TRẦN MỘNG TÚ =BÁT ĐOẠN CẨM =TẾT

TRẦN MỘNG TÚ * HÀ NỘI GIÓ

Hà Nội gió !!!

Trần Mộng Tú 



Gió mùa đông bắc làm em khóc
Hà Nội, anh ơi phố rất gầy! (tmt)




Tôi trở về nhà sau một chuyến bay dài đỏ mắt. Không biết ai là người đầu tiên đặt tên cho những chuyến bay đêm là 'đỏ mắt' thật là hay. Chập chờn giữa thức và ngủ cả mười ba, mười bốn tiếng thì chắc chắn mắt xanh như cô Kiều của cụ Nguyễn Du cũng thành mắt đỏ. Chữ nghĩa mang ảnh hưởng đến đời sống tình cảm của ta rất nhiều, có những chữ mình không thể nào thay bằng chữ khác được.


Chúng tôi đi trong một Hà Nội đầy gió, người Hà Nội đặt tên cho gió này là Gió Mùa Ðông Bắc. Có không biết bao nhiêu thi sĩ, bao nhiêu nhạc sĩ đã xúc động về những cơn gió này và viết ra bao nhiêu tác phẩm làm thăng hoa đời sống con người để ngay cả khi đang sống trong một hoàn cảnh khó khăn nhất, con người vẫn tìm ra cái đẹp của nơi mình đang sống. Khí hậu của tháng Mười Một và tháng Chạp âm lịch là khí hậu lạnh và đẹp nhất trong năm của miền Bắc. Gió hay trở lạnh đột ngột như một người đi xa bỗng trở về không báo trước. Có thể mới buổi sáng trời còn rất ấm không có gì báo hiệu là một ngày lạnh, nhưng đến trưa gió ở đâu bỗng kéo về chật phố. Gió chen chúc vào đám đông đang đi trên đường, gõ cửa những ngôi nhà, hàng quán, ngồi sát vào những người buôn bán hai bên vỉa hè rất là hồn nhiên. Chẳng cần nói năng gì cả. Chỉ cần có mặt, tôi đến, tôi ngồi xuống và tôi ở lại. Giống như Caesar ngày trước I came, I saw, I conquered. Thế là mọi người chạy ùa đi mua áo ấm để ngồi chung với gió.

Chúng tôi đã được đi, được ngồi chung với Gió Mùa Ðông Bắc trong suốt mười ngày ở Hà Nội.

Bây giờ ngồi đây nhớ Gió Mùa Ðông Bắc, muốn khóc.

Suốt từ Sài Gòn, đi xe ca theo tour Tiền Giang, Hậu Giang, Phan Thiết, Nha Trang, Hà Nội rồi bay ra Phú Quốc, ta nhìn thấy sự phồn thịnh luôn luôn đi bên cạnh nghèo đói một cách rất rõ ràng.

Miền Bắc, miền Trung ở quê vẫn còn khổ và nhiều người rất nghèo trong khi ở thành phố Sài Gòn, Hà Nội, hàng đêm người ta đổ xô ra phố tiêu tiền (không biết tiền ở đâu ra mà nhiều thế!) Ở những nhà hàng, những quán ăn thì người trong nước tiêu phung phí hơn Việt Kiều. Thử vào một chỗ ăn chơi như vào bar chẳng hạn, thì có thể chỉ nhìn chai rượu gọi sẽ nhận ngay ra ai là Việt Kiều ai là Việt Việt (chữ một cậu cháu tôi dùng để gọi người trong nước). Việt Kiều xài sang gọi chai rượu 150 mỹ kim, trong khi đó Việt Việt gọi chai rượu 1.500 mỹ kim. Tôi quê mùa, hỏi cháu:

- Chai rượu gì mà đắt vậy?

- Con không biết, nhưng thấy họ trả 1.500 mỹ kim cho chai rượu; họ đi năm, sáu người tiêu một buổi tối năm ngàn đô là chuyện nhỏ.

Nghe nói một tối tiêu năm ngàn đô là chuyện nhỏ thì chắc ai cũng biết cái xuất xứ của những số tiền nhỏ đó thật là mù mịt.

Ăn uống ở các tiệm bây giờ cũng đắt hơn gấp năm sáu lần của ba năm trước và không ngon. Trung bình chúng tôi ăn một bữa cho một người là từ ba cho đến bẩy mỹ kim. So với ở Mỹ thì rẻ, nhưng với tiền lương của một người trung bình là 700.000 đồngViệt- khoảng hơn 40.00 mỹ kim một tháng- thì làm sao trả được.

Tôi tự hỏi, Sài Gòn bây giờ hình như không ai nấu ăn trong nhà hay sao mà tối nào các tiệm, các quán cũng tấp nập khách ăn? Bao giờ nhìn chung quanh các bàn cũng rất nhiều người địa phương ngồi ăn, phần đông là giới trẻ, và trung niên. Trên bàn đầy ắp thức ăn và bia, nước ngọt.

Lương của một công chức không biết con số thật là bao nhiêu?
Tôi có một người em họ xa ở Hà Nội, làm phó giám đốc một công ty nhà nước gì không rõ mà anh đi xe BMW, khi chúng tôi tới thì vợ đang du lịch ở Singapore, con thì đi du học ở Mỹ, một năm hết ba mươi ngàn Mỹ Kim tiền học, chưa kể chi phí ăn ở. Nghe mà giật mình.

Theo cách anh nói chuyện thì ở Việt Nam bây giờ du học tự túc ở Pháp và Ðức như một phong trào cho các con ông lớn. Học giỏi hay không thì chưa rõ, nhưng mà đã là con của những ông lớn thì phải xuất ngoại, phải du học. Sang bên đó không học được thì ở chơi một thời gian, may mắn kiếm được người lấy thì ở lại, không thì về.

Nghe anh nói, tôi nhớ đến một ca làm việc của mình ở Mỹ. Khi tôi đến thăm tại gia cho một sản phụ được hưởng Phiếu Y Tế (Medical Coupon) tôi mới biết đó là một sinh viên Việt Nam du học tự túc, có bầu và ở lại. Cô là sinh viên du học mà không nói được một câu Anh Ngữ nào. Căn nhà cô ở thuê là một apartment water front. Tôi hỏi tiền đâu mà cô trả tiền nhà thì được cô ạ cho biết căn apt. này cha mẹ cô chuyển tiền sang mua, trả bằng tiền mặt, cho một người bà con có quốc tịch Mỹ đứng tên. Nghe mà giật mình, vì tôi biết căn apartermen đó ở Seattle ít nhất là 400.000 Mỹ kim, bởi gần sát mặt hồ.

Khi có những người giầu không rõ xuất xứ lợi tức như thế thì người nghèo có xuất xứ rất rõ ràng. Họ sống bằng những món tiền kiếm được hàng ngày rất khiêm tốn. Nếu đi dọc theo bờ hồ Hoàn Kiếm ta sẽ luôn luôn bắt gặp những người (một cụ già, hay một đứa trẻ đang tuổi đi học) bán vé số, hoặc nước trà. Bán vé số thì lấy vé của nhà nước đi bán lại mỗi vé số giá có hai ngàn, không biết lời được bao nhiêu? Trong khi đó giá một gói xôi khoảng bốn ngàn đồng- một Mỹ kim bằng 15.900 đồng-

Vốn liếng của người bán nước trà tất cả chắc chưa đến ba Mỹ kim: Một cái ấm ủ trong cái khăn cũ kỹ, vài cái ly thủy tinh nhỏ, năm ba cái kẹo lạc, kẹo vừng. Họ ôm cái gia sản bán buôn đó trong vòng tay gầy guộc, mời khách bên hồ. Hy vọng họ kiếm đủ cơm ăn cho một ngày hôm đó.

Ngay ở trong khu phố có tấp nập khách du lịch, thỉnh thoảng ta vẫn thấy một người gánh hai cái thúng hầu như chẳng có gì trong đó, chỉ có vài ba mớ hành, mấy củ su-hào, mấy quả chanh đem đi bán. Chắc đây là những thứ kiếm được trong vườn nhà. Tiền thu về may ra đủ cho một gói xôi, hay hai chiếc bánh mì không nhân.

Có cô bé lên năm cầm từng chiếc kẹo cao su lẻ bán cho du khách, cô bé nhỏ xíu, đen thui, ốm nhách mà cái mặt tươi như một bông hoa Mười Giờ chạy theo con gái tôi, đưa cái kẹo ra mặc cả bằng thứ tiếng Mỹ ngô ngọng, thấy vừa buồn cười, vừa tội nghiệp. Cô con gái tôi trêu cho em cười bằng cách nói tiếng Việt cũng ngô ngọng với em và gần như muốn bế em lên, vì em bé xinh quá!

Ôi tuổi thơ Việt Nam! Khi em lớn lên, em sẽ có ước vọng gì?

Ði càng về miền quê càng thấy những người nghèo. Ở những nơi ruộng nước như lối vào Tam Cốc, Bích Ðộng ở Ninh Bình hay Suối Trong, Suối Ðục ở Chùa Hương thì những người dân quê vẫn ngâm một nửa người trong nước nguyên ngày mò ốc, lưới tép kiếm ăn. Một kí tép khoảng hai chục ngàn, ngâm nước nguyên ngày được khoảng ba đến năm kí, kiếm được 60.000 -100.000 đồng cho nguyên một gia đình bốn năm người, trong đó có cả tiền học cho con.

Trẻ con đi học cho biết đọc, biết viết rồi nghỉ vì không có tiền trả tiếp, lại đi ngâm mình dưới nước giống cha mẹ thôi. Suốt một đời họ ngâm dưới nước. Người chèo thuyền chỉ cho chúng tôi xem một vài nấm mộ chôn một nửa chìm dưới nước, nói là mộ của những ông bà cụ già suốt đời mò cua, xúc tép ở đây, họ muốn con cháu họ chôn mình như thế, vì họ đã có câu: 'Sống ngâm da, chết ngâm xương' để chỉ đời sống gắn liền với nỗi vất vả này.

Du khách Âu Châu đổ vào Việt Nam một ngày một đông hơn, sau sau vụ khủng bố11/9/2001. Cả nước sống về nguồn lợi thu nhập được của du khách. Du khách nước ngoài vào, mang theo bao sự thay đổi. Việt Kiều đóng một vai trò không nhỏ trong môi trường này.

Mỗi người đem một ít về cho thân nhân, giúp vốn buôn bán, xây lại nhà cửa, mai mối cho lấy chồng nước ngoài. Cho nên ta thấy có những con hẻm lầy lội, nghèo nàn tự nhiên mọc lên một cái nhà hai ba, thậm chí bốn từng. Cửa kính, cửa sắt đứng cô đơn như một anh hề sau khi vãn hát. Những cô gái được tân trang từ đầu đến chân để lấy chồng nước ngoài, trông như những con búp bế vô hồn. Ðã có một số cô bằng lòng lấy bất cứ ai, dù đó là anh cắt cỏ hay rửa chén bên Mỹ, bên Úc. Ngay cả một anh ăn tiền tàn tật cũng vẫn lấy. Cứ lấy để đi đã, sang đó không ở được thì bỏ. Những câu chuyện đó bây giờ không có gì là mới lạ nữa, chỉ có sang bên đó mà sau năm năm không bỏ chồng thì mới gọi là 'Lạ'. Người không có thân nhân lo cho thì sẽ rơi vào bất cứ một bàn tay không lương thiện nào đó, và đã xẩy ra bao nhiêu thảm kịch. Ban đầu thì còn là chuyện thương tâm, sau đi đến nỗi quốc nhục.

Nhiều cô gái quê lớn lên trong cảnh nghèo sẽ làm bất cứ điều gì, không đắn đo để được thoát ra cảnh mò ốc, bắt cua, làm ruộng. Cô ở tỉnh thì chạy theo những nhu cầu vật chất và cũng một phần muốn có một cuộc sống nhàn nhã, không phải vật lộn với đời sống xã hội khó khăn hiện tại, nên họ không ngần ngại làm gái bao cho những người nước ngoài.

Chúng tôi đã gặp trên con đường từ Bắc vào Trung, ra Nam một vài cô rất trẻ, khoảng 17 đến 22 đi cặp đôi với những người đàn ông luống tuổi nước ngoài như Thụy Sĩ, Ðức, Pháp, Ðại Hàn, Ðài Loan.v.v. Trên bãi biển Phú Quốc nơi chúng tôi tắm, một lúc chúng tôi gặp ba người Ðức độ ngoài sáu mươi tuổi cùng tắm với ba cô gái Việt rất trẻ. Họ ngồi ngay ở mấy cái võng, và bàn ăn dưới gốc dừa cạnh chúng tôi. Họ nói tiếng Anh với mấy cô, mấy cô nói rất ít, ngoài lắc, gật và cười ròn rã. Một lúc sau có thêm một người nữa dắt một cô đến, họ làm quen và nhập bọn với nhau. Họ ngồi ngay cạnh chúng tôi, nên dù không chú ý cũng nghe rõ tiếng những người đàn ông nói với nhau:

- Gái ở đây hiền và dễ bảo hơn gái Sàigòn.

- Sống ở đây, cần bao nhiêu một tháng, kể cả tiền trả cho mấy cô này?

- Rẻ lắm, chỉ độ năm trăm mỹ kim thôi.

Hình ảnh mấy ông già da nhăn nheo đó đùa rỡn dưới biển với mấy cô má hồng còn lấm tấm mấy cái mụn dậy thì, trông chẳng khác gì cảnh ông nội, ông ngoại ra bơi với cháu. Thật đáng buồn!

Tôi nhìn sang con gái tôi, cô đang nằm phơi nắng trong bộ áo tắm, cuốn tiểu thuyết The memoirs of a Geisha úp trên mặt, tôi thấy cô thật là may mắn biết bao! Cô được đi học, côạ có việc làm tử tế, cô kiếm sống được bằng kiến thức và lòng tự trọng. Nếu cô chẳng may sinh ra và lớn lên trong một cái làng, cái tỉnh nghèo nàn nào đó Việt Nam, không được đi học đến nơi, đến chốn, thì có gì bảo đảm cô sẽ không là một trong những cô gái đang bơi lội dưới kia? Cái nghèo khó luôn luôn kéo theo cái bất hạnh.

Giữa mênh mông sóng biển, nhìn những cô gái trẻ đang bơi trong nước, bỗng những cành đào Nhật Tân hiện ra trong trí tôi. Những cành đào hiếm hoi còn sót lại năm nay ở làng này vì người ta đang cào xới đất để xây những cao ốc trên đó. Rồi những cô gái làng này không còn hoa đào để bán, không còn đất để trồng cúc, trồng lay-ơn, trồng hoa hồng nữa. Họ sẽ đi đâu và sẽ làm gì để sống? Họ sẽ lại ra những bãi biển với những người đàn ông già như ông nội hay sao?

Khu đất cổ truyền trồng hoa, nổi tiếng về hoa đào Nhật Tân còn không cứu được, còn bị san bằng để xây cao ốc thì những cô gái Nhật Tân có ai cần để ý tới là họ sẽ trôi ra biển hay đi về đâu!
Người thanh niên hai mươi tám hướng dẫn tour cho chúng tôi than:

- Tụi con bây giờ, những người lợi tức thấp, khó kiếm vợ và kiếm bồ lắm. Họ cặp với người nước ngoài hết rồi côạ ơi!'

Tôi hỏi.:

- Nhưng các cô ở miền quê như Phú Quốc này, thì làm sao gặp được những người du khác ở xa đến, trong khi họ lại không biết ngoại ngữ?

- Dễ lắm cô ạ. Cứ cô nào đi trước kiếm được một người thì lại chỉ dẫn giới thiệu cho cô sau. Mấy ông du khách đó lại giới thiệu cho nhau. Cứ cái đà này thì con gái Phú Quốc chẳng còn ai cho tụi thanh niên chúng con ở đây nữa. Mấy tỉnh miền Tây bây giờ cũng thế hết, con gái họ bỏ đi Sàigòn kiếm sống bằng cách làm gái bao cả

Anh ta nói như một tiếng than. Tôi ngồi im nghe không biết nên an ủi thế nào.

Ở Sàigòn thì gặp mấy người chạy taxi kể lể:

- Cô ơi! Mấy thằng cha Ðại Hàn bây giờ nó khôn lắm. Nó sang đây giành giật của Việt Nam vừa đàn bà vừa tiền. Nó không cần biết tiếngViệt, nó bỏ tiền ra thuê một cái mặt bằng, thuê bao luôn một cô vợ ở đây đứng trông tiệm (bán đồ cho khách du lịch) làm người ở và làm vợ tạm thời cho nó. Cô ta được trả vài ba trăm đô một tháng là mừng lắm rồi. Làm ăn một thời gian vài ba năm thôi, hết hạn, nó trả tiệm lại, trả cô nhà quê ra đường, ôm tiền về nước. Mấy thằng Ðài Loan cũng vậy.

- Còn mấy ông già Việt Kiều nữa cô ơi! Ðến tuổi hưu trí rồi, về Việt Nam kiếm một cô bồ chỉ bằng tuổi con gái, con dâu mình. Giữ đấy, như một thứ vợ nhỏ, cho một tháng hai ba trăm đô la. Mỗi năm đi, về hai, ba lần hưởng thụ. Cơm bưng, tình bưng đến tận miệng. Trong khi ổng không có ở đây thì các cô muốn làm gì thì làm, khi ổng qua thì các cô phải hoàn toàn phụng sự ổng là được rồi.

Anh nói thêm:

- Chuyện này đều đều từ nhiều năm nay rồi. Các cô rủ nhau, dắt mối cho nhau, Ðại Hàn giới thiệu cho Ðại Hàn, Ðài Loan giới thiệu cho Ðài Loan,Việt Kiều giới thiệu cho Việt Kiều. Mỗi người một tiêu chuẩn, một dịch vụ khác nhau. Ai cũng vui vẻ hài lòng cả.

Tôi nghe, mà lòng buồn ruời ruợi. Có lẽ những phụ nữ chọn cuộc sống này họ thấy còn hơn là phải sang Ðài Loan làm nô lệ cho cả một gia đình, hay bị bán vào những nơi họ không hề lựa chọn. Tôi nhớ đến một bản tin đọc được ở báo trong nước về một người đàn bà Việt Nam muốn sang Ðài Loan kiếm tiền giúp gia đình. Hai vợ chồng vay mượn một số tiền mười ngàn mỹ kim để được sang bên đó làm công nhân, hay ở mướn gì đó qua trung gian môi giới. Không biết vì một lý do đau thương, tủi nhục nào, người vợ đã không cho chồng biết, âm thầm chịu đựng rồi đi đến chỗ tự tử chết. Người chồng vừa đau đớn vừa bị món nợ mười ngàn mỹ kim hối thúc, tự tử chết theo vợ, để lại mấy đứa con thơ.

Thử hỏi có bản tin nào đau thương hơn bản tin này!

Trong khi đó thì ở một mặt khác của xã hội, những cô gái của cả Sài Gòn, Hà Nội bây giờ sống rất là thời thượng. Họ đi làm những công việc văn phòng chỉ để lấy danh nghĩa đi làm, họ có một nguồn lợi tức ở đâu đó cung cấp chuyện tiêu pha ăn, mặc hàng ngày cho họ mình không biết. Họ rất giỏi về lãnh vực tìm bạn Việt Kiều trên mạng. Mỗi tối ngồi hàng giờ để chat với một ai đó, rồi đưa đến hò hẹn. Một cậu Việt Kiều ở Mỹ hay Úc, trước khi về Việt Nam, có thể tìm trên mạng cho mình một cô bồ ra tận phi trường đón. Cô ta nói tiếng Anh tương đối, hướng dẫn các dịch vụ ăn chơi, cô chỉ bảo tận tình và cho cậu cái cảm tưởng là cô không đến vì tiền của cậu (cô có tiền rồi!) cô sẵn sàng mời cậu về nơi cô ở thay vì ở khách sạn (tình cho không, biếu không), cô hiền lành, chiều chuông hết mình, rồi cô cho cậu biết cha mẹ cô là những người có địa vị trong xã hội, cô mời cậu ra Bắc hay lên Ðà Lạt, hoặc Nha Trang gặp họ. Trong khi chuyện trò, cô thường nói là 'Em không thích sống ở Mỹ', cô cho cậu cái cảm tưởng cậu là người may mắn, gặp được một cô không giống những cô mà trước đây cậu thường nghe tả. Có thể cậu Việt Kiều này sẽ gặp ông bố của cô bồ là một Kỹ Sư nhà nước hay một ông bác sĩ thật (Một bác sĩ xuất thân là y tá và được thăng bác sĩ nhờ tuổi đảng thâm niên). Và cô 'không thích sống ở Mỹ đâu' chỉ có nghĩa là cậu lấy cô rồi cậu sẽ ở lại Việt Nam, và cô có cơ hội vào quốc tịch Mỹ. Có trời mà biết những gì sẽ sẩy ra sau tấm màn sân khấu này.

Những vở kịch này hiện nay đang diễn ra thường xuyên ở Việt Nam. Những người thân quen ở Việt Nam chỉ biết dặn dò:

- Cháu coi chừng đấy, gái Việt bây giờ có cả ngàn chiêu, không biết đường nào mà đỡ đâu.

Tôi được nghe kể, còn một phương cách kiếm chồng nước ngoài cao hơn thế nữa là các cô con ông lớn thứ thiệt, có đăng ký tên trong những cái bar sang trọng. Khi chủ nhân thấy có một đám khách Việt Kiều trẻ nào, thuộc loại mặt mũi sáng sủa, lịch sự, học thức, ăn xài sang vào bar là lập tức họ thu dọn chiến trường, dẹp hết những cô tầm thường đang làm việc ở đó, gọi những cô gái con các ông lớn trong danh sách đến. Các cô ăn nói lịch sự, có học đến làm quen chuyện trò với khách, và sau một buổi tối, nhiều cậu đã được mời về nhà, giới thiệu với gia đình. Nhà sang trọng, có xe hơi, và tài xế riêng, cha mẹ niềm nở đón tiếp. Hỏi ra thì được biết cha mẹ các cô toàn là những nhân viên cao cấp của chính quyền cả. Những cậu được mời này, chắc chắn sẽ quay lại và kết thân cùng cô gái. Mọi việc kế tiếp thì chỉ có Trời mới biết là sẽ được xếp đặt như thế nào.

Ôi! Những chuyện quê nhà thì nói sao cho hết. Chuyện vui thì qua mau, chuyện buồn thì ở lại. Mỗi lần về là một lần xót xa. Cứ nhủ lòng thôi không về nữa. Thế mà một hai năm sau, nguôi ngoai một chút lại thu xếp quay về.

Hà Nội bỗng dung nhan đổi khác nhờ những cơn Gió Mùa Ðông Bắc. Thanh niên, thiếu nữ giấu trong chiếc áo len, áo dạ, những mơ ước lãng mạn của mình. Họ khoác tay nhau ngồi xuống những quán ăn đơn sơ ngay ở vỉa hè. Chuyền tay nhau những chén lục tào xá, bánh trôi, bánh chay. Họ ăn bằng mơ mộng của tuổi trẻ, ăn bằng hoang mang của những ngày cuối năm, ăn bằng nôn nao của mùa xuân đang tới. Gió lãng mạn, gió phiêu du, gió làm gầy những con phố, làm trái tim đập dịu dàng và làm những bài thơ bỗng nghiêng xuống, nằm sát vào những chiếc lá cuối đông.

Bây giờ ngồi đây nhớ Gió Mùa Ðông Bắc, muốn khóc.

Về Sài Gòn để được chen lách giữa những đám xe cộ, nhất là xe gắn máy. Ðể nhìn khói bụi mù đường, nghe những tiếng gọi nhau ơi ới, những tiếng rao hàng, hòa vào giữa tiếng xe nổ, tiếng còi xe inh ỏi. Ðể trong lúc chen lấn giữa dòng người, dòng xe, thỉnh thoảng lại nhìn cái bảng tên đường lạ hoắc, cố đoán ra trước đây là đường gì? Rồi chợt nghe đau nhói trong ngực về một kỷ niệạm thân yêu cũ ở con đường mình đang đi. Nước mắt ứa ra, hình dung lại một buổi chiều êm ả đã xa lắm rồi.

Tình đã quan san từ đáy mắt (Ðinh Hùng)

Về để lại đi xuồng máy nguyên ngày trên Tiền Giang, ghé vào những rạch, chỗ người dân làm bánh tráng, làm kẹo dừa, đan võng, đan giỏ, để được ngắm những người dân miềm Nam giản dị, chất phác, nhìn những vất vả của người mẹ, người cha:

Quê hương là cây cầu khỉ
khẳng khiu như cánh tay cha
quê hương gánh hàng nặng trĩu
mẹ về tất tả chợ xa
quê hương áo bà ba trắng
khăn lau lệ mẹ vắt vai
quê hương mồ hôi cha đổ
cho con miếng ngọt miếng bùi. (tmt)

Về để đi ra Bắc, lên tận Yên Bái, đến ngôi nhà sát bên sông Hồng của người anh họ, được soi mặt trong thau nước múc lên ở lòng sông, có phù sa lắng hồng đáy chậu. Ðược ngồi trong một cái bếp còn đun củi, bám đầy bồ hóng, được dùng gáo múc nước, được ăn măng trúc, măng mai. Nhớ về câu thơ cũ trong bài Trấn Thủ Lưu Ðồn:

Chém tre đẵn gỗ trên ngàn
Hữu thân hữu khổ phàn nàn cùng ai
Miệng ăn măng trúc, măng mai
Những giang cùng nứa lấy ai bạn cùng

Về để được chen chân đi trong phố cổ Hà Nội nhỏ hẹp, có rác và cống trên từng bước đi, được đi trong nắng, trong gió Hà Nội nhớ lại thủa ấu thơ, ngơ ngác đi qua nhà thờ xưa như đứa bé tan Lễ ra, lạc mẹ:

Lâu lắm em mới về Hà Nội
đi trên viên gạch tuổi thơ ngây
gió mùa đông bắc làm em khóc
Hà Nội, anh ơi phố rất gầy! (tmt)

Mấy ngày hôm nay Hà Nội lạnh, Hà Nội vào Tết, Hà Nội chạy ùa ra phố mua áo ấm, gió mùa đông bắc thổi vạt áo bay tung, hai mẹ con đi sát vào nhau, chen chân trong khu chợ đêm trong phố cổ. Cảm tưởng hương vị của một ngày cuối đông đang tan trong cổ mình như những câu thơ:

Hà Nội rủ nhau mua áo ấm
gió mùa đông bắc thổi qua len
khăn san quàng vội vào cổ gió
trên vai một chiếc lá rơi nghiêng (tmt)

Người, xe, hàng quà hai bên vệ đường cùng đan vào nhau, gần như dẫm lên chân nhau. Hàng Ðào với những cửa tiệm sang trọng bán quần áo tơ lụa cho du khách, Hàng Bạc lấp lánh những vòng vàng những xuyến bạc, và kiềng trạm, Hàng Mã một mầu đỏ đến căng từng mạch máu của đèn lồng, giây pháo giả, vàng mã. Người ta đổ xô đi mua về để đốt cho ông Táo lên trời. Cứ thế đi theo dòng người, hai mẹ con bập bềnh trôi.

Xin chào nhau giữa con đường
Mùa xuân phía trước miên trường phía sau
(Bùi Giáng)

Ðúng là mùa xuân đang về trước mặt cho con gái và sau lưng là cả một giấc miên trường của đời sống mà người mẹ đã đi qua.

TRẦN MỘNG TÚ

BÌNH NGUYÊN LỘC * BA CON CÁO

Ba con cáo

Bình Nguyên Lộc



Mặc dầu là tay "bán trời không mời thiên lôi", Sáu Sửu vẫn nghe rờn rợn khi nhìn ra ngoài.

Thánh giá trắng đứng mơ hồ trong ánh sáng lờ mờ của nghĩa địa, sắp thành hàng ngũ đông đúc, nhánh ngang của thánh giá trông mường tượng như những cánh tay người giăng ra để đón bắt ai.


Xa xa, một trụ vôi có dáng một người đàn bà đội khăn tang trắng, đứng nhìn đám mồ trước mặt bà ta. Gió đêm, cùng với dế, trùn, họp nhau mà than vãn bên hàng nghìn mồ hoang mả lạnh, và thỉnh thoảng, anh Sáu vẳng nghe như có tiếng người rên rỉ đâu đây.

Từ một ngôi mả cũ đằng xa, một ánh lửa lóe lên, nhỏ bằng ngón tay, từ từ bay lên cao rồi đi bơ vơ qua các hàng thánh giá. Lửa ma trơi hay là đèn của một người đi soi ếch nào đó?
Mưa dầm tháng tám rơi trên nước ao tù khiến anh Sáu có cảm giác rằng mình đang ngủ trên một chiếc thuyền, giữa dòng nước.
Lạnh quá, lạnh ngoài da, mà lạnh cả đến trong lòng.



Người sống, một khi xâm nhập vào địa hạt của người chết, mới nhận được rằng cuộc đời bên ngoài dầu đau khổ bao nhiêu cũng còn ấm chán. Tại phố Phát Diệm, khúc phía trên này, họ Cầu Kho có một đất thánh mà từ vài năm nay nhà thờ không cho chôn trong đó nữa.
Dân số nghĩa địa cứ mỗi ngày một tăng lên, mà không có một ai chết lần thứ nhì cả để cho số sanh và số tử bù trừ nhau hầu đất đai trống bớt chỗ.

Ngoài thành phố, người ta đẻ con, nhưng người ta lại chôn ông, nhà cửa thành thử không chật thêm được. Ở đây mồ mả sanh ra rồi già cỗi dưới rêu xanh của sương gió, nhưng vẫn nằm lì đó đến muôn thu. Vì vậy nghĩa địa phải chịu nạn nhơn mãn. Nhà thờ không cho chôn xác thêm vào đó, rồi cũng chểnh mảng việc trông nom đất thánh nên người sống đang thiếu đất, bèn ùa đến mà lấn người chết.


