Tàu khu trục USS Lassen của Hoa Kỳ vừa hoàn tất chuyến tuần tra áp sát các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây tại Biển Đông.
Hôm thứ Ba 27/10 tàu này đã vào bên trong khu vực 12 hải lý quanh các đá ngầm Subi và Vành Khăn ở quần đảo Trường Sa.
BBC đã hỏi chuyện một số chuyên gia ở Việt Nam về sự kiện này.
Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Trường, chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Chiến
lược và Phát triển Quan hệ quốc tế (CSSD), một trung tâm nghiên cứu
chiến lược dân lập đầu tiên ở Việt Nam.
Cuối cùng, qua các cuộc tranh luận trong nội bộ Mỹ về chính sách đối với
Trung Quốc, thì các lợi ích tự do hàng hải và sức ép của hải quân và
nhà lập pháp Mỹ đã thắng khi Nhà Trắng cho phép hải quân Mỹ thực hiện
chuyến tuần tra này.
Hành động này để thách thức hành động bồi đắp xây dựng trái phép và các
tuyên bố chủ quyền không hợp pháp của Trung Quốc tại khu vực Trường Sa,
và khẳng định quyền của hải quân Mỹ qua lại các con đường biển quốc tế
theo thời gian mà Mỹ lựa chọn.
Điều này buộc Bắc Kinh phải bày tỏ lập trường và sẽ phơi bày lập trường phi lý của Bắc Kinh.
Mỹ tuy không ngăn chặn được việc Trung Quốc bồi đắp và xây dựng các đảo,
nhưng sẽ chống lại việc Trung Quốc quân sự hóa các đảo khu vực Trường
Sa.
BBC: Liệu hành động này có làm tăng căng thẳng ở Biển Đông không thưa ông?
Kế hoạch tuần tra đã được tuyên bố từ trước để chuẩn bị dư luận và tránh
căng thẳng. Bởi vậy hành động này không gây căng thẳng kéo dài, mà sẽ
buộc Trung Quốc phải tìm kiếm một giải pháp lâu dài với Mỹ và các nước
có lợi ích.
Nếu hải quân Mỹ không hành động bây giờ thì sẽ quá muộn, Trung Quốc sẽ
quân sự hóa các đảo Trường Sa, xây dựng trái phép và tạo sức ép lên các
nước sử dụng con đường biển này trong thời bình và kiềm tỏa nó trong
thời kỳ có xung đột.
Hoạt động này của Mỹ có lợi cho tự do hàng hải, có lợi cho các nước có
lợi ích ở Biển Đông. Dư luận Việt Nam hoan nghênh và ủng hộ hành động
của Mỹ, vì nó phù hợp với hòa bình và ổn định lâu dài ở Biển Đông đồng
thời hoàn toàn phù hợp luật pháp quốc tế.
Theo tôi nghĩ, sẽ không có xung đột vũ trang. Trái lại, hành động của
Mỹ thúc đẩy giải pháp giữa các nước lớn. Mỹ hành động như vậy có lợi cho
Việt Nam và các nước liên quan: Việt Nam cũng sẽ có quyền tự do qua
lại giữa các đảo, tiếp tế và bảo vệ.
Mỹ chọn địa điểm tuần tra rất khôn khéo, đây là bãi nửa nổi nửa chìm,
không có quy chế đảo, Trung Quốc không thể tranh cãi gì được. Tiến sỹ Trần Công Trục, cựu trưởng Ban Biên giới của Chính phủ Việt Nam:
Đây là thông tin rất đáng hoan nghênh vì người Mỹ đã nói là làm, đúng
với luật pháp quốc tế và đặc biệt là Công ước Liên Hiệp Quốc về
Luật Biển.
Tôi cho rằng chắc chắn Trung Quốc sẽ có phản ứng, phản đối và thậm chí
trên thực tế có thể sẽ có hoạt động để ngăn cản việc này [tiếp tục xảy
ra trong tương lai]. Thế nhưng khó có khả năng sẽ xảy ra xung đột lớn.
Khi hành động, Trung Quốc phải tính tới sức mạnh của họ trong tương
quan lực lượng với Hoa Kỳ, nhất là về hải quân. Thêm nữa, hoạt động của
Trung Quốc ở đây, như cả thế giới biết, là hoàn toàn phi pháp. Đây là
các bãi cạn, không phải đảo tự nhiên và chỉ có thể đòi hỏi vùng an toàn
500m chứ không thể yêu sách 12 hải lý xung quanh. Nhất là khi Trung Quốc
cơi nới, xây cất trong vùng biển Việt Nam tuyên bố chủ quyền, đi ngược
lại Công ước quốc tế về Luật biển.
Như vậy về cả pháp lý và tương quan lực lượng Trung Quốc đều yếu hơn và khả năng gây ra đụng độ là không có.
Tuy nhiên các bên cần kiềm chế, không để xảy ra xung ̣đột, đe dọa hòa bình trong khu vực.
Tàu khu trục USS Lassen vào hôm 27/10 đã vào trong khu vực biển 12
hải lý mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền tại bãi Vành Khăn và Subi ở
Trường Sa.
Điều này đánh dấu sự khởi đầu cho một loạt động thái thách thức trước
việc Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền tại một trong các tuyến đường biển đông
tàu bè đi lại nhất trên thế giới.
Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng tuyên bố tại Bắc
Kinh: "Hành động liên quan của tàu chiến Mỹ đe dọa đến chủ quyền và lợi
ích an ninh của Trung Quốc, nguy hại đến an toàn của nhân viên và cơ sở
trên các đảo và bãi đá, phương hại đến hoà bình và ổn định của khu
vực".
"Trung Quốc cực lực bất bình và kiên quyết phản đối việc này."
Ông Lục Khảng nhấn mạnh rằng "Trung Quốc có chủ quyền không thể tranh
cãi đối với quần đảo Nam Sa (Trường Sa) và vùng biển phụ cận".
"Trung Quốc kiên quyết phản đối bất cứ nước nào gây phương hại đến chủ
quyền và lợi ích an ninh của Trung Quốc với cớ tự do hàng hải và hàng
không."
"Trung Quốc cực lực hối thúc Mỹ nghiêm túc quan tâm sự phản ứng nghiêm
khắc của Trung Quốc, lập tức uốn nắn sai lầm, tránh tiếp tục gây tổn
hại cho quan hệ Trung-Mỹ và hoà bình, ổn định của khu vực".
Trung Quốc gần đây cũng nhiều lần tuyên bố "không bao giờ cho
phép bất cứ nước nào" xâm phạm vùng biển và không phận của họ sau khi
Hoa Kỳ tuyên bố sẽ điều tàu và phi cơ "tới bất kỳ nơi nào luật pháp quốc
tế cho phép" và vào thời điểm mà Hoa Kỳ lựa chọn.
Trước đó tin cho hay Hải quân Mỹ có khả năng điều phi cơ do thám P-8A và P-3 hộ tống khu trục hạm USS Lassen.
Các chuyến tuần tiễu bổ sung sẽ được tiến hành trong những tuần tới và
cũng có thể được tiến hành xung quanh các cơ sở mà Việt Nam và
Philippines xây tại Trường Sa, một quan chức quốc phòng Mỹ ẩn danh nói
với Reuters.
Theo Công ước LHQ về Luật Biển, giới hạn 12 hải lý không được áp dụng xung quanh các đảo nhân tạo được xây trên các bãi đá ngầm.
Bốn trong số bảy bãi đá Trung Quốc xây cất trong vòng hai năm qua bị
hoàn toàn ngập nước lúc thủy triều lên trước khi thi công xây dựng, giới
học giả luật được nhà báo Greg Torode của Reuters dẫn lời.
'Tuần tiễu thường xuyên'
Bà Bonnie Glaser, một chuyên gia an ninh tại viện nghiên cứu CSIS ở Hoa
Kỳ nói việc tuần tiễu của Hoa Kỳ nhiều khả năng sẽ diễn ra thường xuyên
vì hải quân Mỹ muốn đảm bảo rằng họ không bị cấm cửa tại khu vực này.
"Tôi biết là Hoa Kỳ không muốn thấy như vậy. Không ai muốn cho Trung Quốc có khu vực cấm đi lại mới cả.”
Tin Hoa Kỳ điều tàu chiến vào khu vực có tranh chấp chủ quyền tại Biển
Đông được một loại các báo trong khu vực và quốc tế đưa tin trong đó có CNN của Hoa Kỳ, Kyodo News của Nhật, The Guardian của Anh.
Truyền thông tại Việt Nam trong đó có Đài tiếng nói Việt Nam, Thanh Niên, Tuổi Trẻ, An ninh Thủ đô và vnxpress cũng đã chạy tin này.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ gần đây nói sẽ không chấp nhận các giới hạn tự do hàng hải và hàng không tại khu vực Biển Đông.
Thông điệp được đưa ra trong khuôn khổ họp cấp ngoại trưởng Hoa Kỳ và khối Asean tại New York.
Không đề cập tới tên của bất kỳ nước nào đang tạo ra thách thức, ông Kerry nói:
“Tôi nói rõ thế này. Hoa Kỳ sẽ không chấp nhận việc giới hạn tự do hàng
hải và hàng không và những việc sử dụng biển vào các mục đích hợp pháp
khác.
“Bất kể đó là tàu chiến lớn hay là một chiếc thuyền đánh cá nhỏ, nguyên
tắc là rất rõ ràng: quyền của tất cả các nước phải được tôn trọng".
Tàu khu trục USS Lassen được điều tới Biển Đông từ căn cứ Yokosuka, Nhật Bản. Tàu này từng do Hạm trưởng Lê Bá Hùng chỉ huy (04/2009- 12/2010) và đã ghé thăm Đà Nẵng vào tháng 11/2009.
"Người dân VN mong muốn Mỹ tiến vào biển đông của VN để ngăn chặn sự bành trướng của TQ", Thành Nguyễn bình luận trên Facebook của BBC tiếng Việt. Trong khi đó Nguyễn Hòa nhận xét: "Ngư dân VN có thể an tâm đánh bắt trên vùng biển của mình rồi."
Tại Quốc hội, ngày 22/10, Đại tướng Phùng Quang Thanh đã phát biểu về
tình hình quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền quốc gia trong đó có đề
cập tới điều ông gọi là "các nước lớn" mặc dù không nêu tên đó là nước
nào.
“Ở khu vực Đông Nam Á, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn đang tăng
lên, diễn ra việc tập hợp lực lượng, lôi kéo các nước nhỏ, nếu xử lý
không khéo có thể dẫn đến mất ổn định.
“Trong hội nhập quốc tế và đối ngoại quân sự, chúng ta luôn luôn giữ vững đường lối đối ngoại độc lập tự chủ.
“Độc lập tự chủ là nguyên tắc vô cùng quan trọng, vì nếu nhận thức lệch
lạc, đứng về phía nước lớn này mà quay lưng vào nước lớn khác sẽ dẫn đến
những hệ quả phức tạp cho đất nước,” ông Phùng Quang Thanh phát biểu.
Trong cuộc phỏng vấn với Hồng Nga, BBC Việt Ngữ, bên lề Đối thoại
Shangri-La ở Singapore diễn ra hai ngày 30-31/5, Thượng tướng Nguyễn Chí
Vịnh, Thứ trưởng Quốc phòng nói "Tình hình càng căng thẳng thì càng
phải giữ độc lập, tự chủ. Đó là nguyên tắc nhất quán của Việt Nam."
Ông Vịnh cũng bác bỏ khả năng Việt Nam tham gia liên minh quân sự với bất cứ quốc gia nào.
Tàu chiến Mỹ tiến vào khu vực 12 hải lý: Vai trò của Việt Nam?
Mặc Lâm, RFA 2015-10-27
TS Trần Công Trực nói về yếu tố pháp lý và vai trò của VN khi Mỹ đưa tàu chiến vào Biển Đông
Chiến hạn USS Lassen của Hải quân Hoa Kỳ.
Courtesy of US Navy
Sáng nay 27/10/2015, khu trục hạm USS Lassen của Hải quân Hoa Kỳ bắt đầu
cuộc tuần tra trong khu vực 12 hải lý mà Trung Quốc đã bồi đắp, xây
dựng đảo nhân tạo 1 cách bất hợp pháp trong vùng biển đang tranh chấp,
trong đó có nơi từng bị Trung Quốc xâm chiếm của Việt Nam hồi năm 1988.
Mặc Lâm phỏng vấn tiến sĩ Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới
Chính phủ để biết thêm ý kiến của 1 viên chức nhà nước từng trách nhiệm
về vấn đề biên giới.
Yếu tố pháp lý
Mặc Lâm:Thưa Tiến sĩ Trần Công Trực. Như ông đã biết ngày hôm
nay Hoa Kỳ đã đưa tài chiến vào khu vực 12 hải lý mà Trung Quốc đang
xây dựng bồi đắp trong vùng biển Trường Sa của Việt Nam, ông có cảm nghĩ
gì về việc này? TS Trần Công Trực: Theo ý kiến cá nhân của tôi thì như đã từng
phân tích về khía cạnh pháp lý thì những tuyên bố về phía Mỹ trước đây
thì cũng rất phù hợp với những qui định của luật pháp quốc tế, đặc biệt
là công ước luật biển 1982.
Tôi cũng mong rằng Mỹ nói thì phải hành động. Quả nhiên hôm nay đã thấy
hành động trong thực tế. Có lẽ thông tin này cũng là một thông tin đáng
hoan nghênh và cần được chia sẻ.
Bởi vì hành động của Mỹ trong thực tế đó góp phần làm vô hiệu hoá cái
yêu sách vô lý của Trung Quốc trong việc mà như chúng ta đã biết là các
thực thể mà Trung Quốc đánh chiếm của Việt Nam năm 1988.
Sau đó họ bồi lấp và xây dựng biến những bãi cạn này thành đảo nhân tạo
và họ muốn áp đặt yêu sách rằng các bãi cạn, đảo nhân tạo mà có công
trình trong đó trở thành các đảo để họ tính vùng đặc quyền kinh tế. Cái
yêu sách vô lý, đòi hỏi đó, tham vọng đó hoàn toàn đi ngược lại công
ước.
Bằng những hành động của mình, Mỹ đã vô hiệu hoá những yêu sách vô lý
đó. Cái đó về mặt luật pháp thì tôi cho rằng là một hành động rất tích
cực. Và với tư cách là người làm luật, nghiên cứu luật biển, tôi cho
rằng chúng ta nên ủng hộ và hoan nghênh những động thái đó của Hoa Kỳ.
Tuy nhiên tôi nghĩ rằng cũng cần phải có những hoạt động mà phù hợp hoàn
toàn với luật pháp, như nếu triển khai những hoạt động vượt ra khỏi
luật pháp thì sẽ dẫn đến đụng độ và những xung đột mà có thể gây ra
những bất ổn.
