không thể thành… Singapore, vỉa hè vẫn trở lại muôn dặm vỉa hè như cũ. Không thấy ông Đoàn Ngọc Hải, Phó Chủ tịch UBND quận 1 “cởi áo về vườn” như tuyên bố hùng hồn trước đó. Còn lại, lan truyền trên mạng chỉ là những bức ảnh ngài “Hải cẩu” với ánh mắt kinh sợ, và những đoạn clip cực hài về một vị quan suốt ngày ra đường rình bắt dân đi ị…

8. Những biệt phủ quan & nghề làm giàu của quan chức Việt: 2017 là năm phát lộ nhiều khu biệt phủ quan cực đỉnh. Từ cụm biệt phủ đồi- đồi biệt phủ của giám đốc sở Tài nguyên- môi trường (em ruột Bí thư tỉnh uỷ Yên Bái) Phạm Sỹ Quý; đến biệt thự khủng của cựu Phó Thống đốc ngân hàng nhà nước Nguyễn Phước Thanh; biệt phủ của cựu Thứ trưởng Tài nguyên- môi trường Bùi Cách Tuyến; dinh thự của cựu Phó ban nội chính tỉnh uỷ Đăk Lăk, Nguyễn Sỹ Kỷ; biệt phủ của Trưởng ban quản lý khu kinh tế tỉnh Kon Tum, Phạm Thanh Hà; dinh thự của Bí thư huyện Duy Tiên (Hà Nam) Nguyễn Đức Vượng; biệt thự của “cậu ấm chơi chim”, giám đốc sở Kế hoạch- đầu tư Quảng Nam, Lê Phước Hoài Bảo; lầu son gác tía của “hot girl xứ Thanh” Trần Vũ Quỳnh Anh… “Ấn tượng” và khôi hài ở chỗ: Các cuộc thanh tra, chẳng không truy được một dấu hiệu tham nhũng hay bất minh nào từ những khối tài sản khủng, mà còn cho thấy quan chức Việt biết tranh thủ làm giàu từ nhiều nghề cực sốc như: nuôi heo, chạy xe ôm, bán chổi đót, buôn men rượu, làm giá đỗ…

9. Dự luật “an ninh mạng” và nguy cơ về những cuộc “xâm lăng mới”: Một dự luật, được xem là giống nhau như hai giọt nước nếu so với Luật an ninh mạng Trung Quốc. Không chỉ về thuật ngữ, mà còn ở việc buộc phải cung cấp thông tin cá nhân, buộc đặt máy chủ trong nước, buộc người dùng và các doanh nghiệp cung cấp thành những “tên chỉ điểm”, ép doanh nghiệp công nghệ phải tuân thủ các “qui chuẩn kỹ thuật” của nhà nước, ép doanh nghiệp liên quan đến “thông tin quan trọng” phải thông qua “thẩm định của chính quyền” khi mua phần cứng, phần mềm… Một dự luật, nếu thông qua, không chỉ tước đoạt quyền tự do ngôn luận, tự do biểu đạt của công dân, không chỉ rào chắn cản ngăn những công cụ giao tiếp, truyền thông hiện đại, mà có thể còn là cuộc đánh đuổi những nền văn minh mới của nhân loại khỏi nước Việt. Không chỉ xây “Vạn lý trường thành” đánh đuổi Google, Facebook, Youtube, Twitter, Viber… Nhiều người đang đặt dấu hỏi về một nguy cơ khác: Đó là các cuộc “xâm lăng mới” của người Tàu mang tên Baidu, Renren, Youku, Tudou, Weibo, Baidu, Alibaba… thông qua dự luật này. Một dự luật an ninh, nhưng đầy rẫy những bất an.

10. Những “binh đoàn mạng”: Tiết lộ từ Thượng tướng Nguyễn Trọng Nghĩa, Phó chủ nhiệm Tổng cục chính trị quân đội nhân dân Việt Nam, tại hội nghị tổng kết công tác tuyên giáo năm 2017 gây sốc: đã hình thành một lực lượng trên 10.000 “chiến sĩ” là hạt nhân trên mặt trận không gian mạng (lực lượng mang bí số 47). Theo tướng Nghĩa, đây là lực lượng "vừa hồng vừa chuyên, kiên định lập trường, có trình độ, kỹ năng sử dụng công nghệ cao”. Ngoài binh đoàn 1 vạn quân biên chế quân đội, còn lực lượng nào nữa từ Bộ Công an, Ban Tuyên giáo…? Chắc chắn là một quân số khủng. Con số tiết lộ từ năm 2013, đã cho thấy cả nước có hơn 8 vạn “tuyên truyền viên miệng”. Riêng Hà Nội, đã tổ chức được đội ngũ 900 “dư luận viên”, 19 trang điện tử và hơn 400 tài khoản mạng. Thế giới mạng với những nguy cơ an ninh cùng chiến tranh mạng, thì việc hình thành những “binh đoàn mạng” là tất yếu. Nhưng, cứ liên tưởng đến những trận bom report và comment bẩn trên mạng, khiến rùng mình.

• truongduynhat's blog

2018 – SÓNG THẦN TRÊN CHÍNH TRƯỜNG VIỆT NAM

 2018 – SÓNG THẦN TRÊN CHÍNH TRƯỜNG VIỆT NAM

RFA
2018-01-04

• In trang này
• Chia sẻ
• Ý kiến của Bạn
• Email

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và câu nói nổi tiếng về lò nóng - củi tươi.

Ảnh chụp màn hình.

“2018 – sóng thần trên chính trường VN”

00:00/00:00

Khởi động - Tăng tốc

Nhận định về chiến dịch chống tham nhũng của Việt Nam trong năm 2017, cựu Đại tá Bùi Tín, hiện đang sinh sống tại Pháp đã gọi đây là một cuộc phiêu lưu sau một thời gian do dự, nhưng ông cũng nhấn mạnh cuộc phiêu lưu ấy chỉ nhắm đến những người không cùng phe cánh của ông Tổng Bí thư:
Ông phải là thực sự chống tham nhũng mà chỉ là các phe phái ở trong Đảng chia ăn với nhau thôi. Nếu chống tham nhũng thì cả chế độ này sụp đổ rồi bởi vì chế độ này tham nhũng đầy cả ra, tất cả các cấp thì làm sao mà tồn tại được. Cho nên chống tham nhũng của ông Trọng chỉ là bề nổi thôi. Do dự một thời gian dài mới nổ ra, mà nổ ra không chắc đã xử được hết, bởi vì chỉ xử những ai chống lại ông ấy thôi còn phe cánh thì ông ấy bảo vệ.
Ông Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã rất nhiều lần lên tiếng kêu gọi tích cực đấu tranh chống tham nhũng. Một trong những phát biểu gây ấn tượng nhất của ông Trọng đó là khi ông ví von chiến dịch chống tham nhũng của ông là “lò nóng củi tươi cho vào cũng cháy”. Bản thân ông Trọng cũng từng thừa nhận rằng chưa có thời kỳ nào được như bây giờ khi mà một loạt cán bộ, kể cả cán bộ cao cấp, cán bộ về hưu đều bị xử lý.
Trong bài phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 6, ông Nguyễn Phú Trọng đã kêu gọi tất cả các ban ngành phải xử nghiêm những trường hợp vi phạm từ trên xuống dưới để lấy lại lòng tin của người dân. Nhiều ý kiến cho rằng qua bài phát biểu này, chính ông Trọng đã thừa nhận tình hình tham nhũng ở Việt Nam đã khiến nhiều người dân mất niềm tin vào chế độ.