Nghĩa địa không có vách thành. Ban đầu vài người mạo hiểm cất nhà ngay trên ranh đất thánh. Thấy không ai nói gì, một số người khác lách qua khỏi mấy cái nhà vừa cất lên, để vô trong mà xây cất. Họ cất vây tứ phía ngôi đất thánh và vòng vây cứ càng ngày càng siết chặt lại, người chết không còn lối nào để thoát ra được nữa cả.



Khi vòng vây siết đến lằn mức chót, nghĩa là những ngôi mộ ở bìa, thì cuộc xô lấn bắt đầu diễn ra một cách đau thương. Người sống cũng biết đau lòng khi phải dẫm lên những gò mả còn mới rành rành (nhiều mộ bia, thánh giá, đề năm chôn là 1951) nhưng họ, ác thay, lại cũng biết lạnh. Cho nên họ cứ cất nhà trên những nấm đất ấy, xin người chết thứ lỗi, miễn là có chỗ núp mưa thì thôi.



Không bao giờ kẻ sống và người chết lại sát cánh nhau đến thế. Ông đã chết rồi, ông choán đất làm chi cho nhiều, trong khi tôi không có lấy một vuông nhỏ để mà cắm cây cột gỗ; vậy ông thứ lỗi nhé! Rồi ngày sau tôi cũng hoàn lại đất như ông vậy mà; trần gian nầy chỉ là cõi tạm thôi, tranh nhau làm gì! Cuộc xâm lăng lặng lẽ để tranh sống với người chết, gây ra một tai hại lạ kỳ.



Vùng đất ấy ngày xưa tuy cũng thấp vẫn khô ráo, nhờ con rạch Bần tháo nước ra sông Ông Lãnh. Nhưng từ khi đô thành cho đắp đại lộ Trần Hưng Đạo, cách đây mấy mươi năm, thì ngọn rạch Bần bị lấp, và nước mưa trên nầy bị bỏ tù lại đến chung thân khổ sai, vì khu ấy đất trũng mà!

Đất thánh không phải ở giữa rún đất nên không đọng nước. Nhưng vòng vây tai hại kia lại biến thành con đê ngăn nước đất thánh đổ xuống chỗ trũng hơn.

Thành thử phần nhiều ngôi mộ đã biến thành cù lao, có cù lao rời rạc, có mớ họp thành quần đảo, không còn làm sao ra đó được nữa. Nước tù mang một màu khó tả và một mùi cũng khôn tả. Đáy ao biến thành bùn non, đi thì lún đến ống quyển. Lau, sậy, đế tha hồ mà mọc như ở bưng miền xa.

Giữa đất thánh còn sót lại một ngôi mộ cổ kiến trúc theo bên lương mà có lẽ nhà thờ không nỡ phá đi lúc lập ra đất thánh cho giáo dân nầy.


Ngôi mộ ấy đồ sộ nhứt nghĩa địa, xây bằng vôi và ô đước, xanh đặc những rêu phủ. Lối kiến trúc rất rắc rối như một lâu đài, đầy rẫy ngăn nắp với nào là đường vào lối ra quanh co và hóc hiểm.
Hôm ấy những người của vòng vây đều ngạc nhiên mà thấy một mái nhà lá dựng ngay trên ngôi mộ cổ ấy.



Nhà dựng đâu từ sớm mai đến trưa là xong cả. Họ cứ tự hỏi, và hỏi nhau làm thế nào mà chủ nếp nhà ấy lội sình để ra ngoài đó được. Đi tay không đã không được rồi, mà làm sao hắn ta lại mang cả gỗ, tre và lá ra đó để cất nhà?



Hỏi nhau không ai đáp được, mà cũng chẳng mong phỏng vấn thằng cha dị hợm kia, họ đành thôi. Thét rồi mắt họ quen đi, nếp nhà ăn vào chân trời quen thuộc của họ, họ nhận cho nó ở đó mà không bàn tới bàn lui gì nữa cả.



Sáu Sửu ngày trước có ở xóm Phát Diệm. Năm ấy có người treo cổ trong nhà mồ ở bìa đất thánh. Anh đã vào đó với nhiều kẻ hiếu kỳ khác để xem kẻ chết treo, nên được dịp biết rõ nghĩa địa.
Hôm tháng rồi anh bị truy nã ráo riết nên cố tìm một chỗ ẩn nấp thật kín. Nhớ lại xóm cũ với cái nghĩa địa kia, anh về qua đó và rất hài lòng mà gặp hòn đảo nầy.
Không một viên cảnh sát nào đủ can đảm lội sình nhứt là dầm chơn trong một thứ nước nhơn nhớt để ra ngoài đảo Lỗ Bình Sơn của anh.

Nếu có cuộc bố ráp đại qui mô như hồi còn Tây thì bất quá họ cũng đứng ngoài mà nhìn vào, hú bậy vài tiếng như hú đò bên kia sông, rồi đò không qua thì thôi. Họ nghĩ sót một con cá cũng chưa chết ai, mà biết đâu cá đó lại không phải cá hiền, một tên ăn mày nào đó chớ gì.
Từ vòng vây ở ngoài, leo lét vài ngọn đèn dầu của những kẻ lấn đất người chết. Xa thật xa ngoài kia, ánh sáng đô thành làm nổi bật lên, đen thui, những ngôi nhà lầu, những ngọn cây cao. Các thứ nầy giống hệt những hình bằng giấy đen, người ta cắt rồi dán lên nền trời.



Bỗng anh Sáu nghe rục rịch dưới sàn ván. Hôm cất nhà xong, anh lót ván lên mộ, vừa để làm nền nhà, vừa để làm giường ngủ. Dưới ván rầm ấy, lau sậy bị đè đầu xuống, và sẽ chết lần mòn vì thiếu ánh sáng.



Anh Sáu quên, một thứ khác, cũng giống như lau sậy, mà biết cục cựa nữa kia. Vì thế đêm nay trời có trăng, anh ngồi ngó một ra đám rừng thánh giá trắng thì anh phải một phen hết hồn trước sự hiện ra của một chú chồn to bằng con chó ta.
Chồn khua lau sậy sột soạt, rồi chui ra khỏi mộ, ngoái cổ lại dòm cái nhà mà đêm hôm qua đây chưa có. Suốt ngày hôm ấy nó nằm trong hang, không dám ló ra nên không biết ngoài này loài người làm gì mà lục đục mãi. Đôi mắt nó lóng lánh dưới ánh trăng, ngạc nhiên giây lát rồi bỏ đi. Nó đã quen với con người rồi nên không có vẻ gì sợ sệt cả.



Nhưng anh Sáu lại sợ. Anh có đọc truyện Phong Thần nói chuyện mả Huỳnh Đế có một bầy hồ ly mà một con đã nổi danh trong lịch sử, là cái con đã biến thành nàng Tô Đắc Kỷ; đến nay thấy chồn trong mộ chui ra, anh liên tưởng ngay đến tích cũ rồi rợn người lên.

Nhưng anh trấn tĩnh lại được. Trong dân chúng người ta tin chắc như đinh đóng cột rằng tóc người chết hóa thành con lươn, rồi con lươn hóa thành con chồn. Con chồn mà anh thấy, có lẽ chỉ là thối thân của tóc người nằm dưới nhà mồ, chớ không phải yêu quái gì đâu.



Độ nửa tiếng đồng hồ sau, anh Sáu thấy chồn về, mõm ngậm một con vịt.

- A ha, đồng đạo đây mà! Anh Sáu cười mà nói thầm như vậy rồi cảm tình ngày với con thú nầy.
Cái đạo mà anh nói đó là đạo ... chích; trước kia, trước khi lường gạt và cướp giựt, anh cũng đã đi ăn cắp gà như chú chồn nầy vậy. Ngày nay anh thôi ăn cắp, nhưng lại biến thành con cáo già chuyên môn gạt gẫm thiên hạ.
- Mầy cáo thì tao đây cũng cáo, vậy thì là bồ rồi.
Từ đó, hai con cáo chung đụng với nhau mà không xích mích bao giờ cả.



Nghe động dưới sàn, anh Sáu mỉm cười lẩm bẩm:

- Đồng nghiệp xuất quân đó đa!
Anh Sáu nhờ cậy con chồn nầy lắm. Có nó ở dưới ấy thì không còn lo rắn rít nữa. Anh mong có dịp trả ơn nó, nhưng nó có đói bao giờ đâu để anh ra tay hào phóng mua cho nó một con gà. Xóm lao động vây quanh nghĩa địa, người ta nuôi gà vịt cả bầy, nó ăn đến già cũng chưa hết.



Bỗng anh Sáu nghe có tiếng chó sủa vang dậy lên. Tiếng sủa to lắm và oai vệ lắm, có lẽ đó là tiếng chó bẹc-giê. Rồi lại nghe nước khua lũm chũm, với tiếng chó càng lúc càng đến gần anh. Anh Sáu bước ra dòm thì thấy bạn của anh đang chạy bán sống bán chết trước một con chó to thấy mà bắt ớn. Anh Sáu thò tay vào trong rút cây chĩa ba ra, cây chĩa anh sắm để chĩa ếch dưới nước, rồi lẹ như chớp, anh chìa mũi chĩa đón đầu chó cho chồn đủ ngày giờ chui vào mả.



Chó bẹc-giê chạy quá đà, bị mũi chĩa đâm vào mõm đau điếng, rống lên vài tiếng rồi trở bước, vừa đi vừa day lại, sủa om như chửi thề. Anh Sáu cười ha hả rồi cúi xuống sàn mà nói:
- Đêm nay tổ trác rồi đó phải không em! Anh đây cũng bị rượt thường lắm, nhưng đều thoát khỏi cả. Bây giờ thì đố ai mà dám theo anh vào chốn nầy. Chỗ ở tụi mình kín số dách.
Sáng hôm ấy, anh Sáu đi uống cà-phê, về tới nhà thì ngạc nhiên hết sức. Trên một ngôi mộ cận mộ anh, một chòi lá đã dựng lên rồi.

Ngộ quá, nhà cửa sao mà mọc mau lẹ như nấm mối. Uống xong tách cà-phê, đọc xong trang nhứt một tờ nhựt báo là một túp lều cũng vừa dựng xong. Phải mà, chỉ có bốn cây cột thôi thì chậm sao được!
Anh Sáu ngạc nhiên mà thấy có một người thứ nhì lại biết con đường bí mật đưa vào đó! Anh lại tức vì túp lều ấy chặn ngay đầu đường bí mật của anh.
Số là anh Sáu biết lợi dụng mấy ngôi mộ chung quanh nên mới vào đây được. Anh phải đi quanh co nhiều nơi, nhảy từ ngôi mộ nầy qua ngôi mộ khác, ra cửa nhà thì đi hướng đông, nhưng ra khỏi nghĩa địa lại ra hướng tây, nghĩa là anh phải đánh một cái vòng rất lớn và rất cong quẹo.



Túp lều tranh ấy cất ngay trên ngôi mộ anh dùng làm đầu cầu cuối cùng để nhảy vào nhà anh, thì anh còn làm sao mà về nhà được, nếu hắn không cho anh nhảy ngang qua nhà hắn?
Anh tức giận lắm toan vào lều mần thằng cha nầy một mách cho nó phải giải tỏa hiểm đạo của anh, anh mới nghe cho.



Anh Sáu vỗ đùi nhảy một cái như bay đi và rơi xuống phiến mộ bia đặt nằm theo lối Châu Âu, trên có khắc mấy giòng chữ như sau:
Ci-git:
Alphonse Thomas Nguyễn-Văn-Nở
décédé en sa 78è année
Priez pour lui (1)



Phiến đá lớn bằng bộ ván hai, và thằng cha chủ nhà nầy dùng phiến đá ấy để làm bộ ván luôn, nên không thấy nó lót gì trên ấy cả mà lại để lên đó nào là va-ly, dép ... à ... mà sao lại dép đàn bà?
Túp lều che có phân nửa tấm bia thôi; cửa lều là một bức màn bằng vải bông cũ. Anh Sáu bước tới vén màn lên thì ô nầy lạ, chủ nhơn bà (chớ không phải chủ nhơn ông) là một thiếu phụ tóc quăn.



Chủ nhơn bà bình tĩnh chào anh Sáu bằng một mỉm cười yên lặng.
Có lẽ chồng chị ta đi làm rồi chăng? Nhưng vẫn lạ là chị không có vẻ lao động chút xíu nào hết. Móng tay chị đỏ choét và nhọn hoắt, nước da mặt của chị bị phấn ăn, chỗ thì mét chằng, chỗ thì thâm đen sì, mắt chị mệt đừ và sâu hóm như mắt cô đào hát bội.
Y phục của chị cũng không phải y phục của những kẻ đầu tắt mặt tối: lai quần gắn ren, áo cổ bà lai thêu rằn rịt xanh đỏ, tóc thì kẹp thành đuôi ngựa, cột bằng ruy-băng màu.



Chị ngồi trên chiếc rương thiếc nhỏ, món đồ từ khí độc nhứt trong chòi, mỉm cười rồi giây lát hất hàm hỏi anh:

- Có tiền mãi lộ không? Nếu không, mỗ không cho đi ngang qua đây. Mỗ đóng đồn ở đây rồi, ai bước qua phải đóng thuế.
Anh Sáu thọc tay vào túi quần tây cũ của anh đứng thẳng lên coi oai vệ như một tướng cướp trong xi-nê-ma, cười gằn rồi ngạo nghễ đáp:

- Hỡi cô nữ tướng mã thượng giang hồ, nữ tướng không có lâu la thì đòi tiền mã lộ ai được. Nữ tướng có giỏi thì bước ra ngoài đánh với ta vài mươi hiệp cho rõ tài cao thấp.
Nữ tướng cười xòa vì nghe giọng điệu thì biết đã gặp tay đồng điệu. Tuy bắt nạt hắn không được nhưng bắt bồ với hắn có thể có lợi.

Anh Sáu xem qua thì biết nữ tướng thuộc vào hạng người nào trong xã hội rồi. Đây cũng là một kẻ trốn chui như anh, như con cáo dưới giường anh. Cả ba đều là chồn, nhưng con chồn cái này đã tu luyện nhiều năm nên mang được hình người. Đây là một thứ hồ ly không hớp hồn nho sĩ mà chỉ hốt bạc cắc của mấy anh lao động thôi.



Đầu anh Sáu đụng nóc chòi, anh khó chịu quá nên ngồi xuống:

- Ở đây không sợ mang tội à? Anh hỏi đùa.
- Chớ còn anh?
- Tôi thì khác. Ngôi mả của tôi cũ lắm rồi.


Đó là một cái nhà của một người chết đã đi đầu thai kiếp khác rồi.
Con chồn cái bỗng bỏ cái cười, buồn nét mặt lại rồi chỉ ra ngôi giáo đường trước nghĩa địa.

Tiểu giáo đường tuy chỉ để làm lễ mỗi khi đám xác nào tới đây thôi, nhưng cũng đồ sộ bằng một nhà thờ ở thôn quê. Tuy ngói đã bị tốc nhiều nơi, gạch, đá trên tường nhiều viên đã rã và rớt xuống, cửa sổ gỗ đã bung hết, cửa kính màu đã bể nát, nhưng toàn thể công trình kiến trúc gô-tích ấy vẫn còn mang cái phong độ vĩ đại của thời Trung Cổ Châu Âu.

- Anh thấy không? Chị ta nói. Nếu mình dám vào trong đó mà ở thì đâu có phạm tội như vầy.
Anh Sáu thở dài rồi không thèm chào hỏi gì cả vỗ đùi nhảy bay qua nhà anh.
Từ đó bộ ba chịu đựng nhau để sống chung nhau.



Họ khác nhau ý tứ, phong tục, thói quen, lối sống, nhưng cả ba con cáo đều có một nỗi băn khoăn chung là cả ba đều sợ: Con cáo chánh hiệu con ... cáo thì sợ chó bẹc-giê, con cáo già sợ Công An, còn con hồ ly cáo cái thì sợ lính kiểm tục.


Trong cảnh khổ giống nhau, tuy họ không tương đắc với nhau được và vẫn phải tương thân để bảo vệ nhau, khi cần. Mà nhứt là để an ủi lẫn nhau.
Anh Sáu không thích đờn bà lắm. Hay nói cho đúng ra, anh đã chán chê đờn bà, nhứt là chán những hạng đờn bà như con hồ ly không bao giờ chịu xưng tên nầy.

Nhưng mà những đêm mưa dầm buồn quá, nằm giữa cánh đồng ma mà được có người để trò chuyện với nó thì ấm biết bao! Những đêm mưa như vậy, con hồ ly không đi kiếm ăn được, mà cũng không đủ sức mạnh để nhảy qua nhà anh Sáu vì hòn đảo của anh ở xa mãi ngoài giữa dòng nước, nên hồ ly ta thắp lên một ngọn nến rồi ngồi bó gối mà ca trật lất bản nhạc "Đêm đông".
"Đêm đông, ca nhi đối gương ôm sầu riêng bóng".



Gió đâm sầm vào tiểu giáo đường đằng trước kia, tung hoành giữa gian phòng trống mênh mông rồi vừa hú vừa chui ra khỏi các cửa sổ nghe bắt lạnh mình.



Mấy cây thùy liễu hiếm hoi đã kháng cự được với lau sậy để sống sót, đứng cúi đầu khóc sướt mướt dưới trận mưa dầm, trong ánh trăng mờ. Mộ hàng hàng như bầy cừu nằm nghỉ, gặm cỏ héo hon và vô vị, hút đắng cay trên miếng đất mồ côi (2). Đây là chốn mà mộng đời bị cắt đứt nửa chừng, kẻ chết yên nghỉ thiên thu, mà người sống cũng khó mong trở về với xã hội loài người.



Anh Sáu nhảy bay qua nhà hồ ly, như một tay kiếm khách phi dạ hành, rồi hai kẻ ở ngoài vòng pháp luật ấy mới cùng nhau tâm sự.



Không phải kể chuyện cho khách nghe, hồ ly khỏi phải thi vị hóa buổi thiếu thời của mình, không cần lòe ai, con cáo già cũng khỏi anh hùng hóa bước giang hồ của hắn. Họ đánh bài, mà hạ bài cho nhau thấy. Bao nhiêu thúi tha nhơ nhớp trong đời họ, họ phơi cả ra như sau đêm mưa, họ phơi gối trên mồ cho nó bớt âm ẩm khó chịu.



Trời mưa cuối mùa cứ dai dẳng từ ngày nầy qua ngày khác. Con hồ ly ban đầu ăn xôi, ăn bánh mì chả lụa trừ cơm. Mãi rồi nó cũng không còn tiền để mua xôi nữa. Đất Sài Gòn, những ngày cuối tháng mà mưa dầm, thì tiền bạc nó cũng sợ lạnh, không hề dám ló ra ngoài. Nó có ló ra, con hồ ly mới ăn nem nướng được, còn nó mà trùm chăn thì chồn cái cũng đành trùm mền mà nhịn đói.



Anh Sáu cũng chẳng thấy đi uống cà-phê sáng cho ấm bụng. Cũng chẳng thấy khói thuốc bay ra khỏi mái lều của anh như mọi ngày, và lâu lâu cũng không còn nghe mẩu thuốc vứt xuống ao, tắt kêu xèo một cái. Cả hai, vì tự ái hão, đều giả đau để nằm nhà. Anh Sáu yên thân hơn, còn dám ngồi dậy lết ra lết vô. Còn con hồ ly thì sợ anh Sáu đi ngang qua đó biết mình giả đò chăng, nên cứ trùm chiếu mãi từ sáng đến chiều.

Khó chịu quá, ngộp quá, mà anh Sáu không đi ngang qua lần nào để thấy là nàng ta đang đau ốm thì có tức hay không chớ? Hết mưa rồi nắng. Anh Sáu ra đi. Ngang qua nhà hồ ly, anh lấy chơn lật chiếu ra thì thấy hồ ly nằm xụi lơ. Nàng đau ốm thật đó, đau một chứng bịnh cổ điển của loài người, là bịnh ... đói.



Anh Sáu mau bước nhảy như con khỉ từ ngôi mộ nầy đến ngôi mộ khác và rốt cuộc ra tới đầu ngõ hẻm trổ ra phố. Thiên hạ cứ mỗi ngày một khôn ra, cho nên, mặc dầu là cáo già, anh Sáu không còn gạt gẫm ai được nữa. Anh buồn hiu trở lại đào viên mà ba người bạn đã mặc lặng kết nghĩa với nhau hôm mấy tháng trước.



- Chị đỡ bớt hay chưa? Anh hỏi bậy cho có chuyện.
- Có uống mẹ gì đâu mà đỡ bớt.
- Chị nghe trong mình làm sao?
- Không biết. Nhưng nếu ăn được một chén cháo thì khỏe.



Anh Sáu hiểu ngay. Anh lại thở ra, ngồi bó gối bên cạnh một người mà anh sẽ chịu đồng cảnh vài ngày nữa đây. Sở dĩ anh còn đi đứng được là nhờ anh mạnh sức, lây lất nổi thêm vài ngày.



Chiều xuống sớm và mây kéo đen nghịt trời. Ngoài kia vịt vào chuồng kêu cạp cạp. Nghe tiếng vịt kêu, anh Sáu nhớ lại người bạn thứ ba.

- Hừ, nó coi vậy mà no đó.
Bỗng một ý nghĩ nảy ra. Anh vừa mừng thì lại nghe như ai xát ớt trong ruột anh.
Nhưng biết làm sao: Đi ăn trộm vịt, không đáng gì cả, mà rủi ro thì khổ. Trong lúc mình đang trốn mà dại gì làm những chuyện xằng nho nhỏ.



Anh Sáu đứng lên nhảy bay qua nhà anh, rồi ngồi nhìn mưa bắt đầu rơi lũm chũm trên mặt ao tù.



Một con nhái hay con gì không rõ, nhảy xuống nước lội róc rách đi về đâu không biết. Gió hú trong tiểu giáo đường, gió than vãn ở các nhà mồ. Xa xa tiếng động cơ xe nổ lên, nhắc nhở rằng cuộc sống ở bãi tha ma nầy thầm lặng quá!



Anh Sáu rút cây chĩa ba, lết ra tới trước mả mà ngồi. Anh cúi mặt xuống miếng đất đọng nước, mắt lom lom rình. Bỗng có tiếng sột soạt do con chồn khua lau sậy, nay đã chết khô rồi. Anh Sáu hồi hộp nghe tim anh đập thình thình trong lồng ngực anh. Lạ! Anh đã giết người, mà nhớ ra là anh đã không nghe mảy may sợ hãi. Cớ sao đêm nay ...



Kìa một cục đen đen thò ra khỏi sàn ván. Anh Sáu cầm chĩa ba mà nhắm rồi sực một cái, mũi chĩa đâm chúi xuống trúng ngay cổ con chồn. Chồn thét lên một tiếng kêu đau, kinh sợ, rồi thôi. Trong bãi tha ma hoang vắng, không một tiếng vang lặp lại tiếng kêu thương của con vật vừa bị bạn phản bội nầy.

Dân lưu manh vẫn thế. Họ cũng biết xúc cảm, nhưng chỉ xúc cảm vậy vậy thôi. Họ nhỏ trên máu con chồn vài giọt nước mắt rồi thịt nó liền mà không nghe nhờm răng.



Thế là đêm đó hai con chồn đói xơi một con chồn no.
Họ chỉ ân hận một vài giây thôi, vì dầu sao, người bạn xấu số ấy cũng chỉ là một con chồn. Ai dư nước mắt mà khóc thú vật cho lâu!
Trời cứ mưa, mưa như cầm chĩnh mà đổ, mưa như một oanh tạc cơ định về căn cứ, đổ dốc hết bao nhiêu bom còn sót lại trên tàu, mưa cho hết ráo nước để rồi khô hạn được trong sáu tháng dài, mưa đêm chưa phỉ lại mưa ngày, mưa cho đến xương kẻ dưới mồ chắc cũng lạnh thấu tủy khô.



Ăn được bữa cháo chồn, hồ ly nghe khỏe như chị đã đoán. Sáng hôm ấy chị ra đi, căn dặn anh Sáu ở nhà, chị sẽ có tiền, một món tiền khá to, đâu như năm trăm, do một anh tình nhơn hứa biếu và hẹn hôm ấy trao cho vì hôm trước là ngày lương.



Anh Sáu thích quá, muốn ôm lấy hồ ly mà hôn một cái. Nhưng con hồ ly dơ thấy mà bắt nôn, nên anh thôi. Độ lối chín giờ sáng, anh Sáu đang nằm ca sáu câu mùi mẫn:

Cảnh vị nhân sầu, xơ xác ngọn vi lau, nước triều mênh mông chảy ...

thì bỗng nghe tiếng tu huýt thổi hoen hoét ở cùng tứ phía, quanh nghĩa địa rồi giây lát sau con hồ ly nhảy như khỉ qua các nấm mồ, theo sau chị là hai người đàn ông còn trẻ.



- Trời ơi, anh Sáu kêu, mình đã dại, kể cho nó nghe duyên cớ trốn tránh của mình; nó bán mình mà ăn đây! Chồn ơi, hồn mi có thiêng chăng, về mà xem kẻ phản bội mi sắp bị trừng phạt đây.



Anh Sáu bó tay không chống cự. Anh nhìn hồ ly, không oán giận mà chỉ tội nghiệp thôi. Con hồ ly cái trốn cái nhìn của anh, ngồi day mặt vô vách lá mà đếm tiền.



Đêm nay, gió sao mà hú ghê rợn hơn đêm nào cả. Hồ ly giật nẩy mình, dáo dác nghe ngóng. Gì mà như anh Sáu ho bên ấy! Chị đánh diêm lên để thắp nến. Trời ơi, mới hôm qua đây, anh Sáu còn nằm bên đèn kể lại những bước phiêu lưu của anh! Hơi thở của anh, chị còn nghe như văng vẳng. Cái mặt xương của anh đậm nét lên dưới ánh đèn, như là còn ẩn hiện mơ hồ trên tấm mộ bia!

Trời ơi! Kéo cuộc đời nhơ nhớp nầy biết đến bao giờ mới thôi? Đã nhơ nhớp lại đê hèn, bước từ phản bội này qua phản bội khác cho đến một khi kia thì mình chỉ còn phản bội được chính mình.



Hồ ly rùng mình một cái, không phải vì lạnh, cũng không phải vì sợ ma, mà vì chị bỗng sợ hãi chính mình, sợ hãi con người đã vơi cạn hết chất người.
Chị ôm mặt khóc òa, rồi lẩm bẩm van vái lầm thầm:

- Trời Phật ơi, Chúa ơi, tha tội cho tôi, ngày mai tôi sẽ ra khỏi chốn nầy và ra khỏi vực đen của đời tôi nữa!




Chú Thích của BNL:

(1) Nơi đây yên nghỉ: Ông An-Phông Tô Ma Nguyễn Văn Nở, thất lộc năm 78 tuổi. Hãy cầu nguyện cho ông.
(2) Ý nầy của P.S. và X.V.



Lời bàn thêm của người tuyển:

"Thế là đêm đó hai con chồn đói xơi một con chồn no." Bữa tiệc ấn tượng đến rùng mình. Cái kết thúc của con "chồn no" ấy ta có thể đoán trước được. Nhưng cái kết thúc của con "cáo già" thì thực sự là một bất ngờ. Xin nghiêng mình bái phục cụ Bình Nguyên Lộc. Thế còn con hồ ly? Thì… cứ đợi đấy!

BÌNH NGUYÊN LộC

MỘT GÓC TƯ SẢN ĐỎ VIỆT NAM

Thành quả "đổi mới" của Việt Cộng:


Có lẽ cái tên Cường dollar (Cường đô la, Cường $)... không có gì xa lạ với chúng ta. Cường dollar sinh năm 1982 (Nhâm Tuất), tên thật là Nguyễn Quốc Cường- một tay đua có hạng, một dân chơi đẳng cấp và một công tử luôn có nhiều gái đẹp vây quanh...

Gia cảnh Cường dollar

Với hàng ngàn héc ta rừng đã phải ngã xuống trong những năm 80, bà Nguyễn Thị Như Loan (còn gọi là Loan Méng) - mẹ của Quốc Cường đã tạo nên một cơ ngơi đồ sộ, một gia sản khổng lồ. Thời đó, cùng với ông Đoàn Nguyên Đức (tức bầu Đức nổi tiếng cá độ bóng đá và đại gia bất động sản, cao su sau này), bà Loan là một trong hai chủ buôn gỗ lớn nhất ở tỉnh Gia Lai.

Bà Loan là người sở hữu phần vốn góp khá lớn tại CTCP Quốc Cường Gia Lai, Quốc Cường Đà Nẵng, ĐTXD Thủy điện Quốc Cường, Phát triển nhà Hưng Thịnh... Riêng CTCP Quốc Cường Gia Lai còn có các công ty trực thuộc là XNTD Quốc Cường (100%); CT TNHH DT&PT nhà Quốc Cường (90%) và các dự án liên kết khác như Sài Gòn Xanh (39%, hợp tác với BIDV), The Mansion - Nguyễn Văn Linh (50%, hợp tác với Khang Việt), Giai Việt (50%, hợp tác Hoàng Anh Gia Lai)... Chưa kể các dự án độc lập khác như Khu dân cư P7, Q8, TP. HCM; Khu 6B Nguyễn Tri Phương-Nguyễn Văn Linh; Văn Phòng Nguyễn Thị Minh Khai... Thời hoàng kim (đầu năm 2007), ước tính tài sản theo giá thị trường của bà Loan lên tới khoảng 1-2 tỷ USD do giá cổ phiếu và bất động sản tăng chóng mặt. Trong số nữ "doanh nhân" tài ba và có tài sản lớn nhất Việt Nam không kém cạh gì bà Thái Hương (Ngân hàng Bắc Á), bà Nguyễn Thị Nga (SeAbank), Bà Dương Thị Bạch Diệp (hay còn gọi là Diệp Bạch Dương)... Đến nay, tuy thị trường chứng khoán và bất động sản giảm sút mạnh nhưng tài sản của Bà Loan vẫn còn khá lớn... Một số công ty, bà Loan đã giao quyền điều hành cho "quý tử" của mình.