Điều đó chúng ta không muốn. Vì vậy những hoạt động thế này thì tôi nghĩ
là họ đã tính toán tất cả tính tương quan lẫn yếu tố pháp lý. Họ làm
đúng và làm mạnh thì tôi nghĩ là hoan nghênh thôi.
Mặc Lâm:Trước đây khi Hoa Kỳ lên tiếng cho biết là sẽ mang
tàu chiến tuần tra trong khu vực này thì một vị đại biểu quốc hội đã
tuyên bố Hoa Kỳ phải xin phép Việt Nam mới có thể vào vùng biển này
được. Là người rành rẽ về luật biển ông có ý kiến gì về tuyên bố này?
Đảo nhân tạo do Trung Quốc xây dựng ở Biển Đông, ảnh minh họa chụp hôm 15/5/2014.
TS Trần Công Trực: Tôi thì tôi cho rằng nếu như tàu quân sự của
Mỹ đi vào các vùng biển 12 hải lý có các đảo tự nhiên, giống như định
nghĩa điều 151 của công ước luật biển 1982 mà Việt Nam đang có các lực
lượng làm việc trên đó thì cũng phải tuân thủ đúng công ước và luật biển
của Việt Nam nữa.
Đối với vùng mà Trung Quốc xây dựng các công trình trên bãi cạn, kể cả
đảo nhân tạo thì theo công ước luật biển cho phép an toàn 500m thôi.
Tôi chưa nói đến việc họ làm bất hợp pháp trên đất của Việt Nam, tôi
muốn nói yếu tố pháp lý đơn thuần với chuyện công ước thôi. Ngoài vùng
đó nó là vùng biển quốc tế, không liên quan gì đến lãnh thổ hay vùng
vùng biển đảo mà liên quan đến vùng đảo Trường Sa.
Tôi chưa nói đơn thuần tới chuyện công ước thôi thì nó có vùng an toàn
chung quanh đó, các tài sản đó các công trình nhân tạo đó. Ngoài vùng đó
là vùng biển quốc tế không có liên quan gì đến vấn đề lãnh thổ trong
quần đảo Trường Sa thì họ có quyền đi lại trong tự do hàng hải trong
vùng biền quốc tế, vùng biển không thuộc về cái quyền, cái lợi ích của
bất kỳ quốc gia nào thì họ không cần thông báo cho bất cứ ai.
Vai trò của Việt Nam?
Mặc Lâm:Thưa ông việc Hoa Kỳ đem tàu chiến tuần tra trên biển
Đông sẽ làm cho Việt Nam đứng trước bài toán vừa dễ vừa khó. Theo ông
thì Việt Nam làm cách nào để phù hợp với tình trạng hiện nay giữa hai
thế lực Trung Quốc và Hoa Kỳ trong cùng 1 vấn đề có liên quan trực tiếp
đến Việt Nam?
TS Trần Công Trực: Tất nhiên nói về việc Mỹ đưa tàu chiến vào
tuần tra lần này thì có mặc tích cực và mặt tiêu cực. Đối với Việt Nam
thì theo tôi nghĩ rằng mặt tiêu cực có thể nói là có thể vì hành động đó
mà nếu các bên không kiểm soát được, không khống chế được thậm chí
không làm đúng với những thủ tục pháp lý thì có thể dẫn đến đụng độ.
Mà dẫn đến đụng độ thì đụng đến quyền và lợi ích của các nước có liên
quan, trong đó có Việt Nam. Điều đó mọi người không muốn. Việt Nam cũng
thế, không muốn có đụng độ xảy ra. Các bên cần phải bình tĩnh và kềm chế
để kiểm soát đụng độ. Đấy là cái có khả năng tốt.
Thật ra Mỹ vào đây không phải với mưu đồ xâm chiếm lãnh thổ của chúng
tôi, mà Trung Quốc là người xâm chiếm lãnh thổ. Mỹ vào đây với tư cách
là tàu thuyền họ có quyền đi lại trong vùng biển không thuộc bất kỳ ai,
ngoài vùng an toàn 500m.
Mặc Lâm:Xin cám ơn Tiến sĩ Trần Công Trục đã giúp chúng tôi thực hiện cuộc phỏng vấn này.
Sáng ngày 27 tháng 10 Mỹ đã chính thức mang chiến hạm USS Lassen vào
tuần tra trong khu vực 12 hải lý của các đảo bị Trung Quốc bồi đắp trái
phép.
Khi Khu trục hạm USS Lassen nhận chỉ thị của Tổng tư lệnh quân dội Hoa
Kỳ là Tổng thống Barak Obama tiến vào bãi đá ngầm Subi và Vành khăn trên
dãy đảo ngầm nằm trong vùng biển Trường Sa, cũng là lúc Biển Đông chính
thức mang một diện mạo mới khác với sự độc diễn của Trung Quốc trong
một thời gian khá dài.
Sự chờ đợi phản ứng chính thức của Hoa Kỳ đã đến lúc chín muồi và dư
luận không riêng gì Việt Nam mà cả Philippines và Trung Quốc cùng nhìn
vào đường đi của USS Lassen để dự đoán chính sách Biển Đông mà Hoa Kỳ sẽ
mang ra áp dụng với Trung Quốc trong vai trò của một cường quốc quân sự
trên biển lẫn trên lĩnh vực ngoại giao.
Chiến lược đưa tàu vào tuần tra là bước đầu tham gia sâu hơn nhằm đối
trọng với những hoạt động mà Trung Quốc ngày ngày ăn mòn Biển Đông với
các sách lược mà mục tiêu là chiếm trọn vùng biển giàu năng lượng và con
đường hàng hải huyết mạch cho cả thế giới.
Hoa Kỳ thấy rõ phương án tằm ăn dâu của Trung Quốc và sau chuyến đi của
Tập Cận Bình sang Washington không đạt được một kết quả nào về Biển
Đông, cuối cùng thì quyết định đầy khó khăn cũng được mang ra thực hành
và từ bước đầu khó khăn ấy khi USS Lassen chạm vào vùng 12 hải lý cũng
là lúc mọi sự đã được an bày và tùy vào thái độ cũng như phản ứng của
Trung Quốc.
Trước đây vài ngày khi tin tức về tuần tra của Hoa Kỳ được loan tải,
phản ứng không chính thức của Việt Nam được một đại biểu quốc hội là ông
Lê Việt Trường, Phó Chủ nhiệm ủy ban An ninh Quốc phòng phát biểu:
"Việt Nam mới là nước có quyền chủ quyền và quyền tài phán tại hai
quần đảo này. Do đó, khi ra vào khu vực 12 hải lý ở các đảo thuộc quần
đảo Trường Sa, phía Mỹ phải thông báo với cơ quan có thẩm quyền của Việt
Nam và phải thực hiện theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam”.
Câu phát biểu này hàm ý là Mỹ phải xin phép Việt Nam khi mang tàu hải quân tuần tra trong khu vực.
Trả lời câu hỏi này chúng tôi mượn lời TS Trần Công Trục, nguyên trưởng
ban Biên giới Chính phủ trong một bài do chúng tôi phỏng vấn ông cho
biết:
"Tôi chưa nói đơn thuần tới chuyện công ước thôi thì nó có vùng an
toàn chung quanh đó, các tài sản đó các công trình nhân tạo đó. Ngoài
vùng đó là vùng biển quốc tế không có liên quan gì đến vấn đề lãnh thổ
trong quần đảo Trường Sa thì họ có quyền đi lại trong tự do hàng hải
trong vùng biền quốc tế, vùng biển không thuộc về cái quyền, cái lợi ích
của bất kỳ quốc gia nào thì họ không cần thông báo cho bất cứ ai."
Nhìn ở góc độ của một chuyên gia về vấn đề Biển Đông G.S Carl Thayer,
chuyên gia nghiên cứu quân sự, kiêm giám đốc diễn đàn Nghiên Cứu Quốc
Phòng của Úc nhận xét về việc khu trục hạm USS Lassen tuần tra tại khu
vực 12 hải lý như sau:
"Hoa Kỳ đã phản ứng hơi chậm trễ một chút khi Trung Quốc đơn phương
xây dựng đảo nhân tạo trong vùng an toàn 500 mét thuộc khu vực đặc quyền
kinh tế mà Philippines tuyên bố chủ quyền, mặc dù Mỹ đã có những thông
tin về việc Trung Quốc xây dựng bồi đắp chúng qua hình ảnh từ vệ tinh
vào năm ngoái.
Tàu USS Lassen là khu trục hạm được trang bị hỏa tiễn định vị mà
Trung Quốc không có chiến hạm nào tương đương và Hải quân Trung Quốc
không có khả năng trực diện đối đầu với nó.
Tôi nghi ngờ rằng tàu tuần duyên Trung Quốc sẽ có mặt nhưng không làm
được gì, tuy nhiên nếu tàu chiến Hoa Kỳ cứ chạy tuần tra lòng vòng trên
biển Nam Trung Hoa sẽ không dừng được việc Trung Quốc bồi lấn trên các
đảo ngầm khác nữa.
Nếu Hoa Kỳ quyết định chống lại việc này mà không buộc được Trung
Quốc bằng biện pháp mạnh thì tôi không thấy sẽ có kết quả nào. Hoa Kỳ
phải ngăn chặn sự quyết đoán của Trung Quốc nếu không thì tình hình vẫn
giữ nguyên trạng như hiện nay mà thôi."
Điều mà G.S Carl Thayer nhận xét đặt ra cho Hoa Kỳ một trách nhiệm nặng
nề hơn nếu muốn chặn trước sự lấn chiếm của Trung Quốc trên vùng biển mà
Hoa Kỳ cảm thấy có trách nhiệm giữ nó cho an ninh hàng hải cũng như bầu
trời.
Can thiệp vào vùng biển này là cách duy nhất có thể ngăn bước tiến của
Trung Quốc muốn lấn sâu hơn và từng bước thực hiện tuyên bố của họ về
đường chín đoạn.
Sự can thiệp của Hoa Kỳ hơn lúc nào hết cho Bắc Kinh thấy chiến lược của
Mỹ là không hề chùn bước hay bỏ rơi đồng minh của họ trong đó có
Philippines, là quốc gia luôn mạnh mẽ chống lại sự xâm lấn các đảo đá
chìm mà Trung Quốc đang làm.
Từ Việt Nam, Thiếu tướng Lê Kế Lâm, chuẩn đề đốc hải quân, PGS-TS giám
đốc Học viện Hải Quân Nhân dân VN cho biết nhận xét của ông:
"Khi Trung Quốc hung hăng biến 7 bãi đá ngầm thành ra đảo nhân tạo
lớn và sau khi bị thế giới phản đối thì họ tuyên bố là không quân sự
hóa, vậy thì việc Mỹ duy trì việc cho tàu tuần tra để quan sát tình hình
thì tôi nghĩ rằng cũng là chuyện bình thường. Chính nhờ sự hoạt động
của Mỹ như vậy mới ngăn chặn bớt sự hung hăng của Trung Quốc đi, đó là
điểm thứ nhất.
Điểm thứ hai nó sẽ tạo cho các nước Đông nam á thấy rằng Mỹ có trách
nhiệm với thế giới và khu vực và họ thấy rằng Mỹ không bỏ Đông Nam Á và
Châu Á Thái bình dương và đường lối của họ cũng sẽ ổn định lại.
Nếu Mỹ không tham gia vào hoạt động tuần tra hoặc giải quyết những sự
việc trên biển Đông sẽ gây cho Trung Quốc ngộ nhận Mỹ là nước yếu thế
không dám làm và họ sẽ hung hăng hơn".
Các nước trong khu vực vẫn chờ đợi phản ứng của Trung Quốc. Mạnh mẽ hay
kềm chế sẽ cho thấy mối tương quan quân sự và những chằng chịt khác
trong đó vấn đề cốt lõi là kinh tế có làm chùn bước Trung Quốc hay
không?
Trong khi hầu như toàn bộ các nước trong khu vực có đường biên giới hàng
hải tại Biển Nam Trung Hoa đều nhận thức sự lấn lướt, bá quyền và dùng
sức mạnh quân sự để trấn áp luật biển của Trung Quốc đã vượt quá giới
hạn chịu đựng của họ, thì việc Hoa Kỳ đem chiến hạm vào tuần tra không
những làm tăng thêm sự vững tin mà chính sách đối phó của những nước
trong khu vực còn có thêm cơ sở để không còn bị lệ thuộc quá sâu vào
Trung Quốc như trước đây.
Trung Quốc cho triệu tập Đại sứ Hoa Kỳ tại Bắc Kinh, ông Max Baucus, để
phản đối việc chiến hạm Mỹ tuần tra sát các đảo nhân tạo do Trung Quốc
xây dựng ở Trường Sa vào ngày hôm qua.
Ông Max Baucus, Đại sứ Hoa Kỳ tại Bắc Kinh
Thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc là ông Trương Nghiệp Toại nói rằng hành
động của Hoa Kỳ rất vô trách nhiệm. Trước đó Bộ Ngoại giao Trung Quốc
cũng ra thông cáo nói rằng việc tuần tra của tàu chiến Mỹ là bất hợp
pháp vì đi vào lãnh hải của Trung quốc mà không xin phép.
Trong khi đó thì Bộ Quốc phòng Bắc Kinh nói là một khu trục hạm có trang
bị tên lửa dẫn đường, cùng với một tàu tuần tra nhỏ của hải quân Trung
Quốc đã bám theo chiếc khu trục hạm USS Lassen của Mỹ. Bộ quốc phòng
Trung Quốc nói thêm là quân đội sẽ làm những gì cần thiết để bảo vệ an
ninh quốc gia.
Về phía Washington, một viên chức Bộ Quốc phòng nói rằng chuyện tuần tra
của tàu chiến Mỹ chỉ là một hành trình vô hại, không nên xem là một
hành vi khiêu khích.
Cũng nguồn tin từ Bộ quốc phòng Hoa kỳ nói là Mỹ mong rằng những chuyến
truần tra tương tự như vậy sẽ thường xuyên hơn, và trở nên bình thường,
trong một hoạt động mà Hoa Kỳ nói là để cổ xúy cho việc tự do đi lại
trên biển.
Ngày hôm qua, 27/10 khu trục hạm USS Lassen của Mỹ đã thực hiện một
chuyến tuần tra trên biển Đông, trong đó chiếc tàu này đã đi sát trong
phạm vi 12 hải lý quanh các bãi đá Subi và Vành Khăn, mà Trung Quốc đã
cho xây cất và bồi đắp thành các đảo nhân tạo có cả phi đạo đáp máy bay.
