TS. LÂM LỄ TRINH * VIETNAMESE OVESEA MEDIA
This is an excerpt of a speech delivered by our editor-in-chief, Dr. Lam Le
Trinh, as keynote speaker at the first Vietnamese Overseas Media Conference
(VOMC)) held on April 9/2003, at the Regent West Restaurant, 4717 W. First
Street, Santa Ana, California.
The history of the Vietnamese press is closely linked to that of Vietnam as a
country. It made its appearance late in the day, under French domination,
following the adoption and vulgarization of Quoác ngöõ which had been devised
by Father Alexandre de Rhodes on the basis of the Roman alphabet. The history
of the Vietnamese press can be divided into four main periods: 1) French
colonization (1861-1945) during which both French and Vietnamese were used;
2) The resistance against the French (from 1945 to the Geneva Conference in
1954), a period during which the Communist Vieät Minh press and the nationalist
press existed side by side; 3) The partition of Vietnam at the 17th parallel (1954
to 1975); and 4) From the fall of South Vietnam on 30 April 1975 to the present
day, with the Communist press and the diaspora press.
The development of the Vietnamese press under the successive control of the
colonialists, civil and military dictators and the Communists has been slow and
incomplete, and lacking in structure. When the country was forcibly unified in
1975, the press was in utter disarray. It was infiltrated by the Communists and
many of its adherents changed sides, like Phaïm Ngoïc AÅn, Lyù Chaùnh Trung,
Kieàu Moäng Thu, Ngoâ Coâng Ñöùc and Lyù Quyù Chung. Thousands of
journalists, writers and artists from South Vietnam were sent off to re-education
camps. Many did not return. They were called bieät kích caàm buùt or "soldiers of
the pen" by Hanoi, and were treated as criminals, traitors, spies who’d sold
themselves to the enemy. Those who could fled the country empty-handed. They
tried to rebuild their lives from virtually nothing, at a loss intellectually and
professionally in countries whose languages they did not speak and whose
customs they knew little about. They struggled with modern technology and
learned to enjoy freedoms they had been denied. The resources at their disposal,
in terms of research, information, writing, printing and distribution, are limitless.
Regrettably, the haphazard use of these tools and the abuse of the freedom of
expression have led to two phenomena: first, an army of individuals with no
journalistic training whatsoever has inflated the ranks of the Vietnamese press
and is giving it a bad name. These amateurs not only violate all property rights
but they also use newspapers for dishonest and disreputable objectives;
secondly, a new kind of press has appeared, operating on a purely mercantile
basis, distributed free of charge in grocery and retail stores and making its
money entirely from advertisements.
It must be said that this phenomena are still the exception, not the rule, and that
there have been some positive developments. Professional journalists have an
important role to play in the democratic reconstruction of Vietnam. Of course,
they can only fulfill this role if they agree to come together and correctly assess
the situation and needs of our country, domestically and abroad; accurately
identify our strengths and weaknesses and our human and financial resources;
and come up with a set of priorities. There is no time here to go into details. A
number of these topics will be analyzed in various workshops this afternoon.
Whether today’s conference is successful depends in great part on our will to
work together. The long-standing – but not insurmountable – problem of the
Vietnamese diaspora is the lack of unity; if we are to pull our country out of its
current shameful state of under-development, we have to share a common spirit,
behave as leaders, act and not just talk, overcome petty disagreements and
concentrate on what really matters. Only if we are united can we overcome the
"waiting syndrome" – the old waiting to pass the torch to the young, the young
waiting for the old to lead the way, the diaspora waiting for the dissidents inside
the country to initiate the struggle, and the dissidents waiting for those outside to
start, everyone waiting for the green light from someone else. Only if we are
united can we overcome our reluctance to establish a strong political group
endowed with a clear program of action, good leadership and a well-organized
membership all focused on bringing freedom and democracy to Vietnam. Ho Chi
Minh and his followers brought Marxist revolution to Vietnam. They were a small
group but they managed to achieve their goal and beat the more numerous but
fragmented nationalist camp. Why would we not be able to do what they did, we
who maintain that our cause is just and that we are fighting for democracy
against an unpopular regime? To ask this question is to answer it.
In a speech delivered in November 1994 in Paris, the writer Duong Thu Huong
commented that "The Vietnamese people have a long tradition of fighting against
foreign invaders but have never had a tradition of fighting against domestic
infiltration". Marxist infiltration by Vietnamese Communists is indeed a great deal
more harmful than foreign invasion because it enslaves our people and destroys
our society in the name of an imported ideology. The media can play an important
part to safeguard Vietnameseness. The Vietnamese Communist is a degenerate:
behind the label of socialism, he hides the worst ills of colonialism and the abuses
of nouveau-riche capitalism. In an effort to justify himself, he has coined the term
"Nha Nuoc Phap Quyen" or "the Judicial State" but this should in no way be
mistaken for the rule of law.
The Communist regime derives its legitimacy from Article 4 of the Constitution
which affirms that Marxist-Leninism and the thought of Ho Chi Minh are the
"leading forces of the state and society". This legitimacy takes the form of the
dictatorship of the (Communist) Party instead of the rule of law. The 1992
Constitution approved by the National Assembly is a mere shopping list – for
propaganda purposes – of freedoms which have no guarantee in law and which
the Government deliberately flouts with special legislation and administrative
decrees. These acts are anti-constitutional. Such blatant violation of the rule of
law by governmental power is only seen in Vietnam.
The United States where so many of us reside is a land governed by the rule of
law. Basic freedoms are guaranteed by the first ten amendments to the U.S.
Constitution. In order to act in a legal manner, the Vietnamese media need to
have a legal identity. Vietnamese jurists can help formalize the situation. It is
important that the Vietnamese media be more than the press, the door must be
opened to the other media, such as radio, television, photographers, printers,
cultural groups, etc, if the means of action are to be optimized. A history of the
Vietnamese press from its beginnings must also be made available.
One other issue this conference would do well to work out is a Code of Conduct, a
statement of its internal obligations (journalists to each other) as well as its
obligations to the public it serves. This Code must be in accordance with
international standards and its objective must be, not to limit, but to train.
Common sense and realism will help smooth out any disagreement.
The rule of law is of the utmost importance. As a witness of history, the journalist
must be truthful, independent and impartial. The Overseas Vietnamese media,
once organized, will become more effective in its advocacy of human rights and
democracy for Vietnam, of the teaching of the Vietnamese language in American
schools, of a treatment free of discrimination by the Vietnamese government of
imported works and publications originating from the diaspora.
The canons are now silent in Vietnam. A new, equally difficult struggle, has
started. This is the peaceful struggle for freedom and democracy. There have
been many missed opportunities, many wasted human and material resources, all
because the Vietnamese diaspora has not managed to agree on a common
strategy.
The Vietnamese media cannot remain neutral between democracy and
dictatorship, between truth and lying, between the light and the darkness. Not to
come up with any action is an action in itself, that of the coward who flees his
responsibilities.
The press reflects multiple aspects of reality; it is the intermediary between the
people and the state, the historical bridge between the past, the present and the
future; the popular barometer which the government must consult. That is why
observing and gathering information must be done freely. Abraham Lincoln had
advised that "If the people know the truth, the country will be safer."
A society or nation is judged by the quality of its media. The media perform an
indispensable function as guides of public opinion. They cannot do so effectively if
they cannot produce journalists who are competent, honest and conscientious.
The strength of the media comes from the ability to tell the truth. Their authority
and prestige must go hand in hand with a strong sense of their responsibilities.
Many groups have used the press as a tool. The Communists are wielding it today
to infiltrate, divide and destroy those who oppose their rule. To face this peril,
there is only one solution: be alert and close ranks.
Journalism – in its authentic form – is seen by many as a calling, a noble cause
worthy of great sacrifices. For many of those who devote their life to it, to choose
a career as a journalist is almost like to convert to a religion, and they are ready
for all the risks, the thankless struggle, the tribulations, as well as the purest joys
of the mind and spirit. In Vietnam in particular, journalists have contributed to a
considerable extent to the enrichment of our language and culture, something
they can be justly proud of but not always appreciated for.
In the civilized world, a journalist worthy of the name is honored in the same
way as a soldier on the battlefield. President Thomas Jefferson went even
further. He wrote: "If it were left to me to decide whether we should have a
government without a free press or a free press without a government, I would
prefer the latter."
Freedom of expression alone can bring about real democracy. Language is at the
heart of civilization. Language protects social communication. Silence isolates
human beings.
With this conviction, I wish the Vietnamese Overseas Media Conference the
greatest of success and it is my dearest hope that it lives up to the trust and pride
of the Vietnamese community.
GS. VŨ QUỐC THÚC * VIỆT NAM HẢI NGOẠI
GS. VŨ QUỐC * NGƯỜI VIỆT HẢI NGOẠI
The issue of Vietnamese abroad
Prof. THUC QUOC VU
In the early June 2003, a multi-branch delegation led by Nguyen Dinh Bin - Deputy
Minister of Foreign Affairs - visited Washington D.C and had two meetings with
selected Vietnamese at the World Bank and John Hopkins University. For each meeting,
participants were less than 12 persons, a small number. Many difficult issues were
raised, including the arrests and heavy sentences of such democracy activists as Le Chi
Quang, Pham Hong Son, Nguyen Khac Toan; the matter of the Republic of Vietnam
soldiers' Cemetaries, the matter of the Yellow Flag with Three Red Stripes etc. No
responses were satisfactory, but the meetings were considered open.
Nguyen Dinh Bin's visit can be considered a campaign to induce the Viet overseas
investors and technicians to contribute their part to Vietnam's development. Hanoi's
efforts in this field have generally failed to meet their desire.
This article summarizes the reasons why that failure happened:
- The overseas Vietnamese - through refugees exodus after 1975 - or by ways of education, training, labour exports etc., have come to 90 countries. Most of them,
however, live in the U.S., Western Europe, Canada, Australia, Eastern Europe and
Russia. Many have gotten their citizenship in the countries in which they live. The most
serious mistake of the Vietnamese communists was that they pushed up the "boat
people" movement for years before the end of the 1980s and early 1990s. There were
reasons for their actions: They feared the Vietnamese of Chinese origin -- a significant
number -- might have acted as traitors in the Sino - Vietnamese War of 1979, and for
collecting gold, money and seizing properties of those fleeing. These boat people,
contrary to the normal immigrants, don't want to return to the fatherland anymore, due
to the bad treatment while they lived under the communist regime and because they
were pushed to leave the country. They consider the communist regime a tyranny,
whatever Nguyen Dinh Bin said!
- The overseas Vietnamese community right now is a strong defiant force against the
communist regime because:
*The ability to transmit and inform promptly all information. The communist regime
was able to survive thanks to lying, cheating, and blocking flows of information. Now
the overseas Vietnamese transmit massive flows of information into the homeland, then
the communists can't hide the people easily like decades ago.
* The ability to speak for the people inside VN, especially those being oppressed. As
they cried, international human rights organizations and governments may intervene or
demand for their proper treatment.
* The ability to canvass the governments where they live, as they are citizens or voters
of the local states.
* The ability to communicate with their relatives, friends, compatriots in the homeland
via tourism, email etc.
- The problem for Nguyen Dinh Binh is what he said and what really happened are quite
contrary: Pham Hong Son: 13-year imprisonment, Nguyen Khac Toan: 12 years,
Nguyen Van Ly: 15 years, Le Chi Quang: 4 years...
VPS
VÃn ÇŠ ngÜ©i ViŒt ª nܧc ngoài
V¬ QU–C THÚC
Trܧc khi Çi sâu vào n¶i dung chúng tôi thÃy cÀn phäi nói sÖ vŠ viŒc dùng cøm tØ "ngÜ©i
ViŒt ª nܧc ngoài " : ai cÛng rõ Çây là m¶t cøm tØ ÇÜ®c nhà ÇÜÖng quyŠn ª nܧc ta dùng
trong m†i công væn Ç‹ chÌ nh»ng ngÜ©i gÓc ViŒt hiŒn sinh sÓng hay cÜ trú vô hån ÇÎnh ª
ngoài nܧc , dù nh»ng ngÜ©i Çó còn chính thÙc gi» quÓc tÎch ViŒt Nam hay Çã ÇÜ®c cÃp
m¶t quÓc tÎch khác , dù h† Çã công khai tØ bÕ quÓc tÎch ViŒt Nam khi ÇÜ®c cÃp quÓc tÎch
m§i hay vÅn m¥c nhiên gi» quÓc tÎch ViŒt Nam bên cånh quÓc tÎch m§i . Ch¡c có ngÜ©i së
phiŠn trách : tåi sao låi dùng ngôn ng» cûa nhà ÇÜÖng quyŠn mà không dùng cøm tØ quen
thu¶c "ViŒt kiŠu häi ngoåi"? Sª dï chúng tôi làm th‰ chính vì muÓn góp š chû y‰u v§i
ÇÒng bào quÓc n¶i còn ÇÒng bào ª ngoài nܧc , khÕi cÀn nói là ai nÃy ÇŠu bi‰t rõ vÃn ÇŠ
rÒi : chúng tôi không ÇÜa ra m¶t nhÆn ÇÎnh m§i mÈ nào mà chÌ nói lên quan Çi‹m cûa sÓ
Çông mà thôi .
Ta còn nh§ hÒi ÇÀu tháng 6 vØa qua , m¶t phái Çoàn liên ngành cûa Chính Phû Hà N¶i dܧi s¿ hܧng dÅn cûa Ông NguyÍn ñình Bin , ThÙ Trܪng Ngoåi Giao kiêm Chû NhiŒm Ñy ban ngÜ©i ViŒt ª nܧc ngoài Çã t§i Hoa ThÎnh ñÓn ( Hoa Kÿ ) Ç‹ thæm dò dÜ luÆn cûa ÇÒng bào trong hai cu¶c ti‰p xúc , lÀn ÇÀu ª Ngân Hàng Th‰ gi§i , lÀn thÙ hai ª TrÜ©ng ñåi
H†c John Hopkins . Trong m‡i lÀn , sÓ ÇÒng bào tham d¿ ( không k‹ thành viên phái Çoàn và nhân viên Toà ñåi SÙ ) rÃt ít Õi vì không quá 12 ngÜ©i . Tuy vÆy m¶t sÓ vÃn ÇŠ thÜ©ng cho là "nhÙc nhÓi " ÇÓi v§i nhà cÀm quyŠn ª Hà N¶i , nhÜ vÃn ÇŠ b¡t gi» và k‰t t¶i các ông Lê Chí Quang , Phåm HÒng SÖn , NguyÍn Kh¡c Toàn , vÃn ÇŠ nghïa trang quân Ƕi
V.N.C.H. , vÃn ÇŠ c© vàng ba s†c ÇÕ ... Çã ÇÜ®c công khai nêu lên m¥c dù không ÇÜ®c
giäi thích thoä Çáng .
DÜ luÆn cho r¢ng Çây là m¶t hành Ƕng cûa chính quyŠn c¶ng sän nh¢m "chiêu dø" các
nhà ÇÀu tÜ và kÏ thuÆt gia ngÜ©i ViŒt ª nܧc ngoài . TØ trܧc ljn nay , nh»ng cÓ g¡ng
cûa Hà N¶i trong lïnh v¿c này Çã không Çem låi k‰t quä mong muÓn . Dܧi Çây , chúng tôi thº phân tích tåi sao .
* *
*
HÀu h‰t các nܧc trên th‰
gi§i ÇŠu có m¶t sÓ dân xuÃt ngoåi Ç‹ du lÎch , Ç‹ cÜ trú , Ç‹
làm æn hay Ç‹ du h†c . ´t khi s¿ ly hÜÖng cûa nh»ng ngÜ©i này khi‰n cho các chính
quyŠn sª quan bÆn tâm vì nó không Ç¥t ra m¶t vÃn ÇŠ chính trÎ , kinh t‰ , tài chánh hay
xã h¶i nào Çáng lo ngåi . Tåi sao ? Chính vì nh»ng kÈ xuÃt ngoåi thÜ©ng chÌ xa quê hÜÖng
m¶t th©i gian ng¡n , ít khi quá dæm bäy næm : h† vÅn gi» nguyên quÓc tÎch cûa mình .
N‰u thành công ª nܧc ngoài , ch£ng hån trª nên giÀu sang , danh ti‰ng hay LJ Çåt ,
h† sung sܧng hÒi hÜÖng vì có th‹ "mª mày mª m¥t" v§i bà con lÓi xóm . " M¥c áo gÃm vŠ làng " không phäi chÌ là m¶t t¿c lŒ riêng cûa ngÜ©i ViŒt mà là m¶t hoài bão thông thÜ©ng
nhÆn thÃy ª m†i dân t¶c . NhÜ vÆy , n‰u s¿ hiŒn diŒn cûa ngÜ©i ViŒt ª nܧc ngoài
khi‰n cho chính quyŠn Hà N¶i phäi nghiên cÙu cä m¶t chính sách Ç‹ ÇÓi phó và thi‰t lÆp
cä m¶t cÖ cÃu hành chính - ngang hàng m¶t B¶ - Ç‹ xº lš , tÃt nhiên phäi có nh»ng lš do
Ç¥c biŒt .
A) Trܧc h‰t , vŠ nhân sÓ , chính ông ThÙ Trܪng NguyÍn ñình Bin cÛng Çã xác nhÆn là
hiŒn nay có tØ 2,8 t§i 3 triŒu ngÜ©i ViŒt sinh sÓng ª nܧc ngoài . Sinh sÓng có nghïa là
cÜ trú lâu dài : dï nhiên nh»ng ngÜ©i này Çã t¿ l¿c cánh sinh , không còn phäi lŒ thu¶c
hoàn toàn vào s¿ viŒn tr® cûa chính quyŠn ÇÎa phÜÖng hay các t° chÙc tØ thiŒn . ñåi Ça
sÓ Çã d©i quê hÜÖng sau bi‰n cÓ ngày 30 tháng 4 næm 1975 và hiŒn có m¥t ª 90 nܧc
, nhÜng Çông nhÃt là ª Hoa Kÿ, Tây Âu , Úc, Canada ... Thêm vào Çó là nh»ng ÇÒng bào
dÜ®c phép sang lao Ƕng , tu nghiŒp hay du h†c ª Liên Xô và các nܧc ñông , Trung Âu :
sau khi ch‰ Ƕ c¶ng sän giäi th‹ ª nh»ng nÖi này , h† Çã t¿ nguyŒn ª låi không chÎu hÒi
hÜÖng . NhÜ vÆy Ƕng cÖ tâm lš Çã thúc ÇÄy h† ly hÜÖng không có tính cách kinh t‰ mà
rõ ràng là chính trÎ : rÃt có th‹ trong nh»ng tháng ÇÀu h† thành th¿c tܪng r¢ng s¿ "tœ
nån" cûa mình së ng¡n hån ! Th©i gian trôi qua khi‰n h† tÌnh m¶ng và thÃy ngày hÒi
hÜÖng càng lúc càng xa v©i : tuy vÆy rÃt ít ngÜ©i Çã th¿c s¿ h¶i nhÆp xã h¶i ÇÎa phÜÖng
, m¥c dù Ça sÓ Çã ÇÜ®c cÃp quÓc tÎch m§i . Tâm trång cûa h† vÅn là tâm trång cûa
nh»ng ngÜ©i tœ nån chính trÎ sÓng bên lŠ các xã h¶i ÇÎa phÜÖng , lòng thì hܧng vŠ
ÇÃt t° . Phäi hi‹u rõ tâm trång này ta m§i thÃy s¿ sai lÀm cûa nhà cÀm quyŠn c¶ng sän ViŒt
Nam .
B) Sai lÀm thÙ nhÃt là hŒ quä ÇÜÖng nhiên cûa chính sách phøc tòng Liên Xô mà nhóm
cÀm quyŠn ª Hà N¶i ( Lê DuÄn , Lê ñÙc Th† v.v..) Çã theo trong suÓt th©i kÿ tØ HiŒp ñÎnh Paris 27-3-1973 t§i khi ch‰ Ƕ c¶ng sän Liên Xô giäi th‹ ( 1991) . Nhóm này tin r¢ng s¿ thÃt båi cûa Hoa Kÿ ª ViŒt Nam chÙng tÕ là trong cu¶c chi‰n tranh lånh gi»a Phe TÜ Bän
do Hoa Kÿ chÌ Çåo và Phe C¶ng Sän do Liên Xô cÀm ÇÀu , Phe C¶ng Sän Çang th¡ng th‰
Çúng nhÜ Các Mác và Lê nin Çã tiên Çoán . Coi thÜ©ng s¿ bÃt ÇÒng š cûa B¡c Kinh , h† Çã d¿a vào s¿ y‹m tr® cûa Måc TÜ Khoa Ç‹ thÓng nhÃt hai miŠn Nam B¡c ViŒt Nam b¢ng võ
l¿c, rÒi ngay sau Çó thi‰t lÆp ch‰ Ƕ xã h¶i chû nghïa ki‹u Liên Xô trên toàn quÓc .V§i
ÇÜ©ng lÓi này , nh»ng ai không tán thành ch‰ Ƕ xã h¶i chû nghïa ÇŠu bÎ loåi trØ . M¶t
sÓ Çông Çã phäi ÇÜa Çi tÆp trung trong các tråi cäi tåo Ç‹ ch‰t dÀn ch‰t mòn , n‰u
sÓng sót thì khi xuÃt tråi cÛng trª nên " thân tàn ma dåi". ñåi Ça sÓ còn låi thì bÎ xuÓng
cÃp thành công dân hång nhì . ChÌ m¶t sÓ nhÕ Çã thoát ra ÇÜ®c nܧc ngoài và ÇÜ®c
chÃp nhÆn v§i quy ch‰ tœ nån chính trÎ . KhÕi cÀn nói là nh»ng ngÜ©i này ÇÜ®c coi là
may m¡n , tÓt sÓ , vì h† có th‹ ki‰m sÓng dÍ dàng , có th‹ làm giÀu và cho con cái h†c
hành thành tài . VÜ®t biên trª thành ܧc v†ng cûa rÃt nhiŠu ngÜ©i , thÆm chí có kÈ Çã
hài hܧc : "N‰u c¶t Çèn có chân , nó cÛng vÜ®t biên ". ñ‰n næm 1978 , s¿ bÃt ÇÒng š
ki‰n gi»a Hà N¶i và B¡c Kinh Çã trª nên rÃt trÀm tr†ng sau khi quân Ƕi C¶ng Sän ViŒt
Nam chi‰m Campuchea . Nhà cÀm quyŠn Hà N¶i s® r¢ng nh»ng Hoa KiŠu ª miŠn Nam có th‹ làm n¶i công cho B¡c Kinh trong cu¶c xung Ƕt ViŒt Trung nên Çã l®i døng ܧc v†ng
vÜ®t biên cûa Çám ngÜ©i này Ç‹ gián ti‰p cho h† ra Çi , sau khi b¡t h† phäi trä m¶t sÓ
vàng hay Çô la "mãi l¶" . NhiŠu ngÜ©i ViŒt Çã l®i døng cÖ h¶i này Ç‹ trà tr¶n vào Çám
thuyŠn nhân Hoa KiŠu . Cái lÀm cûa nhà cÀm quyŠn c¶ng sän , lúc Çó , không phäi chÌ là Ç‹ thÃt thóat m¶t khÓi tài nguyên nhân l¿c và vÆt l¿c có th‹ Çóng góp h»u hiŒu vào s¿ phát
tri‹n kinh t‰ quÓc gia mà chính là Çã ÇÄy månh phong trào vÜ®t biên và khuy‰n
khích nh»ng ViŒt kiŠu häi ngoåi ÇÎnh cÜ vïnh viÍn ª nܧc ngoài thay vì tính k‰ hÒi
hÜÖng ! HÆu quä cûa diÍn bi‰n tâm lš này rÃt quan tr†ng ÇÓi v§i tiŠn ÇÒ cûa dân t¶c ta
và së kéo dài trong nhi‰u næm n»a .
C) Sai lÀm thÙ hai là m¶t sai lÀm liên tøc cûa tÃt cä các lãnh tø c¶ng sän ViŒt Nam suÓt tØ
1975 ljn nay : h† Çã không d¿ ki‰n ÇÜ®c khä næng chÓng ÇÓi ch‰ Ƕ cûa nh»ng
kÈ Çã bÎ h† "trøc xuÃt" khÕi lãnh th° quÓc gia . H† tܪng r¢ng nh»ng phÀn tº này , m¶t khi ra nܧc ngoài së phäi dÒn h‰t tâm trí vào cu¶c sÓng hàng ngày , së không còn nghï t§i
quê cÛ , së dÀn dÀn h¶i nhÆp xã h¶i ÇÎa phÜÖng , dÀn dÀn bi‰n thành công dân MÏ ,
Pháp , ñÙc , Úc ... nhÜ vÆy không còn là m¶t mÓi Çe d†a ÇÓi v§i ch‰ Ƕ xã h¶i chû nghïa
ª ViŒt Nam n»a ! H† quên r¢ng cu¶c di tän cûa hàng triŒu ngÜ©i ViŒt sau ngày 30.4.1975
khác h£n s¿ ly hÜÖng ÇÖn lÈ cûa nh»ng ngÜ©i di cÜ thông thÜ©ng .
Ai cÛng bi‰t , trong nh»ng ngày sôi Ƕng hÒi cuÓi tháng 4/1975 , ñŒ ThÃt Håm ñ¶i cûa
Hoa Kÿ Çã túc tr¿c ª ngoài khÖi lãnh th° ViŒt Nam C¶ng Hoà Ç‹ s¤n sàng cÙu tr® nh»ng kÈ dùng tÀu thuyŠn hay phi cÖ tr¿c thæng trÓn chåy trܧc s¿ tÃn công cûa b¶ Ƕi c¶ng sän .Ÿ
cæn cÙ Subic Bay ( Phi LuÆt Tân ) cÛng nhÜ trên Çäo Guam , nhà chÙc trách Çã thi‰t lÆp
nh»ng tråi tåm cÜ Ç‹ Çón nhÆn ngÜ©i tœ nån . NhÜ vÆy ngay tØ ÇÀu nh»ng ngÜ©i này
Çã nhÆn thÃy r¢ng v§i danh nghïa tœ nån c¶ng sän h† chi‰m ÇÜ®c thiŒn cäm cûa ngoåi
quÓc vì h† ÇÜ®c sæn sóc chu Çáo , tØ viŒc ti‰p t‰ t§i viŒc làm giÃy t© rÒi ÇÜ®c phân
phÓi ljn các vùng ÇÎnh cÜ ª Hoa Kÿ hay m¶t nܧc khác . Do s¿ can thiŒp cûa Hoa Kÿ ,
nh»ng nܧc Á Châu nhÜ HÜÖng Cäng , Thái Lan , Nam DÜÖng , Mã Lai cÛng s¤n sàng Çón nhÆn thuyŠn nhân ViŒt Nam trong m¶t sÓ tråi tåm cÜ . Sau các bi‰n cÓ ª Campuchea ,
vÃn ÇŠ nån dân trª thành m¶t vÃn ÇŠ chung cho cä ñông DÜÖng : do Çó m¶t h¶i nghÎ quÓc t‰ Çã ÇÜ®c triŒu tÆp ª Genève ( Thøy Sï ) hÒi tháng 7 næm 1976 . Các nܧc tham d¿
cam k‰t Çón nhÆn trong th©i gian 10 næm m‡i nܧc m¶t sÓ dân tœ nån , rÒi tìm cách
ÇÎnh cÜ cho h† cÛng nhÜ giúp h† gia nhÆp xã h¶i mình. Nh»ng tråi tåm cÜ ª vùng ñông Häi( ñông Nam Á ) thì ÇÜ®c giao cho Phû Cao Ñy Tœ Nån cûa Liên HiŒp QuÓc quän lš . NhÜ vÆy , trong vòng 10 næm tØ 1976 t§i cuÓi næm 1986 trên m¶t triŒu ngÜ©i tœ nån ViŒt
Nam Çã ÇÜ®c ÇÜa t§i ÇÎnh cÜ ª nܧc ngoài : ª nh»ng nܧc này , vì nhu cÀu quän lš hành
chánh , h† thÜ©ng ÇÜ®c quy tø thành nh»ng ÇÖn vÎ chung cÜ riêng biŒt , m¶t thÙ "thôn
xóm ViŒt Nam" . SÓ ngÜ©i ViŒt tœ nån Çông nhÃt là ª Hoa Kÿ , trong hai vùng Texas và
California. V§i th©i gian , t°ng sÓ ngÜ©i ViŒt tœ nån ª các nܧc Çã lên gÀn 3 triŒu . Hoàn
cänh ly hÜÖng khi‰n cho h† cäm thÃy rÃt gÀn nhau m¥c dù bÎ phân tán ª nhiŠu nܧc . Ta
có th‹ nhÆn ÇÎnh r¢ng chính vì b‡ng nhiên phäi làm låi cu¶c Ç©i trong m¶t xã h¶i hoàn
toàn xa lå nên h† càng cäm thÃm thía yêu cÀu xích låi gÀn nhau , giao du v§i nhau , tÜÖng
tr® lÅn nhau . Tâm trång này Çã có m¶t sÓ hÆu quä quan tr†ng .
Trܧc h‰t , s¿ h¶i nhÆp ngÜ©i ViŒt tœ nån vào các xã h¶i ÇÎa phÜÖng ( MÏ , Anh , Úc ,
Pháp , ñÙc v.v..) trª nên khó khæn và chÆm chåp hÖn . M¥c dù Çã sinh sÓng ª " quê
hÜÖng m§i" gÀn ba chøc næm , nh»ng ngÜ©i ViŒt tœ nån vÅn cäm thÃy h† còn ª ngoài lŠ
các xã h¶i ÇÎa phÜÖng : h† tha thi‰t bäo vŒ tØ ngôn ng» t§i các tøc lŒ , lÍ nghi , tín
ngÜ«ng , cÛng nhÜ n‰p sÓng cûa ngÜ©i ViŒt . Tuy nhiên , n‰u khuynh hܧng bäo thû
này còn khá månh ª các l§p tu°i trên 40 thì nó có th‹ y‰u dÀn v§i các l§p tu°i trÈ hÖn nhÃt là ÇÓi v§i nh»ng ngÜ©i ra Ç©i ª nܧc ngoài rÒi ÇÜ®c giáo døc tåi các vÜ©n trÈ , các l§p
mÅu giáo , các trÜ©ng ti‹u , trung , Çåi h†c ngoåi quÓc . DÅu sao n‰u ti‰n trình h¶i
nhÆp là m¶t s¿ tÃt y‰u ÇÓi v§i thành phÀn này, thì nó chÌ bi‹u hiŒn rõ ràng trong vài
chøc næm n»a . Trong hoàn cänh hiŒn tåi , c¶ng ÇÒng ViŒt KiŠu häi ngoåi quä th¿c là m¶t
ÇÓi l¿c Çe d†a thÜ©ng xuyên ch‰ Ƕ toàn trÎ ª quÓc n¶i . Tåi sao ? Vì nh»ng lš do sau
Çây .
Trong các l§p tu°i trên 40 , ta có th‹ phân biŒt hai thành phÀn : a) nh»ng ngÜ©i ra Çi v§i š
chí ti‰p tøc tranh ÇÃu chÓng š thÙc hŒ c¶ng sän ª nܧc ngoài ; b) nh»ng ngÜ©i ra Çi Ç‹
tránh nh»ng gò bó cûa n‰p sÓng c¶ng sän mà h† Çã bi‰t khá rõ qua kinh nghiŒm bän
thân hay qua sách báo . KhÕi cÀn nói là gi§i lãnh Çåo c¶ng sän rÃt chú tr†ng t§i thành
phÀn ( a ) : h† tܪng r¢ng nh»ng ngÜ©i thu¶c thành phÀn này së bÎ vô hiŒu hóa sau khi
ra khÕi nܧc . Chính vì vÆy mà h† Çã làm ngÖ cho nh»ng ngÜ©i Ãy vÜ®t biên , trong
trÜ©ng h®p không có lš do Ç‹ b¡t ngÜ©i ta Çi cäi tåo . H† càng v»ng tin nhÜ vÆy sau khi
thÃy nh»ng nhóm kháng chi‰n võ trang do các chi‰n sï TrÀn Væn Bá , Hoàng CÖ Minh ,
Võ ñåi Tôn ...ÇÜa tØ ngoåi quÓc vŠ ÇŠu lÀn lÜ®t thÃt båi. Còn nh»ng t° chÙc chÓng c¶ng ª
häi ngoåi b¢ng l©i nói , b¢ng truyŠn ÇÖn hay sách báo thì h† coi thÜ©ng vÌ tin r¢ng nh»ng
t° chÙc này không th‹ huy Ƕng ÇÜ®c quäng Çåi quÀn chúng trong nܧc . Kinh nghiŒm 28
næm qua cho thÃy là h† Çã tính lÀm . Các t° chÙc chÓng c¶ng ª häi ngoåi m¥c dù bÎ phân
tán ª nhiŠu nܧc , m¥c dù thi‰u thÓn m†i phÜÖng tiŒn nhân l¿c cÛng nhÜ vÆt chÃt , Çã
chÙng tÕ có m¶t sÓ khä næng rÃt l®i håi , trong công cu¶c chÓng ÇÓi ch‰ Ƕ :
ThÙ nhÃt là khä næng thông tin mau chóng và chính xác . Ai cÛng rõ dܧi ch‰ Ƕ công an
trÎ , ngÜ©i ViŒt trong nܧc thÜ©ng chÌ ÇÜ®c bi‰t nh»ng tin tÙc mà chính quyŠn s¤n lòng
cho ph° bi‰n mà thôi . M†i tin tÙc bÃt l®i cho ch‰ Ƕ ÇŠu bÎ bÜng bít ho¥c xuyên tåc .
Nh© các t° chÙc chÓng c¶ng häi ngoåi , nh»ng tin tÙc này ÇÜ®c loan báo rÃt mau chóng và ÇÜ®c truy‹n vŠ quÓc n¶i , khi‰n nhà cÀm quyŠn không th‹ "bÎt m¡t bÜng tai" nhân dân
n»a .
ThÙ hai là khä næng phát ngôn thay cho "Ça sÓ thÀm l¥ng" trong nܧc , nhÃt là nói lên
ti‰ng nói cûa nh»ng ngÜ©i Çang bÎ Çàn áp , giam cÀm vì tranh ÇÃu cho t¿ do ngôn luÆn ,
t¿ do tín ngÜ«ng ...Do Çó các t° chÙc quÓc t‰ bäo vŒ nhân quyŠn và các quyŠn công dân
có th‹ can thiŒp Çúng lúc : dù không th‹ cÙu ngay các nån nhân nhÜng ít nhÃt cÛng ngæn
cän nhà cÀm quyŠn c¶ng sän hành hå nh»ng ngÜ©i vô t¶i này .
ThÙ ba là khä næng vÆn Ƕng các chính quyŠn ngoåi quÓc . V§i th©i gian , Ça sÓ ngÜ©i
tœ nån Çã ÇÜ®c chÃp nhÆn làm công dân ª nh»ng nܧc h† cÜ trú . H† là nh»ng cº tri có
quyŠn l¿a ch†n Ùng viên trong các cu¶c tuy‹n cº . Vì h† thÜ©ng quy tø trong m¶t sÓ ÇÎa
phÜÖng nhÃt ÇÎnh nên ª nh»ng nÖi này lá phi‰u cûa h† trª nên rÃt quan tr†ng . H† ÇÜ®c
các chính Çäng ve vãn vì khi có hai Ùng viên có sÓ phi‰u sÃp sÌ ngang nhau ª vòng ÇÀu
thì lá phi‰u cûa nh»ng cº tri gÓc ViŒt - thÜ©ng trung lÆp - có änh hܪng quy‰t ÇÎnh
trong vòng nhì . Do Çó , nh»ng ngܪi tœ nån có th‹ yêu cÀu các thÎ trܪng , dân bi‹u ,
thÜ®ng nghÎ sï ... bênh v¿c quan Çi‹m cûa mình m‡i khi có m¶t vÃn ÇŠ liên can t§i ViŒt
Nam . Ta Çã thÃy rõ ÇiŠu này trong các vø tranh luÆn ª Hoa Kÿ vŠ viŒc trÜÖng c© vàng ba
s†c ÇÕ , viŒc bäo vŒ quyŠn t¿ do tôn giáo và quyŠn t¿ do ngôn luÆn ...
Sau h‰t là khä næng " chuy‹n lºa vŠ quÓc n¶i " . Nói rõ ràng hÖn : Çó là khä næng kích
Ƕng ÇÒng bào quÓc n¶i tranh Çáu chÓng låi s¿ áp bÙc cûa ñäng C¶ng Sän Ç‹ bäo vŒ các
quyŠn t¿ do cÖ bän cûa con ngÜ©i và dân chû hóa ch‰ Ƕ . Trái v§i s¿ d¿ ki‰n cûa gi§i
lãnh Çåo c¶ng sän , các t° chÙc chÓng c¶ng ª häi ngoåi , tØ lâu , Çã l®i døng phong trào
ViŒt KiŠu vŠ nܧc tham quan vào nh»ng dÎp nhÜ T‰t Nguyên ñán hay nghÌ hè . Dï nhiên
kÈ hÒi hÜÖng du lÎch không dám mang theo bÃt cÙ tài liŒu nào có tính cách chÓng ch‰
Ƕ vì s® bÎ công an làm khó dÍ : nhÜng h† có th‹ tÜ©ng thuÆt cho bà con thân h»u , trong
nh»ng cu¶c mån Çàm kín Çáo , nhiŠu ÇiŠu m¡t thÃy tai nghe cùng nh»ng š ki‰n trung th¿c
cûa h†. ñây là m¶t cách thông tin " dÌ tai " c¿c kÿ l®i håi . TØ ngày hŒ thÓng internet ÇÜ®c
mª r¶ng ª ViŒt Nam , s¿ "chuy‹n lºa" låi càng dÍ dàng và mau chóng hÖn n»a . VÅn bi‰t
chÌ có m¶t thi‹u sÓ nhân dân ÇÜ®c nhà cÀm quyŠn cho phép sº døng internet , vì lš do
nghŠ nghiŒp hay vì lš do h†c tÆp , nhÜng chính thi‹u sÓ này m§i là m¶t ÇÓi tÜ®ng cÀn
móc nÓi . ñây là nh»ng ngÜ©i có chÙc vÎ , th‰ l¿c , uy tín ... trong xã h¶i hiŒn th©i : m¶t
khi h† "giác ng¶" thì ng†n lºa ÇÃu tranh dân chû hóa ch‰ Ƕ có th‹ bi‰n thành m¶t Çám
cháy không dÍ gì dÆp t¡t .
D) KhÕi cÀn nói là nhà cÀm quyŠn c¶ng sän hi‹u rõ nguy cÖ vØa phân tích : chính vì th‰
mà vÃn ÇŠ ngÜ©i ViŒt ª nܧc ngoài Çã ÇÜ®c Ç¥c biŒt chú š . Công tác cûa ThÙ Trܪng
Ngoåi Giao NguyÍn ñình Bin ª Hoa Kÿ là m¶t chÙng c§ . Tuy nhiên , cæn cÙ trên nh»ng s¿ viŒc xÄy ra ª quÓc n¶i nhÜ vø xº t¶i c¿c kÿ phi lš B.s. Phåm HÒng SÖn vì t¶i gián ÇiŒp , vø truy tÓ ba ngÜ©i cháu cûa Linh møc NguyÍn væn Lš cÛng vì lš do này , vø xº tù L.s. Lê Chí Quang , b¡t gi» các ông NguyÍn VÛ Bình , TrÀn DÛng Ti‰n v.v.. thì ta thÃy nh»ng l©i giäi thích cûa ThÙ Trܪng NguyÍn ñình Bin ch£ng khác chi nh»ng l©i kh£ng ÇÎnh lÓ bÎch cûa viên b¶ trܪng Thông Tin cûa Saddam Hussein trong cu¶c chi‰n tranh Iraq vØa qua . Tôi ch®t nghï t§i câu : ÇØng nghe nh»ng gì c¶ng sän nói, hãy nhin kÏ nh»ng gì c¶ng sän làm.
The issue of Vietnamese abroad
Prof. THUC QUOC VU
In the early June 2003, a multi-branch delegation led by Nguyen Dinh Bin - Deputy
Minister of Foreign Affairs - visited Washington D.C and had two meetings with
selected Vietnamese at the World Bank and John Hopkins University. For each meeting,
participants were less than 12 persons, a small number. Many difficult issues were
raised, including the arrests and heavy sentences of such democracy activists as Le Chi
Quang, Pham Hong Son, Nguyen Khac Toan; the matter of the Republic of Vietnam
soldiers' Cemetaries, the matter of the Yellow Flag with Three Red Stripes etc. No
responses were satisfactory, but the meetings were considered open.
Nguyen Dinh Bin's visit can be considered a campaign to induce the Viet overseas
investors and technicians to contribute their part to Vietnam's development. Hanoi's
efforts in this field have generally failed to meet their desire.
This article summarizes the reasons why that failure happened:
- The overseas Vietnamese - through refugees exodus after 1975 - or by ways of education, training, labour exports etc., have come to 90 countries. Most of them,
however, live in the U.S., Western Europe, Canada, Australia, Eastern Europe and
Russia. Many have gotten their citizenship in the countries in which they live. The most
serious mistake of the Vietnamese communists was that they pushed up the "boat
people" movement for years before the end of the 1980s and early 1990s. There were
reasons for their actions: They feared the Vietnamese of Chinese origin -- a significant
number -- might have acted as traitors in the Sino - Vietnamese War of 1979, and for
collecting gold, money and seizing properties of those fleeing. These boat people,
contrary to the normal immigrants, don't want to return to the fatherland anymore, due
to the bad treatment while they lived under the communist regime and because they
were pushed to leave the country. They consider the communist regime a tyranny,
whatever Nguyen Dinh Bin said!
- The overseas Vietnamese community right now is a strong defiant force against the
communist regime because:
*The ability to transmit and inform promptly all information. The communist regime
was able to survive thanks to lying, cheating, and blocking flows of information. Now
the overseas Vietnamese transmit massive flows of information into the homeland, then
the communists can't hide the people easily like decades ago.
* The ability to speak for the people inside VN, especially those being oppressed. As
they cried, international human rights organizations and governments may intervene or
demand for their proper treatment.
* The ability to canvass the governments where they live, as they are citizens or voters
of the local states.
* The ability to communicate with their relatives, friends, compatriots in the homeland
via tourism, email etc.
- The problem for Nguyen Dinh Binh is what he said and what really happened are quite
contrary: Pham Hong Son: 13-year imprisonment, Nguyen Khac Toan: 12 years,
Nguyen Van Ly: 15 years, Le Chi Quang: 4 years...
VPS
VÃn ÇŠ ngÜ©i ViŒt ª nܧc ngoài
V¬ QU–C THÚC
Trܧc khi Çi sâu vào n¶i dung chúng tôi thÃy cÀn phäi nói sÖ vŠ viŒc dùng cøm tØ "ngÜ©i
ViŒt ª nܧc ngoài " : ai cÛng rõ Çây là m¶t cøm tØ ÇÜ®c nhà ÇÜÖng quyŠn ª nܧc ta dùng
trong m†i công væn Ç‹ chÌ nh»ng ngÜ©i gÓc ViŒt hiŒn sinh sÓng hay cÜ trú vô hån ÇÎnh ª
ngoài nܧc , dù nh»ng ngÜ©i Çó còn chính thÙc gi» quÓc tÎch ViŒt Nam hay Çã ÇÜ®c cÃp
m¶t quÓc tÎch khác , dù h† Çã công khai tØ bÕ quÓc tÎch ViŒt Nam khi ÇÜ®c cÃp quÓc tÎch
m§i hay vÅn m¥c nhiên gi» quÓc tÎch ViŒt Nam bên cånh quÓc tÎch m§i . Ch¡c có ngÜ©i së
phiŠn trách : tåi sao låi dùng ngôn ng» cûa nhà ÇÜÖng quyŠn mà không dùng cøm tØ quen
thu¶c "ViŒt kiŠu häi ngoåi"? Sª dï chúng tôi làm th‰ chính vì muÓn góp š chû y‰u v§i
ÇÒng bào quÓc n¶i còn ÇÒng bào ª ngoài nܧc , khÕi cÀn nói là ai nÃy ÇŠu bi‰t rõ vÃn ÇŠ
rÒi : chúng tôi không ÇÜa ra m¶t nhÆn ÇÎnh m§i mÈ nào mà chÌ nói lên quan Çi‹m cûa sÓ
Çông mà thôi .
Ta còn nh§ hÒi ÇÀu tháng 6 vØa qua , m¶t phái Çoàn liên ngành cûa Chính Phû Hà N¶i dܧi s¿ hܧng dÅn cûa Ông NguyÍn ñình Bin , ThÙ Trܪng Ngoåi Giao kiêm Chû NhiŒm Ñy ban ngÜ©i ViŒt ª nܧc ngoài Çã t§i Hoa ThÎnh ñÓn ( Hoa Kÿ ) Ç‹ thæm dò dÜ luÆn cûa ÇÒng bào trong hai cu¶c ti‰p xúc , lÀn ÇÀu ª Ngân Hàng Th‰ gi§i , lÀn thÙ hai ª TrÜ©ng ñåi
H†c John Hopkins . Trong m‡i lÀn , sÓ ÇÒng bào tham d¿ ( không k‹ thành viên phái Çoàn và nhân viên Toà ñåi SÙ ) rÃt ít Õi vì không quá 12 ngÜ©i . Tuy vÆy m¶t sÓ vÃn ÇŠ thÜ©ng cho là "nhÙc nhÓi " ÇÓi v§i nhà cÀm quyŠn ª Hà N¶i , nhÜ vÃn ÇŠ b¡t gi» và k‰t t¶i các ông Lê Chí Quang , Phåm HÒng SÖn , NguyÍn Kh¡c Toàn , vÃn ÇŠ nghïa trang quân Ƕi
V.N.C.H. , vÃn ÇŠ c© vàng ba s†c ÇÕ ... Çã ÇÜ®c công khai nêu lên m¥c dù không ÇÜ®c
giäi thích thoä Çáng .