Trong một gia đình như thế, Quốc Cường đã được cưng chiều hết mực, ngay từ bé đã tỏ ra là một công tử lắm tiền, sẵn sàng ném đô la vô tội vạ cho những cuộc chơi. Với Quốc Cường, mọi khoản chi tiêu đều được cậu quy đổi thành USD, ngay từ năm 11 tuổi, giới trẻ Pleiku đã gán cho Cường 1 cái biệt danh mà ai nghe qua cũng phải "nể", đó là "Cường dollar".

Tuy vậy, ở một thành phố nhỏ bé như Pleiku thì muốn được phung phí tiền bạc để mua vui thì quả thật đó là một điều không dễ dàng cho một cậu bé 15 tuổi. Và từ đây, Cường dollar đã bắt đầu rong ruổi những thú vui chết người trên "yên xe" ở lứa tuổi vị thành niên. Được sự nuông chiều của mẹ, 16 tuổi Cường dollar đã sở hữu 1 chiếc mô tô Yamaha đắt tiền. Nhắc đến Cường dollar trong những cuộc đua xe ở Phố núi, A.V, một trong những bạn bè cùng trang lứa Cường dollar, cho biết: "Trong 1 lần đua xe, đối thủ của Cường xin rút lui vì hết tiền, ngay lúc đó Cường móc bóp rút ngay 1 tờ 100USD đưa cho đối thủ mượn không cần trả để cuộc chơi có thể tiếp tục". Chỉ bằng hành động như vậy, Cường dollar đã thể hiện sự ham mê tốc độ và khả năng "tiền bạc vô bờ bến" của mình.

Vào cấp 3, được gia đình "chạy", Cường dollar cũng tìm được vị trí trong lớp chuyên Toán, 1 lớp khá giỏi của Trường PTTH chuyên Hùng Vương Gia Lai, tuy nhiên Cường dollar luôn là 1 học sinh kém nhất lớp. Học ở trường tuy không bằng ai nhưng ra đường, Cường dollar vẫn là một tay chơi khó ai theo kịp ở phố núi nhỏ bé.

Dường như mỗi người có một phần số, nhiều khi không thể chống lại được. Đùng một cái, biến cố cuộc đời lái người ta theo một hướng khác. Ngay từ năm 17 tuổi, Cường dollar đã sớm mất cha... Không biết "Nhâm biến vi Vương" như thế nào nhưng sau đó, Cường dollar đã làm "vua phố núi. Sinh năm Nhâm Tuất, Cường dollar cũng hay để pupy trong xe.

Những ngày còn học lớp 12, Cường dollar thường cầm lái 1 chiếc xe Matiz đến trường và về nhà. Dĩ nhiên sẽ có một tài xế thường xuyên ngồi sát bên và kiêm luôn nhiệm vụ đem xe về nhà khi Cường dollar vào lớp, đánh xe đến trường lúc tan học để cậu qúy tử lái về nhà cách đấy chừng 500m.

Sau ba năm Trung học, Cường dollar được gia đình tìm cách đưa sang Mỹ du học. Nhưng với học lực "trung bình", sức khoẻ kém, cậu ta đã không vượt qua được các cuộc sát hạch. (nơi Cường OZ học tập) đã trở thành lựa chọn cho sự học của Cường dollar. Với việc đi về thường xuyên như "cơm bữa", Cường dollar đã chuyển hẳn vào Sài Gòn sống.

Du nhập lối sống Tây Phương, được sự chu cấp tuyệt đối của mẹ, cùng với máu mê tốc độ, Quốc Cường đã trở nên một tay chơi có hạng giữa Sài Gòn hoa lệ. Cùng với những chiếc xe hơi đắt tiền, những cuộc vui "trưởng giả", xa hoa, Quốc Cường đã gieo mình vào nhiều ''chuyến đua định mệnh" và đã nhiều lần bị công an giữ xe, bắt giam... nhưng vẫn không hề hấn gì..."

Rolls Royce, Ferrari, Lamborghini... những thương hiệu xa xỉ nhất thế giới đều hiện diện trong biệt thự của Cường dollar... Nói về số lượng xe của Cường dollar thì đố ai đếm được, chỉ biết rằng đối với dòng xe thể thao ưa thích là Lamborghini và Ferrari thì Cường đôla cũng đã sử dụng cả, trong đó có Lamborghini Gallardo SE, Lamborghini Gallardo, Ferrari 360 Spider, Ferrari F430, Ferrari F430 Spider...

Trong số các siêu xe của mình, không phải cái nào Cường dollar mới gắn mác "phố núi" của mình. Chính vì vậy khi chiếc Ferrari 430 Spider xuất hiện trên đường phố Sài Gòn ai ai cũng phải trầm trồ ngạc nhiên vì siêu xe mui trần tuyệt đẹp này lại có "hộ khẩu" Gia Lai - xe mang biển 81K 6789. Chiếc xe này mang biển: 6789 vừa là số tiến, vừa có nghĩa là "San bằng tất cả". Được chúng bạn khen nức lời, từ đây, Cường dollar bắt đầu quan tâm đến biển đẹp và số đẹp...

Trong số các siêu xe của mình, nhiều nhất và được sử dụng thường xuyên nhất chính là dòng xe thể thao danh tiếng là Lamborghini (mà dân chơi xe Việt Nam vẫn gọi là "bò"), tiếp đến là Ferrari ("ngựa")... Mỗi lần lăn bánh trên đường phố Sài Gòn và đi du lịch, ai ai cũng phải ngắm nhìn và trầm trồ...



Chuyện là thế này... Biển kiểm soát xe ô tô "tứ quý 8" (81k-8888) từng được Công an Gia Lai cấp cho chiếc xe Bentley Flying (màu xanh) của Cường dollar. Sau đó, Cường dollar đã bán xe Bentley và đem hồ sơ sang tên cho người sở hữu mới (ở Thành Hồ).

Xe siêu sang song hành cùng điện thoại siêu đắt GoldVish. Chiếc GoldVish Violent Numbers trong hình có vỏ bọc vàng và đính 190 viên kim cương trên bàn phím, giá trong khoảng 50 đến 60 ngàn USD!

chiếc GoldVish, thương hiệu điện thoại của Thụy Sĩ đẳng cấp hơn rất nhiều. Đúng là điện thoại dành cho các triệu phú (giá từ 24 ngànUS$)




Bằng dollar, Cường đã "phù phép" để Phòng CSGT Công an Gia Lai đã chuyển tên, ghi thu hồi biển số nhưng thực tế không thu biển mà cấp lại biển kiểm soát 81K-8888 cũ cho "đại gia" Nguyễn Quốc Cường để gắn lại trên chiếc xe mới tậu được loại Rolls-Royce màu trắng

Và khi CSGT đường bộ Công an Thành Hồ kiểm tra tạm giữ xe ô tô 81K-8888 của Nguyễn Quốc Cường thì vụ việc trên mới bị phanh phui. Trước đó, chiếc Rolls Royce của Cường dollar cũng được giới chơi xe cho rằng đã sử dụ biển giả "tứ quý 6"...

Năm nay chắc cũng không ngoại lệ, Cường dollar không thèm tham gia các Đại hội "rẻ rách" này. Thay vào đó, "đại gia" này vừa đánh tiếng với mấy "thiếu gia" khác tụ tập vào cuối năm nhân dịp một số bạn bè của anh về nước.


Chuyện tình Cường dollar và Nhị Hà (hai nàng Hà Tăng - Hà Hồ)

Không nói gì Cường dollar, chỉ cần có tiền và chút tiếng, việc qua đêm với các người mẫu, diễn viên... đã khá dễ dàng... Nhưng quả thực, mối tình sâu đậm và công khai của Cường dollar thì chỉ có thể là hai nàng Nhị Hà, đó là Tăng Thanh Hà và Hồ Ngọc Hà...

Chuyện kể ra thì dài, trước khi kể ra, xin mời các bạn ngó qua "ngôi nhà nhỏ" của Hồ Ngọc Hà ở quận 7, Tp. Hồ sau khi "cặp kè" với Cường dollar...
Tiếp đó là một không gian trà thất, với chiếc bàn thấp kiểu Nhật và những chiếc đệm êm ái xếp xung quanh. Những ngày có trăng, tha hồ bó gối ở trà thất mà ngắm nàng nguyệt trên bầu trời, lẫn... dưới đáy hồ. Đi thêm vài bước chân là một thác đá phủ rong xanh mướt nằm ở vị trí giếng trời. Không chỉ tạo cảm giác dễ chịu, thác nước còn có tác dụng làm mát không khí cho khu vực phòng ăn. Ngoài ra, phần hành lang suốt ba tầng đều được thiết kế thông thoáng, sàn được lợp bằng loại vật liệu tổng hợp giả gỗ. Bất cứ lúc nào muốn, chỉ cần kê bộ bàn ghế, dựng thêm chiếc dù che nắng là nữ chủ nhân cũng có thể biến những nơi này thành không gian uống cafe thư giãn, hoặc tổ chức tiệc ngoài trời

Nhưng có lẽ phải đến không gian riêng của Hồ Ngọc Hà mới thấy rõ nhất gu thẩm mỹ của cô trong trang trí nội thất. Gường ngủ rộng đơn giản và hiện đại với những đường thẳng, gấp khúc gãy gọn, hai chiếc bàn đầu giường cùng phong cách này. Sự hài hoà về màu sắc, kiểu dáng, chất liệu của những tủ ti vi, tủ đựng đồ trang sức, bàn trang điểm… mang lại phong cách hiện đại và sang trọng cho căn phòng.

Phòng tắm là nơi Hồ Ngọc Hà dành nhiều ưu ái nhất và cũng là nơi gây bất ngờ nhất, sàn phủ màu đen đầy cá tính, và thiết kế theo lối mở nối liền với không gian phòng ngủ. Nơi đây gần giống như một phòng spa thu nhỏ với phòng xông hơi cá nhân, chiếc bồn tắm cách điệu theo kiểu cổ điển màu trắng, tạo hiệu ứng tương phản với màu đen của sàn. Cửa sổ mở ra bên ngoài nhận ánh sáng tự nhiên vào bên trong, ngâm mình bên trong bồn tắm vào những sáng sớm cũng dễ có được cảm giác tắm với ánh sáng tràn trề của ngày mới.

Liền kề với phòng ngủ là phòng thay đồ, với chiếc tủ quần áo thiết kế kiểu hiện đại có sức chứa đến hàng trăm bộ quần áo và vô số các phụ kiện thời trang của người đẹp. Hồ Ngọc Hà là người thích sưu tầm giày, thế nên Hà Hồ đặt thiết kế những chiếc kệ giày dài ôm sát tường như một cách trưng bày bộ sưu tập.

Sunday, February 8, 2009

THI VŨ * THƠ THIỀN

Thi Vũ


Ngày Xuân đọc thơ Thiền




Thực ra không có một dòng thơ riêng biệt gọi là thơ Thiền. Nhưng có thể khẳng định bài thơ nào kêu gọi tới chữ thiền, sử dụng từ thiền sư đều không phải thơ thiền, ngoài sự cố công buột kết, tấn phong.



Xưa nay người ta thường liệt các bài thơ do các vị sư trước tác là thơ thiền. Sư được hiểu như các nhà tu Phật giáo, cạo đầu, mặc áo già, xa lánh trần tục bon chen. Theo hướng đó, thơ thiền nhan nhản các hình ảnh đơn điệu của trúc, suối, bóng sáng tinh khôi, chim hạc bay tà tà nơi cõi xuất thế gian. Tạo hàm oan cho thơ thiền.



Từ 1963 lại đây, có lớp người quay sang làm thơ thiền. Họ để tóc, mặc áo veste, quần jean. Thiền không xuất thế nữa. Thiền nhập thế. Nhập vào quán rượu, la cà từ hộp đêm này tới quán cóc kia. Nhậu la de, lăn lộn trên thân thể đàn bà. Quằn quại bằng tư duy trong cuộc sống khá an nhàn, sung mãn. Nếu còn mang hình thái sư, thì sư biết đánh đàn piano, cắm hoa hồng, vung tay viết chữ thảo hay tương tư em. Từ đó họ rót xuống những bài thơ khi khinh bạc, khi cao cả, oai phong, khi lãng mạn anh em - nhưng rất thiền. Người làm thơ ốp bóng vào hình ảnh thời thượng thiền sư. Khác chi những năm 1940, người làm thơ là tráng sĩ. Những năm xã hội chủ nghĩa, người làm thơ là liệt sĩ, viên chức bộ công an, nếu không là công nhân nấu thép (Nay ở trong thơ nên có thép – “Bác”). Thêm một hàm oan khác. Cho thơ thiền.



Thực ra không có dòng thơ riêng biệt nào gọi là thơ Thiền. Chỉ có những tấm lòng thiền đọc thơ. Cho nên phải có một tấm lòng thiền, thơ thiền mới xuất hiện.



Thiền là sự phá vỡ u tâm tù ngục, chung hòa vào thực tại đời sống vốn siêu việt hết thảy ý niệm và danh từ[1]. Đặc tính của thiền là thích hợp, đặc sắc của thiền là linh hoạt. Chấm dứt thác loạn trong ý nghĩ, trong tâm tưởng và ngôn ngữ, thơ thiền tuôn như khe suối mát giữa lá rừng và chiều nắng, như lời nói ôn tồn giữa chợ búa tranh đua. Phá mở mọi xiềng xích : tự do vô hạn chính là thiền. Cái « tôi » vỡ ra, căng lên thành thế giới diệu hữu, thành khoảng không lồng lộng vũ trụ. Cái « tôi » dài thành trăm tay sờ mó những tương quan nó với cái khác, kẻ khác. Liên hệ tương duyên lập thành hợp thể vui hòa, an lạc. Ở đó, nó tự do.



Thiếu hiểu biết căn bản về lý sống đạo Phật và thiền, cái nhìn bị méo lệch, phân đôi thành xuất thế và nhập thế khi đánh giá các bài thơ tự gọi là thơ thiền. Thực tại vốn không phân hai. Bị phân hai vì ý niệm đánh giá. Nên cái-ta-nghĩ với cái-ta-được-cảm-nhận khác nhau dị kỳ, ly lìa thực tại tối hậu. Một hôm Tô Đông Pha, thi hào đời Tống, đọc hai câu thơ của Vương An Thạch :



Minh nguyệt đương không khiếu

Hoàng khuyển ngọa hoa tâm

nghĩa là :

Minh Nguyệt kêu giữa trời

Hoàng khuyển nằm trong hoa



Tô Đông Pha thấy hay vì hình ảnh và âm điệu, nhưng cho là chối nghĩa bèn sửa lại :



Minh Nguyệt đương không chiếu

Hoàng khuyển ngọa hoa âm

nghĩa là :

Trăng sáng soi giữa trời

Chó vàng dưới bóng hoa



Thơ vẫn hay nhưng thường, không độc đáo. Vương An Thạch bực nhưng không nói. Vương phái Tô Đông Pha, là quan đại phu, đi sứ Hoàng Châu. Tới nơi, Tô mới biết ở đây có loài chim chỉ hót khi trăng lên, và một loài sâu ưa nằm giữa lòng hoa. Người địa phương gọi là chim minh nguyệt và sâu hoàng khuyển.



Sau bài học rút từ thực tại không hai ấy, Tô Đông Pha bẻ gãy sợi xích xiềng cố tín và ngu muội. Ông phơi phới sống cõi thơ tuyệt diễm. Cõi thơ ấy cũng là cuộc đời ông sống. Phơi phới và phiêu nhiên. Phải chăng cuộc sống mới đã lộ rõ vào bài thơ Lô sơn của ông ? Thơ man mác như nhiên, thâm trầm ý vị của kẻ đã chứng và đã ngộ :



Lô sơn yên tỏa Chiết giang triều

Vị đáo sanh bình hận bất tiêu

Đáo đắc hoàn lai vô biệt sự

Lô sơn yên tỏa Chiết giang triều

Trúc Thiên dịch :

Khói ngút non Lô sóng Chiết giang

Khi chưa đến đó luống mơ màng

Đến rồi hóa vẫn không gì khác

Khói ngút non Lô sóng Chiết giang



Bài thơ bốn câu, mà hai câu đã lập lại nơi câu mở đầu và câu kết : Lô sơn yên tỏa Chiết giang triều. Tuy lập ngữ nhưng không lập ý. Bởi chưng con người ở câu một khác với con người ở câu bốn qua quá trình thực chứng. Con người hạ sinh nơi câu một hóa sinh sang câu bốn thành niềm thong dong, phiếu diễu, chủ ngự cõi phù sinh. Núi không còn danh thốt lên khi mắt va chạm tảng đất sững dựng che trời. Núi lột kéo tấm màn che mắt. Mắt thấy điều trước kia mình chỉ biết nhìn. Hơn thế, núi cũng biết nhìn bằng hiện hữu mình trên bình nguyên trải hút cõi nhân sinh ra tới những tinh hà.



Giảng bài thơ Tô Đông Pha tưởng không gì bằng lời tự thuật của sư Thanh Nguyên Duy Tín viết trong Truyền đăng lục, quyển 22 : “Sãi tôi ba mươi năm trước khi chưa học Thiền, thấy núi là núi, thấy nước là nước. Sau nhân theo học bậc thiện tri thức chỉ cho chỗ vào, nên thấy núi chẳng phải núi, thấy nước chẳng phải nước. Rồi nay thể nhập chốn yên vui tịch tĩnh, thấy núi chỉ là núi, thấy nước chỉ là nước”. Cùng một sự vật, nhưng qua ba tâm cảnh đi từ mê muội, giác hóa đến giác ngộ nên cái bóng của sự vật được hiển lộ thành hình sự vật.



Tưởng như lẩm cẩm, nhưng là diễn trình chặng đường tri thức hay đạo tâm phải trải qua hầu gạt bỏ cuộc đời người ngợm. Mọi vĩ nhân trên mặt đất đều tôi luyện, thăng hoa cuộc đời như thế. Khổng Tử từng tâm sự : “Ta mười lăm tuổi để chí vào sự học, ba mươi tuổi thì trụ vững, bốn mươi thì hết ngờ, năm mươi biết mạng trời, sáu mươi nghe thuận tai, bảy mươi thì tùy lòng muốn mà vẫn không ra ngoài phép tắc”.



Quá trình chứng ngộ cần 70 năm để đạt cái tâm thiền. Nhưng 70 là con số. Không phải khuôn phép cố định. Có người sống trăm năm vẫn như con đỉa trong dĩa máu. Có người vài mươi tuổi đã có thể “tùy lòng muốn mà vẫn không ra ngoài phép tắc” vũ trụ. Bay như diều trên gió. Lội như hạt nước giữa lòng sông.



Đời làm chi có hai chuyện xuất thế, nhập thế ? Xuất về đâu ? Nhập vào đâu ? Sự sống âm ỉ, cường tráng, dữ dội, cuốn chìm hay nâng đỡ những tế bào nhân sinh. Cuốn chìm những tuổi mười lăm (dù đã bảy mươi) kênh kiệu, thác loạn, mê muội. Hoặc nâng đỡ những tuổi bảy-mươi-phi-thời an nhiên trên chốn gập ghềnh.



Xuất thế có chăng chỉ là thoát ly khỏi thế giới thác loạn, tranh chấp, vị kỷ, mê muội, vong thân. Xuất như thế là đã hào hùng, trang nghiêm nhập thế. Nên kẻ mang tâm thiền không xuất, không nhập, chẳng bận tâm sinh tử. Nhà sư tráng sĩ có tâm thiền đời Trần là Tuệ Trung Thượng sĩ trả lời bằng thơ khi có người hỏi lẽ sống chết :



Trường không túng sử song phi cố

Cự hải hà phong nhứt điểm âu

Thích Mật Thể dịch :

Ngại gì bọt nước sôi ngoài bể

Phỏng có vành xe liệng giữa trời



Hình ảnh, tứ thơ bạo và mới, vừa siêu thực vừa hiện thực. Vừa tỉ giảo, vừa nhận thức bằng thi tính. Sống chết không quan ngại, thì thịnh suy trong đời tỉ như kẻ làm vườn hái trái chín, trái ung. Chẳng áy náy nên thảnh thơi giữa chốn ba đào :



Thân như điện ảnh hữu hoàn vô

Vạn mộc xuân vinh thu hựu khô

Nhậm vận thịnh suy vô bố úy

Thịnh suy như lộ thảo đầu phô

Vạn Hạnh (thời Lý)

nghĩa là :

Thân như bóng chớp, có rồi không

Tới xuân cây trổ, sang thu rụng hồng

Nhác trông suy thịnh, lòng không sợ

Đầu cành, suy thịnh giọt như sương



Nhìn và đã thấy. Chất thơ ngào trộn tư duy. Cảnh thơ thành lý sống. Bài thơ thành món quà truyền tâm. Miêu tả thân xác như ánh, như chớp, mong manh thoáng hiện nhưng mãnh liệt trường tồn. Giữ lại gì nơi đôi mắt ngó vào không gian thăm thẳm mịt mù ? Nếu không là nét sấm chớp rạng ngời nơi nhúm nhíu khắc giây khiến thẫn thờ trời đất ? Mong manh mà trường cửu. Có đó rồi không đó. Không chẳng mang nghĩa hết, dứt. Không cái vừa có cho cái có được trọn vẹn trong cái không-tiêu-tán. Như cỏ cây mướt lục vào xuân, dù đã, hay sẽ, héo khô nơi chặng đường thu chớm. Những cái có, không, thịnh, suy, khác chi ngọn cỏ chòm cây nơi trò trốn bắt giữa hai mốc thu xuân ? Lòng không sợ hãi trước mọi bạo tàn, phụ bạc. Khi biết vòng tròn hương rực lửa quay trong đêm chỉ từ một đóm hương lúc tay quay ngừng lại. Sương cứ rơi đều đầu ngọn cỏ mỗi sáng, dù thất tình ta buồn hay vui. Ngở sương mất đi trong lòng đất, ai ngờ đã cất tự trời cao chờ rơi khi đêm tới.



Thơ dùng nhạc để chuyển lời. Dùng vần làm dây xuyên. Dùng hình ảnh bắt mắt. Dùng tình cảm níu tình. Thơ vẽ hình bắt bóng. Tác dựng suy tư làm xương sống cho hình hài. Thơ vạch đường chỉ nẻo. Thơ nắn nụ cười phơi phới trên môi ngôn ngữ.



Người có tâm thiền làm thơ là sống cái tự do trước những điều bức tử. Không rúng động trước thịnh suy, sinh tử. Bởi vậy bệnh hoạn khuấy phiền thân xác kia chẳng khiến lòng trăn trở, âu lo. Nhà thơ thiền Mãn Giác đời Lý có bài thơ nhắn gửi mọi người nhân lâm bệnh - Cáo tật thị chúng. Bài này nhiều người thuộc và thường được nhắc nhở, duy ít người chú ý mối vận hành ý tứ :



Xuân khứ bách hoa lạc

Xuân đáo bách hoa khai

Sự trục nhãn tiền quá

Lão tòng đầu thượng lai

Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận

Đình tiền tạc dạ nhất chi mai

Ngô Tất Tố dịch :

Xuân trỗi trăm hoa rụng

Xuân tới trăm hoa cười

Trước mắt việc đi mãi

Trên đầu già đến rồi

Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết

Đêm qua sân trước một cành mai



Người đọc thường khen tính tích cực và lạc quan bài thơ của người nhuốm bệnh. Thế nhưng thơ đâu là bản báo cáo, trình bày quan điểm, lập trường ? Thơ không là sự nói lại. Thơ là sức sống bung từ người. Nhân việc mình đau mà báo với mọi người - Cáo tật thị chứng - nhưng thơ không rơi vào thể thuật hoài biểu diễn cái ta rất chi trọng thể. Tuy vẫn là cái ta khi ý thức còn trong trạng thái vong thức. Tả xuân và hoa, nhưng không là thơ sơn thủy nhắm riêng việc tả cảnh. Xuân và hoa ở đây là bước đi của thời gian trong không gian. Việc đời và người tả ở đây là xê dịch viễn hành của vô thường - cái không cố định. Bài thơ chấm dứt bằng nhận định làm con người thảng thốt trước mỗi đoạn trường : cái mình nhìn không là cái thấy. Dù cái thấy vẫn ở đó, như đóa mai kia nở sớm hay nở muộn nơi chốn chẳng hề chờ.



Suốt bài thơ sáu câu, nhịp hóa thân tăng trưởng vốn trí tuệ, từ thung lũng thường tục lên ngọn đỉnh rạng ngời. Thơ đưa nhạc và tình về với trí tuệ. Thơ thoát ly cảnh sống dung tục, hiển mình vào thực tại tối hậu, ở đó người bật mình sống dậy. Hết thụy miên. Hết mớ gọi. Thôi biệt ly.



Xuân khứ bách hoa lạc là nếp đi của một thực tại thấy mò qua bóng ảnh dung tục. Lòng ta có buồn thương chăng ? Xuân đáo bách hoa khai là cái đến của mùa màng nơi thực tại trầm luân. Lòng ta có vui rộn lên chăng ? Buồn hay vui chúng ta đều bị giới hạn trong không gian như một thực tại vô thường. Ý nghĩa của Sự trục nhãn tiền quá. Việc đời thoáng qua với bao điều bất như ý, ở đó thời gian chẳng để ta yên. Thời gian liên lỉ chất vấn như vị giám khảo, rồi đánh lên trán ta từng luống nhăn, bôi vào tóc từng nét phấn. Già, chết chợt hiện ra : Lão tòng đầu thượng lai.

Ta bi quan, hốt hoảng, ta cay đắng ngậm ngùi ? Bao là dấu hỏi đẩy ta vào đời như tống xuống địa ngục, xui ta hạ thủ theo cách thế giận đời. Nhưng người thơ có tâm thiền, như Mãn Giác, thì không. Ông đã có lời đáp tựa khúc hoan ca :

Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận

Đình tiền tạc dạ nhất chi mai !



Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết. Đêm qua sân trước một cành mai. Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận là nếp đi của một thực tại. Thực tại ở đây là thực tại tối hậu. Và Đình tiền tạc dạ nhất chi mai là cái đến thực tại, thực tại ở vị trí uyên nguyên. Hết là thực tại phiến diện nơi cõi trầm luân.



Đến hay đi đều là động tác. Khác ở hành trình. Đến hay đi trên hành trình vô minh, mê muội. Hay đến, đi trên quá trình an nhiên, giải thoát ? Nô lệ, tự do từ đó hiển ra. Kẻ tự do sống không mô típ. Mọi mô típ đều ràng buộc. Kẻ tự do sống bằng sáng tạo. Người nô lệ sống mòn theo khuôn. Hai câu thơ của nhà thơ có tâm thiền Quảng Nghiêm ở thế kỷ XII đời Lý gợi lên ý đó :



Nam nhi tự hữu xung thiên khí

Hưu hướng Như Lai hành xứ hành

Ngô Tất Tố dịch :

Tài trai có chí xông trời thẳm

Dẫm vết Như Lai uổng nhọc mình



Không nên hiểu theo nghĩa đen thường tục để gán cho nhà thơ mang tư tưởng hoài nghi hay phủ nhận đạo Phật hoặc chống báng đức Phật - Như Lai. Hào khí dũng mãnh kẻ trượng phu kiệt hiệt, người phá chấp siêu quần mới hiểu ý thơ Quảng Nghiêm. Còn yêu đương thần tượng, khuôn phò đảng kỷ, lý luận theo chỉ thị… khó nắm bắt sức sống vỡ bờ nơi dòng thiền vô biên phật giáo : khai phóng, sáng tạo và như thật.



Bao lâu còn cột dính, bấy lâu còn nô lệ. Chân sau theo vết trước dành cho việc đi săn hay loài cừu. Con đường đâu phải dấu mòn ? Con đường là chân bước và đích đến. Mỗi người làm chuyện mình theo cách mình để giải thoát mình. Chính là giải thoát, chứ không là cách thế. Bởi vậy đâu cần theo vết Như Lai như trong thơ Quảng Nghiêm. Ý thơ này chống cố tín, cuồng tín, giáo điều, chống tinh thần nô lệ. Vũ khí phá chấp của nguyên lý sống Phật giáo.



Thiền vượt mọi giả danh để sống thực. Mắt quay vào đâu sự vật được soi sáng, tình cảm được trân ái. Thơ thiền không chỉ là kệ truyền pháp hay dòng thơ đạo lý. Thơ thiền bát ngát lung linh qua mọi sinh hoạt theo tấm lòng thiền rung cảm.



Lê Qúy Đôn đọc thơ Huyền Quang, vị tổ thứ ba của dòng thiền Trúc lâm Yên tử, phái thiền thứ ba của Việt Nam , chê rằng “hình như không phải khẩu khí của thiền sư” (Thiền dật, Kiến văn tiểu lục). Nhà phê bình Lý Tử Tấn, đời Lê, đọc các bài Xuân nhật tức sự của Huyền Quang, Tảo mai, Xuân cảnh, Nhị nguyệt thập nhất dạ của vua Trần Nhân Tông, vị tổ khai sáng dòng thiền Việt Nam, Trúc Lâm Yên tử, cũng phê bình tương tự : Thi tuy giai phi tăng gia ngữ (thơ tuy hay nhưng không còn khẩu khí nhà sư).