Hôm nay Bộ trưởng quốc phòng Ash Carter đã xác nhận với Quốc hội Mỹ là
hải quân Hoa Kỳ đã thực hiện một hành trình bên trong khu vực 12 hải lý
quanh các bãi đá do Trung Quốc chiếm đóng.
Cũng tin tức vào ngày hôm nay từ Bộ quốc phòng Hoa Kỳ nói là chiếc tàu
chiến Mỹ cũng đã đi sát các bãi đá do Việt Nam và Philippines chiếm đóng
trong quần đảo Trường Sa.
Hoa Kỳ nêu cơ sở pháp lý để thực hiện những hải trình sát các bãi đá là
vì theo Công ước về luật biển Quốc tế, việc chiếm đóng các bãi đá không
có người ở và bị ngập khi thủy triều lên như nhiều bãi đá trong quần đảo
Trường sa không thể được dùng làm cơ sở để khẳng định lãnh hải.
Điều đó có nghĩa là khu vực 12 hải lý xung quanh các bãi đá này không được xem là lãnh hải của bất cứ quốc gia nào.
Việc đi vào các khu vực như vậy được Washington nói là để cho thế giới
thấy rằng phải tôn trọng quyền tự do đi lại trên biển. Nhưng nhiều nhà
quan sát nói rằng một mục đích nữa của Washington là thách thức Trung
Quốc, nước tuyên bố chủ quyền đến 90% diện tích biển Đông, mặc dù bị
cộng đồng quốc tế cũng như các quốc gia có tranh chấp là Việt Nam và
Philippines phản đối.
Hiện chưa thấy Việt Nam lên tiếng về diễn biến mới nhất trên biển Đông
này, nhưng Manila thì hoan nghênh việc tuần tra của tàu khu trục Mỹ, và
nói rằng chuyện này chứng tỏ là không có chuyện cho xây cất đảo nhân tạo
như Trung Quốc để đặt mọi người công nhận chủ quyền lãnh hải như một
chuyện đã rồi.
Hoa Kỳ đã cho tàu khu trục tuần tra sát các đảo nhân tạo do Trung Quốc
xây gần biển Đông hôm 27/10 - trực tiếp thách thức tuyên bố chủ quyền
của Bắc Kinh trong khu vực.
Thử điểm những thứ mà người Việt chúng ta tự bày ra (hay bắt chước
người Mỹ hoặc người Tàu mà bày ra): Nhìn chung thì hầu như mọi thứ thực
phẩm quanh ta đều được email vàwebpage ca tụng lên mây xanh là “thần
dược”.
Nhàu Noni vang bóng một thời, người bày đã hốt nhiều chục
triệu bạc xong lặn mất. Kế đó là nước măng cụt, bây giờ còn chút tiếng
vang. Kế nữa là Canh Dưỡng Sinh, được phe ta uống như điên trong thời
gian chừng sáu tháng rồi tịt ngòi. Kế đó thì dưa chuột, rồi thì lá đu
đủ, rồi thì mãng cầu. Hai thứ sau nầy đang phất cờ tiến mạnh vào niềm
tin của bà con ta. Chắc chừng năm sau sập tiệm, tuy nhiên mấy vị nhanh
tay chế viên mãng cầu, nước mãng cầu cũng kiếm được mươi triệu đô. Sau
đó là dầu dừa được ca ngợi (do công ty Tây Mỹ bày bán, kiểu bán mỡ rắn
thời nẩm), có một vị MTC suy’t chết vì nó, vị nầy ở Hố Nai.
Hiện
giờ thì trái sung, cây bồ công anh, trước đó thì kim thất tai (sao bây
giờ ít nghe nói tới coi ai đã dùng và kết quả ra sao). Hiện cũng đang
hoành hành là cây lượt vàng, trước đây là cây cần tây, nay cây cần tây
lặn mất rồi. Vài năm trước thì là trà xanh là thần dược, trà mọi loại là
tiên dược, những vị uống trà ngừa và trị bịnh hiện nằm nhà thương hay
ra vào nhà thương (tôi nói ẩu) cũng bộn nên hết hơi sức để vuốt đuôi ca
ngợi theo gian thương Trung Quốc. Nay thì được biết người ta né trà rồi,
lý do là thuốc trừ sâu (và đủ thứ hương thơm hóa chất vô danh) ướp vào
trong đó, kể cả trà ướp xác chết cũng được bán ta cho bà con ghiền
thưởng thức (chuyện nầy nói thật, có thật, không nói ẩu đâu).
Sau
khi chê trà thì bà con ta sang ca ngợi cà phê. Hình như trong tâm trí
một số phe ta phải có cái gì đó ca ngợi mới sống được chăng? Hiện trứng
gà được một vị tung lên tới mây xanh (kết quả là thống kê vừa công bố
những vị nam giới ăn 7 trứng gà hay hơn mỗi ngày thì mau chết hơn những
vị không ăn). Còn gì nữa, cà chua, sả, xoài, trái chuối chín rục đều
“trị được ung thư”, trước đó một chút thì chanh giết tế bào ung thư
(Chắc mấy tiệm bán chuối chế ra chuyện để tiêu thụ chuối chín thâm đen
cho khỏi bỏ thùng rác?) Trước chanh trị ung thư thì có giấm táo và mật
ong. Hiện giờ thì mật ong và bột quế. Hiện đang có phong trào củ cải
trắng chanh và nghệ.
Nói chung thì: Bất cứ rau trái nào
trước mặt các bạn đều cũng là thần dược trị ung thư hay trị được những
thứ bịnh mà Tây Y còn đang vật lộn! Quên nữa còn gạo đen(dân Gò Công
gọi: “gạo nhum”) cũng trị ung thư và bịnh ngặt, trước đó gạo lức được
tâng lên làm thần dược, nay thì gạo lức rang pha nước uống là “thần”
dược. Gạo lức được dân BBC gọi là gạo nâu đó nghe bà con.
Thưa
quí bạn, những thứ được kể bên trên là tôi chợt nhớ ra, chắc mới liệt
kê được chừng phân nửa mà thôi. Hôm nào tôi ghi lại coi tất cả mọi thứ
thực phẩm chúng ta ăn coi có món nào KHÔNG phải là thần dược hay không.
Huỳnh Chiếu Đẳng (22-Jul-2013)
REPLY
Một đọan phản hồi cho “những bài thuốc” (trích trong bài viết “Bà Nội Tướng Của Tôi”- Người Phương Nam)
“…Chẳng
hạn như tôi nói với nàng là có người mách cho một bài thuốc rất đơn
giản, chỉ cần gạo đem rang rồi nấu nước uống hằng ngày như uống trà thì
có công hiệu rất tốt cho cơ thể như ngủ ngon, giảm huyết áp, giảm mỡ vv…
thì nàng hỏi lại tôi bộ miracle hả? Gạo rang hay không rang cũng là
gạo, tại sao nấu cơm ăn hằng ngày thì chỉ chữa bệnh đói còn đem đi
rang, cho qua lửa luyện tội lại trở thành “dược phẩm” là sao, vô lý quá
vậy. Ấy vậy mà tôi cũng đòi nàng phải rang gạo nấu nước “thánh” cho tôi
hết một thời gian hai ba tháng. Nàng bực mình lắm, tuy chìu ý tôi nhưng
trong lòng không phục cho là what a silly vớ vẩn!
Có
một thời gian, người ta đua nhau đi kiếm mua rau má đỏ con mắt, nói là
rau này chữa được bệnh thấp khớp làm tôi cũng rán đi tìm cho được (vì là
mùa đông nên khó kiếm chớ mùa hè thì lọai rau này mọc đầy dãy trong
vườn nhổ không kịp) thì nàng bảo rau cỏ nào mà không có dược tính . Theo
nàng biết thì rau má có tác dụng giải nhiệt, khi nào nóng trong người
uống vô sẽ hạ hỏa nhưng nếu lạm dụng nó thì sẽ sinh hàn. Mà thấp khớp
thì kỵ hàn. Uống riết chắc đi không nổi phải bò luôn. Rồi còn nhiều
phương thuốc khác nữa như Lô hội, trái Nhào, đậu nành, canh dưỡng sinh
gì đó lung tung, thứ nào cũng chữa bá bệnh như là thần dược. Tôi thì thứ
nào cũng muốn thử coi có hiệu nghiệm không chớ nàng thì nhứt định giữ
vững lập trường không là không. Nàng nói thời buổi y học tân tiến này,
có biết bao là thuốc hay thầy giỏi, bệnh gì thuốc đó, chữa còn không
được, ở đó mà nghe người ta bày. Muốn bào chế một viên thuốc, người ta
phải nghiên cứu dung hòa bao nhiêu chất trong đó chớ đâu phải đơn giản
một thứ một mà được. Phàm cái gì cũng vậy, phải có chừng mức, cứ một thứ
mà tống vào cho cố xác thì có hại chớ sao. Có thể nó chữa được bệnh
này nhưng lại phản ứng sinh bệnh khác, hễ có hợp thì có khắc, có lành
tính thì cũng có ác tính. Vì vậy trung dung là thượng sách hơn cả, rủi
ai phát giác ra là có hại thế nào đó thì mình cũng không đến đổi nào,
còn trở tay kịp.
Cụ thể như một lọai cải có tên là Phi Long
(English spinach) mà tất cả các giống dân âu, á, trung đông gì cũng rất
ưa chuộng (nhứt là Lebanese, mua một lần cả trolley) vì nó có rất nhiều
chất sắt làm tăng cường sinh lực đến đổi có một phim cartoon muốn
khuyến khích trẻ con ăn vegies đã bịa ra chuyện một nhân vật tên Popye.
Anh Popye này nhờ ăn thật nhiều spinach nên mới có đủ sức mạnh để đấu
lại mấy thằng baddies. Đó là nói về mặt lợi ích của lọai cải này, nhưng
đồng thời nó cũng có tác hại gây bệnh gout (thống phong) nếu ăn nhiều
(không biết nhiều là bao nhiêu) vì nó cũng chứa hàm lượng uric acid rất
cao. Như vậy thì tốt nhứt là đừng nghe ai cả mà hãy nghe chính mình. Mỗi
tuần nấu canh họặc xào ăn hai ba lần là đủ liều rồi, cứ coi đó là
thức ăn thôi, còn muốn làm thuốc thì để cho pharmacist họ làm, đâu có
tới phiên mình. Cũng như rượu, mỗi ngày một ly nhỏ cho máu lưu thông
điều hòa thì có ích cho tim mạch nhưng nếu cứ uống cạn ly đầy, rót đầy
ly cạn thì sơ gan đứng tim luôn là cái chắc.”
Frank Langfitt * Nguyễn Trọng Dân (Danlambao)
lược dịch - “Chính sách chi tiêu “Bá Hộ Sườn” của Trung Cộng: những
thành phố mới không người ở, những phi trường mới vắng tanh khách và
những nhà máy công xưởng mới nằm im quạnh quẽ.” - Frank Langfitt
Khi
bạn lái xe trên đường xa lộ cao tốc đến phi trường mới xây tại thành
phố Luliang (Lữ Giang) ở Trung Quốc, bạn sẽ có cảm giác mình như một con
chim lẻ loi bị lạc đàn. Khi tôi lái xe ngang nơi này, một người nông
dân ngồi trên chiếc xe bò ba bánh đi ngược chiều lại với tôi! Tuy nhiên,
không cần phải lo lắng gì về an toàn cả! Cả một xa lộ vắng tanh không
xe chạy!
Đơn giản là vì phi trường mới xây này của thành phố,
tốn phí lên đến 160 triệu Mỹ kim, mở cửa hoạt động vào năm 2014, chỉ có
khoảng năm chuyến bay mỗi ngày, có khi chỉ có ba chuyến bay mà thôi!
Chính quyền cho xây phi trường này khi ngành khai thác than ở nơi này
bùng phát. Thế nhưng kể từ sau đó, giá cả nguyên vật liệu trên toàn cầu
rớt thê thảm vì nền kỹ nghệ lạc hậu của Trung quốc bị suy kiệt. Phi
trường này trở thành lãng phí như kiểu ăn sài Bá Hộ Sườn!
Ông Wu Dexi (Vũ Đắc Thanh) tâm sự: "Bởi vì nơi này là nơi có
kinh tế lạc hậu kém phát triển cho nên số người cần đi máy bay rất ít!
Thu nhập của mọi người ở đây quá thấp, làm sao mà có thể mua nổi vé máy
bay!". Ông Wu là một người nông dân trồng bắp và khoai lang ở vùng này,
đã từng chở người mẹ của ông, đã 78 tuổi, ra phi trường vắng tanh để coi
cho biết chiếc máy bay nó ra làm sao.
Không có quốc gia nào
xây dựng rất nhiều cầu đường và sân bay nhanh như Trung Quốc. Nhiều dự
án, bao gồm cả mạng lưới đường sắt cao tốc nổi tiếng, cũng ít nhiều đem
đến lợi ích cho quốc gia.
Nhưng Anne Stevenson-Yang (Anne Dương)
là giám đốc công ty nghiên cứu kinh tế ở Bắc Kinh có tên là J Capital
Research, nói rằng chính phủ đã cho xây dưng nhanh quá trớn. Bà Yang cho
biết sân bay lẻ loi vắng khách như phi trường ở Luliang không phải là
duy nhất. Còn có nhiều phi trường vắng tanh khác cũng như thế ở phía tây
bắc của Bắc Kinh, thuộc tỉnh Hebei (Hà Bắc), thị trấn Zhangbei (Giang
Bắc).
Bà Yang tỏ bày như sau: "Đây là một vùng nghèo khó.
Chính quyền cho xây phi trường nơi này mong tăng thu nhập nhưng chẳng ai
muốn bay đến đó cả."
Nói một cách khác, phi trường ở Zhangbei không có một chiếc máy bay nào bay tới cả!
Bà
giám đốc Yang khẳng định rằng giới viên chức chính quyền địa phương
được bật đèn xanh cho xây hàng loạt các cơ sở hạ tầng không phải vì để
giúp ích cho phát triển kinh tế dân sinh mà để chỉ gia tăng chỉ số tổng
sản phẩm quốc dân. Và bây giờ, cũng theo lời bà Yang, hành động xây dựng
bừa bãi lãng phí này quay ngược trở lại làm nền kinh tế trì trệ suy
kiệt.
Bà Yang nói: "Đó là lý do tại sao, nền kinh tế của Trung
Cộng sớm nở tối tàn, chỉ số tăng vọt tổng giá trị sản phẩm quốc dân
(GDP) ở ngày hôm qua nhờ cho xây dựng đầu tư bừa bãi thì ngày hôm nay
lại trở thành những tốn phí khổng lồ nhưng vô dụng làm kinh tế quốc dân
suy sụp."