DÜ luÆn cho r¢ng Çây là m¶t hành Ƕng cûa chính quyŠn c¶ng sän nh¢m "chiêu dø" các
nhà ÇÀu tÜ và kÏ thuÆt gia ngÜ©i ViŒt ª nܧc ngoài . TØ trܧc ljn nay , nh»ng cÓ g¡ng
cûa Hà N¶i trong lïnh v¿c này Çã không Çem låi k‰t quä mong muÓn . Dܧi Çây , chúng tôi thº phân tích tåi sao .
làm æn hay Ç‹ du h†c . ´t khi s¿ ly hÜÖng cûa nh»ng ngÜ©i này khi‰n cho các chính
quyŠn sª quan bÆn tâm vì nó không Ç¥t ra m¶t vÃn ÇŠ chính trÎ , kinh t‰ , tài chánh hay
xã h¶i nào Çáng lo ngåi . Tåi sao ? Chính vì nh»ng kÈ xuÃt ngoåi thÜ©ng chÌ xa quê hÜÖng
m¶t th©i gian ng¡n , ít khi quá dæm bäy næm : h† vÅn gi» nguyên quÓc tÎch cûa mình .
N‰u thành công ª nܧc ngoài , ch£ng hån trª nên giÀu sang , danh ti‰ng hay LJ Çåt ,
h† sung sܧng hÒi hÜÖng vì có th‹ "mª mày mª m¥t" v§i bà con lÓi xóm . " M¥c áo gÃm vŠ làng " không phäi chÌ là m¶t t¿c lŒ riêng cûa ngÜ©i ViŒt mà là m¶t hoài bão thông thÜ©ng
nhÆn thÃy ª m†i dân t¶c . NhÜ vÆy , n‰u s¿ hiŒn diŒn cûa ngÜ©i ViŒt ª nܧc ngoài
khi‰n cho chính quyŠn Hà N¶i phäi nghiên cÙu cä m¶t chính sách Ç‹ ÇÓi phó và thi‰t lÆp
cä m¶t cÖ cÃu hành chính - ngang hàng m¶t B¶ - Ç‹ xº lš , tÃt nhiên phäi có nh»ng lš do
Ç¥c biŒt .
A) Trܧc h‰t , vŠ nhân sÓ , chính ông ThÙ Trܪng NguyÍn ñình Bin cÛng Çã xác nhÆn là
hiŒn nay có tØ 2,8 t§i 3 triŒu ngÜ©i ViŒt sinh sÓng ª nܧc ngoài . Sinh sÓng có nghïa là
cÜ trú lâu dài : dï nhiên nh»ng ngÜ©i này Çã t¿ l¿c cánh sinh , không còn phäi lŒ thu¶c
hoàn toàn vào s¿ viŒn tr® cûa chính quyŠn ÇÎa phÜÖng hay các t° chÙc tØ thiŒn . ñåi Ça
sÓ Çã d©i quê hÜÖng sau bi‰n cÓ ngày 30 tháng 4 næm 1975 và hiŒn có m¥t ª 90 nܧc
, nhÜng Çông nhÃt là ª Hoa Kÿ, Tây Âu , Úc, Canada ... Thêm vào Çó là nh»ng ÇÒng bào
dÜ®c phép sang lao Ƕng , tu nghiŒp hay du h†c ª Liên Xô và các nܧc ñông , Trung Âu :
sau khi ch‰ Ƕ c¶ng sän giäi th‹ ª nh»ng nÖi này , h† Çã t¿ nguyŒn ª låi không chÎu hÒi
hÜÖng . NhÜ vÆy Ƕng cÖ tâm lš Çã thúc ÇÄy h† ly hÜÖng không có tính cách kinh t‰ mà
rõ ràng là chính trÎ : rÃt có th‹ trong nh»ng tháng ÇÀu h† thành th¿c tܪng r¢ng s¿ "tœ
nån" cûa mình së ng¡n hån ! Th©i gian trôi qua khi‰n h† tÌnh m¶ng và thÃy ngày hÒi
hÜÖng càng lúc càng xa v©i : tuy vÆy rÃt ít ngÜ©i Çã th¿c s¿ h¶i nhÆp xã h¶i ÇÎa phÜÖng
, m¥c dù Ça sÓ Çã ÇÜ®c cÃp quÓc tÎch m§i . Tâm trång cûa h† vÅn là tâm trång cûa
nh»ng ngÜ©i tœ nån chính trÎ sÓng bên lŠ các xã h¶i ÇÎa phÜÖng , lòng thì hܧng vŠ
ÇÃt t° . Phäi hi‹u rõ tâm trång này ta m§i thÃy s¿ sai lÀm cûa nhà cÀm quyŠn c¶ng sän ViŒt
Nam .
B) Sai lÀm thÙ nhÃt là hŒ quä ÇÜÖng nhiên cûa chính sách phøc tòng Liên Xô mà nhóm
cÀm quyŠn ª Hà N¶i ( Lê DuÄn , Lê ñÙc Th† v.v..) Çã theo trong suÓt th©i kÿ tØ HiŒp ñÎnh Paris 27-3-1973 t§i khi ch‰ Ƕ c¶ng sän Liên Xô giäi th‹ ( 1991) . Nhóm này tin r¢ng s¿ thÃt båi cûa Hoa Kÿ ª ViŒt Nam chÙng tÕ là trong cu¶c chi‰n tranh lånh gi»a Phe TÜ Bän
do Hoa Kÿ chÌ Çåo và Phe C¶ng Sän do Liên Xô cÀm ÇÀu , Phe C¶ng Sän Çang th¡ng th‰
Çúng nhÜ Các Mác và Lê nin Çã tiên Çoán . Coi thÜ©ng s¿ bÃt ÇÒng š cûa B¡c Kinh , h† Çã d¿a vào s¿ y‹m tr® cûa Måc TÜ Khoa Ç‹ thÓng nhÃt hai miŠn Nam B¡c ViŒt Nam b¢ng võ
l¿c, rÒi ngay sau Çó thi‰t lÆp ch‰ Ƕ xã h¶i chû nghïa ki‹u Liên Xô trên toàn quÓc .V§i
ÇÜ©ng lÓi này , nh»ng ai không tán thành ch‰ Ƕ xã h¶i chû nghïa ÇŠu bÎ loåi trØ . M¶t
sÓ Çông Çã phäi ÇÜa Çi tÆp trung trong các tråi cäi tåo Ç‹ ch‰t dÀn ch‰t mòn , n‰u
sÓng sót thì khi xuÃt tråi cÛng trª nên " thân tàn ma dåi". ñåi Ça sÓ còn låi thì bÎ xuÓng
cÃp thành công dân hång nhì . ChÌ m¶t sÓ nhÕ Çã thoát ra ÇÜ®c nܧc ngoài và ÇÜ®c
chÃp nhÆn v§i quy ch‰ tœ nån chính trÎ . KhÕi cÀn nói là nh»ng ngÜ©i này ÇÜ®c coi là
may m¡n , tÓt sÓ , vì h† có th‹ ki‰m sÓng dÍ dàng , có th‹ làm giÀu và cho con cái h†c
hành thành tài . VÜ®t biên trª thành ܧc v†ng cûa rÃt nhiŠu ngÜ©i , thÆm chí có kÈ Çã
hài hܧc : "N‰u c¶t Çèn có chân , nó cÛng vÜ®t biên ". ñ‰n næm 1978 , s¿ bÃt ÇÒng š
ki‰n gi»a Hà N¶i và B¡c Kinh Çã trª nên rÃt trÀm tr†ng sau khi quân Ƕi C¶ng Sän ViŒt
Nam chi‰m Campuchea . Nhà cÀm quyŠn Hà N¶i s® r¢ng nh»ng Hoa KiŠu ª miŠn Nam có th‹ làm n¶i công cho B¡c Kinh trong cu¶c xung Ƕt ViŒt Trung nên Çã l®i døng ܧc v†ng
vÜ®t biên cûa Çám ngÜ©i này Ç‹ gián ti‰p cho h† ra Çi , sau khi b¡t h† phäi trä m¶t sÓ
vàng hay Çô la "mãi l¶" . NhiŠu ngÜ©i ViŒt Çã l®i døng cÖ h¶i này Ç‹ trà tr¶n vào Çám
thuyŠn nhân Hoa KiŠu . Cái lÀm cûa nhà cÀm quyŠn c¶ng sän , lúc Çó , không phäi chÌ là Ç‹ thÃt thóat m¶t khÓi tài nguyên nhân l¿c và vÆt l¿c có th‹ Çóng góp h»u hiŒu vào s¿ phát
tri‹n kinh t‰ quÓc gia mà chính là Çã ÇÄy månh phong trào vÜ®t biên và khuy‰n
khích nh»ng ViŒt kiŠu häi ngoåi ÇÎnh cÜ vïnh viÍn ª nܧc ngoài thay vì tính k‰ hÒi
hÜÖng ! HÆu quä cûa diÍn bi‰n tâm lš này rÃt quan tr†ng ÇÓi v§i tiŠn ÇÒ cûa dân t¶c ta
và së kéo dài trong nhi‰u næm n»a .
C) Sai lÀm thÙ hai là m¶t sai lÀm liên tøc cûa tÃt cä các lãnh tø c¶ng sän ViŒt Nam suÓt tØ
1975 ljn nay : h† Çã không d¿ ki‰n ÇÜ®c khä næng chÓng ÇÓi ch‰ Ƕ cûa nh»ng
kÈ Çã bÎ h† "trøc xuÃt" khÕi lãnh th° quÓc gia . H† tܪng r¢ng nh»ng phÀn tº này , m¶t khi ra nܧc ngoài së phäi dÒn h‰t tâm trí vào cu¶c sÓng hàng ngày , së không còn nghï t§i
quê cÛ , së dÀn dÀn h¶i nhÆp xã h¶i ÇÎa phÜÖng , dÀn dÀn bi‰n thành công dân MÏ ,
Pháp , ñÙc , Úc ... nhÜ vÆy không còn là m¶t mÓi Çe d†a ÇÓi v§i ch‰ Ƕ xã h¶i chû nghïa
ª ViŒt Nam n»a ! H† quên r¢ng cu¶c di tän cûa hàng triŒu ngÜ©i ViŒt sau ngày 30.4.1975
khác h£n s¿ ly hÜÖng ÇÖn lÈ cûa nh»ng ngÜ©i di cÜ thông thÜ©ng .
Ai cÛng bi‰t , trong nh»ng ngày sôi Ƕng hÒi cuÓi tháng 4/1975 , ñŒ ThÃt Håm ñ¶i cûa
Hoa Kÿ Çã túc tr¿c ª ngoài khÖi lãnh th° ViŒt Nam C¶ng Hoà Ç‹ s¤n sàng cÙu tr® nh»ng kÈ dùng tÀu thuyŠn hay phi cÖ tr¿c thæng trÓn chåy trܧc s¿ tÃn công cûa b¶ Ƕi c¶ng sän .Ÿ
cæn cÙ Subic Bay ( Phi LuÆt Tân ) cÛng nhÜ trên Çäo Guam , nhà chÙc trách Çã thi‰t lÆp
nh»ng tråi tåm cÜ Ç‹ Çón nhÆn ngÜ©i tœ nån . NhÜ vÆy ngay tØ ÇÀu nh»ng ngÜ©i này
Çã nhÆn thÃy r¢ng v§i danh nghïa tœ nån c¶ng sän h† chi‰m ÇÜ®c thiŒn cäm cûa ngoåi
quÓc vì h† ÇÜ®c sæn sóc chu Çáo , tØ viŒc ti‰p t‰ t§i viŒc làm giÃy t© rÒi ÇÜ®c phân
phÓi ljn các vùng ÇÎnh cÜ ª Hoa Kÿ hay m¶t nܧc khác . Do s¿ can thiŒp cûa Hoa Kÿ ,
nh»ng nܧc Á Châu nhÜ HÜÖng Cäng , Thái Lan , Nam DÜÖng , Mã Lai cÛng s¤n sàng Çón nhÆn thuyŠn nhân ViŒt Nam trong m¶t sÓ tråi tåm cÜ . Sau các bi‰n cÓ ª Campuchea ,
vÃn ÇŠ nån dân trª thành m¶t vÃn ÇŠ chung cho cä ñông DÜÖng : do Çó m¶t h¶i nghÎ quÓc t‰ Çã ÇÜ®c triŒu tÆp ª Genève ( Thøy Sï ) hÒi tháng 7 næm 1976 . Các nܧc tham d¿
cam k‰t Çón nhÆn trong th©i gian 10 næm m‡i nܧc m¶t sÓ dân tœ nån , rÒi tìm cách
ÇÎnh cÜ cho h† cÛng nhÜ giúp h† gia nhÆp xã h¶i mình. Nh»ng tråi tåm cÜ ª vùng ñông Häi( ñông Nam Á ) thì ÇÜ®c giao cho Phû Cao Ñy Tœ Nån cûa Liên HiŒp QuÓc quän lš . NhÜ vÆy , trong vòng 10 næm tØ 1976 t§i cuÓi næm 1986 trên m¶t triŒu ngÜ©i tœ nån ViŒt
Nam Çã ÇÜ®c ÇÜa t§i ÇÎnh cÜ ª nܧc ngoài : ª nh»ng nܧc này , vì nhu cÀu quän lš hành
chánh , h† thÜ©ng ÇÜ®c quy tø thành nh»ng ÇÖn vÎ chung cÜ riêng biŒt , m¶t thÙ "thôn
xóm ViŒt Nam" . SÓ ngÜ©i ViŒt tœ nån Çông nhÃt là ª Hoa Kÿ , trong hai vùng Texas và
California. V§i th©i gian , t°ng sÓ ngÜ©i ViŒt tœ nån ª các nܧc Çã lên gÀn 3 triŒu . Hoàn
cänh ly hÜÖng khi‰n cho h† cäm thÃy rÃt gÀn nhau m¥c dù bÎ phân tán ª nhiŠu nܧc . Ta
có th‹ nhÆn ÇÎnh r¢ng chính vì b‡ng nhiên phäi làm låi cu¶c Ç©i trong m¶t xã h¶i hoàn
toàn xa lå nên h† càng cäm thÃm thía yêu cÀu xích låi gÀn nhau , giao du v§i nhau , tÜÖng
tr® lÅn nhau . Tâm trång này Çã có m¶t sÓ hÆu quä quan tr†ng .
Trܧc h‰t , s¿ h¶i nhÆp ngÜ©i ViŒt tœ nån vào các xã h¶i ÇÎa phÜÖng ( MÏ , Anh , Úc ,
Pháp , ñÙc v.v..) trª nên khó khæn và chÆm chåp hÖn . M¥c dù Çã sinh sÓng ª " quê
hÜÖng m§i" gÀn ba chøc næm , nh»ng ngÜ©i ViŒt tœ nån vÅn cäm thÃy h† còn ª ngoài lŠ
các xã h¶i ÇÎa phÜÖng : h† tha thi‰t bäo vŒ tØ ngôn ng» t§i các tøc lŒ , lÍ nghi , tín
ngÜ«ng , cÛng nhÜ n‰p sÓng cûa ngÜ©i ViŒt . Tuy nhiên , n‰u khuynh hܧng bäo thû
này còn khá månh ª các l§p tu°i trên 40 thì nó có th‹ y‰u dÀn v§i các l§p tu°i trÈ hÖn nhÃt là ÇÓi v§i nh»ng ngÜ©i ra Ç©i ª nܧc ngoài rÒi ÇÜ®c giáo døc tåi các vÜ©n trÈ , các l§p
mÅu giáo , các trÜ©ng ti‹u , trung , Çåi h†c ngoåi quÓc . DÅu sao n‰u ti‰n trình h¶i
nhÆp là m¶t s¿ tÃt y‰u ÇÓi v§i thành phÀn này, thì nó chÌ bi‹u hiŒn rõ ràng trong vài
chøc næm n»a . Trong hoàn cänh hiŒn tåi , c¶ng ÇÒng ViŒt KiŠu häi ngoåi quä th¿c là m¶t
ÇÓi l¿c Çe d†a thÜ©ng xuyên ch‰ Ƕ toàn trÎ ª quÓc n¶i . Tåi sao ? Vì nh»ng lš do sau
Çây .
Trong các l§p tu°i trên 40 , ta có th‹ phân biŒt hai thành phÀn : a) nh»ng ngÜ©i ra Çi v§i š
chí ti‰p tøc tranh ÇÃu chÓng š thÙc hŒ c¶ng sän ª nܧc ngoài ; b) nh»ng ngÜ©i ra Çi Ç‹
tránh nh»ng gò bó cûa n‰p sÓng c¶ng sän mà h† Çã bi‰t khá rõ qua kinh nghiŒm bän
thân hay qua sách báo . KhÕi cÀn nói là gi§i lãnh Çåo c¶ng sän rÃt chú tr†ng t§i thành
phÀn ( a ) : h† tܪng r¢ng nh»ng ngÜ©i thu¶c thành phÀn này së bÎ vô hiŒu hóa sau khi
ra khÕi nܧc . Chính vì vÆy mà h† Çã làm ngÖ cho nh»ng ngÜ©i Ãy vÜ®t biên , trong
trÜ©ng h®p không có lš do Ç‹ b¡t ngÜ©i ta Çi cäi tåo . H† càng v»ng tin nhÜ vÆy sau khi
thÃy nh»ng nhóm kháng chi‰n võ trang do các chi‰n sï TrÀn Væn Bá , Hoàng CÖ Minh ,
Võ ñåi Tôn ...ÇÜa tØ ngoåi quÓc vŠ ÇŠu lÀn lÜ®t thÃt båi. Còn nh»ng t° chÙc chÓng c¶ng ª
häi ngoåi b¢ng l©i nói , b¢ng truyŠn ÇÖn hay sách báo thì h† coi thÜ©ng vÌ tin r¢ng nh»ng
t° chÙc này không th‹ huy Ƕng ÇÜ®c quäng Çåi quÀn chúng trong nܧc . Kinh nghiŒm 28
næm qua cho thÃy là h† Çã tính lÀm . Các t° chÙc chÓng c¶ng ª häi ngoåi m¥c dù bÎ phân
tán ª nhiŠu nܧc , m¥c dù thi‰u thÓn m†i phÜÖng tiŒn nhân l¿c cÛng nhÜ vÆt chÃt , Çã
chÙng tÕ có m¶t sÓ khä næng rÃt l®i håi , trong công cu¶c chÓng ÇÓi ch‰ Ƕ :
ThÙ nhÃt là khä næng thông tin mau chóng và chính xác . Ai cÛng rõ dܧi ch‰ Ƕ công an
trÎ , ngÜ©i ViŒt trong nܧc thÜ©ng chÌ ÇÜ®c bi‰t nh»ng tin tÙc mà chính quyŠn s¤n lòng
cho ph° bi‰n mà thôi . M†i tin tÙc bÃt l®i cho ch‰ Ƕ ÇŠu bÎ bÜng bít ho¥c xuyên tåc .
Nh© các t° chÙc chÓng c¶ng häi ngoåi , nh»ng tin tÙc này ÇÜ®c loan báo rÃt mau chóng và ÇÜ®c truy‹n vŠ quÓc n¶i , khi‰n nhà cÀm quyŠn không th‹ "bÎt m¡t bÜng tai" nhân dân
n»a .
ThÙ hai là khä næng phát ngôn thay cho "Ça sÓ thÀm l¥ng" trong nܧc , nhÃt là nói lên
ti‰ng nói cûa nh»ng ngÜ©i Çang bÎ Çàn áp , giam cÀm vì tranh ÇÃu cho t¿ do ngôn luÆn ,
t¿ do tín ngÜ«ng ...Do Çó các t° chÙc quÓc t‰ bäo vŒ nhân quyŠn và các quyŠn công dân
có th‹ can thiŒp Çúng lúc : dù không th‹ cÙu ngay các nån nhân nhÜng ít nhÃt cÛng ngæn
cän nhà cÀm quyŠn c¶ng sän hành hå nh»ng ngÜ©i vô t¶i này .
ThÙ ba là khä næng vÆn Ƕng các chính quyŠn ngoåi quÓc . V§i th©i gian , Ça sÓ ngÜ©i
tœ nån Çã ÇÜ®c chÃp nhÆn làm công dân ª nh»ng nܧc h† cÜ trú . H† là nh»ng cº tri có
quyŠn l¿a ch†n Ùng viên trong các cu¶c tuy‹n cº . Vì h† thÜ©ng quy tø trong m¶t sÓ ÇÎa
phÜÖng nhÃt ÇÎnh nên ª nh»ng nÖi này lá phi‰u cûa h† trª nên rÃt quan tr†ng . H† ÇÜ®c
các chính Çäng ve vãn vì khi có hai Ùng viên có sÓ phi‰u sÃp sÌ ngang nhau ª vòng ÇÀu
thì lá phi‰u cûa nh»ng cº tri gÓc ViŒt - thÜ©ng trung lÆp - có änh hܪng quy‰t ÇÎnh
trong vòng nhì . Do Çó , nh»ng ngܪi tœ nån có th‹ yêu cÀu các thÎ trܪng , dân bi‹u ,
thÜ®ng nghÎ sï ... bênh v¿c quan Çi‹m cûa mình m‡i khi có m¶t vÃn ÇŠ liên can t§i ViŒt
Nam . Ta Çã thÃy rõ ÇiŠu này trong các vø tranh luÆn ª Hoa Kÿ vŠ viŒc trÜÖng c© vàng ba
s†c ÇÕ , viŒc bäo vŒ quyŠn t¿ do tôn giáo và quyŠn t¿ do ngôn luÆn ...
Sau h‰t là khä næng " chuy‹n lºa vŠ quÓc n¶i " . Nói rõ ràng hÖn : Çó là khä næng kích
Ƕng ÇÒng bào quÓc n¶i tranh Çáu chÓng låi s¿ áp bÙc cûa ñäng C¶ng Sän Ç‹ bäo vŒ các
quyŠn t¿ do cÖ bän cûa con ngÜ©i và dân chû hóa ch‰ Ƕ . Trái v§i s¿ d¿ ki‰n cûa gi§i
lãnh Çåo c¶ng sän , các t° chÙc chÓng c¶ng ª häi ngoåi , tØ lâu , Çã l®i døng phong trào
ViŒt KiŠu vŠ nܧc tham quan vào nh»ng dÎp nhÜ T‰t Nguyên ñán hay nghÌ hè . Dï nhiên
kÈ hÒi hÜÖng du lÎch không dám mang theo bÃt cÙ tài liŒu nào có tính cách chÓng ch‰
Ƕ vì s® bÎ công an làm khó dÍ : nhÜng h† có th‹ tÜ©ng thuÆt cho bà con thân h»u , trong
nh»ng cu¶c mån Çàm kín Çáo , nhiŠu ÇiŠu m¡t thÃy tai nghe cùng nh»ng š ki‰n trung th¿c
cûa h†. ñây là m¶t cách thông tin " dÌ tai " c¿c kÿ l®i håi . TØ ngày hŒ thÓng internet ÇÜ®c
mª r¶ng ª ViŒt Nam , s¿ "chuy‹n lºa" låi càng dÍ dàng và mau chóng hÖn n»a . VÅn bi‰t
chÌ có m¶t thi‹u sÓ nhân dân ÇÜ®c nhà cÀm quyŠn cho phép sº døng internet , vì lš do
nghŠ nghiŒp hay vì lš do h†c tÆp , nhÜng chính thi‹u sÓ này m§i là m¶t ÇÓi tÜ®ng cÀn
móc nÓi . ñây là nh»ng ngÜ©i có chÙc vÎ , th‰ l¿c , uy tín ... trong xã h¶i hiŒn th©i : m¶t
khi h† "giác ng¶" thì ng†n lºa ÇÃu tranh dân chû hóa ch‰ Ƕ có th‹ bi‰n thành m¶t Çám
cháy không dÍ gì dÆp t¡t .
D) KhÕi cÀn nói là nhà cÀm quyŠn c¶ng sän hi‹u rõ nguy cÖ vØa phân tích : chính vì th‰
mà vÃn ÇŠ ngÜ©i ViŒt ª nܧc ngoài Çã ÇÜ®c Ç¥c biŒt chú š . Công tác cûa ThÙ Trܪng
Ngoåi Giao NguyÍn ñình Bin ª Hoa Kÿ là m¶t chÙng c§ . Tuy nhiên , cæn cÙ trên nh»ng s¿ viŒc xÄy ra ª quÓc n¶i nhÜ vø xº t¶i c¿c kÿ phi lš B.s. Phåm HÒng SÖn vì t¶i gián ÇiŒp , vø truy tÓ ba ngÜ©i cháu cûa Linh møc NguyÍn væn Lš cÛng vì lš do này , vø xº tù L.s. Lê Chí Quang , b¡t gi» các ông NguyÍn VÛ Bình , TrÀn DÛng Ti‰n v.v.. thì ta thÃy nh»ng l©i giäi thích cûa ThÙ Trܪng NguyÍn ñình Bin ch£ng khác chi nh»ng l©i kh£ng ÇÎnh lÓ bÎch cûa viên b¶ trܪng Thông Tin cûa Saddam Hussein trong cu¶c chi‰n tranh Iraq vØa qua . Tôi ch®t nghï t§i câu : ÇØng nghe nh»ng gì c¶ng sän nói, hãy nhin kÏ nh»ng gì c¶ng sän làm.
LÂM HOÀI VŨ * ĐẠI HỘI TOÀN QUÂN
ĐẠI HỘI TOÀN QUÂN
- Kính tặng quý Niên Trưởng
và quý anh em quân nhân các cấp trong QLVNCH
QUÂN bốn phương trời hội Lũng Nhai
LỰC thần bất khuất tụ anh tài
VIỆT hồn liệt sĩ ngời trang sử
NAM quốc sơn hà rạng thới lai
CỘNG chí hùng anh thề xát cánh
HÒA tình huynh đệ nguyện cùng vai
MUÔN lòng chung nhịp ta tranh đấu
NĂM tháng không sờn thỏa chí trai .
Lâm Hoài Vũ
VŨ THỊ DẠ THẢO * CHIM TRỜI
Chim Trời chưa mỏi cánh bay
Truyện ngắn
Vũ Thị Dạ Thảo
Truyện ngắn
Vũ Thị Dạ Thảo
Cả dân chúng trong thành phố Sàigòn chợt nhốn nháo khi thấy một chiếc
phi cơ hàng không dân sự bay lòng vòng trên đầu họ thật thấp. Mọi người
đều hốt hoảng với nghĩ giống nhau: có lẽ chiếc phi cơ này đang bị trục trặc
máy móc, và có thể sẽ rơi xuống đầu họ.
Sống dưới cái chế độ Xã Hội Chủ Nghĩa siêu việt do Bác Hồ và các đồng
chí của Bác cai trị, hiện tượng một chiếc máy bay đột nhiên hỏng máy giữa
trời, hay một bệnh nhân đi giải phẫu gan, nhưng bị bác sĩ cắt nhầm quả
thận đều trở thành những chuyện thông thường đối với người dân trong
nước. Bởi thế, khi thấy chiếc phi cơ cứ lượn trên đầu họ, mọi người, từ kẻ đi
bộ đến người lái xe, từ bộ đội đến công an đều dừng lại, ngẩng đầu nhìn
lên trời, và lâm râm khấn vái cho nó đừng rơi trúng chỗ họ đang đứng.
Nhưng trái với dự đoán của mọi người, chiếc phi cơ không rơi và vẫn bay thật
thăng bằng. Trong khi mọi người chưa hiểu chuyện gì thì từ trên phi cơ hàng chục
ngàn tờ giấy mầu được thả xuống, theo gió bay chập chờn như vạn cánh
bướm mùa Xuân, trải rộng cả một góc trời.
Dân chúng ngẩng đầu chăm chú nhìn hiện tượng lạ lùng chưa từng có. Những
tờ giấy mầu tung bay khắp nơi, rồi là là đáp xuống thấp. Chúng vướng trên
ngọn cây, phơi trên mái nhà, lọt vào sân thượng, trong ngõ hẻm và nằm rải
rác khắp vỉa hè, đường phố. Một số đông nhanh tay nhặt lên xem, rồi đồng
thanh reo lớn:
- Truyền đơn bà con ơi!
Thế là không ai bảo ai, mọi người đều chạy túa ra khắp nơi, giành giựt nhau
nhặt những tờ truyền đơn. Trong số đó có cả bộ đội đi chơi phố và bọn
công an gác đường. Đám bộ đội cầm đọc với gương mặt ngơ ngác. Còn đám
công an đã quen đối phó với tình trạng biến động giống như thế này, vội
vàng la lớn:
- Truyền đơn của bọn Ngụy phản động đấy! Yêu cầu đồng bào đừng nhặt! Ai
nhặt sẽ bị xử lý nặng nề!
Lời cảnh cáo của công an lại càng khiến cho người ta thêm tò mò hơn là sợ
hãi. Người ngoài đường lượm, cả những người đang ở trong nhà, trong tiệm
cũng đổ xô ra ngoài đường để nhặt, hay hỏi xin người khác. Những tên
công an đang làm nhiệm vụ trong khu vực thả truyền đơn đều hè nhau chạy lung
tung để tìm cách tịch thu lại những tấm truyền đơn quái ác ấy, nhưng người
dân đã nhanh tay dấu ngay vào túi áo, hay nhét vào giỏ đi chợ. Bọn công an
luống cuống như gà mắc đẻ. Họ rút súng ra, bắn chỉ thiên để đe doạ và
chia nhau nhặt cho bằng sạch những tờ truyền đơn nào còn nằm phơi trên
mặt đất.
- Bà con ơi! Có người nhẩy dù xuống kìa!
Tiếng reo khiến mọi người lại ngẩng đầu lên nhìn. Có người buột miệng với
vẻ mừng rỡ:
- Quân ta đã về chiếm lại thành phố Sàigòn!
Thế là trong nháy mắt, lời nói đó được truyền miệng khắp cả đường phố
Sàigòn. Trong khi bóng dù còn lơ lửng trên không trung thì bên dưới đất,
khắp hang cùng ngõ hẻm đã chen chúc chật ních cả người và người. Họ nhìn
lên trời với ánh mắt sáng ngời hy vọng. Đám công an cũng lo sợ nhìn lên.
Nhưng nụ cười của dân chúng chợt tắt khi thấy chiếc phi cơ bay đi mất hút và
trên nền trời xanh chỉ còn lại một cánh dù lẻ loi đơn độc, đang bay lơ lửng.
Cả khu bùng binh chợ Bến Thành và khu đường Nguyễn Huệ vang rền những
tiếng rú mạnh ga của những chiếc xe công an đang đi tuần tiểu quanh đấy.
Nhưng đường xá kẹt cứng xe cộ khiến bọn công an vừa bắn súng chỉ thiên,
vừa gân cổ hò hét:
- Yêu cầu xe đồng bào tránh ra chỗ khác cho xe công an đi, nhanh lên!
Vài chiếc xe hơi uể oải nép sát lề, nhường lối cho xe công an tiến lên. Trên
không trung, bóng dù bị gió thổi tạt về hướng bến Bạch Đằng, đáp xuống
từ từ nơi công trường có bức tượng đức thánh Trần Hưng Đạo. Đám xe công
an từ bốn phía kéo đến đông như kiến cỏ, bao quanh công trường thành một
vòng tròn, súng ngắn, súng dài chĩa lên trời, lên đạn lạch cạch với khí thế
hung hãn.
Bóng dù cùng với người nhảy dù mặc bộ đồ bay mầu cam của không lực
Việt Nam Cộng Hoà đáp xuống đất. Đôi chân chàng phi công chấm mặt
đường nhựa. Anh đứng thật vững. Chiếc dù bị gió sông thổi tạt về sau lưng,
phủ lên đầu đám công an đứng phía đó, khiến chúng lúng túng vén tay, chui
ra.
Bọn công an nhất tề, chĩa súng xông tới, hò hét thị oai:
- Tên giặc lái phản động, giơ tay lên!
Chàng phi công bình thản gỡ giây dù, đưa mắt nhìn những gương mặt hằn
học, tức tối của đám công an. Chàng mỉm cười giang hai tay ra:
- Tôi nhảy dù xuống đây chỉ có một mình, không mang khí giới. Các anh khỏi
cần phải tỏ thái độ hùng hổ, đe doạ như vậy, coi kỳ lắm!
Một tên công an đeo quân hàm đại úy, phất khẩu súng lục, thét ra lệnh:
- Các đồng chí cùm nó lại!
Cả chục tên công an xông tới chàng phi công, trong khi những tên khác đứng
chung quanh chĩa súng về chàng đe doạ. Đồng bào quanh khu vực ấy đã kéo
tới xem thật đông, có cả vài phóng viên ngoại quốc nhưng bị vòng đai công
an cản lại nên họ không thể tới gần để nhìn tận mắt chàng phi công gan dạ
đang bị bọn công an kéo giật cánh khuỷu chàng ra phía sau, rồi còng lại.
Tên đại úy xốc tới, bỏ khẩu súng lục vào bao, chống nạnh, rồi hất hàm,
giọng hách dịch:
- Tên phản động! Mày là ai, từ đâu đến?
Chàng phi công vẫn nụ cười bình thản trên môi:
- Tôi là một phi công của không lực Việt Nam Cộng Hoà từ Mỹ trở về quê
hương để thăm đồng bào của tôi!
Tên đại úy trợn mắt hét:
- Mày nói láo! Chính mắt chúng tao thấy mày thả truyền đơn phản động, xúi
giục đồng bào nổi dậy chống phá nhà nước. Tội của mày sẽ bị tử hình,
nghe rõ chưa!
Chàng phi công ngước mắt nhìn tượng Trần Hưng Đạo, giọng chàng điềm đạm:
- Trước khi thả truyền đơn và nhảy dù xuống đây, tôi đã tự coi như mình nắm
chắc cái chết, anh không cần phải hăm doạ điều ấy. Nếu muốn bắn, xin các
anh cứ cho tôi một tràng đạn AK để tôi ngã gục dưới chân đức Trần Hưng
Đạo!
Có những giọng bực tức của đám công an vây quanh đấy vang lên:
- Cứ cho nó một phát vào đầu là xong ngay, việc gì phải đôi co với thằng
giặc lái ấy nữa.
Tên đại úy thò tay móc khẩu súng ngắn ra, chĩa vào trán chàng phi công,
đặt ngón tay trỏ vào cò súng. Cả rừng người bu quanh đấy nín thở. Không
gian im phăng phắc. Chợt tên đại úy hạ khẩu súng xuống, quay mặt ra lệnh:
- Các đồng chí giải nó đi!
Bốn tên công an xông tới lôi chàng phi công đi, theo sau là cả chục tên công
an hờm súng, chạy lúp xúp theo sau. Chúng áp giải chàng phi công lên chiếc
xe tuần tiểu mui trần gần đó, đẩy chàng ngồi nơi băng sau, rồi hai tên công
an cầm súng ngồi kè hai bên chàng.
Một lúc sau đoàn xe công an rầm rộ hú còi, giải người tù chạy trở về
hướng sở công an thành phố. Hai bên đường, dân chúng tụ tập đông đảo
nhìn đoàn xe. Họ dõi mắt nhìn bóng chàng phi công với chiếc áo bay mầu cam
nổi bật giữa rừng áo vàng đang bao chu -ng quanh. Nhìn quang cảnh rầm rộ,
người ta có cảm tưởng đây là cuộc hộ tống một cán bộ cao cấp trong trung
ương Đảng chứ không phải chuyến giải tù. Chuyện mới xảy ra chừng hai mươi
phút vừa qua, nhưng mọi người trong thành phố đã biết hết. Họ nhìn về
chàng phi công với ánh mắt vừa xót thương, vừa thán phục. Nhiều người còn
dám đưa tay vẫy chào chàng. Đám phóng viên ngoại quốc cũng như trong
nước đã chực sẵn dọc đường, vài người cưỡi gắn máy chạy theo đoàn xe để
chụp hình.
Ngồi trên xe, chàng phi công mỉm cười đưa mắt nhìn đồng bào đứng chen chúc
hai bên đường theo dõi đoàn xe. Những gương mặt âu lo, những ánh mắt
thương mến của người dân trao cho chàng đã khiến cho con tim đơn côi của
chàng chợt ấm lại. Việc chàng làm đã gây rúng động cả thành phố và
niềm tin đòi lại tự do, dân chủ của đồng bào tưởng đã chết từ bao năm nay
chợt vừa hồi sinh như chồi lộc non. Ngày mai đây nếu chàng có bị điệu ra
pháp trường cát để nhận lãnh bản án tử hình thì chàng cũng mỉm cười
mãn nguyện.
Trong phút chốc, chàng phi công cố quên đi hình ảnh hai tên công an đang
ngồi kè bên cạnh chàng, cố quên đi đám xe hộ tống với những chiếc nón
cối và bộ đồng phục áo vàng, cùng với những khẩu súng AK, để tưởng là
chàng đang ngồi trên chiếc xe hơi êm ái dạo phố.
Chàng phi công ngước mắt nhìn những cao ốc hai bên đường Nguyễn Huệ.
Được đặt chân trở lại nơi phố xưa cảnh cũ đã khiến tâm hồn chàng rưng
rưng, xúc động. Đây là khu cho những chiếc xe hoa mầu sặc sỡ đậu mà có
lần chàng đến thuê cho người bạn thân khi hắn có đám cưới. Kia là những
kiosque bán phim ảnh mà chàng thường mang những cuốn phim chụp với người
yêu đi rửa. Bên kia đường là Garage Sạc-ne, nơi thường trưng bày những kiểu
xe hơi nhập cảng đời mới. Góc kia là tiệm kem Brô-đa, nơi chàng và nàng
thường hẹn hò gặp gỡ. Toà nhà Quốc Hội cũ vẫn như xưa. Tim chàng chợt
nhói lên khi nhìn lại cái bệ xi măng, dấu tích nơi mà Việt Cộng đã kéo sụp
bức tượng hai người lính Thủy Quân Lục Chiến Việt Nam Cộng Hòa. Khu bùng
binh Nguyễn Huệ có vòi hoa sen, nước vẫn phun. Khách sạn Continental ngày
xưa vẫn nằm lặng lẽ bên con đường yên tĩnh xe cộ. Rạp xinê Rex của ngày
chàng còn đi học và bây giờ cũng vẫn tấp nập người ra vào. Con đường Lê
Lợi mà ngày xưa chàng thường lang thang dạo qua cái quầy bán sách để tìm
mua tặng người yêu, nay vẫn không có gì thay đổi.
Xe chạy ngang bùng binh chợ Bến Thành. Đám người hiếu kỳ đi nhặt truyền
đơn lúc nãy vẫn còn trụm năm, túm ba ở đó. Thấy đoàn xe công an hụ còi.
Mọi người lại nhốn nháo đổ xô ra lề đường để nhìn tận mắt con người hùng
vừa mới làm một chuyện kinh thiên động địa, đã rải truyền đơn mà lại còn
dám hiên ngang nhảy dù xuống.
Dân chúng trao cho chàng những ánh mắt ngưỡng mộ, thán phục. Chàng
cũng quay nhìn họ mỉm cười. Trong giây phút hiện tại, chàng chợt quên hết
đám công an bên cạnh và tưởng như mình là một vị tướng lãnh đang trở về
quê hương trong chiến thắng khải hoàn, được đồng bào chào đón. Dù thân
xác chàng đang bị kềm kẹp giữa đám giặc thù với đôi tay bị còng, nhưng
những tờ truyền đơn và những lời kêu gọi nhân dân Việt Nam vùng dậy lật
đổ bạo quyền, giờ này đã thênh thang đi sâu vào tâm khảm mọi người, và
chúng đang được chuyền đi khắp hang cùng, ngõ hẻm để cho toàn dân cùng
đọc. Kết quả như thế mà không gọi là chiến thắng thì còn gọi là gì nữa.
Chàng phi công nở một nụ cười bình thản. Trong cảm giác lành lạnh truyền
vào từ chiếc còng tay, chàng chợt nghe lòng mình vui như mở hội.
* * *
Trong căn phòng thẩm vấn vắng vẻ, chàng phi công với bộ quần áo tù
nhân ngồi một mình bên chiếc bàn gỗ tạp, trên có một ly cà phê đen bốc
khói và một bao thuốc lá Pallmall. Vẻ mặt chàng phờ phạc mệt mỏi vì những
đêm bị giặc hành mất ngủ, nhưng đôi mắt cương nghị của chàng vẫn còn
sáng như ánh sao băng.
Hai tuần lễ qua, bị biệt giam trong một gian phòng tối tăm, ẩm thấp và hôi
hám, không đêm nào mà chàng được ngủ trọn giấc. Cứ cách nửa giờ,
chàng bị Việt Cộng đánh thức dậy lên phòng thẩm vấn để hỏi cung. Chúng
chưa xử dụng hình thức tra tấn vội mà chỉ hành thân xác và đầu óc chàng
mệt mỏi cho tới khi không chịu nổi chàng sẽ phải ký vào biên bản nhận
tội danh phá hoại, phản động. Từ khi bị bắt, nếu chàng không biết ngồi
thiền thì có lẽ giờ này chàng đã không còn đủ nghị lực để phản cung lại
bọn chúng bằng những lời lẽ đanh thép.
Hai tuần lễ qua, mỗi ngày chàng đều bị 6 tên Việt Cộng thay phiên nhau hỏi
cung. Mặt mũi tên nào cũng bặm trợn, hung ác. Chúng quát tháo, đe doạ, và
dùng những danh từ hạ cấp để chửi bới chàng, nhưng chàng vẫn điềm
nhiên, không nao núng. Chúng đưa chàng một xấp giấy trắng để chàng khai
tội mình, nhưng lần nào chàng cũng viết vỏn vẹn có mấy chữ "tôi không có
tội gì hết".
Thấy những tên cán bộ thiếu giáo dục không làm nên trò trống gì, bọn
Việt Cộng đã cử vài tên có trình độ văn hoá đến khai thác chàng, nhưng
chúng cũng chẳng thu thập được gì ngoài câu phê phán trong tờ tường trình:
"tên phản động này cực kỳ ngoan cố, không thành khẩn khai báo và nhận
tội. Đề nghị với trên nên xử lý thật nặng".
Đêm hôm qua bọn Việt Cộng đã để cho chàng ngủ một giấc ngon lành cho
đến sáng. Sau đó chúng lễ phép mời chàng trở lại phòng thẩm vấn. Nơi
đây đã sắp sẵn cho chàng một bữa ăn sáng tươm tất bằng một tô phở ở
mua ở đường Pasteur. Chàng rất đỗi ngạc nhiên, nhưng vẫn bình thản ngồi
ăn. Chúng nó đãi thì mình cứ chén no bụng cái đã, rồi chuyện gì hãy tính sau.
Sau đó chàng còn được một ly cà phê và gói thuốc lá.
Căn phòng vắng lặng đến nỗi chàng có thể nghe rõ cả tiếng những con
mọt đang đục khoét những cây đà ngang, tiếng chuột chạy băng qua sàn nhà.
Bọn Việt Cộng sắp dở trò gì nữa đây. Có thể đây là bữa ăn của người
tử tội không chừng.
Có tiếng chân người bước dừng trước phòng, rồi cánh cửa được mở ra. Một
tên cán bộ Cộng Sản đeo quân hàm thượng tá, gương mặt có vẻ trí thức
hơn những tên đã đến hỏi khẩu cung chàng mấy hôm trước. Hắn xách chiếc
cặp da bước vào phòng, tiến tới bàn với nụ cười thân thiện nở trên môi,
rồi lịch sự giơ tay bắt, và nói với chàng bằng giọng Nam Định:
- Chào anh Tống! Tôi là Quản, hôm nay đặc biệt đến đây để làm việc với
anh. Đêm qua anh ngủ ngon chứ! Sao, anh có hài lòng với bữa ăn sáng hôm
nay không?
Chàng lịch sự đứng lên giơ tay bắt, rồi nhìn gương mặt xương xương của Quản
mà cười thầm. Nếu Quản biết chàng là người trong quá khứ chuyên ăn
phở Pasteur, Hiền Vương, và khi qua Mỹ không có tiệm phở ngon nào ở Cali
mà thiếu mặt chàng thì có lẽ Quản không dám hỏi chàng như thế. Tuy
nhiên chàng cũng vì phép lịch sự mỉm cười:
- Tôi xin cảm ơn Bác Hồ, nhà nước, và các anh đã đặc biệt "chiêu đãi" tôi
ngày hôm nay.
Quản chỉ tay về bao thuốc lá:
- Tôi biết anh không hút được thuốc Điện Biên nên bảo họ mua cho anh gói
thuốc lá ngoại.
- Có thể hút thuốc trong phòng làm việc được sao?
Quản đặt chiếc cặp da xuống bàn:
- Được chứ! Ở đây là xứ tự do, thuốc lá được phép hút thoải mái bất cứ
chỗ nào, hút bao nhiêu cũng được chứ không bị cấm đoán như ở Mỹ. Ngày
xưa còn ở hang Pắc-Bó, Bác Hồ hút mỗi ngày ba gói là ít. Mời anh cứ tự
nhiên xé bao thuốc ra mà hút.
- Nhưng rất tiếc, vì thuốc lá có hại nên tôi đã bỏ từ lâu rồi.
Quản không màng tới lời nói ngụ ý mỉa mai của Tống. Hắn chắp tay sau
lưng, đi qua, đi lại trước mặt chàng phi công:
- Tôi đã đọc những bản báo cáo của các đồng chí đã làm việc với anh. Họ
bảo rằng anh ngoan cố, không chịu hợp tác với công an để thành khẩn khai
báo, thú tội. Ai cũng đề nghị nhà nước nên xử lý anh thật nặng, nhưng theo
tôi thì có lẽ tại các đồng chí ấy không hiểu nhiều về tâm lý của những
Việt kiều như anh nên đã thiếu tế nhị trong cách nói chuyện khiến cho anh
bất bình và không muốn hợp tác với họ. Bởi thế, hôm nay tôi phải đích thân
đến đây để làm việc với anh, không phải là để điều tra, hỏi cung hay đe doạ
anh, mà chúng ta ngồi lại với nhau để nói chuyện thân tình...