Sao vậy ? Có lẽ người chưa sống thiền thích phân biệt. Đọc thơ, hay làm thơ, họ nhắm vào đích, vào lý tưởng, đạo đức, luân lý cố hữu làm chuẩn. Họ không nhìn sự vật như sự vật trong hiện tiền trước mắt. Đôi mắt và tâm tư họ bị nghĩa lý cố định thui chột sức sáng tạo. Cái thấy bị mù lúc trông nhìn. Không thấy, họ đem tâm so sánh nên phân hai thực tại, xa rời và cách ly khỏi thực tại. Ai có thể chỉ bộ phận nào đẹp trên một Người Đẹp ? Cắt bộ phận ấy ra còn chăng cái đẹp ? Hóa ra đẹp là cái toàn thể tương liên. Người làm thơ thiền diễn thơ cái hiện tại, cái cảm nhận, cái thấy. Họ không dại đem sự kiện nhất thời đang chuyển biến ấy đánh giá hay so sánh với giáo lý hầu đưa tới kết luận mô phạm. Đây là chỗ khác giữa thơ của người có tâm thiền với thơ một ông giáo học. Cái thoáng chớp, cái đang đi, cái tại thế ấy đã là cái vĩnh hằng trong thơ, không bắt gặp lại lần hai. Đòi hỏi hay ước mơ cố tín chỉ là ảo giác. Đa số các nhà Nho xưa và nhà Mác-xít nay đều bị tha hóa khi làm thơ.



Ta thử đọc bài Xuân nhật tức sự của Huyền Quang mà hai nhà phê bình Lê Quý Đôn và Lý Tử Tấn phê phán trên kia :



Nhị bát giai nhân thích tú trì

Tử kinh hoa hạ chuyển hoàng ly

Khả lân vô hạn thương xuân ý

Tận tại đình châm bất ngữ thì

nghĩa là :

Giai nhân mười sáu ngồi thêu gấm

Hoa tử kinh bừng rộn tiếng oanh

Đáng yêu vô hạn thương xuân ý

Khi lặng thinh ngừng đưa mũi kim



Hai nhà phê bình chê thiếu “khẩu khí thiền sư” vì tả chuyện giai nhân ? Tả hoa, tả bướm, núi, suối, mùa màng, tiên, bụt… thì được. Động tới đàn bà là… Là gì ? Sao đàn ông hồ thỉ, phóng khoáng, bay bướm, trượng phu, anh hùng, liệt sĩ… bao nhiêu, lại khe khắt bấy nhiêu khi nói chuyện đàn bà ? Một hành xử lạ lùng đối với phụ nữ - mẹ của thế gian. Khổng giáo chăng ? Mặc cảm tội lỗi nơi vườn địa đàng chăng ? Dù gì thì gì, tính bình đẳng đã mất khi nhìn sự vật. Huống chi giai nhân trong bài thơ chỉ là hình ảnh mà thất tình chưa va chạm !



Đâu là chỗ “khẩu khí thiền sư” mất đi ở bài thơ trên ? Chiếc máy ảnh có khẩu khí chăng ? Máy rà quay và thu ghi. Người thi sĩ, ngoài cái nhìn và sự thu ghi còn thở phà chất sống vào sự vật khiến lung linh hơn cảnh thật. Điểm quan yếu của bài thơ không chỉ là giai nhân, mà cái người thơ thấy được nụ cười giữa sấm chớp, sự lặng thinh giữa trống chiêng. Hoa tử kinh rộ nở, hương sắc bồn chồn khiến hoàng oanh rộn rã líu lo. Lúc đó xuân đến. Người đẹp dừng kim, tác động trọng đại giữa hai thời biến dịch, lúc giao mùa, khi mê chuyển sang ngộ. Đón xuân ý bao la, vô hạn trên bến không-thời. Một bong bóng nước vừa nổ, òa vào hư không xanh. Tan biến nhưng cũng là giải thoát. Lột tả cảnh ngộ này chỉ biết cậy nhờ vô ngôn. Dù vô ngôn tập đại thành muôn nghìn xướng ngôn trước đó - trái chín sau những mùa hoa kết tụ.



Ý móng dậy từ cảnh xuân. Ý đem người về đâu ? Về mộng tưởng, vọng tưởng, ảo tưởng hay biến hóa vào chốn không lời : Vô ngôn, để sự vật tự nhiên biểu hiện ? Giai nhân, hoa tử kinh, tiếng oanh hót là những bóng hình xuân, tức ý xuân dậy ở câu ba. Nhưng rồi mọi khái niệm xả bỏ nơi vô ngôn ở câu bốn. Vô ngôn là tiếng nói của tư tưởng, thể hiện trong thơ bằng mũi kim ngừng, bằng làn môi không nói. Cùng một sự xuân, mà hoa khoe sắc, chim líu lo, nhưng giai nhân lại im môi. Đây là chỗ diệu kỳ của thơ.



Tuy nhiên điều cần đính chính là bài thơ trên không phải của sư Huyền Quang, đệ tam tổ dòng thiền Trúc Lâm của Việt Nam . Dù được nhà bác học Lê Quý Đôn và nhà phê bình Lý Tử Tấn đời Lê, hay bộ Việt Âm thi tập của Phan Phu Tiên nhắc tới như thơ của sư Huyền Quang. Thực tế bài trên là của thiền sư Ảo Đường Trung Nhân trước tác, người Trung quốc ở đời Tống. Bài thơ này được học trò của thiền sư là thiền sư Lôi Am Chính Thọ ghi lại trong bộ Gia Thái Phổ Đăng lục. Nhân một hôm thượng đường nói về con chó có Phật tính hay không mà Ảo Đường Trung Nhân phát ra bài thơ ghi dưới tên “Vô Đề”, chứ không phải là “Xuân Nhật tức sự”.



Phải chăng sư Huyền Quang nhắc tới bài thơ Vô Đề, trước tác bên Tàu một trăm năm trước, qua những lần thuyết pháp, giảng thiền, nên sau này đệ tử sao chép tưởng là thơ của thầy mình. Rồi văn học sử Việt Nam cứ lầm lẫn chép theo.



Nhưng đây chỉ là vấn đề xuất xứ văn bản. Chứ đi vào ý thơ, thì Huyền Quang hay Ảo Đường Trung Nhân, thơ vẫn là thơ của người có tâm thiền.



Nhờ có tâm thiền nên không phân biệt, trân trọng và bình đẳng với mọi sự mọi vật. Đa số thơ Việt Nam thời trung đại thường vắng bóng người phụ nữ. Bài trên đã tưởng là của sư Huyền Quang để khẳng định sự bình đẳng giới tính. Song không vì vậy mà thơ Lý Trần thiếu đi. Người thơ có tâm thiền như vua Trần Nhân Tông, cũng là nhà sư và Tổ thứ nhất của dòng thiền Trúc Lâm, không quên thân phận người phụ nữ trong bài “Khuê oán” :



Thụy khởi câu liêm khán trụy hồng

Hoàng ly bất ngữ oán đông phong

Vô đoan lạc nhật tây lâu ngoại

Hoa ảnh chi đầu tận hướng đông

nghĩa là :

Thức mình cuốn cửa ngắm cành hồng

Biếng hót oanh buồn oán gió đông

Lầu tây chiều xuống buông hờ hững

Bóng hoa cành ngọn lả phương hồng



Nỗi oán hận buồn thương của người ở phòng khuê thật man mác. Những phi tần không được vua sủng ái. Họ sống bằng nỗi trông chờ như bóng hoa đầu cành hướng phía mặt trời. Thơ bật lên nỗi oán, mà cũng là mối bi thương liên đới của người làm thơ. Nếu chưa tri kỷ, cũng đã tương liên với nỗi khổ con người và là người phụ nữ.



Bao lâu còn những tấm lòng thiền, thơ thiền còn chan chứa. Thơ thiền không giới hạn, trùng trùng như hoa xuân, như rừng lá, như sóng dội. Ta hãy đọc thơ trong cái toàn thể, qua niềm gợi hứng, giữa các mối tương liên. Đừng lo lý giải, tách bạch nghĩa ý. Ta hiểu gì cái đẹp một màu lá, đóa hoa. Ta hiểu gì nét mặt một con người.



Đọc thơ thiền như kẻ vào rừng phong lan. Lúc về quần áo đẫm hương, người lâng lâng, lòng thênh thái. Cần chi tách bạch một làn hương, hái hoa thành bó. Khiến người có tâm thiền như sư Huyền Quang cười ta từ bảy thế kỷ trước :



Kham tiếu bất minh hoa diệu xứ

Mãn đầu tùy đáo tháp qui lai

nghĩa là :

Cười ai không rõ hoa mầu nhiệm

Hái giắt đầy đầu trở lại nhà.



Những gì ngắt đi từ sự sống, sự sống sẽ mất.



Thi Vũ

Paris, 1.1.1988,

bổ chính Mồng Một Tết Kỷ Sửu 2009


[1] Ngôn ngữ đạo đoạn tâm hành xứ diệt.



Thi Vũ là bút hiệu của nhà tranh đấu Nhân Quyền Võ Văn Ái. Ông chủ trương tạp chí Quê Mẹ ở Paris từ năm 1977 đến nay



http://www.gio-o.com/ThiVu.html



© gio-o.com 2009

Sunday, February 8, 2009

TRẦN BÌNH NAM * PRINCE

Prince nhớ bạn


Trần Văn Sơn



Prince sinh tại vùng ngoại ô Philadelphia năm nay chừng 9 tuổi đời.



Thế giới xưa nay biết bao nhiêu chuyện về chó được lưu truyền, nhất là ở Tây phương. Chó chết theo chủ, chó hy sinh cứu chủ, chó hiểu tiếng người, chó được huấn luyện săn sóc người tàn tật, chó tham gia trận mạc bên cạnh chủ … Người Tây phương đặc biệt cưng chó.



Câu chuyện tôi sắp kể với quý vị là tình bạn của chú Prince, một tình cảm kín đáo tôi nhận được một cách bất ngờ. Bất ngờ, vì tôi là người vốn không thích và chưa hề nuôi chó. Và tôi chỉ là một người bạn thoáng qua cuộc đời của Prince.



Hồi còn nhỏ, nói cho rõ là cách đây 70 năm, lúc tôi chừng 5 hay 6 tuổi ba mẹ tôi có nuôi một con chó mực. Một mầu đen tuyền từ đầu đến đuôi trông rất mát mắt. Thời đó người Việt Nam nuôi chó để giữ nhà và giúp vệ sinh nhà cửa là chính. Chó thường được huấn luyện sủa, cắn chứ không phải để cho chủ nhà hay các em nhỏ - như tôi cuối thập niên 1930- bồng bế âu yếm. Không quen được chủ nhà săn sóc nuông chiều, chú mực nhà tôi không thích ai vuốt ve mình. Chạm đến mình, nó tưởng đánh đuổi nó và sẵn sàng chống lại. Nhưng chú mực của ba má tôi làm nhiệm vụ giữ nhà rất tốt. Người lạ vào nhà nó sủa vang, nhảy chồm lên dọa nạt cho đến khi chính ba, mẹ hay anh chị lớn của tôi bảo mới thôi. Tôi nhỏ nó không sợ. Và không bao giờ cho phép tôi chạm đến mình nó.



Một hôm tôi nghịch kéo đuôi nó. Đau, nó gầm gừ quay lại ngoáp mồm định cắn làm tôi phải một buổi hoảng hồn. Từ đó tôi tránh xa nó mặc dù ở cùng một nhà sớm hôm vẫn thấy nhau và tôi trở nên có ác cảm với chó. Lớn lên tôi chưa từng dám vuốt ve một chú chó nào dù nhỏ hay lớn, bề ngoài hiền hay dữ … cho đến khi tôi gặp chú Prince.



Từ California, năm 1995 tôi sang Philadelphia mở một văn phòng dịch vụ Di Trú và Bảo lãnh. Một người bạn của tôi, Mary, cũng có một văn phòng dịch vụ ở đó.






Mary là người yêu thương gia súc, nhất là chó.



Một hôm Mary nhờ tôi lái xe ra vùng ngoại ô Philadelphia để bắt một chú chó con cô vừa đặt mua qua điện thoại.



Đường xa, sau hai giờ lái xe ra vùng ngoại ô, chúng tôi đến trang trại của bà Timonov. Bà Timonov gốc Nga, bố mẹ chạy nạn thời khủng bố của Stalin sang Mỹ và sinh bà ở Pennsylvania. Bà là con gái út. Bà nối nghiệp bố mẹ nuôi chó giống để bán. Bà không làm ăn lớn, chỉ nuôi chừng năm sáu cặp giống đặc biệt, và lưu giữ hồ sơ đầy đủ. Hồ sơ gồm dòng giống của bố mẹ, giấy khai sinh, lịch trình chủng ngừa, nhỏ mắt … Đến trại bà – nói là trại, thật ra chỉ là ngôi nhà có một phòng khách và sân khá rộng, bày đầy thùng giấy và thùng nhựa làm chuồng cho các cô chú mới sinh. Những con chó lớn hơn chạy tung tăng chơi giỡn với nhau.



Bước vào phòng khách mùi chó phảng phất, không hôi hám lắm nhưng cũng không có gì thú vị. Mary nói chuyện với bà Timonov, chọn một chú mới sinh chừng hai tuần lễ. Lông nó mịn màn, trắng như tuyết, lưng điểm đốm đen, viền đen phủ nhẹ đôi mắt và một nửa đôi tai trông thật xinh. Bà Timonov bế nó ra khỏi một cái chuồng bằng nhựa trắng. Cảm thấy sắp phải xa anh chị và bạn bè nó trườn lại muốn trở vào chuồng. Mary nhận nó từ tay bà Timonov và bằng một lối bày tỏ cảm tình chỉ có nó hiểu bỗng nhiên nó êm ru trên đôi cánh tay của Mary. Nó liếm vào cổ tay trần của Mary ra chiều thân thiện và chiếm đoạt ngay được cảm tình và sự trìu mến của Mary. Bà Timonov lục trong một chiếc tủ đặt trong phòng khách lấy ra xấp hồ sơ lý lịch của chú bé.



Nghề nuôi chó giống để bán đòi hỏi nhiều thủ tục. Mỗi chú hay mỗi cô chó đều phải có giấy tờ lý lịch. Và như các hoàng đế ngày xưa sự chung đụng giữa một chú nam và một cô nữ đều được theo dõi và ghi chép để khi một cô có bầu bà Timonov biết rõ đàn con sắp sinh ra thuộc dòng tộc nào và bố chúng là ai. Khi sinh ra mỗi chú hay cô đều có giấy khai sinh ghi giống của bố mẹ (khác với người, khai sinh của các cô chú hoàng tôn công chúa này không có tên của bố mẹ), và hồ sơ chủng thuốc ngừa bệnh.



Giấy khai sinh của chú bé ghi sinh ngày 15/6/2000 thuộc giống Chin, một giống chó Nhật thông minh, ít bệnh và dễ nuôi. Mary hài lòng mọi chi tiết và đồng ý với giá 500 mỹ kim. Bà Timonov nhỏ mắt và chích thuốc lần cuối cho chú bé, đặt chú vào một thùng lót giấy, giao xấp giấy tờ lý lịch cho Mary.



Trên đường về chú nhỏ nằm trong hộp đặt nơi ghế sau cảm thấy cô đơn hay chưa quen với sự di chuyển kêu ăng ẳng làm cho Mary rất sốt ruột.



Text Box: Prince, Coco và TigerMary đặt tên cho chú nhỏ là Prince – hoàng tử nhỏ - Một tuần sau Mary mang về cho Prince một cô bạn đặt tên là Coco cùng giống, lông trắng điểm đen. Prince và Coco chơi đùa với nhau như hai trẻ nhỏ và khoảng một năm sau Coco có bầu. Mấy tháng sau Coco sinh 5 chú con, trai có gái có mình trắng tuyết điểm đốm đen như bố mẹ, mỗi chú mỗi cô một kiểu như một bầy công tử và công chúa trông rất đẹp mắt. Mary chia cho bạn bè 4 con và giữ lại một chú, đặt tên là Tiger. Tiger mạnh nhất trong đám anh chị em. Đặc điểm của Tiger là ngoài một đốm đen lớn trên lưng và tai vá đen trắng, đôi mắt được phủ một viền đen thật đậm trông như một nghệ sĩ đa tình.



Bộ ba Prince, Coco và Tiger sống với nhau bình đẳng và tỏ ra rất yêu thương nhau, tuy không có gì chứng tỏ chúng biết quan hệ giữa nhau với Tiger, ngoài việc Prince và Coco vẫn đối đãi nhau như một cặp nhân tình. Như đã nói tôi không yêu chó, nên nếu có quan tâm đến bộ ba Prince, Coco và Tiger là vì chúng nó đẹp và nhận biết sự quan hệ bạn bè giữa tôi và Mary. Mỗi lần tôi đến thăm Mary chúng đều nhảy xô vào tôi như bạn thân lâu ngày mới gặp, riêng Prince thường hay sán lại nằm gần tôi để được tôi gãi đầu gãi tai. Tôi cho rằng mỗi chú mỗi tính chứ không nghĩ Prince biết tôi là người đã đi lãnh nó từ nhà bà Timonov lúc nó mới 14 ngày tuổi mỏng manh như một cánh hoa hồng trước gió.

Năm 2001 tôi trở về California.



Cuối năm 2008 tôi đi thăm một người bà con bên ngoại ở Paris bị bệnh, đồng thời đến thành phố Apeldorn, Hòa Lan thăm Nhơn, người bạn học cùng quê trở thành cháu rễ do quan hệ hôn nhân của anh ấy với người cháu, cô Juliette gọi tôi bằng cậu xa xa. Từ Paris gọi thăm và được cho hay Nhơn vừa té lăn nơi thang gác trong nhà và bị chấn thương đầu.



Thời gian đó Mary đang nghỉ hè tại Paris với 3 cô cậu Prince, Coco và Tiger. Tôi đến thăm Mary và ở lại chơi một hôm trước khi trở về Hoa Kỳ. Nhà Mary gồm một phòng khách vừa dùng làm phòng ăn cơm, nơi ban ngày ba cô chú nhỏ chơi đùa và tung tăng chạy nhảy quanh chủ nhà. Bên cạnh là nhà bếp và tiếp theo là phòng ngủ của Mary và ba cô chú. Phòng dành cho khách kế bên trông ra hồ Torci. Nhằm mùa thu Paris lá vàng rụng đầy bờ hồ. Mặt nước hồ lấp loáng qua mấy hàng cây trông như một bức tranh. Vào cửa chính của căn nhà rẽ trái là phòng khách, rẽ phải là phòng ngủ dành cho khách.



Các cô chú bé có một thói quen. Đi bát phố, đi chợ, hay đi dạo bờ hồ trở về, các chú chờ Mary mở cửa là ùa vào nhà, nhắm mắt rẽ trái chạy vào phòng khách tìm chỗ tốt trên ghế xa lông để nằm.



Hôm Mary đưa tôi ra phi trường Charles de Gaulle trở về Hoa Kỳ, các chú Prince, Coco và Tiger được tháp tùng. Chuyến bay của tôi dừng chân ở Philadelphia thay phi hành đoàn và đổ đầy nhiên liệu trước khi bay tiếp trả tôi về Los Angeles. Mary lái xe, tôi ngồi bên phải, và ba chú bé Prince, Coco và Tiger nằm ngồi ở ghế sau. Đường sá Paris không ngay hàng thẳng lối như ở Hoa Kỳ, nhưng nhờ máy tọa độ GPS, Mary đã đổ tôi ở cửa vào của hãng US Airways ở phi trường chính xác và đúng giờ.



Tôi bước xuống kéo hành lý và quay lại chào Mary. Tôi thấy chú Prince chồm ra cửa kính hông nhìn tôi, sủa khẽ khàng, hai chân quệt quệt vào kính xe như muốn nhắn gởi tôi một điều gì. Sau lưng là hai mẹ con Coco và Tiger cũng muốn chườn ra trước nhưng không đủ can đảm lấn chỗ của Prince. Tôi bước qua cửa chắn gió của hãng máy bay và trước khi khuất vào bên trong tôi vẫy chào Mary. Chú Prince vẫn đứng nơi kính hông nhìn tôi chăm chú như muốn nói lời tiễn biệt.



Đăng ký hành lý và làm thủ tục lên máy bay xong, tôi theo hướng chỉ dẫn vào khu cách ly. Phi trường Charles de Gaulle không thay đổi nhiều so với lần trước tôi đến Paris cách đây 7 năm. Vẫn lối kiến trúc cầu kỳ với những lối đi ngoằn nghèo, lên xuống dẫn từ quầy hành khách vào bên trong bằng những lối nhỏ lót cao su di động theo chiều dọc. Đến khu cách li tôi mua một ly nước cam ngồi nghỉ chờ lên máy bay. Đang lim dim tôi chợt nghe thông báo chuyến bay Paris – Philadelphia đổi cỗng. Tôi đến quầy US Airways, tại đó có hai cô nhân viên, một đen một trắng. Tôi hỏi cô đen chuyến bay của tôi đổi qua cỗng số mấy. Cô nhìn tôi rồi cúi xuống tiếp tục mài móng tay dường như cô không phải là nhân viên của hãng US Airways. Ngạc nhiên tôi quay qua hỏi cô trắng. Cô trắng nhìn qua cô đen mĩm cười trả lời tôi và giải thích “she is too happy to work”. Tôi chợt hiểu cô đen vui gì. Ông Barack Obama vừa đắc cử tổng thống Hoa Kỳ mấy tuần trước. Việc này làm tôi liên tưởng đến cảnh tượng diễn ra trên chuyến bay số 2 của hãng US Airways từ Philadelphia đi Paris hơn một tuần lễ trước đó. Sau khi máy bay đạt được độ cao sắp sửa bình phi, đoàn phục vụ (stewards) chuẩn bị mang nước đến mời khách tôi thấy một người phục vụ da đen đi dọc theo hành lang giữa hai hàng hành khách vừa đi vừa nhún nhẩy và huýt sáo. Các nhân viên phục vụ khác vẫn làm công việc của mình để yên cho người phục vụ da đen thích thú với điệu vũ nhỏ của mình. Ông Obama đắc cử vừa hơn một tuần. Tôi nhận ra người đa đen trên toàn thế giới đang vui cái vui không ngờ tới được trong quảng đời của họ và chợt nhận ra người da trắng thật độ lượng và thông cảm.



Chuyện dọc đường lẩm cẩm làm tôi quên chú Prince. Hơn nữa tôi chỉ gặp chú năm thì mười họa. Mệt nhọc sau những ngày ở Paris, lái xe đi Amsterdam, Apeldorn, Brussels, Villebon sur Yvette tôi ngủ thiếp trên đường Paris-Philadelphia dài 8 giờ bay.



Tại phòng đợi phi trường Philadelphia chờ đổi máy bay đi Los Angeles, tôi gọi viễn liên báo cho Mary biết tôi đã về tới Hoa Kỳ bình an.



- “Có chuyện thật là lạ.” Mary đi ngay vào chuyện, không một lời hỏi han hành trình của tôi.

- “Chuyện lạ gì vậy?” Tôi hỏi, đoán có tin lạ trên thế giới xảy ra trong 8 giờ đồng hồ tôi ngồi trên máy bay.

- Mary thuật: “Từ phi trường Charles de Gaulle về đến nhà em vừa mở cửa, Coco và Tiger chạy về phía trái tìm chỗ nằm, trong khi Prince một mình rẽ về phía bên phải. Em ngạc nhiên xem nó đi đâu ngược lối ngày thường thì thấy nó đi vào phòng anh, nhảy lên giường nằm khoanh tròn ngay trên chiếc gối của anh đã dùng. Thì ra nó linh cảm anh đã đi rồi và muốn giữ một chút hơi hướm của một người bạn vừa đi xa.”



Tôi choáng váng vì ngạc nhiên và cảm động. Tiếc là Prince không nói được tiếng người.



Đã bao nhiêu năm kể từ cái ngày tôi giúp Mary đi đón Prince từ một thung lũng xa xôi trong vùng Valley Forge! Và cũng chỉ chừng đó thôi./.



Trần Văn Sơn

Feb. 9, 2009

binhnam@sbcglobal.net

www.tranbinhnam.com

NGUYỄN PHONG CHÂU * NGUYỄN DU

NGUYỄN DU, NHỮNG NGÀY THÁNG CHƯA QUÊN
 NGUYỄN PHONG CHÂU

 
Trong hai mươi tám làm nghề dạy học , thời gian tôi dạy ở Nguyễn Du ngắn nhất, vỏn vẹn có năm năm, mà còn bị bớt đi một năm tôi đi du học nước ngoài. Bù vào chỗ này, đó là thời gian sung mãn nhất cuả tôi, vì tôi về Nguyễn Du vào đúng tuổi 'tam thập nhi lập', và như một nhà thơ tiền chiến đã viết:

Lòng người trai ba mưoi,
Vui hơn tuổi lên mười,
Yêu hơn độ mười bẩy,
Già hơn sắc năm mươi.

Nên thời gian tôi ở Nguyễn Du tuy ngắn, nhưng tình cảm cuả tôi dành cho ngôi trường này, các đồng nghiệp và học sinh, không dừng lại sau khi tôi đổi về trường khác, mà cứ tăng theo thời gian, nhất là thời kỳ sau 30-4-75, và cho tới bây giờ. Vâng, cho tới bây giờ, vưà vào tuổi 'cổ lai hy', những kỷ niệm về ngôi trường xưa bỗng trở nên sống động hơn bao giờ hết.


Nhiệm sở đầu tiên cuả tôi là Trung Học Nguyễn Đình Chiểu , Mỹ Tho. Thời gian gần tám năm ở đây là thời gian bổ túc và ứng dụng vốn liếng gom góp được từ hai trường Sư Phạm và Văn Khoa Saigon. Kiến thức một sinh viên tốt nghiệp mới ngoài hai mươi còn cần phải bổ xung nhiều, nhất là kinh ngiệm giảng dạy. Thực tế có những cái không đúng như mình đã tưởng. Muốn thành công trong nghề dạy học, kiến thức chưa đủ. Nghề nào cũng có những tiểu xảo, vấn đề là có nên dùng tiểu xảo trong nghề dạy học hay không, và dùng tới mức độâ nào còn coi là chấp nhận được.Tôi nghiệm ra rằng đồng nghiệp và học trò rất tinh, vàng thau khó có thể lẫn lộn về lâu về dài được. Vả lại, hình như đa số những người chọn nghề dạy học đều rất khái. Họ chấp nhận ' không ăn khách ' và ' lạc đạo vong bần.'






Năm 1969 tôi được thuyên chuyển về trường Trần Lục , tiền thân cuả Nguyễn Du. Nhân nói chuyện thuyên chuyển, việc tôi được về Saigon là điều bất ngờ nhưng không phải ngẫu nhiên. Sau hai năm đầu ở Mỹ Tho, theo đúng nguyên tắc tôi có quyền nạp đơn xin về Saigon , và năm nào tôi cũng nạp đơn, tuy biết chẳng có hy vọng gì.







( Trường Trung học Nguyễn Đình Chiểu, Mỹ Tho)

Năm 1969, Tết đã qua rồi và các thuyên chuyển cũng đã xong, tôi ' yên tâm công tác ' và đợi tới kỳ nạp đơn tiếp. Bất ngờ vì tôi không đợiø mà nó xẩy đến , nhưng không phải ngẫu nhiên vì nó có nguyên nhân. Sau này ba tôi cho biết nhân dịp ba tôi về Saigon ăn tết với gia đình--trong năm ông cụ ở Quảng trị một mình trông nom một tiệm thuốc tây-- tình cờ gặp lại một người bạn lo về nhân viên ở Nha Trung Học. Nhân lúc hỏi thăm nhau về gia cảnh, biết được tôi đã dạy ở Mỹ tho hơn bẩy năm mà chưa được thuyên chuyển, ông bạn nói với ba tôi ông có thể giúp vì tôi đủ điều kiện. Ba tôi không cho tôi biết, ý ông cụ đợi xem sao rồi hẵng hay.





Một hôm ông hiệu trưởng Phan Văn Huấn cho tùy phái mời tôi vào văn phòng và cho biết tôi có sự vụ lệnh đổi về Saigon. Vì thấy tôi cũng bị bất ngờ và không có phản ứng gì rõ rệt, ông hiệu trưởng liền 'chiêu hồi' tôi ở lại trường. Oâng nói, “ Bây giơ ngoài mấy vị giáo sư già ra, anh thuộc nhóm tốt nghiệp Khoá 1 Đại học Sư phạm là chim đầu đàn trong trường. Anh có nhà cưả nhà trường cho ở, thời khoá biểu xếp linh độâng cho anh đi dạy tư dễ dàng, bạn bè và quen biết rất nhiều và nhất là học trò đều mến anh. Về Saigon, có thể coi như anh làm lại từ hai bàn tay trắng.” Tôi cám ơn ông và nói để tôi về nghĩ lại.



Nhưng tôi không phải nghĩ lại lâu. Ngay ngày hôm sau tôi đã vào gặp ông để thông báo quyết định cuả tôi. Tôi nhớ đã nói với ông, “ Tôi thành thật cám ơng ông hiệu trưởng đã có hảo ý và muốn tôi ở lại. Nhưng đây là một quyết định quan trọng, một quyết định để tôi trở thành một ' người lớn'. Tôi biết về Saigon bây giờ là sẽ gặp khó khăn kiếm nhà thuê, nhất là kiếm chỗ dạy tư để phụ thêm vào số lương cứ nhỏ đi dần vì vật giá leo thang và số đinh trong nhà cũng tăng.”


Nhớ lại hồi năm 1961 khi mới ra trường, lương độc thân hơn bẩy ngàn đồng, phải năn nỉ không dạy thêm giờ phụ và xin xắp thời khoá biểu thật gọn, để mỗi tuần trưa Thứ Năm đã có thể về lại Saigon. Thời gian đó thật hạnh phúc, tiền bạc rủng rỉnh, chiều Thứ Năm đám bạn Văn Khoa đã đợi với danh sách các phim chiếu ở rạp nào. Suốt ngày lê la ở Văn Khoa, vậy mà cuối cùng cũng lấy được nốt hai chứng chỉ Cử nhân.