Kinh tế Trung Cộng hiện vẫn còn được cho là đang
tăng trưởng dù gặp phải nhiều tình huống xấu gần đây như tin tức loan
báo. Những dự án còn nằm im ngày hôm nay có thể sẽ được ầm ầm cho tiến
hành vào ngày mai.
Wade Shepard là tác giả của cuốn sách
"Những thành phố hoang của Trung Quốc: Câu chuyện của những thành phố
không có người ở trong một quốc gia đông dân nhất thế giới". Gần đây,
Shepard cùng với một nhóm nhân viên của đài truyền hình Nga đi quay
phóng sự tại một thành phố bỏ hoang như thế ngay bên ngoài thành phố
Shanghai (Thượng Hải).
Shepard tâm sự về chuyến đi này như
sau: "Chúng tôi đang đi bộ nhìn xung quanh thì một cách rất bất ngờ, tôi
nhìn thấy được xe chạy. Ồ thì ra cũng có người ở trong thành phố hoang
này!" Shepard còn nói tiếp: “Mười tháng qua kể từ khi lần đầu tôi đến
thành phố hoang này, người ở mới bắt đầu đổ về. Thật là một sự thay đổi
nhanh không ngờ."
Một dự án khác sẽ không có triển vọng sáng
sủa như trên trong tương lai gần là dự án xây thành phố có biệt danh là
"Liquor City" hay còn gọi là "thành phố Rượu." Đây là một khu kiến trúc
theo lối Trung Hoa cổ truyền lớn bằng diện tích của cả mấy sân chơi
banh cộng lại, có tường thành đang xây dang dở bao bọc xung quanh theo
lối kiến trúc Vạn Lý Trường Thành. Bên trong thành phố, các xí nghiệp
nhẽ ra phải đang sản xuất hàng tấn rượu đế có tên là Baijiu (Báu Tửu)
rất nổi tiếng của vùng này. Baijiu làm từ hạt gạo, đã có đăng ký chính
thức và doanh thu đạt được lên đến 92 tỷ Mỹ kim vào năm 2012.
Và cho đến ngày hôm nay, Thành Phố Rượu (Liquor City) giống như là một phim trường bị bỏ hoang!
Tại sao? Lý
do là vì ngân quỹ dành cho dự án là lấy từ lợi nhuận khai thác than đá,
vốn hiện đang bị lỗ lã trầm trọng do giá cả thị trường thế giới về
nguyên nhiên liệu năng lượng sụt giảm nặng nề. Đó là chưa kể các công ty
đầu tư cho dự án bị vướng vào sự thanh tra tham nhũng của Trung-ương
hiện đang xảy ra lớn rộng chưa từng có trước giờ trong lịch sử Trung
Quốc. Lãnh đạo Trung Cộng là Tập Cận Bình đã thúc đẩy một chương trình
thanh trừng hối lộ, thanh trừng tham nhũng hồi ba năm về trước, nay lan
sâu rộng khắp mọi nơi.
Một người bán rượu nơi này là ông Lu
Cuie (Lữ Can) tâm sự: "Bây giờ mọi thứ điều ế ẩm! Rượu thượng hạng không
bán được. Viên chức chính phủ không mua thì chẳng ai có tiền mà mua
uống cả!"
Trước khi cao trào chống tham nhũng được lan rộng,
Ông Lu có thể kiếm được 14 ngàn đô tiền bán rượu cho một chầu nhậu (từ
các viên chức chính phủ) - một khoảng tiền vô cùng lớn cho vùng nghèo
khó này. "Thông thường, một viên chức chính phủ tổ chức đám cưới hay
sinh nhật, tiệc tùng kéo dài ba đến bốn ngày" , ông Lu còn kể tiếp,
"nhưng bây giờ thì khác, tiệc tùng của các viên chức chính phủ bị ngắn
lại chỉ còn một ngày và nhỏ hơn"
Fenjiu, công ty nhà nước
chịu trách nhiệm xây dựng công trình “Liquor City” này, đã từ chối phỏng
vấn về dự án. Lu và những người bán rượu khác ở nơi này nói rằng công
ty đang gặp khó khăn và phải dựa vào vốn vay ngân hàng để trả tiền công
cho nhân viên. Khi gặp các viên chức quản lý bên ngoài cửa thành còn
đang xây dang dỡ, tôi hỏi họ khi nào thì dự án hoàn tất và đi vào hoạt
động. Họ lắc đầu một cách chán nản và cười mỉa mai. Ghi chú: Frank
Langfitt là một cây bút kỳ cựu của National Public Radio News (NPR
News), chuyên viết về các vấn đề kinh tế chính trị nóng bỏng của Trung
Quốc. Ông hiện đang làm việc tại Thuợng Hải. NPR News là một tổ chức
thông tấn do Hoa Kỳ và nhiều tổ chức phi chính phủ NGO (Non – Government
Organization ) tài trợ.
Tháng 5-1973. Thời gian này tôi đang đảm trách một phần hành tại Bộ Chỉ
Huy Trung Đoàn. Trong lần đơn vị tiếp nhận một số khá đông sĩ quan và hạ
sĩ quan, tôi bất ngờ nhận ra trong số những người đang xếp hàng trình
diện ông Trung Đoàn Trưởng có một người bạn học khá thân và một vị giáo
sư thời trung học ngày xưa. Thằng bạn mang cấp bậc đại úy – tôi đã biết
từ trước, nhưng điều đặc biệt làm tôi ngạc nhiên là ông thầy chỉ mang
cấp bậc trung sĩ nhất. Thoáng có một chút ngờ vực, tôi bước tới gần ông
hơn để chắc chắn là trí nhớ của mình không tệ lắm.
Chờ thủ tục trình diện xong và sau khi ông Trung Đoàn Trưởng dặn dò vài
điều cần thiết, tôi chạy đến ôm chầm lấy người bạn và kéo đến gặp ông
thầy còn đang đứng ngơ ngác trong hàng. Thằng bạn không nhớ ông thầy, có
lẽ nó chỉ học với ông một vài tháng ngắn ngủi. Và dường như ông thầy
cũng chưa nhận ra tôi, nên vội đứng nghiêm đưa tay lên chào. Tôi kéo cả
hai người vào một căn hầm lớn được dùng làm Trung Tâm Hành Quân, nơi tôi
đang làm việc.
Đỗ Bê, bạn tôi, quê ở trên Thành – Diên Khánh. Học cùng lớp với tôi
những năm đệ nhất cấp bên trường Văn Hóa. Lớn hơn tôi một tuổi, đẹp
trai, tính tình hiền lành và rất hiếu học. Bê và người bạn cùng quê, anh
Phan Ái Minh, cũng là bà con họ hàng, thuê một căn nhà nhỏ ở sau khu
đình Phương Sài trọ học. Tôi thường đến đây chơi với Bê, nên sau này
cũng trở nên thân thiết với Minh. Sau khi đỗ trung học, Bê và tôi cùng
vào đệ tam trường Võ Tánh. Bê học Ban A còn tôi Ban C. Phan Ái Minh thì
học ở đây từ trước và trên bọn tôi một lớp. Sau này, cả ba thằng đều đi
lính. Phan Ái Minh vào Khóa 20 trường Võ Bị Đà Lạt, còn Bê và tôi vào
Thủ Đức. Minh nhập học Võ Bị trước một năm nhưng ra trường sau tôi sáu
tháng. Ra trường Minh được bổ sung về cùng trung đoàn với tôi, nhưng
khác tiểu đoàn. Một tháng sau, khi tôi còn đang hành quân trên Lâm Đồng
thì nghe Minh tử trận ở Lạc An. Hai đứa đã hẹn nhau trong hệ thống vô
tuyến, để rồi vĩnh viễn không bao giờ gặp lại.
Đỗ Bê vào Thủ Đức sau tôi một khóa. Ra trường được bổ sung về làm huấn
luyện viên tại Trung Tấm Huấn Luyện Lam Sơn – Dục Mỹ. Sau đó, tôi chỉ
gặp Bê một lần duy nhất vào cuối năm 1970, khi bạn tìm đến thăm tôi đang
nằm điều trị vết thương tại Quân y Viện Nguyễn Huệ, mang cho tôi ít đồ
dùng, một xâu nem Ninh Hòa và mấy lon bia. Bê dìu tôi ra chiếc ghế đá
phía sân sau, vừa uống bia vừa nghe tôi kể chuyện chiến trường. Thấy tôi
hành quân vất vả, bị thương mấy lần, nó an ủi, bảo là số nó nhiều may
mắn hơn tôi.
Thầy tôi, giáo sư Hồ Đắc Huế, là ông thầy đầu tiên khi tôi bắt đầu bậc
trung học. Năm 1958 tôi thi rớt vào lớp đệ thất trường công lậpVõ Tánh.
Ngôi trường nổi tiếng vùng duyên hải miền Trung. Buồn và xấu hổ với đám
bạn bè cùng quê, nhất là hối hận vì đã làm cha tôi thất vọng. Thời ấy ở
quê tôi chưa có trường trung học nào. Chưa biết phải làm gì thì một buổi
chiều, sau khi đi làm về, cha tôi cho biết có một giáo sư từ trường
trung học Bồ Đề Nha Trang ra Vạn Giã, quê tôi, mở trung học tư (cũng
mang tên Bồ Đề), nhưng trước khi niên học bắt đầu vào mùa thu, ông sẽ mở
một khóa Hè đặc biệt dành cho các học sinh trung học. Điều đặc biệt bất
ngờ hơn, cha tôi bảo là thời gian đầu ông sẽ trọ ở nhà tôi, vì chưa tìm
được nhà để thuê. Ông tên Huế và cũng là người gốc Huế, bà con họ hàng
với người bạn thân của cha tôi ở Nha Trang, cũng là một ông thầy giáo
gốc Huế khác. Chính ông giới thiệu thầy và nhờ cha tôi giúp.
Không biết là thầy có những bằng cấp gì, nhưng ông dạy rất nhiều môn, từ
Việt Văn, Pháp Văn đến Toán, Lý Hóa. Môn nào thầy dạy cũng hay, đặc
biệt thầy nói tiếng Pháp nghe cứ như Tây. Sau này tôi mới biết là thầy
từng du học ở Pháp. Nghe tiếng của thầy, học trò kéo đến học rất đông.
Học phí thấp. Biết đứa nào nhà nghèo thầy chỉ lấy tượng trưng.
Thầy khá đẹp trai, mái tóc bồng bềnh và đôi mắt thật buồn. Trông thầy có
dáng dấp một nghệ sĩ hơn là ông thầy giáo. Có hai điều giống cha tôi là
thầy rất thích đánh cờ tướng và hút thuốc liên tục. Dường như lúc nào
tôi cũng thấy có điếu thuốc trên tay thầy. Và cả hai người đều hút
Bastos xanh. Cứ mỗi lần tôi đi mua thuốc cho cha tôi thì thầy nhờ mua
thêm cho thầy mấy gói. Cha tôi dành cho thầy căn phòng lớn nhất trong
nhà, có cửa ra vườn sau. Khu vườn nhỏ chỉ trồng mấy cây cam và một vòm
hoa giấy. Có lẽ lúc ấy tôi còn con nít, nên thầy chỉ thường ngồi đánh cờ
và tâm tình với cha tôi. Nhưng buổi tối, những lúc thầy ngồi đàn hát
phía sau vườn, tôi được thầy gọi cho ngồi nghe và bảo tôi “chấm điểm
những bài hát của thầy”. Thầy hát rất hay những bài do chính thầy sáng
tác, hoặc phổ từ những bài thơ của thầy. Hầu hết là những bản nhạc
buồn. Giọng trầm và tha thiết. Thầy nhìn vào xa xăm và hát như là đang
trút tâm sự cùng ai đó chứ không phải cho tôi nghe. Ban đầu tôi cứ tưởng
tôi là thính giả duy nhất của thầy, nhưng sau này tôi mới bất ngờ khám
phá một điều, có một người đàn bà trẻ thường xuất hiện sau vườn nhà tôi,
phía bên kia hàng rào dâm bụt, trong những đêm thầy ngồi đàn hát.
Không biết là vì đẹp trai hay hát hay, mà thầy đã làm xiêu lòng người
góa phụ trẻ có nhan sắc. Tôi biết chắc điều này, vì bà đã “hối lộ” tôi
mấy lần để đưa cho thầy mấy bài thơ, và dặn dò tôi không được cho ai
biết, kể cả cha tôi. Nghe nói bà là vợ của một ông cán sự Nông Lâm Súc
làm việc ở Hiệp Hội Nông Dân, bị tử nạn giao thông trên Đèo Cả, chỉ sau
một tháng làm đám cưới. Bà là cô giáo dạy trường huyện, ở xa tới, hình
như là Phan Rang hay Đà Lạt gì đó, thuê nhà phía sau nhà tôi. Thỉnh
thoảng tôi thấy có mấy ông thầy giáo trẻ đồng nghiệp và cả mấy ông Hiến
Binh mũ đỏ lai vãng trước nhà bà.
Một hôm thầy đột ngột dọn ra khỏi nhà tôi, sau khi nói chuyện với ba
tôi. Thầy sang tá túc bên hông chùa, nằm ngay phía sau trường Bồ Đề, lúc
ấy chỉ có ba phòng học. Cha tôi ngạc nhiên, vì trước đây thầy cho biết
thầy ăn mặn và sống hơi phóng túng, ngại làm phiền nhà chùa nên mới đến
trọ ở nhà tôi. Sau khi tôi tiết lộ chuyện những bài thơ của người đàn bà
trẻ phía sau nhà, cha tôi tròn mắt rồi gật đầu bảo có lẽ đó chính là lý
do thầy dọn đi. Trong những lúc tâm tình, thầy thường nói với cha tôi,
thầy rất sợ đàn bà.
Mãn khóa Hè, thầy ghé lại nhà tôi, thăm và cám ơn cha tôi. Thầy khen tôi
học khá, đề nghị nên cho tôi học đệ lục thay vì đệ thất. Hơn nữa tuổi
tôi cũng hơi cao. Cuối cùng trước khi chia tay, thầy cho biết là sẽ rời
quê tôi về lại Nha Trang, và có thầy Trần Đức Trang, một vị giáo sư lớn
tuổi, có kinh nghiệm về tổ chức và hành chánh, ra thay thế thầy để thành
lập và làm hiệu trưởng trường Bồ Đề Vạn Ninh, nhưng không phải bắt đầu
từ niên khóa này mà phải chờ đến niên khóa tới, vì các thủ tục chưa hoàn
tất kịp. Do đó, tôi phải khăn gói vào Nha Trang. Và theo sự khuyến
khích của thầy, thay vì bắt đầu lớp đệ thất, tôi vào học lớp đệ lục
trường Văn Hóa, ngôi trường tư thục mới mở ở đầu đường Quốc Lộ 1, gần
nhà chú tôi, nơi tôi trọ học.