Nói chung, nguyên năm 2018 có thể nói tình hình chính trường ở Việt Nam sẽ không bình yên một chút nào và mặt biển luôn xuất hiện những cơn sóng lừng và thậm chí là sóng thần từ đầu đến cuối năm.
- TS Phạm Chí Dũng

Còn với Nhà báo độc lập, cũng là người quan tâm sát sao tình hình chính trị ở Việt Nam, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng, thì chiến dịch chống tham nhũng trong năm 2017 được chia rõ ràng thành hai giai đoạn có thể hiểu là giai đoạn khởi động và giai đoạn tăng tốc:
Giai đoạn thứ nhất là từ đầu năm 2017, hay chính xác là từ giữa năm 2016 cho đến tháng 11/2017. Đó là một giai đoạn có thể nói là hô hào suông với những khẩu hiệu, nghị quyết chống tự diễn biến tự chuyển hóa theo Nghị quyết Trung ương 4 và thi hành những biện pháp mang tính chất kỷ luật Đảng, kỷ luật hành chính nhiều hơn hẳn so với việc chế tài bằng cách bắt bớ, tống giam, khởi tố. Tức là không thực hiện những biện pháp nặng mà chỉ thực hiện những biện pháp nhẹ.
Có thể nói lý do chính mà ông Trọng đã không thành công trong giai đoạn đầu là do thứ nhất ông ấy không nắm được bộ Công an. Cho nên đến tháng 10/2016 ông ấy có một động thái là tham gia vào Đảng ủy Công an Trung ương. Thứ hai là ông ấy chưa cơ cấu được một bộ phận giúp việc cho mình một cách chuyên nghiệp. Thứ ba, ông ấy còn quá nể nang trong việc xử lý tham nhũng.
Còn giai đoạn thứ hai theo Tiến sĩ Phạm Chí Dũng bắt đầu từ tháng 11/2017, xuất phát từ cuộc gặp gỡ giữa ông Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhân Hội nghị APEC ở Đà Nẵng. Ông Phạm Chí Dũng cho rằng có thể Chủ tịch Trung Quốc đã truyền lửa hay kinh nghiệm cho ông Nguyễn Phú Trọng, khiến ông Trọng bứt phá hẳn lên và phá vỡ một tiền lệ rất quan trọng trước đây là Ủy viên Bộ Chính trị không thể bị khởi tố hoặc tống giam.
Hãng thông tấn AFP cũng từng đưa ra nhận xét rằng cách thức tiêu diệt các quan chức tham nhũng mà chính quyền Việt Nam đang thực hiện giống cách thức của Trung Quốc.
Tiến sĩ Phạm Chí Dũng cũng nhắc đến việc nhiều ý kiến cho rằng chiến dịch chống tham nhũng của ông Trọng không quyết liệt và chỉ nhắm đến những nhân vật không cùng phe cánh với ông ấy:
Ví dụ như biệt phủ Phạm Sỹ Qúy ở Yên Bái, hay bà Nguyễn Thị Kim Tiến Bộ trưởng Bộ Y tế hay ông Võ Kim Cự liên quan đến vụ xả thải của Formosa,…Tất cả những người đó đều có thể được coi là không hề hấn gì và bằng cách nào đó đều có thể được coi là hạ cánh an toàn.
Ông Phạm Sỹ Qúy là nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Yên Bái. Khi còn đương chức, gia đình ông đã xây dựng một khu biệt phủ nằm trên một mảnh đất rộng vốn là đất trồng rừng. Sau khi dư luận lên tiếng gay găt về vụ việc này, Thanh tra Chính phủ đã kiểm tra và đưa ra kết luận ông Qúy mắc nhiều sai phạm. Tuy nhiên sau đó, ông Quý bị cách chức Giám đốc sở nhưng lại được đưa về làm phó Văn phòng Hội đồng Nhân dân tỉnh Yên Bái. Gia đình ông này cũng chỉ bị phạt hơn 500 triệu liên quan đến biệt phủ được xây dựng trái phép.
Còn ông Võ Kim Cự, nguyên Bí thư tỉnh ủy Hà Tĩnh được cho là mắc nhiều sai phạm liên quan đến thảm họa môi trường Formosa ở Hà Tĩnh. Nhưng rồi ông Cự đã được cho nghỉ hưu khi vừa được giao chức Chủ tịch liên minh hợp tác xã Việt Nam.

Tương lai bấp bênh lắm bởi vì chống tham nhũng chỉ là hình thức thôi còn thực chất là các phe phái trị nhau và bênh nhau. Cho nên nó không có công tâm, không có pháp luật.
- Cựu Đại tá Bùi Tín

“Sóng thần” sắp tới?

Dự đoán về chiến dịch chống tham nhũng trong năm 2018, Cựu đại tá Bùi Tín cho rằng chiến dịch này vẫn sẽ tiếp tục diễn ra một cách không công tâm và đích đến cuối cùng là cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng:
Tương lai bấp bênh lắm bởi vì chống tham nhũng chỉ là hình thức thôi còn thực chất là các phe phái trị nhau và bênh nhau. Cho nên nó không có công tâm, không có pháp luật.
Hiện nay nó xử ông Đinh La Thăng, rồi sắp tới xử ông Trịnh Xuân Thanh và lần lượt sẽ xử đến ông Nguyễn Văn Bình và đến một số tay chân khác của ông Dũng. Nhưng cuối cùng sẽ đi đến trả thù cho ông Dũng. Bởi vì chống tham nhũng này của ông Trọng là oán thù các phe cánh với nhau mà kẻ thù số 1 của ông Trọng là ông Nguyễn Tấn Dũng.
Chuyện phe phái mà ông Bùi Tín đề cập được cho là xung đột kéo dài từ lâu giữa một bên là ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư đảng, với bên kia là những viên chức cao cấp của chính phủ dưới thời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.

Sau Đại hội đảng lần thứ 12 vào đầu năm 2016, ông Nguyễn Tấn Dũng mất hết quyền lực chính trị. Sau đó người ta thấy một loạt các quan chức được ông bổ nhiệm bị kỷ luật, thậm chí có người đã về hưu cũng bị cách chức như ông Vũ Huy Hoàng, nguyên Bộ trưởng Bộ Công Thương. Và đến cuối năm 2017, đến lượt ông Đinh La Thăng, người được thăng tiến nhanh chóng dưới thời Thủ tướng Dũng.