Quản dừng chân lại, rồi đứng chống hai tay lên mặt bàn, nhìn thẳng vào
mặt Tống, mỉm cười:
- Anh Tống, anh đã trở về đây thả truyền đơn chống phá nhà nước, gây rối
loạn trật tự công cộng, chắc anh cậy là anh mang quốc tịch Mỹ nên chúng
tôi không dám làm gì anh, phải không?
Tống ngước mắt lên nhìn Quản với ánh mắt cương nghị:
- Xin hỏi thật anh. Anh có muốn nghe những lời nói thẳng từ đáy lòng tôi hay
không?
- Được, anh cứ tự do phát biểu!
Tống khoanh hai tay trước ngực, nhếch mép cười, lắc đầu:
- Anh phỏng đoán sai rồi! Tôi là một người đã từng sống với Cộng Sản bao
nhiêu năm, lại từng bị giam trong những nhà tù khắc nghiệt thì tôi còn lạ gì
bản chất của các anh nữa. Ngay cả một người Mỹ chính gốc, nếu muốn giết
thì các anh vẫn có đủ thủ đoạn, nại bao lý do chính đáng để thi hành việc ấy,
xá gì là tôi, một người Việt Nam, mũi tẹt, da vàng. Khi về đây để thả truyền
đơn, tôi đã chuẩn bị tinh thần để chấp nhận cái chết.
- Đúng thế, nếu chúng tôi muốn xử tử anh thì cũng dễ thôi. Bởi vì theo luật
pháp của nhà nước, những tội danh phá hoại, phản động đều bị kết án tử
hình, trừ khi anh thành khẩn nhận tội và hối cải.
- Tôi xin xác nhận với các anh một lần nữa là tôi chẳng có tội gì hết!
- Tại sao anh lại ngoan cố như vậy?
- Có gì là ngoan cố. Tôi chỉ mang về quê hương một thông điệp nói lên sự
thật, làm sống lại niềm tin lại của đồng bào, cùng mọi người đứng lên dọn
sạch sẽ những chướng ngại vật thối tha, mục nát đã là nguyên nhân làm tan
nát quê hương, để xây dựng một đất nước Việt Nam phú cường, dân chủ, tự
do, anh cho đó là tội hay sao?
Quản nhếch mép cười:
- Đây là nước Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam chứ không phải là
nước Mỹ mà anh có quyền thả truyền đơn khích động nhân dân nổi dậy
chống phá nhà nước.
- Đúng, đó là sự khác biệt để nói lên thế nào là một quốc gia có tự do
dân chủ, và một quốc gia độc tài, sắt máu cai trị nhân dân bằng bạo lực.
Ở Hoa Kỳ, người dân có quyền chỉ trích, đả phá những lỗi lầm của chính
phủ, nhưng ở Việt Nam này, những ai nói lời xây dựng được phát biểu đều bị
nhà nước kết tội là phản động và bị đi tù. Anh Quản, anh đang lớn tiếng
kết tội tôi, nhưng trong tận đáy lương tri của mình, anh có nhận thấy rằng đã
25 năm cai trị toàn thể đất nước, đảng Cộng Sản Việt Nam đã không làm
nên trò trống ngoài sự phá hoại, đưa quốc gia đến chỗ nghèo đói và lạc
hậu hay không? Anh có đồng ý với tôi là Việt Nam chẳng thể vươn mình lên
được nếu ngày nào trung ương Đảng còn u mê ôm chặt mớ lý thuyết Mác,
Lê lỗi thời mà Nga Xô, cha đẻ ra chúng, đã bỏ chúng vào thùng rác từ bao
nhiêu năm nay để nhân dân họ bớt lầm than, thống khổ hay không? Anh có
muốn cho các con anh sau này, nếu chúng có tài, cũng sẽ có cơ hội đi du học,
sẽ thành tài trở về nước được nắm giữ những chức vụ quan trọng để góp
sức xây dựng lại xứ sở, hay những đặc quyền đó chỉ dành riêng cho bọn con
ông, cháu cha nằm ở Bắc bộ phủ? Anh có nhận thấy rằng trong khi các
quốc gia tự do đang tìm cách nâng cao đời sống, nhân phẩm, tôn trọng tín
ngưỡng của người dân nước họ thì ở Việt Nam...
Tên thượng tá Việt Cộng hoảng hốt, đập mạnh tay xuống bàn, và quát to
để át tiếng người tù:
- Anh câm miệng ngay! Giữa hai chúng ta, tại gian phòng này, người được quyền
đặt câu hỏi là tôi, chứ không phải là anh!
Gương mặt Tống vẫn điềm tĩnh. Chàng nhếch mép cười khẩy:
- Anh vừa bảo hôm nay anh đến với tôi là để chúng ta nói chuyện thân mật
chứ đâu phải anh quát tháo thị oai với tôi như thế. Chính anh đã chấp thuận
cho tôi được nói thẳng ra những gì tôi đã nghĩ trong đầu kia mà. Tôi chưa nói
hết ý tưởng thì anh đã quát tôi câm miệng lại. Được, nếu anh muốn thế thì
kể từ giờ phút này tôi sẽ không mở miệng nói một lời nào hết!
Tống nói xong, ngồi dựa lưng vào thành ghế gỗ, khoanh tay, im lặng. Quản
cảm thấy mình hơi hố, và nao núng tinh thần. Trước khi vào đây, Quản đã
được cấp lãnh đạo chỉ thị là bằng mọi giá phải làm sao tạo tình thân thiện
với tên phi công Ngụy này để từ đó có thể khai thác thêm những bí ẩn sau
lưng vụ thả truyền đơn vừa rồi, nhưng không ngờ Quản chưa kịp cảm hoá hắn
thì hắn đã lên lớp với Quản bằng những lời lẽ cực kỳ phản động, khiến
Quản không còn giữ được bình tĩnh mà để lộ cái chân tướng cọc cằn, thô
lỗ vốn sẵn có của đại đa số đảng viên Cộng Sản như Quản.
Quản im lặng, chắp tay sau lưng, đi tới, đi lui để lấy lại bình tĩnh. Hai tuần lễ
trước, nhóm cán bộ lấy khẩu cung cũng vì quá nóng nẩy cho nên không cậy
miệng được tên Ngụy này nói thêm câu nào ngoài câu "Tôi không có tội
nên chẳng có gì để khai hết. Nếu muốn bắn tôi thì các ông cứ đưa tôi ra
pháp trường ngay bây giờ đi!" Do đó đám cán bộ lấy khẩu cung đều tức tối
đề nghị trong biên bản là tên Ngụy này ngoan cố đáng xử bắn. Chuyện
giết hắn thì quá dễ, nhưng đối với một tên cứng đầu này, làm thế nào để
khai thác được hắn, rồi bắt hắn nhận tội mới là điều nan giải mà thượng
cấp của Quản đã ra chỉ thị bắt Quản phải thực hiện cho bằng được.
Quản lại dừng chân bên cạnh Tống, rồi đặt nhẹ tay trên vai người tù:
- Xin lỗi anh Tống. Cũng vì anh đã nặng lời phỉ báng nhà nước nên tôi
không cho anh phát biểu tiếp. Nếu anh thử đứng vào địa vị chúng tôi thì anh
cũng sẽ không dằn được cơn nóng giận một khi nghe người khác lên án cái
chế độ mà mình đang phục vụ.
Tống cười nhẹ:
- Rất tiếc tôi chẳng bao giờ muốn thử đóng vai công an hay trở thành bất
cứ một công cụ cho nhà nước này nên tôi mới phải vượt ngục, bỏ nước ra đi.
Bởi tôi còn trái tim, còn tình người, còn lương tâm, tôi không thể đóng được
vai trò của một con người máy, một con lừa kéo xe để chỉ nghe lệnh người
điều khiển nó, dù cho họ đã ra những lệnh ngu xuẩn...
Quản buông vai Tống ra, mặt hắn thoáng tím lại, nhưng rồi vẻ bình thản lại trở
về. Là một cán bộ cao cấp trong ngành tình báo, Quản không thể thua trí hay
đuối lý với tên Ngụy này được. Quản ra trước bàn, kéo ghế ngồi xuống,
trong khi giọng nói của Tống vẫn oang oang:
- Đảng Cộng Sản của các anh đã làm cho đất nước suy tàn, nhân dân đói
khổ, đó là một lỗi lầm trọng đại mà cả nhân loại đều thấy. Nếu quả thực
nhà nước muốn thực tâm phục vụ quyền lợi dân tộc thì nên lắng nghe những
lời xây dựng của người dân để mà sửa đổi hơn là bắt bớ, giam cầm, bịt
miệng họ lại rồi cáo buộc họ với tội danh phản động.
Quản nhếch mép cười:
- Với giọng điệu ngoan cố của anh, nếu chúng tôi không lầm thì chắc chắn
đằng sau lưng anh có sự giật giây của đế quốc Mỹ. Anh có biết rằng, chính
đế quốc Mỹ đã trói tay miền Nam của các anh để cho chúng tôi chiến thắng.
Bây giờ chúng lại xử dụng anh như một công cụ. Rồi anh cũng sẽ như múi
chanh vắt hết nước, bị ném và thùng rác mà thôi!
Tống ngước gương mặt cương nghị nhìn Quản:
- Các anh quen nghe lệnh của quan thầy Bắc Kinh và Mạc Tư Khoa nên tưởng ai
cũng hèn hạ giống như thế. Các anh lại lầm to nữa rồi! Sau lưng tôi chẳng có
một người Mỹ nào cả, mà động lực chính đã thúc đẩy tôi làm công việc
vừa qua là lương tâm tôi, là sự lầm than khốn khổ của bảy mươi triệu đồng
bào tại cái đất nước Việt Nam thiếu tự do và nhân quyền này! Anh nghe rõ
chưa.
Quảng chồm người tới, chống hai khuỷu tay lên mặt bàn, giọng mỉa mai:
- Anh có biết hai tuần lễ qua, cái chuyện anh dại dột làm đã bị cả thế giới
cười chê, trong số đó có cả tập thể Việt kiều ở nước ngoài. Họ cho anh là
một thằng điên, lập dị và thích chơi nổi. Đang sống yên ổn, sung sướng tại
nước Mỹ, tự nhiên anh lại vác xác về đây để thả truyền đơn để rồi bị
chúng tôi bắt giam vào nhà tù. Rốt cuộc nhân dân có thèm hưởng ứng
anh để nổi dậy lật đổ chính quyền như anh đã xúi giục họ đâu? Anh đang là
hiện thân của một thằng điên, thằng khùng chứ không phải là người hùng
như anh mơ tưởng đâu?
Tống cười nhẹ:
- Anh lầm rồi. Tôi không mơ làm người hùng mà tôi chỉ ao ước được nhận
lãnh một cái chết đầy hào khí nơi chiến trường như bao bạn bè của tôi đã
nằm xuống trong những trận chiến với kẻ thù để bảo vệ miền Nam. Anh nói
đúng, hành động thả truyền đơn, nhảy dù của tôi đã có những tập thể
chế riễu mỉa mai cho tôi là một thằng điên. Anh có biết đám người này là
ai không? Họ là những tập đoàn Cộng Sản chính gốc như các anh, là đám
Việt Cộng tay sai nằm vùng đó anh Quản à! Còn những người yêu nước,
thương dân tộc của phe chúng tôi thì những công việc này, ai cũng muốn làm
cả. Mỗi ngưòi có một phương thức hành động khác nhau. Những người dấn
thân trước tôi, họ đã bị các anh bắt và xử tử. Có điều các anh chưa hiểu
được chúng tôi. Chúng tôi coi cái chết nhẹ lắm. Một người bị ngã gục thì còn
cả triệu người khác tiến lên.
Quản ngồi im như pho tượng. Tống với tay cầm ly cà phê, uống một ngụm, rồi
nói tiếp:
- Cộng Sản Nga đã tan rã. Các đảng Cộng Sản còn sót lại trên thế giới
này lần lượt cũng sẽ thế thôi. Dưới ách thống trị độc tài, sắt máu của
Đảng các anh, lòng căm phẫn oán thù của người dân Việt đã nóng bỏng,
sôi sục như một chảo dầu. Chỉ cần một mồi lửa châm vào là nó sẽ bùng
cháy, đổ chan hoà để trở thành một biển lửa thiêu hủy cả một chế độ
già nua, lạc hậu, thối tha, mục nát. Tôi muốn biến thành mồi lửa đó. Tôi
muốn sự hy sinh của mình trở nên một tiền lệ, tạo niềm tin và sức mạnh cho
những mồi lửa khác của thế hệ tôi và những thế hệ mai sau. Nếu bây giờ
tôi có bị các anh dập tắt thì những mồi lửa nối tiếp sứ mạng của tôi sau
này cũng sẽ có ngày làm nên lịch sử.
- Chuyện đó hãy còn trong tương lai xa vời, nhưng hiện tại anh đã thất bại,
không tạo được một đám cháy nào, dù chỉ đốt một chiếc lá khô.
- Tôi không tạo được một đám cháy, nhưng việc làm của tôi đã như một liều
thuốc hồi sinh, làm sống lại niềm tin và chí quật cường của bảy mươi triệu
đồng bào Việt Nam nơi quê hương thân yêu này. Hai tuần lễ nay các anh đã
thay phiên nhau hành hạ thể xác và uy hiếp tinh thần tôi, việc làm này đã
chứng tỏ Đảng và nhà nước các anh đã bị những lời kêu gọi trong tờ
truyền đơn làm rúng động. Sở dĩ các anh không giết tôi chẳng phải các anh
có lòng nhân đạo hay e ngại áp lực của người Mỹ, mà trong cuộc đấu trí này,
cái chết mờ ám của tôi sẽ vô tình đưa tên tuổi tôi lên ngai vàng của kẻ
chiến thắng, còn các anh trở thành những kẻ chiến bại. Một tên lính Ngụy
tầm thường mà có thể gây kinh hoàng cho cả một tập đoàn với hàng triệu
đảng viên Cộng Sản Việt Nam thì nếu hắn có bị vùi thây dưới lòng đất
lạnh thì cái chết ấy cũng xứng đáng lắm chứ. Phải không anh Quản?
* * *
Người đàn ông đeo kính cận, mặc chiếc áo sơ mi trắng bỏ trong quần, xách
chiếc cặp da bước vào phòng giam tối tăm, ẩm thấp, hôi hám. Hắn tự động
ngồi xuống chiếc ghế đẩu xiêu vẹo đặt đối diện với chiếc bệ xi măng cáu
bẩn trải manh chiếu rách nơi người tù đang ngồi, xếp chân vòng tròn, nhắm
mắt thiền.
Nghe tiếng động, người tù mở mắt ra. Người đàn ông hắng nhẹ giọng:
- Thưa anh Tống, tôi là luật sư Thắng, được nhà nước chỉ định để bào chữa
cho anh trong phiên xử sắp tới đây. Điều này đã cho anh thấy rằng luật
pháp nhà nước ta chí công vô tư, không đàn áp, hà hiếp ai cả. Mỗi tội
nhân đều có người bênh vực. Ai có tội thì sẽ bị trừng trị, còn ai vô tội thì
sẽ được tha bổng. Khi hầu toà, tôi sẽ cố gắng hết mình, vận động hết khả
năng để toà giảm án cho anh với điều kiện...
Thắng chưa dứt lời thì người tù đã nói mau:
- Điều kiện là tôi phải thành thật nhận tội và hối cải, có đúng thế
không?
Câu nói chận họng của Tống đã khiến cho Thắng cụt hứng, im bặt. Tống
cười nhẹ:
- Anh Thắng à, là một luật sư của nước Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt
Nam, anh có biết trước mắt đồn bào những pháp đình của Việt Cộng chẳng
khác nào những sân khấu cải lương hay không?
Lời nói của Tống khiến Thắng ngơ ngác:
- Anh nói gì lạ thế? Toà án là toà án, sân khấu là sân khấu. Tại sao anh
dám nói toà án nhân dân của chúng tôi là sân khấu cải lương?
Tống nhìn thẳng vào đôi gọng kính cận của Thắng:
- Anh thật tình không hiểu hay cố tình quên đi cái sự thật phũ phàng ấy. Anh
có biết rằng dưới con mắt của tôi, toà án nhân dân của các anh chỉ là
một sân khấu hài kịch, dành riêng cho những tên hề diễn xuất, đó là quan
toà, luật sư, biện lý, và công tố viện. Còn người soạn kịch và đạo diễn
chính là nhà nước các anh. Tội nhân có được tha hay không chẳng phải do may
mắn gặp được luật sư giỏi hay quan toà chính trực, mà hoàn toàn tùy thuộc
vào quyết định của trung ương Đảng. Tôi biết trước khi đến đây nói chuyện
với tôi, anh đã được học tập, cấp trên của các anh chỉ thị là phải nói, phải
làm những gì cho tôi trong phiên toà sắp tới này. Có đúng thế không?
Gương mặt Thắng hơi ngượng ngùng, miệng lắp bắp:
- Nói như thế, chủ ý anh không tin tôi là luật sư, và tôi không có tài hùng
biện để cãi cho anh được nhẹ án hay sao?
- Tôi tin chứ, nhưng trong xã hội của Cộng Sản, luật sư cỡ như anh dù thông
minh cỡ nào, thì cũng chỉ là một con chốt trong bàn cờ tướng mà thôi. Người
chơi cờ đặt anh ở đâu thì anh phải đứng yên đó. Tôi tin anh có tài hùng
biện để cãi cho thân chủ mình trắng án chứ. Nếu phạm nhân can tội cướp
của, giết người đó lại là bọn con cháu của các cán bộ lãnh đạo nằm trong
trung ương Đảng thì Trong phiên toà xửù chắc chắn thân chủ của anh sẽ được
tha bổng.
Tống ngừng lại, rồi mỉm cười nói tiếp:
- Còn trường hợp những người như tôi thì lại khác. Anh chẳng có thể làm gì
khác hơn là nghe lệnh của Đảng, dù cho trong tận đáy lòng, anh cũng đang
đồng ý là tôi đã làm những chuyện có lợi cho quốc gia, dân tộc Việt Nam,
như bao tội nhân khác đang bị giam cầm vô thời hạn mà thế giới gọi là tù
nhân lương tâm.
Nghe thế, Thắng vội xua tay, miệng ấp úng:
- Ấy chết! Anh đừng có vu khống cho tôi như thế. Tôi chỉ đến đây để bàn
vấn đề bênh vực quyền lợi cho anh mà thôi! Tôi chỉ thảo luận vấn đề cãi
cho anh khi ra toà chứ tôi không có đồng ý, nhất trí về việc anh đã thả
truyền đơn và nhảy dù.
Nhìn điệu bộ lúng túng của gã luật sư quốc doanh, Tống bật cười lớn:
- Anh làm luật sư mà nói chuyện nghe mâu thuẫn quá. Anh muốn cãi cho tôi
mà không công nhận chuyện tôi làm là phải thì bào chữa làm gì nữa. Nói
thật anh đừng buồn, nếu đưa một người phu đạp xích lô có lòng với quê
hương đất nước ra toà để bênh vực tôi thì có lẽ tôi sẽ thấy an tâm hơn là
nhờ vả vào đám luật sư quốc doanh như anh. Anh không bao giờ viết truyền
đơn thì làm sao anh có thể hiểu động lực nào đã khiến cho tôi phải tự
nguyện bỏ tiền túi ra làm việc đó. Anh không có trái tim giống tôi thì làm
sao anh biết lý do nào đã thúc đẩy tôi quay trở về Việt Nam để nhảy dù
xuống rồi bị bắt. Anh chỉ là một kẻ sống nhờ vào cái sổ lương thực mà
nhà nước ban phát cho anh, và cúi gầm mặt nghe người ta sai vặt thì làm sao
anh có thể tưởng tượng ra nổi cái khí phách kiên cường của một người lính
Việt Nam Cộng Hoà sẵn sàng chấp nhận hy sinh mạng sống cho tự do của
dân tộc.
Tống ngừng lại. Thắng cũng ngồi im như tượng đá. Bầu không khí nặng nề bao
trùm căn phòng giam chật hẹp. Một lúc sau, Tống lắc đầu thở dài:
- Anh không rõ về tôi, không hiểu cái lý tưởng mà tôi theo đuổi, không
biết mục tiêu công việc tôi làm thì anh có ra toà cãi cho tôi cũng vô ích mà
thôi. Anh nên về đi!
Không gian lại bao trùm sự yên lặng. Có tiếng thạch sùng tắc lưỡi đâu đó
trên trần phòng giam.
* * *
Hôm nay trời nắng ráo. Pháp đình đã chật cứng người dự khán, cả bên trong
lẫn bên ngoài. Nhân dân khắp thành phố Sàigòn kéo đến, tụ tập bên
ngoài đường. Gương mặt mọi người lộ vẻ đăm chiêu. Người bên trong và bên
ngoài đang xì xào bàn tán. Có người kín đáo, làm dấu đọc kinh cầu nguyện
cho chàng phi công. Tất cả đều mong cho chàng gặp chuyện lành, nhưng một
điều mà mọi người biết chắc chắn là chẳng có chuyện chàng được nhà
nước tha bổng mà chàng phải lãnh án tù từ mấy chục năm trở lên.
Đám xe công an chở chàng từ nhà giam, dừng lại trước pháp đình. Bộ quần
áo bà ba mầu xanh lợt của tù nhân trở nên cộc cũn cỡn khi ôm lấy thân
hình cao lớn của chàng. Nhân dân lại đổ xô nhìn người hùng của họ đang bị
còng tay với ánh mắt thán phục xen lẫn nỗi âu lo. Mầu áo xanh nhạt của
người tù nổi bật trong đám đồng phục vàng khè của bọn công an.
Chàng được điệu vào trong pháp đình. Công an tháo còng cho chàng và đẩy
chàng lên vành móng ngựa. Bầu không khí trong phòng xử đang ồn ào chợt
im lặng. Mọi người đều đổ dồn mắt nhìn về phía chàng. Gương mặt cương nghị
với đôi kính cận đã tạo cho chàng một vẻ thư thái, bình tĩnh lạ thường. Những
chiếc máy hình của đám phóng viên loé sáng liên hồi.
Nơi hàng ghế đầu dành cho nhân chứng. Mấy cô tiếp viên hàng không Việt
Nam và những người trong phi hành đoàn đã chứng kiến sự việc trên phi cơ
thuê bao của Bảo Gia Lợi, lúc chàng thả truyền đơn, cũng đều có mặt. Gương
mặt những nhân chứng đều buồn rười rượi, bởi trong thâm tâm họ đều biết
rằng, lát nữa đây họ sẽ phải nói những câu đẹp lòng đám quan toà và
bồi thẩm đoàn bù nhìn của nhà nước ngồi trên bục cao kia để buộc tội
chàng, trong khi tận đáy lòng họ đang ngập tràn niềm kính phục một Kinh Kha
can trường của thời đại.
Bên ngoài toà án, dân chúng cũng tranh nhau đứng gần hệ thống loa phóng
thanh để được nghe tường tận vụ xử án.
Toà khai mạc phiên xử. Mở đầu, một công tố viên tóc hoa râm, mặt lưỡi
cầy, xương xẩu, với hàm răng hô đen xỉn nhựa thuốc lào, đứng lên đọc bản
cáo trạng thật dài, buộc tội chàng nặng nề, và sau cùng kết luận:
- Thưa quý toà, tên Tống, quốc tịch Việt Nam đã can tội không tặc với âm
mưu phá hoại phi cơ, dùng khí giới uy hiếp phi hành đoàn và hành khách khiến
mọi người sợ hãi. Thả truyền đơn chống phá nhà nước kêu gọi nhân dân
nổi dậy, lật đổ chính quyền Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam, vi phạm
nghiêm trọng an ninh quốc gia. Chiếu theo công pháp quốc tế, chiếu theo luật
pháp việt Nam, tội trạng của tên Tống sẽ bị trừng trị từ khổ sai chung thân
đến tử hình. Yêu cầu toà hãy xử phạt tên Tống với bản án thật nặng nề
để làm gương cho kẻ khác.
Bầu không khí trong pháp đình chợt im phăng phắc khi tên cán bộ ngồi ghế
chánh án, dáng dấp gầy gò giống như tên nghiện hút, trong chiếc áo vét
rẻ tiền, hướng về vành móng ngựa cất tiếng:
- Anh Tống, anh có điều gì muốn nói không?
Chàng phi công hít một hơi dài cho tinh thần sung mãn, rồi cao giọng:
- Ông công tố viên đã đọc sai lý lịch của tôi. Tôi xin nhắc lại và xác nhận
một lần nữa cho quý toà rõ, tôi có hai quốc tịch: Một, quốc tịch Việt Nam
Cộng Hoà; hai, quốc tịch Mỹ. Tôi không muốn các ông nhập nhằng dùng
chữ quốc tịch Việt Nam, như thế ngụ ý nói tôi là người dân của nước Cộng
Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam hay sao? Không, không bao giờ tôi chấp
nhận điều đó cả!
Pháp đình vẫn im phăng phắc. Cán bộ chánh án mặt đanh lại, rồi hỏi phủ
đầu chàng bằng những câu hóc búa. Trước vành móng ngựa, người chiến sĩ
cô đơn vẫn bình tĩnh chống đỡ bằng những lời đối đáp khôn ngoan và dõng
dạc. Nhân dân chăm chú theo dõi. Ai nấy đều muốn nghe chàng nói. Giọng
trầm ấm, hùng hồn, bất khuất của chàng như một luồng sinh khí tràn vào
con tim của đồng bào. Phiên toà đã vô tình trở thành một diễn đàn cho hai
phe Quốc-Cộng tranh luận. Mỗi câu trả lời của chàng là một lần người dân
cảm thấy hả dạ. Mỗi câu chất vấn của đám cán bộ toà án là một lần
chúng để lộ ra bản chất độc tài, sắt máu của bọn người đã viết ra bản
hiến pháp, nhưng lại chuyên môn xài luật rừng. Phiên xử đã kéo dài một
ngày trời. Trong giờ phút cuối cùng của phiên xử, tên cán bộ chánh án
lớn giọng với chàng trên hệ thống loa phóng thanh :
- Theo bản cáo trạng, anh đã vi phạm trầm trọng tội danh không tặc, mưu toan
giết người, phá hoại phi cơ, gây kinh hoàng cho hành khách và trả truyền đơn
chống phá nhà nước gây phương hại đến an ninh quốc gia. Anh có chấp nhận
tội trạng của mình hay không?
- Thưa quý toà, tôi đã xác nhận một lần nữa là tại sao tôi lại phải nhận
tội khi tôi đã làm những điều công bằng và hợp lý. Nếu các ông cho phép
những hành khách trên chuyến phi cơ ấy được nói thẳng ra những điều mà
họ nghĩ trong lòng thì chẳng ai bảo tôi là không tặc, hay phá hoại gì cả. Còn
vấn đề hô hào nhân dân nổi dậy để lật đổ một chế độ thối nát thì
chẳng phải một mình tôi, mà cả bảy mươi triệu đồng bào Việt Nam trong
nước và hải ngoại, trong số đó có cả những cán bộ Cộng Sản đã phản
tỉnh, tất cả đều muốn làm điều ấy, nhưng họ chưa có cơ hội như tôi mà
thôi.
Chàng ngừng lại. Cả pháp đình chìm trong bầu không khí im lìm, nặng nề khó
thở. Chàng phi công bình thản nhìn những bộ mặt hầm hầm của đám quan
toà, công tố viện. Tên cán bộ chánh án tức tối. Hắn biết đã đến lúc
phải dừng ngay phiên xử, nếu cuộc xử án kiểu này còn kéo dài sẽ trở
thành cuộc tranh luận chính trị mà hắn biết ø phần thua sẽ là đám quan tóa
đại diện cho công lý nhà nước và phiên xử sẽ vô tình biến thành diễn đàn
cho tên phản động lên án Đảng và Bác Hồ. Như thế, chắc chắn chính hắn
là người bị vào tù trước tên phi công này chứ chẳng chơi. Nghĩ tới đây, mồ
hôi tên chánh án, toát đầy trán. Hắn vội đứng lên, giơ chiếc búa gỗ, đập
mạnh xuống bàn, tuyên bố:
- Tên Tống ngoan cố, đã không nhận tội lại còn dùng những lời lẽ xấc xược
phỉ báng Đảng và nhà nước. Nhân danh công lý của tổ quốc. Chiếu theo
luật pháp của nước Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam, tên Tống đã vi
phạm những tội trạng nghiêm trọng, không thể tha thứ được. Toà tuyên án
tên Tống, 20 năm tù khổ sai!
Bọn công an giải tù xông tới với chiếc còng tay. Chàng phi công mỉm cười,
ngước mặt nhìn lên bục cao. Luồng máu quật cường chợt sôi lên, lưu chuyển
trong huyết quản, chàng thu hết sức mạnh hai buồng phổi nói thật to:
- Tôi nhân danh công lý và tổ quốc trở về đây để đòi lại tự do và nhân
quyền cho nhân dân Việt Nam. Các ông cũng nhân danh công lý và tổ quốc
kết án tù tôi. Trong pháp đình này các ông là quan toà, còn tôi là tội
nhân. Nhưng ngày mai đây, giữa tôi và các ông, chúng ta sẽ cùng đứng
trước toà án lịch sử để chịu phán xét. Lúc đó pháp đình mới là một toà
án công minh chính trực để khẳng định ai là tội đồ của quốc gia dân tộc, ai
đã bán đứng giang sơn, xô đất nước xuống vực thẳm diệt vong!
Chiếc còng tay lạnh ngắt tra vào cổ tay Tống. Chàng bị đám công an điệu ra
khỏi pháp đình. Ánh nắng của một ngày đẹp trời trải chan hoà trên vạn vật.
Đồng bào đứng bên ngoài dõi mắt nhìn người tù khổ sai với ánh mắt
thương mến và khâm phục. Có người chợt rưng rưng lệ.
Tống cảm động nhìn mọi người, rồi ngước mặt lên cao. Một con ó đen đang
xoải rộng cánh, lượn bay trên nền trời xanh lơ, bát ngát.
Đôi môi chàng phi công chợt bình thản hé nở một nụ cười./.
Vũ Thị Dạ Thảo (Toronto)
HOÀNG NGỌC LIÊN * SƯỞI NẮNG
SƯỞI NẮNG *
Hoàng Ngọc Liên
Kính tặng Đại Hội Toàn Quân
Tôi ở Miền Đông mà Đại Hội Miền Tây
Già yếu không sao đến được
Vậy kính gởi những dòng này
Chúc các Đại Biểu Thành Công, Vạn Phươ’c.
Các Chiến Sĩ Việt Nam Cộng Hòa, một thời ngang dọc
Từng chận giặc tràn vô Miền Tựï Do
Triệu cánh tay vung lên bảo vệ cơ đồ
Sống kiêu dũng nếu không thà chết!
Các chiê’n sĩ oanh oanh, liệt liệt
Những anh hùng thế kỷ đã vang danh
Những thiên thần diệt ác quỷ hôi tanh
Từ niên thiếu thoắt biến thành Phù Đổng!
Một thuở xưa núi nghiêng, biển động
Đã Thế Thiên Hành Đạo lên đàng.
Nếu không vì tức tưởi phải tan hàng
Bọn man rợ sao làm nên "chiến thắng"?
Tôi ở Miền Đông, hôm nay Sưởi Nắng
Những trang vàng Chiến Sử các anh ghi
Tiếp tay tôi có các Mẹ, các Dì
Những thiếu nữ, thanh niên ruột thịt
Nghe Đại Hội mà lòng mừng khôn xiết
Gửi niềm vui trìu mến, thân thương
Của đồng bào vạn dậm ly hương
Đến Các Anh, những người Đại Diện.
Nhớ thuở sa trường trời rung đất chuyển
Mà thôn làng em bé vẫn an vui!
Mấy chục năm qưa, thương nhớ ngùi ngùi
Hình ảnh Các Anh tỏa sáng,
Vẫn tinh anh hào quang chiếu rạng
Các anh bên nhau về Đại Hội Toàn Quân
Lòng chung lòng Thừa Mệnh Quốc Tổ Việt Nam
Sẽ có một Việt Nam tựï do, dân chủ
Sẽ có ngày chúng ta về quê cũ
Khắp Bắc Trung Nam sáng lạn ngọn cờ vàng
Nước Việt Nam cất cánh sẽ huy hoàng
Để góp mặt cùng năm châu, bốn biển
Với niềm tin thiết tha, xin khẩn nguyện
Đại Hội Toàn Quân Khởi Sắc, Thành Công.
Miền Đông Hoa Kỳ tháng 9 năm 2003
Hoàng Ngọc Liên
* Xin mượn tên một bài thơ của cô’ thi sĩ Hồ Đình Phương.
(Nuoc_VIET, 9/7/03 10:50:27 PM )
Hoàng Ngọc Liên
Kính tặng Đại Hội Toàn Quân
Tôi ở Miền Đông mà Đại Hội Miền Tây
Già yếu không sao đến được
Vậy kính gởi những dòng này
Chúc các Đại Biểu Thành Công, Vạn Phươ’c.
Các Chiến Sĩ Việt Nam Cộng Hòa, một thời ngang dọc
Từng chận giặc tràn vô Miền Tựï Do
Triệu cánh tay vung lên bảo vệ cơ đồ
Sống kiêu dũng nếu không thà chết!
Các chiê’n sĩ oanh oanh, liệt liệt
Những anh hùng thế kỷ đã vang danh
Những thiên thần diệt ác quỷ hôi tanh
Từ niên thiếu thoắt biến thành Phù Đổng!
Một thuở xưa núi nghiêng, biển động
Đã Thế Thiên Hành Đạo lên đàng.
Nếu không vì tức tưởi phải tan hàng
Bọn man rợ sao làm nên "chiến thắng"?
Tôi ở Miền Đông, hôm nay Sưởi Nắng
Những trang vàng Chiến Sử các anh ghi
Tiếp tay tôi có các Mẹ, các Dì
Những thiếu nữ, thanh niên ruột thịt
Nghe Đại Hội mà lòng mừng khôn xiết
Gửi niềm vui trìu mến, thân thương
Của đồng bào vạn dậm ly hương
Đến Các Anh, những người Đại Diện.
Nhớ thuở sa trường trời rung đất chuyển
Mà thôn làng em bé vẫn an vui!
Mấy chục năm qưa, thương nhớ ngùi ngùi
Hình ảnh Các Anh tỏa sáng,
Vẫn tinh anh hào quang chiếu rạng
Các anh bên nhau về Đại Hội Toàn Quân
Lòng chung lòng Thừa Mệnh Quốc Tổ Việt Nam
Sẽ có một Việt Nam tựï do, dân chủ
Sẽ có ngày chúng ta về quê cũ
Khắp Bắc Trung Nam sáng lạn ngọn cờ vàng
Nước Việt Nam cất cánh sẽ huy hoàng
Để góp mặt cùng năm châu, bốn biển
Với niềm tin thiết tha, xin khẩn nguyện
Đại Hội Toàn Quân Khởi Sắc, Thành Công.
Miền Đông Hoa Kỳ tháng 9 năm 2003
Hoàng Ngọc Liên
* Xin mượn tên một bài thơ của cô’ thi sĩ Hồ Đình Phương.
(Nuoc_VIET, 9/7/03 10:50:27 PM )
TS. LÊ ĐÌNH CAI * THẾ HỆ TRẺ
Thế Hệ Trẻ và Cộng Đồng Việt Nam Hải Ngoại
Lê Đình Cai
Lê Đình Cai
Ghi chú của Tòa Soạn: Bài thuyết trình này được GS Lê đình Cai trình bày trong Đại Học HÈ
khóa VII tổ chức tại Violau thuộc Đức Quốc từ ngày 2/8 đến 10/8 gồm hơn 150 sinh viên từ
khắp các quốc gia Âu Châu ( như Pháp, Ý,Đức , Hòa Lan ,Tây Ban Nha , Bỉ , Đan Mạch ,Thụy Sĩ ,
Na Uy ...) về tham dự (bài này tòa soạn cố ý đặt bên cạnh bài của GS Vũ Quốc Thúc để làm
sáng tỏ vấn đề thế hệ trẻ Việt Nam Hải Ngoại).
Philippe Vostok trong The Youth And Its Nation đã ghi nhận "The future of a nation quite
belongs to its youth" (tương lai của một đất nước hoàn toàn tùy thuộc vào giới trẻ). Quả
đúng thế, khi một quốc gia có chính sách đầu tư đúng đắn và ưu tiên cho lớp trẻ thì quốc
gia đó, tương lai chắc chắn là hùng cường và ngày càng phát triển. Trái lại khi nhà cầm
quyền không có sách lược đặt ưu tiên trong việc đào tạo lớp trẻ thì xã hội ngày mai sẽ
phát triển què quặt và thiếu đồng bộ.
Thử nhìn vào hệ thống giáo dục của cộng sản hiện nay trên đất nước mình thì sẽ thấy
thế hệ trẻ hôm nay và ngày mai sẽ đi về đâu?
Giáo sư Nguyễn Văn Trần đã đưa ra nhận xét: "Chánh quyền giáo dục ở Việt Nam không
quan niệm dạy học là trang bị cho tuổi trẻ đủ hiểu biết để tham gia phục vụ đất nước, mà là
để cấp phát cho những người cần được đãi ngộ một cái bằng để bảo đảm cho người ấy một
địa vị xã hội nhất định, bất cần năng lực của họ ra sao. Năng lực phục vụ được gọi là
chuyên, còn thành phần xã hội được coi là tiêu chuẩn đỏ. Mà đỏ là chính còn chuyên là phụ". (1)
Những ai đã ở Việt Nam sau khi cộng sản Hà Nội cầm quyền (1975) đều biết rõ rằng
trong kỳ thi tuyển vào đại học hàng năm, một anh thí sinh (con cái của gia đình đi học tập
cải tạo) đạt số điểm 30 cho ba môn thi vẫn không vào đại học được, trong khi con cái đảng
viên chỉ cần 8 hay 9 điểm (cho ba môn thi) cũng đương nhiên được xét tuyển. Một sự suy
thoái nghiêm trọng trong chất lượng đào tạo từ trung học và đại học sẽ đưa đến một
thành phần lãnh đạo què quặt trong tương lai như thế nào, chắc ai cũng biết rõ.
Nay trở lại với thành phần trẻ trong cộng đồng ở hải ngoại và vai trò cùng trọng trách của
họ như thế nào đối với địa phương họ đang sống (Hoa Kỳ, Pháp, Úc, Gia Nã Đại, Đức...)
và còn đối với tiền đồ tăm tối của quê Cha đất Tổ thì sao?
Nhìn chung, trong lịch sử, một cuộc cách mạng làm thay đổi toàn diện xã hội chỉ có thể xảy
ra với vai trò tiên phong là lớp người thanh niên đầy nhiệt huyết. Chưa nói đến sự
thành công, sự dấn thân mang tính triệt để bao giờ cũng khởi đi từ lớp người trẻ.
Nguyễn Thái Học lãnh tụ Việt Nam Quốc Dân Đảng khi thực hiện cuộc tổng nổi dậy ở Yên
Bái vào đêm 10, rạng ngày 11 tháng 02 năm 1930 để lật đổ ách thống trị của thực dân
Pháp thì tuổi đời mới chỉ chưa đầy 28 tuổi. Trương Tử Anh khi được bầu làm đảng trưởng
Đại Việt năm 1939 cũng chỉ mới 25 tuổi đầu (sinh năm 1914). Mười ba vị liệt sĩ lên đoạn
đầu đài ở Yên Bái (2), người lớn tuổi nhất là Bùi Tư Toàn (nông dân), 37 tuổi, đa số dưới 25
tuổi, người nhỏ tuổi nhất là Nguyễn Như Liên (học sinh) mới 20 tuổi. Những con người đó
đã đi vào lịch sử bằng tất cả hào quang chói lọi và bằng tấm lòng sắt son của lớp người trẻ
dấn thân vì tiếng gọi thiêng liêng của Tổ Quốc.
Sau ngày 30 tháng 04 năm 1975, ngày đen tối của toàn miền Nam, đất nước lại như đắm
chìm trong hỏa ngục đỏ. Những con người hiên ngang đứng dậy để tạo dựng cơ đồ cũng
là những thanh niên đầy nhiệt huyết và tuổi đời còn rất trẻ. Người thanh niên ấy, chủ
tịch Tổng Hội Sinh Viên Việt Nam tại Paris, Trần văn Bá, đã hiên ngang bước vào cái chết
khi tìm cách về nước để lãnh đạo phong trào võ trang bạo động lật đổ bạo quyền. Anh gục
ngã bên cạnh biết bao đồng chí trẻ khác để tô thắm thêm một nét đẹp hào hùng của tuổi
trẻ Việt Nam. Gần chúng ta nhất, ở hải ngoại, đã nổi bật nhiều khuôn mặt rất trẻ, đang
tiếp nối cha anh trong sứ mệnh lật đổ bạo quyền cộng sản ở quê nhà. Sự hiện diện của
tầng tầng lớp lớp thanh thiếu niên trong cuộc biểu tình chống lại vụ Trần Trường (treo cờ
đỏ của cộng sản Hà Nội) ở Nam Cali cách đây hai năm, và hàng trăm cuộc biểu tình khác
nữa lên tiếng đòi hỏi nhân quyền và dân chủ cho 80 triệu người dân trong nước, lớp trẻ
vẫn là thành phần chủ động.
Tổng Đoàn Thanh Thiếu Niên Đa Hiệu là một tổ chức tiêu biểu có kỷ luật, đầy lý tưởng
quốc gia cao đẹp, tiếp bước cha anh (vốn là cựu sinh viên trường Võ Bị Đà Lạt, một ngôi
trường được coi là lớn nhất vùng Đông Nam Á thời bấy giờ). Các tổ chức của lớp trẻ khác
đều đã xuất hiện ở khắp các châu lục như Hoa Kỳ, Pháp, Úc, Gia Nã Đại... Gần đây, sự xuất
hiện của những người trẻ dấn thân ở trong nước như luật sư Lê Chí Quang, nhà báo
Nguyễn Khắc Toàn, bác sĩ Phạm Hồng Sơn, song song với lớp trẻ hải ngoại đang đấu tranh
cho lá cờ biểu tượng chính nghĩa quốc gia (cờ vàng ba sọc đỏ)như luật sư Trần Thái Văn,
luật sư Nguyễn Quốc Lân, nghị viên trẻ tuổi Andy Quách, là điều đáng mừng cho cộng
đồng Việt Nam hải ngoại chúng ta.
Tóm lại, ai cũng trông chờ, kỳ vọng rằng tuổi trẻ sẽ tạo dựng vận hội mới cho đất nước. Khi
lớp trẻ này, cả vạn con tim hòa cùng nhịp đập, cùng cất cao lời nguyện thề giải phóng núi
sông thì chắc chắn bạo quyền cộng sản sớm muộn rồi cũng bị đẩy lùi vào bóng tối.
Những người trẻ hiện nay là ai? Và họ có thể làm gì cho một cộng đồng Việt Nam hải
ngoại tương lai? Vai trò của họ trong cuộc chiến đấu giải phóng Tổ Quốc ?
I.- Thành phần trẻ trong cộng đồng việt nam hải ngoại được hiểu như thế nào?
Vào tháng 4-1975, khi miền Nam sụp đổ, lớp đàn anh của chúng ta sinh ra vào những năm
của thập niên 1930, nghĩa là tuổi đời của họ khi mất nước, thì đều trên 40 tuổi. Họ chính là
lớp người nắm vận mạng miền Nam trong các chức vụ lãnh đạo guồng máy công quyền
như tổng thống, thủ tướng, tổng bộ trưởng, tổng giám đốc, giám đốc, các nghị sĩ, dân biểu,
các tỉnh trưởng, quận trưởng, các sĩ quan cấp tướng, tá.... Lớp người này phải chịu trách
nhiệm nặng nề về việc để mất miền Nam vào tay cộng sản.
Thế hệ chúng tôi, thế hệ sinh ra thuộc thập niên 1940, cũng đã được thử thách, tôi
luyện trong các môi trường đại học và cũng đã trực tiếp tham dự vào các chuyển động
lớn lao của lịch sử vào các năm đầu và giữa của thập niên 1960. Chủ tịch Tổng Hội Sinh
Viên Sài Gòn (1964-1965) với tinh thần quốc gia bất khuất đã phải bị chôn sống một cách
tức tưởi khi về Huế thăm gia đình trong biến cố tàn sát Mậu Thân (1968) của cộng sản
Hà Nội, đó là anh Lê Hữu Bôi, một biểu tượng dấn thân vì đại cuộc, vì chính nghĩa quốc gia
của lớp người trẻ.
Khi chúng tôi sắp bước vào tuổi "tứ thập nhi bất hoặc", nghĩa là cái tuổi sắp sửa đưa vai
gánh vác thay thế lớp đàn anh trên một chặng đường lịch sử, thì hầu hết chúng tôi bị
lùa vào trại cải tạo cùng với thế hệ đi trước. Và khi ra khỏi trại tù, lớp đàn anh đều trên
dưới lớp tuổi "tri thiên mệnh", còn chúng tôi, trẻ nhất cũng đã 40 tuổi trở lên. Và nay trên
xứ người, sau nhiều năm lưu lạc (nếu tính cho tròn con số) thì cũng đã hơn 60 tuổi cả
rồi. Đàn anh thì đều 70 đến 80 tuổi, riêng lớp chúng tôi đâu còn trẻ trung gì nữa. Cuộc
chạy đua tất bật với cuộc sống vật chất trên xứ người đã làm cho chúng tôi đều gối mỏi,
chân mòn. Có còn chăng là một ít kinh nghiệm với cộng sản khi còn ở trong nước đem ra để
tâm sự cùng với những người bạn trẻ.
Cho nên thế hệ trẻ hiện nay ở hải ngoại phải kể đến lớp tuổi của những người sinh ra
trong thập niên 1950, 1960, và các con em của chúng ta sinh ra sau 1970, đặc biệt là
những người sinh ra từ sau 1975 trở lại đây. Tất cả các thành phần tuổi tác đó kết hợp
lại được gọi là thế hệ trẻ của cộng đồng hải ngoại này. Trung niên là các bạn trẻ thuộc
lứa tuổi của các năm 1950, 1960. Trẻ hơn nữa là các bạn thuộc thế hệ 1970, 1980.
Quả thực, chúng tôi hết sức âu lo mỗi khi nghĩ đến tham dự sinh hoạt trong các hội
đoàn, từ ban đại diện Cộng Đồng, cho đến hội Ái Hữu các cựu tù nhân chính trị, hội Võ Bị
Đà Lạt, hội Ái hữu SVSQ/TB/ Thủ Đức, hội cựu SVSQ Cảnh Sát... nhìn thành phần tham dự,
toàn các vị bô lão, hay xấp xỉ cỡ tuổi 60 trở lên, rất ít các em thanh thiếu niên trẻ tuổi
đến tham dự cùng chúng ta. Ngày tháng dần qua, con số tham dự ngày càng ít đi. Liệu
rồi một ngày nào đó trong vài năm sau, con đường của chúng ta đi hôm nay có còn nhiều
người đủ trẻ trung và sức lực để tiếp nối, nếu chúng ta không nghĩ đến ngay bây giờ
"trao đuốc" lại cho thế hệ con cháu chúng ta: lớp người trẻ ở hải ngoại trong trách
nhiệm lãnh đạo cộng đồng.
II.- Sự hình thành và thực trạng cộng đồng việt nam hải ngoại
Trước năm 1975, khi chưa có phong trào tỵ nạn ào ạt, số người Việt ở nước ngoài rất ít,
bị chìm đi trong các xã hội mà họ đến cộng sinh. Nhưng kể từ 30-04-1975 khi miền Nam
rơi vào tay cộng sản Hà Nội thì luồng sóng vượt biên tỵ nạn ngày càng đông, cho đến
bây giờ con số người Việt ở hải ngoại đã lên đến gần 3 triệu người, trong số đó ở Hoa
Kỳ (hơn 1 triệu), Pháp (400.000), Gia Nã Đại (150.000), Úc (160.000), Đức (100.000), Trung
Quốc (300.000), Cambodia (300.000), Anh Quốc (25.000), Bảo Gia Lợi (25.000), Albania
(20.000), Bỉ (7.000), Tiệp Khắc (7.000), Đan Mạch (5.000), Áo Quốc (3.000), Phần Lan
(3.000), Cuba (2000), Algeria (1.000), Ba Tây (1.000), Ai Cập (1.000), Hy Lạp (700), Á Căn
Đình (500), Bangladesh (500), Chí Lợi (500), Colombia (500), Estonia (300), Andorra (100).
(3)
Với con số thành viên người Việt đông đảo như vậy, nên cộng đồng người Việt khắp nơi
trên thế giới, tùy theo từng thành phố, bang, miền.... đã dần dần thành lập những ban
đại diện cộng đồng, các hội đoàn ái hữu (đồng hương, đồng nghiệp, đồng ngành...) để
sinh hoạt, tương trợ, thăm hỏi và gắn bó với nhau trong tình nghĩa đồng bào ruột thịt.
Các tổ chức cộng đồng và ái hữu ngày càng lớn mạnh trên nhiều mặt. Khởi đầu cho những
hội đoàn này, giới chức lãnh đạo thường là những người lớn tuổi và thành phần tham dự
cũng thường là thành phần mà tuổi đời ngày càng chồng chất, lớp trẻ quả thật hiếm
thấy trong các dạng sinh hoạt này. Nhìn chung, sau gần 30 năm lưu lạc xứ người, cộng
đồng Việt Nam hải ngoại ngày càng bành trướng và uy thế của cộng đồng cũng ngày
càng ảnh hưởng lớn mạnh trên các giới chức công quyền ở trung ương và các địa phương.
Tuy thế, từ bên trong, ai cũng thấy rõ là sự chia rẽ ngày càng nghiêm trọng và khiến sức
mạnh cộng đồng phải bị suy giảm.
Hai cộng đồng lớn nhất ở hải ngoại nằm ở vùng Orange County (Nam California) và ở vùng
Bắc Cali (San Jose) với số thành viên người Việt lên đến cả vài trăm ngàn người. Thế
mà những năm gần đây đã phải vỡ làm đôi với hai ban đại diện cộng đồng thường xuyên
đối nghịch nhau và đã khiến khối cộng đồng người Việt quốc gia cũng chia làm hai:
phe ủng bộ ban cộng đồng này, phe ủng hộ ban cộng đồng kia. Đó là một thực trạng đáng
buồn và là nỗi lo chung cho những ai hằng ưu tư về vận hội đổi thay ở quê nhà. Nguyên
nhân đưa đến tình trạng chia rẽ này không phải khó khăn lắm mới nhận ra. Nó phát xuất
từ sự phân hóa nội bộ do thiếu tin cậy lẫn nhau, do từ đố kỵ và cũng do từ nhận thức
khác biệt về nhiều vấn đề, phần khác do từ chủ trương đánh phá ngày càng tăng của phe
cộng sản Hà Nội (qua hình thức cài người, mua chuộc bằng tiền bạc, v.v...)
Tuy vậy, tình trạng này không phải là không thể vượt qua được. Ở Nam Cali trong các cuộc
bầu cử ban đại diện nhiệm kỳ này hy vọng sẽ đi tới thống nhất và ở Bắc Cali cũng thế,
nhiều yếu tố xây dựng đang nảy mầm và sự cảm thông đang mở ra chân trời mới cho sự
tiến tới một ban đại diện cộng đồng duy nhất. Sức mạnh cộng đồng Việt Nam ở hải
ngoại, nhất là cộng đồng tại Hoa Kỳ nếu đoàn kết vững chắc sẽ tạo tiếng nói và tạo
trọng lực rất lớn trong các sinh hoạt chính trị của Hoa Kỳ từ cấp liên bang đến các tiểu
bang, quận hạt và các thành phố.
Cho nên, giáo sư Nguyễn Xuân Vinh, một nhà bác học không gian với tăm tiếng lẫy lừng,
đã nhận xét về lớp người trẻ:
"... Một phạm vi hoạt động mới mẻ mà chúng ta nay bắt đầu bước vào, và cũng do sự dấn thân
của các bạn trẻ, là tham gia vào hoạt động chính trị trên đất nước tự do và dân chủ là Hoa Kỳ.
Chính vì nay chúng ta có thể tự hào mà nói rằng, cả hai thế hệ, những người Việt Nam đi
tiên phong trong cuộc di cư sang nước người, và thế hệ thứ hai, con em của chúng ta, đều
đã có những đóng góp xứng đáng vào đất nước trú ngụ và được quần chúng Hoa Kỳ lưu ý tới
và tỏ lòng tín nhiệm, mà cùng với thiên niên kỷ mới, cộng đồng người Việt đã bước sang giai
đoạn mới, và chuyển hướng hành động. Người Việt di cư, nay đã là công dân Hoa Kỳ, chúng
ta có thể hoạt động để trở thành những người đại diện, không phải chỉ cho riêng cộng đồng
người Việt mà thôi, mà là đại diện chung cho mọi người khi được dân chúng tín nhiệm qua
các cuộc bầu phiếu." (4).
Chúng ta không bi quan, trái lại rất là lạc quan vì vai trò của lớp người trẻ trong cộng đồng
Việt Nam hải ngoại này. Chính lớp người trẻ này chứ không ai khác sẽ là chất keo gắn chặt
lại các thành phần trong cộng đồng hải ngoại thành một khối. Họ được giáo dục trong một
nền giáo dục thực tế và hiện đại, Họ không có những mặc cảm hay ràng buộc của quá
khứ để níu chân họ lại trong những suy tư thủ cựu hẹp hòi. Họ thông hiểu được cuộc đấu
tranh chính nghĩa của cha ông, họ hiểu được tại sao họ có mặt tại nơi này, nơi xa quê
hương Việt Nam cả một đại dương rộng lớn, họ hiểu trách nhiệm của chính họ đối với
cộng đồng mà họ đang sống và họ hiểu sứ mạng đấu tranh cho nhân quyền và dân chủ ở
quê hương. Hãy tin cậy họ, hãy đặt niềm tin vào họ. Họ sẽ tiếp nối bước chân của cha
anh để tiếp tay với lớp trẻ ở quê nhà cởi bỏ xiềng xích cộng sản đang đày đọa dân tộc
trong đói nghèo và lạc hậu.
III.- Xin lớp trẻ hãy nhận lãnh trách nhiệm và sẵn sàng dấn thân.
Tôi xin được đồng ý hoàn toàn với phát biểu của người bạn thân và là người đồng chí cũ của tôi, anh Phùng Ngọc sa trong
bài viết: "Thực trạng cộng đồng người Việt tại hải ngoại". (5):
"... Trước hết, chúng tôi đề nghị những vị cao niên, đặc biệt những người đã tham gia trong các thời Đệ I và Đệ II Cộng Hòa nên rút lui vào hậu trường sân khấu chính trị để nhường bước cho những thế hệ mới. Những người cũ, dù trước kia có làm tốt đến đâu chăng nữa, cũng đã ít nhiều mang tiếng và làm mất niềm tin của đồng bào, cũng đã có một thời cầm cờ nhưng phất không nổi. Hơn nữa, sau mấy chục năm qúy vị đã luống tuổi, sức đã mòn, hơi đã cạn, những nhận thức của qúy vị khó bắt kịp với những chuyển biến hiện đại, những phản ứng của qúy vị không còn linh hoạt và thích nghi với những biến chuyển mau lẹ và không lường trước được.
Sự rút lui của qúy vị không phải là một việc phủi tay từ bỏ trách nhiệm hoặc khoanh tay đứng nhìn thời cuộc, sự rút lui của qúy vị chỉ là một sự phối trí lại phương thức hoạt động. Các vị lui vào hậu trường sân khấu chính trị và đem tất cả kinh nghiệm, thành cũng như bại, trong cuộc đời chính trị của qúy vị mà truyền lại cho thế hệ trẻ. Các vị sẽ tình nguyện vào hàng ủy ban cố vấn của cộng đồng, tình nguyện vào ban cố vấn của các hội đoàn, hiệp hội để cố vấn giúp đỡ đám con cháu, đám trẻ, tránh được những sai khuyết mà qúy vị đã trải qua, giữ cho cộng đồng được thuần nhất, giữ cho truyền thống Việt tộc, uốn nắm đám trẻ mỗi khi thấy có sự chệch hướng. Công tác phục vụ đất nước của qúy vị không phải là nhỏ và trách nhiệm của qúy vị cũng khá lớn".
Lời đề nghị tha thiết của anh Phùng Ngọc Sa vang lên từ mùa Xuân 1998. Đã năm năm trôi qua mà thực trạng của cộng đồng cho đến nay vẫn cứ còn chia rẽ vì quả thực chúng ta, lớp người trên 60 tuổi, vẫn chưa tỏ ý rút lui để nhường lại vai trò lãnh đạo cho giới trẻ.
Giới trẻ của chúng ta ở hải ngoại nay đã trưởng thành và họ đã bắt đầu hiện diện trong dòng chính lưu của đời sống sinh hoạt chính trị trên các quốc gia mà họ hiện sống như Hoa Kỳ, Úc, Anh, Pháp, Gia Nã Đại, Đức.... Ở đâu, lớp người trẻ cũng tỏ ra có khả năng, thiện chí và lòng hăng say. Tiến sĩ Đinh Phụng Việt mới 32 tuổi đã được Tổng thống George W. Bush đề nghị với Quốc Hội Hoa Kỳ để bổ nhiệm làm thứ trưởng Bộ Tư Pháp và chính anh là người có công soạn thảo đạo luật "Patriot Act" nhằm tăng cường bảo vệ an ninh Hoa Kỳ sau vụ tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001 tại New York.
Tuổi trẻ của cộng đồng chúng ta đang thực sự đối đầu trực diện với cộng sản trên nhiều mặt trận, nhóm "Tuổi Trẻ Lên Đường" trong "Mạng Lưới Nhân Quyền" đang phát động rầm rộ cho chiến dịch đấu tranh nhân quyền về trong nước, họ đang xử dụng kỹ thuật thông tin hiện đại để chọc thủng bước tường lửa của chế độ độc tài đảng trị Hà Nội. Chính lớp người trẻ trong Tổng Đoàn Thanh Thiếu Niên Đa Hiệu (con cháu của cựu SVSQ trường VBQGVN ở Đà Lạt) đã vận động thành công và được Quốc Hội tiểu bang Virginia thông qua hai nghị quyết vào đầu tháng 3 năm 2002.
1.- Nghị quyết SJ. 137 công nhận ngày 30-04-2002 và mỗi năm sau đó là "Ngày Tưởng Nhớ Của Người Việt Quốc Gia" (National Vietnamese Remembrance Day).
2.- Nghị quyết SJ. 139, công nhận ngày 19-06-2002 và mỗi năm sau đó là "Ngày Chiến Sĩ Việt Nam Tự Do" (Vietnamese American Freedom Fighter Day).
Chính luật sư Trần Thái Văn, phó thị trưởng thành phố Garden Grove (bang California), nghị viên Andy Quách của thành phố Westminster (CA) cùng luật sư Nguyễn Quốc Lân là những lớp người trẻ tiên phong, có công đầu trong việc vận động "Nghị quyết công nhận lá cờ vàng ba sọc đỏ là cờ chính thức đại diện cho cộng đồng Việt tỵ nạn", khởi đầu thành công
cho cả chiến dịch vận động cho cờ vàng ba sọc đỏ trên toàn các thành phố lớn của nước Mỹ, và mới đây tại tiểu bang Louisiana, Quốc Hội Hạ và Thượng viện đã đồng thanh biểu quyết công nhận lá cờ vàng ba sọc đỏ là cờ của cộng đồng Việt tỵ nạn trên đất Hoa Kỳ. Lại thêm một thắng lợi rất lớn cho chính nghĩa quốc gia mà lớp trẻ Việt Nam hải ngoại đã đóng
góp tích cực.
Lẽ dĩ nhiên, chúng ta cũng nghe nói đến rất nhiều gương tuổi trẻ thành công ở rất nhiều tiểu bang khác, ở các quốc gia khác, ngoài Hoa Kỳ, như ở Úc, Pháp, Gia Nã Đại chẳng hạn, nhưng tiếc là cho đến khi viết bài tham luận này, vì sự gấp gáp của thời gian nên đã không thu thập được đầy đủ các dữ kiện để trình bày trong bài này (quả là điều đáng tiếc!).
Chắc chắn là giờ đây sau gần 30 năm lưu lạc trên xứ người, cộng đồng Việt Nam hải ngoại đã vươn lên một cách mạnh mẽ và đạt được nhiều thành tích sáng chói, trong đó những người trẻ khi rời đất nước ra đi chỉ là những cô cậu còn bé tẹo nay đã trưởng thành nơi quê người với thế đứng chính trị rất vững chãi trên các quốc gia định cư, tạo được ảnh hưởng mạnh vào
chính sách đối ngoại với giới cầm quyền Hà Nội, từ giới lãnh đạo các cường quốc lớn như Hoa Kỳ, Pháp, Anh, Đức, Úc, Gia Nã Đại, v.v... Điều này sẽ dẫn đến nhiều thành quả lớn lao hơn cho các phong trào đòi nhân quyền, dân chủ cho Việt Nam từ các cộng đồng Việt trên toàn thế giới. Điều này khiến lớp đàn anh lớn tuổi càng tin cậy nhiều hơn vào giới trẻ. Bây
giờ quả là đúng lúc, thế hệ đàn anh hãy trao ngọn đuốc đấu tranh cho thế hệ trẻ hôm nay. Chúng ta khuyến khích, thúc đẩy lớp trẻ sẵn sàng để nhận lãnh trách nhiệm.
Chúng tôi xin đề nghị trước hết lớp trẻ phải ra gánh vác công việc cộng đồng bằng cách ra ứng cử vào các chức vụ lãnh đạo Ban Đại Diện Cộng Đồng và các Hội Đoàn Ái hữu khác....
Hiện nay cuộc bầu cử ban đại diện cộng đồng nào cũng dựa theo nội qui ấn định từ trước. Cơ chế ban đại diện cộng đồng tùy nơi, tùy địa phương để thay đổi, nhưng cơ bản có thể có hai cơ quan: hội đồng đại biểu và hội đồng chấp hành. Hội đồng chấp hành gồm chủ tịch, phó chủ tịch (1 hay 2 người), tổng thư ký, các hội viên... Thường trong sinh hoạt hiện nay chủ tịch ban chấp hành đóng vai trò nổi bật nhất. Vậy, nên chăng để khuyến khích lớp trẻ, cần đặt ra điều kiện tuổi tác (chẳng hạn như dưới 50 tuổi mới có quyền tranh chức chủ tịch và phó chủ tịch...). Sở dĩ chúng tôi đề nghị dưới 50 tuổi vì nếu trở về mốc giới của Tháng Tư Đen 1975, thì lớp người trẻ này, hồi đó cũng chỉ mới bước vào ngưỡng cửa đại học, có nghĩa là họ không chịu trách nhiệm gì cả về quá khứ thua cuộc của lớp già chúng ta (thế hệ 60, 70 trở lên).
Chỉ một sửa đổi về tuổi tác này thôi, xuất phát từ thiện chí và lòng thành của lớp người lớn tuổi, lớp trẻ sẽ càng thấy được khích lệ, được tin cậy và họ sẽ nhận rõ trách nhiệm của chính mình đối với tiền đồ của cộng đồng, của quê hương mà đồng lòng kê vai gánh vác trọng trách trong giai đoạn chuyển tiếp này (ở đây, vai trò truyền thông rất là quan trọng, hy vọng các
báo chí và các cơ quan truyền hình, truyền thanh đồng yểm trợ cho cuộc vận động trao quyền lãnh đạo cho giới trẻ trong một chiến dịch phát động rầm rộ trên toàn các cộng đồng Việt. Các bậc phụ huynh, các lớp đàn anh cũng phải tích cực vậnđộng, thúc đẩy giới trẻ tham dự vào các cuộc bầu cử, ứng cử....)
Hy vọng một sinh khí mới, một luồng gió mới, một thành phần lãnh đạo mới với viễn kiến mới sẽ đẩy đưa cộng đồng Việt Nam hải ngoại cất cánh và sẽ góp phần tích cực vào việc đẩy lùi bóng tối, đẩy lùi bạo lực, đói nghèo và lạc hậu mà chế độ cộng sản nghiệt ngã đang áp đặt lên đầu lên cổ nhân dân ở quê nhà.
Chú thích:
(1) Nguyễn Văn Trần "Một cái nhìn về Giáo Dục và Y Tế", đăng trong Thời Báo, số 3582, thử Bảy và Chủ Nhật, ngày 28,
29-06-03.
(2) Cao Thế Dung "Việt Nam Huyết Lệ Sử", nxb Đồng Hướng, New Orleans (Louisiana) 1996, tr. 604
(3) Theo tài liệu trong bộ Video "Tình Ca 75-95 Chọn lọc" (Cuốn 2 - phần cuối) do Asia Entertainment, Inc. phát hành năm 1995. Trong bản ghi nhận này không thấy Asia Ent, Inc. đề cập đến số người Việt ở Thái Lan, Lào.... mà con số này chắc chắn là không ít hơn cộng đồng Việt ở Cambodia. Vả lại, đây là con số cách đây gần 10 năm (1995), bây giờ con số người Việt chắc chắn đông đảo hơn nhiều. Tiếc là chúng tôi chưa có con số thông báo chính xác.
(4) GS Nguyễn Xuân Vinh, "Tháng 6 nêu cao lá cờ chính nghĩa", tuần báo Đời, số 8 (ra ngày thứ Bẩy 28-06-03) tại San Jose, tr. 32, 33, 36
(5) Phùng Ngọc sa, "Thực trang cộng đồng người Việt tại hải ngoại", tạp chí Đa Hiệu, Xuân Mậu Dần 1998, số 49, ấn hành tại Fairfax - Virginia (tr. 47-67)
TS. LÂM LỄ TRINH * CHIÊN TRANH VIỆT NAM
VAØ HOAØ ÑAØM PARIS
(Vieát taëng Ñaïi hoäi Toaøn quaân) Nhaø xuaát baûn Simon & Schuster, New York, vöøa cho phaùt haønh vaøo ñaàu naêm nay quyeån hoài kyù môùi Ending the Vietnam War (EVNW) cuûa cöïu Ngoaïi tröôûng Henry Kissinger, daøy 365 trang, vaø ñeà taëïng cho coá Ñaïi söù taïi Saigon Elsworth Bunker vaø töôùng Creighton Abrams, nguyeân Toång tö leänh Quaân ñoäi Hoa kyø ôû Vieät Nam.
Saùch goàm coù 14 chöông, ñuùc keát caùc taøi lieäu chính ñaõ trình baøy trong boán hoài kyù tröôùc cuûa oâng :White House Years(1979), Years of Upheaval (1982), Diplomacy (1994) vaø Years of Renewal (1999), vaø boå tuùc vôùi nhöõng nhaän ñònh môùi, döïa vaøo caùc thöû thaùch gaàn ñaây cuûa Hoa kyø treân theá giôùi. Ñoái vôùi caùc ñoäc giaû goác Vieät, phaàn boå tuùc naøy – maø nhaø xuaát baûn meänh danh The Definite Account, Baûn Töôøng trình Döùt khoaùt - môùi ñaùng chuù yù. Khoái diaspora Vieät, ñuùng theá, ñaõ pheâ bình khaù nhieàu, vôùi ít thieän caûm, chuû tröông cuõng nhö caùc taùc phaåm tröôùc cuûa Kissinger.
Trong trang phi loä cuûa EVNW, Kissinger (K) xaùc nhaän chieán tranh taïi VN ñaõ gaây ly taùn traàm troïng trong noäi boä Hoa kyøvaø coù theå xem nhö moät cuoäc Noäi chieán thöù hai, civil war , sau cuoäc Noäi chieán Nam Myõ choáng Baéc Myõ (1642-1646).
Thaät vaäy, trong lòch söû cuûa sieâu cöôøng naøy, ñaây laø cuoäc chieán daøi nhaát ( 30 naêm, töø 1945 ñeán 1975, gaây ñaûo ñieân cho boán nhieäm kyø Toång thoáng), xa ñaát meï nhaát, khoâng lieân heä vôùi nhöõng quan nieäm quoác phoøng coå ñieån cuûa Hoa kyø vaø ñaõ thay ñoåi khoâng ít taân chính saùch ñoái ngoaïi. Theo lôøi cuûa K, Vieät Nam «ñaõ trôû thaønh moät loã ñen, «a black hole» trong kyù öùc lòch söû Hoa kyø.»
Nôi trang 552 vaø keá tieáp, K thuù nhaän raèng ñeán nay. oâng vaãn bò aùm aûnh bôûi caûnh suïp ñoå cuûa Chính phuû Saigon vaø cuoäc di taûn hoãn loaïn cuûa quaàn chuùng Vieät. K keå laïi cuoäc ñieän ñaøm vaøo hai giôø tröa ngaøy 29.4.1975 giöõa oâng vaø Boä tröôûng Quoác phoøng James Schlesinger ñeå laáy moät soá quyeát ñònh khaån caáp nhö gia taêng soá maùy bay tröïc thaêng CH-53s töø 13 leân 19 ñeå boác laøn soùng ngöôøi traøn ngaäp khuoân vieân Toaø ñaïi söù Hoa kyø; thoâng baùo cho George Meany, chuû tòch AFL-CIO hay caùc nhaân vaät choùp bu cuûa Toång Lieân ñoaøn Lao coâng VN ñöoïc an toaøn; chuyeån leänh cuûa Toång thoáng Ford cho ñaïi söù Graham Martin phaûi rôøi töùc khaéc nhieäm sôû vôùi lôøi nhaén nhuõ rieâng cuûa K: «Chuùng toâi caàn nhöõng ngöôøi anh huøng cuûa chuùng toâi trôû veà Hoa Thònh Ñoán. Khoâng coøn bao nhieâu anh huøng taïi ñaây! (trang 548).» K ghi: Graham taùnh tình kieâu haõnh, thöôøng caûi lyù, laém khi böôùng bænh, cöông quyeát vaø taän tuïy vôùi chöùc vuï. Tröôùc ñoù, oâng ñoøi ôû laïi Saigon
vôùi hai ngöôøi tình nguyeän ñeå chu toaøn cuoäc di taûn daân Myõ vaø Vieät. Nhöng Toaø Baïch OÁc khoâng muoán oâng bò Quaân Baéc Vieät baét laøm con tin. Trong voøng hai hoâm, Ñs Martin cho di taûn ñöôïc 50,000 daân Nam Vieät vaø 6,000 Myõ kieàu. Martin maët muõi bô phôø, giöõa côn soát naëng. rôøi Saigon ngaøy 30.4.1975 ñuùng 4 giôø 58 saùng treân chieác tröïc thaêng choùt ñöa oâng ra chieán haïm USS Blueridge boû neo taïi Thaùi Bình Döông. Luùc ñoù 129 thuûy quaân luïc chieán Hoa kyø (coù traùch vuï baûo veä cuoäc di taûn) bò keït laïi khoâng bieát vì lyù do gì. Bôûi theá, phaûi toå chöùc moät cuoäc khoâng vaän helo-lift ñeå caáp cöùu hoï. Hai giôø sau, nhöõng chieác xe taêng Baéc Coäng tieán vaøo Dinh Ñoäc laäp ñeå giaûi taùn Chính phuû Döông Vaên Minh vaø ñoåi teân Saigon ra Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Chuùng toâi choïn phaân tích phaàn boå tuùc vaø caäp nhaät hoaù cuûa quyeån hoài kyù EVNW veà hai ñeà muïc: 1) Kissinger bình phaåm Toång thoáng Thieäu 2) Nhöõng baøi hoïc töø chieán tranh Vieät Nam.
Döôùi ñaây laø baøi ñaàu : TT Nguyeãn Vaên Thieäu vaø Hoaø ñaøm Paris.
Trong EVNW, K ñeà caäp nhieàu ñeán TT Thieäu trong laõnh vöïc quaân söï, chính trò vaø ngoaïi giao. Kissinger ghi laïi moät soá nhaän xeùt veà phong caùch caù nhaân vaø «thuû ñoaïn» cuûa nhaø laõnh ñaïo Ñeä nhò Vieät Nam Coïng hoaø. Nhöõng «neùt chaám phaù» naøy laø nhöõng söû lieäu giuùp hieåu theâm moái lieân heä caêng thaúng Vieät-Myõ vaø lyù do tan raõ cuûa lieân minh Hoa Thònh Ñoán -
Saøigon keát thuùc baèng vieäc böùc töû Mieàn Nam VN. Xin toùm taéc nhöõng ñieåm chính sau ñaây:
A- Nhöõng cuoäc ñaáu trí soâi noåi vaø gay gaét.
Nghò hoäi Paris keùo daøi boán naêm, töø 1969 ñeán 1973. Cho ñeán thaùng 7.1972, cuoäc ñaøm phaùn daãm chaân taïi choå sau 174 phieân nhoùm coâng khai vaø 18 phieân hoïp maät. Phaùi ñoaøn Baéc Vieät do Xuaân Thuyû caàm ñaàu nhöng thöïc quyeànï trong tay Coá vaán Leâ Ñöùc Thoï. Phaùi ñoaøn Myõ do K höôùng daãn. Cuoäïc ñoái thoaïi giöõa nhöõng ngöôøi ñieác naøy ñöôïc khai thoâng ngaøy 1.8.1972, trong buoåi hoïp daøi 8 giôø ñoàng hoà. Tröôùc vieãn aûnh Nixon coù hy voïng thaéng ñoái thuû Mc Govern vaø ñaéc cöû nhieäm kyø hai vaøo thaùng 11, Thoï toû ra meàm deõo, taùn thaønh vieäc laäp moät Chính phuû laâm thôøi ba thaønh phaàn, khoâng ñoøi TT Thieäu phaûi töø chöùc, chaáp nhaän thaûo luaän caùc vaán ñeà chính trò vaø chuyeän ngöng baén taïi choå. Tröôùc caùc dieãn tieán aáy,
Nixon thuùc K ñeán gaëp Thieäu taïi Saigon ngaøy 17 thaùng 8 ñeå thoâng baùo vaø chuaån bò taùi nhoùm vôùi Thoï ngaøy 15 thaùng 9 taïi Paris.
Thieäu tieáp K vaø ñaïi söù Bunker taïi Dinh Ñoäc laäp moät caùch «chöõng chac vaø nhaõ nhaën « tröôùc maët Coá vaán Nguyeãn Phuù Ñöùc (ñöôïc K moâ taû chaâm bieám nhö «moät saûn phaåm myõ leä cuûa heä thoáng giaùo duïc Phaùp, chuyeân ñònh nghóa tröøu töôïng, keát luaän laïc ñeà vaø coù taøi caõi böôùng») vaø bí thô Hoaøng Ñöùc Nhaõ («chaùu taâm phuùc cuûa Thieäu, loái 30 tuoåi, phuï taù baùo chí, töøng du hoïc taïi Hoa kyø, tieâm nhieåm göông thaønh coâng cuûa caùc chaøng treû lanh lôïi trong phim xi-neâ, aên baän ñuùng moát Hollywood, töôùng maïo gioáng hao hao Alan Ladd thôøi thanh xuaân, noùi tieáng Anh troâi chaûy vaø vaãn giöõ laïi töø baûn goác Vieät Nam moät khaû naêng möu loïan voâ bieân. an infinite capacity for conspiracy.» K ghi theâm: «Bunker vaø toâi, caõ hai, ñeàu ñoàng yù
raèng (Nhaõ) ñaõ gaây nhieàu raéc roái baèng caùch thoåi phoàng moãi söï hieåu laàm.» (EVNW, trang 310)
K nhaän ñònh khoâng deã gì ñoïc ñöôïc yù kieán thaàm kín cuûa TT Thieäu qua caëp maét «linh hoïat, sparkling» cuûa oâng. Caûm töôûng chung laø TT Thieäu vaø chính phuû Saigon khoâng saün saøng thöông nghò hoaø bình; hôn theá, hoï «coù veõ chaân thöïc lo sôï hoaø bình .» Thieäu baùc boû caùc ñeà nghò, luoân caû ñeà nghò cuûa Myõ veà thaønh phaàn UÛy ban Hoaø giaûi Hoaø hôïp Quoác gia, vì tin Mieàn Nam VN saép «thaéng traän hoaøn toaøn», sau khi töôùng Ngoâ Quang Tröôûng ñaõ taùi chieám thò xaõ Quaûng trò vôùi söï yeåm trôï cuûa khoâng löïc Myõ, gaây thieät haïi cho phaân nöûa löïc löôïng chieám ñoùng cuûa Baéc Vieät, loái 75.000 ngöôøi.
K than cuoäc ñoái thoaïi Saigon – Hoa Thònh Ñoán dieãn tieán nhö «moät vôû bi kòch Hy-laïp, trong ñoù moãi beân vì theo ñuoåi nhöõng nhu caàu rieâng cuûa mình, ñaõ taïo ra nhöõng gì maø chính hoï laïi khieáp sôï nhaát...Thieäu laø moät nhaø aùi quoác vaø moät ngöôøi raát thoâng minh. OÂng ñaõ phuïc vuï xöù sôû oâng trong moät cuoäc chieán taøn khoác vôùi khaû naêng vaø loøng taän tuî...Muïc tieâu cuûa Hoa kyù laø danh döï. Vaán ñeà cuûa Thieäu laø toàn taïi. Thieäu khoâng coù moät giôùi haïn naøo ñeå sai laàm.» (trang 314).
B - TT Thieäu möu trí , ñoùng kòch gioûi vaø phaûn öùng nhieàu caùch.
K vieát: «Chuùng toâi (Hoa kyø) nhaãn naïïi tìm giaûi phaùp. Thieäu laïi aùp duïng chieán thuaät laãn traùnh, elusive tactics. OÂng aáy laéng nghe, neâu caâu hoûi, ñeà nghò söûa ñoåi, thaûo luaän chi tieát thöïc thi nhöng khoâng bao giôø neâu ra moât vaán ñeà gì roû reät ñi thaúng vaøo trung taâm cuoäc thöông thuyeát. OÂng luoân luoân giöõ söï ñoàng yù ôû ngoaøi taàm tay (EVNW, trang 311).
Trong tình caûnh «OÂng noùi gaø, Baø noùi vòt», K vaø Thieäu thoaû thuaän trao ñoåi thoâng ñieäp qua trung gian cuûa Bunker ñeå giaûi quyeát nhöõng ñieåm baát ñoàng. Sau ñoù, Thieäu ruùt vaøo yeân laëng, ñeå cho Nhaõ hoïp baùo ñaû kích muïc tieâu cuûa Myõ vaø luoân caû Bunker. Bunker böïc boäi xin gaëp TT Thieäu nhöng khoâng ñöôïc phuùc ñaùp. Dinh Ñoäc laäp cuõng khoâng traû lôøi nhöõng khoaûn pheâ bình cuûa K veà baûn giaùc thö cuûa Thieâu gôûi cho K. K goïi ñoøn pheùp uø lì naøy Bravado maø K ñònh nghóa: «Bravado laø aùo giaùp cuûa keû yeáu. Ñoù laø moät söï bieåu dieãn hung haêng trong moät tình traïng hoaûøng hoát.» (trang 315 EVNW)
Theo K, naïn nhaân cuûa caùch ñoái xöû «daèn maët» cuûa Chính phuû VNCH laø ñaïi söù Elsworth Bunker, phuïc vuï 5 naêm, döôùi thôøi hai Toång thoáng Myõ vaø Vieät vaø luoân luoân coá gaéng beânh vöïc quan ñieåm cuûa Saigon. Bunker luoân luoân phaûi chôø ñôïi khi xin hoäi kieán vôùi TT Thieäu, bò ñình hoaûn nhieàu phen, vaø thöôøng nhaän ñöôïc nhöõng caâu « traû lôøi aên trôùt, neáu khoâng noùi roû raøng giaû doái, evasive if not downright deceptive answers» Tuy theá Bunker khoâng bao giôø môû mieäng than phieàn (EVNW, trg 346)
Sau khi tieáp xuùc vôùi hai Ngoaïi tröôûng Dobrynin (Moscou) vaø Huang Hoa( Baéc kinh), K nhoùm vôùi Xuaân Thuûy ngaøy 17.10.1972 taïi Paris , thu hoaïch moät soá nhaân nhöôïng veà UÛy ban Hoaø giaûi Hoaø hôïp Quoác gia, chöông trình thay theá vuõ khí cuû taïi Mieàn Nam VN ..vv.. K bay qua Saigon ngaøy 19 thaùng 10 ñeå trình baøy toaøn baûn döï thaûo Thoaû hieäp cho Thieäu. Nixon daën K traùnh chaïm traùn tröôùc ngaøy baàu cöû Toàng thoáng thaùng 11 taïi Hoa kyø. K vaø Bunker phaûi ñôïi 15 phuùt, Hoaøng Ñöùc Nhaõ môøi vaøo phoøng hoïp. TT Thieäu khoâng coù moät lôøi chaøo ñoùn xaõ giao, thaûn nhieân ñoïc vaø khoâng pheâ bình böùc thô rieâng cuûa Nixon do K trao laïi. Xong Thieäu môøi hai vò khaùch Myõ böôùc sang phoøng keá beân ñeå gaëp Hoäi ñoàng An ninh Quoác gia, coù hai ñaïi söù Traàn Kim Phöôïng (Hoa Thònh Ñoán) vaø Phaïm Ñaêng Laâm (Paris) tham döï. Phaùi ñoaøn Hoa kyø coù theâm Phoù Ñs Charles Whitehouse, töôùng Abrams, Ñs Sullivan, W. Lord vaø David Engel). Baàu khoâng khí naëng neà baét
ñaàu. Thieäu tuyeân boá giao cho Nhaõ thoâng dòch maëc duø phiaù VN ñeàu noùi tieáng Anh thoâng thaïo. Nhaõ «baét ñaàu cheá dieåu vai troø cuûa mình, proceeded to mock his role» baèng caùch chæ toùm taéc laïi gaàn phaân nöûa taát caû lôøi thuyeát trình cuûa K. Khi K löu yù veà ñieåm naøy. Nhaõ traû lôøi ngaùo ngoå «I am a master of contraction, Toâi laø moät böïc sö veà khoa caét ngaén!». K ghi: «Nhö thöôøng leä, TT Thieäu hoûi voøng quanh, traùnh ñeà caäp thaúng vaán ñeà hieäp öôùc chính. Baát thaàn, oâng chaát vaán toâi: Hieäp öôùc coù caàn thieát cho chuyeän baàu Toång thoáng Myõ hay khoâng? Toâi lieàn ñoïc cho oâng nghe taøi lieäu vieát tay cuûa Nixon daën toâi: «Do not let the timing be affected by the election.»
Roû raøng Thieäu khoâng muoán kyù sôùm Trong thaâm taâm, Thieäu dö bieát cuoäc du haønh cuûa K taïi Saigon nhaèm muïc tieâu thuùc Thieäu chaáp nhaän ngay hieäp öôùc vì coù lôïi cho öùng cöû vieân Nixon. Thieäu lôïi duïng ñeå ñoøi hoûi moät soá tu chính. Phiaù Hoa kyø than phieàn chíeán thuaät trì höôûn, mua thôøi gian, vaø maäp môø - dilatoriness, procrastination, ambivalence - cuûa chính quyeàn Saigon. (EVNW, trang 350-351).
Ngaøy 21 thaùng 10, Ngoaïi tröôûng Traàn Vaên Laém trao cho K baûn ñeà nghò söûa laïi 23 ñieàu khoaûn trong döï thaûo Hieäp öôùc. Theo chöông trình, K vaø Bunker gaëp laïi Hoäi ñoàng An ninh VNCH luùc 2.30 tröa cuøng ngaøy. Luùc 3 giôø chieàu, Nhaõ ñieän thoaïi ñeå thoâng baùo – khoâng cho bieát lyù do vaø khoâng moät tieáng xin loåi – phieân nhoùm hoaõn ñeán 5 giôø chieàu . «Y hòch theo kieåu caùch cuûa Humphrey Bogart maø coù leõ Nhaõ ñaõ hoïc ñoøi ñaâu ñoù treân maøn aûnh!»,K cay cuù ghi laïi nhö vaäy (EVNW,trang 358).
Ñuùng 5 giôø 30, vaãn khoâng thaáy hình boùng TT Thieäu. Bunker böïc mình keâu Dinh Ñoäc laäp thì ñöôïc traû lôøi Thieäu ñang nhoùm Hoäi ñoàng Noäi caùc. Bunker ñoøi noùi chuyeän vôùi Nhaõ. Vaên phoøng ñaùp: Nhaõ vöøa böôùc ra ngoaøi, khoâng bieát ñi ñaâu.
Moät giôø sau – töùc laø treå gaàn 5 giôø theo öôùc heïn – Thieäu ñieän thoaïi cho Bunker hay Noäâi caùc chöa hoïp xong. 45 phuùt sau, Nhaõ ñieän thoaïi baùo tin Thieäu seõ tieáp K vaø Bunker ngaøy keá tieáp, luùc 8 giôø saùng. Bunker baét beû: «coù söï chaäm treå ít nöûa 24 giôø ñoàng hoà, giôø Hoa Thònh Ñoán.» Nhaõ lieàn gaùt ñieän thoaïi. K vaø Bunker hoûi nhau: «Nhöõng haønh vi xaác xöôïc naøy phaûi chaêng baùo hieäu moät vuï chaïm traùn saép ñeán? Veà vaán ñeà gì?» (EVNW, trang 358-359).
Ñeâm 21 thaùng 10, xaûy ra hai chuyeän heä troïng:
1 – Loái 9 giôø, Thieäu phoân cho Bunker ñeå than phieàn, «vôùi moät gioïng gaàn nhö cuoàng noä» (nearly hysterical) raèng caùch ñoù ba tuaàn, töôùng Alexander Haig, phuï taù cho K, ñeán Saigon aâm möu ñaûo chính Thieäu; nay nhaân vieân cuûa eâ kíp K cuõng ñang chuû tröông vieäc naøy. Leõ taáât nhieân, Bunker vaø K cöïc löïc phaûn baùc, cho ñaây laø tin ñoàn voâ caên cöù.
2 – Heä troïng hôn, cuõng trong ñeâm 21.10, ñeå khieâu khích Saigon vaø gaây ngôø vöïc, Haønoäi tuyeân boá chaáp nhaän phaûn ñeà nghò cuûa Hoa kyø, ñaëc bieät veà soá tuø binh taïi Mieân, Laøo vaø veà vaán ñeà ngöng chieán taïi choå. Tuy nhieân, Baéc Vieät phaïm moät sai laàm lôùn: Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng baát thaàn môøi nhaø baùo danh tieáng Arnaud de Borchgrave ra phoûng vaáùn y taïi Haønoäi. Ngaøy 23 thaùng 10 – trong luùc K chöa rôøi Saigon – de Borchgrave coâng boá baøi phoûng vaán trong ñoù Ñoàng xaùc nhaän (laùo) moät Chính phuû Lieân hieäp Chuyeån tieáp vôùi ba thaønh phaàn seõ ra maét taïi Mieàn Nam VN; maët khaùc, Ñoàng noùi ñaõ thoâng baùo cho Ngoaïi giao ñoaøn hay Hieäp öôùc hoaøn taát vaø Chính quyeàn Baéc Vieät saép toå chöùc aên möøng thaéng lôùn ! (trang 360)
Saùng chuùa nhöït 22 thaùng 10, ñuùng 8 giôø, traùi vôùi döï ñoaùn, vuï chaïm traùn vôùi Thieäu khoâng xaûy ra. K vieát: «Thaät vaäy. hình nhö Thieäu ñaõ daøn moät kòch caûnh meâ-loâ (melodrama) ngaøy hoâm tröôùc ñeå taïo ra moät daùng ñieäu ñoäâc laäp coù theå giuùp oâng thoaû thuaän vôùi chuùng toâi vaøo giôø choùt.» Tröôùc maët Bunker vaø Nhaõ, Thieäu nhaéc sô nhöõng ñieàu dò nghò thoâng thöôøng ñoái vôùi baûn Hieäp öôùc vaø nhaán maïnh raèng muïc tieâu cuûa Hoa kyø laø ruùt ra khoûi cuoäc chieán nhöng ñoái vôùi VN, ñaây laø vaán ñeà sinh töû .
Chieàu 22.10.1972, K vaø Bunker trôû laïi vieáng TT Thieäu theâm hai tieáng luùc 5 giôø. K ghi laïi: « Moät cuoäc gaëp gôû ly kyø! Thieäu töø choái xöû duïng tieáng Anh maø oâng thoâng thaïo. Trong luùc noùi chuyeän, OÂng nhieàu laàn baäc khoùc – vì töùc giaän hôn vì ñau khoå, toâi vaø Bunker nghó vaäy. (Hoaøng Ñöùc) Nhaõ thoâng dòch. vaø, ñeán nhöõng ñoaïn thích hôïïp, y cuõng khoùc theo!» (trang 364)
C – Nhöõng aùp löïc vaø ñe doaï ñoái vôùi Toång thoáng Thieäu.
Trong giai ñoaïn Hoaø ñaøm Paris, TT Thieäu bò aùp löïc töø töù phiaù: phe phaùi ñoái laäp trong nöôùc, keû thuø Coäng saûn vaø ñoàng minh Hoa kyø. Trong phaàn daãn ñaàu cuûa hoài kyù EVNW, trang 35, K so saùnh thaân phaän haåm hiu vaø eùo le cuûa hai laõnh tuï Ñeä nhaát vaø Ñeä nhò Coïng hoaø VN ôû trong theá treân ñe, döôùi buùa: Ngoâ Ñình Dieäm bò toá caùo tìm caùch ñieàu ñình vôùi Haønoäi.
Traùi laïi, Nguyeãn Vaên Thieäu bò leân aùn vì baùc boû söï thoaû hieäp. Nhöng Thieäu khoâng gan lì, khí khaùi nhö Dieäm.
Tröôùc thaùng 10.1972, Baéc Vieät naèng naëc ñoøi Hoa Thònh Ñoán buoäc Chính phuû «hieáu chieán» Mieàn Nam do Thieäu caàm ñaàu phaûi töø chöùc. K tieát loä: Leâ Ñöùc Thoï ñaõ gaëp rieâng K ôû beân ngoaøi phoøng Hoäi nghò ñeå nhoû to chæ caùch xoaù boû Thieäu hoaêïc baèng baàu cöû, hoaëc baèng ñaûo chính vaø ngay caû baèng aùm saùt. Thoï cuõng nhö Xuaân Thuûy thay phieân «duï khò» K chaáp nhaän yù kieán cuûa hoï, cho ñoù laø moät «böôùc tieán quan troïng, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå thoaû hieäp». Xuaân Thuûy coøn noùi vôùi K: « This understanding is between us only. It is not divulged, Chuyeän naøy chæ bieát rieâng giöõa chuùng ta maø thoâi. Khoâng xì ra ngoaøi!»(trang 218-220)
Trong hoài kyù, K theà thoát raèng Hoa Thònh Ñoán ñaõ baùc boû ñeà nghò baát löông vöøa noùi. Tuy nhieân, K khoâng daáu dieám vieäc Hoa kyø ñaõ duøng bieän phaùp ñe doïa coâng khai cuùp vieän trôï (taøi chính laãn quaân söï) cho Mieàn Nam VN neáu Thieäu töø choái kyù Hieäp öôùc vôùi Haønoäi. Nhö ñaõ ghi treân, TT Thieäu toá caùo thaúng thöøng ngaøy 21.10.1972 treân ñieän thoaïi Haig vaø Kissinger chuû möu moät vuï ñaûo chính. Ñieåm naøy nhaéc laïi cuoäc ñieän ñaøm laàn choùt ngaøy 1.11.1963 giöõa TT Dieäm vaø Thaùi thuù Cabot Lodge.
Naêm 1968, khi Thieäu chæ trich saùng kieán hoaø bình cuûa Lyndon Johnson, cuõng coù tin ñoàn Thieäu seõ bò loaïi boû. Trong dieãn vaên töø chöùc ngaøy 21.4.1975, TT Thieäu coù nhaéc laïi: «Xin ñoàng baøo nhôù raèng naêm 1968, aùp löïc cuûa ngöôøi Myõ khoâng phaûi laø nhoû...Hoài ñoù, toâi ñaõ noùi vôùi ñoàng baøo, neáu ñoàng baøo tin vaøo yù ñoà chính trò cuûa Myõ thì ñoàng baøo seõ maát heát.» Söï ñaéc cöû cuûa Nixon vaøo thaùng 11. 1968 ñaõ cöuù nguy ñöôïc Thieäu. Tuy nhieân , naêm 1972, ñeå eùp Thieäu nhaân nhöôïïng trong Hoaø ñaøm Paris, Nixon khoâng do döï vieát thô ngaøy 6 thaùng 2 löu yù Thieäu raèng Hoa kyø « khoâng muoán thaáy taùi dieãn taïi VN bieán coá töông töï nhö bieán coá maø chuùng toâi ñaõ gheâ tôûm naêm 1963.» Lôøøi ñe doïa khoâng uùp môû naøy hieäu nghieäm: Ngaøy 21 thaùng gieâng 1973, Thieäu noùi vôùi Bunker qua ñieän thoaïi: «Toâi ñaõ laøm taát caû nhöõng gì coù theå laøm ñöôïc cho xöù sôû toâi.» Ngaøy 22.4.1975, Thieäu töø chöùc, trao quyeàn cho Traàn Vaên Höông, vì sôï bò thanh toaùn nhö TT Dieäm (maø Thieäu toû ra kính troïng vaø cho toå chöùc leã caàu hoàn haèng naêm). CIA ñöa Thieäu vaø Khieâm qua Ñaøi loan.
Hai hoâm sau, ngaøy 23 thaùng gieâng, hoài 12 giôø 45, döôùi moät baàu trôøi aûm ñaïm, möa gioù suït suøi, Kissinger vaø Leâ Ñöùc Thoï pheâ chuaån Hieäp ñònh Paris taïi Trung Taâm Hoäi Nghò Quoác Teá, khaùch saïn Majestic, ñaïi loä Kleùber. Vieät Nam Coïng hoaø bò böùc töû.
KEÂT LUAÄN
Kissinger keát thuùc hoài kyù EVNW vôùi nhaän ñònh: Cuoäc tranh luaän veà Vieät Nam ñeán nay vaãn chöa ñem laïi nhöõng lôøi giaûi thích ñaùng. Trong laõnh vöïc chính trò, Chính quyeàn Myõ coù khaùi nieäm (concept) nhöng khoâng gaây ñöôïc söï ñoàng thuaän trong nöôùc (consensus) Caùc nhaø pheâ bình chæ trích haêng say hôn laø phaân tích (passion without analysis). Chieán thuaät du kích vaø ñoái ngoaïi cuûa Baéc Vieät höõu hieäu. Vaø Watergate ñaõ trieät haï hy voïng cuoái cuøng cuûa Hoa kyø ruùt quaân trong danh döï. Toùm taéc, kinh nghieäm thu ñöôïc töø cuoäc chieán ñaõ qua laø «Hoa kyø khoâng bao giôø neân ñeå lôøi cam keát cuûa mình bò xeù naùt bôûi nhöõng ly giaùn noäi boä, America must never again permit its promise to be overhelmed by its divisions.» (EVNW, trang 11-12).
Töø 31.12.1971 cho tôùi ngaøy 22.3.1975, Nixon ñaõ gôûi cho TT Thieäu 31 böùc thô vaø G. Ford 4 böùc cam keát seõ traû ñuõa maïnh neáu Hanoäi vi phaïm Hieäp öôùc Paris. Caùc ñieäp vaên naøy ñeàu höùa cuïi. Noäi dung Hieäp ñònh Paris thoaû maõn gaàn toaøn boä nhöõng ñieàu kieän maø Baéc Vieät ñoøi hoûi 4 naêm veà tröôùc, vaøo thaùng 5.1969. Ñöôøng loái thöông thuyeát maät vaø daønh thöông thuyeát theá cho VNCH daãõn ñeán keát quaû Saøigoøn bò baùn ñöùng. Ñöôïc Nguyeãn Tieán Höng phoûng vaán taïi Londres veà boån phaän vôùi Ñaát nöôùc, TT Thieäu traû lôøi: «Toâi coù traùch nhieäm nhöng khoâng coù toäi, Je suis responsable mais pas coupable!» («Hoà sô maät Dinh Ñoäc laäp, trang 601).
Sau buoåi phoûng vaán daøi taïi Dinh Ñoäc laäp ñaàu thaùng gieâng 1973, tröôùc ngaøy kyù Hieäp ñònh Paris, nöõ kyù giaû YÙ Oriana Fallaci (ngöôøi ñaõ töøng dieän kieán Kissinger vaø Voõ Nguyeân Giaùp), nhaän xeùt: « Coù ít nhieàu nhaân caùch trong Thieäu vaø thaûm kòch cuûa oâng. Chuùng ta coù thaät hieåu oâng hay khoâng? Ít nöûa, trong giôø phuùt ñaêïc bieät naøy, oâng khoâng coøn laø con muùa roái loá
bòch cuûa ngöôøi Myõ nhö chuùng ta töôûng... Toâi hoan hæ toû loøng thöông xoùt vaø kính troïng ñoái vôùi oâng.» (saùch Interview with History, trang 48)
Ñoái vôùi ñoàng minh VNCH baïc phöôùc, Nixon, Ford, Kissinger vaø Haig ñeàu hoái tieác chia buoàn - Requiescat In Pace, Haûy yeân giaác ngaøn Thu! Ñoái vôùi TT Thieäu (qua ñôøi ngaøy 29.9.2001 taïi Boston, Massachussets), taát caû ñeàu khen xaõ giao laø « yeâu nöôùc vaø coù coá gaéng toái ña...vv..» Duø sao, söï hy sinh töùc töôûi cuûa Ñeä nhò Coïng hoaø VN ñaõ giuùp taïo moät thôøi khoaûng vöøa phaûi, a decent interval, ñeå Hoa kyø taùi phoái trí chính saùch ôû AÙ chaâu vaø treân theá giôùi daãn ñeán söï suïp ñoå cuûa ñeá quoác Nga soâ. Vaøo thaùng 4.1975, nhaø caàm quyeàn Hoa Thònh Ñoán – nhö quan Toaø Ponce Pilate trong Thaùnh kinh – ñaõ khoâng luyeán tieác röûa tay, laät qua trang söû Vieät Nam. VNCH laø con deâ teá thaàn treân baøn thôø tranh daønh ngoâi thöù giöõa caùc Ñaïi cöôøng.
Hieän nay, nöôùc Myõ laâm vaøo moät chieán traän môùi, phöùc taïp gaáp boäi, veà lyù töôûng, chieán ñòa vaø chieán thuaät. Tính chaát cuûa moái ñe doïa khoâng maäp môø. Nhöõng baøi hoïc naøo thu thaäp taïi Vieät Nam coù theå ñem ra aùp duïng trong nhöõng ngaøy saép ñeán? Ñoù laø noäi dung cuûa baøi saép tôùi cuûa chuùng toâi.
LAÂM LEÃ TRINH
Thuûy Hoa Trang
Ngaøy 17.8.2001
California.
THÖ TÒCH
1- A History of America’s involvement in & Extrication from the Vietnam War- Ending the Vietnam War», with new and updated material, by H.Kissinger ,Simon & Schuster NY 2203
2- Hoà sô maät Dinh Ñoäc laäp. by Nguyeãn Tieán Höng & Jerrold L.Schecter, Harper & Row,1986
3- Maïn ñaøm vôùi Ngoaïi tröôûng Traàn Vaên Laém by Laâm Leã Trinh. baùo Ngöôøi Vieät, Californie, 4.9.1999-
4 – «Hoài kyù cuûa Nguyeãn Thò Bình vaø Maët Traän Giaûi phoùng Mieàn Nam tieát loä veà Hieäp ñònh Paris»by Laâm Leã Trinh, trong taïp chí Daân chuû vaø Phaùt trieån, Dormund, Ñöùc quoác, 17.5.2001
5 – Ñaøi phaùt thanh VN Haûi Ngoaïi, Hoa Thònh Ñoán, phoûng vaán Ls Laâm Leã Trinh ngaøy 20.2.2003 veà taùc phaåm «No Peace, No Honor» cuûa Larry Berman vaø Hoaø ñaøm Paris, Baùo Theá giôùi Ngaøy Nay, Wichita, Kansas.
6 - «Interview with History» by Oriana Fallaci, Houghton Mifflin Co, Boston, 1976.
Ñoïc nhöõng baøi khaùc cuûa taùc giaû baèng tieáng Vieät, Anh vaø Phaùp treân maïng löôùi website
http://www.centralstation.net/lamletrinh.
NGUYỄN THỊ THANH MAI * HỒ CHÍ MINH
Upon reading a new book on Ho Chi Minh
Sophie Quinn Judgés new book on Ho Chi Minh entitled: "Ho Chi Minh, the Missing Years" was published recently and available through htpp//www.amazon.com. The author is an English scholar.
According to the BBC, this book was based on the documents from France and Russia (following the collapse of the Soviet Union), especially for the period from 1919 to the early 1940s. That period was the time that Ho exerted his operations in Europe, the Soviet Union and China. New evidents showed that Ho once lived with Nguyen Thi Minh Khai, the official wife of Le Hong Phong - a communist cadre at the time. According to Dr. Sophie Quinn Judge, should Ho be still alive today, he would declare death for communism.
Ho was a low level learner of Marxist - Leninism as he failed in his entrance examination to the communist university in Moscow and was sent to practice in a state farm at Iacut, his academic background on Marxism can be considered near zero. His preaching socialism was what he collected from every sources of ancient Chinese Masters (such as Confucius, Mencius etc.), of the famous Western politicians and leaders (such as Thomas Jefferson, Washington etc). There was nothing new and original from him. He died in 1969.
Nhân một cuốn sách
mới về ông Hồ Chí Minh
Nguyễn Thị Thanh Mai (Germany)
Một cuốn sách mới về ông Hồ Chí Minh, nhan đề Ho Chi Minh, The missing Years (Nh"ng điều chưa biết đến về Hồ Chí Minh) vừa được xuất bản. Tác giả là một tiến sỹ, người Anh tên là Sophie Quinn Judge. - Bạn đọc có thể tìm mua sách này qua internet Amazon, địa chỉ: htpp//www.amzon.com
Theo đài BBC, cuốn sách này dựa trên nh"ng tài liệu của Pháp, và nhất là của Quốc tế cộng sản vừa được giải mật sau khi Liên Xô sụp đổ, đem lại một cái nhìn mới về Hồ Chí Minh từ giai đoạn 1919 đến đầu thập niên 40 của thế kỷ trước. Đó là lúc ông Hồ đang hoạt động tại châu Âu, Liên Xô và Trung Quốc. Trong đó, có các chứng cớ mới cho thấy, ông Hồ đã sống như vợ chồng với Nguyễn Thị Minh Khai, người được chính thức xem là vợ Lê Hồng Phong và cũng là một cán bộ cộng sản thời kỳ này. Và đặc biệt, theo tiến sỹ Sophie Quinn Judge thì nếu ông Hồ Chí Minh còn sống đến ngày hôm nay thì ông ta đã khai tử chủ nghĩa cộng sản ngay.
Nh"ng nhận định, đánh giá của tiến sỹ Sophie Quinn Judge về ông Hồ Chí Minh trong cuốn sách có thể còn nhiều điều cần bàn, cũng như điều ông nói rằng, nếu ông Hồ Chí Minh còn sống đến ngày hôm nay thì ông dám là người khai tử chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam cũng là điều dễ xảy ra lắm.
Theo nhiều tài liệu cho biết thì ông Hồ Chí Minh không phải là một học trò xuất sắc của Mác và Lê Nin. Học trò là cách nói văn hoa, bóng bẩy - vì lúc ông đặt chân đến Liên Xô cũng là lúc Lê Nin vừa từ giã cõi đời, tất nhiên, còn Mác thì phải trước đó từ lâu. Bằng chứng là, lúc đến Liên Xô, ông làm đơn, muốn theo học ở Trường Đại Học Phương Đông ở Maxcova, nhưng vì thi cử thế nào đó mà không được. Tuy nhiên, vì chiếu cố đến tấm lòng hăng hái, nhiệt tình của ông với chủ nghĩa này mà người ta phải gửi ông về tận Iacut, một vùng băng giá đèo heo hút gió để ông có cơ hội nghiên cứu nó với các bà con nông trang viên trong các nông trang tập thể. Mà, cách học tập, nghiên cứu của bà con nông trang viên như thế nào thì có lẽ không cần gì phải nói nhiều mọi người cũng đủ hiểu. Nói thế, không phải là để bôi bác ông Hồ Chí Minh, mà là để thấy rằng, cái hiểu của ông về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản rất mu mơ, mù mờ. Nếu ông có sáng suốt đi chăng n"a thì cũng hơn bà con nông trang viên ta ở Iacut kia đến năm bảy lần là cùng.
Chính vì hiểu về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản mù mờ như thế, mà khi về Việt Nam, khi đã bằng mọi mánh khoé, thủ đoạn để trở thành chủ tịch đảng cộng sản Việt Nam, chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, ông Hồ Chí Minh đã rất khó khăn trong việc dậy dỗ nó cho đám học trò của mình và làm thế nào để áp dụng nó vào thực tế.
Được đánh giá là một con người giỏi giang trong mọi cách ứng xử, một người có nhiều mưu mẹo, mánh khoé, khôn vặt, về thực tế, ông Hồ Chí Minh có nh"ng cách rất đặc biệt để áp dụng chủ nghĩa xã hội vào nước ta. Cái cách làm rất đơn giản ấy được ông và đám lâu la từ trước đến nay vẫn sử dụng một cách triệt để và tiếc thay đã gây ra bao nhiêu thảm cảnh cho dân tộc ta như nó cũng đã từng gây thảm cảnh ở các nước mà thầy trò ông đã lấy nguyên mẫu để bắt chước. Có thể lấy một số dẫn chứng: Sau ngày miền Bắc được giải phóng, thấy ở Trung Quốc có cải cách ruộng đất, thầy trò ông cũng bày trò làm cải cách ruộng đất ở Việt Nam và đã gây một hậu quả khôn lường là đãu tố, tố sai, truy chụp và cuối cùng là đã giết chết hàng chục vạn người dân vô tội. Hoặc, sau ngày giải phóng miền nam, Lê Duẩn, cùng đám học trò của ông cũng đã áp dụng chính sách kinh tế mới đối với các thành phần tư sản, tư thương ở các thành phố miền Nam như trước đây Lê Nin và nh"ng người cộng sản Nga đã áp dụng chính sách này ở đất nước họ nh"ng ngày sau cách mạng tháng mười... Còn bây giờ, chuyện các quan thầy ở Bắc Kinh làm gì hôm trước thì hôm sau đám lau nhau ở Hà Nội cũng nhắm mắt làm theo cái ấy là chuyện rất bình thường.
Còn về cái khoản lý thuyết, ông Hồ Chí Minh cũng có rất nhiều trò láu cá. Công bằng mà nó thì về phương diện ch" nghĩa, trình độ của ông Hồ Chí Minh cao hơn đám học trò bắng nhắng, lau nhau lít nhít của ông. Chẳng gì thì thân sinh của ông, cụ Nguyễn Sinh Sắc cũng đỗ đến Phó Bảng, một học vị khá cao thời trước, công bằng mà nói thì cụ Phó và nhiều nhà nho giỏi giang đất Nghệ (một vùng đất có truyền thống hiếu học) khác đã trang bị cho ông một cái vốn ch" nho nào đó (đến mức đủ để sau này anh thanh niên Nguyễn Tất Thành - một tên gọi khác của ông Hồ Chí Minh - dựa vào đó để mở một trường tư thục ở cố đô Huế, trước ngày khăn áo vào Sài Gòn ra bến Nhà Rồng, xin xuống tầu làm một cuộc xuất dương. Còn trình độ của đám học trò ông thì sao? Để khỏi dài dòng, nhưng thuyết phục, chỉ xin đơn cử một vài trường hợp, như Đỗ Mười, nguyên một thời làm tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam, xuất thân là một anh hoạn lợn ở Hà Đông, hay như Lê Khả Phiêu, cũng nguyên là tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam, xuất thân là một anh nông dân ở đất Thanh Hoá... Phải nói là trình độ, vốn hiểu biết của ông Hồ Chí Minh so với mấy anh hoạn lợn, mấy anh nông dân này trên một bậc...
Chính vì khả năng rất kém này của đám học trò và cũng vì nh"ng nhận thức rất i tờ của mình về chủ nghĩa cộng sản nên khi phải lên lớp về nó, ông Hồ Chí Minh đã phải biến báo đi rất nhiều cho phù hợp với cái gọi là điều kiện thực tế ở Việt Nam. Đến giờ thì ai cũng hiểu là nh"ng điều ông Hồ Chí Minh dạy học trò của mình, phần lớn được cóp nhặt từ các sách của Thánh Hiền chứ chẳng phải là chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa cộng sản gì. Hay nói đúng hơn, nó là một thứ lý thuyết rất bát nháo và đơn giản đến ấu trĩ. Nh"ng điều đối với cán bộ thì phải: cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, , đối với thầy thuốc thì phải: lương y như từ mẫu, đối với sự nghiệp giáo dục thế hệ mai sau thì phải: dụng nhân như dụng mộc vì lợi ích mười năm phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm phải trồng người, hay về cách ăn chia trong xã hội thì phải: không sợ thiếu chỉ sợ không công bằng... là nh"ng điều đã được người xưa đúc kết từ nghìn năm trước và được chép trong sách tam tự kinh, một thứ sách v" lòng cho nh"ng người học ch" nho chứ đâu phải là lý thuyết của Mác hay Lê Nin.
Tất nhiên, ông Hồ Chí Minh và đám học trò (tiếc thay không được thông minh xuất sắc gì cho lắm) của ông có thể thanh minh là: Trên đời này nh"ng tư tưởng lớn vẫn thường hay gặp nhau. Tư tưởng của các cụ Khổng Tử, Mạnh Tử, Lão Tử, Trang Tử... có thể cũng trùng lập với tư tưởng của cụ Mác, cụ Lê cũng là điều có thể xảy ra chứ. Và, chính vì thế mà việc ông Hồ có thể lải nhải, nhai lại lời của mấy cụ này cũng chẳng có gì sai đáng phải phàn nàn.
Tuy gượng gạo một tí, nhưng điều thanh minh ấy vẫn có thể được nh"ng người rộng lượng cho là đúng. Nhưng cũng chính vì thế mà ngày nay người ta mới lại có cơ sở để nói về sự phá sản của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, dù là dưới nhãn quan của ông Hồ Chí Minh đi chăng n"ạ
Có thể nói là từ lâu, trong thực tế, đám học trò của ông Hồ Chí Minh đã chẳng còn áp dụng bất cứ bài giảng hay lời dạy nào của ông vào đời sống. Xã hội Việt Nam dưới tay điều hành của nh"ng con người vô dụng này, đã trở thành một xã hội đầy bế tắc với muôn vàn tệ nạn nhức nhối mà người trần mắt thịt cũng phải nhận thấy. Đấy là một xã hội đầy nhơ nhớp, bẩn thỉu cả về nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Một xã hội đầy dâm tặc, đầy đĩ điếm, một xã hội đầy hỗn loạn, đầy cướp bóc, trộm cắp, trấn lột. Một xã hội đầy tham ô, hủ hoá, hối lộ, móc ngoặc... Một xã hội với vô vàn kẻ ăn không hết, vô vàn kẻ lần không ra chứ đâu có công bằng như ngày nào ông Hồ Chí Minh hằng mong muốn.
Nếu có một phép lạ, một ngày đẹp trời nào đó, từ trong cái lăng khổng lồ của mình ở quảng trường Ba Đình - Hà Nội, tự nhiên ông Hồ Chí Minh sống lại. Sống lại để được thấy trong đám học trò của ông đứa làm công an thì bảo kê cho nhà thổ, tiếp tay cho buôn ma tuý, đứa cán bộ thì tiép tay cho băng đảng buôn lậu, trốn thuế, giết người, thấy đứa nào cũng cơ ngơi toà ngang dẫy dọc vì tham ô tham nhũng, đút lót, thấy xã hội đảo điên như hiện nay thì chắc ông đã sáng mắt ra. Và nếu còn chút lương tri, chắc ông đã giải tán đám học trò này, cho đứa nào về nhà đứa ấy, cái bọn này trồng lúa trồng khoai hay hoạn lợn chăn vịt... thì có thể được, nhưng lãnh đạo đất nước thì nhất định không.
Tất nhiên là ông Hồ Chí Minh có thể tuyên bố giải tán, tuyên bố phá sản cái gọi là chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam. Nhưng có điều là nh"ng lời tuyên bố ấy của ông có giá trị gì không? Cái đám học trò của ông vốn dốt nát nhưng ương bướng, miếng lợi to đùng đã ngậm trong miệng rồi, đời nào tự nhiên bọn này lại có thể nhả ra một cách tự nguyện. Về nhận định này, thỉnh thoảng, cứ ngó qua các kỳ họp quốc hội hay hội nghị trung ương đảng các kiểu là thấy ngay.
Sophie Quinn Judgés new book on Ho Chi Minh entitled: "Ho Chi Minh, the Missing Years" was published recently and available through htpp//www.amazon.com. The author is an English scholar.
According to the BBC, this book was based on the documents from France and Russia (following the collapse of the Soviet Union), especially for the period from 1919 to the early 1940s. That period was the time that Ho exerted his operations in Europe, the Soviet Union and China. New evidents showed that Ho once lived with Nguyen Thi Minh Khai, the official wife of Le Hong Phong - a communist cadre at the time. According to Dr. Sophie Quinn Judge, should Ho be still alive today, he would declare death for communism.
Ho was a low level learner of Marxist - Leninism as he failed in his entrance examination to the communist university in Moscow and was sent to practice in a state farm at Iacut, his academic background on Marxism can be considered near zero. His preaching socialism was what he collected from every sources of ancient Chinese Masters (such as Confucius, Mencius etc.), of the famous Western politicians and leaders (such as Thomas Jefferson, Washington etc). There was nothing new and original from him. He died in 1969.
Nhân một cuốn sách
mới về ông Hồ Chí Minh
Nguyễn Thị Thanh Mai (Germany)
Một cuốn sách mới về ông Hồ Chí Minh, nhan đề Ho Chi Minh, The missing Years (Nh"ng điều chưa biết đến về Hồ Chí Minh) vừa được xuất bản. Tác giả là một tiến sỹ, người Anh tên là Sophie Quinn Judge. - Bạn đọc có thể tìm mua sách này qua internet Amazon, địa chỉ: htpp//www.amzon.com
Theo đài BBC, cuốn sách này dựa trên nh"ng tài liệu của Pháp, và nhất là của Quốc tế cộng sản vừa được giải mật sau khi Liên Xô sụp đổ, đem lại một cái nhìn mới về Hồ Chí Minh từ giai đoạn 1919 đến đầu thập niên 40 của thế kỷ trước. Đó là lúc ông Hồ đang hoạt động tại châu Âu, Liên Xô và Trung Quốc. Trong đó, có các chứng cớ mới cho thấy, ông Hồ đã sống như vợ chồng với Nguyễn Thị Minh Khai, người được chính thức xem là vợ Lê Hồng Phong và cũng là một cán bộ cộng sản thời kỳ này. Và đặc biệt, theo tiến sỹ Sophie Quinn Judge thì nếu ông Hồ Chí Minh còn sống đến ngày hôm nay thì ông ta đã khai tử chủ nghĩa cộng sản ngay.
Nh"ng nhận định, đánh giá của tiến sỹ Sophie Quinn Judge về ông Hồ Chí Minh trong cuốn sách có thể còn nhiều điều cần bàn, cũng như điều ông nói rằng, nếu ông Hồ Chí Minh còn sống đến ngày hôm nay thì ông dám là người khai tử chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam cũng là điều dễ xảy ra lắm.
Theo nhiều tài liệu cho biết thì ông Hồ Chí Minh không phải là một học trò xuất sắc của Mác và Lê Nin. Học trò là cách nói văn hoa, bóng bẩy - vì lúc ông đặt chân đến Liên Xô cũng là lúc Lê Nin vừa từ giã cõi đời, tất nhiên, còn Mác thì phải trước đó từ lâu. Bằng chứng là, lúc đến Liên Xô, ông làm đơn, muốn theo học ở Trường Đại Học Phương Đông ở Maxcova, nhưng vì thi cử thế nào đó mà không được. Tuy nhiên, vì chiếu cố đến tấm lòng hăng hái, nhiệt tình của ông với chủ nghĩa này mà người ta phải gửi ông về tận Iacut, một vùng băng giá đèo heo hút gió để ông có cơ hội nghiên cứu nó với các bà con nông trang viên trong các nông trang tập thể. Mà, cách học tập, nghiên cứu của bà con nông trang viên như thế nào thì có lẽ không cần gì phải nói nhiều mọi người cũng đủ hiểu. Nói thế, không phải là để bôi bác ông Hồ Chí Minh, mà là để thấy rằng, cái hiểu của ông về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản rất mu mơ, mù mờ. Nếu ông có sáng suốt đi chăng n"a thì cũng hơn bà con nông trang viên ta ở Iacut kia đến năm bảy lần là cùng.
Chính vì hiểu về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản mù mờ như thế, mà khi về Việt Nam, khi đã bằng mọi mánh khoé, thủ đoạn để trở thành chủ tịch đảng cộng sản Việt Nam, chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, ông Hồ Chí Minh đã rất khó khăn trong việc dậy dỗ nó cho đám học trò của mình và làm thế nào để áp dụng nó vào thực tế.
Được đánh giá là một con người giỏi giang trong mọi cách ứng xử, một người có nhiều mưu mẹo, mánh khoé, khôn vặt, về thực tế, ông Hồ Chí Minh có nh"ng cách rất đặc biệt để áp dụng chủ nghĩa xã hội vào nước ta. Cái cách làm rất đơn giản ấy được ông và đám lâu la từ trước đến nay vẫn sử dụng một cách triệt để và tiếc thay đã gây ra bao nhiêu thảm cảnh cho dân tộc ta như nó cũng đã từng gây thảm cảnh ở các nước mà thầy trò ông đã lấy nguyên mẫu để bắt chước. Có thể lấy một số dẫn chứng: Sau ngày miền Bắc được giải phóng, thấy ở Trung Quốc có cải cách ruộng đất, thầy trò ông cũng bày trò làm cải cách ruộng đất ở Việt Nam và đã gây một hậu quả khôn lường là đãu tố, tố sai, truy chụp và cuối cùng là đã giết chết hàng chục vạn người dân vô tội. Hoặc, sau ngày giải phóng miền nam, Lê Duẩn, cùng đám học trò của ông cũng đã áp dụng chính sách kinh tế mới đối với các thành phần tư sản, tư thương ở các thành phố miền Nam như trước đây Lê Nin và nh"ng người cộng sản Nga đã áp dụng chính sách này ở đất nước họ nh"ng ngày sau cách mạng tháng mười... Còn bây giờ, chuyện các quan thầy ở Bắc Kinh làm gì hôm trước thì hôm sau đám lau nhau ở Hà Nội cũng nhắm mắt làm theo cái ấy là chuyện rất bình thường.
Còn về cái khoản lý thuyết, ông Hồ Chí Minh cũng có rất nhiều trò láu cá. Công bằng mà nó thì về phương diện ch" nghĩa, trình độ của ông Hồ Chí Minh cao hơn đám học trò bắng nhắng, lau nhau lít nhít của ông. Chẳng gì thì thân sinh của ông, cụ Nguyễn Sinh Sắc cũng đỗ đến Phó Bảng, một học vị khá cao thời trước, công bằng mà nói thì cụ Phó và nhiều nhà nho giỏi giang đất Nghệ (một vùng đất có truyền thống hiếu học) khác đã trang bị cho ông một cái vốn ch" nho nào đó (đến mức đủ để sau này anh thanh niên Nguyễn Tất Thành - một tên gọi khác của ông Hồ Chí Minh - dựa vào đó để mở một trường tư thục ở cố đô Huế, trước ngày khăn áo vào Sài Gòn ra bến Nhà Rồng, xin xuống tầu làm một cuộc xuất dương. Còn trình độ của đám học trò ông thì sao? Để khỏi dài dòng, nhưng thuyết phục, chỉ xin đơn cử một vài trường hợp, như Đỗ Mười, nguyên một thời làm tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam, xuất thân là một anh hoạn lợn ở Hà Đông, hay như Lê Khả Phiêu, cũng nguyên là tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam, xuất thân là một anh nông dân ở đất Thanh Hoá... Phải nói là trình độ, vốn hiểu biết của ông Hồ Chí Minh so với mấy anh hoạn lợn, mấy anh nông dân này trên một bậc...
Chính vì khả năng rất kém này của đám học trò và cũng vì nh"ng nhận thức rất i tờ của mình về chủ nghĩa cộng sản nên khi phải lên lớp về nó, ông Hồ Chí Minh đã phải biến báo đi rất nhiều cho phù hợp với cái gọi là điều kiện thực tế ở Việt Nam. Đến giờ thì ai cũng hiểu là nh"ng điều ông Hồ Chí Minh dạy học trò của mình, phần lớn được cóp nhặt từ các sách của Thánh Hiền chứ chẳng phải là chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa cộng sản gì. Hay nói đúng hơn, nó là một thứ lý thuyết rất bát nháo và đơn giản đến ấu trĩ. Nh"ng điều đối với cán bộ thì phải: cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, , đối với thầy thuốc thì phải: lương y như từ mẫu, đối với sự nghiệp giáo dục thế hệ mai sau thì phải: dụng nhân như dụng mộc vì lợi ích mười năm phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm phải trồng người, hay về cách ăn chia trong xã hội thì phải: không sợ thiếu chỉ sợ không công bằng... là nh"ng điều đã được người xưa đúc kết từ nghìn năm trước và được chép trong sách tam tự kinh, một thứ sách v" lòng cho nh"ng người học ch" nho chứ đâu phải là lý thuyết của Mác hay Lê Nin.
Tất nhiên, ông Hồ Chí Minh và đám học trò (tiếc thay không được thông minh xuất sắc gì cho lắm) của ông có thể thanh minh là: Trên đời này nh"ng tư tưởng lớn vẫn thường hay gặp nhau. Tư tưởng của các cụ Khổng Tử, Mạnh Tử, Lão Tử, Trang Tử... có thể cũng trùng lập với tư tưởng của cụ Mác, cụ Lê cũng là điều có thể xảy ra chứ. Và, chính vì thế mà việc ông Hồ có thể lải nhải, nhai lại lời của mấy cụ này cũng chẳng có gì sai đáng phải phàn nàn.
Tuy gượng gạo một tí, nhưng điều thanh minh ấy vẫn có thể được nh"ng người rộng lượng cho là đúng. Nhưng cũng chính vì thế mà ngày nay người ta mới lại có cơ sở để nói về sự phá sản của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, dù là dưới nhãn quan của ông Hồ Chí Minh đi chăng n"ạ
Có thể nói là từ lâu, trong thực tế, đám học trò của ông Hồ Chí Minh đã chẳng còn áp dụng bất cứ bài giảng hay lời dạy nào của ông vào đời sống. Xã hội Việt Nam dưới tay điều hành của nh"ng con người vô dụng này, đã trở thành một xã hội đầy bế tắc với muôn vàn tệ nạn nhức nhối mà người trần mắt thịt cũng phải nhận thấy. Đấy là một xã hội đầy nhơ nhớp, bẩn thỉu cả về nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Một xã hội đầy dâm tặc, đầy đĩ điếm, một xã hội đầy hỗn loạn, đầy cướp bóc, trộm cắp, trấn lột. Một xã hội đầy tham ô, hủ hoá, hối lộ, móc ngoặc... Một xã hội với vô vàn kẻ ăn không hết, vô vàn kẻ lần không ra chứ đâu có công bằng như ngày nào ông Hồ Chí Minh hằng mong muốn.
Nếu có một phép lạ, một ngày đẹp trời nào đó, từ trong cái lăng khổng lồ của mình ở quảng trường Ba Đình - Hà Nội, tự nhiên ông Hồ Chí Minh sống lại. Sống lại để được thấy trong đám học trò của ông đứa làm công an thì bảo kê cho nhà thổ, tiếp tay cho buôn ma tuý, đứa cán bộ thì tiép tay cho băng đảng buôn lậu, trốn thuế, giết người, thấy đứa nào cũng cơ ngơi toà ngang dẫy dọc vì tham ô tham nhũng, đút lót, thấy xã hội đảo điên như hiện nay thì chắc ông đã sáng mắt ra. Và nếu còn chút lương tri, chắc ông đã giải tán đám học trò này, cho đứa nào về nhà đứa ấy, cái bọn này trồng lúa trồng khoai hay hoạn lợn chăn vịt... thì có thể được, nhưng lãnh đạo đất nước thì nhất định không.
Tất nhiên là ông Hồ Chí Minh có thể tuyên bố giải tán, tuyên bố phá sản cái gọi là chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam. Nhưng có điều là nh"ng lời tuyên bố ấy của ông có giá trị gì không? Cái đám học trò của ông vốn dốt nát nhưng ương bướng, miếng lợi to đùng đã ngậm trong miệng rồi, đời nào tự nhiên bọn này lại có thể nhả ra một cách tự nguyện. Về nhận định này, thỉnh thoảng, cứ ngó qua các kỳ họp quốc hội hay hội nghị trung ương đảng các kiểu là thấy ngay.
PHẠM TRƯƠNG LONG * SYLVIE VARTAN
Sylvie Vartan và Sông Maritza
Phạm Trương Long
(theo Vĩnh Đào)
Chuyện kể Trung Hoa vào thế kỷ VI sau thời Tam Quốc. Nhà Tùy, sau khi lần lượt thôn tính các nước lân bang miền đông và tây, tiếp tục lấn xuống miền nam để xâm chiếm Nhà Trần. Vua Trần lúc bấy giờ là Trần Hậu Chủ, đam mê theo Trương Quí Phi, suốt ngày vô tư yến tiệc ca hát. Bài hát nổi tiếng "Hậu đình Hoa" ra đời trong các buổi hoan lạc này. Chẳng bao lâu sau, Nhà Trần bị nhà Tùy thôn tính (589). Còn được lưu truyền là bài hát Hậu Đình Hoa.
Vào thời vãn Đường, thi hào Đỗ Mục (803-852) một hôm đi thuyền trên sông Tần Hoài, khi cập bến nghe vọng từ một tửu quán bên kia sông văn vẳng một giọng ca nữ hát bản Hậu đình Hoa, bài hát mất nước. Ông làm bài thơ để đời là bài Bạc Tân Hoài.
Yên lung hàn thủy, nguyệt lung sa
Dạ bạc Tần Hoài cận tửu gia
Thương nữ bất tri vong quốc hận
Cách giang do xướng Hậu Đình Hoa
(Khói trùm nước lạnh, trăng lồng cát,
Thuyền đậu Tần Hoài, cạnh tửu gia.
Ca nữ không hay buồn mất nước,
Cách sông còn hát Hậu Đình Hoa.)
(Trần Trọng San dịch)
Bài thơ Đỗ Mục là một tiếng thở dài ngao ngán cho các ca nhi hững hờ với chuyện mất còn đất nước. Nhưng cũng là một lời oán trách những ai mau quên, thờ ơ với nỗi buồn tủi của những người mất nước. Cũng nên nhắc lại là nhà Tùy nhà Trần cũng cùng người Trung Hoa cả.
Vào thập niên tao loạn 1960, nữ ca si Pháp Sylvie Vartan là thần tượng của giới trẻ ớ Pháp và miền Nam Việt Nam. Tóc vàng, trẻ đẹp, vô tư yêu đời. Không ai quan tâm đến gốc Bảo-gia-lợi của cô, chốn quê hương gia đình cô phải lìa bỏ để đi tìm tự do. Mới lên mười, cô đã phải từ bỏ thành phố Sofia có con sông Maritza chảy qua, để trôi dạt đến Paris, nơi có con sông Seine có một làn gió tự do thổi. Syvie Vartan từ bỏ quê hương ở tuổi vô tư. Ở tuổi cô, cô không thể có cái cảm nhận đau thương trong tâm khảm như những người lớn tuổi hơn cô khi phải lìa bỏ xứ sở ra đi. Cô ca hát hồn nhiên: em là người đẹp nhất đi dạ vũ hôm nay. Sylvie Vartan quả là hìện thân của "thương nữ bất tri vong quốc hận."
Nhưng không. Năm 1969, cô ca một bài hát như sau:
La Maritza, c'est ma rivière
Comme la Seine est la tienne
Mais il n'y a que mon père
Maintenant qui s'en souvienne
... Quelquefois
De mes dix premières années
Il ne me reste plus rien
Pas la plus pauvre poupée
Plus rien qu'un petit refrain
... D'autrefois.
Tous les oiseaux de ma rivière
Nous chantaient la liberté
Moi je ne comprenais guère
Mais mon père, lui, savait
... Ecouter
Quand l'horizon se fait trop noir
Tous les oiseaux sont partis
Sur les chemins de l'espoir
Et nous, on les a suivis
... A Paris
De mes dix premières années
Il ne me reste plus rien
Et pourtant les yeux fermés
J'entends mon père chanter
... Ce refrain
(Tạm dịch :
Sông Maritza, sông của tôi
Như sông Seine là sông của người
Nhưng chỉ mỗi cha tôi
Bây giờ vẫn còn nhớ tới ... Đôi khi
Mười năm đầu đời tôi
Bây giờ không còn gì nữa
Ngay cả con búp-bê đơn hèn
Chỉ còn chăng một điệp khúc ... Thuở xa xưa
Đàn chim của sông tôi
Hát cho chúng tôi nghe tự do
Tôi có hiểu gì đâu
Nhưng cha tôi hiểu ... Và nghe
Khi chân trời bỗng tối đen
Đàn chim bay đi hết
Bay theo hướng hy vọng
Và chúng tôi đã theo chúng ... Đến Paris
Mười năm đầu đời tôi
Bây giờ không còn gì nữa
Nhưng khi nhắm mắt lại
Tôi vẫn nghe cha tôi hát ... Điệp khúc này.)
Vào tuổi lên mười không ai biết gì nhiều về đất nước hoặc tự do. May mắn thay, Sylvie Vartan có được người Cha biết nghe tiếng chim và biết nói lại cho con tiếng nói con người tự do. Cô Sylvie may mắn kia. Nhờ bố, cô giữ được nơi cô phần nhân bản cần thiết để con người không thờ ơ trước số phận quê hương sinh thành của mình cũng như tương lai các con người sống ở đó. Cũng như không mất khả năng biết phẫn nộ trước gian dối lừa đảo.
Quên quá khứ là một tội lỗi ác nghiệt.
Phạm Trương Long
(theo Vĩnh Đào)
Chuyện kể Trung Hoa vào thế kỷ VI sau thời Tam Quốc. Nhà Tùy, sau khi lần lượt thôn tính các nước lân bang miền đông và tây, tiếp tục lấn xuống miền nam để xâm chiếm Nhà Trần. Vua Trần lúc bấy giờ là Trần Hậu Chủ, đam mê theo Trương Quí Phi, suốt ngày vô tư yến tiệc ca hát. Bài hát nổi tiếng "Hậu đình Hoa" ra đời trong các buổi hoan lạc này. Chẳng bao lâu sau, Nhà Trần bị nhà Tùy thôn tính (589). Còn được lưu truyền là bài hát Hậu Đình Hoa.
Vào thời vãn Đường, thi hào Đỗ Mục (803-852) một hôm đi thuyền trên sông Tần Hoài, khi cập bến nghe vọng từ một tửu quán bên kia sông văn vẳng một giọng ca nữ hát bản Hậu đình Hoa, bài hát mất nước. Ông làm bài thơ để đời là bài Bạc Tân Hoài.
Yên lung hàn thủy, nguyệt lung sa
Dạ bạc Tần Hoài cận tửu gia
Thương nữ bất tri vong quốc hận
Cách giang do xướng Hậu Đình Hoa
(Khói trùm nước lạnh, trăng lồng cát,
Thuyền đậu Tần Hoài, cạnh tửu gia.
Ca nữ không hay buồn mất nước,
Cách sông còn hát Hậu Đình Hoa.)
(Trần Trọng San dịch)
Bài thơ Đỗ Mục là một tiếng thở dài ngao ngán cho các ca nhi hững hờ với chuyện mất còn đất nước. Nhưng cũng là một lời oán trách những ai mau quên, thờ ơ với nỗi buồn tủi của những người mất nước. Cũng nên nhắc lại là nhà Tùy nhà Trần cũng cùng người Trung Hoa cả.
Vào thập niên tao loạn 1960, nữ ca si Pháp Sylvie Vartan là thần tượng của giới trẻ ớ Pháp và miền Nam Việt Nam. Tóc vàng, trẻ đẹp, vô tư yêu đời. Không ai quan tâm đến gốc Bảo-gia-lợi của cô, chốn quê hương gia đình cô phải lìa bỏ để đi tìm tự do. Mới lên mười, cô đã phải từ bỏ thành phố Sofia có con sông Maritza chảy qua, để trôi dạt đến Paris, nơi có con sông Seine có một làn gió tự do thổi. Syvie Vartan từ bỏ quê hương ở tuổi vô tư. Ở tuổi cô, cô không thể có cái cảm nhận đau thương trong tâm khảm như những người lớn tuổi hơn cô khi phải lìa bỏ xứ sở ra đi. Cô ca hát hồn nhiên: em là người đẹp nhất đi dạ vũ hôm nay. Sylvie Vartan quả là hìện thân của "thương nữ bất tri vong quốc hận."
Nhưng không. Năm 1969, cô ca một bài hát như sau:
La Maritza, c'est ma rivière
Comme la Seine est la tienne
Mais il n'y a que mon père
Maintenant qui s'en souvienne
... Quelquefois
De mes dix premières années
Il ne me reste plus rien
Pas la plus pauvre poupée
Plus rien qu'un petit refrain
... D'autrefois.
Tous les oiseaux de ma rivière
Nous chantaient la liberté
Moi je ne comprenais guère
Mais mon père, lui, savait
... Ecouter
Quand l'horizon se fait trop noir
Tous les oiseaux sont partis
Sur les chemins de l'espoir
Et nous, on les a suivis
... A Paris
De mes dix premières années
Il ne me reste plus rien
Et pourtant les yeux fermés
J'entends mon père chanter
... Ce refrain
(Tạm dịch :
Sông Maritza, sông của tôi
Như sông Seine là sông của người
Nhưng chỉ mỗi cha tôi
Bây giờ vẫn còn nhớ tới ... Đôi khi
Mười năm đầu đời tôi
Bây giờ không còn gì nữa
Ngay cả con búp-bê đơn hèn
Chỉ còn chăng một điệp khúc ... Thuở xa xưa
Đàn chim của sông tôi
Hát cho chúng tôi nghe tự do
Tôi có hiểu gì đâu
Nhưng cha tôi hiểu ... Và nghe
Khi chân trời bỗng tối đen
Đàn chim bay đi hết
Bay theo hướng hy vọng
Và chúng tôi đã theo chúng ... Đến Paris
Mười năm đầu đời tôi
Bây giờ không còn gì nữa
Nhưng khi nhắm mắt lại
Tôi vẫn nghe cha tôi hát ... Điệp khúc này.)
Vào tuổi lên mười không ai biết gì nhiều về đất nước hoặc tự do. May mắn thay, Sylvie Vartan có được người Cha biết nghe tiếng chim và biết nói lại cho con tiếng nói con người tự do. Cô Sylvie may mắn kia. Nhờ bố, cô giữ được nơi cô phần nhân bản cần thiết để con người không thờ ơ trước số phận quê hương sinh thành của mình cũng như tương lai các con người sống ở đó. Cũng như không mất khả năng biết phẫn nộ trước gian dối lừa đảo.
Quên quá khứ là một tội lỗi ác nghiệt.
ALBERTO MORAVIA * TRÒ CHƠI HAI MẶT
Trò chơi hai mặt
Truyện ngắn của Alberto Moravia (Ý)
Nguyễn văn Sâm dịch
Thằng Umberto làm được cái này; thằng Umberto làm được cái kia; thằng Umberto đứng nhứt lớp; má thằng Umberto khoe nó được thưởng huy chương; thằng Umberto chịu khó đi làm; thằng Umberto đem tất cả tiền lương về nhà; thằng Umberto mua được xe gắn máy bằng tiền của mình; thằng Umberto đã mua được xe hơi. Bất cứ lúc nào, từ khi còn là đứa trẻ ngồi ăn trên ghế cao cẳng, mang yếm trước ngực, bao giờ tôi cũng nghe chuyện thằng Umberto hay giỏi hơn tôi. Dĩ nhiên vì chúng tôi ở cùng trong một bin-đinh ở Via Candia, trong hai căn apartment chật hẹp. Một căn là của cha thằng Umberto, bán gà vịt, ở từng trệt, căn kia là của chúng tôi. Hai căn cùng đổ về một đầu cầu thang. Mẹ tôi và mẹ nó là bạn thân nhau, tôi và nó cùng lớn lên cùng chơi chung. Dĩ nhiên, khi tôi lớn lên, trở thành một thằng chuyên môn lánh nặng tìm nhẹ, làm biếng làm nhác, ăn không ngồi rồi thì mẹ tôi chỉ thằng Umberto biểu tôi noi theo gương nó. Thật ra, theo tôi thì thằng Umberto không bằng ngón tay út tôi; nó láu cá, hợm mình, ti tiện. Nhưng so sánh thì ích lợi gì chớ? Ai chẳng biết, tất cả bà mẹ đều giống nhau; nếu thế giới nầy tạo ra đúng theo ý của các bà thì chắc sẽ gồm toàn kẻ vô danh tiểu tốt chỉ biết láu cá, hợm mình, ti tiện như thằng Umberto thôi.
Tôi tuy bực thằng Umberto nhưng khi gặp nhau, chúng tôi vẫn lịch sự chào hỏi, trò chuyện. Thật ra đó là cuộc chiến tranh lạnh giữa hai người, chỉ đợi dịp là gây nhau thôi. Dịp đó đã đến vào ngày tôi bị đuổi khỏi hãng cao su ở Via Dandolo vì làm việc kém hiệu quả. Khi tôi đang đi xuống cầu thang, bên tai còn văng vẳng tiếng của mẹ tôi: ‘Con ơi, con làm mẹ buồn quá. ..Hãy nhìn thằng Umberto kia kìa, nó là đứa con hiếu thảo, con cần noi theo.....' Tình cờ, thằng Umberto đang đi ra. Lập tức tôi chận nó lại: ‘Nói đi, phải mầy luôn luôn giỏi trong mọi chuyện không?’ ‘Bạn nói gì vậy hả?’ ‘Tao muốn nói, mầy không bao giờ làm điều gì sai quấy phải không, mầy chỉ làm những việc gì nên làm, mầy có khi nào đem tiền lương lãnh trong tuần nướng hết vô sòng bài không?' Có thể tin nổi không chứ? Người nào ở vị trí của thằng Umberto sẽ trả đũa liền. Vậy mà cái mặt ranh ma của nó lại tỏ ra độ lượng. Nó đặt tay lên vai tôi, nói: ‘Bạn à, bạn làm theo tôi đi rồi sẽ giỏi thôi chứ gì.’ Tôi giận dữ: ‘Bỏ tay xuống. ..Không phải tao gặp mầy để được thỉnh giáo đâu. Chính tao là người muốn khuyên mầy đây: Hãy cắt đứt liên lạc với em Clara nghe không; em đã chính thức đính hôn với tao rồi đó.’ ‘Chính thức đính hôn à?’ ‘Em thuộc về tao rồi, mầy phải để em yên- hiểu không mậy?’ ‘Tôi phạm lỗi gì nếu... ..?’ ‘Thôi đủ rồi, báo trước để mầy liệu hồn đó.’’
Để các bạn hiểu những lời trên, cần biết lúc đó tôi đang theo đuổi em Clara. Em cũng ở tại Via Candia, trong một bin-đinh giống như bin-đinh của tôi, nghĩa là cũ xì, cũng có sân rộng như một công trường và cũng có cầu thang mang chữ từ A đến F. Trên một cầu thang là apartment của mẹ Clara. Bà tên là Signora Dolores, làm nghề coi bói. Bà đâu khoảng năm mươi, gầy guộc, mặt trắng bệch như bôi bột. Hai con mắt đen làm cho mặt mày giống như cái mặt nạ bằng thạch cao. Lúc trước bà giàu -hay bà nói như vậy- nay thì phải xoay sở bằng nghề bói bài và coi chỉ tay. Người ta đồn bà bói hay lắm. Ngoài các bà ở Via Candia, còn có các cô, có chồng hay chưa chồng, từ khu khá giả lân cận đến xem. Em Clara thì trái hẳn với mẹ. Em khỏe mạnh, xinh đẹp, tươi cười. Đôi mắt như hai vì sao bất động. Cái miệng với đôi môi hồng nhạt là quá dễ thương đi thôi, khi em cười để lộ những chiếc răng trắng như hạt hạnh đào, cái miệng tự nhiên của một cô gái chưa biết làm điệu. Clara làm thơ ký đánh máy và tốc ký cho một văn phòng; em tỏ ra lành nghề. Khi em ở nhà mà mẹ bận tiếp khách, em xuống bếp, ngồi đánh máy và học tiếng Anh. Theo tôi biết, Clara tính tình trầm lặng. Tôi có thể nói, em trầm lặng quá đến nỗi, nhiều như tôi yêu em, tôi phải so sánh em với mặt nước phẳng lặng trường giang. Không quá giống như thành ngữ nước yên thì chảy sâu; mà là mặt biển yên bình tháng tám. Ban đêm, trăng sao lồng vào đáy nước làm người ta nhớ đến cách yêu đương thời xưa, tay trong tay; tay mình quấn lấy lưng em, đầu em tựa lên vai mình. Ồ, đúng vậy, em đúng là dòng nước êm ả- đúng cả hai nghĩa.
Cùng ngày hôm đó, tôi kể lại cho Clara nghe là tôi đã chạm trán với Umberto. Em mỉm cười: ‘Sao anh lại ghen với hạng người như Umberto được chớ?’ ‘Thì, hắn là đàn ông mà.’ ‘Đúng, nhưng là hạng đàn ông gì!’ Cảm thấy được an ủi phần nào, tôi yêu cầu em giải thích thêm. Vẫn tươi cười, duyên dáng, ngây thơ, em đáp: ‘Ồ, em không biết nữa. ..Trước tiên, về dáng người, anh ta trông giống như thằng Fagiolino trong rạp múa hình, là người chuyên nhận những cái đấm, với cái mặt dài thoòng và đầu tóc như là cái gối cắm kim tua tủa. Anh có biết không hắn là chán chết đi được! Chỉ nghĩ đến mình thôi: mình tài giỏi, mình thông minh, mình thế nầy, mình thế kia. ..Anh ta luôn nói về mình.. . Ngoài ra anh ta còn có ý nghĩ :vợ thì phải ở nhà, nấu ăn, trông coi con cái, muốn yên thân thì đừng huyên thiên với người khác, dù rằng với anh em trai cũng không được nữa. Em mà lấy hắn hả, thà chết sướng hơn!’ Tóm lại em Clara nói xấu Umberto thậm tệ, đủ điều nên cuối cùng tôi hoàn toàn yên tâm, tôi để em gặp hắn mỗi khi em muốn.
Từ đó trở đi, tôi thấy như trả được mối hận mà ngày nầy qua ngày khác, mẹ tôi luôn luôn cho rằng Umberto là mẫu mực tôi phải noi theo. Mẹ tôi đã đặt hắn lên cái bệ; ngược lại Clara đã ném hắn xuống đất bùn. ‘Em đâu thích anh ta. Em đi với anh ta vào nơi anh ta làm đốc công, anh ta thị người làm như cỏ rác. Nhưng khi ông kỹ sư đến thì anh ta biến thành người khác ngay- khúm núm, chăm chú, bợ đỡ.’ Hoặc là: ‘Để em kể cho anh nghe chuyện mới đây: anh ta dám cho người ăn mày tới mt trăm đồng lận á, anh biết tại sao không? Đó là tờ mt trăm giả. Còn điều nầy nữa: Anh ta có tật xấu mà em chịu hết nỗi: lúc nào thấy em ngó lơ là anh ta cạy cứt mũi.’ Clara nói xấu Umberto tàn tệ đến nỗi đôi lần tôi muốn bào chữa cho Umberto, nếu tôi chỉ có cái thú là nghe em nhai đi nhai lại mãi. Tôi nói: ‘Nhưng anh ta là đứa con ngoan mà.’ Em đáp: ‘Nhưng anh ta coi mẹ mình như nô lệ vậy.’ Tôi nói: ‘Anh ta đem trọn tiền lương về cho mẹ mà.’ Em đáp: ‘Đem tiền về nhà à? Bây giờ hết rồi, anh ta bỏ riêng vô nhà băng hết trơn thì có.’ Tôi nói thêm: ‘Anh ta chịu khó lắm mà.’ Em đốp chát: ‘Hắn mà chịu khó làm việc? Hắn chuyên né việc. Hắn thích sai người khác làm, ngồi mát ăn bát vàng đó ông!’
Thế rồi vì quá tin Clara nên một ngày kia tôi đề nghị điều chỉnh lại sự liên hệ giữa tôi và em tức là hứa hôn chính thức. Em đáp ngay: ‘Em đã nghĩ đến điều đó rồi nhưng chưa dám nói với anh thôi. Để mọi việc danh chánh ngôn thuận, anh phải đến thưa với Mẹ em; anh biết mẹ em mà.’ Thế là chúng tôi đồng ý là tôi đến trình với mẹ em còn em được phép gặp Umberto lần cuối cùng buổi chiều hôm ấy. Em nói: ‘Em không chịu nỗi hắn nữa, hắn làm em mệt quá rồi.’ Tôi chấp nhận kế hoạch nầy, không mảy may thương xót thằng Umberto, ti nghiệp nó đâu biết việc gì sẽ xảy ra. Và khoảng bảy giờ tối thì tôi ra khỏi nhà, băng qua cư xá Via Candia, đi vào cổng của dãy nhà có căn hộ của Clara.
Trên từng ba của cầu thang chữ D, cánh cửa nhà bà Signora Dolores đang khép hờ, tôi đẩy cửa ,bước vào. Căn phòng chật hẹp, chật kín khách chờ tới phiên mình. Hai bà đầu trần, dân ở vùng lân cận của Via Candia; một cô da đen xinh đẹp ở cùng khu vực với tôi vì tôi thấy cô nàng quen quen; một bà sồn sồn, mặt mày phờ phạc, trét đầy phấn, mặc áo lông màu nâu. Tôi nghĩ bà Signora Dolores làm ăn khấm khá. Tôi ngồi xuống, lấy tờ tạp chí có nhiều tranh ảnh lên xem. Một lát sau, cửa mở, một bà trẻ đẹp bước ra, hôn bà Signora Dolores một cách thắm thiết, nói: 'Đa ta, đa ta, người đẹp.’ Mẹ của Clara, trong bộ quần áo kiểu Nhựt bằng lụa, góc áo có thêu con rồng đủ màu, miệng ngậm cái ống điếu dài thườn thượt, liếc mắt ngó tôi, nói: 'Cháu Rinaldi, chờ chút nữa nhé, sẽ tới phiên cháu.' Bà đưa bà sồn sồn, mặc áo lông nâu vào. Qua giọng nói của bà, tôi nghĩ bà không biết trước điều tôi sắp đề đạt. Lúc ấy tôi bỗng nảy ra một ý hay hay: Sẽ nhờ bà ta bói thử xem bà có thấy được chuyện hôn nhân giữa tôi với em Clara nằm trong bàn tay tôi không; sau đó thì tôi mới trình chuyện ấy. Lấy làm vui với ý tưởng đó, tôi sốt ruột chờ đến phiên mình. Chừng mười lăm phút sau, bà mặc áo lông bước ra và đi thẳng, vẻ vội vã, đăm chiêu. Bà Signora Dolores ngoắc tay ra dấu cho tôi vào.
Dẫu biết trước vì chỗ nơi chật hẹp bà phải hành nghề trong phòng ngủ, vậy mà tôi cũng phải ngạc nhiên. Đó là một căn phòng tranh tối tranh sáng, với chiếc giường đôi rộng phủ vải vàng mà tôi chắc mẫm là nơi Clara ngủ với mẹ. Cửa sổ phòng có treo màn thêu một đàn chim và mấy giỏ hoa. Một cái bàn cạnh cửa sổ, trên có đặt bộ bài và một cái kiếng lúp. Toàn phòng chật ních với những bàn ghế nho nhỏ, đồ đạc linh tinh, tranh ảnh mang chữ ký của những vị tai to mặt lớn, tặng phẩm lưu niệm... Bà Signora Dolores không nói gì, ngồi vào bàn, ra dấu cho tôi ngồi đối diện. Việc trước tiên là lấy ra cái hộp quẹt, bật lên, đốt một mảnh giấy đen; mảnh giấy cháy, phát ra làn khói trắng thơm phức. Giọng mệt mỏi nhưng thanh tao, bà nói: ‘Hương armenia đấy, cháu thấy thơm không?. Cháu Rinaldi, cháu cần gì nào?’ Tôi trả lời là tôi đến để coi vận mạng. Bà đặt cái ống điếu dài lên cái gạt tàn, cầm bàn tay tôi, nhìn qua kính lúp coi đi coi lại rất kỹ lưỡng.
Một lúc khá lâu, bằng một giọng ngài ngại, bà nói: ‘Chỉ tay nầy của hạng người nào vậy cà?’ Tôi cảm thấy bối rối, hỏi: ‘Có gì vậy bác?’ Bà đáp: ‘Tại vì đây là chỉ tay của hạng đàn ông khoái- rất khoái - đàn bà con gái.’’ Tôi nói: ‘Thanh niên mà bác!’ Bà đáp: ‘Phải, nhưng có giới hạn trong việc săn đuổi chớ. Mà cháu thì không có giới hạn đó. Tim cháu giống như trái ar-ti-sô.’ ‘Nếu bác nói là . ..’ ‘Đó là do chính bàn tay của cháu nói lên thôi: Cháu là một tên Sở Khanh thứ thiệt.’ ‘Bác ơi, bác đừng nói quá!’ ‘Bác không phóng đại chút nào đâu; hãy nhìn vào đường tình yêu của cháu xem, nó giống như chuỗi dây xích- mỗi mắt xích là một người đàn bà.’ ‘Còn gì nữa hở bác?’ ‘Ngoài ra, không còn gì. Làm ăn may mắn chút đỉnh, làm việc không chăm chỉ lắm, tính tình không mấy đứng đắn, thiếu tinh thần trách nhiệm.’ Tôi bắt đầu bực, nói: ‘Bác chỉ thấy điều không tốt của cháu thôi!’ Bà nói: ‘Đó không phải là những điều không tốt. Đó là những đặc tính con người của cháu. Nếu bác là mẹ, chắc chắn bác không gả con gái cho cháu đâu.’ Nghe vậy tôi phát giận ngang, tôi nói với bà: ‘Vậy bác xem giùm đường gia đạo của cháu coi.’ Bà cẩn thận cầm lấy kính lúp xoay xoay bàn tay tôi khắp mọi hướng rồi nói: ‘Còn nhiều cuộc săn đuổi đàn bà nhưng không có chuyện hỏi được vợ.’ Tôi nói: ‘Bác Signora Dolores nè, nói rõ ra là cháu đến đây không phải để coi chỉ tay mà đến để báo với bác là con gái của bác và cháu đã yêu nhau, hôm nay chúng cháu đã quyết định hứa hôn với nhau.’
Khi nghe những lời đó, bà lặng lẽ để kính lúp xuống, nói: ‘Nhưng, đứa cháu tội nghiệp của bác ơi.. .’ ‘Gì hả bác?’ ‘Cháu à, bàn tay bao giờ cũng nói lên sự thực; cháu không cưới được vợ đâu.’ ‘Rõ ràng là Clara và cháu đã đồng ý mà.’ ‘Cháu chưa được đồng ý. ..Cháu thì đồng ý với Clara, nhưng Clara thì đâu có đồng ý với cháu đâu.’ ‘Ai nói vậy?’ ‘Bác nói đó: Clara đã đính hôn rồi.’ ‘Nhưng mà lúc nào vậy. ..?’ ‘Nó đính hôn đã được cả tuần nay rồi, với Umberto. Clara không đủ can đảm nói thật với cháu vì tánh nó nhút nhát cũng không muốn gây đau khổ cho ai vì nó có lòng nhân. Nó lo lắm; cháu không biết nó lo như thế nào đâu. Và nhân đây, bác muốn nói rằng thằng Umberto đã tỏ ra người quân tử : Clara đã xin Umberto cho nó gặp cháu thêm vài ngày để có dịp giải thích với cháu, Umberto đồng ý ngay. Không biết có bao nhiêu cặp đã đính hôn trong tình huống như vậy mà làm được điều đó.’
Tôi chết điếng trong lòng. Bà còn có vẻ đạo đức giả: ‘A, thử bói bài thêm xem sao; cam đoan lật lên là thêm nhiều hình các bà.’ Như kẻ vô hồn, tôi móc ra tờ một ngàn đồng đặt lên bàn, bước đi, không nói lời nào. Choáng váng. Thay vì coi chỉ tay cho tôi, bà Signora Dolores đã giáng lên đầu tôi cả cái búa tài xồi. Trong cảm gíác bàng hoàng, tôi vẫn còn hồ nghi nhiều điểm giống như đám rắn lay tỉnh dần dần trong đống rơm, dưới nắng ấm. Vậy là trong khi tôi nghĩ rằng tôi hào hiệp đối với thằng Umberto là để cho hắn được phép gặp Clara, thật ra hắn là người hào hiệp đối với tôi khi cho phép Clara gặp tôi. Trong khi tôi khoái chí nghe em nói xấu Umberto thì chính lúc ấy hắn đang khoái chí nghe em nói xấu tôi. Vậy là Clara luôn luôn chơi trò hai mặt; cuối cùng chỉ mình tôi là người bị lừa gạt phỉnh phờ.
Trong lúc thoáng qua đầu những suy nghĩ đó, chắc tôi lộ vẻ bối rối vì ngay lúc đó cô gái da đen xinh đẹp đang chờ đến phiên, vừa ra dấu vừa xì xì kêu tôi như người ta gọi con mèo. Tôi khom người xuống, em hỏi: 'Có chuyện gì vậy? Bà ta đoán toàn chuyện không tốt lành hả?' Tôi đáp: ‘Xấu đau xấu đớn.’ Cô em đứng bật dậy: ‘Vậy em không thèm vô coi đâu. Em sợ nghe điều xấu lắm.’ Như kẻ vô hồn, tôi bước ra khỏi phòng, cô em cũng bước theo sau.
Đến đầu cầu thang, tôi nhìn sang người đẹp: nước da đen bóng, tóc cắt ngắn như con trai, những lọn tóc lòa xòa quanh khuôn mặt tròn, đám tóc măng xuống tận má và cằm như bóng râm. Tôi thấy cô em quá là xinh và dường như đoán biết tôi đang nghĩ gì, cô em quay về phía tôi, mỉm cười: ‘Anh thì chẳng biết em đâu, nhưng em biết anh! Chúng mình ở trong cùng một bin-đinh mà.’
Thình lình từ cầu thang bên dưới vang lên tiếng cười ngây thơ, trong như tiếng hạc bay qua; đó là tiếng cười của Clara. Lúc ấy cũng có tiếng nói the thé của thằng Umberto nữa. Tôi liền đặt tay ôm eo ếch người bạn mới: ‘Cưng tên gì ?’ Cô em đáp: ‘Em tên Angela.’ và nhìn tôi không chút ngượng ngùng. Đúng lúc đó, Clara và Umberto đi ngang qua chỗ hai đứa chúng tôi. Tôi biết em đã nhìn thấy chúng tôi ôm nhau nhưng em lặng lẽ ngó xuống đất. A, thấy chưa, tôi cũng có bồ vậy chứ, nhưng cảm giác cay đắng. Họ đi lên cầu thang, chúng tôi thì đi xuống. Tôi bỏ tay khỏi lưng Angela , nói: ‘Angela yêu dấu, mình đi uống nước để mừng duyên gặp gỡ nhe!’ Cô em nắm lấy tay tôi, chúng tôi cùng nhau xuống phố....
Truyện ngắn của Alberto Moravia (Ý)
Nguyễn văn Sâm dịch
Thằng Umberto làm được cái này; thằng Umberto làm được cái kia; thằng Umberto đứng nhứt lớp; má thằng Umberto khoe nó được thưởng huy chương; thằng Umberto chịu khó đi làm; thằng Umberto đem tất cả tiền lương về nhà; thằng Umberto mua được xe gắn máy bằng tiền của mình; thằng Umberto đã mua được xe hơi. Bất cứ lúc nào, từ khi còn là đứa trẻ ngồi ăn trên ghế cao cẳng, mang yếm trước ngực, bao giờ tôi cũng nghe chuyện thằng Umberto hay giỏi hơn tôi. Dĩ nhiên vì chúng tôi ở cùng trong một bin-đinh ở Via Candia, trong hai căn apartment chật hẹp. Một căn là của cha thằng Umberto, bán gà vịt, ở từng trệt, căn kia là của chúng tôi. Hai căn cùng đổ về một đầu cầu thang. Mẹ tôi và mẹ nó là bạn thân nhau, tôi và nó cùng lớn lên cùng chơi chung. Dĩ nhiên, khi tôi lớn lên, trở thành một thằng chuyên môn lánh nặng tìm nhẹ, làm biếng làm nhác, ăn không ngồi rồi thì mẹ tôi chỉ thằng Umberto biểu tôi noi theo gương nó. Thật ra, theo tôi thì thằng Umberto không bằng ngón tay út tôi; nó láu cá, hợm mình, ti tiện. Nhưng so sánh thì ích lợi gì chớ? Ai chẳng biết, tất cả bà mẹ đều giống nhau; nếu thế giới nầy tạo ra đúng theo ý của các bà thì chắc sẽ gồm toàn kẻ vô danh tiểu tốt chỉ biết láu cá, hợm mình, ti tiện như thằng Umberto thôi.
Tôi tuy bực thằng Umberto nhưng khi gặp nhau, chúng tôi vẫn lịch sự chào hỏi, trò chuyện. Thật ra đó là cuộc chiến tranh lạnh giữa hai người, chỉ đợi dịp là gây nhau thôi. Dịp đó đã đến vào ngày tôi bị đuổi khỏi hãng cao su ở Via Dandolo vì làm việc kém hiệu quả. Khi tôi đang đi xuống cầu thang, bên tai còn văng vẳng tiếng của mẹ tôi: ‘Con ơi, con làm mẹ buồn quá. ..Hãy nhìn thằng Umberto kia kìa, nó là đứa con hiếu thảo, con cần noi theo.....' Tình cờ, thằng Umberto đang đi ra. Lập tức tôi chận nó lại: ‘Nói đi, phải mầy luôn luôn giỏi trong mọi chuyện không?’ ‘Bạn nói gì vậy hả?’ ‘Tao muốn nói, mầy không bao giờ làm điều gì sai quấy phải không, mầy chỉ làm những việc gì nên làm, mầy có khi nào đem tiền lương lãnh trong tuần nướng hết vô sòng bài không?' Có thể tin nổi không chứ? Người nào ở vị trí của thằng Umberto sẽ trả đũa liền. Vậy mà cái mặt ranh ma của nó lại tỏ ra độ lượng. Nó đặt tay lên vai tôi, nói: ‘Bạn à, bạn làm theo tôi đi rồi sẽ giỏi thôi chứ gì.’ Tôi giận dữ: ‘Bỏ tay xuống. ..Không phải tao gặp mầy để được thỉnh giáo đâu. Chính tao là người muốn khuyên mầy đây: Hãy cắt đứt liên lạc với em Clara nghe không; em đã chính thức đính hôn với tao rồi đó.’ ‘Chính thức đính hôn à?’ ‘Em thuộc về tao rồi, mầy phải để em yên- hiểu không mậy?’ ‘Tôi phạm lỗi gì nếu... ..?’ ‘Thôi đủ rồi, báo trước để mầy liệu hồn đó.’’
Để các bạn hiểu những lời trên, cần biết lúc đó tôi đang theo đuổi em Clara. Em cũng ở tại Via Candia, trong một bin-đinh giống như bin-đinh của tôi, nghĩa là cũ xì, cũng có sân rộng như một công trường và cũng có cầu thang mang chữ từ A đến F. Trên một cầu thang là apartment của mẹ Clara. Bà tên là Signora Dolores, làm nghề coi bói. Bà đâu khoảng năm mươi, gầy guộc, mặt trắng bệch như bôi bột. Hai con mắt đen làm cho mặt mày giống như cái mặt nạ bằng thạch cao. Lúc trước bà giàu -hay bà nói như vậy- nay thì phải xoay sở bằng nghề bói bài và coi chỉ tay. Người ta đồn bà bói hay lắm. Ngoài các bà ở Via Candia, còn có các cô, có chồng hay chưa chồng, từ khu khá giả lân cận đến xem. Em Clara thì trái hẳn với mẹ. Em khỏe mạnh, xinh đẹp, tươi cười. Đôi mắt như hai vì sao bất động. Cái miệng với đôi môi hồng nhạt là quá dễ thương đi thôi, khi em cười để lộ những chiếc răng trắng như hạt hạnh đào, cái miệng tự nhiên của một cô gái chưa biết làm điệu. Clara làm thơ ký đánh máy và tốc ký cho một văn phòng; em tỏ ra lành nghề. Khi em ở nhà mà mẹ bận tiếp khách, em xuống bếp, ngồi đánh máy và học tiếng Anh. Theo tôi biết, Clara tính tình trầm lặng. Tôi có thể nói, em trầm lặng quá đến nỗi, nhiều như tôi yêu em, tôi phải so sánh em với mặt nước phẳng lặng trường giang. Không quá giống như thành ngữ nước yên thì chảy sâu; mà là mặt biển yên bình tháng tám. Ban đêm, trăng sao lồng vào đáy nước làm người ta nhớ đến cách yêu đương thời xưa, tay trong tay; tay mình quấn lấy lưng em, đầu em tựa lên vai mình. Ồ, đúng vậy, em đúng là dòng nước êm ả- đúng cả hai nghĩa.
Cùng ngày hôm đó, tôi kể lại cho Clara nghe là tôi đã chạm trán với Umberto. Em mỉm cười: ‘Sao anh lại ghen với hạng người như Umberto được chớ?’ ‘Thì, hắn là đàn ông mà.’ ‘Đúng, nhưng là hạng đàn ông gì!’ Cảm thấy được an ủi phần nào, tôi yêu cầu em giải thích thêm. Vẫn tươi cười, duyên dáng, ngây thơ, em đáp: ‘Ồ, em không biết nữa. ..Trước tiên, về dáng người, anh ta trông giống như thằng Fagiolino trong rạp múa hình, là người chuyên nhận những cái đấm, với cái mặt dài thoòng và đầu tóc như là cái gối cắm kim tua tủa. Anh có biết không hắn là chán chết đi được! Chỉ nghĩ đến mình thôi: mình tài giỏi, mình thông minh, mình thế nầy, mình thế kia. ..Anh ta luôn nói về mình.. . Ngoài ra anh ta còn có ý nghĩ :vợ thì phải ở nhà, nấu ăn, trông coi con cái, muốn yên thân thì đừng huyên thiên với người khác, dù rằng với anh em trai cũng không được nữa. Em mà lấy hắn hả, thà chết sướng hơn!’ Tóm lại em Clara nói xấu Umberto thậm tệ, đủ điều nên cuối cùng tôi hoàn toàn yên tâm, tôi để em gặp hắn mỗi khi em muốn.
Từ đó trở đi, tôi thấy như trả được mối hận mà ngày nầy qua ngày khác, mẹ tôi luôn luôn cho rằng Umberto là mẫu mực tôi phải noi theo. Mẹ tôi đã đặt hắn lên cái bệ; ngược lại Clara đã ném hắn xuống đất bùn. ‘Em đâu thích anh ta. Em đi với anh ta vào nơi anh ta làm đốc công, anh ta thị người làm như cỏ rác. Nhưng khi ông kỹ sư đến thì anh ta biến thành người khác ngay- khúm núm, chăm chú, bợ đỡ.’ Hoặc là: ‘Để em kể cho anh nghe chuyện mới đây: anh ta dám cho người ăn mày tới mt trăm đồng lận á, anh biết tại sao không? Đó là tờ mt trăm giả. Còn điều nầy nữa: Anh ta có tật xấu mà em chịu hết nỗi: lúc nào thấy em ngó lơ là anh ta cạy cứt mũi.’ Clara nói xấu Umberto tàn tệ đến nỗi đôi lần tôi muốn bào chữa cho Umberto, nếu tôi chỉ có cái thú là nghe em nhai đi nhai lại mãi. Tôi nói: ‘Nhưng anh ta là đứa con ngoan mà.’ Em đáp: ‘Nhưng anh ta coi mẹ mình như nô lệ vậy.’ Tôi nói: ‘Anh ta đem trọn tiền lương về cho mẹ mà.’ Em đáp: ‘Đem tiền về nhà à? Bây giờ hết rồi, anh ta bỏ riêng vô nhà băng hết trơn thì có.’ Tôi nói thêm: ‘Anh ta chịu khó lắm mà.’ Em đốp chát: ‘Hắn mà chịu khó làm việc? Hắn chuyên né việc. Hắn thích sai người khác làm, ngồi mát ăn bát vàng đó ông!’
Thế rồi vì quá tin Clara nên một ngày kia tôi đề nghị điều chỉnh lại sự liên hệ giữa tôi và em tức là hứa hôn chính thức. Em đáp ngay: ‘Em đã nghĩ đến điều đó rồi nhưng chưa dám nói với anh thôi. Để mọi việc danh chánh ngôn thuận, anh phải đến thưa với Mẹ em; anh biết mẹ em mà.’ Thế là chúng tôi đồng ý là tôi đến trình với mẹ em còn em được phép gặp Umberto lần cuối cùng buổi chiều hôm ấy. Em nói: ‘Em không chịu nỗi hắn nữa, hắn làm em mệt quá rồi.’ Tôi chấp nhận kế hoạch nầy, không mảy may thương xót thằng Umberto, ti nghiệp nó đâu biết việc gì sẽ xảy ra. Và khoảng bảy giờ tối thì tôi ra khỏi nhà, băng qua cư xá Via Candia, đi vào cổng của dãy nhà có căn hộ của Clara.
Trên từng ba của cầu thang chữ D, cánh cửa nhà bà Signora Dolores đang khép hờ, tôi đẩy cửa ,bước vào. Căn phòng chật hẹp, chật kín khách chờ tới phiên mình. Hai bà đầu trần, dân ở vùng lân cận của Via Candia; một cô da đen xinh đẹp ở cùng khu vực với tôi vì tôi thấy cô nàng quen quen; một bà sồn sồn, mặt mày phờ phạc, trét đầy phấn, mặc áo lông màu nâu. Tôi nghĩ bà Signora Dolores làm ăn khấm khá. Tôi ngồi xuống, lấy tờ tạp chí có nhiều tranh ảnh lên xem. Một lát sau, cửa mở, một bà trẻ đẹp bước ra, hôn bà Signora Dolores một cách thắm thiết, nói: 'Đa ta, đa ta, người đẹp.’ Mẹ của Clara, trong bộ quần áo kiểu Nhựt bằng lụa, góc áo có thêu con rồng đủ màu, miệng ngậm cái ống điếu dài thườn thượt, liếc mắt ngó tôi, nói: 'Cháu Rinaldi, chờ chút nữa nhé, sẽ tới phiên cháu.' Bà đưa bà sồn sồn, mặc áo lông nâu vào. Qua giọng nói của bà, tôi nghĩ bà không biết trước điều tôi sắp đề đạt. Lúc ấy tôi bỗng nảy ra một ý hay hay: Sẽ nhờ bà ta bói thử xem bà có thấy được chuyện hôn nhân giữa tôi với em Clara nằm trong bàn tay tôi không; sau đó thì tôi mới trình chuyện ấy. Lấy làm vui với ý tưởng đó, tôi sốt ruột chờ đến phiên mình. Chừng mười lăm phút sau, bà mặc áo lông bước ra và đi thẳng, vẻ vội vã, đăm chiêu. Bà Signora Dolores ngoắc tay ra dấu cho tôi vào.
Dẫu biết trước vì chỗ nơi chật hẹp bà phải hành nghề trong phòng ngủ, vậy mà tôi cũng phải ngạc nhiên. Đó là một căn phòng tranh tối tranh sáng, với chiếc giường đôi rộng phủ vải vàng mà tôi chắc mẫm là nơi Clara ngủ với mẹ. Cửa sổ phòng có treo màn thêu một đàn chim và mấy giỏ hoa. Một cái bàn cạnh cửa sổ, trên có đặt bộ bài và một cái kiếng lúp. Toàn phòng chật ních với những bàn ghế nho nhỏ, đồ đạc linh tinh, tranh ảnh mang chữ ký của những vị tai to mặt lớn, tặng phẩm lưu niệm... Bà Signora Dolores không nói gì, ngồi vào bàn, ra dấu cho tôi ngồi đối diện. Việc trước tiên là lấy ra cái hộp quẹt, bật lên, đốt một mảnh giấy đen; mảnh giấy cháy, phát ra làn khói trắng thơm phức. Giọng mệt mỏi nhưng thanh tao, bà nói: ‘Hương armenia đấy, cháu thấy thơm không?. Cháu Rinaldi, cháu cần gì nào?’ Tôi trả lời là tôi đến để coi vận mạng. Bà đặt cái ống điếu dài lên cái gạt tàn, cầm bàn tay tôi, nhìn qua kính lúp coi đi coi lại rất kỹ lưỡng.
Một lúc khá lâu, bằng một giọng ngài ngại, bà nói: ‘Chỉ tay nầy của hạng người nào vậy cà?’ Tôi cảm thấy bối rối, hỏi: ‘Có gì vậy bác?’ Bà đáp: ‘Tại vì đây là chỉ tay của hạng đàn ông khoái- rất khoái - đàn bà con gái.’’ Tôi nói: ‘Thanh niên mà bác!’ Bà đáp: ‘Phải, nhưng có giới hạn trong việc săn đuổi chớ. Mà cháu thì không có giới hạn đó. Tim cháu giống như trái ar-ti-sô.’ ‘Nếu bác nói là . ..’ ‘Đó là do chính bàn tay của cháu nói lên thôi: Cháu là một tên Sở Khanh thứ thiệt.’ ‘Bác ơi, bác đừng nói quá!’ ‘Bác không phóng đại chút nào đâu; hãy nhìn vào đường tình yêu của cháu xem, nó giống như chuỗi dây xích- mỗi mắt xích là một người đàn bà.’ ‘Còn gì nữa hở bác?’ ‘Ngoài ra, không còn gì. Làm ăn may mắn chút đỉnh, làm việc không chăm chỉ lắm, tính tình không mấy đứng đắn, thiếu tinh thần trách nhiệm.’ Tôi bắt đầu bực, nói: ‘Bác chỉ thấy điều không tốt của cháu thôi!’ Bà nói: ‘Đó không phải là những điều không tốt. Đó là những đặc tính con người của cháu. Nếu bác là mẹ, chắc chắn bác không gả con gái cho cháu đâu.’ Nghe vậy tôi phát giận ngang, tôi nói với bà: ‘Vậy bác xem giùm đường gia đạo của cháu coi.’ Bà cẩn thận cầm lấy kính lúp xoay xoay bàn tay tôi khắp mọi hướng rồi nói: ‘Còn nhiều cuộc săn đuổi đàn bà nhưng không có chuyện hỏi được vợ.’ Tôi nói: ‘Bác Signora Dolores nè, nói rõ ra là cháu đến đây không phải để coi chỉ tay mà đến để báo với bác là con gái của bác và cháu đã yêu nhau, hôm nay chúng cháu đã quyết định hứa hôn với nhau.’
Khi nghe những lời đó, bà lặng lẽ để kính lúp xuống, nói: ‘Nhưng, đứa cháu tội nghiệp của bác ơi.. .’ ‘Gì hả bác?’ ‘Cháu à, bàn tay bao giờ cũng nói lên sự thực; cháu không cưới được vợ đâu.’ ‘Rõ ràng là Clara và cháu đã đồng ý mà.’ ‘Cháu chưa được đồng ý. ..Cháu thì đồng ý với Clara, nhưng Clara thì đâu có đồng ý với cháu đâu.’ ‘Ai nói vậy?’ ‘Bác nói đó: Clara đã đính hôn rồi.’ ‘Nhưng mà lúc nào vậy. ..?’ ‘Nó đính hôn đã được cả tuần nay rồi, với Umberto. Clara không đủ can đảm nói thật với cháu vì tánh nó nhút nhát cũng không muốn gây đau khổ cho ai vì nó có lòng nhân. Nó lo lắm; cháu không biết nó lo như thế nào đâu. Và nhân đây, bác muốn nói rằng thằng Umberto đã tỏ ra người quân tử : Clara đã xin Umberto cho nó gặp cháu thêm vài ngày để có dịp giải thích với cháu, Umberto đồng ý ngay. Không biết có bao nhiêu cặp đã đính hôn trong tình huống như vậy mà làm được điều đó.’
Tôi chết điếng trong lòng. Bà còn có vẻ đạo đức giả: ‘A, thử bói bài thêm xem sao; cam đoan lật lên là thêm nhiều hình các bà.’ Như kẻ vô hồn, tôi móc ra tờ một ngàn đồng đặt lên bàn, bước đi, không nói lời nào. Choáng váng. Thay vì coi chỉ tay cho tôi, bà Signora Dolores đã giáng lên đầu tôi cả cái búa tài xồi. Trong cảm gíác bàng hoàng, tôi vẫn còn hồ nghi nhiều điểm giống như đám rắn lay tỉnh dần dần trong đống rơm, dưới nắng ấm. Vậy là trong khi tôi nghĩ rằng tôi hào hiệp đối với thằng Umberto là để cho hắn được phép gặp Clara, thật ra hắn là người hào hiệp đối với tôi khi cho phép Clara gặp tôi. Trong khi tôi khoái chí nghe em nói xấu Umberto thì chính lúc ấy hắn đang khoái chí nghe em nói xấu tôi. Vậy là Clara luôn luôn chơi trò hai mặt; cuối cùng chỉ mình tôi là người bị lừa gạt phỉnh phờ.
Trong lúc thoáng qua đầu những suy nghĩ đó, chắc tôi lộ vẻ bối rối vì ngay lúc đó cô gái da đen xinh đẹp đang chờ đến phiên, vừa ra dấu vừa xì xì kêu tôi như người ta gọi con mèo. Tôi khom người xuống, em hỏi: 'Có chuyện gì vậy? Bà ta đoán toàn chuyện không tốt lành hả?' Tôi đáp: ‘Xấu đau xấu đớn.’ Cô em đứng bật dậy: ‘Vậy em không thèm vô coi đâu. Em sợ nghe điều xấu lắm.’ Như kẻ vô hồn, tôi bước ra khỏi phòng, cô em cũng bước theo sau.
Đến đầu cầu thang, tôi nhìn sang người đẹp: nước da đen bóng, tóc cắt ngắn như con trai, những lọn tóc lòa xòa quanh khuôn mặt tròn, đám tóc măng xuống tận má và cằm như bóng râm. Tôi thấy cô em quá là xinh và dường như đoán biết tôi đang nghĩ gì, cô em quay về phía tôi, mỉm cười: ‘Anh thì chẳng biết em đâu, nhưng em biết anh! Chúng mình ở trong cùng một bin-đinh mà.’
Thình lình từ cầu thang bên dưới vang lên tiếng cười ngây thơ, trong như tiếng hạc bay qua; đó là tiếng cười của Clara. Lúc ấy cũng có tiếng nói the thé của thằng Umberto nữa. Tôi liền đặt tay ôm eo ếch người bạn mới: ‘Cưng tên gì ?’ Cô em đáp: ‘Em tên Angela.’ và nhìn tôi không chút ngượng ngùng. Đúng lúc đó, Clara và Umberto đi ngang qua chỗ hai đứa chúng tôi. Tôi biết em đã nhìn thấy chúng tôi ôm nhau nhưng em lặng lẽ ngó xuống đất. A, thấy chưa, tôi cũng có bồ vậy chứ, nhưng cảm giác cay đắng. Họ đi lên cầu thang, chúng tôi thì đi xuống. Tôi bỏ tay khỏi lưng Angela , nói: ‘Angela yêu dấu, mình đi uống nước để mừng duyên gặp gỡ nhe!’ Cô em nắm lấy tay tôi, chúng tôi cùng nhau xuống phố....
TRẦN VĂN SƠN * VIẾNG MỘ
Phuù Giaùng tröôùc kia chæ coù moät tröôøng laøng nhoû. Töø khi gia ñình Vaên taûn cö leân Phuù Giaùng, cha Vaên thaáy coù nhieàu ngöôøi coù tuoåi vaø coù trình ñoä hoïc vaán cuøng taûn cö leân, môùi coù saùng kieán vaän ñoäng laäp tröôøng trung hoïc caáp 3 thôøi chieán. Tröôøng môû cöûa moät tuaàn boán ngaøy, moät ngaøy moät buoåi. Thì giôø coøn laïi hoïc sinh ôû tuoåi 16, 17 tuoåi vaø giaùo vieân tham gia lao ñoäng saûn xuaát.
Vaên vaø Quaän ngoài cuøng baøn, moät chieác baøn goã hình chöõ nhaät, lôùp sôn maàu naâu ñaõ troùc nhieàu choã. Lôùp hoïc cuûa Vaên vaø Quaän coù taùm chieác baøn. Moãi baøn ñuû choã cho saùu hoïc sinh ngoài ñaâu maët nhau. Thaày Saùu hieäu tröôûng, daïy moân vaên, moãi khi giaûng baøi thöôøng ñi quanh moãi baøn ñeå coù theå nhìn thaáy maët cuûa töøng ngöôøi hoïc troø. Vaên vaø Quaän ñöôïc ngoài ñoái maët vôùi baûng ñen, taám baûng nhieàu nôi chæ coøn trô goã traéng. Ngoaøi giôø hoïc vaø lao ñoäng Vaên vaø Quaän vaø caùc baïn cuøng lôùp hay keùo nhau vaøo chaân nuùi kieám moät khu ñaát baèng phaúng giöõa nhöõng ñoài ñaù thaáp ñeå chôi boùng ñaù. Quaû boùng laøm baèng laù chuoái khoâ boù thaät chaët baèng daây maây sôïi nhoû.
Vaên khoâng nhôù gì ñaëc bieät nôi thaày Saùu, ngoaøi nhöõng hoâm thaày böôùc vaøo lôùp vôùi veû maët nghieâm troïng, tay caàm moät maãu giaáy maàu hoàng nhaït baùo tin quen thuoäc. Thaày thöôøng chôø cho hoïc troø im laëng ngoài xuoáng môùi töø töø môû tôø giaáy hoàng xaáp ñoâi ra chaäm raõi ñoïc. Tin baùo töû. Luùc thì binh nhaát Haûo cheát, luùc thì thieáu uùy Taàn hy sinh, khi thì trung só Tuøy töû naïn ... taát caû ñeàu laø hoïc sinh cuûa tröôøng trung hoïc Phuù Giaùng. Ñoïc xong, thaày thöôøng yeâu caàu caû lôùp ñöùng leân daønh moät phuùt maëc nieäm cho ngöôøi vöøa boû mình vì toå quoác.
Vaên nhôù nhaát laø hoâm thaày hieäu tröôûng thoâng baùo Taàn boû mình khi ñang chæ huy toaùn thoâng ñeøo Muï Giaï loái daãn vaøo ñöôøng moøn Hoà Chí Minh. Sau moät traän khoâng kích cuûa maùy bay Myõ ñaùnh saäp ñeøo, Taàn caàm ñaàu moät ñaïi ñoäi xoâng leân ñeøo coá môû ñöôøng cho moät ñoaøn Molotova kòp xuoáng ñeøo. Taàn boû mình vì moät quaû bom noå chaäm, nhöng ñöôøng ñaõ ñöôïc khai thoâng kòp thôøi vaø ñoaøn coâng xa ñaõ thoaùt moät cuoäc khoâng kích tieáp ngay sau ñoù. Thaày Saùu kìm xuùc ñoäng sau khi ñoïc xong thoâng baùo. Taàn laø hoïc troø cöng cuûa thaày, ngöôøi phuï traùch tôø baùo vaên ngheä cuûa lôùp. Phuùt maëc nieäm qua,Vaên ngoaùi nhìn sau löng, nôi Taàn thöôøng ngoài vaø caûm nhaän moät khoaûng troáng meânh mang. Vaên caûm thaáy Vaên vaø caùc baïn ñang quay cuoàng trong guoàng maùy cuûa ñònh meänh. Khoâng ai coù khaû naêng quyeát ñònh töông lai cuûa mình. Moïi vieäc leä thuoäc vaøo may maén, vaøo vò trí xaõ hoäi, vaøo theá löïc cuûa boá meï, ai ôû, ai ñi vaø qua ñoù ai soáng ai cheát. Coù quaù nhieàu yeáu toá quyeát ñònh sinh maïng cuûa töøng ngöôøi. Trong khi ngoài ôû ñaây moïi ngöôøi coù veû raát gioáng nhau. Haèng ngaøy thaày Saùu thöôøng giaûng veà yù nghóa cuûa söï bình ñaúng vaø söï hy sinh khoâng khaùc nhau ñoái vôùi moãi caù nhaân qua nhöõng baøi vaên boùng baåy cuûa thaày.
- Xong trung hoïc maøy ñònh laøm gì?
Nhu caàu nhaân löïc cho quaân ñoäi caøng luùc caøng khaån caáp. Nhieàu sö ñoaøn chính qui ñaõ ñöôïc ñieàu vaøo cao nguyeân trung phaàn chuaån bò cho nhöõng traän ñaùnh lôùn vôùi sö ñoaøn kî binh khoâng vaän Myõ. Quaän traû lôøi:
- Tao coù theå laøm gì khaùc hôn laø ñaêng kyù vaøo tröôøng só quan boä binh. Maøy khoâng thaáy nhu caàu chieán tröôøng tröôùc maét sao?
Vaên hoûi:
- Sao maøy khoâng tieáp tuïc hoïc? Ñieàu leä veà nghóa vuï quaân söï cho pheùp sinh vieân ñöôïc mieãn trong nhöõng naêm hoïc ñaïi hoïc.
Caâu hoûi cuûa Vaên nhaéc Quaän nhôù ñeán nhöõng buoåi noùi chuyeän giöõa boá meï maø Quaän nghe ñöôïc. Meï Quaän noùi vôùi cha Quaän xem coù caùch gì cho con leân ñaïi hoïc ñeå hoaõn nhaäp nguõ moät thôøi gian. Boá Quaän traû lôøi, nguyeân taéc laø vaäy, nhöng muoán hoïc ñaïi hoïc tröôùc heát phaûi coù moät ñaïi hoïc nhaän, vaø muoán ñöôïc nhaän ngoaøi hoïc gioûi phaûi coù theá löïc, nhaát laø luùc khan hieám nhaân löïc nhö hieän nay. Thöù hai phaûi coù tieàn môùi gôûi Quaän ñi xa nhaø ñöôïc. Caû hai ñieàu kieän Quaän ñeàu khoâng coù. Quaän nhôù tieáng thôû daøi cuûa meï vaø söï im laëng cuûa boá. Quaän traû lôøi Vaên:
- Thì bieát vaäy nhöng tröôùc sau tao cuõng bò nghóa vuï thoâi.
Roài Quaän hoûi Vaên:
- Coøn maøy ñònh laøm gì?
Vaên khoâng ngaïi neáu phaûi nhaäp nguõ vaø ñi B, nhöng Vaên bieát chöa ñeán phieân mình. Vaên ñaõ nghe boá noùi chuyeän ñaïi hoïc, vaø hình nhö boá ñaõ vaän ñoäng daønh moät choã cho Vaên taïi tröôøng baùch khoa ôû Haø Noäi luùc ñoù ñang sô taùn veà Phuû Laïng Thöông. Vaên traû lôøi baïn:
- Tao seõ hoïc ñaïi hoïc vaøi naêm xem sao.
Nghó ñeán söï khaùc nhau giöõa hai hoaøn caûnh, Vaên an uûi baïn:
- Roài tao seõ theo chaân maøy sau.
Leã maõn khoùa naêm 1965 cuûa Vaên vaø Quaän ñöôïc toå chöùc trang troïng hôn moïi naêm. OÂng Taâm, tænh uûy tænh Ngheä An veà chuû toïa. Chieán tröôøng cao nguyeân vaø keá hoaïch caét ñoâi mieàn trung cuûa boä toång tham möu quaân ñoäi nhaân daân ñang gaëp khoù khaên, tænh Ngheä An cuõng nhö toaøn quoác coù nhu caàu tuyeån moä thanh nieân öu tuù cuûa caùc tröôøng trung hoïc ñeå boå sung nhaân soá cho caùc tröôøng só quan boä binh, coâng binh vaø phi coâng Mig seõ ñöôïc huaán luyeän taïi Trung quoác.
Gaàn naêm möôi hoïc sinh maëc ñoàng phuïc maàu naâu dieãn haønh giöõa tieáng voã tay vang doäi. Vaên cuøng haùt baøi Xeáp Buùt Nghieân “... xeáp buùt nghieân leân ñöôøng tranh ñaáu ... vì non soâng ta lieàu thaân, thaáy ñoaøn ta tieán tôùi, nöôùc non chaøo môøi, heøn thaáy ñôøi nhaøn cö, heøn thaáy vui yeâu ñöông ...” theo nhòp troáng quaân haønh vôùi caùc baïn, roài chuyeån qua baøi Nam Tieán thuùc baùch roän raõ hôn “... nöôùc non xa ngaøn daëm, chuùng ta ñi ngaøn daëm, cuøng nhau tieán höôùng veà Nam ....” nhöng taâm hoàn vaãn maõi theo ñuôûi nhöõng yù nghó rieâng tö. Nöôùc non xa ngaøn daëm chöa chaøo môøi Vaên. Vaên cuõng chöa phaûi xeáp buùt nghieân. Vaên nghó tôùi Taàm, coâ baïn gaùi tröôûng ñoaøn thanh nieân tieàn phong xaõ saép söûa leân ñöôøng. Vaên töôûng töôïng beân naøy Tröôøng Sôn mình ñang leo leân moät chieác xe taûi tay caàm chieác tay laùi maét nhìn chieác quaït nöôùc maø nhôù Taàm, trong khi beân kia Tröôøng Sôn Taàm ñang xaên tay aùo ñoäi möa ñi tìm rau vaø laáy maêng cho boä ñoäi nhö caûnh thô moäng “Tröôøng Sôn Taây anh ñi, thöông em beân aáy möa nhieàu ...” û trong baøi “Tröôøng Sôn Ñoâng, Tröôøng Sôn Taây” cuûa nhaïc só Hoaøng Hieäp.
Vaên ñeán thaêm Thaûnh. Trong khi Thaûnh xuoáng beáp ñun nöôùc. Vaên thaáy moät baûn tin cuûa xaõ naèm trong moät ngaên keùo kheùp chöa kín. Nôi trang ñaàu Vaên thaáy maáy chöõ:
“Anh coù bieát....”.
Toø moø Vaên keùo roäng ngaên keùo laáy baûn tin ra. Vaên ñoïc:
“Anh aáy môùi 18 tuoåi, boû mình khi daãn moät ñaïi ñoäi xung kích vaøo moät cöù ñieåm hoûa löïc cuûa quaân Myõ taïi Bình Döông. Ngöôøi anh huøng treû tuoåi ñoù laø thieáu uùy Ñaëng Vaên Quaän, cöïu hoïc sinh tröôøng trung hoïc Phuù Giaùng.”
Quaän! tim Vaên xe laïi. Vaên nhôù laïi hoâm hai ngöôøi noùi chuyeän vôùi nhau veà töông lai. Vaên khoâng queân thaùi ñoä yeân phaän cuûa baïn. Vaên caûm thaáy söï baát coâng. Trong khi mình an toaøn treân gheá nhaø tröôøng thì Quaän boû mình nôi chieán ñòa. Ñònh meänh cay nghieät. Vaø taïi sao laø Quaän chöù khoâng phaûi laø mình? Vaên nghó ñeán boá, loøng ngoån ngang khoâng bieát neân caùm ôn hay oaùn traùch boá. Baûn tin vieát tieáp:
“Trong tuùi Thieáu uùy Quaän ñôn vò tìm thaáy moät maãu giaáy nhoû ghi ‘neáu thoâng baùo ñöôïc cho boá meï toâi xin boá meï toâi haõy ñoïc thö toâi ñeå laïi döôùi ñaùy chieác lö höông nôi baøn thôø oâng noäi.’”
Trong thö Quaän daën boá meï neáu anh khoâng trôû veà thì boá meï duøng tieàn boài thöôøng töû tuaát taëng cho quyõ xaây caát töôïng ñaøi vua Quang Trung, maø tröôùc khi Quaän leân ñöôøng xaõ Phuù Giaùo ñang phaùt ñoäng gaây quyõ xaây caát cuøng vôùi chieán dòch vaän ñoäng xaây caát töôïng baùc Hoà. Quaän giaûi thích vôùi boá meï, theo anh nhôù ôn tieàn nhaân laø caùch höõu hieäu nhaát ñeå ñoäng vieân lôùp treû chaáp nhaän hy sinh khi sôn haø nguy bieán.
Vaên bieát khoâng coù ai hieåu yù cuûa Quaän. Quaän thöôøng taâm söï vôùi Vaên boä maùy thoâng tin cuûa chính phuû ñeà cao baùc Hoà coøn soáng nhieàu quaù maø queân caû tieàn nhaân. Muoán quyeân goùp xaây töôïng baùc Hoà theo chæ thò cuûa treân, xaõ Phuù Giang coù saùng kieán keøm theo keá hoaïch xaây caát töôïng baùc vôùi töôïng vua Quang Trung cho caân ñoái, nhöng cho ñeán ngaøy Quaän leân ñöôøng quyõ xaây töôïng Baùc gaàn ñuû, trong khi quyõ xaây töôïng Quang Trung chöa coù moät xu naøo.
Thaûnh mang hai baùt nöôùc cheø töôi boác hôi nghi nguùt töø beáp leân. Vaên chæ baûn tin. Thaûnh im laëng nhö daønh moät phuùt cho Quaän, roài cho Vaên bieát laù thö troái traên cuûa Quaän ñaõ laøm phieàn cho meï cuûa Quaän nhieàu. Chính quyeàn xaõ khuyeân baø eùm böùc thö vì sôï caáp treân quôû traùch, sao tieàn khoâng chia cho quyõ xaây töôïng Baùc maø doàn heát cho töôïng vua Quang Trung. Nhöng baø cuï khoâng chòu, vieän côù baø phaûi thöïc hieän di chuùc cuûa con trai vaø chính quyeàn phaûi toân troïng lôøi troái traêng cuûa lieät só. Vieäc leân ñeán tænh vaø caáp tænh chaáp thuaän cho thöïc hieän yù muoán cuûa Quaän nhôø oâng tænh uûy côûi môû vaø coù theá löïc ôû trung öông.
Nghe Thaûnh keå chuyeän Vaên nghó mieân man khoâng bieát coøn bao nhieâu ngöôøi nhö Quaän. Quaän leân ñöôøng vôùi söï hoaøi nghi vaø ñaõ cheát vôùi söï hoaøi nghi. Keát cuïc ñaát nöôùc coù theå ñöôïc thoáng nhaát, nhöng daân coù haïnh phuùc khoâng? Bao nhieâu maâu thuaãn tröôùc maét. Qua aùnh maét cuûa Thaûnh Vaên cuõng thaáy söï hoaøi nghi ôû töông lai. Moïi ngöôøi, moïi nhaø moïi ngaønh ñeàu noùi ñeán söï hy sinh choáng Myõ cöùu nöôùc vaø ñeå thoáng nhaát ñaát nöôùc, nhöng Vaên thaáy coù moät caùi gì caùch bieät giöõa lôøi noùi haèng ngaøy ngöôøi ta noùi vôùi nhau vôùi taâm söï trong loøng moãi ngöôøi. Vaên thaáy ñieàu naøy roõ nhaát nôi nhöõng ngöôøi cöïu chieán binh töø caùc chieán tröôøng trôû veà, maëc duø chính phuû phaân taùn thöông binh moãi ngöôøi moät ngaû.
Sau khi ra tröôøng, Vaên coâng taùc trong moät tieåu ñoaøn xaây caát vaø söûa chöõa caàu ñöôøng coù nhieäm vuï duy trì khaû naêng giao thoâng treân mieàn Baéc choáng caùc cuoäc oanh kích cuûa khoâng quaân Myõ. Moãi khi laøm vieäc döôùi möa bom Vaên thaáy loøng nheï nhoõm ñoái vôùi Quaän. Sau khi mieàn nam ñöôïc giaûi phoùng Vaên veà coâng taùc taïi toång cuïc coâng binh thuoäc boä quoác phoøng.
“Ñaëng Vaên Quaän: Hy sinh vì toå quoác xaõ hoäi chuû nghóa” vôùi tuoåi, queâ quaùn vaø ngaøy thaùng töû traän.
Moät luoàng khí noùng daâng leân taän coå Vaên. Vaên nhôù ñeán nhöõng ngöôøi baïn cuûa Vaên thuoäc lôùp ngöôøi coù theá löïc, hieän nay laøm chuû nhieäm, giaùm ñoác, coù ngöôøi leo tôùi trung öông ñaûng nhö Vinh, nhö Ñaûm ... vaø ñeàu giaøu to. Trong khi treân ñöôøng boä töø Haø Noäi vaøo thaønh phoá Hoà Chí Minh Vaên thaáy nhaân daân coøn soáng raát cô cöïc.
Vaên luïc trong chieác tuùi da mang treân vai loâi ra cuoán “Ñaïi Thaéng Muøa Xuaân” cuûa töôùng Vaên Tieán Duõng. Cuoán saùch bò caám ñaõ laâu, nhöng tröôùc khi vaøo mieàn nam Vaên coá möôïn moät ngöôøi baïn laøm trong UÛy ban Tö töôûng Trung öông, noùi laø ñeå ñoïc cho bieát chieán tröôøng mieàn nam.
Vaên ñaët cuoán saùch treân taám bia moä bia, ñöùng thaúng ngöôøi, laàm thaàm noùi nhö khaán :
“Quaän ôi! Ít nhaát maøy cuõng ñaõ ñoùng goùp cho söï nghieäp cuûa oâng Vaên Tieán Duõng. Nhaát töôùng coâng thaønh vaïn coát khoâ, moïi thöù khaùc ngöôøi ta noùi chæ laø ñeå toâ ñieåm. Thoâi maøy haõy yeân giaác. Tao ñi ñaây.”
Khaán xong, Vaên quay maët thaät nhanh nhö ñeå daáu baïn maáy gioït nöôùc maét ñang laên xuoáng maù. Vaên phoùng xe thaät nhanh veà thaønh phoá Hoà Chí Minh, mua veù maùy bay trôû veà Haø Noäi. Töø ñoù khoâng bao giôø Vaên trôû veà mieàn nam nöõa. Traàn Vaên Sôn
June 30, 2003
BinhNam@earthlink.net
http://www.vnet.org/tbn
NGUYỄN ĐẠT THỊNH * TRUY TỐ VIỆT CỘNG
Ñaõ Töøng Giam Giöõ,Haønh Haï Ngöôøi Vieät Nam
(Vôùi goùp y cuûa Dieãn Ñaøn Quoác Teá Cuûa Caùc Phong Traøo Daân Chuû VN)
Ghi chuù cuûa Dieãn Ñaøn Quoác Teá Cuûa Caùc Phong Traøo Daân Chuû VN (Internet username: Vietmarketing): Chuùng toâi coù yù kieán laø ñeà nghò môû loái cuûa nhaø baùo Nguyeãn Ñaït Thònh caàn ñöôïc nghieân cöùu ñeå t ieán haønh, neáu khaû thi; nhaát laø khi löïc löôïng cuûa ngöôøi Vieät tò naïn taïi Hoa Kyø raát ñoâng. Do ñoù chuùng toâi ñeà nghò laø Toång Hoäi Cöïu Tuø Nhaân Chính Trò phoái hôïp vôùi Coäng Ñoàng VN taïi Hoa Kyø vaø caùc luaät gia VN taâm huyeát taïi Myõ, nghieân cöùu kyõ vaán ñeà, nhaát laø thu thaäp nhaân chöùng vaø chuaån bò hoà sô (neáu khaû thi), ñeå khôûi toá vuï caùc cöïu quaân nhaân vaø giôùi chöùc VNCH bò haønh haï, giam caàm, gieát haïi, lao ñoäng cöôõng böùc, vaø nhieàu toäi aùc daõ man khaùc, vôùi nhieàu heä luïy cho naïn nhaân vaø gia ñình do cheá ñoä CSVN gaây ra, maø nhieàu laõnh ñaïo Coäng Saûn traùch nhieäm vaán ñeà hieän nay vaãn coøn ôû trong guoàng maùy Ñaûng, Nhaø Nöôùc hoaëc ñaõ veà höu. Khôûi ñaàu vôùi caùc luaät sö cuûa coäng ñoàng, khi ñaõ coù tieáng vang thì keâu goïi söï giuùp söùc cuûa caùc luaät sö quoác teá chuyeân traùch veà laõnh vöïc naøy, chuùng ta seõ coù cô may thaéng lôïi vaïch traàn toäi aùc cuûa cheá ñoä CSVN tröôùc quoác teá va ølaøm chuùng khoán ñoán moãi khi ra Quoác Ngoaïi (vì bò kieän). Chuùng seõ bò khoù khaên nhieàu khi ngöôøi Vieät tò naïn coù ñöôïc baûn aùn baét chuùng phaûi boài thöôøng theo "tort claims" (the Alien Tort Claims Act of 1789), doïn ñöôøng cho caùc ñöôøng loái ñaáu tranh khaùc döïa vaøo luaät phaùp quoác teá quy moâ hôn veà sau naøy.
Xin tham khaûo theâm vôùi Hoäi Luaät Gia VN taïi Hoa Kyø vaø caùc luaät sö quen veà laõnh vöïc quoác teá coâng phaùp vaø quoác teá nhaân quyeàn ...
NGAØY THÖÙ BA moàng 9 thaùng Baåy, toâi vieát moät baøi baùo ngaén caên cöù treân moät baœn tin ñaêng treân tôø Honolulu Advertiser veà vieäc thaåm phaùn James Francis khuyeán caùo xöœ phaït Maët Traän Phi Chaâu Yeâu Nöôùc, ñaœng caàm quyeàn taïi Zimbabwe 73 trieäu Myõ Kim, vaø gôœi baøi ñeán nhieàu ñieän baùo, baùo in, vaø nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng khaùc cuœa ngöôøi Vieät haœi ngoaïi ñeå nhôø phoå bieán.
Hoâm nay, Thöù Ba 16 thaùng Baåy, ñuùng moät tuaàn sau, nhôø söï höôœng öùng cuœa thaân höõu vaø ñoäc giaœ, toâi coù ñòa chæ vaø ñieän thoaïi cuœa thaåm phaùn Francis (500 Pearl Street, room 1960, NY, NY 10007-1312, vaø [212] 805-0206) ñeå goïi hoœi soá case number cuœa vuï aùn (006666), vaø gôœi mua baœn caùo traïng daøi 32 trang. Toâi coøn coù baøi baùo taøi lieäu khôœi thuœy vuï aùn do moät tôø baùo Zimbabwe ñaêng caùch nay gaàn hai naêm, coù teân luaät sö Theodore Cooperstein, ngöôøi bieän hoä cho nhöõng ngöôøi Zimbabwe ñoái laäp kieän Toång Thoáng Robert Mugabe veà toäi tra taán vaø saùt haïi ñoái laäp. Toâi coøn bieát Cooperstein ôœ Hoa Thònh Ñoán, vaø ñang döï ñònh seõ phoœng vaán ñeå hoœi oâng veà vieãn aœnh ngöôøi Vieät haœi ngoaïi ñöa ñaùm quaœn giaùo, chuœ nguïc, Chuœ Tòch Nhaø Nöôùc, Chuœ Tòch Ñaœng ra toøa. Tuy nhieân toâi vaãn chöa coù ñòa chæ email vaø soá ñieän thoaïi cuœa Cooperstein. Xin quyù vò ôœ Hoa Thònh Ñoán vui loøng giuùp toâi.
Moät tuaàn leã, baåy ngaøy haøo höùng, coäng taùc maät thieát, phoái hôïp chaët cheõ sau moät baøi baùo ngaén! Chöa bao giôø toâi ñöôïc töôœng thöôœng nhieàu ñeán nhö vaäy.
Ngay ngaøy thöù nhì, anh Ñaøo Höõu Phoái ôœ Houston, Texas email cho toâi, " ...moät oâng cuï ñang ho hen, beänh hoaïn, ñoïc xong baøi baùo heát beänh vaø phaùn 'cheát theá naøo ñöôïc. Soáng ñeå xem thaèng Vieät Coäng ra toøa chöù.'" Nghe toâi ñang tìm ñòa chæ, ñieän thoaïi cuœa thaåm phaùn Francis, anh goïi cho moät vaên phoøng luaät sö Vieät Nam taïi Houston. Toái hoâm ñoù toâi coù ñòa chæ, coù ñieän thoaïi ñeå saùng hoâm sau goïi vaên phoøng oâng Francis. Baø thô kyù vui veœ baœo toâi, "Ong laø ngöôøi thöù nhì ñaõ hoœi mua baœn caùo traïng naøy. Toâi chæ coù theå cho oâng case number. Muoán mua caùo traïng oâng phaœi goïi soá (212) 805-0700." Toâi goïi soá naøy nhieàu laàn nhöng bò baän. Moät ngöôøi baïn Myõ goïi giuùp toâi suoát ngaøy cuõng khoâng keát quaœ.
Coâ Ñaëng Myõ Dung vaø ñöùc phu quaân taïi Atlanta, Georgia, lieân laïc vôùi moät cöïu thaåm phaùn Myõ yeâu caàu giuùp toâi.
Anh Vuõ Quang ôœ Minnesota hoœi toâi, "Baùo Ngaøy Nay Minnesota ñaêng baøi baùo ñoù ñöôïc khoâng?" Dó nhieân laø ñöôïc. Toâi coøn caœm ôn anh Quang roái rít.
Anh Döông Ngoâ Thoâng, Oklahoma, hoœi ñuøa, "Coøn muoán veà Saigon chôi khoâng maø daùm vuoát raâu Baùc?"
Trung Töôùng Vónh Loäc khuyeán khích laø toâi ñaõ ñaùp öùng ñuùng theøm khaùt cuœa ngöôøi Vieät haœi ngoaïi.
Nhaø vaên Haœi Baèng ôœ San Jose cho raèng toâi ñaõ daùn ñöôïc ñuùng y chang caùi nhaõn hieäu "con nai vaøng" cho traïi khoå sai, caœi taïo vôùi hai chöõ hate crime. Anh ñoá toâi dòch thaät saùt nghóa, vaø thaät Vieät Nam hai chöõ noùi leân caùi toäi aùc ñoäc, thuø haän naøy. Theo anh thi hate crime laø baœn chaát cuœa traïi caœi taïo, vaø cuõng laø baœn chaát cuœa cheá ñoä Coäng Saœn
Anh khaiqnguyen ñaêng baøi treân tôø ñieän baùo raát ñeïp cuœa anh, vaø ñieän thô nhôø beø baïn tìm giuøm toâi nhöõng taøi lieäu lieân quan ñeán vuï Zimbabwe, Chò Hoàng Lieân, ngöôøi hoaït ñoäng raát maïnh treân Maïng Löôùi Nhaân Quyeàn ñaõ boœ coâng luïc tìm vaø gôœi cho toâi baøi baùo cuœa tôø Zimbabwe Ñoäc Laäp ngaøy 15 thaùng Möôøi, 2000, toâi dòch coáng hieán baïn ñoïc döôùi ñaây.
NAÏN NHAÂN CUŒA BAÏO ÑOÄNG TRONG BAÀU CÖŒ KIEÄN MUGABE TAÏI MYÕ
Harare - Boán nhaân vaät uœng hoä phe ñoái laäp, naïn nhaân cuœa nhöõng baïo ñoäng do chính phuœ ñieàu khieån trong naêm baàu cöœ taïi Zimbabwe ñaõ kieän Toång Thoáng Robert Mugabe vôùi nhöõng toäi traïng saùt nhaân vaø tra taán taïi moät toøa aùn ôœ Nöõu Öôùc, vì hoï cho laø phaùp luaät trong nöôùc hoï ñaõ suy suïp (ñeán möùc khoâng coøn coâng baèng ñeå thuï lyù vuï aùn nöõa.) Boán nhaân vaät ñoù hy voïng seõ neâu leân ñöôïc taàm möùc quan troïng cuœa vuï aùn mang tính chaát môœ ñöôøng, vôõ ñaát trong cuoäc gaëp gôõ ngaøy mai taïi Geneve giöõa hoï vaø baø Mary Robinson, Cao Uœy ñaëc traùch nhaân quyeàn cuœa Lieân Hieäp Quoác. Xöœ duïng cuøng moät ñaïo luaät maø moät phuï thaåm ñoaøn Manhattan ñaõ caên cöù ñeå xöœ nhaø cöïu laõnh tuï Bosnia, Radovan Karadzic, 745 trieäu myõ kim boài thöôøng cho moät soá phuï nöõ bò haõm hieáp, tra taán döôùi traøo Karadzic, hoï kieän toång thoáng Zimbabwe vaø ngoaïi tröôœng Stan Mudenge,
Luaät sö Theodore Cooperstein ñaïi dieän cho nhöõng ngöôøi Zimbabwe noùi, "Giaáy tôø (truy toá) ñaõ ñöôïc chuyeån ñeán caùc bò can trong hai ngaøy 7 vaø 8 thaùng Chín khi hoï coù maët taïi Nöõu Öôùc. Hoï ñaõ khoâng xöœ duïng quyeàn traœ lôøi trong haïn kyø 20 ngaøy. Giôø naøy toâi chæ coøn chôø moät buoåi hearing, vaø sau ñoù laø baœn aùn." Khaùc vôùi Karadzic, khoâng ai bieát toång thoáng vaø ngoaïi tröôœng Zimbabwe coù möôùn luaät sö vaø coù ra haàu toøa khoâng, hay hoï khoâng lyù gì ñeán vuï aùn hoä naøy. Theo oâng Cooperstein thì thaân chuœ cuœa oâng mong ñôïi moät baœn aùn cho pheùp hoï xin tòch thaâu taøi saœn cuœa caùc bò can ôœ baát cöù quoác gia naøo treân theá giôùi. Nguyeân caùo ñoøi treân $400 trieäu boài thöôøng thieät haïi.
Choàng baø Adella Chiminya Tachiona, laø oâng Tapfuma, laùi xe cho nhaø laõnh tuï (ñoái laäp) Morgan Tsvangirai, ñaõ bò boïn ngöôøi thaân chính quyeàn loâi xuoáng xe, ñaùnh ñaäp roài töôùi xaêng ñoát cheát ngaøy 14 thaùng Tö. Baø Chiminya Tachiona, 34 tuoåi, coù hai ñöùa con, laøm thô kyù cho moät tröôøng hoïc, noùi, "Toâi muoán xin tò naïn chính trò taïi Anh Quoác, nhöng khoâng bieát theå thöùc phaœi laøm nhöõng gì. Chuùng toâi khoâng coù caùch naøo ñoøi boài thöôøng veà nhöõng ñieàu ñaõ xaåy ra cho chuùng toâi vì chính phuœ baát chaáp toøa aùn, hoaëc ñaët ra nhöõng luaät leä môùi thuaän lôïi cho hoï."
Trong soá 4 nguyeân ñôn coøn coù baø Evelyn Masaiti, moät nhaân vaät daân cöœ. Baø Masaiti toá giaùc laø baø ñaõ bò ñe doïa saùt haïi trong nhieàu thaùng; baø Maria Stevens, goùa phuï cuœa moät noâng gia da traéng; oâng Elliot Pfebve, 31 tuoåi, öùng cöœ vieân trong cuoäc tranh cöœ gay go taïi Bindura. Pfebve noùi: "Khoaœng 300 ngöôøi, vöøa caœnh saùt vöøa cöïu quaân nhaân voõ trang baèng nhöõng thanh saét ñaõ ñeán nhaø toâi ngaøy 29 thaùng Tö, ñaùnh ba toâi vaø phaù nhaø toâi. Hoï baét Matthew, em toâi. Noù raát gioáng toâi. Hoï troùi tay noù laïi vaø ñaùnh cho ñeán luùc noù cheát." Pfebve laø moät kyõ sö computer. "Toâi phaœi soáng vôùi yù nieäm laø boïn chuùng tìm gieát toâi," oâng ta noùi.
Ba ngöôøi ñaõ bò baét sau caùi cheát cuœa Matthew. Chuùng bò giam giöõ khoâng roõ vôùi toäi danh gì. Neáu toäi ñoù khoâng phaœi laø toäi coá saùt thì chuùng ñaõ ñöôïc thaœ voâ ñieàu kieän theo leänh khoan hoàng cho nhöõng toäi traïng do ñoäng cô chính trò thuùc ñaåy môùi ñöôïc ban haønh tuaàn tröôùc. Leänh khoan hoàng cuœa Toång Thoáng Mugabe coù hieäu löïc treân nhöõng toäi traïng xaåy ra töø thaùng Gieâng ñeán thaùng Baåy, tröø hai toäi saùt nhaân vaø hieáp daâm.
Ñaœng ñoái laäp MDC caùo buoäc laø 32 ngöôøi ñaõ bò gieát cheát trong nhöõng cuoäc baïo ñoäng coù lieân quan ñeán cuoäc tröng caàu daân yù vaøo thaùng Hai vaø cuoäc baàu cöœ quoác hoäi vaøo thaùng Saùu. Ñaœng MDC, môùi thaønh hình ñöôïc moät naêm, ñaõ thaéng 57 trong 120 gheá quoác hoäi.
Vuï kieän naøy döïa treân caên baœn ñaïo luaät TOÄI PHAÏM QUOÁC NGOAÏI ñöôïc ban haønh naêm 1789 nhaèm tröøng phaït haœi taëc, vaø ñaïo luaät BAŒO VEÄ NAÏN NHAÂN TRA TAÁN ban haønh naêm 1991 nhaèm chöùng minh laø luaät leä cuœa nhöõng daân toäc vaên minh, trong ñoù coù luaät NHAÂN QUYEÀN, ñaõ bò vi phaïm. Ñieàu chaéc chaén laø thaåm phaùn Victor Marrero taïi toøa aùn haït Nam Nöõu Öôùc seõ phaùn quyeát laø Toång Thoáng Mugabe vaø Ngoaïi Tröôœng Mudenge phaïm phaùp vaø chaáp thuaän vieäc boài thöôøng nguyeân caùo. Tuy nhieân ñieàu khoâng chaéc chaén laø nhöõng nguyeân caùo coù tìm ñöôïc ra taøi saœn cuœa bò caùo ôœ quoác ngoaïi khoâng. Maëc duø coù nhieàu caùo buoäc laø Toång Thoáng Mugabe tham nhuõng vaø leùn chuyeån tieàn ra ngoaïi quoác, nhöng vaãn chöa ai chöùng minh ñöôïc ñieàu naøy.
BAØI NAØY BAÙO CUÕ ñeán 21 thaùng nhöng vaãn tieát loä cho chuùng ta thaáy khaù nhieàu döõ kieän nhö: (1) Löïc löôïng nguyeân caùo cuœa Zimbabwe voâ cuøng khieâm toán neáu ñem so saùnh vôùi thöïc löïc cuœa cöïu tuø nhaân caœi taïo Vieät Nam. Duø chæ öôùc tính nhöõng ngöôøi coù thieän chí, khoâng ngaïi khoù, ngaïi khoå, ñöùng ra tröïc toá coäng saœn, con soá naøy cuõng phaœi haøng ngaøn laàn, hay haøng chuïc ngaøn laàn nhieàu hôn con soá 4 nguyeân can cuœa Zimbabwe. (2) Toäi baïo haønh cuœa 300 caœnh saùt vaø cöïu quaân nhaân, cuõng nhö toäi ñoát cheát anh Tapfuma, toäi doïa gieát baø Masaiti, toäi ñaùnh cheát anh Matthew Pfebve, ñeàu laø nhöõng toäi coù theå caùo buoäc cho Toång Thoáng Mugabe, nhöng oâng naøy cuõng vaãn coù theå phuœ nhaän. Ngöôïc laïi caùn boä coäng saœn Vieät Nam khoâng phuœ nhaän ñöôïc toäi baét giam traùi pheùp, caùch giam giöõ traùi pheùp, cöôõng baùch lao ñoäng, löôøng coâng lao ñoäng, khoâng cung caáp chaêm xoùc y teá, ñaùnh cheát ngöôøi bò giam, ngöôïc ñaõi thieáu nhi con cuœa ngöôøi bò giam, ngaên caám khoâng cho chuùng ñöôïc ñi hoïc, taïo tan vôõ gia ñình ngöôøi bò giam baèng tình traïng bieät giam voâ thôøi haïn, khoâng tin töùc, khoâng thaêm nuoâi. Taát caœ nhöõng bieän phaùp naøy ñeàu laø chuœ tröông cuœa chính phuœ coäng saœn vôùi muïc ñích traœ thuø vaø tieâu dieät ñoái laäp. (3) Thôøi gian toá tuïng gaàn hai naêm. (4) Tieàn boài thöôøng cho moãi nguyeân caùo tính ra laø $18 trieäu. Chuùng ta khoâng coù con soá nhöõng naïn nhaân bò hieáp daâm taïi Bosnia, nhöng con soá $745 trieäu boài thöôøng cho thaáy laø toaø aùn lieân bang thaúng tay vôùi nhöõng bò caùo, moät phaàn vì nhöõng soá tieàn naøy khoù coù theå ñoøi ñöôïc. Tuy nhieân noù cuõng ñoùng cöœa vieäc vieân chöùc coäng saœn leùn luùt gôœi tieàn ra quoác ngoaïi.
Ngöôøi vieát loaït baøi naøy quan nieäm laø vai troø cuœa moät kyù giaœ giôùi haïn vaøo ñòa haït thoâng tin, vaø nhieàu laém laø vaän ñoäng ñoäc giaœ. Vieäc xuùc tieán vuï kieän chaéc chaén chæ coù theå ñöôïc thöïc hieän do quyù vò luaät sö, vôùi söï toå chöùc cuœa Toång Hoäi Cöïu Tuø Nhaân Chính Trò.
Mong moœi ngöôøi Vieät haœi ngoaïi sôùm ñöôïc bieát quan ñieåm cuœa quyù vò.
NGUYỄN VĂN SÂM * TAM QUỐC
Tam Quốc, hồi 33
Tào Tháo bình định Hán Trung địa
Trương Liêu uy chấn Tiêu Diêu tân
Tào Tháo bình định Hán Trung địa
Trương Liêu uy chấn Tiêu Diêu tân
lời tòa soạn
Giáo sư Nguyễn Văn Sâm là một người yêu văn học. Ông đã sáng tác nhiều truyện nổi tiếng, và ông cũng là một nhà biên khảo. Hơn nữa, ông là một nhà nghiên cứu chử nôm, đã phiên âm, chú thích nhiều tác phẩm chữ nôm của các thế hệ trước.
Gần đây, cơ duyên dun dủi, giáo sư Nguyễn Văn Sâm tim được một bản tuồng Tam quốc bằng chữ nôm, và đã phiên âm. Chúng tôi xin chân thành giới thiệu cùng bạn đọc công trình của giáo sư Nguyễn Văn Sâm.
(Bên KiaBờ Đại Duơng)
[Tào Tháo:](1)
Ngoài đã dẹp an cỏi Bắc, trong thêm chống vững trời Nam. Trên chín trùng, công sánh Vũ, Thang, Dưới trăm chức, tài phen Tắc, Khế. Dốc giúp Hán gia sự nghiệp, mỗ nay Tào Tháo danh xưng. Đuổi hươu Tần, toan bẻ đặng sừng, điều vạc Hán, không ai gởi mặt
Lại nói:
Trương Lỗ cậy sơn xuyên hiểm tắc, còn chưa về thổ trạch bản chương. Có chăng ngã võ duy dương, thời gả mới toan hàng phục. Lịnh truyền quân nhân chỉnh túc, Khá phân ba đội nhi hành. Hạ Hầu Uyên, Trương Cáp tiên chinh, Tào Nhân với Tào Đôn hậu đội. Chư khanh khá vâng lời giáo hối, quản trung quân thời đã có ta. Truyền tức nhựt huy qua, vọng Hán Trung tiến phát.
Ban:
Dương hoàng nhung. Dương hoàng nhung,
Phấn kim thương. Phấn kim thương
Binh vạn đội trường từ Lạc ấp
Tướng ngàn viên trực để Hán Trung
Trương Lỗ:
(2) Chiếm Đông Xuyên nhứt cảnh xưng hung, mỗ tự Hiệu Đằng xưng Trương Lỗ. Ngỡ một cỏi đà an thổ võ, hay nhiều người gấm ghé sơn xuyên. Nghe Tào man dĩ giá chinh yên, đòi Trương Vệ binh ta thương nghị.
Tán:
Kim Tào Tháo lợi kỳ thổ địa. Kiêu kỳ binh giáp. Thị cường hiếp nhược. Xâm vu chi cương. Hiền đệ hữu hà cao kiến? Vị ngã trần chi.
Trương Vệ:
Vả Hán Trung nhiều chốn hiểm nguy, đâu hơn chỗ Bình Quan địa diện. Khá theo thế sơn xuyên tuấn hiểm, Đôi bên đều kết trại lập doanh. Nhẫn dầu Tào có tiến chinh, ta hãy tùy phương cự địch. Anh ở tại Hán Ninh kiên bích, chưa động dao nó biết thực hư. Miễn là lương thực có dư, công thủ mặc em tùy thế.
Trương Lỗ:
Mưu em nên diệu kế, Lời anh cũng nhược xen. Dương Ngang Dương Nhậm với em, tức nhựt đại hưng binh mã.
Trương Vệ:
Quân trung vâng truyền hạ, điều chỉnh nhĩ can mâu. Nhứt thời Lỗ đạo trì khu, diêu vọng Bình Quan tiến phát.
Ban:
Nhung đại xuất. Nhung đại xuất
Ngã vũ dương. Ngã vũ dương
Binh vạn đội, tinh kỳ tế dã
(3)Tướng thiên viên, kiếm kích ngưng sương
Trương Vệ:
Đã tới chốn Bình Quan, truyền tam quân hạ trại.
Hầu Uyên:
Nay đã tới Hán Trung địa giới, nghe Bình Quan chuẩn bị thập phần. Chốn nghiêm phòng chớ khá tới gần, xa mười dặm sẽ toan hạ trại.
Trương Vệ:
Binh Tào Tháo mưa dầm nắng dãi, mới tới nơi chi khỏi nghỉ an. Mỗ cùng ngươi Dương Nhậm, Dương Ngang, Thừa hắc dạ, tiền lai cướp trại.
Hầu Uyên, Trương Cáp:
Đại hải đại hải, chí nguy chí nguy! Lửa đâu cháy khắp bốn bề, quả thiệt tặc binh lai kiếp.
Hầu Uyên:
Đã không người ứng tiếp, Lại khôn nỗi đột xông . Chúng nó đà đoạt ngã trại trung, Cùng nhau kíp hồi thân soái phủ.
Trương Cáp, Hầu Uyên:
Doanh tiền giai đốn thủ, Thần, Trương Cáp, Hầu Uyên. Bị tặc binh thiêu hỏa huyên thiên, hồi trại nội khuynh thân đãi tội.
Tào Tháo:
Thấy nói, thang du ngũ nội, nghe rằng, hỏa phát tam tiêu. Cuộc chinh tru hai gả từng theo, (4) sao chẳng biết đường xa quân mỏi. Huống đã tới Đông Xuyên bờ cỏi, còn chẳng toan chuẩn bị đề phòng. Kim truyền hạ quân trung, tướng nhị nhân trảm thủ
Chúng quan:
Xin giảm nộ. Xin giảm nộ, Thứ nhất tao. Thứ nhất tao. Vì tặc binh dĩ dật đãi lao, nên hai tướng ngẫu nhiên thác ng .
.
(bản chánh bị rách mất...) .
.
.. .. thời đã không phấn lữ hưng binh. Xem qua cũng đã kinh. (5) nghĩ lại càng thêm sợ.
Hứa Chử, tán:
Cổ nhân có nói rằng: Bất nhập hổ huyệt, an đắc hổ tử.
Lại nói:
Nay đã viễn lâm địa giới, dám xin đừng ngại phiền lao. Phá Đông Xuyên như hỏa thiêu hồng mao, cầm Trương Lỗ như qua tràng nghị huyệt.
Tào Tháo:
Lòng hai ngươi đã quyết, ấy một mỗ dễ sờn. Ta đều thừa mã đăng sơn, khán quá như hà trại cách.
Lại nói:
Hình thế nó bền như thiết thạch, ta e khôn dùng nỗi chiến công.
Dương Ngang:
Lịnh truyền hạ quân nhân, nỏ cung đều xạ hạ. Ta cùng gả phân binh hai ngã, chỉ Tào man hợp lực sát lai.
Tào Tháo:
Bỗng nghe tiếng lung lay, đà không phương đào tị.
Hứa Chử:
Nguyện chúa công hưu úy, hữu ngã lai đương phong. Từ Hoảng tua thiện bảo chúa công, để mặc mỗ cản lai tặc tử.
Lại nói:
Chi những loài sẻ, thử, (6) dám chống sức sài lang. Mỗ quyết cùng Dương Nhậm, Dương Ngang, Đồng sinh tử, vô lưu phiến giáp.
Hầu Uyên, Trương Cáp:
Có Hầu Uyên, Trương Cáp, nguyện hợp lực giao công.
Lại nói:
Ngang, Nhậm đà thối tẩu vọng phong, cùng nhau khá thu binh hồi trại.
Tào Tháo:
Nghĩ thôi phách hãi, nhớ đến hồn kinh. Không bốn ngươi hợp lực giao chinh, thời mt mỗ bất thăng lật chiến. Ai nấy đà có lòng tế hiểm, chớ khá từ của mỗ trọng ban. Tua vâng lịnh lời vàng, đền thuở xông mủi bạc.
Tứ nhân đồng viết:
Vâng lời dưới các, cúi lạy trước doanh. Bao nài xuất tử nhập sanh, đốn tạ minh công thiên tuế.
Tào Tháo:
Đường chinh chiến chỉn khôn xiết kể, chốn đao binh vốn đã từng quen. Hiềm Hán Trung sức mạnh khôn phen, truyền chúng tướng lui binh cẩn tị.
Cổ Hủ:
Thần Cổ Hủ vị tri giá lý, văn lịnh truyền cơ yếu nan tường. Ngã binh sơ đáo Hán biên cương, bị tặc na, tri thế nhược cường. (7) Tịch quyển nang thu tổng mục hạ. Như hà tự thối phí binh lương
Tào Tháo tán:
Ngô hà úy bĩ tai, diệc bất hữu dĩ dã
Bạch:
Ngô liệu trương binh viết chiến tranh
Cấp nan thủ thắng, thoái vi danh
Sử tha văn ngã hồi kinh địa
Bĩ tất khinh kiêu, ngã tất chinh
Tán:
Ấy là binh pháp nói rằng: Dục tiến nhi thị chi thoái. Dục cường nhi thị chi nhược, Tiên sinh khởi bất thức da?
Cổ Hủ:
Thần cơ diệu toán vô gia, ngu đẳng thành nan trắc liệu.
Tào Tháo:
Truyền Trương Cáp, Hầu Uyên tướng hiệu, tua khá phân lưỡng đạo binh lương. Mt đạo đem khinh kỵ ba ngàn, từ từ tiến Bình Quan hậu l. Còn trung đạo khá vâng lịnh mỗ, bạt trại doanh tức nhựt khởi trình.
Dương Ngang:
Rất xinh thiệt rất xinh, gặp hi nên gặp hi. Nghe Tào Tháo tướng binh tự thoái, Quân tua mời Dương Nhậm toan lo.
Lại nói:
Liều phen nầy, sự nghiệp rất to, nếu ngồi vậy, công danh ắt trễ. (8) Gả Tào Tháo vô đoan thối b, tôi muốn đem tướng hiệu đuổi theo.
Dương Nhậm:
Làm sự ấy rất nhiêu, khuyên nhà ngươi nghĩ lại. Tào quyệt kế, quỉ thần kinh hải, huống chúng ta liệu đ đâu tày. Đừng làm việc cầu may, bèn mắc trong cơn rối.
Dương Ngang:
Mấy thuở gặp trong cơ hI, sao ngươi còn hãy trì nghi. Ngươi đà quyết không đi, mỗ cũng theo cho đặng.
Dương Nhậm, thán:
Hễ là lâm sự nhi cụ, hảo sự nhi thành.
Lại nói:
Khuyên ngươi chớ dễ khinh, ắt hậu lai nan hối.
Dương Ngang:
Hạ lịnh truyền các đI, hưng binh mã khải hành. Thủ trại quân chớ khá dễ khinh, đặng mỗ vọng Tào công tiến phát.
Ban:
Dương tiết nhung. Dương tiết nhung
Phất mao tinh. Phất mao tinh
Binh đáo xứ, thiên hôn địa ám
Tướng lai thời, hải đảo, sơn khuynh
Dương Ngang:
Mù mù, móc tỏa sơn xuyên, mịt mịt, khôn thông đường sá. Tam quân vâng truyền hạ, khá tạm đóng trại doanh.
Hầu Uyên:
Qua hậu sơn chưa mấy l trình, (9)Xăm móc tỏa, mịt mù trời đất. Binh phải xem, chẳng thật, tiếng người ngựa vang vầy. Hay phục binh đón mỗ mà vây, truyền chúng tướng bôn mang tiến phát.
Quân Dương Ngang:
Xa xa nghe tiếng hát, thế đại tướng hồi binh. Ta kíp mở cửa doanh, đặng cho binh người tới.
Hầu Uyên:
Trại sao không quân sĩ, Truyền phóng hỏa thiêu chi.
Quân thủ trại:
Chí nguy thị chí nguy, thậm cấp chân thậm cấp. Binh nào, xem chẳng thật, vào đốt phá trại doanh. Kíp đoạt l bôn hành, phi báo cùng Dương Nhậm
Dương Nhậm:
Thậm cấp, thậm cấp. Nguy tai, nguy tai. Truyền sĩ tốt sát lai, cứu Dương Ngang doanh trại.
Hầu Uyên:
Hữu Hầu Uyên sở tại, nhữ hưu đắc tung hoành.
Dương Nhậm:
Quyết cùng gả giao tranh, chi dung loài giặc cỏ.
Trương Cáp:
Hữu Trương Cáp tiền lai đấu hổ, Dương Nhậm ngươi hưu đắc tranh long. Nó đà bại tẩu vọng phong, (10) Ta kíp chiếm tha doanh trại.
Dương Ngang:
Truyền tam quân trở lại, chẳng gặp nó thời thôi.
Lại nói:
Doanh trại ta ai đã chiếm rồi, truyền quân sĩ nhứt tề công phá.
Tào Tháo:
Hạ lịnh truyền binh mã, sát tặc tử Dương Ngang.
Dương Ngang:
Đao binh điệp điệp tứ phương, tiến thoái mang mang vô l. Những tưởng công kia đầu sổ, nào hay họa nọ về ngang. Kíp đoạt l bôn mang, Phá trùng vây tị nạn.
Trương Cáp:
Nhữ hưu bôn thoán, hữu ngã đương lai.
Lại nói:
Tặc tử đã về chốn Nam cai, đồng nỗ lực cản truy bắc đi.
Dương Ngang, bại quân:
Mau tức tốc, mau tức tốc. Cấp mang mang, cấp mang mang. Giặc nó đà sát liễu Dương Ngang, âu trở lại trình cùng Trương Vệ.
Lại nói:
Giặc nên rất tệ, chẳng xót thương vì. Doanh trại đã chiếm đi, quan quân đều chết hết.
Trương Vệ:
Thấy nói tâm hàn dạ rét, nghe thôi phách lạc hồn bay. Ở lại đây, thế ắt chết đi, kíp trở lại kẻo mà phải chạy.
(11)Tào Tháo:
Bình quan ải, giặc đà sạch sẽ, truyền tam quân tận chiếm trại doanh.
Trương Vệ:
Nghĩ lại rất thêm kinh, tưởng thôi càng đại cụ. Vì hai tướng trước đà thất thủ, nên mt tôi sau giữ chẳng xuôi. Vậy nên phải trở lui, thưa Minh công đặng tỏ
Trương Lỗ:
Thấy nói tai dường pháo nổ, nghe rằng lòng tợ sấm vang. Thuở ủy sai hữu Nhậm, hữu Ngang, Dầu lợi hại đồng ưu, đồng lự. Sao để nó tang quân tán sự, mt mình ngươi thoái b phản hồi. Truyền đao phủ nả lai, tựu hiến trường trảm thủ.
Dương Nhậm:
Mt lời này xin tỏ, ba thước nọ đã cam. Thuở Dương Ngang truy cản Tào man, chúng tôi đã khuyên can thậm khổ. Bởi nhà ngươi cứng cổ, nên gả mới mất đầu. dám xin lượng cao sâu, suy xét lòng hẹp cạn.
Lại nói:
Nay xin lãnh ba muôn hổ hám, tựu chiến trường trảm thủ Tào man. Nhẫn dầu sai chạy lời đoan, ngu hạ cam đương quân lịnh.
Trương Lỗ:
Ngươi đà tái tam cố thỉnh, (12) ta cho sổ vạn giáp binh. Quân lịnh giao hãy đành rành, Trong sư luật bất năng tái ng.
Dương Nhậm:
Doanh tiền đốn thủ, tức nhựt hưng binh.
Lại nói:
Truyền tam quân đoạt l đăng trình, chỉ Nam quận truyền lai tiến phát.
Ban:
Phi thiết giáp, Phi thiết giáp.
Phấn kim qua, Phấn kim qua.
Quân đáo xứ đồ thành lược địa,
tướng lai thời tẩu thạch phi sa.
Dương Nhậm:
Đã tới nơi Nam quận sơn hà, truyền chúng tướng đồn doanh lập trại.
Tào Tháo:
Tặc tử đã băng tiêu phong giải, ngã binh đương thừa thắng tranh tiên. Binh năm ngàn nãi gả Hầu Uyên, tới Nam quận thám nghe hư thực.
Hầu Uyên:
Ngửa vâng quân pháp, tức nhựt hưng binh.
Lại nói:
Truyền quân sĩ đăng trình, kíp tiền lai đoạt l.
Ban:
Dương ngã vũ, Dương ngã vũ.
Phấn anh uy, Phấn anh uy.
Binh đáo xứ sơn xuyên thất sắc,
tướng lai thời, thảo mc giai tri.
Dương Nhậm:
Nhữ hưu đắc tương hoan, hữu ngã lai nghinh địch.
Hầu Uyên:
Chi những loài bi nghịch, dám cùng mỗ tương tranh
Dương Nhậm:
(13) Gả Xương Kỳ dược mã xuất chinh, kẻo Tào tặc khoe tài thiện chiến.
Lại nói:
Chi loài hèn ong kiến, dám địch với sài lang. Quyết cùng gả giao thương, thệ bất lưu phiến giáp.
Hầu Uyên:
Dương Nhậm đà bị sát, truyền chúng tướng thu binh.
Tào Tháo:
Nghe Hầu Uyên một trận giao chinh, đã giết đặng Đông Xuyên Dương Nhậm. Bởi ngày trước ngô binh bất tiến, vậy nên sau nó phải phục tru. Truyền chỉnh ngã qua mâu, vọng Xuyên Trung tiến phát.
Ban:
Huy hoàng nhung, Huy hoàng nhung
Đổng bạch mao. Đổng bạch mao
Binh đáo xứ, kiên thành diệc phá
Tướng lai thời, tặc tử thi phao
Quân:
Chúng tôi trận thượng bôn đào, dám gởi Minh công đặng biết. Dương Nhậm đà tử biệt, Tào Tháo lại truy binh. Nam quận đã hạ doanh, xin Minh công liệu tảo.
Trương Lỗ:
Thấy nói hồn phi thiên biểu, nghe rằng phách lạc trướng tiền. Có đâu nhứt cảnh sơn xuyên, Tân thuc thùy gia thiên hạ. các quan tua vi vã, lo cùng mỗ tị phong.
14. Diêm Phố:
Tôi Diêm Phố thổ tận hung trung, dâng người địch Tào man thủ hạ.
Diêm Phố, bạch viết:
Nam An Bàng Đức, Mã Siêu thần
Qui mệnh Minh công thị thử nhân
Đương nhật y danh, tài ngọa bịnh
Kim nghi khiển bĩ tảo phong trần
Trương Lỗ:
Chẳng có ngươi nghĩ khúc Tân cần, thời mỗ đã tiêu người danh tướng. B thần mau vâng lịnh, đòi Bàng Đức tốc lai.
Lại nói:
Đương khi tứ khởi trần ai, khuyên chớ trường từ hậu thưởng. Phiền ngươi lãnh mt muôn binh tướng, ra địch cùng tặc tử Tào man. Miễn tua gắng trải gan vàng, chớ nghĩ xông nơi mũi bạc.
Bàng Đức:
Tức trên đà giản bạt, phận dưới phải khu trì. Khấu đầu tạ lang duy, tức nhựt hưng binh mã.
Lại nói:
Chư quân vâng truyền hạ, tựu địch cùng Tào binh.
Lại nói:
Tào doanh môn thùy tướng xuất chinh? Hữu Bàng Đức kim lai nghinh chiến,
Tào Tháo:
Bàng Đức thực uy danh đc huyễn, (15) Thuở Vị Kiều dõng quán tam quân. Chư tướng tua nghe mỗ lời phân, gả vốn thực Tây Lương dõng tướng. Trước đã chịu Mã Siêu thu dưỡng, sau lại theo Trương Lỗ quân trung. Lỗ đãi chàng đâu có xứng long, Ta đặng gả thiệt ưng tấc dạ. Ra trận thượng mựa hề công phá, chờ chàng suy tùy thế sinh cầm.
Chư tướng:
Lời chúa thượng ngửa vâng, chúng tôi xin ra trận.
Trương Cáp:
Trương Cáp tựu trận tiền đại phấn, Bàng Đức lai dữ ngã tranh phong.
Hầu Uyên:
Trương Cáp dĩ đào vong, Hầu Uyên lai tiếp chiến.
Từ Hoảng:
Hầu Uyên đà đn viễn, Hữu Từ Hoảng lai nghinh.
Hứa Chữ:
Trước ba ngươi những tướng vô danh, ăn mt mỗ tài ngươi mới thực.
Bàng Đức:
Nghe Hứa Chử thiên quân hữu lực, khá cùng ta bách hiệp mới kinh
Lại nói:
Xem bốn người danh cũng chẳng khinh
Thua một mỗ, nghĩ đà rất trọng.
Hạ lịnh truyền quân chúng
Hồi doanh trại nghỉ an
Chúng tướng:
(16) Xem Bàng công vũ dũng khôn đương
Hèn chi gả tranh phong cự địch
Tào Tháo:
Thấy nói nực cười khích khích, nghe rằng quẹt lật bừng bừng. Ta cùng nhau lo tính thập phần, dụng hà kế Bàng công qui phục.
Cổ Hủ:
Tài tôi thời bất túc, có một kẻ hữu dư. Trương Lỗ xem bằng đấng quân sư, thực tên gả Dương Tùng mưu sĩ. Tham của cải nào kinh liêm sỉ, cho bạc vàng khiến gả dèm chê. Bàng Đức dầu bị Lỗ sinh nghi, ta khi ấy tùy cơ liệu sự.
Tào Tháo:
Đất Nam quận vốn nơi tặc tử
Có mưu hai vào dụ Dương Tùng
Cổ Hủ:
Ngày mai thời phấn lữ giao phong
Ta trá bại sử tha nhập trại
Nhân đêm tối đem binh lấy lại
Bàng Đức thua, gả ắt vào thành
Chọn một người biện thiệt phân minh
Giả quân nó lõn theo trong trận
Khá dặn nó thập phần cẩn thận
Đặng vào thành mưu ấy ắt xong
Tào Tháo:
Tiên sinh đà thổ tận hung trung
Bản chức phải chọn người tinh tế
Lại nói:
Gẫm xem gả hình dung phải thế
Có gian nan thời mới thành thân
(17) Của mỗ ban, ngươi khá lãnh vâng
Cùng kim giáp yển tâm một vật
Như giáp nọ, ngươi mặc vào ngoài cật
Thời theo sắc phục Hán quân
Chờ trận thượng phân vân
Theo dụy thành trung y kế
Lại nói:
Trương Cáp với Hầu Uyên tử tế
Đem kỳ binh mai phục cho xa
Từ Hoảng tua phấn lữ huy qua
Cùng Bàng Đức giao phong trá bại
Hễ mấy ải quan, doanh trại
Khá tua cho nó chớ tranh
Lời dặn đã rành rành
Khá y như thử kế
Từ Hoảng:
Hạ lịnh truyền quân sĩ
Khá bày trận giao phong
Lại nói:
Nào lão tặc Bàng công
Dám dữ ngô tử chiến
Bàng Đức:
Chi những loài ong kiến
Dám địch với hổ lang
Lại nói:
Từ Hoảng đà tẩu tán viễn phương
Truyền chúng tướng nhập tha doanh trại
Lại nói:
Lương hướng thảy đều đầy dẫy
Xem qua lòng rất hân hoan
Khá về thân chúa thượng đặng mừng
Truyền thiết yến lao xao tướng sĩ
Lại nói:
Bởi đâu điều quái dị
Yên hỏa khởi trùng trùng
Lại nói:
Từ Hoảng cùng Hứa Chữ đương trung
Trương Cáp với Hầu Uyên tả hữu
(18) Công thủ nhứt giai vô lộ
Truyền quân trực nhập thành môn
Quân tế tác:
Tào minh công chỉn thực rất khôn
Bàng lão tướng gẩm âu thiệt dại
Nay đã thoát vòng lợi hại
Âu ta yết kiến Dương Tùng
Dương Tùng:
Quyền vị tuy gẩm hãy thích trung
Nhiêu mỗ có nhân gian đệ nhất
Mưu sĩ là đương chức
Ngã hiệu viết Dương Tùng
Quân nhân:
Có một tên gởi việc cùng ông,
Đồ lịch sự xem bằng như cháu
Quân tế tác:
Tôi vốn thực Tào công tướng hiệu
Nghe tôn quan thạnh đức nên gần
Giáp yểm tâm một cái xin dâng
Thêm lại có mật thư kính gởi
Dương Tùng:
Xem giáp nọ lòng càng phơi phới
Thấy thơ kia lời rất xanh xanh
Ngươi trở về tua khá trần tình
Rằng mỗ đã y như thử kế
Lại nói:
Có toan mưu hại kẻ
Mới đặng sướng thân min
Âu nhân thuở đương đêm
Vào kiếm lời phản gián
Trương Lỗ:
Bàng Đức vốn một người mạnh dạn
Sao trận nầy thua tướng Tào man?
Khiến lòng mỗ nghi nan
Thực khôn tường sở dĩ
(19) Dương Tùng:
Bàng Đức thiệt toan đường lợi kỷ
Không có lòng ái quốc trung quân
Chịu Tào man hối lộ nhiều lần
Nên gả mới bán đi một trận
Trương Lỗ:
Thính thuyết tam tiêu hỏa phát
Văn ngôn ngũ nội ba đào
Quái Bàng Đức lão già
Cầm mỗ bằng con trẻ
Quân nhân vâng lịnh dạy
Đòi gả tới ứng hầu
Lại nói:
Sao trận nầy ngươi lại chịu thua
Có phải chịu Tào man hối lộ
Ngươi đã không vì mỗ
Mỗ há dễ dung ngươi
Diêm Phố:
Ngu thần mạo tội dâng lời
Chúa thượng dám xin giảm n
Thắng bại binh gia thường số
Có đâu mãi quốc cầu vinh
Xin thẩm xét ngu tình
Quảng hải hà chi lượng
Trương Lỗ:
Lời Diêm Phố gẩm dầu chẳng tưởng
Tội Bàng gia mỗ đã khôn tha
Vậy ngày mai huy qua
Còn thua thời trảm thủ
Bàng Đức:
Tâm nan tỏ. Tâm nan tỏ
Họa vô đoan. Họa vô đoan
Tiến thoái đà lưỡng nan
Chỉ hành vô nhất định
Lại nói:
Thành bại tối quan thiên mệnh
Trượng phu vô khả nại hà
Huống là ngay thẳng lòng ta
Lỗi kẻ lánh nàn cho mỗ
(20) Hạ lịnh truyền bản bộ
Khá bố liệt can qua
Chỉ trận thượng bôn ba
Dữ Tào binh địch chiến
Tào Tháo:
Hạ lịnh truyền chư tướng
Tướng binh tựu hảm thành
Bàng Đức:
Chúng ngươi đã thừa thế tiên chinh
Chớ trách mỗ đành lòng tử chiến
Tào Tháo:
Hứa Chữ ngươi vâng mệnh
Xuất trận địch Bàng công
Lại nói:
Bàng lịnh danh nhờ vật tùy tùng
Hà bất tảo lai hàng với mỗ
Bàng Đức:
Dầu bắt đặng ngàn viên tướng hổ
Sao cho bằng mt gả Tào man
Quyết trực thượng phi sơn
Chỉ đại binh công phá
Quân viết:
May quá. May quá
Chớ đâm, chớ đâm
Kíp lấy quân kéo gả khỏi hầm
Đem tới np ắt là đặng thưởng
Tào Tháo:
Quân sĩ khá lui sơn hạ
Để ta mở trói cho chàng
Bấy chừ ngươi chịu qui hàng
Hay cũng còn lòng chẳng phục
Bàng Đức:
Trương Lỗ vốn mt người phiên phúc
Đã thọ ư tình, nguyện bái hàng
Tào Tháo:
Vậy mới rằng bất nhập nguy bang
Vậy mới gọi hiền thần trạch chủ
(21) Phò lên ngựa ta đều thượng lộ
Hồi quân doanh kẻo đã phiền lao
Quân trên thành:
Quả Bàng công nay đã đầu Tào
Đều cởi ngựa phản hồi bản trại
Âu nhập thân chủ soái
Đặng người kíp sớm toan
Lại nói:
Bàng Đức đã qui hàng
Dám gởi qua người tỏ
Trương Lỗ:
Lời Dương Tùng bữa nọ
Nay nghiệm lại rất nhằm
Một tướng dễ bao lăm
Ngàn người nhiều mới sợ
Tào Tháo:
Lịnh truyền hạ chư doanh tướng sĩ
Vào gần thành kiên lập vân thê
Với cung thỏ, phi pháo chỉnh tề
Y nhứt lịnh đồng tâm công phá
Trương Lỗ:
Cấp dã. Cấp dã
Nguy tai. Nguy tai
Thám công thành bát hướng sát lai
Ngã nhứt thủ, nhân vô cường viện
Muốn cự, vô nhân nghinh chiến
Muốn qui hàng, sợ nỗi nan dung
Dường bối rối trong lòng
Hiền đệ tua phân thử
Trương Vệ:
Thế đã hữu thiên sử tử,
Toan lai vô địa đào sinh
Phủ kho kia thiêu nát tan tành
Qua Nam ngạn thủ miền Ba địa
Dương Tùng:
Thử phi diệu kế,
Vị đắc lương mưu
Nay chi bằng mở cửa hàng đầu
(22) Đặng khỏi họa rơi theo gót
Trương Lỗ:
Lời hai ngươi phân thuyết
Ấy một mỗ còn nghi
Trương Vệ:
Thương kho kia hãy để làm chi
Khá thiêu hết bôn hành tị nạn.
Trương Lỗ:
Ta há lòng muốn chi bi phản
Trước cũng toan qui mệnh quốc gia
Ngại vì ải liễu rất xa,
Nên nỗi lòng quỳ khôn tỏ.
Nay dầu nhẫn đào sinh hữu lộ,
Thương kho chăng, vốn của nước nhà.
Của này chẳng đặng về ta,
Kíp phong tỏa đợi người có đức.
Lại nói:
Nghĩ phận bạc, lòng càng thêm cực
Canh đêm đen thoát lỡ làng hai.
Dẫn toàn gia lão thiếu an bày
Triển thần lực nam môn sát xuất
Tào Tháo:
Nay Trương Lỗ thế đà lao bách
Truyền tam quân vật khá cản truy
Kíp chỉnh sức tinh kỳ
Đặng vào thành Nam quận
Lại nói:
Thấy thương khố cẩn phong tề chỉnh
Suy sự tình lòng mỗ thêm thương
Sứ thần lang, Ba địa bôn mang
Khiến Trương Lỗ qui hàng hiệu thuận
Sứ thần:
Ngưỡng vâng lời giáo huấn
Tức nhựt lãnh đăng trình
Cúi đầu bái tạ tướng doanh
Bắt mặt trông chừng thượng lộ
(23)Nam vãn :
Dễ bao nài móc vũ phi phong
Chi sờn mai dịch trùng trùng
Miễn tua bờ cỏi non sông một nhà
Đường hòe dặm liễu lân la
Ba Trung phút đã xa xa gần vời
Trương Lỗ:
Thành bại tuy thiên mệnh hữu dư
Tử sinh cũng nhân mưu bất túc
Nay Tháo khiến min về hàng phục
Như ý gả sở định dạng nào
Trương Vệ:
Nếu anh đã hàng Tào
?t lầm chưng tay Tháo
Hãy gắng lòng công thảo
Nó ở dể bao lâu
Dương Tùng:
Nghe Tào công khiến Lỗ về đầu
Hiềm Trương Vệ hãy còn cứng cổ
Lợi hại nó, toan thây nhà nó,
Công danh ta, phải tính lấy ta
Bệ hạ tua lãnh bức thư nha,ụ
Tới trình với Tào công cơ sự.
Rằng khá kíp hưng sư phấn lữ
Nội ứng đà có mỗ niêm đương
Quan cơ thời ngươi khá rõ ràng
Sự tế thời mặc ta ban tứ
B thần:
Ngửa vâng lời dạy
Tức nhựt đăng trình
Tào Tháo:
Nhập thành rồi đã muốn nghỉ binh
Dương Tùng lại thư xin nội ứng
Lại nói:
Thế phá trúc ly thời truy cản
(24) Thêm Dương Tùng mỗ khá hồ nghi
Truyền triển ngã tinh kỳ
Vọng Ba Xuyên đoạt lộ
Ban viết:
Dương ngã vũ. Dương ngã vũ
Phấn hùng phong. Phấn hùng phong
Binh vạn đi tảo trừ sửu lỗ,
Tướng thiên viên trực chỉ Ba trung
Trương Lỗ:
Nghe Tào man thừa thắng tranh phong
Trương Vệ khá ra tài đấu võ
Hứa Chử:
Trương Vệ ngươi tua biết mỗ
Hổ hầu chỉn thực danh min
Khá hết sức tranh tiên
Thệ vô lưu phiến giáp
Lại nói:
Mới huy thương vài hiệp
Trương Vệ đã thân vong
Lịnh truyền hạ quân trung
Thừa thắng truy Trương Lỗ
Quân:
Chúng tôi xem đà tỏ
Trương Vệ đã lâm nguy
Vậy nên phải báo tri
Xin người mau toan liệu
Trương Lỗ:
Thấy nói hồn phi thiên biểu
Nghe rằng phách tán vân đầu
Hiền đệ đà mệnh gởi phù du
Thân huynh biết lấy ai thối hối
Lại nói:
Xã tắc đã thập phần lang dữ
Huynh đệ thêm nhứt đán lâm nguy
Bách niên sự nghiệp đẳng trần phi
Nhứt cảnh sơn xuyên thành mng huyễn
(25) Lại nói:
Cũng muốn bối thành nhứt trận
Ngại vì độc mã đơn đao
Chi bằng tạm ỷ thành hào
Thủ cố dĩ quan kỳ thế
Dương Tùng:
Thử phi diệu kế. Thử phi diệu kế.
Thần nguyện hiến trung. Thần nguyện hiến trung
Xin chúa công nhứt quyết thư hùng
Thủ thành đã có tôi triển lực
Trương Lỗ, tán:
Quốc quân tử xả tắc
Thiên địa thường kinh
Dữ hạ mã thụ hàng
Mạc nhược bối thành nhứt chiến
Diêm Phố:
Thử mưu phi thiện. Thử mưu phi thiện
Dám nguyện vật chinh. Dám nguyện vật chinh
Tiền kháng cự vô binh
Hậu chi trì thiếu tướng
Trương Lỗ:
Diêm công hưu giảo lượng
Thành bại dã do thiên
Truyền dược mã huy tiên,
Xuất thành nghinh đại địch
Lại nói:
Tiền binh chưa giáp chiến
Hậu đi đã bôn mang.
Truyền thối bộ binh lang
Vọng thành môn trực nhập
Tào Tháo:
Trương Lỗ đà kinh khiếp
Truyền chúng tướng cản lai
Trương Lỗ:
Thủ thành quân kíp đại khai
Đặng cho mỗ, tướng binh, trực nhập
Dương Tùng:
Khẩn cấp, lỗi ai khẩn cấp
Vật khai, truyền hạ vật khai
Trương Lỗ:
Nguy tai, thị nguy tai
26. Cấp hỉ, chân cấp hỉ
Binh cản hậu, vô điền thoái tị
Thành bất khai, hữu lộ táng thi
Trương Lỗ vật kinh nghi.
Tảo hàng tua khoan thứ.
Trương Lỗ:
Kim dĩ lâm thập tử
Thế nan đắc toàn sinh
Cấp hạ mã lai nghinh
Tựu quân tiền bái phục
Tào Tháo:
Khán quá, hoan đằng mãn phúc
Thính lai, hỉ khí dương mi
Rất thương ngươi mt thuở lâm nguy
Phong phủ kho đãi lai hữu đức.
Lại nói:
Nay ngươi đã có lòng củng Bắc
Ta nỡ nào tiếc chức trấn Nam
Quyền tướng quân gả khá vâng ban
Còn Diêm Phố, liệt hầu dĩ hạ
Trương Lỗ dữ chúng, đồng viết:
Đa tạ. Đa tạ.
Ngưỡng mong. Ngưỡng mong.
Cúi đầu đốn bái khoan dung
Quân lại tái sinh chi đức
Tào Tháo:
Kim Hán địa lang yên vĩnh tức
Khá chọn người phân trị quận châu
Còn tam quân lao khổ bấy lâu
Đều vâng lãnh nhứt thời thưởng tứ
Dương Tùng thiệt mt thằng gian dữ
Nỡ lòng nào mãi chủ cầu vinh
Võ sĩ tua phụng mạng nhi hành,
(27) Đem gả tới chợ Tào kiêu thủ.
Dương Tùng:
Nên nỡ phụ. Nên nỡ phụ
Rất có công. Rất có công
Giáp yểm tâm nạp lại cho Minh công
Ti kiêu thủ, xin tha cho ngu hạ
Tư Mã Ý:
Chức chủ bạ dám đâu phụ tá
Thần biểu xưng Tư Mã Ý danh,
Thấy đương kim hữu thế khả tranh
Nên ngu hạ dám lời bc bạch
Bạch:
Lưu Huyền dĩ trá liêu Lưu Chương
Thục chúng nhân nhân vị kiến phong.
Chúa thượng vu kim tài đắc Hán,
Ích châu chấn đng khả trừ nhương
Tán:
Kim chúa thượng dĩ thừa thắng chi binh chinh chi, thế tất phong giải
Vậy thánh nhân có nói rằng:
Tuy hữu cổn cơ
Bất như thị thời
Tuy hữu trí huệ,
Bất như thừa thắng
Thời hồ. Thời hồ
Bất khả thất, dám thỉnh vật nghi
Tào Tháo, tán:
Ta cũng biết phá trúc chi thế,
Bất khả thất dã.
Nhưng mà, nhân nhược bất tri tự định,
Ký đắc lũng phục vọng Thục da.
Lại nói:
Lời ngươi phân thử, hãy lo ba,
Lòng mỗ vốn còn chưa quyết mt..
Lưu Hoa:
Tôi Lưu Hoa, phận hèn ngu nt
28. Mã Ý phân rất hợp cơ nghi
Việc dùng binh dù nhẫn vi trì
Thời Ba Thục biết ngày nào đặng?
Bạch viết:
Khổng Minhtrị quốc tối am tường.
Tể tướng cao đăng bách sự xương.
Huống hữu Quan, Trương ưu dõng mãnh
Thục dân ký định, phá vô phương.
Tào Tháo:
Lời hai ngươi phân đã rõ ràng
Ấy một mỗ hãy còn nghi ngại.
Bạch:
Sĩ tốt viễn chinh lao khổ thậm,
Thả nghi tồn tuất, bất nghi thương.
Tùng lai tham đắc, tâm vô yếm
Uổng phí tinh thấn bán duệ trường.
Lại nói:
Ta cũng toan khai thác biên cường
Ngạicửu nhựt bì lao tướng sĩ
Tua để tha thời tái cử,
Hạ truyền thành ni nghỉ an.
Bá tánh ở Tây Xuyên:
Kinh hoàng rất kinh hoàng
Ưu lự thêm ưu lự.
Đông Xuyên đã bị Tào viễn cử
Tây Xuyên ta ắt thừa hư.
Đã sợ ông Lưu Bị hưng sư,
Lại cực kẻ Tào man phá của.
Gẩm trốn đà không chỗ
Dầu đi cũng thiếu nơi.
Chẳng có nhà đức chín trời,
Vậy mới khỏi chun mười đất.
Lưu Bị:
29. Nối dòng sang vương thất,
Mỗ hiệu viết Lưu Huyền
Rưới mưa nhân, đã đặng Tây Xuyên
Ngăn gió đức, căm thay Đông Lỗ.
Nghe Tào Tháo đã thu thỗ vũ
Lại kinh hoàng đến chốn Thục Trung.
Dường nghi ngại trong lòng
Xin quân sư luận thử.
Khổng Minh:
Lượng hữu nhứt ta tiểu kế,
Tào man vô cớ thối binh.
Bạch:
Tào Tháo phân binh trú Hợp Phì,
Úy quyền thừa thế tự công chi.
Tán:
Như kim, ngã phân Giang Hạ, Trường Sa, Quế Dương tam quận
Hoàn Ngô, tái khiển thiệt biện sĩ, trần thuyết lợi hại
Bạch:
Sử Ngô khởi chúng công Phì địa
Tháo tất vô đoan yển cổ, kỳ.
Tán:
Như thử chi thế, Tháo an cảm chính tự thị Tây Xuyên da.
Lưu Bị:
Mưu quân sư đã hợp ý ta
Người phụng sứ còn nghi dạ mỗ
Y Tạ:
Thần Y Tạ tuy rằng ngu rở
Sứ Đông Ngô phụng mạng khải hành.
Lưu Bị:
Sứ hồ kim đắc y danh
Vương mệnh dĩ ưng bất nhục
Ngươi khá vâng lời thảo chúc
Thư nầy trình vái Vân Trường
30. Rồi thời thẳng đến Giang Nam
Cẩn thượng Ngô hầu khai khán.
Y Tạ:
Ngửa vâng tôn mệnh
Tức nhựt phụng hành
Lại nói:
Truyền gia thần nang thác sắm sanh
Đặng cho mỗ Đông Ngô trực vãng
Vãn:
Đoạt bao nài l đảng bình nguyên
Vó lừa chỉ dặm sơn xuyên
Đường hòe dặm liễu tới lui
Hay đâu phút đã gần vời Kinh, Tương.
Lại nói:
Cơ sự đã trình với Vân Trường
Âu thẳng tới Ngô hầu yết kiến
Tôn Quyền:
Chí dốc Càn long lợi kiến
Màng bao hổ cách biến văn.
Cử Giang Nam thổ vũ kình thôn
Ngã biểu tự Tôn Quyền chính thị
Lại nói:
Nghe Tào Tháo viễn trương cung thỉ.
Đánh Đông Xuyên thu đặng giang sơn
Thú Tây Xuyên, Lưu Bị chửa an
Chi khỏi gả viễn tương thư tín
Quân báo:
Dám tâu qua dưới viện
Có Y Tạ viễn lai
Rằng Lưu Bị cẩn sai
Việc chi còn chửa biết
Y Tạ:
Thần sơn xuyên viễn b
Phụng sứ mệnh nhi lai
Kim hạnh kiến lâu đài
Vọng đại vương thiên tuế. Vọng đại vương thiên tuế
31. Tôn Quyền:
Nhữ thụ lai Lưu Bị
Đáo thử thị hà vi?
Y Tạ:
Chúa thượng tôi mt ý kính vì
Nên sai tới đại vương phân thuyết
Bạch:
Sạ thừa Gia Cát, Tử Du lai
Thủ thử Trường Sa đẳng quận tài
Chỉ vị quân sư thời bất tại
Trí linh giao cát vị vi hài
Lại nói:
Nay có thư trình thượng an bài
Dám xin đức đại vương khai khán
Tôn Quyền:
Nam quận với Linh Lăng đẳng ngạn.
Hà Lưu Huyền kim nhựt bất giao
Y Tạ, bạch:
Đẳng quận, công ngô bản dục giao
Chỉ nhân Tào Tháo khởi binh đao
Tán:
Vậy cho nên sử Quan tướng quân
Vô dung thân chi địa
Kim Hợp Phì không hư
Vọng đại vương khởi binh chinh chi
Sử Tào Tháo triệt binh nam hồi.
Bạch:
Ngô quân dục thủ Đông Xuyên địa
Toàn thổ Kinh Tương lưỡng thủ giao
Tôn Quyền:
Ngươi còn tạm nghỉ phiền lao
Dung mỗ tha thời thương nghị
Lại nói:
Thử thị Lưu Huyền chi kế,
Các quan luận thử dạng nào
Trương Chiêu:
32. Thần Trương Chiêu đâu dám trí cao
Xem thử kế hãy còn rất thấp
Lưu Bị sợ Tây Xuyên hữu thất
Vi Tào man thừa thắng trường khu
Vậy nên giao ba quận Kinh châu
Khá ba gả dể lòng vàng ngọc
Tuy mỗ ý xem dường dục tốc
Song nhân Tào viễn cử khiên trì
Ta thừa hư tiên thủ Hợp Phì
Trong cơ hi cũng là thượng kế
Tôn Quyền:
Trương Chiêu ngôn thậm thị
Hợp ngã ý hoan nhiên
Y Tạ ngươi, hồi khứ Tây Xuyên
Rằng ta cũng y như thư tín
Y Tạ, thán:
Tín giả nhân quân đại bảo
Thử ngôn ký xuất, hạnh vật thực chi.
Lại nói:
Cúi đầu bái tạ Đan trì
Bắc mặt phản hồi Xuyên l
Tôn Quyền:
Truyền đại hưng uy vũ, đặng công thủ Hợp Phì. Lỗ Túc ngươi vâng lịnh mã trì, Công Giang Hạ, Trường Sa đẳng quận. Chốn Lục khẩu nhiều nơi hiểm tuấn, ngươi khá tua tựu thử đồn binh. Còn Lã Mông cùng gả Cam Ninh, với Lăng Thống nhứt thời triệu tựu.
Lã Mông, Cam Ninh:
Thần Cam, Lã nhứt thời tiên đáo, (33) đều thân lai yết kiến triều môn. Đồng bái tạ chí tôn, chúc đại vương thiên tuế, thiên tuế.
Lã Mông:
Tôi xin dâng tiểu kế, đặng đỡ việc nhu lương. Thám sai thái thú Chu Quang, đồn binh tại Oản thành địa diện. Canh điền địa vận lương du chuyển, gắng tích quyền tại đất Hợp Phì. Đánh Oản thành thực hợp cơ nghi, sau lại sẽ tái lâm Hợp địa.
Tôn Quyền:
Lã Mông trần diệu kế, chính hợp ngã tâm trung. Cam Ninh cùng Lã thị tiên phong, Tưởng Khâm với Phan Chương hợp hậu, ta lại với chúng ngươi Trần Vũ.
Ban:
Dương ngã vũ. Dương ngã vũ
Phấn hữu chinh. Phấn hữu chinh.
Binh vạn đội trường từ Ngô địa
Tướng thiên viên trực để Oản thành
Chu Quang:
Vâng Tào công trấn thủ Oản thành, ngã Thái thú Chu Quang chính thị. Tôn Quyền đã đại hưng binh sĩ, Tào công còn viễn cử vị qui. Âu sai người cầu cứu Hợp Phì, mới toan thủ địa thành kiên cố.
Tôn Quyền:
Truyền dương oai, dược mã, tựu thành hạ khan tường
Chu Quang:
(34) Truyền cung thỉ tư trương, Chỉ Tôn Quyền xạ hạ.
Tôn Quyền:
Tên nọ bắn dường mưa, Đá thành kia thế cứng hơn vàng. Truyền tạm thoái binh lang, Mai sẽ toan đấu hổ
Lại nói:
Xem thành nọ thế đà kiên cố, phiền các quan lự đánh dạng nào.
Đổng Tập:
Tài dung thường đâu có trí cao, Đổng Tập xin. . . . dâng kế thấp. Mấy thổ sơn truyền phạt, chỉ thành nọ bắn vào.
Từ Thạnh:
Tháp Thổ sơn e hãy lao phiền, thần Từ Thạnh xin dâng mt kế. Vân thê nọ sắm sanh cho kỹ, xem thế thành tùy sự nhi công.
Lã Mông:
Lời nghị luận chẳng thông, thêm hao tổn ngày tháng. Vầy binh cứu Hợp Phì nhứt vãng, thời chúng ta công thủ khôn toan.
Bạch:
Ngã quân kiểu kiểu chính sơ lai
Nhuệ khí đằng đằng chấn cửu cai
Thừa thử anh uy tài phấn lực
Hà sầu cô điệp bất phân khai
Lại nói:
Bình minh thời, vạn đi giai lai, Ngọ thời bị, ắt thành công phá.
Tôn Quyền:
(35) Lã Mông chi ngôn thị dã, ngô đương thử kế hành chi. Truyền vạn đi hổ tì, bình minh thời đại tiến.
Lại nói:
Truyền tam quân tịnh phấn, chỉ thành thượng nhi công
Cam Ninh:
Thần Cam Ninh thỉ thạch nguyện xông, Xin truyền hết chư quân tịnh tiến
Chu Quang:
Nguy hỉ. Nguy hỉ. Cấp tai. Cấp tai. Cung nỏ thủ tề khai, Chỉ Cam Ninh phát xạ.
Tôn Quyền:
Chu Quang đã hồn phi dã mã, Truyền tam quân tịnh nhập Oản thành.
Oản thành bại quân:
Cấp đào sinh. Cấp đào sinh. Chân chí tử. Chân chí tử. Mau trình với Trương Liêu cớ sự, Đặng gả lui giữ lấy Hợp Phì.
Lăng Thống:
Thần Lăng Thống viễn qui, vọng đại vương thiên tuế, thiên thiên tuế.
Tôn Quyền:
Đạo lộ bì lao xiết kể, khá tua tạm dưỡng anh uy.
Lại nói:
Đặng Oản thành đương buổi thìn thờI, Vì chư tướng không ai tị nạn. Truyền thạnh khai diên yến, Đặng khao thưởng tam quân. Mạo hiểm nguy xiết kể mười phần, Lã Mông với Cam Ninh hai gả. (36) Vàng bạc để thưởng nêu công lạ, Đều lãnh ban chớ khá kiêng từ.
Lã Mông:
Công Cam Ninh gian khổ hữu dư, xin mời gả cao đăng thượng tọa.
Tán:
Như mạo thỉ thạch đăng cao thành, sát Chu Quang ư bách nhận chi trung. Thục cư kỳ hữu.
Lăng Thống:
Xem diên thượng, tửu hào dĩ cụ
Mỗ nguyện vũ kiếm trợ khâm
Cam Ninh:
Vũ kiếm tất lưỡng ban,
Nguyện tôi xin sử chiến
Lã Mông:
Hai gả tuy tài dũng địch
Song còn chưa khéo hơn ta
Tôn Quyền:
Kíp bôn ba. Ề
Hưu tương đấu. Ề
Lại nói:
Ta hằng nói: Oán vô niệm cựu
Thời cùng thiêu túc, hữu duy tân
Răn hai người kể đã mấy lần
Rày mt thuở sao còn làm vậy
Lăng Thống:
Phụ thù duy cng đái
Tử đạo cảm vong tâm
Xin nhờ lượng cao thâm
Ngỏ thứ tình ngu thiển
Tôn Quyền, tán:
Đã hay rằng:
37. Phụ cừu bất cng đái thiên
Tử đạo tua đương ái nhật
Nhưng mà tiên quốc gia chi cấp,
Liêm lan hữu chi.
Lại nói:
Nay nhẫn lâu, còn có tương khi
?t phụ mỗ nhiều phen úy dụ
Trương Liêu:
Miền Hợp Phì cố thủ
Mỗ hiệu viết Trương Liêu
Kể từ ngày Oản địa bị nghèo
Xui lòng mỗ nhiều phen tân khổ,
Quân báo:
Chúng tôi xem đã rõ
Có Tiết Để lai hàng
Tiết Để:
Tôi ngửa vâng chúa thượng an bày
Ngưỡng mc tráp giao cho đại tướng
Trương Liêu:
Trên đề có chúa công tự dạng
Giặc lai thời nãi phế dĩ quan
Quân báo:
Có Tôn Quyền đại cử binh lang
Đã gần tới Hợp Phì địa diện
Trương Liêu:
Thính thuyết hỏa tâm triển chuyển
Văn lai thủy thận tc sao
Đất Oản thành dĩ phá huyệt sào
Miền Hợp địa sử toan chiếm cứ
Lại nói:
Vâng chúa công giáo ngữ
Kíp khai tráp dĩ quan
Đc viết:
Nhược Tôn Quyền chí, Trương, Lý nhị tướng quân xuất chiến.
Nhạc tướng quân thủ thành
Lại nói:
Lời dạy đã rành rành
38. Các quan tua xem thử
Nhạc Tiến:
Tôi Nhạc Tiến hãy còn nghi ngại
Ý tướng quân định đoạt dường nào
Trương Liêu:
Chúa công còn ở viễn giao
Tôn Quyền liều phá ta tất hỉ
Nay chi dường đại hưng quân sĩ
Kíp giao công tỏa bĩ nhuệ phong
Như vậy thời tướng sĩ an lòng
Ta mới dám toan đường cố thủ
Nhạc Tiến:
Lời ấy e còn thác ng
Số là ngã nhược bĩ cường
Nếu giao chinh sĩ tốt kiến thương
Chi bằng thủ thành môn cho tuyệt
Trương Liêu:
Lời ấy gẩm trùng trình
Sao rằng quốc nhĩ vong gia
Các ngươi đà cẩn tị can qua
Mt mỗ nguyện quan lai phấn cử
Truyền mã yên chỉnh sức
Đặng mỗ xuất trận tiền
Lý Điển:
Hoan nhiên thị hoan nhiên
Khoái dã chân khoái dã
Tướng quân đã có lòng vàng đá
Điển dám đâu cưu dạ oán thù
Xưa có người vị quốc quyên khu
Điển xin chịu tướng quân sai sử
Trương Liêu:
Văn tường giá ngữ
Bất giác hoan nhiên
Ký man thành trợ ngã nhứt nhiên
39. Đương thính ngã chỉ huy hiệu lệnh
Bạch viết:
Minh triêu dẫn chúng trú tiêu diêu
Tùy thế tiềm hành, phục thử kiều
Đãi bĩ Ngô binh tổng quá khứ
Tiểu sư kiều thượng đoạn nan thiêu
Lại nói:
Còn ta cùng Nhạc Tiến minh triêu
Tựu trận thượng đồng tâm cản cự
Lý Điển:
Ngửa vâng tôn mệnh
Tức nhựt phụng hành
Tôn Quyền:
Truyền Lã Mông, Cam Bá tiên chinh
Trung quân có ta cùng Lăng Thống
Còn chư tướng từ từ phấn đng
Vọng Hợp Phì tức nhựt sát lai
Lã Mông:
Truyền sĩ tốt bày khai
Vọng tiền đồ tiến phát
Nhạc Tiến:
Chi những loài thốn thát
Dám đua sức giao long
Quyết cùng gả giao phong
Cam Ninh ngươi biết mặt
Cam Ninh:
Nhạc Tiến đà bại tẩu
Lã Mông khá cản truy
Tôn Quyền:
Tiền diện đã thắng bĩ hùng sư
Truyền chúng tướng nhứt tề tiến phát
Lại nói:
Đây đã tới Tiêu Diêu tân bắc
Hiệu pháo đâu vang khắp đông tây
Trương Liêu:
40. Truyền chúng tướng công vây
Bất dung tha tẩu họ
Tôn Quyền:
Mãn nhãn binh lai tiền hậu
Kinh man tứ diện trần ai
Đòi Lã Mông, Cam Bá thối lai
Tiện cứu ngã nhứt thời chi cấp
Lăng Thống:
Thần hồi cứu bất cập. Ề
Nguyện chúa công quá kiều. Ề
Đạo nhân thần nhiêu cũng phải liều
Xin chúa thượng bôn mang túng mã
Tôn Quyền:
Kiều bản kim triết phá
Ước đặng mt trượng dư
Có đâu trời nỡ hại ta
Đào nạn nay đà vô lộ
Đáp Lợi:
Xin chúa công thoái bộ.
Sẽ túng mã hướng tiền
Tôn Quyền:
Đa tạ hoàng thiên.
Miễn lâm tử địa.
Lại nói:
Thuyền Từ Thạnh tương nghinh tốc chí
Kíp cùng nhau phi trạo nhi hồi
Lăng Thống:
Chớ địch với Trương Liêu
Kíp nhiêu tầm chúa thượng
Lã Mông:
Nghe chúa Tiêu Diêu bị nạn
Ngươi ta đều hồi cứu cho mau
Nhạc Tiến:
Lã Mông cùng Cam Bá thoát đâu
41. Truyền b tốt nhứt tề truy cản
Lý Điển:
Lã Mông thực Đông Ngô dũng cảm
Khá cùng ta Lý Điển giao tranh
Vậy mới gọi hùng anh
Vậy mới rằng hào kiệt
Lăng Thống:
Thủ hạ ba trăm giết hết
Thân trung sổ tích kim thương
May đà tới kiều lương
Kiều duyên nào hủy phá
Lại nói:
Thiên dã, thiên dã
Mệnh da, mệnh da
Đoái bốn bề thấy những hồng la
Âu ta kíp diên hà tị nạn
Tôn Quyền:
Mỗ xa nhìn giang ngạn
Thực Lăng Thống lâm nguy
Giá tiểu chu Đổng Tập kíp đi
Rước lấy gả kẻo tao nguy bức
Lăng Thống:
Ngưỡng mong đại phước.
Đa tạ minh công
Bấy chừ qua khỏi dòng sông
Nhờ có ơn trên lượng biển
Lã Mông:
Nay đà thoát vòng nguy biến
Nghĩ thôi lòng hãy còn kinh
Gả Trương Liêu chỉn thực đại danh
Dầu con nghe bố hết linh
Thắng bại cơ mầu khôn đáp
Phản hồi yết kiến minh công
Tôn Quyền:
42. Nhu tua đón binh lương
Rồi thủy b nhứt tề tịnh tiến
Sứ thần khá vâng lời ta dặn
Truyền Giang Nam binh mã tốc lai
Hễ chiến cụ an bày
Sẽ chờ ngày tuyết hận
Trương Liêu:
Tôn Quyền ở Nhu Tu địa phận
Rất muốn toan thừa thắng giao công
Ngại Hợp Phì binh ít tướng không
Cơn đối địch khôn bề liêu thắng
Tiết Để gả nghe lời ta dặn
Về Hán Trung trình với tôn công
Rằng Hợp Phì, Ngô đã giao phong
Khá sai tướng đem binh cứu viện
Tiết Để:
Ngửa vâng nãi khiến
Tức nhựt đăng trình
Tào Tháo:
Hán Trung đà qua cuc chiến tranh
Hợp Phì lại thư lai cứu lý
Tiến thoái ta còn chưa biện
Đánh Tây Xuyên thế ước nên chăng?
Lưu Hoa:
Tôi Lưu Hoa dám phân
Đánh Tây Xuyên chửa tiện
Vả chốn ấy nay đà bình định
Thêm đề phòng chuẩn bị thiếu hai
Chi bằng về cứu viện Hợp Phì
Rồi lại hạ Giang Nam địa diện
Tào Tháo:
Ngươi đã hết lời phân biện
Ta tua nhứt ý tùy tùng
Hầu Uyên tua lui giữ Hán Trung
Trương Cáp khá diên phòng ải khẩu
Hầu Uyên, Trương Cáp:
Ngửa vâng lời trướng chấu
Xin chống vững thành lang
Gối đầu bái tạ, qui yên.
Đồng vọng minh công thiên tuế, thiên thiên tuế
Tào Tháo:
Hạ lịnh truyền quân sĩ
Đồng phản b Nhu Tu
Nay đà bình định Biên ngung
Tề xướng khải ca nhứt khúc
Xướng:
Xướng ca thanh. Xướng ca thanh
Thiên qua sở chỉ, thục năng tranh
Hán Trung ký định, qui yên mã
Viễn sướng hùng uy tứ hải kinh
Hựu xướng:
Chúc cẩn thượng, ứng ngũ phúc.
Nghiêu linh Vũ đán, nhứt tề đa.
No comments:
Post a Comment