Bẵng một thời gian hơn hai năm tôi không gặp thầy, mặc dù nhiều lần lên
trường Bồ Đề Nha Trang hỏi thăm thầy, nhưng không ai biết. Có người bảo
thầy đã về Huế, có người lại bảo đang dạy ở Sài Gòn. Bỗng một hôm tôi
bất ngờ thấy thầy xuất hiện trong văn phòng trường Văn Hóa, nơi tôi đang
theo học. Gặp lại nhau, thầy trò mừng lắm. Thầy bảo từ Sài Gòn mới về
lại Nha Trang và sẽ dạy môn Sử Địa cho các lớp đệ tứ và đệ nhị, thay cho
thầy Nguyễn Mậu, vừa đắc cử vào Hạ Nghị Viện. Tôi nhảy cỡn lên vui
mừng, vì tôi đang học lớp đệ tứ, sẽ được học với thầy. Thầy chỉ cho tôi
đường đến nhà thầy và bảo cuối tuần ghé lại chơi. Thầy thuê một căn nhà
nhỏ trong con hẻm lớn, phía trước trường đi xuống Rộc Rau Muống. Ngôi
nhà khá xinh xắn, khang trang. Khu vườn nhỏ phía sau trồng đầy hoa cúc
và một hàng rào phủ kín hoa tigôn.
Một ngày cuối tuần tôi đến thăm thầy, bất ngờ gặp một chị bạn cùng lớp
đang ngồi đánh cờ tướng với thầy. Chị bạn mới vào học năm đệ tứ, cũng
gốc Huế, là một người con gái đẹp, nhưng lúc nào cũng u buồn, nhất là
đôi mắt. Chị có vẻ lớn tuổi hơn bọn tôi. Trong lớp thường ngồi im lặng,
không thân thiết và đùa giỡn với bất cứ ai, kể cả nữ sinh, nhưng ai cũng
quý chị. Tôi ngồi xem ba ván cờ. Không biết thầy có nhường hay không
nhưng chị bạn tôi thắng cả ba bàn. Lần đầu tiên tôi biết có một người
con gái giỏi cờ tướng như vậy. Và cũng lần đầu tiên tôi thấy được nụ
cười của chị. Lần sau đến thăm thầy, tôi lại gặp chị, đang ngồi hát cho
thầy đệm đàn. Khung cảnh thật lãng mạn. Hết bản nhạc, thầy đứng lên treo
cây đàn trên vách, đi lấy thêm một cái tách nhỏ, mời tôi cùng ngồi uống
trà. Loại trà Huế có mùi thơm rất đặc biệt. Trông hai người khá tâm
đắc. Tôi ái ngại khi phải xen vào cái không khí yên ả và tình tự của hai
người, nên viện nhiều lý do để không đến thăm thầy nữa.
Khoảng hơn một tháng sau, chị bạn nghỉ học. Chúng tôi đọc trên báo mới
biết chị vừa đóng vai chính một cuốn phim khá nổi tiếng. Nghe nói, khi
thực hiện bộ phim này, ông đạo diễn Lê Hoàng Hoa không tìm được tài tử
nào thich hợp để thủ vai chính. Một hôm ghé lại Nha Trang, lang thang
một mình trên bãi biển, bất chợt ông bắt gặp ánh mắt u buồn của một cô
con gái đang ngồi một mình nhìn về cõi xa xăm, tĩnh lặng và đẹp như một
bức tượng, không hề biết có ông đang đứng thật gần. Ông lặng yên khá
lâu rồi xin phép được nói chuyện. Cô con gái lưỡng lự, gật đầu. Ông đạo
diễn đã tìm được một người lý tưởng để thủ vai chính cho cuốn phim đắc ý
của mình. Cuốn phim nói về một cuộc tình buồn, có nhiều cảnh đóng ở
Nha Trang. Ông đạo diễn muốn thực hiện một bộ phim để kỷ niệm nơi ông
đã sinh ra, mặc dù sau đó ông đã sống những ngày tuổi thơ và lớn lên ở
Huế.
Bộ phim đã làm cho khán giả tốn nhiều nước mắt, qua khuôn mặt xinh xắn
và đôi mắt u buồn rất thật của cô gái Huế thủ vai chính. Bộ phim thu
nhiều lợi nhuận cho đạo diễn và nhà sản xuất. Nhưng người thủ vai chính
không bao giờ còn xuất hiện. Cô đã uống thuốc độc quyên sinh. Hôm đám
tang, thầy Huế dẫn cả lớp đệ tứ chúng tôi theo sau quan tài tiễn đưa
chị về cõi vô cùng. Đám tang thật buồn. Thầy Huế mang kính đen, nhưng
tôi có cảm giác phía trong đôi kính ấy đong đầy nước mắt. Báo chí có đề
cập đến cái chết của chị, người “tài tử” bất đắc dĩ rất tuyệt vời này,
nhưng không ai biết chính xác lý do vì sao chị phải tìm cái chết, ngoài
những tin đồn.
Một lần nữa, thầy bỗng dưng biến mất. Không ai gặp thầy ở Nha Trang.
Thầy Hiệu trưởng Nguyễn Bá Mậu, chuyên dạy Pháp văn, phải tạm thời thay
thầy, dạy môn Sử Địa lớp tôi để kịp kỳ thi trung học. Và cũng từ hôm ấy
tôi không biết tin tức gì về thầy Huế, và trong lòng cứ mãi băn khoăn
bao điều không hiểu được, về thầy.
Hôm nay, ở một nơi chẳng một ai muốn hẹn, tôi bất ngờ gặp thầy. Thầy
lại mang đến cho tôi thêm một điều khó hiểu: tại sao thầy chỉ là trung
sĩ 1? Tôi khui hộp bánh trong khẩu phần lương khô (Ration C) và làm ba
ly cà phê “dã chiến” mời thầy Huế và bạn Đỗ Bê uống mừng cuộc trùng
phùng. Nghe thầy cứ gọi thưa chúng tôi bằng cấp bậc, tôi ôm vai thầy:
– Bất cứ trong hoàn cảnh nào, hai thằng chúng em cũng luôn là học trò
của thầy. Xin thầy cứ gọi chúng em là em như thưở nào, chỉ ngoại trừ
khi phải đứng trước hàng quân. Trong cảnh dầu sôi lửa bỏng này, em rất
thèm được nghe có người gọi mình là em.
Thầy nở nụ cười rồi lưỡng lự gật đầu. Lâu lắm gặp lại nhau, có bao
nhiêu điều muốn hỏi, nhưng thấy ánh mắt lo lắng của hai người khi nhìn
ra khung cảnh đổ nát chung quanh còn ngổn ngang các xác xe tăng bị cháy,
tôi chỉ hỏi thăm sức khỏe và gia đình. Điều thắc mắc nhất là cái lon
trung sĩ 1 của thầy, nhưng việc này khá tế nhị nên tôi cũng không dám
hỏi. Thầy bảo thầy thuộc quân số Tiểu khu Tuyên Đức hơn năm năm nay
nhưng may mắn được nằm trong toán phụ trách trông coi các biệt điện của
Vua Bảo Đại để lại ở Đà Lạt. Có lệnh đôn quân, cần 20 hạ sĩ quan bổ
sung gấp cho Sư Đoàn 23, tất cả hạ sĩ quan đều phải bắt thăm. Ông là
một trong số 20 người “không may mắn” đó. Tôi bảo sẽ cố gắng giúp hai
người bằng tất cả khả năng của mình. Thầy Huế thì dễ dàng hơn để xin
sắp xếp vào một ban tham mưu nào đó ở Bộ Chỉ Huy Trung Đoàn, còn bạn Đỗ
Bê với cấp bậc Đại úy, rất khó, hơn nữa theo lệnh ông Tư Lệnh Sư Đoàn,
phải bổ sung tất cả sĩ quan cho các tiểu đoàn tác chiến, mặc dù Bê chưa
có một kinh nghiệm chiến trường nào.
Tôi nhớ tới khả năng làm thơ, soạn nhạc và đàn hát của thầy Huế ngày
xưa, nên đi gặp anh Thiếu Tá Trưởng Khối CTCT xin anh nhận thầy về làm
việc với anh. Tôi cũng giới thiệu với anh, ông là thầy cũ rất đáng kính
của tôi thời trung học. Nể tình quen biết, anh Thiếu tá theo tôi đến
Ban Quân số, xin nhận Trung sĩ 1 Hồ Đắc Huế về Khối CTCT. Thầy nắm tay
tôi ái ngại, bảo là không muốn làm phiền tôi, và cũng không muốn người
chỉ huy nghĩ là thầy nhờ tôi gởi gấm. Tôi ôm vai thầy bảo là khả năng
của thầy rất xứng đáng để làm việc ở Khối CTCT. Sau này, thầy cho biết
là anh Thiếu Tá Trưởng Khối đối xử rất tốt với thầy. Tôi không nhận
thầy về làm việc với tôi, vì muốn tránh gây sự khó chịu cho thầy và cả
cho tôi.
Người bạn Đỗ Bê thì được bổ sung về Tiểu Đoàn 1. Tôi gặp ông Trung Đoàn
Trưởng trình bày trường hợp Đỗ Bê, là bạn học và từ khi ra trường Thủ
Đức, anh chưa giữ chức vụ tác chiến bao giờ nên đề nghị không đưa Bê ra
làm đại đội trưởng tác chiến, mà nắm đại đội chỉ huy của Tiểu Đoàn 1,
đang khiếm khuyết, để có thời gian làm quen với chiến trận.
Tiểu Đoàn Trưởng Tiểu Đoàn 1 là Thiếu Tá Phan Văn Khánh, từ binh chủng
Lực Lượng Đặc Biệt (giải tán) mới thuyên chuyển về. Anh Khánh tốt
nghiệp Khóa 12 VBĐL, nhưng vì phục vụ trong Liên Đoàn Phòng Vệ Phủ Tổng
Thống, thời chính phủ Ngô Đình Diệm, dưới quyền Đại tá Lê Quang Tung,
nên sau ngày 1.11.63, anh bị đám tướng tá đảo chánh bắt giam, và sau này
còn gặp nhiều rắc rối. Khi mới về Trung Đoàn, anh tạm thời ở Bộ Chỉ
Huy, chưa được giữ chức vụ gì. Biết anh là một niên trưởng, rất tư
cách, lại có gia đình ở Nha Trang, nên tôi rất kính trọng và thân thiết.
Tôi giới thiệu Bê với anh và nhờ anh giúp đỡ, chỉ vẽ cho Bê thời gian
đầu ở đơn vị tác chiến. Chỉ hai tháng sau, anh Khánh cho biết Bê rất tư
cách, sớm thích nghi, can đảm và có khả năng lãnh đạo chỉ huy, nên anh
đã đề nghị đưa Bê lên làm tiểu đoàn phó thay cho người tiền nhiệm vừa bị
trọng thương vì đạn pháo kích của địch. Hơn nữa, so với các đại đội
trưởng, Bê có cấp bậc thâm niên nhất. Sau cuộc hành quân, khi Tiểu Đoàn
về dưỡng quân tại khu Phương Hòa, bên bờ sông Dakbla, tôi ghé lại thăm
Bê, mừng và khen nó. Tôi mời anh Khánh và Bê ra tiệm Thiên Nam Phúc ăn
thịt rừng uống rượu.
Thầy Huế được đề cử làm Trưởng Ban Văn Nghệ kiêm Hạ Sĩ Quan Tâm Lý
Chiến. Trong hoàn cảnh này, thầy có vẻ tạm hài lòng với công việc. Tôi
thường đến thăm và đón thầy đi uống cà phê mỗi khi có dịp về phố
Kontum. Trong tâm tình, tôi được biết thầy vẫn còn độc thân, và sau khi
rời khỏi Nha Trang thầy về Sài Gòn, dạy một vài trường trung học tư và
một số giờ Pháp Văn ở Đại Học Vạn Hạnh.
Nhắc tới chị bạn cùng lớp xinh đẹp có đôi mắt u buồn, đóng vai chính bộ
phim nổi tiếng của ông đạo diễn Lê Hoàng Hoa lúc trước, tôi hỏi thầy:
– Có phải chị ấy là người yêu của thầy và vì sao chị lại quyên sinh trong lúc cuộc đời đang đẹp?
Thầy cúi xuống, trầm ngâm giây lát rồi lắc đầu:
- Tội nghiệp, cô ấy là một người con gái đặc biệt, tài hoa và rất đáng
yêu, nhưng ông trời lại bất công, bắt cô chết sớm. Cô có hoàn cảnh buồn
và bị đau tim nên không muốn sống! Đặc biệt cô rất giống người con gái
tôi đã từng yêu. Phải nói là từng say mê mới đúng!
Khi ngẩng đầu lên, thầy lấy cặp kiếng cận ra và lau nước mắt. Tôi hỏi thêm:
– Có phải vì vậy mà thầy không lấy vợ? Thầy rất nghệ sĩ và đào hoa, em tin là có nhiều cô con gái yêu thầy.
Bỗng tôi khựng lại, khi thấy thầy lắc đầu:
– Tôi chỉ có một người yêu, người con gái mà tôi từng say mê đó! Nhưng khi tôi học bên Pháp thì cô ấy bỏ tôi đi lấy chồng.
Và đột nhiên thầy hỏi lại tôi:
-Em có biết cô ấy lấy ai không?
Tôi im lặng. Thầy bảo:
– Cô lấy em trai tôi. Chính vì vậy mà sau khi ở Pháp về, sau lần dự đám cưới em tôi, tôi không bao giờ trở về Huế nữa.
Tôi khá bất ngờ, câu chuyện gợi cho tôi sự tò mò:
– Chắc thầy buồn và trách cô ấy lắm?
– Buồn, đương nhiên, nhưng trách thì không. Vì lỗi tất cả là ở tôi.
Giữa cô ấy và đi du học, tôi đã chọn du học. Tôi chấp nhận trả giá cho
sự ích kỷ và ngu xuẩn ấy của mình, không ngờ cái giá lại quá đắt. Còn
em tôi, không biết nhiều về tình cảm mà tôi đã dành cho nàng, vì lúc ấy
tôi muốn giấu ba tôi, ông rất nghiêm khắc và lúc nào cũng muốn tôi phải
tập trung vào việc học.
– Vì cái giá ấy mà thầy không bao giờ lấy vợ?
Ông im lặng một lúc rồi lắc đầu:
- Hồi ấy tính như vậy, nhưng rồi cuối cùng có lẽ tôi cũng sẽ lấy vợ.
Lần này lại là một người khổ vì tôi. Tôi không thể ích kỷ và ngu xuẩn
thêm một lần nữa. Người con gái, à quên, người đàn bà đó có thể em còn
nhớ.
Định nói thêm điều gì nữa đó, nhưng ông khựng lại:
– Nhưng thôi, tôi đã từng có một kinh nghiệm khá đau đớn, nên chuyện gì chưa xảy ra, không thể nói trước được.
Tôi thầm nghĩ, hóa ra cuộc đời ông thầy này có quá nhiều chuyện kỳ lạ.
Tôi lại nhớ tới cấp bậc trung sĩ 1 của ông, nhưng rồi không dám hỏi.
Nhiều lần tôi nghĩ, có thể ông sinh hoạt trong nhóm sinh viên Phật tử Ấn
Quang ở Trường Vạn Hạnh, có tiếng thân Cộng, chống chính phủ, nên gặp
rắc rối? Tôi đã có gặp anh Trưởng Ban 1 (Quân Số) để xin được xem qua
hồ sơ quân bạ của ông, trong đó chắc chắn có ghi rõ mọi lý do. Nhưng hồ
sơ của thầy gởi theo đường Quân Bưu, chưa đến. Tôi đang chờ.
Bất ngờ, Thiếu Tá Phan Văn Khánh được điều động sang một trung đoàn khác
để giữ chức vụ trung đoàn phó. Bạn tôi, Đại úy Đỗ Bê, tiểu đoàn phó
của anh, được chỉ định xử lý thường vụ Tiểu Đoàn Trưởng Tiểu Đoàn 1.
Trong một chuyến bay tiếp tế, tôi đáp xuống bộ chỉ huy tiểu đoàn chỉ để
kịp bắt tay khen và tặng một chai Black and White mừng nó lên chức.
Hai tuần sau, trong một cuộc chạm súng với một tiểu đoàn địch, Tiểu Đoàn
1 của Bê được hai trực thăng võ trang của Phi Đoàn Lạc Long 229 yểm
trợ, đã tạo một chiến thắng vẻ vang. Đánh tan đơn vị địch, tịch thu
trên 60 vũ khí đủ loại và bắt sống 8 tù binh. Ngay sau khi trận chiến
vừa kết thúc, Tướng Tư Lệnh Quân Đoàn đáp xuống vị trí ngợi khen đơn vị,
gắn cho Bê anh dũng bội tinh với nhành dương liễu và cho làm Quyền Tiểu
Đoàn trưởng. Tôi gọi máy chúc mừng và bả0:
-Bắc Bình ơi! “Con bò tứ” (lon thiếu tá) đang ở trước mặt mày đó!
Khoảng hai tháng sau, tin tức tình báo cho biết, có một sư đoàn Cộng
quân từ miền Bắc mới xâm nhập, đang có mặt ở Pleiku, gần biên giới Miên-
Việt.Tướng Phạm Văn Phú, Tư Lệnh Quân Đoàn dự đoán Pleiku, nơi đặc bản
doanh Bộ Tư Lệnh QĐ II, sẽ là mục tiêu tấn công qui mô của địch. Trung
Đoàn chúng tôi được điều động xuống Pleiku, trách nhiệm phòng thủ trên
tuyến vòng đai cách tỉnh lỵ Pleiku khoảng 20 km hướng tây nam. Bộ Chỉ
Huy chúng tôi đóng tại Căn Cứ 801, nằm phía tây QL 14 khoảng 10 km, và
cách Hàm Rồng cũng khoảng hơn 10 km đường chim bay. Tiểu đoàn 1 của Bê
hành quân tảo thanh bên ngoài, cách căn cứ chừng 5 cây số về hướng biên
giới. Một hôm, khoảng 10 giờ sáng, trong một cuộc tao ngộ chiến với một
lực lượng địch, Bê bị hứng trọn một quả B-40, tử thương tại chỗ. Xác Bê
được đưa thẳng về QYV Pleiku.
Tôi thẩn thờ khi nghe tin Bê chết. Chết một cách bất ngờ và tức tưởi.
Trên chiến trường, nhiều cấp chỉ huy từng tạo nên bao chiến thắng hiển
hách nhưng cuối cùng lại chết vì một viên đạn vô tình, không đáng.Tôi
theo trực thăng CNC của ông Trung Đoàn Trưởng bay đến QYV. Thân xác Bê
đầy những vết thương đang còn bê bết máu. Đôi mắt chưa khép hẳn.
Tôi vuốt mắt Bê mà nước mắt tôi đổ xuống, đầm đìa. Điều cuối cùng tôi
có thể làm được cho Bê, là xin phương tiện để sớm đưa Bê về nguyên quán.
Tôi hình dung đến vùng quê Gò Cam, Diên Khánh hiền hòa, ngôi nhà mái
ngói đỏ và những người trong gia đình Bê mà tôi bao lần đến đó, gặp gỡ.
Tôi cũng nhớ tới Phan Ái Minh người anh em ở chung nhà trọ học với Bê
lúc xưa, cũng là bạn thân của tôi sau này, một con người tài hoa, đã hy
sinh chỉ hơn một tháng sau ngày tốt nghiệp từ Trường Võ Bị. Trong không
khí yên lặng của khu nhà xác bệnh viện, tôi mơ hồ như bên tai đang văng
vẳng bài truy điệu của chính vị Chỉ Huy Trưởng Trường Võ Bị vang tiếng
một thời: “Ôi! sự nghiệp đang công đeo đuổi thôi đành gián đoạn nửa
đường. Chí tang bồng hằng mong thực hiện thôi cũng đành ôm hận ngàn
thu.”
Tôi tìm thầy Huế báo tin Đỗ Bê tử trận. Ông tròn mắt rồi bật khóc. Hôm
nghe tin có phi cơ chở quan tài của Bê về Nha Trang, thầy xin theo tôi
và anh Thiếu Tá Trưởng Khối CTCT ra phi trường để chào tiễn Bê lần cuối.
Trước khi đi, tôi hỏi thầy có muốn “hộ tống” quan tài Bê về Nha Trang
cùng với anh sĩ quan CTCT của Tiểu Đoàn 1, tôi sẽ xin phép cho thầy.
Thầy vui mừng gật đầu, nhưng thoáng một chút ái ngại. Tôi vỗ vai thầy,
bảo yên chí, tôi sẽ xin anh Trưởng Khối CTCT và anh Trưởng Ban 1 làm sự
vụ lệnh cho thầy thêm một tuần để thầy ghé về Đà Lạt thăm nhà.
Thêm một người bạn nữa ra đi. Cũng ở Tiểu Đoàn này, trước đây một năm,
tôi đã mất Đặng Trung Đức, Khóa 19 VB, một người bạn thân quý như anh em
kể từ ngày hai đứa mới ra trường, cùng làm trung đội trưởng cho một anh
trung úy Khóa 16 VB rất tài ba. Đức là một tiểu đoàn trưởng xuất sắc,
đã lập nhiều chiến công hiển hách trong Mùa Hè 1972. Và cũng chỉ mới 8
tháng trước, Trần Công Lâm , thằng bạn thân thiết cùng khóa Thủ Đức,
cùng trung đội SVSQ với tôi, (nó giường trên tôi giường dưới), đã bỏ
mình trên đỉnh Ngok Wang đèo heo gió hú, khi đang nắm Tiểu Đoàn 3. Dẫu
biết trong chiến tranh, sinh tử là lẽ thường tình, nhất là thời gian
này, chiến trường thật thảm khốc, con số thương vong rất lớn, nhưng
chứng kiến những cái chết trẻ của bạn mình, lòng đau đớn tựa hồ như có
trăm ngàn vết chém.
Quá thời gian 15 ngày trong sự vụ lệnh, vẫn chưa thấy thầy Huế trở lại
đơn vị. Anh Thiếu Tá Trưởng Khối CTCT và cả anh Trưởng Ban 1 hỏi tôi
mấy lần, như là một lời nhắc nhở, bởi chính tôi là người xin phép cho
thầy. Tôi bồn chồn lo lắng. Chẳng lẽ thầy đào ngũ vì thấy quá khổ sở
và nguy hiểm, nhất là bị ám ảnh cái chết của Đỗ Bê, người học trò cũ
cùng đến trình diện đơn vị một lúc với thầy? Tôi không tin là thầy đã
phụ lòng tốt của mình, nhưng trong hoàn cảnh chiến tranh chết chóc này,
điều gì cũng có thể xảy ra.
Đã đến hạn phải báo cáo đào ngũ Trung sĩ 1 Hồ Đắc Huế. Được anh Trưởng
Ban 1 cho biết và hỏi ý kiến, tôi năn nỉ xin anh chờ thêm hai tuần nữa.
Cuối cùng thầy tôi vẫn bặt vô âm tín.
Một tuần, sau khi báo cáo đào ngũ và lệnh truy nã đã gởi đi, bỗng một
hôm anh Trưởng Ban 1 cho tôi biết, có người đàn bà tìm đến hậu trạm
Trung Đoàn (tại Hàm Rồng), đưa giấy chứng nhận của Cảnh Sát, cho biết là
Trung sĩ 1 Hồ Đắc Huế đã bị Việt Cộng giết chết trên đường trở về đơn
vị. Tôi lái xe xuống hậu trạm, chờ cho bà làm thủ tục xong, tôi đến mời
bà về Ban Xã Hội (nơi bà tạm nghỉ) để xin phép được nói chuyện.
Gặp bà, tôi sửng sốt. Vì dù có thay đổi ít nhiều với thời gian, và trên
đầu quấn chiếc khăn tang, nhưng tôi vẫn nhận ra bà chính là cô giáo,
người góa phụ trẻ, từng có thời thuê nhà ngay sau nhà tôi, và đã nhờ tôi
đưa mấy bài thơ cho thầy Huế phổ nhạc, nhưng đọc qua tôi biết đó là lời
tâm sự bà muốn tỏ cùng thầy.
Bà cho biết, vì không tìm được phương tiện quân sự khác, khi sự vụ lệnh
đã hết hạn, nên thầy rất nôn nóng, quyết định đi xe đò qua ngõ Nha Trang
– Quy Nhơn. Xe bị một đám Việt Cộng giả dạng lính mình, chặn ngay phía
dưới Sông Pha. Bọn họ lục soát xem giấy tờ, cướp hết tư trang vàng bạc
của hành khách, bắt vào rừng một số đàn ông và bắn chết ba người, trong
đó có thầy.
Sau khi nhận ra tôi, bà tỏ ra thân tình, gần gũi hơn, và có lẽ tôi là
người để bà có thể trút hết tâm tư đang đè nặng trong lòng. Bà đổi cách
xưng hô:
– Chị là bạn và cũng có thể nói là vợ chưa cưới của thầy Huế. Chị lên
đây với giấy ủy quyền của bà cụ, mẹ anh ấy. Bẵng đi một thời gian rất
lâu, từ dạo nghe tiếng đàn và giọng hát của thầy ở sau vườn nhà em, chị
gặp lại thầy ở Đà Lạt, quê của chị và nơi làm việc của thầy.
– Em không hiểu tại sao thầy không là sĩ quan mà chỉ mang trung sĩ? Em thắc mắc điều này mà chưa dám hỏi thầy – Tôi hỏi chị.
– Thầy có tâm sự việc này với chị. Sở dĩ thầy không khai bằng cấp là
để khỏi phải vào Thủ Đức. Thầy muốn tránh gặp mặt vợ chồng người em
trai, người làm đám cưới với cô nữ sinh Đồng Khánh mà không hề biết là
ông anh mình hết lòng yêu trước ngày đi du học. Chú em vào Thủ Đức và
khi ra trường được giữ lại làm huấn luyện viên. Cô vợ thì xin được công
việc trong một ngân hàng ở Sài Gòn, nhưng nhờ vốn của cha mẹ cho, nên
sang lại và làm chủ một câu lạc bộ ngay trong trường Sĩ quanThủ Đức.
Thầy Huế không hề trách em mình, nhưng chú em đã buồn và khổ tâm vô cùng
khi biết đươc điều này. Thầy Huế muốn tránh gặp mặt vợ chồng chú em
trai vì không muốn gây khó chịu cho cô chú ấy và cả cho thầy. Sau đó,
có một thời gian ông gần như mất trí khi biết được tin cả hai vợ chồng
chú em bị VC giết chết trong Tết Mậu Thân cùng với ông cụ. Trước Tết
chú em nghỉ phép dắt vợ về thăm gia đình ở Huế. Riêng thầy, tìm mọi
cách xin hoãn được một thời gian, đầu năm 1967 thầy vào Trường Hạ Sĩ
Quan Đồng Đế. Ra trường may mắn được chọn về Tiểu khu Tuyên Đức. Nhờ
một người học trò cũ là một Phó Đốc Sự quen thân với ông tỉnh trưởng
giúp đỡ, thầy được bổ sung vào toán “quản gia” cho mấy cái biệt điện của
Vua Bảo Đại để lại. Công việc nhàn nhã, rất ít khi phải mặc quân phục,
nên rất ít người biết chức vụ hay cấp bậc của thầy. Thầy xin dạy thêm ở
một vài trường tại Đà Lạt, nên tiền bạc cũng không thiếu. Anh mãn
nguyện với công việc và rất mê Đà Lạt, nên không có ý định thay đổi, cho
đến khi phải bắt thăm và ra Sư Đoàn 23 này.
Tôi hỏi lại bà:
– Sao người học trò làm Phó Đốc Sự không giúp, giữ thầy lại.
– Cả ông tỉnh trưởng và ông Phó Đốc Sự cũng đã thuyên chuyển đi trước đó lâu rồi.
Tôi hỏi sang chuyện khác:
- Gia đình cha mẹ thầy vẫn còn ở Huế, và thầy được chôn cất ở đâu?
- Tết Mậu Thân, ông cụ và hai vợ chồng chú em bị giết. Thầy còn hai cô
em gái và cậu em trai út, tất cả đều đã lập gia đình. Bà cụ không muốn
ở chung với dâu rể, thấy thầy sống một mình tội nghiệp, nên dọn vào Đà
Lạt ở với trưởng nam. Chị vẫn thường xuyên đến phụ giúp bà. Từ ngày
anh Huế đổi ra Kontum, chị dọn về ở chung với bà, bây giờ bà đã khá già.
Khi sống thầy rất yêu Đà Lạt, nên chị xin phép bà cụ an táng anh ở Đà
Lạt. Dù chưa chính thức kết hôn, nhưng chị xem anh ấy đã là chồng mình.
Thêm một lần nữa chị để tang chồng, mặc dù chị chỉ có một mối tình duy
nhất trong đời, với anh ấy. Người chồng trước lớn hơn chị nhiều tuổi,
chị lấy cho vui lòng mẹ chị. Khi ấy chị còn nhỏ quá, chưa biết tình yêu
là gì và cũng chưa làm chủ được mình. Khi ông ấy chết vì một tai nạn,
chị thấy tội nghiệp cho ông và cũng tội nghiệp cho chị.
Tôi mời chị dùng một bữa cơm chiều ở một cái quán“dã chiến” phía trước,
do vợ của một anh lính tài xế Biệt Động Quân làm chủ. Tôi khoe ở đó có
món cá kho tộ và canh chua nấu với lá giang tuyệt lắm, nhưng chị bảo đã
nhận lời dùng cơm và ở lại đêm với các cô nữ quân nhân bên Ban Xã Hội.
Sáng hôm sau, tôi mời chị, anh Thiếu tá Trưởng Khối CTCT và cô Trung úy
Trưởng ban Xã Hội đi ăn sáng. Phòng Không Trợ cho biết, có một phi đội
trực thăng của Phi Đoàn Thần Tượng 215 hoán đổi, sắp trở về lại căn cứ
Nha Trang, chúng tôi đưa chị lại bãi đáp, giới thiệu với anh phi công
trưởng hợp đoàn, để xin cho chị được tháp tùng.
Vẫy tay chào tiễn chị, trong lòng tôi dấy lên bao nỗi ngậm ngùi. Một
người bạn rồi một ông thầy ra đi. Nhanh quá. Tôi nhớ đã từng hứa giúp
họ hết lòng, nhưng quyền hạn và khả năng của mình quá hạn hẹp mà chiến
tranh thì lại khốc liệt, tàn nhẫn vô cùng! Và những cuộc tình trong
thời chiến tranh cũng sôi nổi, buồn, và ngắn ngủi như đời một người lính
chiến.
Đá Vành Khăn (Mischief Reef) ảnh chụp từ vệ tinh - REUTERS /CSIS's Asia Maritime Transparency Initiative/Digital Glo
Sau hàng tháng trời loan báo, Washington vào sáng sớm hôm nay, 27/10/2015 đã thực sự khởi động chiến dịch được mệnh danh là « Vì quyền tự do hàng hải »
tại vùng Biển Đông, nơi Bắc Kinh bất chấp luật quốc tế, đã cho bồi đắp 7
đảo nhân tạo nhằm áp đặt bằng sức mạnh yêu sách chủ quyền của Trung
Quốc. Hành động của Mỹ được cho là kiên quyết, nhưng thận trọng và
chuyên nghiệp. Tuy nhiên, trả lời ban Việt Ngữ RFI, chuyên gia kỳ cựu về
Biển Đông Carlyle Thayer cho rằng Mỹ cần phải kiên quyết hơn nữa.
Khi cho khu trục hạm USS Lassen khởi động chiến dịch tuần tra vì quyền
tự do hàng hải tại vùng Trường Sa, Hoa Kỳ trước hết đã tạm thời xóa nhòa
hình ảnh « hổ giấy » thường được gán cho mình.
Thái độ kiên quyết của Mỹ đã được ông Ian Storey, một chuyên gia về Biển Đông tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á Singapore nêu bật.
Trả lời hãng tin Anh Reuters, ông giải thích : « Khi dùng đến một tàu
khu trục có tên lửa dẫn đường, chứ không phải là một loại tàu nào khác
nhỏ hơn… Mỹ đang gửi đi một thông điệp mạnh mẽ ». Thông điệp này,
theo chuyên gia Storey, lại càng rõ ràng hơn khi mà Washington khẳng
định rằng sắp tới đây sẽ có thêm nhiều chiến dịch tương tự được tiến
hành.
Hành động của Mỹ tuy kiên quyết, nhưng cũng được đánh giá là rất thận
trọng, không muốn khiêu khích vô ích. Điều này thể hiện rõ rệt trong
việc chọn địa bàn tiến hành chiến dịch là Đá Xu Bi và Đá Vành Khăn, hai
bãi đá thuộc diện nửa chìm nửa nổi trước lúc được Trung Quốc biến thành
đảo, cho nên không thể được xem là có hải phận 12 hải lý. Đảo nhân tạo
cũng không được quyền đòi có lãnh hải, do vậy Trung Quốc không thể nào
cấm tàu Mỹ di chuyển trong vùng 12 hải lý quanh các đảo này.
Ngoài ra, việc chọn một chiếc tàu như USS Lassen, với thủy thủ đoàn giầu
kinh nghiệm cọ sát với tàu Trung Quốc, cũng nhằm đảm bảo cho việc không
xẩy ra sự cố đáng tiếc do tính toán sai lầm hay bộp chộp. Các yếu tố
nói trên cho thấy là chiến dịch của Mỹ đã được lên kế hoạch một cách rất
chuyên nghiệp, vừa giúp Mỹ gởi tín hiệu cứng rắn đến Trung Quốc, vừa
giảm thiểu nguy cơ xung đột.
Tuy vậy, nếu lồng chiến dịch này vào trong toàn cảnh Biển Đông hiện nay,
một số chuyên gia đã tự hỏi rằng phải hành động của Mỹ đã được đưa ra
quá muộn ? Đây chính là nhận xét của giáo sư Carlyle khi trả lời phỏng
vấn của Ban Việt ngữ RFI qua thư điện tử.
« Chiến dịch tuần tra vì tự do hàng hải của Mỹ vừa quá yếu, vừa quá
trễ. Lẽ ra Mỹ nên hành động ngay từ năm 2014 khi rõ ràng là Trung Quốc
đã bắt đầu rầm rộ xây đảo nhân tạo.
Tuy nhiên, các cuộc tuần tra vì tự do hàng hải của Mỹ là điều cần
thiết để phản bác việc Trung Quốc đòi chủ quyền từ các đảo nhân tạo mà
họ bồi đắp nên. Không thách thức Trung Quốc tương đương với việc chấp
nhận cái gọi là yêu sách pháp lý của Trung Quốc ».
Đối với Giáo sư Thayer, Trung Quốc có thể là sẽ không trực diện đối đầu
với Mỹ trên hiện trường, nhưng sẽ khuấy động dư luận chống Mỹ, đồng thời
tiếp tục củng cố cơ sở trên các đảo nhân tạo để có thể biến các nơi này
thành căn cứ quân sự khi có thời cơ.
« Chiến dịch tuần tra của Mỹ sẽ không cản được Trung Quốc trong việc
củng cố cơ sở hạ tầng trên các đảo nhân tạo của nó. Trung Quốc hoàn toàn
có thời gian để quân sự hóa các đảo nhân tạo khi điều đó phù hợp với
mục tiêu họ đề ra.
Trung Quốc sẽ không dùng tàu Hải quân của mình để đối đầu trực tiếp
với Mỹ. Trung Quốc sẽ tiến hành chiến tranh thông tin và pháp lý để cố
gắng ngăn không cho Mỹ tiếp tục các cuộc tuần tra. Trung Quốc sẽ nhắm
vào các quốc gia trong khu vực, khuấy lên nỗi lo ngại rằng Hoa Kỳ đang
làm mất ổn định khu vực. »
Trong bối cảnh đó, Giáo sư Thayer cho rằng Hoa Kỳ cần phải thay đổi đối sách.
« Hoa Kỳ cần phải thay đổi chủ trương lúc nào cũng tuyên bố không
đứng về phe nào trong các tranh chấp lãnh thổ. Hoa Kỳ cần phải tỏ rõ lập
trường bảo vệ hiện trạng ở Biển Đông, và phản đối các hành động đơn
phương có hệ quả chiến lược.
Mỹ nên giúp Philippines trong việc bảo đảm cho ngư dân nước này có
thể quay trở lại bãi Scarborough. Thủy quân lục chiến Mỹ nên cùng với
đồng đội Philippines đến vùng Bãi Cỏ Mây mà Philippines tuyên bố chủ
quyền nhưng có đầy tàu bán quân sự Trung Quốc. Mỹ và Philippines sau đó
nên cùng thực hiện nhiệm vụ tiếp tế chung cho lính Philippines trên
chiếc Sierra Madre mắc cạn ở đấy. »
Nói tóm lại, Giáo sư Thayer cho rằng Mỹ nên áp dụng chiến lược bắt Trung
Quốc phải trả giá để khôi phục nguyên trạng và chống phá mọi nỗ lực đơn
phương của Trung Quốc để thay đổi hiện trạng.
Đá Xu Bi (Subi Reef) chụp từ vệ tinh tháng 9/2015 - REUTERS /CSIS Asia Maritime Transparency Initiative
Trước sự kiện Mỹ cho chiến hạm USS Lassen đi vào khu vực 12 hải lý xung
quanh hai đảo nhân tạo bồi đắp tại Đá Xu Bi (Subi Reef) và Đá Vành Khăn
(Mischief Reef) ở quần đảo Trường Sa hôm nay 27/10/2015, Bắc Kinh giận
dữ tố cáo đây là hành động « đe dọa chủ quyền » của Trung Quốc. Tổng thống Philippines hoan nghênh, còn Bộ Quốc phòng Úc ra thông cáo ủng hộ tự do hàng hải tại Biển Đông.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng (Lu Kang) tuyên bố chiến hạm Mỹ đã « tiến vào một cách bất hợp pháp, không được phép của Trung Quốc ». Lục Khảng cho biết « các cơ quan liên quan đã giám sát, theo dõi chiến hạm này để đưa ra lời cảnh báo, theo đúng luật lệ », và chính quyền Trung Quốc sẽ « kiên quyết đáp trả tất cả mọi hành động khiêu khích », « sử dụng mọi biện pháp cần thiết trong trường hợp phải cần đến ».
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (Wang Yi) bày tỏ quan ngại : «
Chúng tôi khuyến cáo phía Mỹ nên cân nhắc kỹ trước khi hành động, không
nên có những hành vi liều lĩnh, thiếu suy nghĩ, không gây rối loạn vô cớ
».
Ngược lại, Tổng thống Philippines Benigno Aquino sáng nay tuyên bố trước báo chí : «
Tôi nghĩ rằng mọi người đều hoan nghênh một sự thăng bằng quyền lực.
Một khi (chiến hạm Mỹ) tuân theo các luật lệ quốc tế, chúng tôi không
thấy có vấn đề gì trong việc các tàu không có ý định thù địch đi qua.
Nếu nói ủng hộ tự do hàng hải mà lại tìm cách ngăn trở các tàu bè khác,
thì có vẻ không phù hợp ».
Hãng tin AFP nhắc lại, vốn luôn phản đối Bắc Kinh, trước đó ông Aquino từng nói rằng Trung Quốc « gây sợ hãi cho thế giới ».
Về phía Bộ Quốc phòng Úc hôm nay ra thông cáo khẳng định : « Điều
quan trọng cần phải thừa nhận là theo luật pháp quốc tế, mọi quốc gia
đều có quyền tự do hàng hải và hàng không, kể cả tại Biển Đông. Úc mạnh
mẽ ủng hộ các quyền này ».
Tuy cho biết : « Hiện nay Úc không tham gia các hoạt động cùng với Hoa Kỳ tại Biển Đông » nhưng « Úc sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Hoa Kỳ và các đối tác khác trong khu vực về an ninh hàng hải ». Thông cáo không quên nhắc nhở « gần 60% hàng xuất khẩu của Úc được vận chuyển qua Biển Đông », và « Úc có các lợi ích chính đáng trong việc duy trì hòa bình và ổn định » tại vùng biển quan trọng này.
Hãng CNN cho biết chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga từ
chối đưa ra lời bình luận về việc chiến hạm Mỹ đi vào khu vực 12 hải lý
xung quanh các đảo nhân tạo do Trung Quốc tự tiện bồi đắp tại Trường Sa,
nhưng nói rằng : « Điều vô cùng quan trọng là cộng đồng quốc tế cùng ngồi lại với nhau để bảo vệ một đại dương rộng mở, tự do và yên bình ». Được biết báo Nhật Sankei Shimbun dành bản tin đặc biệt hôm nay cho vấn đề này.
Hiện nay chưa thấy có phản ứng chính thức của phía Việt Nam. Đá Xu Bi
thuộc cụm Thị Tứ của quần đảo Trường Sa bị Trung Quốc chiếm từ năm 1988,
và đã xây dựng một tòa nhà bốn tầng, hai trại lính, một vòm radar, một
ngọn hải đăng tại đây. Còn Đá Vành Khăn thuộc cụm Bình Nguyên, bị Trung
Quốc kiểm soát từ năm 1995 sau khi trục xuất các ngư dân Philippines. http://vi.rfi.fr/chau-a/20151027-chien-ham-my-di-vao-vung-12-hai-ly-o-bien-dong-bac-kinh-tuc-toi-philippines-uc-hoan-
Cần có giải pháp hòa bình với các tranh chấp trên Biển Đông đó là quan
điểm của Đài Loan đưa ra sau khi Hoa Kỳ đưa tàu chiến tuần hành tại khu
vực Trường Sa đang có tranh chấp trên Biển Đông.
Trong khi đó, Trung Quốc coi động thái của tàu chiến Mỹ là một hành động
'khiêu khích' và một 'trò chơi nguy hiểm' đối với 'ổn định ở khu vực',
một bài báo trên trang mạng của Tân Hoa Xã, hãng thông tấn nhà nước
Trung Quốc, cho hay.
Hôm 27/10/2015, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Đài Loan, Eleanor Wang, lên tiếng nói:
"Đài Loan muốn thấy tất cả các bên có liên quan có một ứng xử đóng góp
cho hòa bình và ổn định ở khu vực," phát biểu từ Đài Bắc của bà Wang,
đáp lại việc Mỹ cử một tàu khu trục vào vùng biển nằm trong phạm vi 12
dặm biển của các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây ở Biển Đông.
Người phát ngôn của Đài Loan cũng nói thêm:
"Đài Loan cũng hy vọng các bên liên quan sẽ thể hiện sự tôn trọng các
nguyên tắc và tinh thần luật pháp quốc tế phù hợp, bao gồm Hiến chương
của Liên Hợp Quốc và Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển."
Bà Eleanor Wang cũng tái khẳng định tuyên bố chủ quyền của Đài Loạn với
một số đảo tại vùng biển vốn có nhiều tranh chấp đan xen về chủ quyền.
Bà nói Đài Loan "có tất cả các quyền đối với chúng phù hợp với luật pháp quốc tế".
Đài Loan "sẽ không thừa nhận quyền của bất cứ quốc gia nào tuyên bố hoặc
chiếm đóng chúng vì bất cứ lý do gì hoặc bằng bất cứ biện pháp nào".
'Khiêu khích, nguy hiểm'
Trong khi đó, một bài báo trên trang điện tử của Tân Hoa Xã, hãng thông
tấn nhà nước của Trung Quốc, hôm 27/10 chạy một bài báo với tựa đề dài:
"Khiêu khích của Mỹ ở Nam Hải (tức Biển Đông, theo cách gọi của Trung
Quốc), một trò chơi thiếu trách nhiệm".