Còn dưới con mắt của Tiến sĩ Phạm Chí Dũng thì năm 2018 sẽ là một năm chiến dịch chống tham nhũng sẽ bùng nổ lên cao trào:

Năm 2018 được khởi nguồn từ cuối năm 2017 và bây giờ có nhắm mắt cùng có thể nói là năm 2018 sẽ là một năm máu lửa và xung đột nội bộ ghê gớm. Một năm mà chiến dịch chống tham nhũng của ông Nguyễn Phú Trọng đẩy lên một mức độ khốc liệt và sẽ nhận những phản ứng khốc liệt từ những đối thủ chính trị của ông Trọng và những quan chức tham nhũng.

Nói chung, nguyên năm 2018 có thể nói tình hình chính trường ở Việt Nam sẽ không bình yên một chút nào và mặt biển luôn xuất hiện những cơn sóng lừng và thậm chí là sóng thần từ đầu đến cuối năm.

Cựu Đại tá Bùi Tín lại ví von chiến dịch chống tham nhũng này như một con thần mã của ông Tổng bí thư. Ông e ngại rằng không biết con thần mã này có thể đưa ông Trọng tới cửa nhà ông Nguyễn Tấn Dũng hay không. Hay ông Trọng sẽ ngã khỏi lưng con ngựa do chính ông tạo ra.

 http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/the-anti-corruption-campaign-will-become-more-vigorous-in-2018-01042018130742.html

LUẬT SƯ VÕ AN ĐÔN * TÔI KHÔNG HỐI TIẾC

 LUẬT SƯ VÕ AN ĐÔN * TÔI KHÔNG HỐI TIẾC

Thứ Bảy, 12/30/2017 - 09:40 — tuankhanh

Trò chuyện với luật sư Võ An Đôn, những ngày cuối năm 2017

Đây không phải là một cuộc phỏng vấn. Bởi một cuộc phỏng vấn thì tôi sẽ phải chọn lựa cách nói, xoay trở cách trình bày cho chỉn chu. Nhưng nếu như vậy, thì sẽ không thể mô tả được một tính cách của Đôn. Tính cách đã đem lại cho anh sự thương mến từ rất nhiều người, cũng như sự ghét bỏ từ không ít người.
Tôi giữ nguyên cách xưng hô của Đôn, như một người anh em. Nhưng đó không phải là riêng với mối quan hệ quen biết với tôi, mà hầu hết các cuộc phỏng vấn của VOA, BBC, RFA, SBS... Đôn vẫn luôn xưng hô như vậy: nhũn nhặn và gần gũi.

Đôn có biệt hiệu là "luật sư chăn bò" - một cách gọi mà các đồng nghiệp một thời không kìm nổi sự tức giận đã thốt lên như vậy. Nhưng Đôn đón nhận hình ảnh đó một cách tự nhiên như một phần đời của mình. Trong cuộc nói chuyện với Đôn, tiếng gà kêu, tiếng trẻ con nghêu ngao... vẽ cho tôi một bức tranh về cuộc sống của Đôn. Anh bước ra từ bùn đất quê nhà, và khi phải quay lại, thì anh đón nhận mọi thứ thật an nhiên.
Tôi chọn luật sư Võ An Đôn làm người trò chuyện để khép lại một năm đầy biến động. Một năm mà người làm nghề tìm công lý cho kẻ khác, đã không thể nhìn thấy ngay trên số phận của mình.

Sau khi bị khai trừ khỏi danh sách luật sư đoàn tỉnh Phú Yên, hiện nay Đôn đã làm gì hồi đáp sự kiện đó?

• Dạ, sau khi Đoàn luật sư tỉnh Phú Yên đã loại em ra khỏi danh sách luật sư đoàn, thì em đã có làm đơn khiếu nại gửi lên Liên đoàn luật sư Việt Nam. Nhưng đến nay thì chưa thấy phản hồi gì anh à.

Khác với năm 2015, khi Đôn có dấu hiệu bị rút thẻ hành nghề, thì đã có sự can thiệp rất rõ ràng từ Liên đoàn luật sư Việt Nam. Nhưng nay, vì sao mọi thứ lại im lặng khó hiểu như vậy?

• Năm 2015, liên ngành tư pháp của Phú Yên gồm công an, Viện kiểm sát, tòa án có ra văn bản kiến nghị thu hồi chứng chỉ hành nghề hành của em. Lúc đó thông tin được Luật sư đoàn tỉnh Phú Yên cho biết đã khiến báo chí và dư luận phản ứng rất mạnh. Rồi chủ tịch nước là ông Trương Tấn Sang đã chỉ đạo cho các cơ quan ở tỉnh Phú Yên phải rút lại quyết định đó. Có lẽ vì vậy mà Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã cử 3 người xuống để bảo vệ em.

Nhưng lần này thì khác rồi anh. Theo Luật sư đoàn tỉnh Phú Yên cho biết thì việc khai trừ đã diễn ra rất gấp rút, ngay sau khi em cho biết tin tức liên quan đến Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh ở trong tù. Và có tin là Liên đoàn Luật sư Việt Nam chỉ đạo việc khai trừ em, cũng như nhiều cơ quan khác nữa, nên phải làm nhanh gọn. Đó là vì sao lần này diễn biến không giống như lần trước.

Ngay trước, và sau khi có tin Đôn bị rút thẻ hành nghề, đã có những tin rò rỉ, nhạo báng… từ những luật sư không đồng quan điểm với Đôn. Họ có thông tin trước về một vụ loại bỏ và sử dụng như kiểu tấn công tinh thần một cách hạ cấp. Không khí hả hê về một vụ trừng phạt một thành viên của đoàn luật sư như vậy, có vẻ như rất khác với hoạt động minh xét vì quy chuẩn nghề nghiệp?

• Em nghĩ rằng cũng có cơ sở để suy luận như vậy. Bởi việc tước thẻ hành nghề của em là từ sự chỉ đạo của bên trên. Do đó, em tin rằng dù làm đơn và các đồng nghiệp thông cảm cùng làm đơn kiến nghị cũng không ăn thua, vì đã có sự chỉ đạo từ trung ương.

Người ta không muốn em làm luật sư nữa vì em tham gia nhiều vụ án nhạy cảm ở Việt Nam. Những vụ án oan. Những vụ công an dùng nhục hình đánh dân… Tính của em thì khi tham gia, không chịu được thì chỉ có thể nói hết, nói sự thật. Các cơ quan tố tụng thì không muốn vậy nên tìm cách ngăn lại thôi.