Ngay từ hồi còn học trung học ở Huế, tôi đã mơ vào học ở Saigon vì nghĩ rằng đó là trung tâm văn hoá và nghệ thuật. Cho nên khi về dạy ở Mỹ Tho, tôi không bao giờ quên là một ngày nào đó tôi phải trở lại Saigon. Cho nên ngày dọn nhà về Saigon, lòng tôi thật hân hoan, tuy có lúc bất chợt thấy lo âu vì không biết bao giờ đời sống mới ổn định trở lại, và nao nao khi chợt nhớ lại nét mặt Lê Trọng Thủy - ông bạn thiết hàng xóm dạy toán - khi nắm tay tôi và nói, “ Châu ơi, mày nhất định bỏ Mỹ Tho và bọn tao đó hay sao?”


( Trường Trần Lục, Saigon 2004)
Tôi đến nhận nhiệm sở ở Trần Lục vào một buổi chiều muà hạ. Sở dĩ vào buổi chiều vì Trần Lục hồi đó còn đang dạy nhờ ở trường Tiểu Học Tân Định. Buổi sáng dành cho các học sinh tiểu học . Nhà trường chỉ có một khu nhỏ là riêng cuả mình: văn phòng, phòng hiệu trưởng, phòng giáo sư … tất cả gom vào một chỗ. Trường chỉ có tới lớp Đệ Tam, lên Đệ Nhị học sinh phải chuyển qua Petrus Ký.


Thầy Hiệu Trưởng Nguyễn Văn Ngọc tiếp tôi tại bàn giấy cuả ông kê ở giưã phòng. Qua cặp kiếng cận thật dầy, ông hấp háy nhìn tôi và mỉm cười nói mừng tôi về với Trần Lục. Tôi thích vẻ mộc mạc cuả ông. Ông cho tôi biết trường sẽ đổi tên là Nguyễn Du khi về cơ sở mới ở Cư xá Sĩ Quan Chí Hoà, khi đó còn đang xây. Đoạn ông giới thiệu tôi với thầy Dũng, giám học, thầy Tuyến, tổng giám thi, mấy nhân viên văn phòng và giám thị. Cuối cùng ông đưa tôi qua một bàn dài phiá trong cùng, đó là phòng giáo sư. Lúc đó chỉ có hai ba vị, tôi nhớ nếu không lầm là thầy Cảo, thầy H.L.Toàn và một vị nữ giáo sư nưã mà tôi quên mất tên.


Vì quen với một trường lớn, cơ ngơi đâu ra đó, các nhân viên già từ thời Tây rất chững chạc và trang trọng, những buổi họp hội đồng giáo sư trong amphithéatre nghiêm trang, tôi không khỏi có cảm giác lạ lùng ngày đầu tiên tôi tới Trần Lục.


Nhưng ngay sau đó, cảm giác này được thay thế bởi một cảm giác dễ chịu, thoải mái. Tôi thấy có cái gì đó thân quen, giao tiếp với các giáo sư khác và ban nhân viên thật dễ chịu, đầy không khí gia đình. Dạy ở điạ điểm Tân Định có cái thú là hôm nào về sớm, tôi thường la cà quanh khu Hai Bà Trưng và Yên Đổ, ghé tiệm này tiệm nọ, hay vào quán cà phê ở góc đường ngồi ăn uống lai rai, nhìn thiên hạ.


Trong số học sinh tôi dạy năm đầu ở Trần Lục, chỉ còn một em có liên hệ đặc biệt với tôi, và có lẽ là độc nhất trong đời 'godautre' cuả tôi. Tôi dạy H.T. Lý lúc đó học Đệ Tam. Hình ảnh về em mà tôi còn hình dung ra được là một cậu bé khá cao, trắng trẻo, ăn nói nhỏ nhẹ và học rất giỏi. Năm sau em về học Pétrus Ký. Có hai chi tiết đặc biệt về em. Sau kỳ đầu Tú Tài II ít lâu, Lý đến thăm tôi và cho tôi biết vì làm một bài thi mà em tự đánh giá chỉ đủ điểm trung bình, như vậy sẽ ảnh hưởng tới thứ hạng văn bằng cuả em, nên em đã bỏ một môn để thi lại kỳ hai. Em nói muốn xin được học bổng thì phải đậu ít nhất hạng Ưu, còn tự túc ít ra cũng phải hạng Bình.


Một hôm Lý tới nhờ tôi viết thư giới thiệu để em bổ túc hồ sơ xin học ở một trong các trường thuộc Ivy League. Tôi cũng không thắc mắc tại sao em không nhờ thầy đang dạy em viết thư giới thiệu. Về sau tôi được biết ba trường lớn đã chấp nhận cho em học, và em đã chọn học ở Yale.


Quan hệ giưã tôi và Lý không ngừng lại ở mức thầy-trò, mà giưã hai gia đình. Hồi Lý còn đang học bên Mỹ, mẹ Lý thỉnh thoảng từ Gò Vấp lặn lội tới khu Nguyễn Thiện Thuật để cho tôi hoa trái và trứng gà. Bà cụ bảo có chút quà cây nhà lá vườn để “ thầy tẩm bổ “ , nhân thể cho biết qua loa về việc học cuả em. Sau 30-4-75, liên hệ càng thân hơn khi thầy mẹ Lý dọn nhà về Cư Xá Công Lý, trước chuà Vĩnh Nghiêm. Nơi đây tôi lui tới nhiều hơn, ăn phở Công Lý vào buổi sáng, chơi mạt chược với một bạn giáo sư ở phiá mặt tiền vào buổi tối. Cụ thân sinh ra Lý coi tôi như bạn vong niên và mê mạt chược. Tôi chỉ biết chơi mạt chược sau 4-75. Chúng tôi đi chơi ở nhiều điạ điểm khác nhau, và khi tôi qua Mỹ thăm bạn bè ở Cali, cụ đã lôi tôi tới chơi ở nhà một ông nghị viên. Cụ cũng nhờ tôi kèm Anh văn cho tất cả các em trai và gái cuả Lý.


Các em khi qua Mỹ đều thành đạt, đặc biệt là cô em út khi tốt nghiệp đại học đã được bà Gorbachev trao bằng, nhân dịp bà cùng chồng thăm Hoa kỳ. Em tiếp tục qua Stanford học và đậu PH.D về tin học. Khi qua Mỹ, ghé Boston hay Westminster, tôi đều ghé ở lại ở nhà cụ thân sinh ra Lý, cũng như lúc cụ đã ngoài 80 vẫn một mình bay qua Ottawa ở chơi với gia đình tôi một tuần. Mẹ Lý rất thích kể lại hồi năm 1977 hay 78 gì đó, thời gian 'đọi' nhất, một hôm bà cụ tới nhà tôi cho cái gì đó, vợ chồng tôi đi dạy học, chỉ có cháu bé ở nhà. Lúc đo cháu mới lên tám, nguời gầy yếu, bà cụ phải bê hộ nồi cơm điện lên cái bàn cao, vậy mà cháu còn biểu diễn xào rau muống 'không người lái', không cần mỡ, cho cụ coi.


Tôi rất trân qúy mối liên hệ hiếm hoi này và luôn thầm cám ơn gia đình cụ đã luôn luôn ở bên gia đình tôi vào thời kỳ khó khăn nhất . Thời gian Trần Lục đổi tên thành Nguyễn Du khi dọn về Cư xá Sĩ quan Chí hoà là thời gian đầy ấn tượng trong đời tôi. Lúc đó trường mới xây xong, chung quanh chỉ có hàng rào, chưa xây tường, nhưng với hai tầng lầu dài, đủ dể có văn phòng, phòng hiệu trưởng, phòng giáo sư đâu vào đó. Đặc biệt là mở thêm tới lớp Đệ Nhất, nên giáo sư có thể tới dạy Đệ Nhị Cấp vào buổi sáng và Đệ Nhất Cấp vào buổi chiều. Trong thời gian này, tôi đã được một người bạn giới thiệu dạy Anh văn tại một trường tầu ở Chợ Lớn vào buổi sáng, nên tôi đã xin dạy một số lớp vào buổi chiều. Vì không có nhu cầu giáo sư Anh văn Đẹâ Nhất Cấp nên tôi được xếp dạy Sử Điạ cho Lớp Đệ Thất và Đệ Lục.


Điều lý thú là số học sinh buổi chiều tôi dạy rất ít so với số học sinh buổi sáng, nhưng không hiểu tại sao những học sinh cũ mà tôi gặp lại sau này đều là học sinh Thất, Lục. Tôi cũng không ngờ tại Ottawa đã có ba học sinh tới nhận tôi và cho biết học Sử Điạ với tôi. Tôi gặp lại Đào ngay năm 1989 khi tôi mới qua Canada. Lúc gặp lại thật bất ngờ và cảm độâng. Trên xe buýt đầy người đi làm vào buổi sáng, một thiếu phụ đi về phiá tôi và nói, “ Chào thầy. Con là Đào, thấy có nhận ra con hay không?” và không kịp nghe tôi trả lời, Đào nói luôn, “ Hồi đó con học Đệ Thất ở Nguyễn Du.” Chi tiết này giúp ký ức tôi làm việc nhanh hơn. Tôi nhớ tới cô bé mắt to ngồi bàn đầu, rất hoạt động và có vẻ như điều khiển được cả đám con trai ở ” xóm nhà lá.” Còn Hoan tôi gặp lại ở sân tennis Đại Hoc Ottawa, lúc em chưa học xong PH.D. Mạnh tôi cũng gặp ở sân tennis, mãi về sau và đã đi làm rồi. Cả hai đều đến chào tôi và nhận thầy, nếu không tôi chẳng thể nào nhớ được.


Chuyện hầu như chỉ trò nhớ thầy cũng dễ giải thích. Mỗi lớp tuần học Sử Điạ có hai giờ, mà lại là lớp nhỏ. Thầy dạy quá nhiều học trò thì làm sao nhớ được. Chỉ em nào có cái gì thật đặc biệt mới được thầy để ý và nhớ lâu hơn, chẳng hạn như thật giỏi hay thật dở, thật nghịch ngợm và lười biếng, hoặc có năng khiếu về thể thao hay văn nghệ… Các em lớp nhỏ chưa lo thi cử, nên cả thầy và trò đều thoải mái. Bài vở chẳng có gì, lại có sẵn sách, tôi khuyến khích em nào không có sách thì ráng mua để khỏi mất thì giờ chép bài trong lớp. Cho nên giờ học sau khi giảng bài xong, thì giờ còn lại là giờ kể chuyện, mọi chuyện tôi biết liên quan tới bài học. Tôi muốn mở rộng thêm kiến thức tổng quát cho các em và làm các em cảm thấy thích môn học thường bị coi là thứ yếu trong học trình. Có lẽ cũng vì thế mà các em nhớ tôi lâu hơn. Nếu đây là một điều hay, thì tôi phải nói đó là nhờ thầy Đàm Xuân Thiều.



Tôi chưa từng bao giờ là học sinh cuả thầy Thiều. Tôi học ở Quốc Học, Huế. Kỳ thi Tú tài II năm 1958, tôi vào vấn đáp môn Sử Điạ với giáo sư Thiều. Câu hỏi tôi bốc trúng liên quan tới nước Đức trong thời Đaị Chiến 2, chi tiết để trả lời đúng vào câu hỏi thì tôi không nhớ. Chả lẽ đứng ì ra, tôi nói lòng vòng quanh đó, thầy cứ gật gù để tôi nói gần nưả giờ. Sau cùng thầy hỏi đã xong chưa, tôi bẽn lẽ gật đầu.

Thầy nói , “ Anh không trả lời trúng vào câu hỏi, nhưng điều anh nói chứng tỏ anh đãù đọc nhiều. Tôi cho anh đủ điểm trung bình. “ Tôi rối rít cám ơn, và từ đó về sau mỗi gặp hay nhắc tới giáo sư Thiều, tôi đều dùng chữ Thầy một cách yêu kính. Tôi vẫn còn nhớ sau 4-75, tôi thỉnh thoảng gặp thầy cô ra ăn phở ở tiệm đầu đường Nguyễn Thiện Thuật và Hồng Thập Tự. Lần đầu tôi xin phép thầy cô ngồi cùng bàn. Khi ăn, tôi nhắc tới chuyện trên. Thầy cô nhìn tôi thật hiền và vui vẻ.


Về điạ điểm mới, Nguyễn Du dần dần đi vào nền nếp. Tôi đặc biệt nhớ tới một truyền thống bất thành văn là trong các dịp quan hôn tang tế, một số đông giáo sư và nhân viên văn phòng đã có lệ tự động quyên tiền đóng góp. Hình thức tương trợ này ngoài việc giúp đõ thiết thực, còn nói lên được cái tình cuả mọi người đối với nhau. Không khí ' làng xã ' này rất phù hợp với bản tính cuả tôi.





Một điểm khác nưã là nhiều giáo sư trẻ rất chịu khó đi học thêm ở các trường đại học với mục đích thăng trật hoăïc chuyển ngành. Rồi một kiosk nhỏ được đựng lên ở gần cổng ra vào. Ai cảm thấy có khả năng thì đứng ra 'thầu', cung cấp học liệu lặt vặt cho học sinh với giá rẻ, thực phẩm nhẹ và cà phê thuốc lá cho nhân viên. Đây là điạ điểm lý tưởng cho mấy thầy giáo ngồi nói đủ thứ chuyện trên đời vào các giờ trống. Ở đây, tình bạn cuả một số trong bọn tôi là vượt quá xa tình đồng nghiệp. Giám học Dũng và Tổng Tuyến vì quan trên trông xuống, 'học trò' trông vào, nên ăn nói còn phải ngó trước ngó sau, còn đám thầy giáo bọn tôi thì thật thoải mái. Không biết căn cứ vào đâu mà Tổng Tuyến một hôm đã đổi một bài thơ xưa rồi ghép bốn tên trong đám chúng tôi vào:

Nguyễn Du có bốn anh hùng,
Toàn gian, Long láo, Bảng khùng, Châu ngu.

Đọc xong, ông ta cười hô hố và nói, “ Đáng lẽ me-sừ Châu cũng phải đổi sang họ Đỗ.” Quả vậy, tôi họ Nguyễn, còn ba 'vị' kia là Đỗ Quý Toàn, Đỗ Kim Bảng và Đỗ ngọc Long. Hàn Long Toàn dạy Toán, còn Toàn này dạy Văn, là một nhà thơ, nhà báo khi còn ở Saigon chuyên viết 'phiếm', mộât nhà giáo dục, và hiện giờ là một nhà một nhà phân tích kinh tế và chính trị xuất sắc, thường được các đài phát thanh ở Hoa Kỳ và Pháp phỏng vấn. Tôi không đủ khả năng để thấy Toàn 'gian' ở chỗ nào cả. Hồi đó hàng tuần chúng tôi phải vào trực đêm trong trường, tổ tôi có Toàn, Bùi Văn Hiệp, Đỗ Ngọc Long và tôi. Lần đầu tán chuyện, đọc sách để đợi lúc đi ngủ. Sau chán qua, tôi nghĩ tới chuyện chơi chắn, nhưng thiếu tay nên tôi phải gọi thêm P.K.Anh dạy cùng với Long và tôi ở Regina Pacis tới cho có đủ năm chân.


Thế là chúng tôi có một tổ chắn 'còm' rất lành mạnh. Toàn đi thoát khỏi Việt nam ngay từ 4-75 và định cư ở Montreal , Canada. Khoảng hai tuần sau khi tôi được người anh bảo lãnh qua Canada vào cuối Tháng 3-1989, vợ chồng Toàn đã lái xe xuống Aylmer, Quebec, nằm bên kia sông Ottawa, thăm chúng tôi. Toàn mang cho tôi một số sách, truyện và chị Duyên - có tiệm thuốc tây ở Montreal - thì cho nhà tôi một số thuốc.


Khi đó chúng tôi còn đang ở nhờ nhà anh tôi, Toàn xin phép đưa vợ chồng tôi qua Ottawa chơi, vào ăn bánh cuốn ở quán Phở Bắc ở Phố Tầu. Khi trở về gần đến nhà, Toàn cởi chiếc Sportscoat đang mặc đưa cho tôi, cười nói, “ Oâng giữ lấy mà mặc. Tôi không đưa cho ông ở trong nhà vì thấy nhà anh ông sang quá, sợ hurt ông ấy.” Chiếc áo đó tới nay tôi vẫn thường mặc khi trời đã ấm hơn vào muà xuân và chưa quá lạnh buổi tàn thu. Vợ chồng Toàn đã qua ở hẳn Cali để hoạt động văn nghệ. Trước khi đi, Toàn lái xe xuống thăm tôi. Chúùng tôi ngồi ở vườn sau, lơ đãng nhìn lá rơi. Khi chỉ có hai người, ngồi bên nhau, nói chuyện thì ít mà yên lặng thì nhiều.



Chúng tôi thích khoảng thời gian như vậy. Hiện thời, có dịp qua lại Mỹ và Canada, nếu có thể chúng tôi vẫn gặp nhau. Lần mới đây nhất tôi gặp Toàn là ở toà soạn báo Người Việt hồi Tháng 4-2008. Toàn đưa tôi tới chụp ảnh kỷ niệm trước cưả các phòng họp mang tên những người bạn nay đã là người “ cuả muôn năm cũ” : Trần Đại Lộc, Lê Đình Điểu và Đỗ Ngọc Yến. Vị anh hùng thứ nhì là Đỗ Ngọc Long. Long dạy Văn và Triết. Long cao lớn. Chơi bóng chuyền, tôi chuyên nâng bóng cho Long đập. Nhưng Long ăn nói nhẹ nhàng, giọng trầm ấm, và khi đi cũng chậm chạp. Các nữ sinh đã nhận xét rất đúng, “ Thầy Long đi như trôi vào lớp.” Long hát hay, làm thơ tình cũng tuyệt. Nhưng Long chỉ cho một hai người bạn rất thân đọc, sau đó bỏû đâu tôi cũng không biết. Chơi rất thân với Long, tôi thấy tuyệt đối không có chỗ nào có thể nói là “ Long láo ” được.Dù đã về Y khoa từ năm 1973, tôi vẫn thường xuyên liên lạc với Long, nhất là sau 4-75 thì hầu như mỗi ngày. Long chỉ cho tôi bí quyết viết ' sơ yếu lý lịch ', vụ này cứ phải làm đều đều dài dài.


Đại khái là viết thật ngắn, chỉ viết những chi tiết chính, các con số cần thiết, và phải nhớ kỹ cái gì mình đã viết lần đầu. Tiện nhất là sao lại một bản, lần sau phải viết chỉ thay đổi cái 'râu ria', còn cái chính phải y chang như cũ. Tiếc rằng lúc tôi biết thì đã trễ, vì ngay lần đầu tiên ở phường khóm, tôi đã khai đủ thứ trên đời. Về sau bổ túc hồ sơ cho con gái tôi mới lên chín ra tập huấn môn thể dục dụng cụ ở Hanoi, Phòng Tổ Chức thuộc Sở Thể Dục Thể Thao thành phố đã bác đơn vì phần lý lịch tôi khai thiếu mất hai chi tiết so với tờ khai ở phường. Tôi đã giải thích vì thiếu chỗ nên tôi phải tóm tắt, trưởng phòng bảo được cứ về, nhưng rút cuộc con tôi vẫn cứ ở nhà. Cô cán bộ huấn luyện con tôi đã mách nước cho tôi giải thích với Phòng Tổ Chức, nay thấy vô hiệu, đã trút cái bực bội lên đầu tôi, “ Sao anh dại thế, đã Bắc kỳ di cư thì khai nhiều làm gì. Con bé rất có năng khiếu.” Khi Long chỉ cho tôi cách khai lý lịch, tôi hỏi đuà Long làm sao mà hay vậy, cán bộ nào chỉ mánh cho thế. Long chỉ mỉm cươiø. Long kể cho tôi một hôm có một cán bộ tới tìm Long tại nhà ở Đường Phan Thanh Giản và trao cho Long một lá thư. Đó là thư cuả ông Hoàng văn Hoan. Thư cho biết ông thân sinh cuả Long là đồng chí hoạt động trong bóng tối cùng với ông Hoan và ông Nguyễn Lương Bằng.



Đó là ông Đỗ Ngọc Du, bí thư thành ủy đầu tiên cuả Hà-nội. Ông Du bị tù ở Côn Đảo, chết năm 1938 vì bệnh lao, khi Long mới lên hai. Oâng Hoan dặn Long cứ yên tâm công tác, “ các bác luôn luôn chiếu cố tới con cháu đồng chí,” có chuyện gì cần thì cứ liên lạc với người đưa thư. Nhưng Long làm sao yên tâm công tác được. Cái đầu đầy triết tư sản khó tẩy lắm. Có lần Long đã đi vượt biên nhưng không thành. May sao chị Long trước học ở Tân Tây Lan, xin thầy cũ đứng ra bảo lãnh cho gia đình Long qua bên đó được. Long được đi khoảng năm 1984-85 gì đó. Thời gian trước khi đi, Long thường kêu hay đau bụng, cả Long và chúng tôi đều nghĩ là nhiều lo âu dễ làm người ta đau dạ dầy lắm. Như đã nói ở trên, Long rất to con, bạn bè gọi là Long Voi, nên ăn cũng rất khỏe.



Buổi sáng sớm những hôm chơi tennis, chúng tôi thường ăn phở gánh ở đường Kỳ Đồng. Khi tôi chưa ăn hết nưả tô thì Long đã ăn xong, và lúc nào cũng có vẻ còn thòm thèm. Những lần Long ghé nhà tôi, gặp giờ cơm hay nhà có món gì đặc biệt, Long vào ăn rất tự nhiên. Nhà tôi cứ áy náy là không có nhiều để Long ăn thoả thê. Khi ra về, Long có thói quen vỗ nhẹ vào má tôi thay lời chào. Long hơn tôi hai tuổi, và đối với tôi như anh với em. Sau 4-75, những lần về lại Nguyễn Du chơi bóng chuyền, tôi thường cùng Long kéo nhau về nhà San ở gần đó để trò chuyện thoải mái, không sợ bị ai để ý. Lúc vào nhà, việc đầu tiên là Long đi thẳng lai tủ lạnh, mở kiếm xem có gì ăn được không. Thời gian sau khi không còn 'chà đồ nhôm' được nưã thì bọn tôi đói triền miên. Nhét đầy bụng ' chè bo bo' mà vẫn cảm thấy đói. Một nưả ký thịt một tháng, chủ yếu dành cho mấy đưá con, thì lấy đâu protêin nuôi cơ thể. Tôi vốn gầy mà còn thế, huống chi Long voi . Long có lần đã nói với chị San một câu thật thấm thiá, “ Giờ tôi mới nghiệm ra một cách rõ ràng là cái giữ chịt con người xuống mặt đất chính là cái bao tử.”


Lá thư đầu Long gửi về cho tôi từ Tân Tây Lan cho biết vưà mới tới phi trường Bangkok thì Long đã bị đau bụng dữ dội, không ăn uống được gì cả. Tới TTLan, thì mới biết bị ung thư dạ dầy và đã lan sang các cơ quan chung quanh. Long bảo lần cuối chơi tennis với tôi bị thua là vì bị bệnh, nên chưa tâm phục. Tối nhớ buổi sáng hôm đó như thường lệ chúng tôi ghé ăn phở ở Kỳ Đồng. Tôi ngạc nhiên vì đã ăn xong rồi mà Long vẫn còn gần nưả tô. Long nói bụng ngâm ngẩm đau, ăn không thấy ngon. Long kể đi làm ở hãng giầy Addidas và giờ ăn “ mình chỉ ăn được tí súp, cắn bi-tết một miếng rồi bỏ. Phải chi có thể gửi về cho các cậu những phần bí tết cuả mình.” Mấy thư sau Long phải đọc cho con gái viết. Rồi Long ra đi vĩnh viễn, hình chị Long gửi về cho tôi là một Long mà tôi chỉ nhận ra được cặp môi. Chứng bệnh đã tàn phá Long nhanh quá. Đỗ Kim Bảng là đại lão trong số bốn chúng tôi.


Bảng tốt nghiệp Cao Đảng Sư Phạm ở Hànội và trước khi di cư, lúc con học đệ nhất cấp, tôi đã nghêu ngao bài Muà Thi nổi tiếng cuả Bảng. Thi ơi làthi Sinh mi làm chi Oâi đời đời Khóc cùng cười Hoà theo muà thi. Thời còn đi học, may mắn tôi chưa một lần khóc theo muà thi. Nhưng trong thời đi dạy học, tôi đã hai lần 'khóc', vì bị hành hung khi đi coi thi ở Long Xuyên và Biên Hoà. Tôi chưa từng làm biên bản một thí sinh gian lận nào, chỉ tịch thu tài liệu quay phim hoặc bài đánh tráo từ ngoài đem vào, rồi cho giấy thi khác làm tiếp. Tôi không khóc vì cả hai lần đều không trúng đòn, nhưng 'khóc' khi về Nha Trung Học báo cáo thì được dặn dò, “ Thôi, em phải cẩn thận. Lần sau 'qua' không đưa em về nơi đó coi thi nưã.” Tuy vậy, muà coi thi dù sao vẫn là thời gian thư giãn, nhất là những lần đi coi thi cùng với Long, mà lại gặp Chu Hoài Nhân ở cùng hội đồng thi. Nhân là cháu cụ Chu Mạnh Trinh, tôi thường đuà bảo Nhân là không được chút tài hoa nào cuả ông cha cả, ngoài tài đánh bạc. Long và tôi rất tin tài chơi xì phé cuả Nhân. Hè 71 khi coi thi ở Cần Thơ, tôi và Long gom tiền đưa cho Nhân, kỳ đó chúng tôi đều đi ăn cơm Tây hay nhà hàng 'đặc sản.' Như đã bào chưã cho Toàn và Long, tôi không thể không biện hộ cho Bảng.



Khi tranh luận, mặt Bảng hay đỏ lên và giọng cao hơn. Đó chỉ là cách để truyền đạt một cách thuyết phục lập luận cuả minh. Vả lại, làm nghề dạy học, thường càng lớn tuổi càng gàn, mà gàn nhiều dễ bị ngộ nhận là khùng lắm. Còn tôi, tôi đã nghĩ sao khi được tặng chữ 'ngu.' Tôi thấy đúng quá đi chứ, chả có gì phải bàn cãi cả. Đã không biết bao nhiêu lần tôi tự xỉ vả tôi, “ Châu ơi, làm sao mày có thể ngu thế!' Như vậy chỉ nói ngu thôi là còn nhẹ tay, còn thương đấy. Nhiều bạn khác còn thay chữ 'ngu' bằng chữ khác ghê hơn nhiều, tôi cũng chẳng dám cãi. Sau 4-75, còn hai người bạn nưã mà tôi chơi rất thân, thường xuyên gặp nhau cho tới ngày tôi xuất ngoại. Đó là Trương Tiếu Oanh, còn được bạn bè thương gọi là Oanh Ngồi, và Bùi Thế San, với nickname San Gà. Tôi hỏi Oanh tại sao có tên này, Oanh chỉ cười. Còn San thì nói ,” Bà xã tao tên Nga, tao ký tên hai người với nhau, thành Sanga,'bọn xấu' nó chế ra thành San Gà.”


Tôi cười , bảo,” Mày ký thế thì bắt người ta gọi khác làm sao được.” Vì dạy ở đại học rảnh, tôi thường về lại Nguyễn Du chơi với bạn bè cũ, nhất là sau năm 75, hầu như tuần nào tôi cũng về chơi bóng chuyền ít nhất một lần với Long, Oanh, Mậu, Hoàng, Nhiếp, San . . .Sau này tôi còn chơi tennis với Oanh tuần ba lần ở sân Thoại Ngọc Hầu. Trước khi chơi thì thỉnh thoảng ăn phở, còn sau khi chơi phải là cà phê, tán gẫu. Qua tennis, tôi học được ở Oanh hai cái khôn là làm sao giữ tinh thần luôn luôn thoải mái và cách suy nghĩ tích cực lạc quan. Oanh thường bảo tôi, “ Chơi cốt cho ra mồ hôi thôi mà ” và khi thua đến nơi rồi Oanh vẫn nói, “ Còn da lông mọc.” Quả vậy, có những trận đảo ngược thế cờ, lông không những mọc được, mà còn mọc xum xuê nưã. San ngay từ lúc đứng ra khai thác kiosk đã lộ cái tài 'sĩ kiêm bách nghệ' cuả mình, và sau 4-75 thì cái tài đó nở rộ. Khi tôi chưa được phép dạy tư Anh Văn thì San đã xoay sang buôn bán rồi.



Hai mặt hàng San thường cung cấp cho các quán cà phê và bạn bè là đường và sưã đặc. Hỏi kiếm ở đâu ra, San nói túng thì phải tính. Máy ly tâm ở máy giặt được dùng ở các lò đường, còn sưã đặc là trộn sưã bột với đường và ít nước. Thỉnh thoảng San ghé vào nhà tôi, quăng cho tôi bịch đường, “ để mày cải thiện”, hay hôm nào khá hơn thì lôi tôi tới Sân Cộng Hoà nhậu bia hơi . Một tài khác nưã là San đoán tử vi và nhất là bói Dịch. Tài này không đem tiền lại cho San, nhưng cà phê thuốc lá và những bưã cơm gia đình là chuyện thường xuyên. Hình như San đã bắt đầu trau giồi nghề này từ khi còn dạy ở Bình Dương, sau năm 75 là đào xâu thêm và thực nghiệm. Riêng đối với gia đình tôi thì tài bói Dịch cuả San thật lạ lùng. San nói trúng thời gian tôi được xuất cảnh, rồi bị từ chối khi phỏng vấn, trong khi một người bạn chung khác cuả hai chúng tôi dùng tử vi thì lại nói ngược hẳn lại. Em rể tôi vượt biên và bị bắt giam ở Vũng Tầu. Hăm ba tết, người bạn kia dùng tử vi, nói với mẹ tôi,” Nó mà được về trước tết thì con mất cho cụ hai lạng vàng.” San ngồi bên, thấy mẹ và em gái tôi nước mắt giòng giòng, bèn nói, “ Cụ lấy hộp tăm bốc cho con mấy cái.” Đếm xong mấy cái tăm, San suy nghĩ một lúc rồi nói, “ Hai mươi tám Tết thằng Th. sẽ có mặt ở nhà.” Chiều hăm tám Tết, em rể tôi lừng lững về nhà thật. Phải nói ngay là người bạn kia rất được nể phục về tài đoán tử vi, có thể vì vậy mà San chuyểân qua bói Dịch.