Bài báo viết: "Hành vi xâm lăng này có tính chất vô trách nhiệm và nguy
hiểm cao độ. Trước hết, nó đã vi phạm cam kết của Washington không đứng
về bên nào trong các tranh chấp ở Nam Hải.
"Đồng thời, nó đi ngược lại thỏa thuận mà Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng
thống Barack Obama đã xây dựng củng cố mô hình mới trong các quan hệ
chính yếu quốc gia giữa hai người khổng lồ toàn cầu được đặc trưng hóa
bởi không xung đột, không đối đầu, tôn trọng lẫn nhau và hợp tác cùng
thắng.
"Những khiêu khích này đe dọa làm xấu đi khoảng cách vốn đã
rộng sẵn trong sự tin cậy lẫn nhau giữa Bắc Kinh và Washington, xuất
phát một phần từ hành động thám sát chặt chẽ và thường xuyên trên không
và trên biển của Washington chống lại Trung Quốc.
"Hành động này cũng nhắm tới việc làm khuấy động vùng biển và hủy hoại
các nỗ lực tìm kiếm giải quyết một cách hòa bình và mau sớm các cuộc
tranh cãi kinh niên ở Nam Hải và nhờ đó xóa bỏ vĩnh viễn các nguyên nhân
cội rễ gây ra các căng thẳng và rắc rối".
Bài báo trên Tân Hoa Xã hôm thứ Ba phản ứng lại việc Hoa Kỳ điều tàu khu
trục Lassen vào bên trong khu vực 12 hải lý tính từ các đảo nhân tạo mà
Trung Quốc xây dựng ở khu vực Trường Sa kết thúc bằng việc tuyên bố:
"Tính đến tầm quan trọng của Nam Hải đối với mậu dịch thế giới, đây là
lúc cao điểm để Hoa Kỳ chú ý đến những lời kêu gọi và cảnh báo của Bắc
Kinh và chấm dứt việc gây sóng gió, gây ra những sóng gió vô lối, ở vùng
biển bận rộn này," Tân Hoa Xã viết.
Hôm 27/10, tàu khu trục Mỹ USS Lassen đã thâm nhập khu vực biển có phạm
vị 12 hải lý mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền tại bãi Vành
Khăn và Subi ở Trường Sa.
Cùng ngày, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng đã đưa ra tuyên bố tại Bắc Kinh:
"Hành động liên quan của tàu chiến Mỹ đe dọa đến chủ quyền và lợi ích
an ninh của Trung Quốc, nguy hại đến an toàn của nhân viên và cơ sở trên
các đảo và bãi đá, phương hại đến hoà bình và ổn định của khu vực".
"Trung Quốc cực lực bất bình và kiên quyết phản đối việc này," người phát ngôn này nói.
Hiện chưa rõ tàu USS Lassen có quay trở lại khu vực này hay không, hoặc
Hoa Kỳ có còn phái tiếp một lực lượng hải quân nào trở lại đó cũng với
lộ trình tuần tiễu tương tự như tàu khu trục nói trên.
Thời gian qua, có nhiều đồn đoán rằng Tổng
thống Obama sẽ tới Việt Nam vào tháng 11, trùng thời gian diễn ra chuyến
công du của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Tòa Bạch Ốc mới công bố lịch trình công du nước ngoài của Tổng thống
Barack Obama trong tháng 11, nhưng không có tên Việt Nam, như kỳ vọng
của nhiều người.
Theo lịch trình mới công bố, từ ngày 14 đến 22/11, Tổng thống Obama sẽ
tới Thổ Nhĩ Kỳ để dự hội nghị thượng đỉnh G20 trước khi tới đến
Philippines dự Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) và
đến Malaysia dự Cấp cao Đông Á (EAS) trong khuôn khổ các cuộc họp cấp
cao ASEAN.
Thời gian qua, có nhiều đồn đoán rằng Tổng thống Obama sẽ tới Việt Nam
vào tháng 11, trùng thời gian diễn ra chuyến công du của Chủ tịch Trung
Quốc Tập Cận Bình.
Mới nhất, trong lần tới thăm và phát biểu tại Hội Á châu ở New York hồi
tháng Chín, khi được hỏi là liệu ông Obama có tới thăm Việt Nam vào
tháng 11 hay không, Chủ tịch Việt Nam Trương Tấn Sang nói:
“Thưa các bạn, việc Tổng thống Hoa Kỳ thăm Việt Nam thì ngài Barack
Obama đã nhận lời mời của chúng tôi, trong chuyến thăm năm 2013 [tới Mỹ
của ông Sang], ngài đã nhận lờ, và trong chuyến thăm gần đây nhất của
ngài Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng ngài Obama cũng đã nhận lời. Cụ thể
thì do ngài Obama quyết. Các bạn có thể hỏi thêm ngài Obama. Còn về phía
Việt Nam, chúng tôi hết sức là mong muốn chuyến thăm của Tổng thống Hoa
Kỳ tới Việt Nam để nhằm mục đích tăng cường hơn nữa sự tin cậy lẫn nhau
về chính trị giữa hai nước và thúc đẩy hơn nữa quan hệ đối tác toàn
diện mà tôi và tổng thống Obama đã ký kết vào năm 2013.”
Trong khi đó, báo chí trong nước dẫn lời các quan chức cho biết Chủ tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình cũng đã nhận lời mời tới thăm Việt Nam. Tuy
nhiên, thời gian cụ thể của chuyến đi này vẫn chưa được công bố.
Mới đây, một nhóm hơn 100 người Việt vừa ký tên vào một bức thư ngỏ gửi
cho chính phủ Việt Nam để phản đối chuyến thăm Việt Nam sắp tới của ông
Tập, cũng như kêu gọi Hà Nội “hủy bỏ ý định đón tiếp” nhà lãnh đạo Trung
Quốc.
Bức thư đề ngày 15/10, và được phổ biến rộng rãi trên mạng xã hội, có
đoạn: “Chúng tôi, những người ký tên dưới đây, công bố bản lên tiếng này
nhằm thể hiện tiếng nói của những người Việt Nam quan tâm đến vận mệnh
đất nước và góp phần kêu gọi tinh thần đoàn kết dân tộc trước một hiểm
họa nghiêm trọng”.
“Xây dựng nội lực dân tộc, xây dựng đất nước giàu mạnh và xây dựng hợp
tác hữu nghị với những nước có cùng mục tiêu là yếu tố then chốt để giúp
chúng ta giữ được sự độc lập và chủ quyền đối với Trung Quốc”, bức thư
viết tiếp.
USS Lassen, tàu khu trục Hoa Kỳ, đang trên đường tới giới hạn 12 hải lý
quanh các đảo nhân tạo Trung Quốc xây tại Biển Đông và sẽ ở đó trong
nhiều giờ, hãng thông tấn Reuters đưa tin vào đầu giờ sáng ngày 27/10
giờ Việt Nam.
Điều này đánh dấu sự khởi đầu cho một loạt động thái thách thức về việc
Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền tại một trong các tuyến đường biển đông tàu
bè đi lại nhất trên thế giới.
Trung Quốc gần đây nói không bao giờ cho phép bất cứ nước nào xâm phạm
vùng biển và không phận của họ tại Trường Sa sau khi Hoa Kỳ tuyên bố sẽ
điều tàu và phi cơ tới bất kỳ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép và vào
thời điểm mà Hoa Kỳ lựa chọn.
Được biết nhiều khả năng Hải quân Mỹ sẽ điều phi cơ do thám P-8A và P-3 surveillance hộ tống.
Các chuyến tuần tiễu bổ sung sẽ được tiến hành trong tuần tới và cũng có
thể được tiến hành xung quanh các cơ sở mà Việt Nam và Philippines xây
tại Trường Sa, một quan chức quốc phòng Mỹ ẩn danh nói với Reuters.
Tin Hoa Kỳ điều tàu chiến vào khu vực có tranh chấp chủ quyền tại Biển
Đông được một loại các báo trong khu vực và quốc tế đưa tin trong đó có Kyodo News của Nhật, The Guardian của Anh...
Tàu tuần tra USS Lassen (DDG 82) của Mỹ, trong kỳ tập trận Foal Eagle 2015 - REUTERS /U.S. Navy
Chiến dịch tuần tra vì quyền tự do hàng hải tại Biển Đông nhằm phủ nhận
yêu sách chủ quyền quá đáng của Trung Quốc tại Trường Sa như vậy đã được
Mỹ khởi động vào sáng nay 27/10/2015. Có hai câu hỏi được đặt ra là vì
sao Mỹ lại chọn khu trục hạm USS Lassen làm tiên phong, và chọn đá Xu Bi
– và Vành Khăn để thị uy.
Về câu hỏi đầu tiên, Tạp chí Nhật Bản The Diplomat vào hôm nay đã cung
cấp một phần câu trả lời. Trước hết là vì tàu khu trục này đang có mặt
tại vùng Đông Nam Á, với một thủy thủ đoàn đã có kinh nghiệm « tương tác » với tàu Hải quân Trung Quốc.
Trong một bài viết công bố trên mạng, tờ The Diplomat cho biết là chiếc
USS Lassen vào tuần trước đã ghé cảng Kota Kinabalu ở Malaysia sau 4
tuần lễ tuần tra liên tục trên Biển Đông. Thủy thủ đoàn của tàu khu trục
Lassen được cho là đã có kinh nghiệm « gặp gỡ » tàu Hải quân
Trung Quốc và áp dụng các quy định đã được ghi trong Bộ Quy tắc ứng xử
Mỹ-Trung trong các trường hợp gặp nhau ngoài kế hoạch trên biển - gọi
theo tiếng Anh là CUES.
Theo một bản thông cáo của chính bộ phận truyền thông của chiến hạm
Lassen, nhân đợt tuần tra sau cùng tại Biển Đông, chiếc tàu đã gặp hai
tàu hộ tống Trung Quốc lớp Giang Khải II, và một tàu hộ tống lớp Giang
Hỗ (Jianghu). Kinh nghiệm chạm trán với chiến hạm Trung Quốc sẽ giúp cho
chiếc Lassen tránh được các sự cố không cần thiết.
Riêng về hai mục tiêu tuần tra là Đá Xu Bi và Vành Khăn, thì đây là hai
rạn san hô thuộc diện nửa chìm, nửa nổi trước lúc được Trung Quốc bồi
đắp thành đảo nổi, do đó theo Luật Biển Liên Hiệp Quốc, không thể đòi
quyền được lãnh hải 12 hải lý.
Bên cạnh đó, trên các bãi này, Trung Quốc đã cho xây dựng các cơ sở có
khả năng được sử dụng vào mục tiêu quân sự, đặc biệt là phi đạo dài hơn 3
cây số trên Đá Xu Bi. Hình ảnh vệ tinh chụp Đá Xu Bi ngày 03/09 vừa qua
cho thấy là phi đạo này rộng 60 mét, hiện đã dài 2.200 mét, nhưng khi
các công trình nối dài được hoàn tất thì sẽ dài đến 3.300 mét.
Theo giới chuyên gia, Xu Bi có vẻ như được thiết kế để biến thành một cơ
sở cho chiến đấu cơ Trung Quốc hoạt động trong vùng, tương tự như hai
cơ sở khác là Đá Chữ Thập ở Trường Sa và Đảo Phú Lâm ở Hoàng Sa.
Khi cho tàu chiến tiến vào một đảo có khả năng trở thành căn cứ quân sự
cho Bắc Kinh, thông điệp của Washington khá rõ ràng : Trung Quốc nên
thực hiện lời hứa của Chủ tịch Tập Cận Bình tháng 9 vừa qua tại Hoa Kỳ,
theo đó họ không quân sự hóa khu vực Trường Sa
Thông điệp được đưa ra trong khuôn khổ họp cấp ngoại trưởng Hoa Kỳ và Asean tại New York.
Ngoại trưởng Kerry nói rằng Hoa Kỳ ủng hộ các thành viên Asean trong bối
cảnh các nước nỗ lực lớn để duy trì hòa bình và ổn định tại Biển Đông.
Không đề cập tới tên của bất kỳ nước nào đang tạo ra thách thức, ông
Kerry nói: “Tôi nói rõ thế này. Hoa Kỳ sẽ không chấp nhận việc giới hạn
tự do hàng hải và hàng không và những việc sử dụng biển vào các mục đích
hợp pháp khác.
“Bất kể đó là tàu chiến lớn hay là một chiếc thuyền đánh cá nhỏ, nguyên
tắc là rất rõ ràng: quyền của tất cả các nước phải được tôn trọng.
“Chúng ta rõ ràng là đối diện với không ít thách thức nhưng chúng ta có thể đạt được nhiều nếu hợp tác cùng nhau.”
Chủ tịch nước Việt Nam, ông Trương Tấn Sang, vào tuần trước nói rằng
việc Trung Quốc cải tạo đảo ở Biển Đông là vi phạm luật quốc tế và làm
nguy hại tới an ninh hàng hải.
Ông Sang cũng nhắc tới quan ngại không chỉ của Việt Nam mà cả các nước
trong vùng trước những hành động của Trung Quốc tại Biển Đông gây nguy
hại tới an ninh tại khu vực.
Để đáp lại trước những cáo buộc của Chủ tịch nước Việt Nam, ông Trương
Tấn Sang, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày sau đó lặp lại
quan điểm của họ rằng chương trình cải tạo đảo ở quần đảo Trường Sa, hay
Nam Sa theo cách gọi của Trung Quốc, tại vùng Biển Đông là hợp pháp và
chính đáng.
Cũng trong tuần trước tại cuộc họp báo chung ở Tòa Bạch Ốc, Chủ tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình đã khẳng định trước Tổng thống Mỹ Barack Obama
và báo giới rằng, “Các quần đảo ở Nam Hải (“Biển Nam Trung Hoa” theo
cách gọi của Phương Tây hoặc “Biển Đông” của Việt Nam) từ thời cổ đại là
lãnh thổ của Trung Hoa”.
Đây là thông điệp mạnh mẽ nhất từ trước đến nay của người đứng đầu Nhà
nước Trung Quốc để khẳng định chủ quyền ở vùng đang có tranh chấp với
các nước láng giềng trong đó có Việt Nam.
Tuy ông Tập cho rằng Trung Quốc có quyền duy trì cái gọi là “chủ quyền
và lợi ích hợp pháp của mình ở Nam Sa” (Trường Sa) nhưng ông cũng thừa
nhận việc cải tạo các đảo trong khu vực này với một ít lời biện hộ.
Ông nói: “Các hoạt động xây dựng ở Quần đảo Nam Sa mà Trung Quốc đang
tiến hành không nhằm mục tiêu chống lại hoặc gây ảnh hưởng bất cứ quốc
gia nào, và Trung Quốc không có ý định quân sự hóa chúng”. http://www.bbc.com/vietnamese/world/2015/10/151001_kerry_asean_scs
No comments:
Post a Comment