Có hy vọng gì về việc lấy lại quyền hành nghề luật sư không? Lẽ nào có một sự thật khác, ngoài bộ mặt trơ trẽn của nghề luật sư Việt Nam qua câu chuyện này, là Đôn bị tước thẻ bởi vì “khó ưa”?

• Em nghĩ là không có hy vọng lấy lại được quyền hành nghề anh à. Mọi thứ như em nói, là đã được chỉ đạo có hệ thống nên chuyện lấy lại quyền hành nghề luật sư là rất mong manh. Mặc dù lý do để tước quyền luật sư của em là họ kết tội em nói xấu chế độ, nói xấu chính quyền… nhưng lại không có chứng minh gì về lời kết tội đó. Nên có cố gắng thì không được gì nữa. Em nghĩ vậy.

Luật sư thì bị tước thẻ với lý do mơ hồ. Còn tất cả các vụ án về chính trị hay dân quyền, nhân quyền mà các luật sư tham gia trong năm 2017 thì lại hoàn toàn thất bại. Không có một sự bào chữa nào thành công, thậm chí luật sư còn bị khước từ quyền tranh tụng, hay đòi hỏi triệu tập nhân chứng, văn bản phân tích khoa học ngay tại tòa… vậy theo Đôn, 2017 có nên gọi là một năm thất bại của nghề luật sư Việt Nam không?

• Dạ, lâu nay các vụ án liên quan đến nhân quyền mà được các luật sư nhận lời tham gia cũng không nhiều, bởi phần lớn người ta sợ Nhà nước gây khó khăn cho công việc làm ăn, hay rồi bị rút thẻ như em. Nhưng thật lòng mà nói, cho đến lúc này thì hầu hết các vụ án liên quan đến nhân quyền thì luật sư chỉ còn đóng vai trò tham gia cho có vậy thôi anh. Bản án thì đã được ấn định trước. Luật sư đang dần trở thành người chỉ còn có vai trò đưa thông tin cho nạn nhân, bị cáo, rồi chuyển lời nhắn đến gia đình…

Vai trò luật sư thiếu sức mạnh đúng của mình. Ngoài chuyện là người xuất hiện chuyện trò, an ủi, động viên những ai đang vướng vào vụ án trong lúc họ sợ hãi hay cô đơn, thì đôi khi luật sư phải nhờ đến dư luận bên ngoài, bằng cách phát đi thông tin cho mọi người quan tâm và ủng hộ. Còn để giảm được án hay bào chữa cho thoát án thì không thể, anh à.

Nói như vậy, luật sư và tòa án ở Việt Nam hiện ra phần lớn như một loại nghệ thuật trình diễn, ít khi đạt được giá trị công lý?

• Dạ đúng vậy anh à. Ở tòa án, hầu hết các bản án đều đã định trước, thỉnh thoảng có chút thay đổi. Đặc biệt án chính trị hay nhân quyền thì vai trò luật sư để góp mặt vậy thôi chứ không ai quan tâm họ nói gì. Trong giới tụi em thì nói đùa là tới để đủ mâm đủ cỗ thôi. Làm nghề luật sư đôi khi chứng kiến những chuyện diễn ra mà không làm gì được nên cũng buồn lắm. Đó là lý do mà em nói rằng nghề luật sư ở Việt Nam chỉ còn sống bằng nghề chạy án thôi là vậy đó.

“Đủ mâm, đủ cỗ” – tính hình thức tạm bợ đó, có phải đã khiến các phiên xử nhân quyền hay chính trị thường diễn ra rất nhanh, mặc dù còn rất nhiều chứng cứ, nhân chứng hay luận cứ cần phải được tranh tụng trước tòa. Thậm chí mới đây có vụ xét xử 9 với tội người chống chế độ ở Bình Định, rồi kế đến là 15 người mang tội khủng bố ở Sài Gòn, lại chỉ diễn ra chỉ trong 1,2 ngày, nhanh đến ngạc nhiên?

• Dạ, thì ai cũng biết án thì do chỉ đạo nên diễn ra nhanh chóng thôi anh. Các mức án thì mỗi lúc càng cao. Em nghĩ Nhà nước đang muốn dùng các mức án này để khiến cho những người muốn đấu tranh không dám hành động nữa. Án cao và xử nhanh, không có cơ hội thay đổi là nhằm cho mọi người khiếp sợ.

Ở Việt Nam thì không có tam quyền phân lập, nên các vụ án sẽ luôn gặp trường hợp thiếu khách quan, thiếu minh bạch. Và nếu không có thay đổi thì mọi thứ sẽ mãi mãi như vậy thôi.

Trở lại câu chuyện riêng của Đôn, có nhiều người nói lẽ ra Đôn đã có một tương lai tốt đẹp hơn, nếu không phát ngôn làm trái ý nhiều người. Mọi thứ có thể gọi là vạ miệng, Đôn có hối tiếc về những gì mình đã nói không?

• Em nghĩ mình không có hối tiếc đâu anh. Vì những gì em nói ra hay không thì dân chúng cũng đã biết từ lâu rồi. Em chỉ khẳng định với tư cách là người chứng kiến thôi.

Khi em nói là luật sư Việt Nam chạy án, thì cũng nhiều đồng nghiệp bực bội, chính quyền thì không ưa. Em biết em nói thì cũng thiệt hại cho mình, nhưng nếu mình không nói thì cũng không ai nói. Em nói cũng chỉ mong cho nghề luật sư rồi sẽ có một lúc nào đó thay đổi và tốt đẹp hơn.

Nói thật để dân chúng không quá hy vọng vào khả năng luật sư trong nền luật pháp hiện nay, rồi tin rằng công lý là có thật, để rồi thất vọng.

Em nói là cũng mô tả hiện trạng và đòi hỏi sự thay đổi, chỉ mong tốt cho những đồng nghiệp cũng trong tâm trạng như mình mà không thể nói được thôi. Em không hối tiếc những gì đã nói ra đâu anh.

Nhưng cũng có ý kiến nói rằng Đôn cũng cần phải thỏa hiệp để có thể sống dược với nghề. Rất nhiều luật sư đang phải như vậy mà?

• Dạ đó là quan điểm cá nhân, chọn lựa để sống yên. Nhưng quan điểm của em thì sống làm nghề luật sư, thì phải lựa chọn nói thật. Bởi luật pháp và công lý là sự thật, thì em cũng muốn được nói thật. Em biết nói thật thì khó nghe nhưng rồi nó sẽ tác động vào việc thay đổi xã hội.

Nếu em không học cách nói thật, thì em cũng như mọi người, thỏa hiệp với sự bất công mà sống thì xã hội này sẽ ra sao? Dạ, em không muốn sống như vậy.

Nhưng như vậy, Đôn có cảm thấy mình trở nên cô đơn không? Chẳng hạn như lúc nào?

• Dạ thiệt tình em thấy buồn lắm vì không còn được làm nghề luật sư nữa để giúp cho mọi người. Nhưng cũng an ủi khi thấy dư luận xã hội vẫn không quên em. Đi ngoài đường, người ta không coi em là người thất thời, mà cũng mời em café, nói chuyện chào hỏi… nên em cũng hạnh phúc lắm anh à.

Để nói một lời kết thúc năm 2017, hướng về năm mới 2018, Đôn muốn gửi lời gì đến mọi người quan tâm đến câu chuyện của Đôn?

• Em cảm ơn lắm, việc mọi người quan tâm đến em, giúp em đi qua những giờ phút khó khăn của đời mình. Trong năm mới, em chỉ mong mọi người hãy dành thêm sự quan tâm, kêu gọi cho sự thay đổi cho luật pháp ngày càng làm đúng công việc phục vụ cho người dân, cho xã hội. Lúc đó thì em cũng như mọi người đều chung một niềm vui, anh à.

      Tuấn Khanh ghi
       (30-12-2017)

BÙI TÍN * NHỮNG BÔNG HOA TỎA HƯƠNG NĂM 2017

29-12

BÙI TÍN * NHỮNG BÔNG HOA TỎA HƯƠNG NĂM 2017

22/12/2017n

---

Cụ Lê Đình Kình (trái), người đứng đầu phong trào chống lấy đất ở Đồng Tâm, khiến ông Nguyễn Đức Chung phải xuống tận nơi giải quyết.

Chia sẻ

• Chia sẻ trên Facebook 220
• Chia sẻ trên Twitter  
• Chia sẻ trên Google+  
• Share on WhatsApp  
• Email cho bạn bè  
• Share on WhatsApp  
• Share on Line
• Share on Line

Xem bình luận

Năm 2017 sắp kết thúc. Ở phương Tây, các báo lớn đều bàn luận về những nhân vật nào nổi bật nhất trong năm qua, đi cùng với những cuộc thi chọn Hoa Hậu trong năm rất sôi nổi, chọn nhân vật xứng đáng in ngoài bìa các báo lớn.

Trên bìa báo Times nổi tiếng, ông D. Trump rất nhã nhặn từ chối không dám nhận là nhân vật nổi trội năm 2017, nhường chỗ cho một nhóm các cô gái tự trọng, dũng cảm dám lên tiếng tố cáo những kẻ đã suồng xã xúc phạm thân thể mình, dù người đó quyền lực và nổi tiếng đến đâu.

Phong trào bảo vệ danh dự phụ nữ, mạnh dạn tố cáo bọn yêu tinh dâm đãng lan sang Anh, Canada, Pháp, Úc… làm mất chức không ít kẻ tai to mặt lớn.

Ở Việt Nam, trong năm qua có những ai có thể được chọn là nhân vật của năm 2017? Xét riêng về các chiến sỹ dấn thân cho dân chủ và nhân quyền - thật lòng yêu nước, thật lòng thương dân, kiên cường chống bành trướng, không sợ tù đầy, dám đương đầu với một chính quyền thô bạo hèn với giặc, ác với dân - năm 2017 là một năm được mùa khá lớn, dù cho hiện đã có 140 anh chị em bị tù đầy phi lý, phi pháp.

Đây là một nét đen ngòm về hạnh kiểm nhân quyền của lãnh đạo đảng Cộng sản bên cạnh nét son tươi thắm của phong trào yêu nước yêu dân chủ đang trên đà phát triển. Xin mạnh dạn kể ra dưới đây những bộ mặt đáng yêu đáng quý ấy, những bông hoa đẹp tỏa hương thơm, theo một trật tự ngẫu nhiên để công luận xem xét:

1. Kính lão đắc thọ, xin kể đầu tiên là Cụ Lê Đình Kình, một đảng viên cộng sản lão thành hơn 50 tuổi đảng trong đảng bộ xã Đồng Tâm/Mỹ Đức, một cựu chiến binh, cầm đầu phong trào chống đối bọn cướp 49 ha đất xã Đồng Tâm là công ty Viettel thuộc bộ Quốc phòng. Cụ Kình bị bọn côn đồ - Công an đánh rạn nứt xương hông, vẫn một mực kiên cường chiến đấu vì nhân dân, lẽ phải.

2. Cô bí thư đảng ủy cộng sản xã Đồng Tâm Nguyễn Thị Lan, lãnh đạo cuộc « nổi dậy » của toàn xã, bắt giữ hòa bình, giam lỏng cả trung đội cảnh sát cơ động vũ trang, buộc chủ tịch chính quyền thủ đô Nguyễn Đức Chung phải đích thân về « đối thoại » và cam kết không truy tố trước nhân dân toàn xã, đại biểu quốc hội, các nhà báo, luật sư, để rồi sau đó trở mặt một cách ô nhục, khai trừ cô Lan ra khỏi đảng ủy, truy tố cụ Lê Đình Kình về tội chống chính quyền. Cuộc đấu tranh còn tiếp diễn với tinh thần xã Đồng Tâm quyết sống chết để bảo vệ tự do, đồng ruộng của mình. Cô Lan vinh dự tự hào trở về với nhân dân để lãnh đạo cuộc nổi dậy độc đáo quyết liệt chống bạo quyền tàn ác này.

3. Cô Nguyễn Ngọc Như Quỳnh – Mẹ Nấm kiên quyết chống bành trướng, bênh vực dân oan mất đất, có sáng kiến nêu lên câu hỏi « Chúng tôi cần biết » chất vấn chính quyền về các vấn đề quốc kế dân sinh như « Mật đàm Thành Đô? », « vụ án Formosa? », « trận Gạc Ma? »… và nêu cao khẩu hiệu « Chúng ta là Một - We are one », đề cao tình đòan kết keo sơn giữa các chiến sỹ dân chủ thương yêu bảo vệ nhau trước cường quyền tàn bạo. Trước tòa, bị tuyên án 10 năm tù giam, cô khẳng khái khẳng định mình vô tội, được bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và bà Melana Trump bỉểu dương và bênh vực, được các nước CHLB Đức và Liên Âu, Canada… đòi trả lại tự do ngay.

Mẹ Nấm cùng hai con phản đối Trung Quốc đem giàn khoan HD-891 vào vùng biển chủ quyền của Việt Nam.

 

4. Cô Trần Thị Nga, bị tòa án Hà Nam tuyên án 9 năm tù vì kiên cường, chống bành trướng, bảo vệ dân oan mất đất, trước tòa không những không nhận tội, còn lên án cường quyền nhu nhược trước quân xâm lược, bị công an tra tấn đánh đập gãy chân vẫn hiên ngang bảo vệ chính nghĩa của mình.

5. Cô Đinh Thảo, một sinh viên tỉnh Thái Nguyên chịu khó học tập ngoại ngữ, các điều luật, tập ăn nói lưu loát tiếng Anh, dẫn đầu nhóm 3 người, cùng cô Anna Nguyễn và cô Minh Hà - vợ anh Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh, đến trụ sở Liên Hợp Quốc trình bày tường tận về tình hình vi phạm nhân quyền ở Việt Nam với những dẫn chứng cụ thẻ, hiện đang còn trên đường vận động ở 6 nước CHLB Đức, Na Uy, Thụy Điển, Thụy sỹ, Bỉ và cộng hòa Séc.

6. Cô Đoan Trang, từng là nhà báo sắc sảo của VietNam Net, trở thành một chiến sỹ dân chủ năng nổ, hoạt bát, kiên cường, đối thọai trực diện với các nhân viên công an, còn để thời gian nghiên cứu tổng kết công phu các kinh nghiệm đấu tranh cụ thể, viết cuốn sách xúc tích, dày 300 trang « Chính trị bình dân », một cẩm nang quý hướng dẫn đấu tranh không bạo động có hiệu quả, vừa là nhà họat động thực tế rất năng nổ vừa là nhà lý luận dày dạn.

Blogger Phạm Đoan Trang.
 

7. Cô Phạm Thanh Nghiên, người nhỏ nhắn nhưng tinh thần thép trong đấu tranh đòi dân chủ tự do cho đồng bào mình, còn viết cuốn hồi ký có giá trị « Những mảnh đời sau song sắt », nêu cao tinh thần bất khuất lạc quan của người tù chính trị, coi nhà tù là nơi rèn luyện ý chí đấu tranh vì dân vì nước.

8. Cô Trịnh Kim Tiến, cha cô là ông Trịnh Xuân Tùng một chiến sỹ dân chủ dấn thân bị công an tra khảo đến chết, thù nhà nợ nước, cô trở nên kiên cường, là « hoa khôi xuống đường », gần đây trở thành phóng viên tường thuật sinh động kịp thời các cuộc đấu tranh qua truyền thanh truyền hình. Cô tường thuật rất kỹ tại chỗ phiên tòa phi pháp xử « Mẹ Nấm » như một phóng viên chuyên nghiệp gan góc.

9. Cô Lưu Thị Duyên, sinh viên khoa Luật Hà Nội, từng viết trên Facebook của mình, kiến nghị các đại biểu Quốc hội cần yêu cầu chính phủ báo cáo thật rành mạch tỷ mỷ các khoản thu chi trong ngân sách, không thể đại khái qua loa, để thất thoát hàng trăm nghìn tỷ đồng năm này qua năm khác, đó là xương máu mồ hôi của nhân dân và quân đội. Facebook của cô lập tức được 12.600 phản hồi tán đồng nhiệt liệt. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tuyển chọn cô Lưu Thị Duyên là 1 trong 10 tài năng trẻ toàn cầu được Giải thưởng – Global Emergency Young Leaders Awards, cùng các bạn khác thuộc các nước Algeria, Bỉ, Malta, Peru, Sri Lanka…

10. Nhóm « Nhịp cầu Hoàng Sa » gồm các nhà báo, nghệ sỹ Vũ Kim Hạnh, Lê Thế Thanh, Nguyễn Duy, Đỗ Trung Quân, Nguyễn Quang Lập… cùng lập nên để tổ chức tưởng niệm các liệt sỹ 2 miền Bắc, Nam chống quân Tàu cộng ở Trường Sa và Hoàng sa, quyên góp ủng hộ các gia đình liệt sỹ thiếu thốn, đặc biệt nêu cao chiến công các chiến sỹ chiến đấu bảo vệ đảo Gạc Ma.

Đáng chú ý là nhân dịp này thiếu tướng Lê Mã Lương công khai đăng đàn tố cáo Lê Đức Anh hồi đó nhân danh bộ trưởng Quốc phòng đã ra nghiêm lệnh cho Đô đốc Giáp Văn Cương tư lệnh hải quân cấm các đảo không được nổ súng dù bị quân Trung quốc tấn công, một mệnh lệnh mang tính chất phản quốc đê hèn.

11. Tiếp theo, xin kể đến số 118 nam nữ luật sư Hà Nội, Sài Gòn, Phú Yên… cùng ký tên bênh vực luật sư Võ An Đôn bị Đoàn luật sư tỉnh Phú Yên độc đoán xóa tên với lời vu cáo là « lợi dụng quyền tự do dân chủ » mà không có chứng cứ nào. Bản tuyên bố của 118 luật sư biểu dương LS Võ An Đôn là luật sư ngay thật, hay bào chữa cho dân nghèo miễn phí, được xã hội và đồng nghiệp quý trọng, có tinh thần phục vụ công lý cộng đồng. Một số luật sư có công tâm dự định lập tổ chức « Đòan luật sư độc lập vì công lý ».

Luật sư Võ An Đôn
 

12. Cuối cùng nhưng chưa phải là hết, xin kể đến nhóm tài-xế (lái xe) ở BOT Cai Lậy đã kiên cường khôn khéo và bền bỉ đấu tranh trong ôn hòa không bạo động, dựa vào pháp lý (phân biệt đường quốc lộ và đường tránh, có đấu thầu theo luật hay không, mức phí không hợp lý), tranh thủ nhiều luật sư và các nhà báo Tuổi trẻ, Thanh Niên, Lao động, Pháp luật… hỗ trợ, vận động bà con địa phương tận tình ủng hộ ngày càng đông đảo thành một cuộc đấu tranh rộng.

Hơn 100 bông hoa thơm mùi dân chủ thanh khiết nở rộ năm 2017 trên đây báo hiệu cho một vườn hoa dân chủ mênh mông ngát hương thơm năm 2018 đầy triển vọng khi đảng cộng sản phơi bày tất cả sự xuống cấp tha hóa, với Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Trung ương đảng, các bộ trưởng thứ trưởng, các bí thư tỉnh ủy, phó bí thư, chủ tịch, phó chủ tịch… ở Vĩnh Phú, Thanh Hóa, Yên Bái, Quảng Nam… hàng trăm cán bộ kinh tế tài chính cấp cao của đảng, Tổng Giám Đốc các đại công ty đang chờ ra trước vành móng ngựa để trả lời về tội lỗi của họ. Dù cho năm 2017 tổng thống Hoa Kỳ D. Trump không mấy mặn mà quan tâm đến giá trị dân chủ và nhân quyền, anh chị em đấu tranh xác định ta phải tự cứu lấy ta, rồi sẽ được sự đồng tình ủng hộ của cả loài người tiến bộ trên thế gian này. Một niềm tự tin đầy hứng khởi để chào đón năm 2018 nhiều triển vọng.

• 

  Bùi Tín

  Nhà báo Bùi Tín hiện sống tự do ở Pháp, là một nhà báo chuyên nghiệp, một nhà bình luận thời sự quốc tế, và là cộng tác viên thường xuyên của đài VOA. Ðối tượng chính của nhà báo Bùi Tín là giới trí thức trong và ngoài nước, đặc biệt là tuổi trẻ Việt Nam quan tâm đến quê hương tổ quốc

Subscribe to: Posts (Atom)

 

VIỆT NAM SẼ TĂNG THUẾ HÀNG LOẠT NĂM 2018?

 VIỆT NAM SẼ TĂNG THUẾ HÀNG LOẠT NĂM 2018?

Hòa Ái, phóng viên RFA
2018-01-04

• In trang này
• Chia sẻ
• Ý kiến của Bạn
• Email

Ảnh minh họa: Một buổi chợ vắng vẻ. Hình chụp tháng 9/2017 tại Hà Nội.

RFA

Việt Nam sẽ tăng hàng lọat sắc thuế trong năm 2018?

00:00/00:00

Báo Pháp Luật thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 2 tháng Giêng năm 2018 đưa tin Bộ Tài Chính đã gửi Dự thảo Luật sửa đổi về thuế đến Bộ Tư Pháp thẩm định, trước khi chuyển đến Thủ tướng và Quốc hội trong năm 2018.

Bắt buộc phải tăng thuế

Trong Dự thảo Luật sửa đổi về thuế vừa chuyển đến Bộ Tư Pháp, Bộ Tài Chính vẫn bảo lưu quan điểm tăng 5 loại thuế, trong đó thuế giá trị gia tăng-VAT tăng từ 10% lên 12%, bất chấp nhiều ý kiến đóng góp từ các bộ, ngành và giới chuyên gia cho rằng Bộ Tài Chính cần phải cân nhắc một cách thận trọng.

Tại buổi họp của Bộ Tài Chính hồi hạ tuần tháng 8 năm 2017, liên quan đến Dự thảo Luật sửa đổi tăng 5 luật thuế, Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhấn mạnh Bộ Tài Chính không nên tăng thuế VAT vì mức thuế VAT hiện hành đã đủ cao và đóng góp rất lớn cho ngân sách, lên đến 27%. Bà Phạm Chi Lan còn đề nghị Bộ Tài Chính cần làm rõ ai được lợi và ai bị thua thiệt trong chi phí và lợi ích từ việc điều chỉnh 5 loại thuế; bao gồm thuế giá trị gia tăng-VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và thuế tài nguyên.

Bộ Kế hoạch-Đầu tư cũng từng lên tiếng lo ngại rằng chính sách tăng 5 loại thuế của Bộ Tài Chính chỉ nhắm vào mục tiêu tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước, mà chưa tính đến việc tạo động lực phát triển cho nền kinh tế quốc gia. Bộ Kế hoạch-Đầu tư chỉ rõ số liệu tính toán từ Tổng cục Thống kê cho thấy nếu thuế VAT tăng lên 12% thì chỉ số tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ giảm 0, 5% và chỉ số giá tiêu dùng sẽ tăng lên gần 2, 3%.

Trong năm 2017, khi đưa ra đề xuất tăng 5 loại thuế trong Dự thảo Luật sửa đổi về thuế, Bộ Tài Chính từng khẳng định việc tăng thuế là phù hợp với thông lệ quốc tế. Sau khi vấp phải nhiều ý kiến phản bác của các bộ, ngành và giới chuyên gia, Bộ Tài Chính chuyển đến Bộ Tư Pháp Dự thảo mới đã có chỉnh sửa, bổ sung và giải trình thêm một số nội dung. Theo đó, bên cạnh 5 luật thuế đã được đề cập còn có thêm sửa đổi luật thuế xuất-nhập khẩu.

Việc tăng thuế cho đến giờ có thể khẳng định rằng đây không phải chỉ là chủ quan của Bộ Tài Chính mà chắc chắn có sự chỉ đạo từ Chính phủ và chắc chắn được sự đồng thuận cao của Bộ Chính trị Đảng và đặc biệt bên khối Đảng
-TS. Phạm Chí Dũng

Bộ Tài Chính lý giải rằng Việt Nam đã ký kết 10 hiệp định thương mại tự do (FTA) có hiệu lực đến năm 2020 và do thực hiện các cam kết thuế quan bị dỡ bỏ trong 10 hiệp định này nên ngân sách nhà nước sẽ hụt thu xấp xỉ 44 ngàn tỷ đồng, bởi giảm thuế nhập khẩu. Và đây là một trong các nguyên nhân mà Bộ Tài Chính đưa ra đề xuất điều chỉnh tăng hàng loạt sắc thuế để bù đắp vào nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Tiến sĩ Kinh tế Phạm Chí Dũng nhận xét lý lẽ của Bộ Tài Chính nêu ra rất là ngụy biện, vì ông cho rằng với lý giải vừa nêu của Bộ Tài Chính cho thấy việc ký kết các hiệp định thương mại song phương của Việt Nam vô tác dụng và không một quốc gia nào tham gia những hiệp định thương mại song phương mà lại xác định lấy thuế để bù đắp vào các giá trị thuế quan xuất nhập khẩu bị mất đi. Tiến sĩ Phạm Chí Dũng nói với RFA nguyên nhân chính yếu dẫn đến quyết định bảo lưu tăng hàng loạt các loại thuế, mà ông cũng như nhiều chuyên gia làm việc trong bộ máy nhà nước ghi nhận là ngân sách trung ương đang trong cơn “quẩn cực”:

“Việc tăng thuế cho đến giờ có thể khẳng định rằng đây không phải chỉ là chủ quan của Bộ Tài Chính mà chắc chắn có sự chỉ đạo từ Chính phủ và chắc chắn được sự đồng thuận cao của Bộ Chính trị Đảng và đặc biệt bên khối Đảng. Họ chỉ nhìn thấy trên một phương diện thâm hụt ngân sách trầm trọng cho nên phải tăng thuế để bù đắp ngân sách, chứ họ không nghĩ đến chuyện nếu tăng thuế thì có thể gây ra các phản ứng phụ hay tạo ra những phản ứng trái ngược gây ảnh hưởng đến tình hình kinh tế và làm cho nền kinh tế vốn đã suy thoái lại càng suy thoái thêm.”

Hậu quả nào nếu được thông qua?

Một số các chuyên gia về kinh tế và tài chính ở trong nước mà Đài RFA trao đổi đều có cùng nhận định rằng tăng thuế thì đồng nghĩa với tăng giá thành và doanh nghiệp phải tăng giá bán là điều hiển nhiên; do đó sẽ ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng.
Giám đốc một doanh nghiệp tư nhân ở Sài Gòn nói với chúng tôi nếu như Dự thảo tăng thuế được thông qua thì không chỉ khối doanh nghiệp bị khốn đốn:
“Đóng thuế nhiều thì phải khó khăn hơn rồi vì chí phí bị cộng dồn. Những chi phí không rõ ràng thì rất kinh khủng. Làm doanh nghiệp tư nhân thì sẽ thấy điều này. Thật ra, thuế VAT đầu vào bao nhiêu thì doanh nghiệp sẽ tính vào đầu ra bấy nhiêu. Do đó, người tiêu dùng là người chịu cuối cùng, chứ không phải doanh nghiệp. Nhưng vô hình trung sẽ làm mặt bằng giá cả ở Việt Nam trở nên đắt đỏ. Sức mua sẽ giảm. Đồng tiền mất giá. Ví dụ, rõ ràng trước đây mua một sản phẩm giá 1 đồng thì bây giờ phải trả 1, 2 đồng. Từ đó, lạm phát cũng tăng theo, dẫn đến mệnh giá đồng tiền của Việt Nam bị yếu đi.”