Tôi thì nghĩ rằng giữa người bói và người xem bói, nếu có cái gì đó phù hợp với nhau, hoặc có duyên với nhau, thì bói sẽ trúng. Do đó San thường bảo người muốn coi bói phải tập trung, nghĩ về điều mình muốn biết, tâm có động thì mới linh được. Có lẽ tôi hợp với San hơn là với người bạn kia. Cái 'tài' cuối cùng cuả San thì quả là độc đáo. Hồi đó phong trào đi học Tài Chi rất mạnh. San theo học một võ sư gốc Hoa và sau cũng đi huấn luyện tại các bãi tập như ở các sân chuà, nhà thờ hoặc công viên. Qua võ thuật, San tìm tòi về y thuật liên quan tới các huyệt đạo rồi chuyển qua châm cứu. Các học viên lớn tuổi bị đau nhức chỗ nọ chỗ kia, San dùng châm cứu giúp được nhiều người bớt đau hoặc khỏi hẳn. Tùy theo chứng bệnh, khi thì San dùng kim (châm) khi thì dùng sức nóng(cứu) để kích thích các huyệt đạo. Để kích thích huyệt đạo bằng sức nóng, San cắt một lát tỏi mỏng đặt lên trên huyệt, rồi dùng một nén nhang dí vào lát tỏi. Tôi chịu đụng dễ dàng , nhưng một nữ sinh viên cuả tôi bị chứng ra mồ hôi tay, nhờ San chữa, khi đi về cô bé nói nhỏ với tôi, “ Thầy ơi, thầy San 'tra tấn' em đau qua! “



Dùng kim đả huyệt thì chỉ công hiệu được một thời gian ngắn, San kích thích huyệt lâu hơn bằng cách chích B12 vào ngay huyệt, thời gian thuốc tan được tính theo giờ. Tình huống này từ hoà đến thắng, vì dù sao B12 cũng chỉ coi như thuốc bổ. Sau San còn nghĩ ra được cách kích thích huyệt nhiều ngày và nói công hiệu lắm. Tôi không biết bao nhiêu người đã được San chữa bằng cách này, nhưng chắc chắn có ít nhất một người, đó là nhà tôi. Hồi đó nhà tôi bị đau thần kinh toạ, Tây y chưã mãi không khỏi, chuyển sang Đông y. Thôi thì thuốc băùc, thuốc nam, ai chỉ đâu thử đó. Có cả điả hút máu, 100 con ong chích xưng cả người, cũng không hết. San bảo thử dùng cách mới cuả San xem sao. San dùng một kim chích lớn - loại kim dùng chọc đốt sống thắt lưng - chích vào huyệt đạo, kế đó cắt một mẩu nhỏ chỉ phẫu thuật tự tan(catgut) bỏ vào nòng kim, rồi dùng một kim nhỏ khác như piston đẩy mẩu chỉ vào tới huyệt. San nói, giống như B12, mẩu chỉ sẽ kích thích huyệt, nhưng cả tuần là ít. Dĩ nhiên San rất cẩn thận thực hiện thanh trùng trong tất cả các khâu đoạn này. Sau đợt trị liệu này, chúng tôi bận rộn lo các thủ tục và nhà cưả để xuất ngoại nên quên luôn về cái đau thần kinh toạ cuả nhà tôi.



Qua bên này rồi, cả năm sau mới nhớ đến, và tự hỏi không hiểu cái gì đã làm nhà tôi hết đau, nọc cuả 100 con ong hay khúc chỉ catgut nằm trong huyệt đạo. Điều tôi biết chắc là San có khá nhiều bệnh nhân và không có 'sự cố' nào cả. Thôi thì cứ cho là 'phúc chủ lộc thầy', câu nói mà San thường dùng mỗi khi có ai cám ơn San đã bói trúng hay chưã lành một chứng đau nào đó cho mình. Nếu còn ở lại Việt nam, không biết San sẽõ đưa cái tài này tới đỉnh cao nào, vì sau tôi một thời gian, San cũng đã được xuất cảnh đi Mỹ. Không thể nói hết được, nên tôi muốn dành sự kính trọng đặc biệt cho người cuối cùng ở Nguyễn Du mà tôi nhắc tới trong bài này. Đó là thầy Hiệu trưởng Nguyễn Văn Ngọc. Như đã nói ở trên, ấn tượng đầu tiên cuả tôi về ông là vẻ mộc mạc. Oâng ăn mặc giản dị, ít nói và gần như khắc khổ. Ông nghiêm nhưng thương học trò. Nếu không bận dạy học hay lo giấy tờ ở văn phòng, ông thường đi quanh trường, để ý tới mọi thứ để hoàn chỉnh ngôi trường mới cơ bản xây xong, còn nhiều thứ khác phải hoàn tất.



Tôi về trường mới khoảng một năm đã được một fellowship cuả Colombo Plan qua học ở Đ.H. Sydney, Uùc. Về dạy lại được hơn hai năm thì xin được về dạy Anh văn chuyên môn ở Đại học Y Khoa Saigon. Lần nào cầm đơn vào đưa cho ông, tôi cũng thấy lúng túng, nhưng vẻ điềm nhiên cuả ông làm tôi cảm thấy yên lòng. Oâng chỉ đọc rồi ký đơn chứ không nói gì cả. Chỉ khi tôi vào nhận sự vụ lệnh về Y khoa, ông mới nói với tôi,” Không như một vài ông hiệu trưởng khác, tôi không bao giờ muốn cản bước tiến cuả nhân viên mình. Tôi linh động xắp giờ dạy cho các giáo sư cần đi học thêm ở các trường đại học, và không bao giờ gây khó dễ cho những ai có ý định rời trường. Và bây giờ tôi thành thực chúc mừng anh.” Có lẽ đây là lần đầu ông nói chuyện với tôi dài như thế. Tôi cũng muốn nói thêm ở đây là việc tôi được về dạy ở Y khoa không đơn giản như kể lại ở mấy giòng trên.


Tôi đã nạp đơn xin về Y khoa từ năm 1971 vì nghe có nhu cầu giảng viên Việt thay thế cho các giảng viên Mỹ, và từ khi Hoà Đàm Paris được ký thì tiến trình thay thế càng gấp rút hơn. Tôi nạp đơn lại vào năm 1972 và đơn cứ bị 'ngâm' ở Viện Đại Học. Sau được biết là có hai đơn xin về dạy sinh ngữ ở Y khoa và cả hai đương đơn tình cờ đều là người Bắc. Đó là lý do tại sao vị viện trưởng cứ bỏ quên trong hộc bàn hoài. Mãi tới khi ông đi công cán ngoại quốc -- mà người ta nói đuà rằng thời gian tổng cộng để ông lãnh công tác phí ngoài lương tháng còn dài hơn thời gian làm việc trong năm -- thì hồ sơ cuả chúng tôi mới chuyển nhờ vị quyền viện trưởng, một bác sĩ kiêm huynh trưởng Hướng Đạo, thanh toán các đơn còn ối đọng. Nhưng khi qua Bộ Giáo Dục thì lại bị kẹt lại tại văn phòng Tổng Thư ký, ông này cũng thuộc loại không ưa dân ' rau muống.' Người cùng làm đơn xin với tôi may mắn có bạn là công cán ủy viên cuả ông bộ trưởng, nên đơn cuả chúng tôi đãø được cầm tay lên cho ông kýù. Sau 30-4-75, tôi được nghe kể là giao trường xong cho ban tiếp quản, ông Ngọc đã bỏ về và không bao giờ trở lại trường nưã.



Chúng tôi bảo nhau là ông đã cáo quan về ở ẩn, hái rau vi cho qua ngày. Về sau tôi nghe nói ông đã đi tu. Cho tới một hôm tôi được San báo tin ông đã mất. Về khu Oâng Tạ đưa ma ông, gặp lại một số giáo sư cũ cuả trường, chúng tôi không ai không ngậm ngùi. Tôi càng cảm phục ông thêm khi nghe các bà bán hàng ở chợ bên đường tán tụng, “ Xưa ông ấy làm hiệu trưởng đấy. Giờ sống rất đạo hạnh. Mấy đưá con ông ấy đều nên người cả.” Từ ngày tôi về dạy Nguyễn Du, tính tới nay đã tròm trèm bốn muơi năm. Một nưả đời người, thời gian qua thật nhanh. Nhưng nghĩ lại, đã biết bao vật đổi sao dời trong khoản thời gian này. Biết bao nhiêu kỷ niệm buồn vui, chuyện đau lòng mà người ta cố quên đi để mà sống. Quả vậy, con người sống được vì có khả năng quên và quen.Nhưng chính nhờ còn nhờ những kỷ niệm đẹp, những người đã cho minh biết thế nào là cái ngọt ngào đầm ấm cuả tình bè bạn và thầy trò, mà tôi coi là những ân huệ mà cuộc đời đã ưu ái dành cho tôi và giúp tôi an nhiên sống nhữõng ngày tháng còn lại ở xứ người.


Nguyễn Phong-Châu

Tháng 10-2008


Xin xem sinh hoạt hội ái hữu trường Nguyễn Du



Xin xem hình ảnh trường Nguyễn Du-Saigon

Saturday, February 7, 2009

TIN TỨC TỔNG HỢP * KINH TẾ VIỆT NAM

TIN TỔNG HỢP * KINH TẾ VIỆT NAM


VIỆT NAM PHẢI THAY ĐỔI CƠ CHẾĐỂ TRÁNH TỤT DỐC KINH TẾ



VN cần tái cơ cấu nền kinh tế để tránh khủng hoảngRFA-12-01-2008

Ông Alain Cany, Chủ tịch Phòng thương mại châu Âu Eurocham, nhận định rằng VN cần nhanh chóng tái cơ cấu nền kinh tế để tránh khủng hoảng.Người đứng đầu Eurocham đã đưa ra các nhận định vừa nói tại Diễn Đàn Doanh Nghiệp VN diễn ra vào sáng hôm qua tại Hà Nội.Theo các nguồn tin tại chỗ, Chủ Tịch Eurocham khuyến cáo chính phủ VN cần hành động để kiểm soát thâm hụt thương mại, thâm hụt vãng lai, tạo dựng niềm tin và tránh nguy cơ một cuộc khủng hoảng về điều gọi là ‘các khoản thâm hụt đã được dự báo trước’ như đã thể hiện hồi đầu năm nay.Diễn Đàn Doanh Nghiệp VN là một sự kiện gắn kết với Hội Nghị Nhóm Tư Vấn Các Nhà Tài Trợ cho VN gọi tắt là CG.RFA-12-01-2008

VIỆT NAM PHẢI MẤT HÀNG CHỤC NĂM NỮAMÓI THEO KỊP LÁNG GIỀNGĐỗ Hiếu, phóng viên RFA2008-12-18Báo cáo phát triển Việt Nam năm 2009 của World Bank phổ biến đầu tháng này nói rằng, Việt Nam có thể mất cả nửa thế kỷ mới đuổi kịp Indonesia và một thể kỷ rưỡi mới sánh bằng Singapore.Thành phố Hồ Chí Minh - Sài Gòn, từng một thời được mệnh danh là "Hòn Ngọc Viễn Đông", không thua kém bất kỳ đô thị lớn nào trong khu vực.Vậy đánh giá đó có mức độ chính xác đến đâu? Ban Việt Ngữ chúng tôi hỏi ý kiến, nhận định từ hai trí thức trong và ngoài nước chuyên giảng dạy, nghiên cứu về kinh tế và xã hội và xin gởi đến quý vị nội dung sau đây.

Ngân hàng Thế giới World Bank đưa ra những số liệu cụ thể để chứng minh cho phúc trình của họ. Theo đó, năm 2007, thu nhập trên đầu người ở Việt Nam thấp chỉ chừng hơn một phần ba của nguời dân tại, Indonesia.Còn nếu so với Singapore thì thấp hơn chừng 40 lần. Với đà phát triển hiện nay của các nứơc đựoc đem ra so sánh thì, World Bank ước tính Việt Nam mất 51 năm để theo kịp Indonesia, 95 năm đối với Thái Lan, và phải mất tới 158 năm mới ngang bằng với Singapore.Không đủ cơ sở khoa học?Khi được đài Á Châu Tự Do chúng tôi hỏi ý kiến về nhận định vừa nêu của Ngân hàng Thế giới, từ Sài Gòn Giáo Sư Tương Lai, nguyên là Viện Trưởng Viện Khoa Học Xã Hội Việt Nam nay là chuyên viên nghiên cứu về thời cuộc trong nước giải thích:“Những con số do World Bank đưa ra cần phải được tính toán lại vì không đủ cơ sở khoa học. Tôi vừa nhận được email của tiến sĩ Vũ Quang Việt, nguyên là chuyên viên Liên Hiệp Quốc, nói rằng không có gì phải băn khoăn về thông tin ấy, bởi vì những điều đó ông đã đưa ra những tính tóan mà cũng chẳngcó cơ sở. Ý kiến của Tiến sĩ Vũ Quang Việt là một gợi ý để chúng ta cân nhắc vấn đề.”Đất nước mình có truyền thống bất khuất lâu đời, đã có những lúc bị xóa tên trên bản đồ thế giới. Sau hàng ngàn năm bị Bắc thuộc, Vịêt Nam lại trỗi dậy, với những cuộc khởi nghĩa, những trang sử chói lọi thời hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trải…Dựa vào bài học lịch sử của dân tộc Việt Nam, giáo sư Tương Lai tin rằng, đất nước và con người Việt Nam sẽ vượt qua mọi trở ngại, thử thách để tồn tại và vững tiến:“Đất nước mình có truyền thống bất khuất lâu đời, đã có những lúc bị xóa tên trên bản đồ thế giới. Sau hàng ngàn năm bị Bắc thuộc, Vịêt Nam lại trỗi dậy, với những cuộc khởi nghĩa, những trang sử chói lọi thời hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trải…Việt Nam là một trong những nước đi đầu trong lịch sử xóa bỏ chế độ thuộc địa, rồi đánh thắng một cường quốc chưa từng nếm mùi thất bại.”Cần tiếp tục đổi mớiXét về khía cạnh kinh tế xã hội, Giáo sư Tương Lai khẳng định Việt Nam sẽ phát triển nhanh trong thời gian tới:“Trong bối cảnh ảm đạm của nền kinh tế thế giới hiện giờ, Việt Nam không thể tránh được khó khăn, tuy nhiên theo một chuyên gia người Pháp thì Việt Nam luôn tìm ra những giải pháp độc đáo cho vấn đề khó khăn gặp phải.Với những nỗ lực và sáng kiến của cả dân tộc, dù gặp trở ngại, Việt Nam quyết không chịu buông xuôi, mà tìm mọi cách vượt qua. Việt Nam nhất định sẽ tiến tới trong tương lai.”Trong khi đó, tiến sĩ Trương Bổn Tài, giáo sư Kinh tế Viện Đại Học San Jose, California, thì nhấn mạnh rằng nếu đẩy mạnh tiến trình đổi mới thì Việt Nam sẽ không mất nhiều năm để theo kịp Indonesia hay Singapore:Kết quả trong tương lai, tùy thuộc nhiều yếu tố khác, vì dụ cơ cấu chánh quyền có thay đổi, dân chủ hóa, qua nhiều bài học lịch sử từ Nhật Bản chẳng hạn, thì chỉ cần 30 năm thôi thì đã có sự tiến bộ thấy rõ.TS Trương Bổn Tài:“Đo lường trong quá khứ thường dựa vào chỉ số cụ thể, nói về tương lai, như cần phải bao nhiêu năm nữa mới đạt tới, thì điều đó không đúng lắm, vì không một chỉ số nào có thể đo được tương lai, hoặc sự bất ổn định của tình thế.Kết quả trong tương lai, tùy thuộc nhiều yếu tố khác, vì dụ cơ cấu chánh quyền có thay đổi, dân chủ hóa, qua nhiều bài học lịch sử từ Nhật Bản chẳng hạn, thì chỉ cần 30 năm thôi thì đã có sự tiến bộ thấy rõ.Trong quá khứ, Việt Nam đã từng được xếp hạng trên một số quốc gia láng giềng, về nhiều mặt”.Trong báo cáo phát triển Việt Nam 2009 của Ngân Hàng Thế Giới, khi đề cập tới giai đoạn tới, World Bank cho biết, nếu tính bằng đô la Mỹ, thì GDP trên đầu người của Việt Nam , chắc chắn sẽ vượt qua mức 1000 đô la trong năm 2008, tức là đạt đến kết quả sớm hơn 2 năm, so với mục tiêu được đề ra trong kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội từ năm 2006 đến 2010.

Đỗ Hiếu, phóng viên RFA2008-12-18

VIỆT NAM:KHÔNG THAY ĐỔI CƠ CHẾ SẼ CÒN TỤT HẬUhttp://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/story/2008/12/081216_vietnam_long_catchup.shtmlWorld Bank khuyến cáo Việt Nam phải cải tổNgân hàng Thế giới tức World Bank nói người Việt Nam còn thua về thu nhập cá nhân tới 51 năm so với Indonesia, 95 năm so với Thái Lan và 158 năm so với Singapore.Báo cáo 'Vietnam Development Report 2009' ra 4-5/12 tại Hà Nội đánh giá các lĩnh vực kinh tế, cơ cấu vốn, mô hình phát triển của Việt Nam trong hơn 10 năm qua và nói nước này vẫn "cạnh tranh kém", dù có tăng trưởng cao.Báo cáo Phát triển Việt Nam 2009 cho biết hầu hết các tiêu chí cạnh tranh trong kinh doanh của Việt Nam đều dưới trung bình, không vượt quá năm điểm.Nhưng dù có chịu tác động bên ngoài, tương lai Việt Nam những năm tới tùy thuộc hoàn toàn vào "các quyết định về chính sách kinh tế".Không cải thiện gìBáo cáo trích ý kiến của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam nói ba năm qua gần như không có cải thiện trong việc thực hiện năm tiêu chí: vốn, đào tạo lao động, đất đai, cải cách hành chính, cơ sở hạ tầng.Ngân hàng Thế giới tin rằng Cải cách hành chính công nếu thành công sẽ giúp Việt Nam tiết kiệm được từ 800 triệu đến 1.3 tỉ USD.Tương lai Việt Nam những năm tới tuỳ thuộc vào các quyết định về chính sách kinh teWorld BankGiới cấp viện cũng thừa nhận rằng việc đánh giá tác dụng của viện trợ nước ngoài cho Việt Nam là "khó khăn", nhất là trong các dự án cụ thể.Điều không thuận lợi cho Việt Nam, tính từ cuối 2008, là thế giới bên ngoài đang ngày càng trở nên "khó đoán trước" (uncertain).Không chỉ Ngân hàng Thế giới mà giới chuyên gia gần đây cũng cho rằng lạm phát cao, xuất khẩu giảm và các vụ tham nhũng, thất thoát đầu tư khiến bức tranh kinh tế Việt Nam tới đây không sáng sủa.

Tuy nhiên, Ngân hàng Thế giới cho rằng tâm lý muốn co cụm, hoặc đảo ngược quá trình hội nhập quốc tế là "một sai lầm" và khuyến khích Việt Nam tiếp tục hội nhập.Với thu nhập bình quân đầu người năm 2007 đạt 836 đôla Việt Nam còn thua xa Indonesia (1918 USD) Thái Lan (3850 USD), và Singapore (35163 USD).Lấy chỉ số tăng thu nhập trung bình căn cứ vào giá mua hàng từ 2001-2007 so với con số tương tương ứng của ba nước này, thời gian để Việt Nam đuổi kịp các họ đó là hơn nửa thế kỷ đến một thế kỷ rưỡi.Ngân hàng Thế giới đặt câu hỏi liệu Việt Nam sẽ đi theo số phận của Liên Xô cũ hoặc thành công như Mauritius, một quốc gia nhỏ bé đã cải tổ thắng lợi.Việt Nam mất 51 năm mới theo kịp IndonesiaTăng trưởng GDP hàng năm luôn ở mức cao, thậm chí trong thời điểm kinh tế khó khăn, luôn làm nức lòng người dân. Thế nhưng, tính toán mới đây của Ngân hàng Thế giới cho thấy Việt Nam sẽ phải mất hàng chục năm, thậm chí là cả trăm năm mới có thể đuổi kịp các nước láng giềng.Báo cáo phát triển Việt Nam 2009 của Ngân hàng Thế giới (WB) công bố đầu tháng này đưa ra những thống kê gây sốc cho những ai đang kỳ vọng lớn vào “con hổ Việt Nam”. Theo đó, Việt Nam có thể mất tới 51 năm mới đuổi kịp Indonesia và thậm chí 158 năm nữa mới bằng được Singapore về thu nhập trên đầu người.Mặc dù đã mào đầu rằng công việc dự báo xu hướng tăng trưởng lâu dài là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn ngay cả với các nhà kinh tế giỏi, nhưng WB cũng đưa ra những căn cứ rõ ràng để chứng minh cho phán đoán của mình.Theo số liệu của WB, năm 2007, thu nhập trên đầu người của Việt Nam là 836 đôla, Indonesia là 1.918, Thái Lan là 3.850 và Singapore là 35.163. Trong giai đoạn 2001-2007, tốc độ tăng trưởng thu nhập trên đầu người (tính theo giá cố định, tức là sau khi đã trừ đi yếu tố lạm phát) tuơng ứng là 6,5%, 4,8%, 4,8% và 4,0% một năm. Với tốc độ này, Việt Nam sẽ cần 51 năm để thu nhập bình quân của người dân theo kịp Indonesia, 95 năm để theo kịp Thái Lan, 158 năm đối với Singapore.WB còn đưa ra một cách tính toán nữa là tính bằng đồng đôla. Theo đó, tốc độ tăng trưởng thu nhập trên đầu người tính bằng đôla của các nước Việt Nam, Indonesia, Thái Lan và Singapore tương ứng là 12,5%, 6,4%, 4,9% và 6,0%. Nếu sử dụng các con số này thì thời gian để Việt Nam theo kịp các nước trên sẽ là 15 năm với Indonesia, 22 năm bằng Thái Lan và 63 năm thì ngang với Singapore. Tuy nhiên, những con số tính bằng đồng đôla dễ bị ảnh hưởng bởi những biến động ngắn hạn của tỷ giá hối đoái.Nếu tính bằng đồng đôla, GDP trên đầu người của Việt Nam hầu như chắc chắn sẽ vượt qua mốc 1.000 đôla trong năm 2008, về đích sớm hơn 2 năm so với mục tiêu đề ra trong Kế hoạch Phát triển Kinh tế Xã hội 2006-2010. Tuy nhiên, GDP đầu người đáng mừng như trên không có gì ngạc nhiên trong thời điểm đồng đôla bị mất giá.Trong thập niên vừa qua, đặc biệt là sau khi đẩy nhanh cải cách kinh tế sau Đại hội Đảng IX năm 2001, Việt Nam đã đạt tỷ lệ tăng trưởng kinh tế rất cao.

GDP trên đầu người của Việt Nam tính theo giá cố định đã tăng trung bình 6,5% một năm. Việt Nam xếp thứ 24 trên 139 quốc gia về tăng trưởng GDP trên đầu người tính theo giá cố định (xếp hạng này không tính đến các quốc gia và vùng lãnh thổ có GDP dưới 2 tỷ đôla trong năm 2007).Dù tính theo cách nào thì thực tế vẫn cho thấy rằng Việt Nam đang tăng trưởng rất nhanh. Sự tăng trưởng nhanh chóng này là một trong những động lực chính dẫn đến giảm nghèo, một lĩnh vực mà Việt Nam đat được nhiều thành tựu có ý nghĩa.Tăng trưởng kinh tế nhanh một phần được duy trì nhờ vào tích lũy vốn lớn. Tính đến năm 2007, mỗi năm Việt Nam đã đầu tư đến 521,7 nghìn tỷ đồng, gần gấp ba lần so với năm 2001, khi các cải cách kinh tế bắt đầu tăng tốc. Chỉ một phẩn con số gia tăng này do giá cả tư liệu sản xuất cao hơn. Việt Nam đang là một trong những nước có tỷ lệ đầu tư cao nhất trên thế giới. Tính theo tích lũy vốn gộp thì trong năm 2007 chỉ có trên 12 trên 139 quốc gia là có tỷ suất cao hơn so với Việt Nam.Với những yếu tố đáng lạc quan như vậy, WB không quên cảnh báo vấn đề hiệu quả đầu tư của khối lượng nguồn lực này: Số vốn tăng thêm có được phân bổ cho đúng ngành, đúng hoạt động và đúng dự án hay không.

Thanh Bình

KINH TẾ VÙNG ĐÔNG NAM Á !Những thống kê giật mình

Cập nhật lúc 10h11" , ngày 11/12/2008 -Việt Nam đã bị bỏ lại quá xa bởi các nước khác trong khu vực, cho dù đã đạt được thành tựu tăng trưởng kinh tế cao trong một thời gian dài, theo tính toán của các chuyên gia quốc tế.Báo cáo phát triển Việt Nam 2009 của ngân hàng Thế giới nhận xét, Việt Nam tụt hậu về kinh tế tới 51 năm so với Indonesia, 95 năm so với Thái Lan và 158 năm so với Singapore.Các chuyên gia của ngân hàng Thế giới đưa ra bảng xếp hạng này căn cứ vào hai tiêu chí. Thứ nhất, thu nhập bình quân đầu người trong năm 2007 của Việt Nam là 836 USD so với 1.918 USD của Indonesia, 3.850 USD của Thái Lan, và 35.163 USD của Singapore. Thứ hai, tốc độ tăng trưởng thu nhập trên đầu người tính theo giá cố định trong giai đoạn 2001 – 2007 ở bốn nước theo thứ tự trên là 6,5%, 4,8%, 4,8% và 4,0% một năm.“Những tính toán này hoàn toàn là giả thuyết,… nhưng cân nhắc các tốc độ này thì thực tế Việt Nam sẽ phải rất lâu mới theo kịp được”, các chuyên gia của ngân hàng Thế giới nhận định.

Mặc dù thừa nhận, đánh giá này có thể là “mạo hiểm” và “nhạy cảm”, nhưng đây là lần đầu tiên một đối tác phát triển của Việt Nam chính thức đưa ra tính toán này.Đánh giá này không mới, nhưng rõ ràng nó cho thấy chặng đường phía trước dài thế nào để đất nước này vượt qua, cho dù đã đạt được những thành tựu về tăng trưởng và xoá đói giảm nghèo trong gần 15 năm qua.Trong khi đó, trên bình diện quốc tế, những nỗ lực cải cách của Việt Nam nhằm tạo ra môi trường kinh doanh thông thoáng hơn đang có xu hướng chậm lại.Theo đánh giá của ngân hàng Thế giới, chỉ số năng lực cạnh tranh của Việt Nam là 104 năm 2007, 91 năm 2008 và 92 năm 2009 trên 178 quốc gia được đánh giá.

Theo bảng xếp hạng này, Việt Nam đứng đầu nhóm các quốc gia xếp hạng thấp.Ngoài ra, theo đánh giá của diễn đàn Kinh tế thế giới, hầu hết các tiêu chí cạnh tranh trong kinh doanh của Việt Nam đều ở dưới mức trung bình, thực không vượt quá năm điểm.Theo đánh giá của tổ chức Minh bạch quốc tế, Việt Nam được xếp 2,6/10 điểm năm 2007 và 2,7/10 điểm năm 2008. Hai chỉ số này cho thấy, tham nhũng vẫn đang ở mức rất cao.Ông Trần Hữu Huỳnh, trưởng ban Pháp chế của phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam nhận xét: “Rõ ràng, vị trí của Việt Nam đã không có sự thay đổi theo các đánh giá của cả ba tổ chức quốc tế trong ba năm gần đây”.Về phương diện trong nước, nhiều thủ tục hành chính và rào cản kinh doanh đang có xu hướng tăng mạnh làm ảnh hưởng đến sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân – nguồn hy vọng để thu hẹp khoảng cách tụt hậu kinh tế của Việt Nam với các nước.Theo kết quả khảo sát của VCCI, gần như không hề có cải thiện nào trong năm tiêu chí gây khó khăn nhất trong việc kinh doanh trong ba năm qua. Các tiêu chí đó bao gồm vốn, đào tạo lao động, đất đai, cải cách hành chính, cơ sở hạ tầng.Rõ ràng, phần lớn các khó khăn này nằm về phía trách nhiệm của Nhà nước.Các chuyên gia kinh tế nhận định, nếu Việt Nam cải cách được các thủ tục hành chính công thành công, thì nền kinh tế có thể tiết kiệm được từ 13.000 – 30.000 tỉ đồng/năm (tương đương với 800 triệu đến 1,3 tỉ USD).

Giám đốc dự án nâng cao năng lực cạnh tranh Jim Winkler nói: “Có hàng chục ngàn thủ tục từ 20 năm trước đang tồn tại và không phù hợp với nền kinh tế thị trường mà Việt Nam đeo đuổi… thành thực mà nói, rất khó giải quyết chuyện này”.Nhưng có mâu thuẫn không giữa môi trường kinh doanh yếu kém như vậy với con số FDI cam kết ở mức kỷ lục 61 tỉ USD năm 2008?Ông Trần Đình Thiên, viện trưởng viện Kinh tế Việt Nam nhận xét: “Môi trường kinh doanh yếu như thế cho thấy lượng FDI kỷ lục đổ vào Việt Nam trong 2008 chưa hẳn đã thể hiện được sự tin tưởng của các nhà đầu tư quốc tế”.Trong báo cáo của mình, các chuyên gia của ngân hàng Thế giới nhận xét, không ai có thể nói được liệu Việt Nam sẽ đi theo vết xe đổ của Liên Xô cũ hay thành công về phát triển kinh tế như Mauritius."Mặc dù khả năng sau có vẻ hợp lý hơn, song nó hoàn toàn tuỳ thuộc vào các quyết sách kinh tế sẽ được đưa ra trong những năm tới”, họ kết luận.

(Tư Giang - Sài Gòn tiếp thị)

HƯỚNG DƯƠNG * CHUYỆN XƯA

Chuyện Xưa

Truyện Ngắn Tình Cảm

Cuộc du hành của Hoàng đi Madrid, với chặng ghé qua Nice, đã được chuẩn bị xong xuôi, chỉ còn hai ngày nữa là anh sẽ bước lên chiếc phi cơ của hãng Air France. Từ Los Angeles anh sẽ bay thẳng đi Nice, thành phố thơ mộng có hạng của nước Pháp nằm trên vùng Bờ Biển Mây Xanh của Địa Trung Hải, và anh sẽ có hai ngày để được ở bên Minh Trang, người yêu xưa kia của anh, người anh đã xa cách hơn đã hai mươi năm trời. Nay thì Minh Trang là một bác sĩ sản khoa làm việc cho bệnh viện thành phố, không còn là một cô sinh viên du học bé bỏng như xưa kia, khi anh và em quen nhau và yêu nhau trên Paris.

Hơn hai mươi năm, bao nhiêu thay đổi trong cuộc đời của hai đứa, thế mà duyên số đã lại đưa hai đứa đến với nhau.Trong một hoàn cảnh thật lạ thường, một hoàn cảnh mà nói ra ít ai có thể tưởng tượng có thể xẩy ra trên đời, anh đã lại bắt được liên lạc với người con gái anh yêu khi còn trẻ, khi anh mới chưa quá tuổi hai mươi, khi anh chỉ mới là một sinh viên được cha mẹ cho đi sang Pháp du học vào những năm đầu của thập niên 60.Số là cách đây ba tháng anh đi Houston chơi và trong một quán ăn, tình cờ anh gặp Quang, một người bạn cũ ở Saigon từ lâu lắm anh không gặp lại.

Nhìn nhau ngỡ ngàng, hai đứa phải mất vài phút moi trong đầu hình ảnh những bộ mặt cũ đã chìm trong quên lãng rồi mới nhận ra được nhau:- Mày là thằng Hoàng, trước ở Nguyễn Bỉnh Khiêm!- Còn mày, thằng Quang ở Cường Để!Ngồi uống vài chai bia với nhau, kể cho nhau nghe bao nhiêu chuyện xẩy ra sau những ngày khốn nạn, phải bỏ nước ra đi, chia xẻ với nhau bao nỗi niềm chua cay của cuộc đời, sau cùng anh nghe Quang nói:- Tao nói cho mày nghe một chuyện quan trọng mà suýt nữa tao quên. Đầu óc tao bây giờ hơi lộnxộn nhưng chưa đến nỗi nào, tao chợt nhớ ra…- Chuyện gì mà quan trọng? Cuộc đời chúng mình bi giờ còn gì mà quan trọng được nữa?- Mày có nhớ thằng Bách không? Thằng Bách tổng giám đốc ngân hàng Nghĩa Tín ngày xưa?Nghe đến tên Bách, anh thấy xa xẩm mặt mày, anh thấy choáng váng, anh thấy lại những hình ảnh buồn thời xa xưa.

Anh giả vờ:- Thằng Bách nào, tao đâu có quen thằng nào tên Bách?- Thằng Bách HEC cùng bọn với mình ở Foyer des Étudiants. Làm sao mày quên nó được?Vô tình Quang đã gợi lại cái quá khứ xa xôi, cái quá khứ chứa đựng bao nỗi buồn đau đối với anh. Tự nhiên anh thấy quay cuồng trong đầu óc những hình ảnh của một thời kỳ đen tối, những hình ảnh mà anh đã chôn dấu trong thâm sâu của ký ức, những hình ảnh anh đã muốn quên đi và đã quên bao nhiêu lâu nay.- Ồ thằng đó! Nó với tao không ăng giơ với nhau…
Những ngày ở Saigon, anh đã tránh mặt Bách, anh đã không muốn nhớ ngay cả đến cái tên của nó.Anh chỉ nghe nói nó về nước làm quan, có nhiều bạc, ăn to nói lớn, có vợ đẹp con khôn, có villa xe hơi, kẻ hầu người hạ, trong khi anh chỉ là một con người tầm thường như bao nhiêu con người khác. Nhiều khi anh nghĩ anh đã có tự ti mặc cảm. Nhưng vấn đề không phải thế, không phải chỉ là mặc cảm. Nó có nguyên nhân xâu xa hơn là tiền bạc, địa vị, tiếng tăm. Nó là một vấn đề tình cảm dính líu đến nhận thức về con người của anh…- Tao biết. Nhưng sau này thì khác. Gần đây tao lại thấy nó cứ nhắc đến tên mày. Nó hỏi thăm cácanh em bạn về mày, cố tìm tông tích của mày mà không ra….Sự ngạc nhiên làm cho anh vừa tò mò vừa thích thú. Lý do gì thúc đẩy Bách đi tìm anh? Tại sao lại có một thay đổi lập trường, thay đổi thái độ? Hồi xưa nó đâu ưa gì anh, nó đâu muốn nghe đến cái tên Hoàng của anh chứ nói gì đến việc nó hỏi thăm về anh, muốn tìm anh? Mà tìm để làm gì mới được cơ chứ?- Nó tìm tao làm gì? Tao có nợ nần gì nó đâu? Sang đến bên này thì mạnh ai nấy sống, đâu còntrâu buộc ghét trâu ăn làm gì nữa?- Chúng tao cũng hỏi nó câu đó. Nó chỉ nói nó cần gặp mày trước khi nó chết, nó cần nói với màymột chuyện gì quan trọng, rất quan trọng cho cả nó lẫn mày…- Nói với tao một chuyện, rất quan trọng, trước khi chết? Lạ nhỉ? thứ nhất đó là chuyện gì? Thứhai cái gì mà quan trọng? Thứ ba, trước khi nó chết, làm như thể nó sắp chết không bằng…

- Tao chưa kịp nói với mày điều đó… nó sắp chết, phải rồi, đúng thế đấy. Nó ốm nặng từ nhiềutháng nay, chẳng còn sống được bao lâu nữa… Mày nên tôi nghiệp nó… Mày mà nhìn thấy nóthì mày cũng như tao, cũng sẽ thấy nó thật đáng thương…mà thôi…

- Mày nói thật hay nói giỡn chơi? Nó bị bệnh gì mà ghê vậy?- Ung thư tuyến tụy… Bác sĩ nói… tịch chỉ còn là thời gian… vài ba tháng thôi. Bây giờ nó chỉ cònlà một cái xác không hồn… mà cái xác thì cũng chỉ da bọc xương. Nó nằm chờ chết và cầunguyện được thấy mặt mày trước khi ra đi. Chúng tao hỏi nó chuyện gì, nhắn lại được không?Nó bảo không, nó muốn gặp chính mày, nói thẳng với mày thì mày mới tin, mày mới thấy đó là một chuyện quan trọng. Nó bảo đó là một bí mật, chỉ liên quan đến nó và mày mà thôi, không ănnhậu gì đến chúng tao…

- Làm gì có chuyện quái gở như vậy được? Thế bây giờ nó ở đâu? Vợ con ra sao?- Nó sống một mình, không vợ con gì cả, ngay ở gần đây. Nếu mày đồng ý, mai tao đưa mày tớithăm nó. Tội nghiệp nó lắm… Gặp mày xong chắc nó mới chết được yên tâm…

- Mày kể gì toàn là chuyện lạ! Năm 72 khi ở Pháp về nước, nó dẫn theo cả vợ con mà? Vợ nó làMonique Quỳnh Anh, mày biết chứ sao không? Thế vợ con nó đâu rồi? Ly dị hả?Thật là một tin xét đánh đối với anh! Ngày đó anh sống âm thầm trong sự buồn tủi của riêng anh. Anh có nghe nói đến vụ Quỳnh Anh về nước, nàng lấy Bách và có một đứa con, nhưng chẳng bao giờ anh tìm hiểu thêm làm gì.

Cuộc đời có lắm chuyện trớ trêu, riêng vụ nàng lấy Bách cũng đủ làm cho anh quá đau lòng rồi. Anh đã chỉ muốn quên đi dĩ vãng và anh đã quên. Nay bỗng nhiên tất cả lại sống lại trong tâm trí anh, làm sống lại trong anh vết thương lòng…- Tao nghe nói từ hồi đó, Monique đã thôi nó, nàng đã bỏ nó trở về Paris, ngay từ năm 74, trướckhi mình mất nước… Nó không nhắc đến chuyện này bao giờ. Tao cũng chẳng bao giờ dám hỏi.Chuyện riêng gia đình người ta, chuyện tế nhị ai hỏi làm gì?Quỳnh Anh, Quỳnh Anh, người yêu bé bỏng của anh, người em gái anh đã thương đến muốn bể trái tim, người anh ngút ngàn nhớ, khi phải để em lại Paris mà về thăm bà mẹ đang bịnh nặng. Ngày anh rời Paris, em đã khóc xưng cả đôi mắt huyền, em đã đòi đập đầu vào tường chết cho rồi. Hình như em đã biết trước số phận của hai đứa, số phận ăn mày, yêu nhau để rồi phải xa nhau, em đã có linh tính tất cả là do tiền định. Cho nên em cứ khóc hoài, khóc hết nước mắt, em van xin anh đừng bỏ em, đừng về. Nhưng anh không về sao được? Mẹ anh đang hấp hối trên giường bệnh, mẹ anh đang mong chờ từng giây từng phút anh về. Anh yêu em nhưng anh cũng yêu cả mẹ già. Mà đối với mẹ già thì anh còn bổn phận làm con, anh không thể bất hiếu. Không có mẹ sao có anh, sao có anh để em yêu, để em bi giờ khóc lóc nài nỉ? Vả lại anh tính anh về rồi lại trở sang, anh sẽ lại ở bên em, và anh sẽ ở bên em mãi mãi và mãi mãi.Anh đã hứa với em như thế, anh đã tính toán trong đầu như thế, nhưng ở đời đâu biết được nhữngchuyện bất trắc xẩy ra? Chẳng vì thế mà bao nhiêu đứa bạn anh cũng đã khuyên anh đừng vể.

Chiến tranh đang tung hoành khắp bốn vùng chiến thuật, Việt Cộng đang mang hàng mấy trăm ngàn binh lính từ Miền Bắc vào thôn tính Miền Nam, anh về sẽ kẹt, anh sẽ không còn cơ may sống yên bình như trước trên mảnh đất an toàn là đất Pháp. Về là sẽ bị bắt đi lính, anh sẽ đi đánh trận, anh sẽ đi vào chỗ chết.Nhưng anh cóc cần, anh cứ về, có chết thì cũng chảng sao. Vì Mẹ anh đanh chờ anh trên giường bệnh. Và như thế anh đã quyết định, anh đã về, để rồi anh không còn qua được Paris trở lại, anh đảnh chịu số phận, anh đảnh mất em, mất Quỳnh Anh mà anh nhớ thương vô cùng. Anh đã lỗi hẹn với em, anh đã viết thư cho em để xin lỗi, để giải thích cho em hiểu rằng anh vẫn còn thương em mặc dù anh đã làm cho em buồn, em khổ, em trách.- Sao mày tính sao? Có đến thăm thằng Bằng ngày mai hay không, để tao còn thu xếp giờ giấccho thuận tiện với nó?Anh cảm thấy sự tò mò của anh đã lên đến tột độ, anh muốn biết tại sao Bách lại cứ khư khư muốn gặp anh. Anh muốn biết cái nguyên nhân nào đã đưa Bách đến cái chỗ thôi không còn hận thù anh, hay ít ra không còn coi thường anh như xưa.

Phải chăng vì nay hắn đã ở cái thế kẹt nào đó, hắn cần nhờ vả anh chuyện gì? Hay hắn sắp chết nên muốn ra đi trong sự bình an của cái tâm, cho thần hồn của hắn sớm đuợc siêu thoát ?

- Mày nghĩ tao có nên đến nhìn lại cái mặt vênh váo của nó hay không?

- Mày lại nói bậy rồi! Đến giờ này mặt nó sao còn vênh váo được nữa? Trái lại, nó chỉ còn đángthương, mày khó có thể tưởng tượng được nổi. Thôi hãy ban phúc đức cho nó đi! Nó cần gặpmày thì mày đến, chứ mày có cần gặp nó đâu? Vả lại, cũng do tao cầu cạnh…

- OK. Tao đành nghe lời mày. Vậy mai mấy giờ? Hẹn gặp nhau ở đâu?Thấy Bách xanh xao tiều tụy, anh đã mủi lòng. Anh hỏi thăm tình trạng sức khỏe của Bách và được biết cách đấy hai năm hắn cứ thấy đau thắt phiá trên giữa bụng, đau nhói tới sau lưng, ăn không còn thấy ngon, ngày càng gầy đi, nên đi thăm bác sĩ. Mới đầu được cho uống thuốc chống đau, sau đó cho đi thử máu, cho đi làm trắc nghiệm Ultrasound, rồi CAT Scan, mới tìm ra bệnh thì đã muộn rồi. Cắt tụy tạng đi nhưng ung thư đã chạy sang nơi khác, sức khỏe cứ thế hao mòn nhanh chóng, ăn uống không được nên càng gầy gò, sức lực càng yếu dần…

Bách hỏi thăm chuyện của anh, chuyện ngày xưa, chuyện ngày nay, chuyện gia đình vợ con, chuyện công ăn việc làm. Để làm vừa lòng người bạn bất đắc dĩ, anh kể hết cuộc sống của anh từ xưa đến giờ, anh nói anh vẫn không vợ con và chưa từng lấy vợ bao giờ. Anh kể chuyện anh đã nhẩy xuống chiếc tàu sắt đi buôn vào ngày mùng 1 tháng 5 và thoát được ngon lành. Sang Mỹ anh đi học lại vì những ngày xa xưa, cái thời thơ mộng của tuổi trẻ, anh mải ăn chơi không nghĩ tới tương lai, việc học hành anh bỏ dở dang, không đi đến đâu. Sau khi mẹ anh mất, anh nạp đơn xin trở lại Paris học tiếp nhưng bị bộ Giáo Dục bác đơn vì học bạ bê bối, vài tháng sau anh bị động viên, cho đi Thủ Đức học. Gần ba năm quân ngũ, anh đã ở trong đơn vị Nhẩy Dù, lăn lộn khắp những chiến trường dầu xôi lửa bỏng nhất, chạm trán với cái chết như trò đùa. Sau ba năm đi học ở đất Cờ Hoa, anh tốt nghiệp với cái bằng MBA và vào làm cho cái Công ty P&G, nơi anh hiện vẫn đang làm, sau mười lăm năm dài đằng đẵng.

Sau cùng, Bằng xin phép Quang cho hắn được nói chuyện riêng với anh và sau khi Quang rời khỏi căn phòng, hắn đằng hắng hai ba tiếng, ngần ngừ một lúc, như thể muốn tìm lời nói sao cho khéo trước khi bắt đầu:- Anh Hoàng à, tôi biết anh đang trông chờ cái giây phút này, tôi biết anh đang nóng lòng muốnnghe tôi nói với anh một câu chuyện liên quan đến cả tôi lẫn chính anh nữa….Đôi mắt lờ đờ của hắn sáng lên, chăm chú theo dõi phản ứng của anh qua sự thay đổi của nét mặt, của ánh mắt, của sắc da. Thấy anh không nói gì, hắn tiếp:- Chuyện này dính dấp đến cả người vợ xưa kia của tôi, đồng thời cũng là người tình của anh mộtthời gian …khi chúng mình còn phè phỡn ở Paris, thành phố của Ánh Sáng…..- Anh muốn nói đến Quỳnh Anh?Anh thấy mặt Bách nhăn nhíu lại như bị một cơn đau hoành hành. Để bày tỏ một cử chỉ thông cảm, anh hỏi:- Xin lỗi anh, anh đang bị cơn đau. Hay là để khi khác chúng mình nói chuyện này, khi nào anhthấy …. khoẻ hơn…- Chẳng còn lúc nào khoẻ hơn đâu. Vả lại, câu chuyện này tôi cần nói nó ra cho xong, giữ mãitrong lòng chẳng ích gì, chỉ kéo dài thêm phiền muộn. Tôi đã phải sống với sự ám ảnh mấy chụcnăm rồi, kể từ ngày … Quỳnh Anh bỏ tôi trở về Paris… Tôi cần được giải thoát… Tôi đã trôngchờ từ quá lâu cái ngày được nói với anh vể vụ… này. Xin anh hiểu cho nỗi khổ tâm của tôi, nhấtlà vào những năm gần đây, khi tôi biết tôi không còn sống được bao lâu nữa.

Ngừng một lát để thở, và để quan sát thái độ của anh, Bách với cốc nược lạnh, uống một ngụm, sửa lại thế ngồi xong mới nói tiếp:- Anh có biết rằng tôi sợ chết đi mà không được gặp anh để nói câu chuyện này như thế nàokhông?

- Tôi có thể đoán rằng câu chuyện này, đối với anh rất quan trọng… Quang có nói với tôi… Chínhvì thế mà mình gặp nhau hôm nay…

- Câu chuyện này có thể quan trọng đối với anh hơn cả đối với tôi nữa. Vì thế nếu tôi không choanh hay trước khi tôi chết, tôi sẽ áy náy vô cùng, chắc tôi sẽ không yên tâm nhắm mắt.Có lẽ thấy vẻ mặt khinh khỉnh của anh, cái vẻ mặt lộ ra một thoáng nghi ngờ, vẻ mặt vốn dĩ của anh, chăng ăn nhậu gì tới câu chuyện hắn ta đang muốn kể ra, nên hắn vội vàng nói thêm:

- Tôi không nói đùa đâu thưa anh. Anh cứ tin tôi đi.

- Tôi tin anh mà, anh Bách. Tôi xin lỗi nếu đã tỏ vẻ gì làm cho anh hiểu lầm. Xin anh cứ nói điều gìanh cần nói. Tôi đã sẵn sàng nghe rồi đây…Rồi sau câu nói đó của anh, hắn nói một hơi dài đến cả năm bẩy phút. Hắn trút ra hết tất cả những gì u uẩn hắn vẫn chất chứa trong ruột gan hắn. Hắn kể rằng, như anh đã biết, vào cái thời kỳ đó, khi còn ở Paris, hắn đã xi mê Monique Quỳnh Anh, hắn đã đeo đuổi nàng suốt bao nhiêu năm trường mà không được, chỉ vì nàng đã có người yêu là… anh. Hắn đã ghen tuông với anh, hắn đã thù ghét anh, và nhiều lúc quẫn trí hắn đã tính đi mua một khẩu Mauser đem đến dí vào đầu anh, vào cái chổ thái dương của anh, cái chỗ sọ anh không có xương che, mà bóp cò… cho viên đạn đồng xoáy vào óc anh, cho anh ngủm cù tì cho xong chuyện. Nhưng rồi hắn sợ phải đi tù, sợ phải đi tù một cách lãng xẹt, vì giết được anh rồi nàng cũng đâu sẽ yêu hắn? Cho nên hắn đã bỏ đi cái ý định thịt anh đi cho đả cơn giận, thịt anh cho lòng được phơi phới trở lại. Hắn nghĩ trên cõi đời không gì thích thú hơn là …. giết được tình địch của mình.Thế rồi xẩy ra cái vụ anh đột ngột trở về Việt Nam và không trở qua Paris được nữa.

Trong thời gian mấy tháng trời Quỳnh Anh tuy sống mà như chết, vật vã với nỗi đau đớn trong lòng, với sự nhớ nhung, với sự cô đơn, nàng bỏ ăn bỏ ngủ, bỏ cả học hành. Những đứa bạn của nàng phải ra công khuyên răn năn nỉ, săn sóc cho nàng, nên từ từ sức khoẻ nàng mới hồi phục, cuộc sống mới trở lại bình thường.Tuy nhiên mối tình nàng trao về anh không bao giờ nguôi ngoai, ngay cả cho đến sau này khi nàng đã đi lấy chồng, hình bóng anh vẫn như một bóng ma ám ảnh tâm trí nàng, làm cho nàng sống với quá vãng, sống với trí tưởng tượng, với cái chập chờn của huyền hoặc, của giả tưởng. Nàng cứ nghĩ rằng anh vẫn còn thương nàng, anh vẫn còn là hoàng tử của lòng nàng, và Quỳnh Anh vẫn cứ chờ, chờ một ngày nào đó anh về đón em đi, đưa em trở lại bến bờ của yêu đương, của hạnh phúc.- Còn chuyện anh cưới Quỳnh Anh làm vợ? Cái gì thúc đẩy anh làm vậy?Dường như Bách chỉ chờ đợi anh nêu câu hỏi đó để có đủ can đảm nói ra bí mật mà hắn đã dấu kín từ ban đầu. Hắn, như tức nước vỡ bờ, như đang bị dồn nén, liền trả lời:- Tâm lý con người thật là khó hiểu. Khi đó, tôi đã cảm thấy sung sướng như thể tôi đã hạ thủđược một tình địch, như thể chính tôi đã làm cho nàng phải quay về với mình. Kỳ thực khôngphải thế! Trong sự cùng quẩn, nàng đã đến với tôi, nàng đã nhận đôi tay giang rộng của tôi, nàngđã ngả vào lòng tôi, mặc dù vẫn còn khổ sở vì mối tình dang dở. Sự thật tôi nào có hay? Tôi đãtưởng rằng Quỳnh Anh và anh thôi nhau vì một sự bất đồng nào đó, và nàng đang khổ sở vì sựtan vỡ, nên chính tôi là kẻ mã thượng ra tay cứu giúp. Sau này tôi mới ý thức được sự ngây thơcủa tôi. Tôi đã rơi vào cái bẫy tình cảm mà nàng giăng ra như thể là con ruồi xa vào cái mạng nhện.

- Anh và Quỳnh Anh hợp duyên thì lấy nhau, có gì để mà anh phải cay đắng?- Chuyện không đơn giản như anh tưởng. Chỉ trong vòng một tháng sau khi nàng đến với tôi thìnàng thủ thỉ rằng nàng có bầu, làm tôi phát hoảng! Tôi đang học năm thứ ba đại học, chưa ratrường, chưa làm ra tiền để có thể sống tự lập. Bấy giờ phải làm sao? Cưới nàng làm vợ rồi bỏhọc đi làm, nuôi vợ nuôi con hay sao? Không cưới nàng để rồi mang tiếng là sở khanh, chơichán rồi quất ngựa truy phong ư? Rồi còn mặt mũi nào nữa? Còn thanh danh gia đình tôi? Thậtlà một chuyện làm cho tôi điên đầu.- Cuối cùng anh làm sao?- Thì đành cầu cứu bố mẹ tôi. Gia đình tôi bèn đến điều đình với bên nhà Quỳnh Anh, tạm thời gửinàng về ở nhà cô chú tôi ở Toulouse cho đến khi tôi ra trường mới làm đám cưới. Vửa làm xongđám cưới thì chúng tôi về nước, gia đình nàng đã chuẫn bị sẵn cho tôi một chỗ làm tốt ởSaigon… Nhà cửa xe hơi thì cũng có sẵn trong gia đình…- Như vậy thì hạnh phúc quá rồi, anh còn kêu ca nỗi gì?....

- Bên ngoài trông thì đẹp đấy, nhưng bên trong thì không phải vậy. Quỳnh Anh sống với tôi khôngcó hạnh phúc. Nàng chẳng bao giờ thương yêu tôi cả. Chỉ vì hoàn cảnh mà nàng đã phải chọntôi. Chỉ một thời gian ngắn sau khi chúng tôi chính thức thành vợ chồng, nàng không còn chịuđựng được sự giả dối, bất kể đến sự đau khổ của tôi, nàng đã nói ra sự thật….Nghe đến đây tim anh đập dồn dập, anh thấy hồi hộp như thể đang xem đến chỗ gay cấn nhất trong một truyện phim trinh thám, anh thấy hơi nghèn nghẹn nơi cổ. Anh bật nói:- Sự thật? Sự thật gì? Sự thật thế nào?Bách nhìn anh với một ánh mắt phản ảnh sự tội nghiệp pha trộn với lòng khoan dung:- Sự thật là đứa con trong bụng nàng khi trước không phải là con tôi mà là con …người khác…Đến đây thì anh thấy tim anh như muốn phá tan lồng ngực, anh cảm thấy như thể có một sự bộc phá trong lòng, một cái gì làm cho lồng ngực anh tắc nghẽn, anh không còn thở được. Anh như muốn hét lên một câu gì đó, nhưng nhìn ánh mắt diễu cợt của Bách, anh đành nhịn, anh đành lắp bắp:- Con người khác? Ý anh muốn nói là con tôi? Sao anh không nói thẳng ra? Con tôi chứ còn con ai được nữa? Nàng có nêu tên tôi ra hay không?Vẫn với anh mắt kẻ cả, với thái độ khinh khỉnh của kẻ ban ơn cho anh, Bách từ tốn trả lời:

- Tất nhiên là có! Anh thừa biết Monique Quỳnh Anh! Nàng đâu có sợ sự thật? Nàng đâu cần giấuđiều gì? Chẳng qua chỉ là vì hoàn cảnh, vì thời thế, vì sự thiếu thuận tiện mà nàng chưa nóira…Nói xong sự thật rồi thì đối với nàng là hết, hết chuyện, hết hết. Bọn Tây nó nói “un pointfinal” “un point, c’est tout” là thế đó!Chiều hôm đó, khi ra về, Quang hỏi anh về câu chuyện bí mật mà Bách đã kể cho anh nghe. Anh bịa ra một vụ xích mích khi xưa, lúc cả bọn còn là sinh viên sống thành một nhóm bè bạn bên Pháp, dễ gây chuyện với nhau.

Anh không dám nói sự thật, phần vì nó liên quan đến danh dự của Monique, của anh và cả của Bách nữa, một phần khác là vì tất cả nay chỉ còn là quá khứ. Hơn nữa đó là một chuyện không tốt đẹp gì, không may xẩy ra, không liên quan gì đến ai khác, để người ngoài biết cũng chẳng ích lợi gì. Nhưng riêng đối với anh thì nó là một sự thật kinh hoàng, nó làm anh nao núng, nó sẽ làm cho anh khổ tâm suy nghĩ. Anh biết thế. Số anh đã đến lúc có chuyện, cuộc đời phẳng lặng của anh đã tới hồi gay cấn, bởi vì… bởi vì… anh có một đứa con mà chưa bao giờ anh thấy mặt, chưa bao giờ anh được ôm hôn, chưa bao giờ được nghe nó kêu “Ba ơi!”. Anh buột miệng hỏi Quang:- Con thằng Bách, đứa con của nó với Monique, là con trai hay con gái?- Ủa, mày không biết sao? Con gái! Con bé xinh lắm! Coi vậy mà bây giờ chắc cũng đã 23, 24 tuổigì đó rồi chứ không ít!

- Monique và con bé bây giờ ở đâu, mày có biết không?

- Làm sao tao biết được? Thằng Bách còn không biết nữa là!- Chúng nó không liên lạc với nhau à?

- Tao không biết rõ, nhưng chắc là không rồi! Không nghe thằng Bách nói gì hết, tức là không chứgì?Trên chuyến bay trở về L.A. kéo dài hơn bốn tiếng đồng hồ, đầu óc anh tràn ngập những ý tưởng vui buồn lẫn lộn. Vui vì anh bỗng dưng được Trời Phật ban cho anh một đứa con gái, anh chẳng phải nuôi ngày nào mà nay đã lớn khôn, xinh đẹp thông minh - anh tin là như vậy vì mẹ nó đẹp và bố nó thông minh thì làm sao nó không giống cả mẹ lẫn bố?

- Vui là vì anh được biết Quỳnh Anh vẫn thương anh, vẫn quí mến anh mặc dù anh đã có lỗi, đã vô tình để nàng lại ở Paris khi xưa, cùng đứa con mà khi đó anh không hay biết. Nếu Bách không có lòng từ bi, không bỏ qua những tị hiềm của quá khứ mà nói cho anh biết thì anh đâu có hay, và anh đâu còn nghĩ tới Quỳnh Anh, người yêu của anh khi xưa? Bỗng nhiên anh cảm thấy một phần tội lỗi, anh cảm thấy anh đã vô tâm. May thay, anh đã gặp lại Bách và được cho biết chuyện bí mật mà hắn đã bao năm giữ kín trong lòng. Phép nhiệm mầu nào, sự kỳ bí nào đã thúc đẩy hắn đi tìm anh để cho anh biết một sự thật đã làm cho hắn thật đau lòng như thế? Anh bỗng cảm thấy một nỗi hạnh phúc tuyệt vời làm cho anh muốn gào to, “Cám ơn Trời Phật, Cám ơn Trời Phật đã cho con diễm phúc này!” Trong đầu anh hiện lên trăm ngàn chữ “Cám Ơn” viết bằng muôn mầu, muôn kiểu chữ, những giòng chữ đó như bay bổng, lượn tới lượn lui, tựa những bóng mây lơ lửng trên một bầu trời xanh ngắt của một ngày tươi sáng…

Nhưng rồi qua đi nhanh chóng nỗi vui mửng chợt đến, anh lại đăm chiêu suy tư, anh lại thấy có vấn đề, có chuyện làm anh phải nghĩ ngợi. Bởi vì làm sao biết con anh nay ở đâu? Làm sao biết mẹ nó, Quỳnh Anh thương yêu, nay ở đâu? Tìm đâu ôi tìm đâu ra những kẻ anh thương yêu đó bi giờ? Anh bỗng liên tưởng đến giọng ngọt ngào của người ca sĩ trong bài ca đi tìm… tuổi thơ đã mất…Tìm đâu những ngày thơ ấu qua?Tìm đâu những ngày xinh như mộng?Tìm đâu những ngày thơ?Tìm đâu những chiều mơ?Tìm đâu, biết tìm đâu, đâu giờ?Nhưng trường hợp của anh khác, anh không tìm một cái gì đã mất, anh tìm một hiện thực thương yêu, một đứa con đang sống, đang hiện diện đâu đây trên cõi đời này.