Thuế VAT đầu vào bao nhiêu thì doanh nghiệp sẽ tính vào đầu ra bấy nhiêu. Do đó, người tiêu dùng là người chịu cuối cùng, chứ không phải doanh nghiệp. Nhưng vô hình trung sẽ làm mặt bằng giá cả ở Việt Nam trở nên đắt đỏ. Sức mua sẽ giảm. Đồng tiền mất giá. Từ đó, lạm phát cũng tăng theo
-Giám đốc Doanh nghiệp Tư nhân

Chuyên gia kinh tế, Phó Giáo sư-Tiến sĩ Ngô Trí Long, thành viên được Bộ Tư Pháp mời tham gia tổ thẩm định Dự thảo các Luật về thuế nêu lên quan điểm của ông rằng việc tăng thuế, đặc biệt là thuế VAT không phù hợp với tinh thần của Chính phủ là kích thích tiêu dùng, đảm bảo tăng trưởng. Báo Pháp Luật thành phố Hồ Chí Minh, vào ngày 3 tháng Giêng, dẫn lời của Tiến sĩ Ngô Trí Long nhấn mạnh rằng mức thuế, phí so với thu nhập ở Việt Nam hiện nay đã quá cao và nếu tiếp tục thu bằng biện pháp tăng thuế thì doanh nghiệp không thể cạnh tranh, phá sản, không tạo ra công ăn việc làm, không nộp thuế cho ngân sách được nữa.

Theo ghi nhận của Tiến sĩ Phạm Chí Dũng, tính đến giữa tháng 12 năm 2017, ngân sách nhà nước thu về được 91,5% so với dự toán đầu năm và tỉ lệ các doanh nghiệp làm ăn bị thua lỗ trong năm qua là rất cao. Đồng quan điểm với Tiến sĩ Ngô Trí Long, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng khẳng định nếu Dự thảo Luật tăng thuế của Bộ Tài Chính được thông qua trong năm 2018 thì tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn.

Trả lời câu hỏi của RFA rằng đón nhận thông tin Dự thảo Luật tăng thuế được chuyển đến Chính phủ và Quốc hội trong năm nay với tâm thế lo lắng nhiều ít thế nào, hầu hết những người dân và các doanh nghiệp ở Việt Nam mà chúng tôi tiếp xúc chia sẻ rằng họ không còn sức để kêu la, như chuyên gia kinh tế-Tiến sĩ Vũ Đình Ánh từng lên tiếng “Thu thuế như vặt lông vịt, nhưng vặt làm sao cho sạch và đừng quá vội để con vịt nó kêu toáng lên”, mà họ chỉ còn có thể than rằng “Cuối cùng rõ ràng là các ông đang dần dần thu tiền của người dân một cách tắng trợn bằng cách thu thuế.” và “Nói chung ảnh hưởng đến đời sống mà tất cả là người dân khổ”.

  http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/the-bill-of-increasing-5-types-of-tax-will-be-passed-in-2018-01042018091129

LUẬT SƯ NGƯỜI ĐỨC CỦA TRỊNH XUÂN THANH BỊ BUỘC RỜI KHỎI VIỆT NAM

 

LUẬT SƯ NGƯỜI ĐỨC CỦA TRỊNH XUÂN THANH BỊ BUỘC RỜI KHỎI VIỆT NAM

 RFA

2018-01-05

• In trang này
• Chia sẻ
• Ý kiến của Bạn
• Email

 

Hình chụp ông Trịnh Xuân Thanh, không rõ ngày tháng, tại một công viên ở Đức.

AFP 

 

Luật sư Petra Schlagenhauf, người đại diện cho ông Trịnh Xuân Thanh tại Đức, đã bị phía Việt Nam từ chối không cho nhập cảnh vào Việt Nam khi bà đến sân bay Nội Bài, Hà Nội hôm thứ 5 ngày 4/1, và bị buộc phải đáp chuyến bay sang Bangkok, Thái Lan vào tối cùng ngày.
Cựu Chủ tịch HĐQT Tổng công ty xây lắp dầu khí (PVC) Trịnh Xuân Thanh hiện đang phải đối mặt với cáo buộc cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý gây hậu quả nghiêm trọng và tham ô. Phiên tòa xử Trịnh Xuân Thanh và các đồng phạm sẽ diễn ra vào ngày 8 tháng  1 tới đây.
Trước đó phía Đức đã cáo buộc Hà Nội bắt cóc Trịnh Xuân Thanh trên đất Đức hồi tháng 8 năm ngoái khi ông này đang xin tị nạn tại Đức. Chính phủ Hà Nội đã bác bỏ cáo buộc này và khẳng định Trịnh Xuân Thanh đã về nước đầu thú.

Bà Petra Schlagenhauf đã gửi email đến một số cơ quan báo chí thông báo về việc bà không được nhập cảnh vào Việt Nam. Hãng tin Spiegel của Đức trích email của bà Schlagenhauf cho biết phía Việt Nam đã không cho biết nguyên nhân vì sao họ không cho bà vào Việt Nam. Bà cũng cho biết bà đã thông báo với phía Đại sứ quán Đức tại Việt nam về vấn đề này.

Trước đó, trong một phỏng vấn với đài Á Châu Tự Do, bà Schlagenhauf cho biết mặc dù bà không phải là luật sư bào chữa cho Trịnh Xuân Thanh trong phiên tòa tới nhưng bà vẫn làm việc chặt chẽ với các luật sư Việt Nam đại diện cho ông Trịnh Xuân Thanh tại tòa.

Bà Schlagenhauf cũng lên án Việt Nam đã vi phạm nhân quyền trong quá trình chuẩn bị cho phiên tòa xét xử, như không cho bị cáo được gặp riêng luật sư hay thời gian từ lúc đưa ra cáo trạng đến khi diễn ra phiên tòa quá ngắn, gây khó khăn cho sự chuẩn bị của các luật sư.
Bà Schlagenhauf cũng cho rằng phiên tòa sắp tới mang tính chính trị vì Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nói Trịnh Xuân Thanh có tội trước khi có cáo trạng từ Viện Kiểm sát.

TAP CHÍ VĂN HÓA VIỆT NAM 503

SƠN TRUNG

Chủ biên

 

Ảnh Nguyễn Bá Trinh

 

số 503

Ngày  6 tháng 1 năm 2018