Làm sao bây giờ, anh tự hỏi. Làm sao bây giờ, làm sao? Làm sao…. làm sao? Những chấm hỏi quay cuồng, ngớ ngẩn, trong tâm trí anh.Trong một lúc cùng quẩn, yếu đuối, anh chỉ còn là một mớ tình cảm, hết cả lý trí, hết đầu óc để suy nghĩ.- Ngài uống gì thưa ngài?Người tiếp viên hàng không chân dài tóc đen, với toàn nét quyến rũ của một người con gái Á Châu, hỏi anh. Với ánh mắt lấp lánh thắc mắc, nàng như muốn thầm hỏi, “Anh đang nghĩ gì mà trông mê mẫn như đang nhớ người yêu vậy?” Anh mỉm cười với em và trả lời:- a whisky on the rock, please! (Cô cho tôi một ly whisky với nước đá)Anh thấy mình đang cần một ngụm rượu mạnh vào giữa cái buổi trưa của một ngày đẹp trời để mừng cho chính anh, mừng cho một sự biến đổi mới xẩy đến cho cuộc đời anh. Gần hai mươi năm qua anh đã sống một cuộc sống mà tự nhiên bây giờ anh thấy nó vô nghĩa. Anh đã chạy theo đồng tiền, anh đã xây dựng một cuộc sống vật chất vững chắc cho chính anh, anh đã mua nhà lớn, sắm xe đẹp, đi du lịch khắp nơi trên thế giới. Anh đã có những người bạn mới trong số đồng nghiệp ngoại quốc của anh và đã có một chỗ đứng đáng kính trọng trong xã hội. Anh đã lên làm tới giám đốc một chi nhánh lớn của đại công ty mẹ và dưới quyền anh nay cũng cả năm bẩy chục nhân viên làm việc.

Tất cả những kết quả vừa nói, trước đây anh coi là ghê gớm thì bi giờ anh lại cho là tầm thường, vì nó chẳng giúp gì anh tìm ra được những người thân thương anh đang muốn tìm. Từ ngày sang đến nước Mỹ, anh đã giới hạn việc giao tiếp với những người đồng hương và ngay cả những bạn bè cũ, anh cũng đã không còn liên lạc. Có thể một phần vì anh quá bận bịu với cuộc sống mới, phần khác vì anh chẳng muốn dính líu đến cái thời kỳ khốn nạn xưa kia. Anh vốn đã không có bao nhiêu bạn mà những đứa thân thiết thì lại sống bên Pháp hay tại những nước Tây Âu. Nay anh mới thấy anh kẹt, anh không thấy có ai có thể giúp đỡ anh, anh không biết phải làm sao bi giờ.Tuy nhiên anh đã không nản chí, anh đã không đầu hàng tình thế khó khăn, mặc dù anh biết công việc tìm kiếm Monique và đứa con anh không phải là dễ, không phải là đơn giản.

Anh đã tự nhủ phải nhẫn nại, phải kiên tâm kiên trì giống như bọn Cộng Sản khi chúng hô hào “kẻ thù nào cũng chiến thắng, khó khăn nào cũng vượt qua.” Những ngày tháng sau đó, anh đã dồn thời gian rảnh rỗi để tìm những mối giây liên lạc với những thân hữu xưa kia. Nhờ Quang, anh đã có được tin tức của một số những người thân ở Paris và may cho anh, từ đó anh bắt lại được liên lạc với Minh Trang ở Nice. Minh Trang, người yêu đầu đời của anh, người con gái đầu tiên anh quen khi tuổi mới mười tám, khi anh mới từ phi cơ bước xuống phi trường Orly chưa được bao lâu, nói theo người Mỹ khi anh còn FOB, fresh off the boat, chưa biết những lối ăn chơi của dân mít ở Paris. Anh đã gặp em trong một party, vào lúc anh còn đang nhớ nhà, anh còn nhớ Saigon, nhớ những tà áo dài trắng, nhớ những mái tóc thề, anh chưa thích nhẩy Bebop, chưa khoái các em bận váy đầm xòe… Minh Trang đã đến với anh trong những giây phút anh thấy cô đơn nhất, anh thấy cần một bóng hình bên cạnh để cho anh bớt cảm thấy lạnh trong cái mùa đông lạnh nhất trong cuộc đời. Và em đã để cho anh ôm em, hôn em, em đã cho anh cái cảm giác đê mê như chưa đê mê bao giờ… Từ đó, từ ngày có Minh Trang, anh quên đi Saigon, quên đinhững nét áo dài tha thướt, để bắt đầu thích Paris, thích Bebop, thích những váy đầm xòe tiện lợi.Và như thế ba ngày sau, em đã tươi cười ra phi trường Nice đón anh. Nhìn thấy anh từ trong nhà quan thuế bước ra, tay cầm chiếc va li nhỏ, trong bộ đồ vét sport mầu sữa, em nhẩy lên vì sung sướng, miệng cười toe toét nói:- Sao anh bắt em chờ lâu thế?

- Xin lỗi em, máy bay tới trễ năm phút và anh bị kẹt mười phút ở quan thuế. Đâu phải tại anh?- Ý em muốn nói gần hai mươi năm, cộng thêm những tháng anh theo Monique…ngày xưa đó…- Trời đất! Vậy mà anh tưởng em nói chờ máy bay… Thôi cho anh xin lổi… Bây giờ cho anh đềnem nghe…- Đền cái gì anh? Đến giờ anh vẫn còn theo Monique mà nói đền em! Lại còn nhờ đến em gái đểđi tìm người yêu…

- Anh đi tìm người yêu nhưng không phải là Monique! Anh đi tìm em đấy chứ!

- Thôi đi anh, đừng có xạo nữa! Nhưng không sao, em chờ anh đã bao lâu, nay chờ thêm cũngđược. Có điều những lúc ở bên em thì không được nghĩ tới cô ta đó nghe! Promis? (Anh chiụ hứa không?)

- Promis! (hứa)Và như để làm cho em vừa lòng, anh đã ôm em chặt trong cánh tay cứng chắc của anh, anh đã cúi đầu hôn em một hơi thật dài, anh đã thấy em run rẩy vì cảm động hay vì sung sướng, anh không rõ… Em nắm tay anh, dắt anh tìm ra khỏi nhà ga, dẩn anh tới chiếc xe Porsche sơn màu đỏ chót của em để anh phải trố mắt lên trầm trồ:

- Chiếc xe thật hết sẩy! Đẹp hết chỗ chê!- Còn em bộ không đẹp sao?Anh cầm tay em, đẩy khẽ em ra xa, đưa mắt ngắm em trong chiếc váy mùa xuân màu

hồng có hoa tím nho nhỏ, chiếc váy rộng xòe ra trên cặp giò dài, dưới chân là đôi giầy cao gót đen bóng lẫy. Chưa bao giờ anh thấy em đẹp như vậy, với đôi má hồng, mái tóc cắt ngắn bó sát đầu, đôi mắt to đen láy. Ai bảoem đã gần năm mươi? Thân hình như thế thì cũng như mới bam mí bốn mươi.

- Em gái anh thì thôi khỏi nói! Em lộng lẫy như một bà tiên!Được anh khen, em cười khanh khách:- Anh nịnh đầm là số một, làm sao Monique không mê?

- Ơ tưởng mình quên cô ấy rồi cơ mà? Từ giờ chỉ còn Minh Trang của anh thôi đấy nhé!

- Dạ! Em quên! Xin lỗi anh yêu.Em lái xe đưa anh đi một vòng dọc theo con đường mang tên Promenade des Anglais, chạy từ phitrường cho đến trung tâm thành phố. Em hỏi anh có đói, em đưa anh đi ăn phở ở tiệm gần nhà ga, anh nói anh không đói mà cũng chẳng muốn ăn phở bên Tây. Em hỏi anh tại sao không thích ăn phở bên Tây, anh biết anh nói hớ, anh sợ đụng chạm, anh bèn né nói rằng sang Tây anh chỉ thèm ăn bouillabaisse, em bèn trả lời để bữa nào rảnh, em đưa anh đi Marseille ăn bouillabaisse ở tiệm Chez Michel. Em đưa anh về nhà, nhà em ở khu sang, trên một ngọn đồi nhìn xuống biển xanh mênh mông của Vịnh Thiên Thần, nhà có vườn rộng lớn, có đường cho xe hơi vào đến tận cửa, anh thấy nhột, anh tưởng căn nhà bốn phòng ngủ ba phòng tắm của anh ở Loma Linda là ngon, không dè…- Em ở có một mình sao mà nhà lớn quá vậy? Cho anh ở một phòng được không?- Anh thừa biết lòng em rồi, anh còn hỏi đùa làm gì cho em tủi thân?Bất chợt anh ý thức anh đã vô tình làm cho em buồn. Anh thấy nghẹn nghẹn nơi cổ, không biết nói sao để chữa cháy. Anh tự thầm nhủ anh đúng là thằng ngu, không biết thế nào là tế nhị. Anh cố lấy hết can đảm nói bằng một câu tiếng Anh, bởi vì anh tìm không được một câu bằng tiếng mẹ đẻ để nói mà không ngượng mồm:- Sorry, I didn’t mean it! It was my stupid inctinctive response to your beautiful residence! (Cho anh xin lỗi, ý anh không muốn nói thế. Đó chỉ là câu anh dại dột nói ra mà không suy nghĩ khi thấycăn nhà em quá đẹp!)Và em đã rộng lượng với anh:

- It’s Okay. I know you didn’t mean it. I was just too sensitive myself. Có lẽ bởi vì em đã chờ quálâu… (Không sao! Em biết anh không có ý đó. Chính em cũng đã phản ứng do quá nhậy cảm)Rồi em gượng cười nói lảng sang chuyện khác:- Em có mua chai champagne để célébrer (ăn mừng) ngày hai đứa mình hội ngộ. Mình uống bâygiờ nhe anh?

- Thế thì nhất rồi còn gì hơn hả em? Để anh mở cho!Em đi mở tủ lạnh lấy chai rượu và hai cái ly. Anh vòng tay ôm em vào lòng đồng thời vặn sợi dây kẽm, mở chai rượu. Tiếng nút chai nổ lớn làm em cười lên tiếng, anh rót rượu rồi hai đứa uống chung một ly.Em cầm ly rượu, anh ôm eo em, kéo em sát vào anh, miệng hôn nhẹ lên gáy em, em rùng mình nói,“đừng anh! đừng anh!” nhưng anh biết em đang thích thú, em đang sung sướng, đang hưởng những giây phút thần tiên… Anh ngả em xuống chiếc ghế dài nệm da êm ái, anh hôn em trên mặt, trên má, trên môi, trên cổ … và em nhắm nghiền đôi mắt chịu đựng sự tấn công dần dần của anh…Như vậy anh đã trải qua hai ngày bên em tại thành phố thơ mộng của Bờ Biển Mây Xanh, anh đã được hưởng những giờ phút tuyệt vời, tràn trề tình tứ yêu đương, và anh vui hơn bao giờ khi thấy anh đã mang hạnh phúc đến cho em. Hai đứa đưa nhau đi tắm biển, dắt tay nhau đi rong chơi trên Cầu Tàu Hoa Kỳ, em chạy quanh đùa rỡn như một thiếu nữ son trẻ khi bị anh đuổi theo, để rồi mệt đừ em nằm lăn trên bãi cát, và anh hớn hở đè lên em, hôn em tới tấp. Buổi chiều hai đứa đi ăn đồ biễn tươi ở nhà hàng Bocacio chuyên bán thức ăn của vùng Provence tại Nice, hay em chạy xe vù vù đưa anh đi Monte Carlo ăn tại tiệm Le Vistamar, ăn xong hai đứa vào casino thử thời vận. Khi anh thấy em mất tiền nhiều, anh khuyên em ngưng chơi, em vội cười lên tiếng mà nói “em đen bạc nhưng đỏ tình anh ơi!”Đến hôm anh chuẩn bị đi Tây Ban Nha để tìm tông tích của Monique và đứa con anh thì Minh Trang nói với anh rằng tin tức em cho biết nàng đang sống ở một đồn điền ô liu ở Toledo, cách xa Madrid chừng 120 cây số đã là một tin em có từ khá lâu, có lẽ hơn năm năm trước, không biết giờ này Monique còn ở đó với người chồng Tây Ban Nha của nàng nữa hay không. Em lo ngại anh đi một mình sang xứ người, tiếng Y Pha Nho anh không biết nói mà dân địa phương lại không rành tiếng Anh hay tiếng Pháp, làm sao anh lần mò cho ra nơi nàng ở, và nếu có tìm được cho ra nơi đó thì chắc gì hai mẹ con chịu tiếp đón anh?

- Từ ngày Monique rời Paris về nhà chồng, nàng đã không còn liên lạc với các bạn bè cũ ở Pháp.Gia đình nàng đã không chấp nhận cho nàng cưới anh chàng Carlos, mà nàng vẫn cứ làm, nêncoi như đã từ nàng!

- Tại sao Monique lại lấy anh chàng người Tây Ban Nha này vậy em?

- Anh hỏi thế thì làm sao em biết trả lời? “Le Coeur a des raisons que la raison ne connait pas”(trái tim có những lý do mà lý trí không biết đến) mà anh! Em chỉ biết rằng Carlos đã theo đuổinàng mãi, cuối cùng nàng mới chịu. Cũng có thể nàng muốn xa lánh tất cả mọi người nàng quenbiết. Với lại Carlos là con một nhà triệu phú, có đồn điền trồng cam và ô liu, lấy anh, thì hai mẹcon không phải sống khốn khổ như khi ở Paris…

- Thế tại sao nàng không cứ sống ở Saigon với Bách? Cuộc sống của hai người hồi đó quá là đầyđủ cơ mà…- Anh không biết tính tình Monique ư? Nàng thích ăn chơi, thích một cuộc sống phóng túng, thíchcó bạn bè, thích uống rượu, đi nhẩy… Thời gian nàng sống ở Paris, nàng cặp kè hết anh bồ nàyđến anh bồ khác, toàn là con ông cháu cha, đẹp trai con nhà giầu…Em nghĩ anh biết điều nàychứ, cần chi em nói cho anh nghe…Anh nghe em nói mà thấy nhột, thấy hơi thốn trong lòng. Khi xưa, anh đã bỏ em Minh Trang để đi theo nàng Monique bởi vì nàng đẹp ghê hồn, vì nàng nhẩy gỉỏi, vì nàng có không biết bao nhiêu chàng trai đeo đuổi. Được lọt vào mắt xanh của nàng là một vinh dự, một điều đáng tự hào.

Hồi đó, anh đang là một dân chơi, tuy nghèo nhưng đẹp trai, nổi tiếng là có nhiều cô theo. Bây giờ nghĩ lại anh thấy vừa xấu hổ vừa dại dột. Cha mẹ anh cho anh đi sang Tây học để trở thành bác sĩ - kỹ sư, anh la cà lêu lổng trở thành một tên ma cà bông chỉ ăn chơi và đi theo gái, thật đã là một sự sỉ nhục cho gia đình anh. Cũng may mà mẹ anh không biết chuyện xấu xa của đứa con. Nay anh vẫn còn thấy có lỗi với cha mẹ và không xứng đáng với Minh Trang. Anh buồn buồn nói với em:- Lúc đó anh là một thằng ngu, chỉ ham vui. Anh chẳng để ý gì đến những đứa bạn không tốt baoquanh anh. Ngay bây giờ, trước mặt em, anh còn thấy xấu hổ, anh đã đi theo Monique mà quênem đi, trong khi em là một viên ngọc quí đáng lẽ anh phải chắt chiu…- Có mới nới cũ mà anh! Đó chỉ là chuyện thường tình!- Thôi em ạ, anh biết lỗi anh rồi. Cho anh xin đi, đừng dùng lời lẽ chua cay với anh làm gì!Anh hiểu em vẫn còn tức, vẫn còn giận anh, nhưng có yêu thì mới tức, mới giận, mới nói lẩy, tuy nhiên thấy anh xuống nước, Minh Trang tỏ vẻ hài lòng, em sẵn sàng bỏ qua chuyện cũ

.- Tiện đây em muốn nói với anh một điều. Em không yên tâm để anh đi Tây Ban Nha kiếmMonique và con anh một mình. Em muốn anh cho em đi theo. Em nói được tiếng Y Pha Nho, emsẽ giúp anh tiếp xúc với những người ở địa phương, công việc tìm kiếm sẽ thuận lợi hơn. Ngoàira, đi hai người dù sao cũng dễ xoay xở hơn, có gặp trắc trở gì, em sẽ giúp anh ý kiến…- Em chịu đi với anh như thế thì nhất rồi còn gì! Có em bên anh, khó khăn trở ngại sẽ không còn.Cám ơn em đã có lòng giúp anh trong công việc khó khăn này. Nếu vụ tìm kiến này thành côngthì ơn em anh không biết sao trả…- Anh khỏi nghĩ đến chuyện ơn nghĩa! Có điều em cứ sợ anh nghĩ em xía vô chuyện riêng tư củaanh…Nàng cười ranh mãnh rồi nói thêm:- Có em thì chàng với nàng sẽ khó làm ăn! Em sẽ là kỳ đà cản mũi…Nhưng anh cũng không vừa:

- Em khỏi lo! Sau khi gặp lại em, anh đã đổi ý… anh muốn nhận Nice làm quê hương thứ hai vìthấy Nice đẹp hơn Toledo muôn phần… Anh mong có em làm kỳ đà cản mũi.Thế là cả em lẫn anh cùng cười khoan khoái. Tối hôm đó, hai đứa lên giường ngủ sớm (?) …. để cònsức ngày hôm sau lên đường.Chuyến bay của Iberia Airlines chỉ mất có hai tiếng đồng hồ là đã tới Madrid. Từ phi trường hai đứa thuê xe đi về khách sạn ở trung tâm thành phố. Trưa hôm đó hai đứa dung dăng dung dẻ đi chơi Madrid và vì đã đến nơi đây nhiều lần, em biết hết những hang cùng ngõ hẻm của cái thủ đô xứ Tây Ban Nha này.Em đưa anh đi xem Bảo Tàng Viện Trung Ương Museo del Prado, đi thăm Puerta Del Sol (Cổng Mặt Trời) là nơi đông du khách nổi tiếng nhất, nằm ngay giữa thủ đô Madrid, đi thăm Plaza de España tức Công Trường Tây Ban Nha là một khu vực rộng lớn có những toà nhà nguy nga, tại đây có tháp tượng Miguel de Cervantes, tác giả cuốn truyện nổi tiếng Don Quixote mà anh phải đọc khi còn đi học tiểu học,và đi xem San Lozenzo de El Escorial, một lăng tẩm nhà vua đồng thời là một nhà tu và một bảo tảng viện. Chiều về, em đưa anh đến một quán rượu, hai đứa uống rượu vang của xứ Tây Ban Nha, nhâm nhi mấy đĩa tappas và nghe nhạc flamenco. Hôm đó, em diện một chiếc váy xòe em mua kỳ trước em đến chơi Madrid, em hỏi anh trông em có giống gái bản xứ hay không, anh bảo nếu không nhìn mặt thì giống lắm, em hứng chí đi ra quay mấy vòng biểu diễn màn vũ dân tộc xứTây Ban Nha, làm cho mấy chàng trai bản xứ khoái chí vỗ tay liên hồi.Anh thấy mặt em đỏ hồng vì bị kích thích, em thở hổn hển thấy thương, anh kéo em vào sát bên anh, và thay một lời khen tặng, anh hôn em lia liạ … hôn say đắm một hồi rất lâu, làm em muốn nghẹn thở.Sáng hôm sau, hơn mười giờ hai đứa mới dạy nổi. Ăn xong bữa điểm tâm được dọn tại chỗ, hai đứa đi vào phòng tắm… tắm chung, rồi vừa khúch khích cười vừa lau mình, hai đứa thay quần áo chuẩn bị đi Toledo.

Em đưa anh đến toà thị chính để anh vào hỏi thăm. Anh được chỉ đến hết phòng này sang phòng bên kia, sau cùng đến nơi đăng ký những cơ sở làm ăn trong vùng, bà thư ký tra cứu mãi mới tìm ra được cái địa chỉ của đồn điền ô liu có tên Carlos Alvarez và Monica Vương Quỳnh Anh làm chủ. Anh hăm hở cám ơn bà thư ký và Minh Trang cứ thế mà riu riú phiên dịch ra tiếng Y Pha Nho. Trên đường đi ra chỗ lấy xe, anh khoái chí luôn miệng reo mừng:- May Quá! May quá! Mình tìm ra được ngay cái đồn điền này!Làm em thấy bực, em gắt:- Anh làm gì mà rối rít tít mù lên như thế? Bộ muốn thấy Monique quá rồi hay sao vậy anh?- Đâu có! Anh chỉ muốn cho xong việc thôi ấy mà! Bộ em ghen hả?- Anh nói lạ nhỉ? Sao em phải đi ghen với cô nàng Monique của anh?Thế là anh tiu nghỉu, anh sợ lại làm phật lòng em, để rồi lại phải nói khó, lại phải làm lành mất công. Thà nhịn còn hơn để mất vui. Bỗng nhiên anh nhận thức ra cái giá anh phải trả để có người yêu. Xưa kia, sống một mình, anh đâu có khi nào phải nhịn ai, phải đắn đo lựa lời trước khi nói? Anh đâu có bị một sự ràng buộc nào? Đâu có một hàng rào nào ngăn cản hành động tự do của anh? Hóa ra hạnh phúc to lớn nào cũng phải đánh đổi bằng một vài bất hạnh nho nhỏ…

- Anh nghĩ gì mà coi bộ đăm chiêu vậy? Em làm cho anh buồn hay sao? Nếu thế thì cho em xinlỗi…

- Đâu có! Anh tự nhiên thấy hơi nhức đầu một chút. Không sao đâu, rồi sẽ hết…Cuộc đời là một vở kịch và từ nay anh phải tập đóng vai cho khéo, không để lộ tẩy. Sống lứa đôi là thế, là phải giả dối, không nhiểu thì ít… Rồi anh sẽ thấy tiêng tiếc cuộc sống độc thân.. Rồi đây nếu muốn ở bên em thì anh sẽ phải tập thay đổi lối sống, anh phải tập thích hợp với hoàn cảnh mới… biết hoà giải. Để đến đồn điền, hai đứa phải đi trên xa lộ về phía Nam chạy dọc theo dãy núi Sierra Morena. Suốt trên quãng đường đi, hai bên sườn đồi là hàng trăm ngàn những cây cam và ô liu trồng thành từng dãy, nhỉn từ xa tựa như tóc bím trên đỉnh đầu của người da đen, trông thật lạ mắt. Chừng 45 phút sau, hai đứa vào đến nông trại. Sau khi ngỏ ý muốn tìm một người Á châu tên MoniqueQuỳnh Anh và chồng tên là Carlos, người tiếp viên mời hai đứa vào chờ trong phòng khách. Vừa nhìn lên tường, anh thấy ngay bức chân dung khổng lồ vẽ một người đàn bà Á châu, nét mặt mơ mộng, ánh mắt rất lẳng với đôi lông mày đen rậm, đôi môi đỏ mọng, cười nửa miệng, trông thật .. khêu gợi. Nhìn chung đó là một người đàn bà đẹp với những nét vừa kiêu xa vừa hấp dẫn. Anh thấy nàng giông giống Quỳnh Anh với những nét mặt già dặn, ánh nhìm trầm lặng hơn xưa. Đã hai thập niên trôi qua, hình bóng người con gái sexy ngày đó đâu còn đó nữa?

Thay vào là hình ảnh một mệnh phụ già dặn đứng đắn hơn.Một ông già ăn bận sang trọng bước ra tiếp đón anh và Minh Trang. Ông liền nói rằng ông rất buồn phải cho hai người hay rằng họ sẽ không được gặp Carlos và Monique, vì đến quá trễ. Lúc đầu anh nghe, anh không hiểu nhưng sau khi nói chuyện lâu dài, sau khi được ông giải thích cặn kẽ thì anh mới thấm, anh mới hiểu. Một thảm kịch đã diễn ra tại nơi đấy không lâu, ông nói. Chuyện buồn nhắc lại làm cho ông thấy vẫn còn đau đớn, mặc dù nhiều năm đã trôi qua, bụi thời gian đã làm lòng người nguôi ngoai bớt. Thấy ông rơm rớm nước mắt khi kể lại, anh nghe lòng mình bỗng thổn thức, ruột gan anh như nóng bỏng, anh thấy như có những mũi kim đâm vào con tim anh. Anh bỗng nhận thức người yêu bé bỏng Monique Quỳnh Anh của mình không còn trên thế gian, nàng đã ra đi, đã vĩnh viễn chào từ biệt cõi đời, từ biệt những vui thú mà nàng vẫn còn đam mê. Nàng ra đi bỏ lại con đường (lời Trịnh Công Sơn?)… tình, con đường của những cảm xúc mạnh, những vui thú xác thịt… Ông già nói, giọng buồn buồn:- Carlos đã lấy phải một người đàn bà có nhiều ham muốn, nhiều nhu cầu đòi hỏi…Và trong mộtlúc tức giận anh đã giết người vợ anh yêu vô cùng…

- Thưa bác, chuyện gì đã xẩy ra?- Một cuộc án mạnh vì tình… nhưng được che giấu dưới hình thức một tai nạn… Một tai nạn trongmột cuộc đi săn bắn..- Xin bác kể rõ cho cháu nghe với.. Hồi xưa, cháu cũng yêu Monique…Ông quay sang nhìn anh chằm chặp như thể anh là một đồng loã, hay cũng một nạn nhân không chừng.- Như vậy ông biết bà ta thuộc loại đàn bà như thế nào? Theo tôi hiểu, bà ta vì đẹp nên đa tình…Bà ta thích sống, sống mãnh liệt, thích hưởng những thú vui của cuộc đời. Bà ta thích ăn, thíchuống, thích chơi, và… và.. thích ngủ với… đàn ông.Anh bỗng thấy nhói đau trong ngực. Nhưng đó đâu phải là tội của nảng? Thượng Đế đã tạo nàng ra như thế mà!- Lạy Chúa, xin Chúa tha thứ cho bà ta!- Tôi nghĩ, Chúa đã tha thứ cho bà ấy, như đã Ngài cứu rổi tất cả những con người tôi lỗi…Anh nhìn ông già có ánh mắt đăm chiêu. Người dân Tây Ban Nha rất mộ đạo, anh nghĩ. Họ sẵn sàng tha thứ. Anh nghĩ đến những femmes fatales trong lịch sử con người. Anh nghĩ đến nàng, Monique Quỳnh Anh của anh, đến những giây phút tuyệt vời anh đã được hưởng. Trong vòng tay anh, Monique chì là bé bỏng, nóng hổi nhưng bé bỏng… anh đã thương yêu nàng…- Thưa bác thế còn đứa con gái riêng của Monique, bây giờ cháu ở đâu?

- Quỳnh Hương đã được mẹ nó gửi đi học ở Paris từ khi 12 tuổi…- Đi học ở Paris? Cháu bé ở với ai ở Paris?- Thì ở với bố đẻ ra nó chứ với ai? Con bé đánh đàn rất giỏi. Nó đi học ở Conservatoire de Paris.Nay đã tốt nghiệp. Lâu lâu nó có về đây thăm tôi, ông nội nó….- Thế bố đẻ ra nó là ai?- Monique đã ra toà làm giấy xin bằng chứng DNA để bắt Kỹ Sư Nguyễn nhận con là QuỳnhHương và nuôi nó cho đến khi lớn. Thật là một chuyện rắc rối! Tôi đã nói với Monique là khỏicần. Ông nội nó là tôi có đủ điều kiện để nuôi Quỳnh Hương đi học ở bất cứ nơi nào trên thế giớicơ mà! Tôi thiếu gì thì thiếu chứ tiền thì không, chắc ông biết điều này?Bỗng chợt anh thấy khốn nạn như chưa bao giờ thấy khốn nạn! Thế là hết! Tất cả bao nhiêu nỗi vuimừng, nỗi hy vọng, nỗi sung sướng từ suốt mấy tháng nay, chỉ trong giây phút đã tiêu tan. Anh thấy đau đớn như chưa bao giờ thấy đau đớn! Anh cứ tưởng mình đang có một đứa con! Đâu dè.. chỉ là mừng hụt! Cuộc đời sao lắm trớ trêu…Cuộc đời thật là chó đ…. Thấy vẻ mặt đau đớn của anh, Minh Trang vội cầm bàn tay anh, siết chặt để an ủi. Ánh mắt trìu mến của em làm cho anh thấy bớt khốn khổ trong cuộc đời. Ít ra còn có em trong lúc này. Em là ngọn lửa bé tí ti sưởi ấm lòng anh trong lúc lạnh. Có em bên anh, có em …. anh thấy … đời còn dễ thương.

- Cám ơn em Minh Trang đã đi với anh đến nơi đây. Không có em lúc này, chắc anh đã đi tự tử!

Hướng Dương

24 tháng Giêng năm 2009

sted by vanhoa at 3:53 PM No comments: