NGÔ MINH HẰNG= TRUYỆN KÝ =MAI THẢO=

THƠ NGÔ MINH HẰNG

Xin nÓi ti‰p công trình
Ngô Minh H¢ng ( T¥ng tu°i trÈ ViŒt Nam trên toàn th‰ gi§i ) Cao lên n»a , vÜ®t lên tÀng vÛ trø
H«i nh»ng lòng vì ÇÃt nܧc quê hÜÖng.
H«i nh»ng cánh tay nÓi liŠn hoàn vÛ
H«i l§p sóng thÀn chuy‹n Ƕng Çåi dÜÖng.
Cao lên n»a vÜÖn lên và ÇÙng th£ng
Cùng næm châu ngåo nghÍ giÓng tiên rÒng.
H«i ánh n‰n v« òa Çêm thÀm l¥ng.
H«i Çàn con t° quÓc vÅn ch© trông.
ñây sông núi cûa ngàn Ç©i oanh liŒt,
ñây ng¿a thÀn Phù ñ°ng Çã yên cÜÖng.
TrÓng Diên HÒng Çã rung lòng hào kiŒt,
Báo hoàng ân, QuÓc Toän Çã kiên cÜ©ng.
Xin nÓi ti‰p nh»ng công trình hi‹n hách,
GÜÖng anh hùng bÃt khuÃt thuª cha ông.
H©n vong quÓc Çã tràn lên sÙc månh,
ñã Çau nhØ trong š núi tình sông.
Thì h«i gió hãy tung hoành cÖn bão
Xóa tan Çi bao dÃu tích oan h©n
Và h«i sóng hãy cuÓn phæng Ç©i tàn båo,
CÙu giÓng nòi và quang phøc giang sÖn.
Ngô Minh H¢ng

VÔ DANH * THỜI BINH LỬA

NHỮNG TRUYỆN NGẮN CẢM ĐỘNG

THỜI BINH LỬA
Tác Gỉa Việt Nam

1- Nồi cá bống kho tiêu

 

Ba mươi tuổi đầu, lận đận chiến chinh, chưa kịp lấy vợ thì trời sập. Đi tù. Mẹ thăm nuôi 6 tháng một lần. Quà chỉ có nồi cá bống kho tiêu và nước mắt thương con. Được 3 năm thấy mẹ già đi, tóc bạc phơ. Thương mẹ, hắn bảo mẹ đừng lên thăm nữa. Nhưng đến kỳ thăm lại đi ra đi vào, trông ngóng mẹ. Suốt hai năm không thấy mẹ lên thăm.
 Được tha, về nhà mới hay khi mẹ về gặp mưa bị cảm nặng trong lần thăm nuôi sau cùng và đã qua đời hai năm rồi. Giỗ mẹ, hắn đi chợ mua cá bống về kho tiêu. Giỗ xong bưng chén cơm và đĩa cá bống kho tiêu cúng mẹ xuống ăn, hình như có vị mặn của nước mắt.

2- Tình đầu

Mười tám tuổi, yêu tha thiết, tỏ tình. Nàng chu mỏ: học trò ,nhỏ xíu, bày đặt. Hai mươi hai, Thiếu úy Sư Đoàn 18, về phép đến thăm, nàng lạnh lùng. Sợ làm góa phụ lắm. Hai mươi sáu Đại úy Trưởng khối CTCT Trung Đoàn. Khó chết rồi, xin bỏ trầu cau. Nàng ậm ừ để suy nghĩ lại đã. Tháng 4/75 chạy giặc, lạc mất nhau.
 Ở tù ra, gặp lại. Nàng đã có chồng, hai con. Buồn và mặc cảm, thôi cứ ở vậy không lấy ai. Ba mươi năm sau, lận đận quê người ,gặp lại. Nàng chồng chết, các con trưởng thành ra ở riêng. Mừng rơn ,mời nàng đi ăn cơm tối nhà hàng. Tỏ tình. Nàng thẳng thừng: già rồi bận bịu nhau làm gì, ở một mình cho khỏe.

3- Hai chị em

Chị quen anh Hân, trung úy phi công. Anh đến nhà chơi, thấy em gái quấn quít Hân, chị nhường. Hai người tổ chức đám cưới, chị gom hết tiền để dành tặng đôi vợ chồng mới.
 Em có thai đứa con đầu lòng được 6 tháng thì Hân đi tù cải tạo. Chị thương em đang có con dại, thay em đi ra Bắc thăm nuôi Hân. Con được hai tuổi, em đi buôn hàng chuyến, lỡ có thai với người tài xế. Chị tiếp tục đi thăm, dối Hân em dẫn con đi vượt biên rồi. Thấy Hân mừng cho tương lai vợ con mình, chị xấu hỗ, tủi thân, âm thầm khóc lặng lẽ trên chuyến tàu lửa từ Hà Nội về lại Sài Gòn.
 Hân về, biết sự thật. Buồn, dẫn con gái đi vượt biên. Nghe tin hai cha con chết trên biển, chị lập bàn thờ. Lấy tấm hình Hân đứng bên cạnh chiếc máy bay phản lực F5 Hân tặng chị hồi mới quen rọi lớn ra, bỏ vào khung đặt lên bàn thờ, chị khóc gọi Hân ơi…

4- Trả hiếu

Thằng Út đói bụng, tìm Lan. Chị ơi nấu cho em gói mì. Từ sáng đến giờ hai chị em chưa ăn gì cả. Nhà hết mì gói ăn liền lại hết cả gạo.
 Lan dỗ dành , ba đi thồ về thế nào cũng mua bánh mì cho em. Trời tối dần vẫn không thấy ba về, Lan dẫn em ra đầu hẽm nơi anh Tư sửa xe gắn máy, ngồi đợi. Tư và Lan thương nhau đã hơn hai năm. Tư đang cố dành dụm ít tiền để sang năm làm đám cưới. Trời tối hơn, chú Bảy xe thồ chạy về báo tin ba bị xe đụng gãy chân rồi. Bệnh viện đòi 5 triệu mới chịu bó bột.
 Lan về nhà thay áo, chạy vội ra nhà dì Năm đầu phố. Dì ơi con bằng lòng. Đêm bán trinh cho ông Đài Loan, Lan khóc lặng lẽ. Anh Tư ơi, cho em xin lỗi…
 5- Khói thuốc

Năm thứ hai ở Đại học CTCT Đà Lạt, Duy quen Trinh, học năm thứ nhất ở Đại học Chính Trị Kinh Doanh. Hai đứa yêu nhau tha thiết, thề hẹn sống chết với nhau . Tốt nghiệp, Duy về Sư Đoàn 5 bộ binh, hành quân liên miên Bình Dương, Bình Long, Phước Long. Đêm hành quân giăng võng nằm trong rừng cao su Đồng Xoài, Duy mơ có dịp về phép Đà Lạt, cùng Trinh tay trong tay dạo khắp Thành Phố Sương Mù, rồi vào Cà phê Tùng gọi một gói thuốc Capstan, một tách cà phê sữa, một ly sữa đậu nành nóng, cho ấm.
 Trinh ra trường về nhà ba mẹ ở Sài Gòn. Duy xin phép thường niên được 7 ngày, ghé thăm. Trinh báo tin ba mẹ gả em cho anh giám đốc Trung Á ngân hàng. Cưới xong chắc em cũng vào làm ở đó luôn cho tiện. Mẹ bảo em hãy quên ông Trung úy đó đi.
 Hai tháng sau Duy bị thương về nằm Tổng Y Viện Cộng Hòa. Anh lính đơn vị cử đi theo chăm sóc chạy về báo tin hôm nay đám cưới cô Trinh, thấy nhà trai tới với nhiều xe hơi sang trọng lắm.
 Duy chống nạng ra ngồi trước hiên, châm điếu thuốc. Thẩm quyền! bộ ông đang khóc đó hay sao? Không phải đâu, chỉ là khói thuốc lá cay cay làm chảy ra nước mắt…
 6- Chồng xa
 Tin vào chủ trương của lãnh đạo ủy ban nhân dân huyện, cha Hạnh bỏ lúa đổi sang nuôi tôm xuất khẩu. Vay của ngân hàng nhà nước 3 tỷ bạc. Tôm chết trắng ruộng, lỗ nặng. Đến hạn trả nợ, không trả được bị ngân hàng hăm tịch thu nhà. Vịnh, em trai đang học lớp 10 muốn bỏ học đi làm thuê. Hạnh khuyên em cứ tiếp tục học lên đại học, mong sau nầy đổi đời. Nợ nần của gia đình để chị lo.
 Nuốt nước mắt vào lòng, Hạnh lên Sài Gòn tìm mối lấy chồng Đại Hàn. Được ba tháng chị gọi phôn về thăm Vịnh, dặn dò em cố gắng học và chăm sóc cho cha. Tiếng chị nghèn nghẹn như đang khóc. Thương chị,Vịnh nghẹn ngào hứa vâng theo lời chị dặn dò. Hai tuần sau, tòa lãnh sự Đại Hàn mời gia đình đến nhận bình đựng tro cốt của Hạnh. Họ giải thích tại chị nhảy lầu tự tử…
 Trên chuyến xe đò từ Sài Gòn về Long Xuyên, xe chạy qua những cánh đồng lúa bạt ngàn tận chân trời, Vịnh thút thít khóc gọi chị Hai ơi…

MAI THẢO * NGƯỜI CHA VÀ NGƯỜI CON

Người cha và người con

Từng đứa một – cả thảy năm đứa – từ buồng ngủ nối đuôi nhau lừ đừ tiến sang phòng khách. Tôi đang đọc báo. Tới giữa phòng, chúng tản ra. Thằng lớn đeo lủng lẳng ở vế đùi một khẩu súng lục gỗ, báng súng bọc giấy kim tuyến vàng óng ánh, ngực nó, ở phía tay trái, đính một ngôi sao năm cánh lớn, bằng giấy bạc. Thằng nhỏ nhất cũng vậy. Dáng đi, điệu bộ chúng, như những đồ trang bị trên người chúng, cũng giống nhau như đúc. Nhìn những khuôn mặt non choẹt ấy thoắt sắc lạnh lại, những đôi mắt gườm gườm, sáng quắc, tóe lửa – những đôi mắt khi đã đoán thấy sự hiện hữu của kẻ thù – nhìn những thân hình chuột nhắt ấy di động chậm chạp, thận trọng trên nền đá hoa, trong những bước chân khuỳnh khuỳnh, dệnh dạng, trong cái phong thái ngang tàng của những đấng anh hùng tí hon bắn nhanh và bắn giỏi nhất thế giới, những đấng anh hùng đó đang nín thở, chờ rình, nghe ngóng, rón rén, rồi bất thình lình quay vụt lại, bàn tay lăm lăm trên báng súng sẵn sàng nhả đạn, nửa mình tạ rạp xuống, đôi mắt trừng trừng xuyên thủng cái màn đầy đặc bóng tối của một xó góc tưởng tượng – khi kẻ thù đã xuất hiện, đã đối điện – tôi không thể nhịn cười được trước cái cảnh tượng ngộ nghĩnh, nhưng tôi không dám cười. Đi thật sâu thật xa vào cái thế giới thiên đường ảo tưởng thần thánh, những thượng đế nhỏ thó là những đứa cháu tôi đang sống rất thực, rất mê đắm cái trò chơi kỳ thú của chúng, căn phòng khách hiền lành đã biến thành một vùng đất địch núi non trùng điệp, một thứ thung lũng của tử thần, bàn ghế, đồ đạc đã hóa thân thành con ngựa, quầy rượu, mái nhà, tảng đá, chúng nó đang truy nã, đang thanh toán kẻ thù, tiếng cười giễu cợt lúc này là một tội ác, tôi biết thế, tôi không dám cười. Một tiếng thét lạnh giá: “Giơ tay lên”. Tôi giật mình trước một nòng súng đen ngòm chĩa thẳng vào mặt. Thằng nhỏ nhất đã tìm thấy kẻ thù, kẻ thù đó chính là tôi, tôi đành buông tờ báo giơ cả hai tay lên. Nhưng kẻ giết người phải đền tội. Pàm, pàm. Tôi ngã xuống, tôi chết rồi và bỏ mặc cái tử thi kẻ thù khốn kiếp nằm đó, những đứa cháu tôi lại đăm chiêu, lừ đừ, khuỳnh khuỳnh, dệnh dạng, thẳng lớn dẫn đầu, thằng nhỏ tập hậu, vượt biên giới trở lại phòng ngủ.

Trò chơi đó tái diễn đã hơn một tuần nay, ngày nào cũng dăm bảy bận và tôi bị bắn chết đã hàng trăm lần, kể từ cái buổi sáng chủ nhật tôi đưa chúng nó đi xem xinê cuốn phim Tráng sĩ với khẩu súng bá vàng của Henry Fonda. Chúng nó mê Henry Fonda và cái biệt thự nhỏ, yên tĩnh của anh tôi, dưới bếp, ngoài hành lang, trong buồng khách, buồng ngủ, ngoài vườn, trong buồng chứa đồ, đã xuất hiện đầy chật những Henry Fonda với khẩu súng bá vàng và ngôi sao bạc của người tráng sĩ mã thượng dũng cảm. Trò chơi đó tạo thành một thích thú vô song và toàn thể ở những đứa cháu con người anh ruột tôi, không trừ một đứa nào, trò chơi không hề một lần – tuy nó cũng đi xem phim – có mặt Khôi, Khôi không hề một lần nhập cuộc, Khôi không hề một lần tham dự.

Nó ngồi đó, thật sâu, trong lòng ghế, hai cánh tay bụ bẫm duỗi thẳng song song trên đùi gối, mái tóc húi ngắn lởm chởm trên vừng trán rộng, đôi mắt nhìn thẳng dửng dưng, cái miệng mím chặt, khuôn mặt trang nghiêm, lững lờ, bất động và im lặng như một pho tượng. Không một thái độ, một phản ứng. Nhặt tờ báo lên, tôi cúi xuống hỏi nó:

“Cháu không chơi với các em sao?”

Nó nhìn tôi, đoạn lại nhìn thẳng trước mặt, không lắc cũng không gật đầu. Phút đó, tôi có cảm tưởng câu hỏi của tôi như tiếng gõ cửa một căn nhà đóng kín, nó đã thu mình vào một thế thủ như con ốc cuộn tròn trong vỏ, bao bọc toàn khắp cái thân thể và cái tâm hồn thơ trẻ của nó bằng một tấm giáp sắt. Tôi rút túi lấy năm đồng chìa cho nó: “Cho cháu”. Nó thò tay cầm lấy nhưng vẫn ngồi yên. Tôi vỗ vai nó, thân mật: “Ra ngã tư tìm hàng bò viên, mau lên”. Lúc đó Khôi mới rời khỏi lòng ghế, khuôn mặt trang nghiêm lững lờ vẫn không biểu lộ một trạng thái mừng vui nào, nó từ từ đứng dậy và mở cửa đi ra.


*


Một buổi sáng, tôi nhớ cách đây đã sáu tháng, Đường, anh cả tôi, nhận được lá thư của một người cô ngoại từ Biên Hòa gửi về. Đọc thư xong, Đường ngẫm nghĩ một lát, rồi ngửng lên hỏi tôi:

“Chú bận gì không?”

Tôi ngạc nhiên trả lời:

“Không”.

Đường gõ gõ ngón tay xuống lá thư:

“Đây là thư cô Linh viết nói về anh Quảng. Và thằng Khôi, đứa con của Quảng. Tôi muốn nhờ chú đi đón nó về đây cho ăn học cùng với các cháu. Chú còn nhớ anh Quảng không?”

“Quảng con cô Cả?” Tôi hỏi.

“Đúng, Quảng con cô Cả”. Đường cau mặt nói tiếp: “Lạ thật, cô Linh nói nó là đứa con độc nhất của Quảng, Quảng đã đến nỗi nào mà phải nhờ cô Linh nói với chúng mình nuôi dưỡng hộ? Thôi được, hãy cứ đón nó về đây đã. Chú đi ngay hộ tôi bây giờ mới kịp trở về chiều nay. Đường đứng dậy trao lá thư cho tôi: “Quảng hiện ở Trảng Bom, địa chỉ của Quảng đây”.


*


Trên chuyến xe hàng cũ kỹ lăn ọc ạch trên con quốc lộ số Một, cuộc hành trình, nhìn sang những cánh rừng cao su bát ngát, hàng nghìn gốc cây kéo hút tầm mắt vào những đường dài thẳng tắp, với những khung ánh sáng hiện lên thật xa dưới vòm lá xanh đặc tối thẳm như những cửa hầm, tôi đã nghĩ đến Quảng, nhớ lại Quảng.

Quảng là con đầu lòng của một người cô – cô Cả Đoàn – chị ruột cha tôi. Trong số những cô, thím, dì, mợ, nội, ngoại, xa gần của chúng tôi, có thể nói cô Cả là người đàn bà xấu số, hẩm phận, bất hạnh và đáng thương nhất của cái thành phần mà mẹ tôi thường có thói quen gọi chung là những con gái của dòng họ Nguyễn. Mẹ tôi nói: “Con gái họ Nguyễn vất vả, nhưng không ai vất vả bằng cô Cả Đoàn”. Và điều đó thật đúng. Nói về cô Cả, mẹ tôi thở dài: “Cô Cả Đoàn thì vất vả cả đời”. Cô Cả vất vả thật và sự vất vả đó hiện hình ra bề ngoài, từ cái tiếng nói lúc nào cũng vội vàng, từ cái dáng đi lúc nào cũng hấp tấp, nửa thân trên đâm chúi về đằng trước, như chạy. Cái hình ảnh mà mẹ tôi thường dùng để diễn tả cái thân phận của những người đàn bà về làm dâu họ Nguyễn, cũng như những người đàn bà họ Nguyễn xuất giá – như trường hợp cô Cả – là cái hình ảnh rất tục ngữ đó của một hạt mưa sa. Hạt vào ruộng móc. Hạt ra vườn đào. Đó là hình ảnh một định mệnh tùy thuộc vào may rủi, vào hồng phúc, vào thiên số. Của một đời sống thiếu vắng hoàn toàn mọi điều kiện chủ động. Và cô Cả tôi đã là cái hạt mưa xấu số rơi vào ruộng móc đó là cái hoàn cảnh, cái đời sống tối tăm cùng khổ của người chồng cô, đời sống tối tăm cùng khổ của những người đàn ông sinh trưởng, lớn lên và chết đi trên những thước đất cằn cỗi của một xóm nghèo, mà mọi đổi thay tốt đẹp chỉ có thể thực hiện bằng bỏ đi, bằng xuất ngoại, bằng ly hương, bằng lập nghiệp ở những địa phương khác, dưới những vùng trời khác.

Được may mắn vào gia đình một người đàn ông họ Nguyễn đủ can đảm xuất ngoại và tạo dựng được một địa vị, một cơ nghiệp – là cha tôi – những kẻ xa làng là chúng tôi chỉ họa hoằn, thường là vào mỗi mùa xuân, mới trở về quê cũ một lần. Nhưng những lần hồi hương hiếm hoi cũng đủ để tôi không thể nào xóa bỏ được trong trí tưởng, ấn tượng về đời sống trần trụi, nếp sinh hoạt cùng cực của cái thôn xóm nằm dưới chân đê Hồng Hà kia.

Những vũng nước tù, những ao bèo, những con đường sống trâu lầy lụa, những mái tranh xiêu đổ, những bụi tre xơ xác gió lộng, và những bóng người lầm than, lủi thủi, vất vưởng, lay lứt trên cái bối cảnh tối xám đến độ choáng váng. Người làng không có ruộng đất, cũng không có một nghề nghiệp đáng kể, đủ để trở thành một sinh kế nuôi thân. Lợi tức độc nhất hàng năm trông hoàn toàn vào số lượng ngô bắp ít ỏi mong manh của mấy thước bãi nổi bên kia bờ đê, lợi tức đó chỉ cần một đêm nước lớn dâng lên phủ kín khắp bãi là tiêu tán. Và mất mùa, và đói, thì người làng, từ cụ tiên chỉ đến thằng mõ, lại quay vào cái nghề thủ công lỗi thời và cùng khổ nhất: làm vàng. Chồng cô tôi chính là một điển hình của những bóng người lủi thủi lầm than đó vì thiếu điều kiện, thiếu tham vọng, bạc nhược, an phận, nên đã sống rất già và chết rất trẻ bên đống vàng giấy rẻ tiền. Cho tới Quảng, Quảng cũng lớn lên và cũng sống cái tuổi ấu thơ của Quảng trong cái cảnh ngộ tối tăm, kín đặc, không một lối thoát này. Quảng hơn tôi mười hai tuổi. Hình ảnh mà tôi giữ được của Quảng ở những ngày tháng trẻ dại của mình, cái vóc dáng xanh yếu, khuôn mặt nhẫn nhục của một người anh họ ngồi xổm bên những chồng nứa chẻ nhỏ, những thếp giấy bồi, chậu hồ bột nếp, lúng túng ngượng thẹn đứng dậy khi chúng tôi ầm ĩ kéo tới, và cái ngước mắt buồn rầu chứa đầy của Quảng buổi chiều từ cổng làng nhìn lên mặt đê cao, khi chúng tôi lên xe trở lại với ánh sáng và đời sống rực rỡ của thành phố.

Cha tôi thấy Quảng thông minh, khuyên cô tôi cố gắng cho Quảng ăn học đến nơi đến chốn, điều mà cô tôi nghe theo. Nhưng tới được ban Thành Chung, Quảng cũng phải bỏ học. Ít lâu sau đó, Quảng đã hai mươi tuổi – trong ý định chia sẻ một gánh nặng gia đình chồng chất đã quá lâu trên đôi vai gầy yếu và đơn độc của người chị xấu số, cha tôi đã về tận làng đón Quảng xuống ở cùng với gia đình tôi, trả lương tháng cho Quảng để gửi về giúp cô tôi, bằng cách giao cho Quảng trông nom sổ sách kế toán, và buổi tối, kèm thêm chúng tôi học. Sống dưới mái gia đình tôi, Quảng đã làm mọi công việc được giao phó một cách chu đáo và có lương tâm, điều khiến cho cha tôi rất đỗi hài lòng, và đã khiến mẹ tôi – lúc nào cũng nhìn đời như “đũa có đôi” – tính đến chuyện thay quyền cô tôi gây dựng cho Quảng. Đã trưởng thành, nhưng bản chất không đổi thay, giữa chúng tôi, Quảng vẫn là kẻ xa lạ đó, lầm lì, tư lường, ít nói, những xúc động và ý tưởng thầm kín bị đánh chìm xuống tận đáy cùng một nội giới u uẩn, sự biểu tỏ ra bề ngoài, chỉ là sự cách biệt và cái thái độ im lặng, cái thái độ hư vô, mơ màng những phút Quảng cúi đầu đi đi lại lại hàng giờ ở khoảng sân vắng sau nhà, những đêm tôi chợt thức giấc, nhìn thấy bóng Quảng trên khung cửa sổ nhìn đăm đăm trên nền trời sao, những buổi chiều Quảng một mình đi qua chiếc cầu nhỏ sang con đê bên kia sông, cái bóng nổi lên vòm trời như một tháp chuông cô độc.

Tuy vậy, ở cái con người lầm lì trầm mặc đó, đôi khi đã bất chợt nổi dậy những phút cáu kỉnh, những cơn giận dữ khủng khiếp. Và khi giận dữ, Quảng biến đổi hoàn toàn đến độ mất tự chủ. Đôi mắt Quảng đỏ ngầu. Tay chân Quảng run bắn, miệng Quảng sùi bọt mép, mặt Quảng tái nhợt. Như một người điên.

Đó là những lúc mà, đang đắm chìm ngây ngất trong cái thế giới ảo tưởng của mình, Quảng bị chúng tôi tới phá quấy, làm rộn, hoặc chế giễu, Quảng ưa mơ mộng và có thói quen vừa mơ mộng vừa đi đi lại lại. Những lúc đó Quảng ở trên mây, khuôn mặt đờ đẫn như bị mê hoặc bởi chính sự mơ mộng của mình, những lúc đó, Quảng hoặc vừa đi đi lại lại, hoặc vừa khe khẽ ngâm thơ. Và chỉ cần chạy đến ôm chầm lấy Quảng, hoặc đùa nghịch ầm ĩ quanh người Quảng, làm thức tỉnh Quảng khỏi dòng mơ mộng triền miên liên tục của Quảng, là đủ để Quảng cáu lên như một người điên, và chắc chắn là kẻ đó sẽ ăn những cái tát nên thân. Một trong những câu thơ tôi nhớ Quảng thường ngâm ngợi là câu này, mà chỉ rất lâu về sau tôi mới biết là thơ của Lưu Trọng Lư:

Ước gì thuyền đậu ngoài muôn bến.

Tôi nhớ có một lần đã hỏi Quảng về câu thơ đó: “Ngoài muôn bến là cái gì, anh Quảng?”, “Ngoài muôn bến là là… hừm, hừm…”. Quảng có vẻ muốn cắt nghĩa cho tôi hiểu, nhưng liền đó Quảng đã cau mặt gắt lớn mắng tôi là trẻ con biết gì mà hỏi và đuổi tôi đi học bài. Bây giờ, nghĩ lại về Quảng, tôi mới biết cái hình ảnh “ngoài muôn bến” của câu thơ cũ chính là hình ảnh nỗi mơ ước trừu tượng, niềm ám ảnh siêu hình của Quảng, và câu thơ đã cắt nghĩa ở một khía cạnh nào đó cho cái quyết định lìa bỏ gia đình tôi của Quảng, lúc bấy giờ.

Sống với chúng tôi được ngót hai năm, bỗng nhiên một hôm Quảng xin cha tôi cho phép được nghỉ việc, lấy cớ là về làng thăm mẹ và lũ em nhỏ. Cha tôi bằng lòng nhưng dặn Quảng phải trở lại. Nhất là mẹ tôi, mẹ tôi bắt Quảng hứa phải trở lại, bởi đã dấm sẵn được một chỗ cho Quảng và muốn hỏi cái “chỗ ấy” cho Quảng. Quảng vâng dạ. Nhưng Quảng về mà không trở lại. Cô tôi mếu máo, khóc lóc báo tin cho cha mẹ tôi biết, Quảng đã xuống một chiếc tàu biển, đi theo đoàn mộ phu đồn điền cao su vào Nam kỳ.


*


Chiếc xe hàng tắt máy đậu lại trước một túp lều dựng sát mặt lộ, đầu một lối đi vào. Một dãy nhà lá lụp xụp gối lên nhau chạy dọc theo lối đó, đối diện với cánh rừng cao su phía nhà máy bên kia với những mái ngói đỏ chói nổi bật trên nền lá xanh đậm. Bà cụ hàng nước bảo tôi “thầy Quảng” ở căn nhà cuối dãy. Tôi đi vào, những chiếc xe ben vừa chở gỗ qua đây, những vết bánh chở nặng lún xuống còn in hằn trên mặt đất ẩm ướt. Suốt lối đi, những đứa trẻ con trần truồng ngồi chầu hẫu trên những chiếc vỏ xe cũ vất ngổn ngang từng đống lớn. Nắng bùng dữ dội. Không khí chập chờn choáng váng. Đến trước một tấm phên nứa mà nước mưa đã làm thành những tảng rêu loang lổ khắp bốn góc, tôi đứng lại. Tôi cất tiếng gọi lớn: “Anh Quảng, anh Quảng”. Tiếng chân người lệt xệt kéo lết trên nền đất bên trong, một bàn tay thò ra đẩy tấm phên, tấm phên nhích đi để lộ một khoảng trống hẹp, khoảng trống hẹp đó đã đủ cho tôi nhìn thấy người đứng trước mặt là Quảng.

Tôi còn nhớ, mãi mãi, cái cảm giác của tôi lúc bây giờ, là một nhói buốt kinh hoàng ở ngực, sự nhói buốt đau đớn đâm suốt vào tim như một chiếc gai. Qua bao nhiêu năm, tôi vẫn nhận được Quảng, nhận được ngay, tức khắc, sự đổi thay lạ lùng của Quảng, nó hiện hình ở khuôn mặt Quảng. Chưa từng ở một người nào, chưa bao giờ, tôi lại nhìn thấy, lại có một bằng chứng cụ thể về sức tàn phá hủy hoại ghê gớm, khủng khiếp của cái mà người ta vẫn gọi tuổi tác và thời gian, nhưng không phải, không phải vậy, không phải tuổi tác và thời gian. Mà chính là sức tàn phá hủy hoại của chính sự sống, khi sự sống không còn là một nguồn nuôi dưỡng, khi sự sống chỉ còn là một sức tàn phá dã man, mọi rợ, cái sức tàn phá của con rắn độc mổ mãi, mổ mãi không thôi vào mắt vào mũi, của những giọt cường toan cháy sèo, cháy sèo, mãi mãi, không thôi vào trán vào miệng và bây giờ là sức tàn phá đó đã để lại đầy đặc kín khắp những vết thẹo kinh khủng.

Trong ý tưởng gặp lại một người đứng tuổi tôi đã đứng trước mặt một ông già. Và sự già nua này cũng khác thường, rùng rợn. Nó tạo cho tôi cái cảm giác lạnh ớn, tôi đã xem một cuốn phim quái đản nào đó, của một khuôn mặt trước một phút thanh niên, trẻ trung, một phút sau đã biến hình, tất cả những nếp nhăn nhất loạt hiện ra, tất cả những đường máu đường gân đồng loạt rút mất, của một trái xanh thoắt chợt méo mó, nhăn nhúm, thối rữa và rụng xuống. Quảng mang trên mặt Quảng cái khuôn mặt đó, cái khuôn mặt của một sự già nua thê thảm hiện hình, cái khuôn mặt hãi hùng của cái chết thê thảm hiện hình, cái khuôn mặt hãi hùng của cái chết phơi bày toàn vẹn nhất, đầy đủ nhất, kinh dị nhất trên khuôn mặt của một kẻ còn sống.

Tôi không gặp Quảng đã ba mươi năm. Nhưng điều đó chẳng chứng tỏ gì hết. Giá có là ba trăm năm sau, tôi vẫn không thể nào ngờ Quảng có thể đổi khác đến như vậy.

Cố gắng lắm, tôi mới tạo được một nụ cười và hỏi Quảng:

“Anh Quảng còn nhớ tôi không nào?”

Đôi mắt đục đỏ của khuôn mặt tàn phá nhìn tôi trong cái nhìn đờ đẫn, mệt nhọc, Quảng lắc đầu: “Không”, Quảng nói, giọng khàn khàn, rồi Quảng cúi gập xuống trong cơn ho rũ rượi. Tôi đành phải nói tên tôi và vẫn chưa đủ, phải nhắc đến tên thầy tôi, lúc đó Quảng mới biết. Quảng à à mấy tiếng, đoạn né sang một bên cho tôi bước vào. Căn buồng tối mờ mờ, hơi lạnh từ mặt đất toát lên. Một cái tủ áo mất cả hai cánh, quần áo ném ngổn ngang trên những ngăn trống. Một chiếc chõng tre thấp và một chiếc giường còn buông màn kín mít, tấm mùng tối bẩn như căn buồng thiếu ánh sáng. Một cái bàn gỗ, hai cái ghế, trên mặt bàn để một ấm bình tích nước, mấy cái chén lổng chổng, một ngọn đèn dầu, ánh lửa trắng bệch.

Chúng tôi ngồi xuống chiếc chõng tre. Dọc đường, nhớ lại câu thơ mà Quảng vẫn ưa thích, “Ước gì thuyền đậu ngoài muôn bến”, tôi đã định bụng gặp lại Quảng sẽ nhắc lại để trêu Quảng, nhưng tôi không còn can đảm nữa. Người anh họ mơ mộng ngày trước đã lùi rất xa rất khuất sau cái ông già, kẻ lạ mặt đang ngồi trước mặt tôi, và thú thực, phút này, tôi đã muốn đứng dậy ra ngoài, tôi đã muốn bỏ đi thật mau, để may ra còn giữ được một phần nào cái ấn tượng muốn giữ về Quảng nếu không là muộn quá.

Tôi hỏi Quảng:

“Anh vẫn mạnh?”

“Dạ, tôi vẫn mạnh”. Quảng trả lời và lại im lặng ngó xuống bàn tay, bàn tay mà tôi đã nhìn thấy những ngón gầy quắt, run run của người mắc chứng động kinh. Đó là những ngón tay lẩy bẩy của kẻ nghiện rượu đến cái độ rượu đã hành hạ đã hủy hoại mãnh liệt cơ thể. Không muốn kéo dài sự im lặng bắt đầu trở nên nặng nề, tôi vào thẳng câu chuyện:

“Chúng tôi vừa nhận được thư cô Linh…”

“Chú nói lớn một chút”. Quảng đã ngắt lời tôi, và lấy tay chỉ vào tai: “Chú nói nhỏ tôi nghe không thấu chú à!”

Tôi ngẩn người. Thảm thật. Quảng già, Quảng còn điếc nữa. Tôi đành ngồi xích lại, và đằng hắng lấy giọng, tôi nói lớn vào tai Quảng là chúng tôi đã nhận được thư cô Linh, và Đường cho tôi lên đây đón thằng Khôi về cho ăn học cùng với lũ con Đường. Lúc đó, Quảng mới nghe rõ. “À, vâng, thằng Khôi”. Nhìn ra mảnh vườn cao su lúc đó đã im sững trong nắng đứng bóng như tìm kiếm, Quảng lẩm bẩm: “Quái, nó lại chạy đâu mất rồi”. Và quay lại tôi: “Vâng vâng, chính thế, chính thế, tôi muốn phiền các chú trông nom giúp tôi thằng cháu. Tôi muốn phiền các chú… tôi muốn phiền các chú…”

Thân hình Quảng cúi gập lại như có một sức nặng vô hình đè xuống và Quảng cứ lắp bắp nhắc đi nhắc lại: “Tôi muốn phiền các chú, tôi muốn phiền các chú…” cho đến khi Quảng ngửng lên, đôi mắt đục đỏ của Quảng đã giàn giụa. Trên những khóe mắt mệt nhọc, dòng lệ dềnh lên, tràn đầy, ứa ra, lăn chảy từ từ thành vệt xuống khuôn mặt tàn phá. Quảng khóc, và ngồi nhìn Quảng khóc, tôi thấy hiện lên dần dần như một sự đổi thay ở Quảng. Tôi thấy tôi lầm. Sức hủy hoại đời sống ghê khiếp thật, nhưng không toàn thể, tận cùng như tôi đã tưởng. Trên những nhà cửa đổ nát tan tành dưới trận giông bão cuồng nộ, tôi vừa nhìn thấy ở cuối đáy cái góc vườn tâm hồn của Quảng, một nhánh cây non, nhánh cây đó vẫn sống, rất khỏe, và rất xanh. Nhánh cây đó, mọc dần theo dòng lệ chảy, đang làm tươi mát lại – như một trận mưa đầu mùa – cái khuôn mặt sa mạc héo hon của người anh họ tôi.

Nhắc đến thằng Khôi, đến đứa con độc nhất, Quảng đã chạm tới cái phím đàn chùng cuối cùng trong hệ thống những đường tơ cảm xúc đã tê liệt đã yên nghỉ của Quảng, thắp lên cái ngọn nến cuối cùng còn cháy sáng leo lét trong cái tâm linh, đen đặc của Quảng. Trước đối tượng của một niềm ăn năn, hối hận và thảm sầu vô cùng tận, người cha trong Quảng đã sống lại. Sự sống là một hồi sinh đau đớn. Nhưng Quảng đã sống trở lại, với nó.

Chắc đã lâu lắm, Quảng mới được khóc như vậy. Tôi nghĩ, tốt hơn là để mặc cho Quảng khóc. Những giọt nước mắt ấy tốt và cần cho Quảng. Nghĩ vậy, tôi đứng dậy đi ra cửa, nhìn ra ngoài. Cánh rừng cao su trước mặt ngút ngàn chạy dài, ánh nắng đứng lại trên những tàn lá dầy như môt cái mái chói lòa lấp lánh, không lọt được xuống dưới, thảm cỏ xanh nõn trải qua những gốc cây cách quãng đều đặn. Cổng vào nhà máy vắng tanh. Một toán phu ngồi quây quần ăn cơm trưa trên một khoảng đất trống. Những cánh bướm bay lượn chập chờn cuối lối đi mở vào cánh rừng già. Yên lặng, bát ngát, buổi trưa lớn ngủ thiếp.

Tôi đảo mắt nhìn toàn thể khu đồn điền thâm tâm chợt nổi lên sự so sánh đời sống thoi thóp tàn lụi trong cái nắng chói chang thiêu hủy dần dần với sự thoi thóp tàn lụi của đời Quảng. Như một chôn vùi, một lãng quên nghẹn ngào. Còn thuyền ước muốn được “đậu ngoài muôn bến” đã bỏ dở cuộc hành trình mộng tưởng ở chốn này, những khoang thuyền mục nát đã nằm gối đầu mà chết trên bãi khô của hòn đảo hoang vu, và những phiến gỗ thoi thóp thở dài thì vẫn không thôi nhớ thương những đại dương và những vùng trời sao không bao giờ biết đến.

Tôi còn đang bâng khuâng với cái ý nghĩ buồn rầu đó về đời Quảng, bỗng hiện ra ở đầu đường một đứa nhỏ. Nó từ phía quán nước chạy về, vừa chạy tới vừa thở. Thấy tôi, nó đứng sững lại. Đầu nó đội một cái mũ cối to vành đã rách, tay nó cầm một chai rượu và một gói lá chuối. Tôi tránh ra cho Khôi – bởi chính là nó – bước vào. “Cháu Khôi đấy”. Tiếng Quảng nói sau lưng tôi. Tôi lại gần mỉm cười xoa đầu nó, “Khôi bỏ mũ xuống. Chạy đâu mà dữ vậy?”. Trong cái không khí nhợt nhạt, tiều tụy của căn nhà, sự có mặt của đứa nhỏ như một vết sáng rực rỡ chiếu vào và làm sáng lên. Trán nó lấm tấm mồ hôi. Khuôn mặt tròn hoay rám nắng đen cháy. Tay chân mập mạp trông thật thích mắt. “Chào chú đi thằng này”, Quảng nói. Khôi nhìn bố, rồi nhìn tôi trân trân, nhưng không chào. Nó đặt chai rượu xuống, đi lại phía cái rổ ở góc nhà lấy hai cái đĩa mang để lên mặt bàn, đoạn tháo dây lạt buộc gói lá chuối, nó đổ những miếng thịt lợn ba chỉ thái mỏng lên chiếc đĩa lớn. Xong đâu đó, nó đi lại đầu giường. Cúi mọp xuống, nó lôi ở gầm giường ra một cái hũ sành. Bưng cái hũ lại bàn, nó nâng hũ lên ngang tầm ngực, đổ một ít lạc rang lên cái đĩa nhỏ, đoạn đậy hũ lại và lại mang để vào chỗ cũ.

Trong suốt thời gian dọn bữa rượu hàng ngày cho bố, Khôi không nói một tiếng, cũng không hề nhìn tôi. Dọn xong, nó lại ngồi xuống ở một góc phản. Tôi nghĩ thầm: “Thật con nào bố nấy”, và mỉm cười bảo Quảng: “Thằng cháu lầm lì tệ”. Quảng nhếch mép, ngó con: “Tính nó vẫn thế đó”. Tôi hỏi nó: “Cháu đã ăn cơm chưa?”. Nó nhìn tôi nhưng vẫn không hé răng khiến Quảng phải đỡ lời con: “Chú mặc cháu, Nó ăn rồi. Thôi ra ngoài chơi để thầy và chú uống rượu”.

Khôi bỏ đi rồi, tôi ngồi vào bàn với Quảng. Quảng nhắc chai rượu, những ngón tay Quảng run lật bật khiến tôi phải đỡ vội lấy. Mầu rượu trắng đục lờ lờ trong chiếc ly cáu bẩn. “Mời chú dùng tạm”. Quảng nói như xin lỗi và đưa ly lên môi. Tôi hỏi: “Anh uống nhiều lắm nhỉ?”. Quảng gật, và lại uống tiếp. Có rượu Quảng như sống lại, đôi mắt đỏ sọng những tia máu ngang dọc. “Chú không uống?”. Tôi lắc đầu. Một lát, Quảng đã ngà ngà:

“Tôi bị nó ” – Quảng chỉ vào chai rượu – “đã mười mấy năm nay, bây giờ giá có muốn bỏ cũng không được nữa. Đời tôi sớm muộn rồi cũng chết rụi ở cái xó rừng này, bỏ làm gì. Quảng như thì thầm với chính mình. Còn thằng nhỏ, còn thằng nhỏ…” Quảng ngửng lên nhìn tôi, mái tóc rũ rượi trên khuôn mặt mà men rượu càng làm nổi bật những dấu tích tàn phá thê thảm, Quảng nói tiếp như khóc:

“Nó cứ sống mãi với tôi rồi đời nó cũng đến đốn mạt như đời tôi mất thôi. Tội nghiệp cho nó. Mẹ mất sớm, bố thì rượu chè bê tha thế này. Nhờ các chú làm ơn trông nom, nuôi dưỡng cho nó thành người, tôi đội ơn các chú. Nó cứng đầu cứng cổ lắm. Các chú phải dạy bảo nghiêm khắc sau này nó mới khá được”.

Tôi chỉ còn biết tìm lời an ủi Quảng. Người anh họ tôi, mà một điểm sáng le lói cuối cùng của lương tâm vừa chiếu sáng trong một thức tỉnh ngắn ngủi đau đớn, như những chiếc phao vừa dềnh lên đã lại đắm chìm tức khắc dưới mặt biển giông bão. Quảng gục đầu xuống, và men rượu nồng nặc, choáng váng lại lịm dần, từng mảnh một, những mảnh vỡ vụn của một đời sống tàn tạ.

Một lát sau, Khôi trở về. Tiếng động làm Quảng ngửng lên. Quảng gọi con lại gần. “Con thu xếp quần áo về Sài Gòn với chú”. Tôi lo lắng nhìn thằng nhỏ, chờ đợi sự kinh ngạc và sự giẫy giụa khóc lóc của nó. Nhưng không. Khôi yên lặng đi nhặt nhạnh quần áo xếp vào một chiếc bị cói. Thái độ nó bình tĩnh như một người lớn. Tôi đoán Quảng đã bảo cho con biết từ trước. Không muốn kéo dài những giây phút đối với Quảng khổ sở như một cực hình, thằng nhỏ vừa xếp xong quần áo là tôi đứng dậy, xin phép Quảng được ra xe ngay. Quảng đứng tựa lưng vào tấm phên, nhìn chúng tôi đi. Tôi bắt tay Quảng và nắm lấy tay Khôi: “Đi cháu”. Nó đi theo tôi nhưng giằng tay ra. Cái mũ cói đội lệch trên đầu, Khôi đi giật lùi. Nó vừa đi giật lùi, vừa đăm đăm nhìn lại bố nó như thế, mắt ráo hoảnh, cho đến khi ra đến đường lớn. Suốt dọc đường, tôi thử gợi chuyện vài lần nhưng vô hiệu. Nó ngồi thẳng, hai tay ôm chặt lấy chiếc bị để trên đùi, mặt quay nghiêng, nó yên lặng ngó ra ngoài và giữ mãi dáng điệu đó cho tới khi chúng tôi về tới thành phố.


*


Khôi không về đã hai ngày. Buổi sáng thứ hai, ăn điểm tâm xong, nó lấy cặp, đội mũ đi học, với lũ con Đường như thường lệ, nhưng đến trưa, ngồi vào bàn ăn, chúng tôi nhận thấy ngay sự vắng mặt của nó. Hỏi, thằng con lớn của Đường nói nó thấy Khôi lần cuối cùng ở cổng trường, trước khi vào lớp – hai đứa học khác lớp nhau – lúc tan học nó có ý chờ Khôi cùng về nhưng không thấy, lại tưởng Khôi đã về nhà từ trước. Đến ba giờ trưa thì chúng tôi bắt đầu cảm thấy lo ngại thật sự. Tôi vội vàng mặc quần áo tới trường, ở đây tôi được người thầy học Khôi cho biết nó không hề tới lớp từ buổi sáng, ông lại tưởng nó đau và nghỉ học. Từ trường đi ra, tôi thuê xe đến thẳng nhà mấy người cô và chú họ chúng tôi, những nơi tôi và Đường thường hàng tuần lui tới và đã có một vài lần đem Khôi đi theo. Nhưng ở nơi nào mọi người cũng đều lắc đầu nói không trông thấy bóng dáng thằng nhỏ.

Tôi nghĩ đi nghĩ lại, chỉ còn thấy có già Lâm, già Lâm là thân sinh người mẹ xấu số của Khôi, (sau này tôi mới biết mẹ Khôi đã chết vì một tai nạn khủng khiếp ở đồn điền cao su), và xuống đó. Nhưng ông lão miền Nam hiền lành chất phác này cũng không đem lại một tia sáng mới nào. Cái hy vọng cuối cùng tan biến, tôi đành trở về nhà thuật lại đầu đuôi cho Đường về những kiếm tìm vô hiệu quả trong suốt một ngày ròng rã. Và đến buổi tối, thì lo lắng nhìn nhau dưới ánh đèn, chúng tôi chỉ còn có thể đi đến một kết luận: Khôi đã đi lạc, hoặc nó đã gặp phải một tai nạn lưu thông nào đó.

Hết ngày hôm đó, sang buổi sáng và buổi chiều hôm sau, tôi dành tất cả thời giờ vào việc đến hỏi thăm tin tức về những người mới bị thương được chở đến các bệnh viện, các trạm cấp cứu công cộng ở đô thành và các miền phụ cận, một mặt khác, gặp ai quen biết tôi cũng lưu ý kiếm tìm giùm.

Nhưng rồi lại thêm một ngày nữa qua đi trong hoài công. Khôi vẫn biệt vô tăm tích.

Đến chín giờ tối, cảm thấy mệt mỏi, chán nản và bất lực hoàn toàn trước sự mất tích của đứa nhỏ, tôi nghĩ không có cách nào hơn là đến thẳng quận cảnh sát.

Sau khi đã cắm cúi ghi những đặc điểm về vóc dáng, mặt mũi, phục sức lên một mảnh giấy nhỏ, người cảnh sát đặt bút ngẩng lên hỏi tôi:

“Ông nghĩ thằng nhỏ có thể đến một địa chỉ nào đó không? Một người bà con, một người bạn nó chẳng hạn?”

Tôi lắc đầu và vắn tắt thuật lại hai ngày kiếm tìm vô hiệu quả của mình.

“Thằng nhỏ là con một người anh họ ở xa gửi về nhờ các ông nuôi giùm?”

Tôi gật đầu. Y nhìn tôi gật gù:

“Hừ, nuôi giùm. Ông cho tôi biết sự thật: nó có bị bạc đãi hắt hủi bao giờ không?”

Đang mệt mỏi, bực bội, ý nghĩa của câu hỏi làm tôi nổi nóng. Tôi quắc mắt:

“Ông nghĩ về gia đình tôi thế nào mà cho rằng nó bị bạc đãi hắt hủi”.

Thấy tôi nổi đóa, người cảnh sát mỉm cười đứng dậy:

“Câu hỏi này chỉ có tính cách nghề nghiệp, ông đừng vội hiểu lầm. Thôi được, ông cứ về. Chúng tôi sẽ loan báo cho các quận. Có tin tức gì mới lạ, sẽ liên lạc với gia đình ông ngay”.

Ở quận cảnh sát đi ra, tôi nhìn đồng hồ: đã mười giờ đêm. Tôi châm một điếu thuốc và cái đầu chậm chạp bước đi trên hè đường. Qua những rạp chớp bóng, những tiệm giải khát, những ngã tư nhộn nhịp xe cộ, nhìn những bầy trẻ nhỏ hớn hở ngồi giữa bố mẹ chúng, trước những cốc kem nhiều màu có ngọn, nhìn những gót chân lẫm chẫm băng qua đường trong sự dẫn dắt của những bàn tay người lớn, tôi nghĩ đến nó. Đến cái câu hỏi đầy mỉa mai của người cảnh sát. Đến sự có mặt của Khôi trong gia đình tôi những ngày tháng vừa qua. Đến cái trách nhiệm của tôi đối với Đường. Đến cái trách nhiệm lớn lao của người lớn đối với đời sống và tâm hồn những đứa nhỏ.

Tôi nghĩ lại, có một điều chắc chắn là Khôi không bao giờ bị bạc đãi, hắt hủi. Vậy cái nguyên nhân nào đã khiến nó bỏ đi? Và đi đâu? Tôi loay hoay tự hỏi với mình như thế và tự hỏi, tôi đã dần dần trở lại trong tâm trí cái thái độ kỳ lạ của nó, cái thái độ ấy đã có từ lúc nó đi giật lùi khỏi nhà, từ lúc nó lên xe, hôm tôi lên Trảng Bom đón nó về, thái độ ấy, trong cái không khí đầm ấm yên vui của gia đình Đường vẫn không thay đổi, vẫn nguyên vẹn, mà chỉ đến bây giờ tôi mới chợt khám phá thấy. Đó là cái thái độ rửng rưng cách biệt, ở ngoài, của một kẻ lạ mặt. Cứ một điệu ngồi thu mình bất động. Của một đôi mắt mở lớn ngó thẳng nhưng không hề ánh lên cái ánh lửa ham thích mừng rỡ trước bất cứ một điều gì. Tóm lại, của một cái thản nhiên, im lặng, lững lờ, đi qua, không phản ứng, không gia nhập.

Phải rồi, Khôi đã đến với thành phố, với người khác, với gia đình chúng tôi như thế đó. Trong cái thái độ của một kẻ, bởi không có quyền lựa chọn và tự định đoạt, nên không thể phản đối. Nhưng không phản đối không có nghĩa là nó đã chấp thuận, hoặc nếu có đi nữa, thì cũng chỉ là chấp thuận trong một hoàn cảnh, một giây phút, một thời kỳ nào đó mà thôi. Chứng cớ là sau đó, là bây giờ, nó đã lặng lẽ bỏ đi. Thu nhặt dần trong tâm tưởng từng cử chỉ, từng nét mặt, để thấy tổng hợp thành từ những cái đó, cái tư thái đĩnh đạc, chủ động, đẹp một vẻ đẹp vừa thư thái vừa trầm tĩnh của đứa nhỏ, điều khiến tôi kinh ngạc là cái tư thái đó đã có thể có được ở một tuổi nhỏ như nó, cái thân hình bé bỏng ấy đã mang một tâm trí, một kích thước ít thấy ở cả những người lớn, một sự trưởng thành không đợi tuổi, một ý thức vượt bực. Và sự trưởng thành và ý thức ấy đã soi sáng, đã điều động, đã tạo cho nó một con đường, một thế giới, một chủ định không đổi rời, không lay chuyển. Không, Khôi không gặp phải tai nạn nào đâu, nó cũng không lạc đường, không mất tích. Nó chỉ trở về, như một con chim, một loài cây với cái vòm trời, cái mảnh đất của nó. Nó chỉ trở về với cái điểm xuất phát, với cái bản thể, với cái tiếng réo gọi của chính nó.

Và tôi đã đoán được, không, tôi đã biết chắc được Khôi hiện ở đâu. Tôi yên tâm trở về nhà.


*


Chiếc xe hàng, vẫn chiếc xe hàng ọc ạch, cũ kỹ, chở tôi tới địa phận Trảng Bom và đậu lại ở đầu lối đi vào con đường nhỏ, đúng chỗ tôi đã bước xuống sáu tháng trước đây. Cái quán lá dựng sát mặt con lộ, bà lão già móm mém, cánh rừng cao su ngút ngàn thiêm thiếp trong nắng lớn vẫn còn đó. Tôi bước vào quán, tôi ngồi xuống chiếc chõng tre, tôi gọi một ly nước trà đường, và chỉ tay về phía cuối con đường nhỏ, tôi hỏi bà bán hàng:

“Thầy Quảng vẫn ở trong kia?”

“Dạ, phải”. Bà lão nhìn tôi và đáp.

“Đứa con giai của thầy Quảng đã về đây rồi chứ cụ?”

Chừng như lúc đó bà lão đã nhận ra tôi:

“Thầy là người mấy tháng trước đây lên đón nó về Sài Gòn đấy phỏng?”

Tôi gật và bà lão cũng gật theo:

“Thằng nhỏ đã về đây được hơn một tuần rồi. Bộ thầy lại muốn lên kiếm nó về nữa sao?”

Tôi mỉm cười lắc đầu trong khi bà cụ chép miệng:

“Con nít có khác, dại nghếch. Ở đây khổ chết chứ sung sướng gì. Chắc nó trốn về không cho thầy biết phải không?”

Tôi lại mỉm cười lắc đầu và tôi trả lời bà lão là Khôi không trốn, Khôi không trốn ai hết. Sau đó, bà lão thuật lại cho tôi nghe, hôm Khôi về, xe chưa kịp ngừng nó đã nhảy xuống và chạy bay vào con đường nhỏ. Đến buổi chiều thì mọi người thấy Quảng và con đi ra. Người cha vừa cười vừa khóc, còn thằng nhỏ thì nghiêm trang dắt tay bố nó như một người lớn, rồi hai bố con dìu nhau đi dạo khắp khu vườn cao su.

Cũng từ hôm đó, theo lời bà lão, đã có một đổi thay lớn lao không ngờ đến cuộc đời tưởng như đã vĩnh viễn tàn lụi của Quảng – Quảng ôm lấy con, Quảng thề độc sẽ bỏ rượu, Quảng đã bỏ được rượu và Quảng đã xin được làm việc trở lại trong nhà máy cao su của đồn điền.

Tôi từ biệt bà lão và trước khi lên xe trở về, tôi đứng ở đầu con đường nhỏ nhìn vào. Con đường chạy dài dưới ánh nắng đứng bóng, bên những hàng cây ngút ngàn thẳng tắp như một đời sống, một trạng thái bình yên. Con đường đó như gắn liên với bóng nắng ấy, những hàng cây ấy, như một toàn thể hòa đối không thể tách lìa, không thể đổi khác. Con đường phút đó như có hẳn một đời sống, một chủ định, một thái độ. Nó đẹp một vẻ đẹp bất khả xâm phạm. Tôi quay gót lại, và tôi nghĩ, tôi nghĩ đến một người cha, tôi nghĩ đến một người con. Nghĩ rằng trên cái trang sách lớn của đời sống tôi đã nhận được rất nhiều bài học quý giá, nhưng đây là lần đầu tiên, cái con người lớn ở tôi đã nhận được một bài học thật quý giá viết bằng những ngón tay của một đứa trẻ nhỏ.

NGUYÊN VŨ * MAI THẢO

MAI THẢO CÒN ĐÓ MỘT ĐỜI
NGUYÊN VŨ

LTS-Mai Thảo tên thật Nguyên Đăng Quý, sinh ngày 8.6.1927, tại Nam Định. Hỏi vì sao có cái tên Mai Thảo, chính Mai Thảo không hay biết nữa: “Lấy là lấy chứ chẳng biết tại sao. May lúc lấy bút hiệu vì một lý do gì đó, lâu quá tôi quên. Nhưng chắc không có lý do gì hết. Cái tên Mai Thảo đến với tôi một cách ngẫu nhiên.” Có lẽ vì tính cách độc đáo đó trong lối nghĩ, lối nhớ mà con đường cầm bút của Mai Thảo khác nhiều người khác. Mai Thảo yêu văn chương hồi còn cắp sách. “Ngày xưa thi ca tiền chiến là một khám phá bàng hoàng cho tuổi trẻ của tôi, tuổi lãng mạn và mơ mộng nhưng ít thấy ở tuổi trẻ bây giờ. Hồi đó tôi muốn viết văn, làm thơ như những nhà văn, nhà thơ tiền chiến tôi yêu thích.” Ra trường Mai Thảo và mấy người bạn cùng lớp hẹn nếu có điều kiện sẽ ra một tờ báo. Bấy giờ năm 1945 ở Hà Nội tờ tuần báo của Mai Thảo chỉ  ra được dăm số, lại chiến tranh chống Pháp. Ba, bốn năm sau trở về Hà Nội mới viết trở lại. Năm 1954 di cư vào Nam viết báo Dân Chủ, Người Việt Tự Do…sau chủ trương tạp chí Sáng Tạo - diễn đàn của những người làm văn nghệ thế hệ mới, dấn thân, yêu đời. Không bao lâu sau báo đình bản, tục bản được chừng bảy số, bộ mới thì chết hẳn. Mai Thảo tiếp tục đường lối cũ, xuất bản tờ Nghệ Thuật, đẹp từ nội dung đến hình thức nhưng vẫn không thoát khỏi Định Mệnh của tờ Sáng Tạo. Chủ trương tạp chí Văn của Nguyễn Đình Vượng đến tháng 4.1975. Mai Thảo cộng tác với nhiều báo, chuyên viết truyện dài (feuilleton), được nhiều nhà xuất bản đặt mua trước, nên hễ truyện chấm dứt trên báo, là đã thấy bày bán trên thị trường. Chỉ trong vài năm số lượng tác phẩm đã chiếm một con số khá cao. Nhưng không vì thế mà  các tiểu thuyết của Mai Thảo có một nội dung thả lỏng, trái lại Mai Thảo không viết theo một khuynh hướng nào, không khai thác chuyên biệt một khía cạnh nào đến thành lối mòn như Túy Hồng, Nguyễn Thị Thụy Vũ. Qua Hoa Kỳ năm 1978, tục bản tạp chí Văn từ năm 1982. Năm 1983 được nhà văn nữ Jane Katz viết tới trong tác phẩm “Artists in exile” (Nghệ sĩ di lưu vong). (NT)
Tôi là một độc giả của Mai Thảo, nhóm Sáng Tạo, và hầu như tất cả các tác giả miền Nam, từ tuổi 15-17. Dù là học sinh ban Toán, trên trung bình, tôi ham đọc bất cứ lúc nào có thì giờ rảnh rỗi. Từ những tập kiếm hiệp mỏng dính Long Đầu Quái Khách, hay Nửa Chừng Xuân của Khái Hưng, Người Đi Trong Mưa Gió của Nhất Linh – Khái Hưng, Thừa Tư của Khái Hưng, Số Đỏ của Vũ Trọng Phụng, O Chuột của Tô Hoài, Ngọn Cỏ Gió Đùa của Hồ Biểu Chánh thời tiền chiến, tới các truyện ngắn, truyện dài đăng từng kỳ trên tuần san, nhật báo. Ngay các bài ký sự, biên khảo phong tục địa phương ngắn của Sơn Nam, Nguyễn Hiến Lê...tôi đều đọc mê say. Dĩ nhiên, tôi cũng nuôi hy vọng có ngày trở thành nhà thơhay nhà văn. Diễn đàn của chúng tôi và các bạn cùng trang lứa (Nguyễn Đức Nam, Ngọc Hoài Phương...) là các tờ bích báo lớp, đặc san trường, và ngay các tuần san, nhật báo như Ngôn Luận, Tự Do...Nếu không vì sự giáo huấn của cha tôi, có lẽ tôi đã nhập ngũ hoặc vào làng văn, làng báo sớm hơn. Tôi làm quen với thế giới văn chương Mai Thảo qua những ký đăng trên tuần san Thế Giới Tự Do, tới những truyện ngắn và phóng tác trên các tờ Sáng Tạo, Tiếng Vang, Kịch Ảnhchủ nhiệm Quốc Phong đã mất tại Pháp ...Điểm đặc biệt của Mai Thảo là lối hành văn và dùng từ kiểu cách,“chữ nghĩa loảng xoảng”. So với Nguyễn Tuân, Mai Thảo trẻ trung hơn, sinh động hơn. Dù đã hơn nửa thế kỷ trôi qua, tôi vẫn còn giữ được nguyên vẹn cảm giác bùi ngùi, xúc động về hình ảnh gã trai leo núi bỏ cuộc ở các thước cao điểm cuối cùng, khi đỉnh núi kề cận trước mắt. Hay tâm sự người thanh niên Hà Nội di cư, ngồi vắt chân chữ ngũ trong lòng chiếc cyclo, sống với bóng tối nhá nhem ánh đèn của Sài Gòn. Dĩ nhiên, truyện ngắn của Mai Thảo không tạo được các kích xúc của Trùng Dương, Linh Bảo, hay Phạm Nguyên Vũ, Lôi Tam, Nguyễn Mạnh Côn, Dương Nghiễm Mậu, Thế Uyên, Thảo Trường, nhưng Mai Thảo lập cho mình một thế đứng riêng trong nền văn học“tự do” miền Nam. So với những Duy Lam của trường phái Nhất Linh, hay Võ Hồng, Võ Phiến, Mai Thảo có phần vượt trội.Gần chục năm sau, tôi mới có dịp gặp Mai Thảo. Từ báo quán Văn tới những phòng trà, quán rượu. Dù đã bước vào làng văn, làng báo, tôi và Mai Thảo có một khoảng cách nào đó. Tôi là một người lính tác chiến thực sự, mang những đôi giày vải và ống quần trận ố vàng phèn chua, bụi đỏ đi đo đồng ruộng Cà Mau và núi rừng cao nguyên trong khi Mai Thảo ngất ngưởng những cơn say tại Sài Gòn. Mai Thảo cũng hơn tôi gần một giáp, nên khoảng cách thế hệ là điều khó tránh. Nhưng thẳm sâu là một tài liệu khiến tôi không hài lòng - một người bạn cho xem bản sao giấy phép xuất bản báo của Mai Thảo do một người Mỹ đứng tên. Tôi chủ trương văn hóa, văn nghệ phải hoàn toàn độc lập với những thế lực chính trị. Nhưng tôi quên không xét đến vấn đề ngay chính sự tồn tại của miền Nam cũng do viện trợ Mỹ. Giống như miền Bắc, Hồ Chí Minh, Lê Duẩn, Phạm Văn Đồng không lúc nào ngừng đồng ca lời cảm tạ “sự giúp đỡ” của Nga Sô, Trung Cộng cùng khối cộng sản anh em vĩ đại. Tố Hữu dạy thiếu nhi miền Bắc:“Thương cha, thương mẹ, thương chồng, thương mình, thương một, thương ông (Stalin), thương mười”

Giáo sư Vũ Khắc Khoan, ông thầy dạy chúng tôi nửa giờ sử mỗi tuần năm Đệ Nhất Chu Văn An, phần nào giúp tôi cởi bỏ thành kiến, nhìn Mai Thảo độ lượng hơn. Thân phận đích thực của chúng tôi, và chúng ta, chỉ là những con chốt qua sông. Những con ngựa chiến của chúa Trịnh, như một tác giả Nhân Văn Giai Phẩm kết luận. Chúng ta mê say, kiêu ngạo với đủ loại vũ khí giết người nhập cảng trên tay, quên đi một điều là ngoại cường luôn luôn có những lý do riêng để cung cấp hay bán chịu cho chúng ta những khí giới ấy. Mao Trạch Đông nói với đại diện cộng sản Việt Nam rằng “cứ tự do vay nợ Bắc Kinh, bao giờ có thì trả, không trả cũng được”- vì đã nắm sẵn tờ giấy nợ của Phạm Văn Đồng năm 1958, nhìn nhận biên giới do Bắc Kinh tự vẽ, không ngừng đàn hồi.

Những ngày đầu nhận mặt chiến tranh - sống giữa những lượn sóng xúc động vỡ bờ trước cái chết của một đồng đội, cùng thôi thúc của bản năng “giết hay bị giết” tôi chưa nghiệm hết sự bẽ bàng của kiếp Lê Dương trên chính quê hương mình. Nên không ngừng cao giọng hô hào người cùng trang lứa nhập cuộc chơi, với ảo vọng duy trì một miền Nam“tự do, dân chủ “. Từ năm 1965, đặc biệt từ sau năm 1967, khi thuyên chuyển về Nhảy Dù tôi có cơ hội sinh hoạt thường xuyên trong giới văn nghệ chuyên nghiệp. Hai nhật báo Thời Luận của Nghiêm Xuân Thiện và Tiền Tuyến của Cục Tâm Lý Chiến do Phạm Xuân Ninh tức Hà Thượng Nhân phụ trách, khởi đăng ký Lửa Dậy U Minh và Nghiệp Đề Lô. Tuần báo Chiến Sĩ Cộng Hòavà nguyệt san Tiền Phong của Cục Tâm Lý Chiến cũng rải rác đăng thơ và ký. Nhưng điểm bứt phá có lẽ là Nguyễn Sĩ Nguyên của Tiểu Thuyết Thứ Năm và Hùng Phong của Chọn Lọc dành cho tôi chỗ viết thường xuyên, có trả tiền. Nhờ vậy ba tập sách đầu tay: Đời Pháo Thủ, Những Cái Chết Vô Danh, và Trở Về Từ CõiChết được chào đời. Nhà xuất bản của Đậu Phi Lục…đã giúp ba tác phẩm trên đứng vào hàng bán chạy tại miền Nam. Từ đó, tôi được Trương Hồng Sơn mời viết tiểu thuyết định kỳ cho Tia Sáng, tờ nhật báo bán chạy hàng đầu của miền Nam. Vòng Tay Lửa và Thềm Địa Ngục, hai tác phẩm bán chạy nhất của tôi, được đăng từng kỳ trên tờ Tia Sáng. Tiếp đó, đến các báo tư nhân Tin Sớm của anh chị Nguyễn Ang Ca, Đồng Naicủa Huỳnh Thành Vị, Công Luận...Tôi cũng đồng ý cho tờ Saigon Post đăng từng kỳ Đêm Hưu Chiến, qua bản dịch của Trần Nhã [The Night of the Cease Fire]. Đây là thời gian tôi làm quen với nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà báo miền Nam như Ngô Tỵ, Trọng Nguyên, Sĩ Trung, Ngọc Linh, Trần Tuấn Kiệt...Sở dĩ tôi được “nổi tiếng” nhanh phần lớn do sự gia tăng cường độ cuộc chiến, và đa số thanh niên đều bị nhập ngũ. Chiến tranh và đời quân ngũ trở thành nhu cầu tìm hiểu của đa số độc giả. Tôi cũng quyết định viết thật đơn giản, dễ hiểu cho những độc giả có mức độ phổ thông. Khoảng ba ngàn nhà cho thuê truyện trên toàn quốc đều tìm mua sách tôi. Nhờ vậy, sách được tái bản nhiều lần. Tôi cũng bước vào nghề xuất bản, khởi đầu tự in sách mình. Nhà xuất bản Đại Ngã tức Chân Nhân, mà có người giễu cợt là ngã to - còn giúp phổ biến sách một số bằng hữu như Mai Trung Tĩnh, Du Tử Lê, Thế Hoài, Thảo Trường...

Là tác giả thành danh đã lâu, Mai Thảo cũng viết tiểu thuyết định kỳ cho nhiều báo như Tiền Tuyến...Anh được mời vào ban giám khảo chấm thi giải “Văn chương tổng thống” hàng năm, giải thưởng do Tướng Edward Lansdale khuyến khích Nguyễn Văn Thiệu lập ra, thoạt tiên với mục đích tố cáo sự tàn ác của Việt cộng trong cuộc Tổng tấn công Tết Mậu Thân 1968. Nhưng tôi và một số nhà văn độc lập, kể cả anh Chu Tử, xếp loại như những miếng xương thừa mà tập đoàn cai thầu chiến tranh ném ra cho văn nghệ sĩ tranh nhau. Hai trong những người trúng giải đáng ghi nhận là nhà thơ Trần Tuấn Kiệt và nhà văn Xuân Vũ, một nhân viên hồi chính. Trần Tuấn Kiệt không thích đi lính, nên tấm huy chương giải thơ Tổng Thống giúp anh nhiều lần tai qua nạn khỏi khi bị chặn xét giữa đêm. Xuân Vũ, qua tác phẩm Đường Đi Không Đến, là một tác giả chống cộng có giá trị.

Sách Mai Thảo ra khá đều, do nhà xuất bản Nguyễn Đình Vượng ấn hành. Tuy nhiên, trên thị trường, tôi và Duyên Anh vẫn là hai tác giả Bắc di cư được ứng tiền bản quyền cao nhất. Một người bạn làm kiểm duyệt ở Bộ Thông Tin có lần nhận được “món quà Xuân” hậu hĩ là bản thảo Uyên Buồn (để trao đổi lấy sự dễ dãi của lưỡi kéo kiểm duyệt). Điểm muốn nhấn mạnh là khác với những điều cả đoan của các nhà lý luận, phê bình văn học cộng sản khi nhận lệnh viết về “Vănhóa Mỹ-Ngụy”, nhu cầu thị trường đóng một vai trò quan trọng trong sinh hoạt văn hóa miền Nam. Không được độc giả ưa chuộng, khó có thể trở thành nhà văn chuyên nghiệp. Có độc giả là có mai mối của các nhà xuất bản lớn như Sống Mới, Khai Trí, Đồng Nai...tìm đến. Chỉ một thiểu số cây bút sống nhờ tiền lương và trợ cấp của Bộ Thông Tin, hay cơ quan Tâm Lý Chiến của quân đội và tòa Đại sứ Mỹ. Họ thường chỉ là những cây bút hạng nhì, hạng ba, kiếm danh vọng qua những màn xưng tụng, tâng bốc lẫn nhau trong những cuộc phỏng vấn tự viết, chẳng dính nhập gì nhiều với độc giả hay thị trường sách báo.

Từ hạ bán thập niên 1960, mắt nhìn của tôi về cuộc chiến bắt đầu thay đổi. Thời gian ngắn được biệt phái về Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn IV giúp tôi cơ hội nhìn sâu hơn vào hậu trường chính trị miền Nam, và thực chất cuộc chiến. Quyết định trở lại Đại học Văn Khoa theo học Ban Giáo Khoa Triết Đông giúp tôi thoát khỏi bế tắc về tư tưởng. Tác phẩm của Trang Châu cùng kinh Phật mở ra cho tôi một nhân sinh quan mới. Binh nghiệp - nếu thân phận một sĩ quan trừ bị trong quân đội đáng gọi là binh nghiệp -bắt đầu tiến những bước giật lùi. Tôi ứa nước mắt ngậm ngùi nhớ đến những người bạn lính đã chết trong dạ tiệc “rửa mồ hôi lính” vào cuối năm 1967, và thắp lên ảo vọng được trở lại đời sống dân sự, nối nghề giáo thanh bần của cha tôi.

Nhưng chưa tròn một trăm ngày, tôi nhận được lệnh tái ngũ sau cuộc Tổng tấn công Tết Mậu Thân 1968. Thiếu tá Huỳnh Long Phi, chỉ huy trưởng pháo binh dù, miễn cưỡng đón nhận tôi trở lại. Tôi cũng chẳng vui thú gì ở những ngày cuối của giai đoạn “Việt Nam hóa chiến tranh”. Bưng tai, bịt mắt cho xong mảnh bằng Cử Nhân Triết Đông, cũng chẳng yên. Cuộc bầu cử độc diễn của Nguyễn Văn Thiệu năm 1971 khiến tôi chẳng có một lựa chọn nào khác hơn phải nói lên thân phận chốt qua sông của người lính Việt Nam Cộng Hòa. Tôi cũng không thể chấp nhận thái độ hèn nhát của Nguyễn Văn Thiệu khi đánh đổi chiếc ghế Tổng Thống nhiệm kỳ 2 bằng cách cho Bắc Việt duy trì quân chủ lực miền Bắc ở phía Nam vĩ tuyến 17. Một Dân biểu gốc thợ chụp hình tỉnh Quảng Đức báo cáo lên Nguyễn Văn Thiệu về những lời tuyên bố của tôi, trong một cơn say. Hơn một trăm dân biểu gia nô của cái gọi là quốc hội đưa thỉnh nguyện thư yêu cầu điều tra. Dương Hùng Cường, tức ký giả Dê Húc Càn - người sau này nổi danh với bài phiếm “Nếu chàng Trương Chi đẹp trai” - chỉ vì ngồi chung bàn rượu, cũng bị câu lưu điều tra bốn tháng trong Cục An Ninh Quân Đội. Rồi thuyên chuyển ra Sư đoàn 3 Bộ binh tại triền núi Hòa Khánh (Phước Tường) - cùng nhau, “Ta nương đời lính mà qui ẩn # Nghiên nửa càn khôn dưới đáy bầu”.

Thời gian này, Trần Phong Giao đã thay Mai Thảo nắm nguyệt san Văn, ông Nguyễn Đình Vượng đã ứng tiền mua một bản thảo mới của tôi. Thỉnh thoảng tôi gặp Mai Thảo đó đây, nhưng chỉ chào hỏi qua loa.

Đến mùa Xuân đen 1975. Tôi trôi dạt đến Eau Claire, một tỉnh nhỏ Bắc Wisconsin. Tạm biệt nghề văn, nghề báo, chú tâm vào sử học, để tìm hiểu về thực chất cuộc chiến ba mươi năm. Loáng thoáng nghe tin Mai Thảo bị kẹt lại, nhưng từ chối trình diện tù cải tạo. Sống lẩn lút ở Sài Gòn một thời gian, Mai Thảo trốn được qua Mỹ.

Mãi tới năm 1986-1987, khi từ Pháp trở lại Mỹ, tôi mới có dịp gặp lại Mai Thảo. Vẫn Mai Thảo với những cơn say túy lúy, và mắt nhìn cuộc đời đầy khinh bạc. Kiếp tằm nhả tơ, Mai Thảo không thể không viết. Không thể không ra báo. Còn làm thơ, thấy đời mình toàn những miếu đền. Tuổi đời và chứng nghiện rượu khiến Mai Thảo cay đắng, phẫn nộ hơn trong những câu ề à chửi đổng, hay công kích người cùng bàn. Nhưng Mai Thảo vẫn khôngg thay đổi ở thái độ văn chương quen thuộc, tôi chưa từng thấy Mai Thảo dùng ngòi bút công kích bất cứ ai. Mai Thảo đáng yêu, đáng quí nhất ở điểm này.

Đôi lần Mai Thảo khăn gói từ Santa Ana lên San Jose thăm tôi, và ngược lại. Dù tiền bạc không dư giả, thỉnh thoảng Mai Thảo mua rượu cho tôi uống. Chúng tôi rất ít bàn đến văn chương, hay văn học. Hay chuyện đất nước, chiến tranh. Ít năm sau, nghe tin Mai Thảo bệnh nặng. Lần cuối cùng gặp nhau ở nhà hàng Kim Long, Mai Thảo chuyển sang uống vang thay vì Cognac như cũ. Khi tôi trở lại Houston, Đặng Hiền một ngày báo tin Mai Thảo có lẽ không yên. Rồi Mai Thảo ra đi, trong sự bao bọc, săn sóc của nhiều văn hữu trẻ.

Năm 2004, trước khi về Việt Nam nghiên cứu với một học bổng Fulbright, tôi ghé lại Santa Ana. Nguyễn Chí Hòa đưa tôi vào nghĩa trang thăm Long Ân. Trong lúc tìm tòi, tôi chợt nhận ra hình Mai Thảo ở đầu một ngôi mộ nhỏ, khiêm nhường. Ba nén hương thắp cho Mai Thảo, thật tình cờ, nhưng cũng có thể như do một tiền định. Tôi hỏi thầm “Mai Thảo, vui hay buồn?”. Không có hồi đáp.

Trên những bước chân mờ sương trở ra chỗ đậu xe, tôi thấy Mai Thảo lần chót. Khuôn mặt dài, nụ cười khinh bạc như chừng méo mó hơn. Nhưng tôi chợt nghĩ có lẽ ông bạn đồng nghiệp vong niên của tôi đang vui. Rất vui. Thuở sinh tiền, anh luôn trang trọng với văn chương, nghiệp dĩ. Ngòi bút Mai Thảo chưa từng dùng để vẩy mực vào cá nhân nào, cho dù là những con sâu bọ xúm xít quanh bông hoa văn chương Mai Thảo. Hay những người thù đầy hằn học đố kỵ trong cuộc sống. Sống chưa hẳn đã vui. Chết cũng chưa hẳn là điều đáng buồn. Mai Thảo đã đến, sống với chúng ta, rồi đi. Cá nhân Mai Thảo ra sao, có lẽ không quan trọng. Vấn đề là những gì Mai Thảo còn lưu lại cho hậu thế. Toàn bộ tác phẩm của anh. Những dòng chữ đả kích giáo điều, hằn học của các tác giả cộng sản không đủ làm giảm giá trị văn chương của Mai Thảo. Những lời xưng tụng của thân hữu không đủ nâng cao văn tài Mai Thảo. Điều đáng ghi nhớ nhất về Mai Thảo, bạn văn của tôi, là thái độ trang trọng của anh khi sử dụng ngòi bút của mình.

Copyright © 2010 VanNgheSi.Net. All rights reserved

HAI NGƯỜI BẠN * CHÍN LỢI DỤNG

CHÍN LỢI DỤNG

Truyện ngắn của: HaiNgườiBạn

Chín Lợi Dụng. Ban đầu nghe thiệt chỏi tai mà còn tức muốn ói máu nữa, rồi cũng quen quen từ từ, có khi nghĩ lại còn hãnh diện. ‘Ở đời mà, có thằng nào sống mà không lợi dụng người khác hay bị người khác lợi dụng đâu. Đố đó. Đâu chỉ cho tui người nào đâu, tui kêu người đó bằng ông nội.’ Chú nói lầm thầm, lúng búng trong miệng rồi cười toe toét. Cúng Trời cúng Phật, vái ông Địa ông Làng cũng là lợi dụng thôi. Chú cười mím chi, xăn ống quần lên khỏi gối, vác cây đờn cò lội qua mương bông súng đi te te thẳng về phía nhà Tư Đấu.

‘Đi đâu mà sớm bửng bưng vậy chú Chín ơi, kiếm gì lợi dụng hả chú?’ Có tiếng ai đó trong nhà chú đương băng ngang qua sân hỏi vọng ra, giọng thiệt là mai mỉa.

‘Thì lợi dụng đám giỗ của ông già Tư Đấu, tới đờn vài bản kiếm bữa cơm trưa luôn thể cháu ơi!’

Buột miệng ra rồi chú ngẫm nghĩ có lẽ cũng tại mình. Giống như người bị mắc chứng nói lịu, vừa mở miệng thì tiếng “lợi dụng” nằm sẵn ở đầu lưỡi nhảy vọt ra trước, trăm lần như một, bụm không kịp.

Coi vậy chớ chòm xóm láng giềng ai cũng thương chú. Trong làng, hễ chỗ nào động dao động thớt, không cần ai bắn tiếng mời mọc, một lát cũng thấy chú lù lù xuất hiện. Cái quần ống cao ống thấp, điếu thuốc trên môi và cây đờn cò vác trên vai. Mua vui cho tất cả mọi người mà không làm phiền lòng ai. Các bài nằm lòng của chú là Nam Ai, Văn Thiên Tường, Tứ Đại Oán và Dạ Cổ Hoài Lang. Dạ Cổ Hoài Lang thứ thiệt chứ hỏng phải thứ Vọng Cổ mắc dịch dài sọc đời bây giờ. Chơi luôn cho cả đám cưới lẫn đám ma. Đám nào cũng có bài ruột, vui thì vui tới mây xanh mà buồn thì buồn tận mạng..

Tiếng đờn cò của Chín Lợi Dụng có sức hút mê tơi theo điệu nghệ của người chơi đờn sành sõi chớ không phải đơn thuần dừng lại ở tiếng đờn của dân ba mứa mới học chưa biết cầm cây đờn cho đúng điệu. Môi dưới kéo xệ xuống, trề trề dán đuôi điếu thuốc gò, vấn thiệt mỏng. Lâu lâu nước miếng nhiễu ra thấm ướt nhẹp. Mắt tim híp mơ màng cõi Tiên. Khói thuốc thưa mịn bò lần vô gần tới miệng. Có lúc không thấy lên tiêm. Tưởng đâu tắt ngúm rồi chớ. Rồi chú vội chép miệng cái phẹp như bà bầu ăn me chua chưa đã thèm. Rồi thì đâu vô đó, thuốc tiếp tục cháy, nước miếng tiếp tục chảy dộng ngược vô tuốt cổ họng. Mắt lại sụp mí, lờ đờ trôi nổi vô cõi Thiên Thai. Ngó vô cây đờn với cái mã vĩ chạy qua vuốt lại một hồi thế nào cũng bị thôi miên. Nghe người đờ đẫn ra, hồn phi phách tán, tha hồ bỏ quên cõi trần mà chờn vờn bước vô cõi mộng.

Cuộc cúng kiếng gần xong thế nào rồi gia chủ cũng cho dọn riêng một mâm, chắc chắn là bĩ bàng, dành cho các bô lão trong làng ngồi tiếp chuyện với Chín Lợi Dụng. Đá động tới tuồng tích hát bội hay cải lương là gảy đúng chỗ ngứa của chú. Chú buông đũa nói quên ăn. Chú nhắc tới hành trạng của ông nhưn nầy, thầy tuồng nọ. Chú kể chuyện đi ghe vô lạch Cùng, vàm Hẻo cúng đình nằm ngủ dưới bàn Thần, xa cạ, lộn lạo.. Còn gợi tới đời tư, chú đánh trống lãng băng đồng qua chuyện khác. Có bữa cao hứng chú nhập vai một hai khúc ngay trong bàn, khiến nhiều ông buông đủa, trố mắt ếch.

Hôm nay bỗng nhiên gia chủ mở màn.

‘Đâu anh Chín biểu diễn khúc Tang Đại từ giả người yêu coi. Hèn lâu chưa được thưởng thức lại tài nghệ của bạn mình cũng nhớ nhớ.’

Có tiếng ai đó chỏ mỏ vô vừa hổn hào vừa vô duyên.

‘Thì cũng giống như ổng từ giả má thằng Tửng hồi đó vậy mà!’

Chín Lợi Dụng giả đò không nghe. Thị tụi nó như ruồi, như muỗi, biết gì chuyện ở đời! Chú nuốt nước miếng cất giọng ca bài Dạ Cổ ruột.

Vì lâm cơ nguy khổ,

Nên mới giả gái theo nàng,

Hồi trưa lúc đi ra đàng,

Tôi muốn dông nhưng ngỡ ngàng,

Nơi bỡi nơi y phục,

Đó đã giành ôm để vào kiệu kia,

Nầy vừa đêm khuya vắng,

Tôi đổi đồ đặng có dời chơn.

Nhưng phải kêu cô dậy,

Cho biết rằng đây đứng hùng-anh.

Lòng đây lòng dám đâu vong tình,

Chờ sau liệu nỗi mình.

Chú ngừng thiệt lâu, uống nước. Chờ đợi tác dụng của tiếng hát. Cả đám giổ lặng trang. Có tiếng mấy con ruồi vo ve. Cuối cùng, chịu không được vợ Tư Đấu lên tiếng.

‘Thôi mà anh Chín, đừng nhận lớp, còn nàng An Lệ Tiên khóc từ giả đâu không thấy. Tôi thích lời hứa của cô ta. Hứa mà giữ lời. Đời bây giờ hứa dỡm tràn đồng, bắt ngán.’

Chú làm bộ khóc rồi chuyển sang giọng con gái, tỉ tê.

Lời lời sắt đinh,

Thiếp thương chàng nên cũng lòng tin.

Đó mực đổi thay nghĩa tình,

Thiếp quyết gìn lòng son, dám nào vong.

Rồi giọng chắc nịt của đàn ông:

Biết nhau rồi,

Đây kiếu đặng tầm phương,

Sao mai mọc đoái xem sáng hừng,

Xin đó đừng bâng khuâng để tôi đi.

Chú nhắm mắt, tiếng vỗ tay kéo dài. Có tiếng hít hà. Có tiếng phẩm bình trân trọng. Để cho tiếng vổ tay trở thành lác đác chú Chín mới đủng đỉnh sửa dây cho cao hơn, kéo một bản Bình Bán Vắn……

Bị tiếng đờn nầy mà vợ con bỏ chú đi biệt tăm biệt tích và cũng nhờ tiếng đờn nầy mà chú chui lọt được vô cửa sau chị Hai Bông chó cụp đuôi không sủa tiếng nào. Chị Hai Bông hạ trống xuống, không treo nữa, để cho chú đánh thùng. Chị Hai nhỏ tuổi hơn chú tới hai con giáp, mặc áo bà ba ôm eo sát rạt, ngày nào cũng bưng thúng bánh ít chàng ràng mời mọc trước nhà máy chà lúa. Mấy đứa trai trẻ vác lúa mướn cho những người cặp xuồng đi chà cứ kêu em em ngọt sớt, vậy mà gặp chú Chín đi trờ tới là xếp re, cúi đầu chào. Cha mẹ tụi nó rất nể trọng chú. Đôi khi mang ơn nghĩa nữa là đàng khác. Còn hồi nhỏ, mấy đứa nhóc nầy theo chú ra lung hoặc vô rừng lá học cách bắt le le, ốc cao, bìm bịp. Đến khi tụi nó nhổ giò lớn lên đi làm thì chim chóc vùng nầy cũng gần tuyệt chủng.

Mấy bà ở xa chỡ lúa đi chà thường nằm ngồi lê lếch trên bộ ván ngựa trong quán cóc bên hông nhà máy bàn qua tán lại không mệt ba cái chuyện của chú.

‘Đó, đó! Là thằng cha Chín Lợi Dụng đó. Làm biếng quá bị vợ bỏ, lấy con Hai Bông bán bánh ít, nhỏ còn hơn con thằng chã nữa. Con nhỏ nầy chồng chết mất xác, chưa có con nên còn ngộ lắm. Không biết nó trúng bùa ngải gì mà vướng vô Chín Lợi Dụng, tối ngày đi bán bánh ít nuôi chã ngồi lê lếch kéo đờn cò hết đám ma tới đám cưới. Nghe nói hồi xưa chã trốn quân dịch đi theo gánh hát bội mà cha cô ta làm bầu. Chả làm thẻ căn cước giả, gắn râu làm ông già thủ cây đờn cò từ lúc con Hai chưa ra đời. Vậy mà quân cảnh nó cũng biết được, xông vô bắt giữa lúc đương hát cúng đình dịp lễ Kỳ Yên. Cái nòi xướng ca, cái máu nghệ sĩ nầy họ dễ quến nhau lắm chị ơi! Nhưng chị cứ chống mắt lên coi. Được vài tháng là họ bỏ nhau liền hà. Với nữa, trâu già cỏ non làm sao lâu dài…’ Có những tiếng cười nức nẻ và những cái đấm lên lưng nhau..

Chồng chị Hai đi bộ đội, hy sinh ở chiến trường Cam Pu Chia. Hôm tìm được hài cốt mang về chôn trên nghĩa trang liệt sĩ Huyện, chú cũng mang đờn cò đi theo chị Hai ra cúng mâm cơm rồi ngồi kéo đờn cho các anh bảo vệ ca vọng cổ, nhậu rượu đế suốt đêm ngoài mả. Chú cũng lít rít khóc theo chị Hai, đốt nhang chổng khu xì xụp lạy, khấn vái lia chia. Chẳng biết thiệt tình hay làm màu làm mè. Vậy mà chị cảm thấy ấm lòng phần nào với người đã mất.

Hồi mấy năm còn ăn độn, chỉ có một mình chú biết được chỗ chiếc xe nhà binh Mỹ chỡ đồ quân nhu bị trúng mìn lật chỏng gọng nằm dưới con rạch bên hông sân chùa. Xe được cẩu lên từ lâu rồi. Con nước lớn, ròng mang theo bùn sình chôn vùi mọi dấu vết vô quên lãng. Vậy mà Chín Lợi Dụng tìm đâu ra hai kí nếp, vô chùa cúng dường rồi xin thầy trụ trì ra sau mương mò vớt đồ hộp Mỹ đem về cho mấy nhà quá đói khổ trong xóm.

Tư Đấu lật đít lon lấy nùi giẽ chùi đi chùi lại rồi tắt lưỡi tiếc hùi hụi làm như mình là người chữ nghĩa.

‘Toàn là đồ quá đát hết rồi. Ăn vô là bỏ mạng cả đám. Thôi bỏ hết đi bà con ơi!’

Vừa nói dứt lời, Tư Đấu quay lại đã thấy vợ mình cạy hộp thịt múc cho ông già mình ăn hết hơn phân nữa hồi nào rồi. Ăn ngon lành như đứa con nít bị cha mẹ bỏ đói lâu ngày. Chú Tư chưng hửng đứng nhìn cảnh tượng nầy như bị trời trồng, buông phịt hộp thịt rớt lăn vòng trên nền nhà lộ vẽ đăm chiêu, tư lự.

Mà sao hay thiệt. Chuyện hồi đời nẳm nào mà thằng chả cũng biết. Hay ở chỗ lợi dụng luôn được quá khứ. Thiệt hết chỗ nói. Tư Đấu vừa nghĩ vậy vừa định bụng chắc mớ đồ hộp quá đát nầy vẫn còn ăn được. Y tá còn lấy thuốc quá đát chích đại cho người. Có ai chết đâu. Mô Phật! Của đâu mà bỏ uổng vậy?

Ban đầu, sau khi lợi dụng cúng Phật xong, chú Chín đi mình ên xuống rạch mò thử. Rồi sau đó, chú về rủ rê mọi người trong xóm rần rần kéo theo. Chỉ qua một ngày, con rạch bị chắn đập hai đầu, tát sạch nước, mút lên từng bụm đất bấy nhậy, nằm phơi bùn non tận đáy. Vườn mía của nhà chùa, hom mới nhú lên độ gang tay, đùng một cái là chìm lĩm dưới lớp sình sâu cả sãy tay. Thầy trụ trì và các nhà sư trong chùa đánh chuông gõ mỏ tụng kinh râm ran liên tục nhưng không lay chuyển được bụng dạ tà ma của con người. Chín Lợi Dụng vô xin lỗi nhà chùa, hứa sáng mai sẽ huy động người ra bươi lại gốc hom mía cho chùa. Rồi họ đốt đuốc ở nán lại quần vét vài lon đồ hộp còn xót trong sình lầy miết cho tới nửa khuya mới chịu bỏ về.

Lúc thím Chín bỏ nhà, dẫn thằng Tửng lên thành phố rồi nghe đâu trốn qua Lào buôn bán gỗ lậu, Chín Lợi Dụng thức suốt đêm kéo bài Dạ Cổ Hoài Lang mà không cầm được nước mắt. Xách đờn cò đi đám là đờn chùa, đờn miễu, lợi dụng kiếm được vài chầu nhậu chớ có thấy đem về nhà được đồng nào đâu. Có dạo chú dẫn thằng Tửng đi cặp theo mé sông Cái bứt lá thuốc dòi hay rau đắng đất về bán cho ông thầy Tàu hốt thuốc ở đầu Vàm kiếm được vài lon gạo mỗi ngày. Bọn con nít trong xóm cũng bắt chước đi theo. Riết rồi cỏ thuốc cũng sạch sẽ lán gốc. Lại nằm nhà kéo đờn cò. Tiếng đờn và hoàn cảnh bây giờ thiệt là chướng tai gay mắt. Chín Lợi Dụng thấy cuộc đời mình trở thành thừa thải hơn bao giờ hết. Nhiều hôm gặp đám, uống say mèm lăn ra ngủ luôn, không muốn về nhà nghe vợ mình nặng dao, nặng thớt.

Xách ba cặp vịt xiêm ra tỉnh bán xong xả, chú ghé tạt qua nhà Ba Hậu. Nhìn đám ốc bưu vàng Ba Hậu nâng niu nuôi trong hồ xi măng, chú chợt nghĩ bụng đây mới là con đường thoát khỏi cảnh bần cùng mạt kiếp. Phải lợi dụng sự quen biết, phải lợi dụng thời cơ. Rồi nhơn giống lên. Rồi chia xẻ với bà con lối xóm người một ít. Rồi xúm nhau đợi ngày làm giàu. Cùng lắm cũng có cái ăn, cái mặc. Chín Lợi Dụng khoái chí cười một mình, mở gói thuốc gò ra se se, liếm liếm.

Hồi nhỏ, chú và Ba Hậu cùng đi chăn vịt mướn cho ông già của Tư Đấu nên rất thân nhau. Ba Hậu có nghề xem tử vi và bói toán nên thời nào cũng nuôi được sáu miệng ăn trong gia đình. Năm ngoái bị bắt đi học tập cải tạo bốn tháng nên bây giờ Ba Hậu làm ăn cẩn thận hơn. Ai mời tới nhà mới chịu coi. Người lạ không có ai giới thiệu thì từ chối thẳng thừng. Mới đây vừa chộp được một mối khá sộp. Tay Giám Đốc lem nhem công quỹ rất dầy, chạy vạy khắp nơi mà bụng dạ vẫn còn hồi hộp. Ba Hậu bói xong rồi chỉ cho ông ta cách cúng sao hạn. Cách sửa lại vị trí cái nhà bếp để hoán chuyển điều xui theo phép phong thủy. Y như rằng, ông ta chỉ bị xử lý hành chánh, thuyên chuyển qua chỗ khác, không phải ra hầu tòa ngồi tù gở lịch, hi sinh đời bố. Ngoài chuyện tiền bạc hậu hỉnh, ông nầy còn biếu cho Ba Hậu năm kí ốc bươu vàng. Ba Hậu sáng mắt thấy đời lên hương trong gang tấc.

Chú Chín líp chíp từng giọt trà sen thơm phứt, cạn hết hai chung mới nghĩ ra cách lợi dụng được Ba Hậu:

‘Tui nói thiệt với anh Ba nhen. Lần nào tui ghé thăm anh vẫn thấy anh đi cà nhắc. Tui đố anh tìm ra ông bác sĩ nào mà chữa cho hết chứng thấp khớp nầy. Mấy ổng kê toa uống cho giảm đau vài ngày rồi anh cũng nằm rên trở lại. Tôi nói vậy đó. Rồi để anh coi.’

‘Coi cái con khỉ. Anh biết bịnh tui từ lâu rồi. Tui có tiền để mua thuốc ngoại mà! Uống êm êm được vài bữa rồi cũng đau buốt trở lại. Để lâu nó chạy lên tim. Tôi lo lắm.’

‘Chớ anh còn nhớ ông thầy Tàu hốt thuốc ở đầu Vàm không?’

‘Ủa? Ổng còn sống sao?’

‘Còn. Già lắm rồi. Nhưng ổng trị bịnh thấp khớp, nhức mỏi bá phát. Có nhiều người hết bịnh bỏ gậy lại để ổng treo dọc trên vách chứng minh thành tích của mình. Các loại cây cỏ khác mà ổng trộn thêm thì tôi không rõ lắm nhưng chủ yếu là dây Thần Thông. Cha con tôi thường lợi dụng lúc ở không, đi hái cỏ thuốc về bán lại cho ổng mà! Loại dây nầy có thân nước, lớn hơn đầu đủa, lá xanh dầy, giống như lá dây trầu bà nhưng lúc nào cũng đóng lớp phấn trắng trên mặt. Phải nhìn đúng, hái đúng thì ông thầy Tàu mới trả tiền. Đảm bảo với anh là nó đắng hơn kí nin nữa. Nếm vô lưỡi một chút thôi là miệng đắng suốt ngày. Nhưng nó là thần dược. Anh khỏi cần đi đò khám bịnh làm gì cho mệt xác. Tôi nói bịnh là ổng hốt cho anh mấy thang ngay.’

‘Bỏ quê lâu quá nên tôi quên bẳng ông thầy Tàu. Đây đây, tôi gởi tiền anh giùm hốt cho tôi vài thang. Thuốc Tây bây giờ có tiền cũng khó tìm mua được. Phải canh me mấy người lãnh hàng từ nước ngoài gởi về. Hơn nữa bác sĩ nói uống hoài có khi bị tác dụng phụ. Chẳng biết tác dụng phụ là cái con mẹ gì, nhưng nghe tới bị nầy bị kia là tôi ớn rồi. Hết gan dạ uống nữa.’

‘Không, không. Lấy tiền anh làm gì. Thuốc Nam đâu có bao nhiêu tiền. Để tui mang về vài thang cho anh uống thử coi có bớt bịnh không cái đã. Bạn bè ai mà lợi dụng nhau, coi sao đặng!’

Thấy Chín Lợi Dụng cứ lần quần theo mép hồ nuôi ốc, khen lấy khen để, Ba Hậu vớt cho hai lon sữa bò rồi chỉ dạy cách nuôi thiệt tỉ mỉ. Chú Chín mừng húm ôm kè kè sát bụng như nâng niu đứa bé còn trong tháng. Ba Hậu vỗ vai tiễn chú ra cửa, căn dặn:

‘Mau đẻ trứng khủng khiếp. Nhiều quá thì vét ao nuôi thêm. Ban đầu anh cứ bán con giống hốt trước mớ bạc. Sau đó có bao nhiêu cứ thả ra đây. Người ta bao tiêu sản phẩm. Bao nhiêu cũng mua. Mua hết ráo. Không sợ ế. Hàng xuất khẩu mà!’

Thời may Ba Hậu uống chịu thuốc. Chú Chín bổ thuốc tiếp mang ra tỉnh thấy Ba Hậu đi đứng không còn lượng sượng như trước nữa. Ba Hậu cho tiền, cho thêm ốc giống biểu chú về xây hồ xi măng nuôi mở rộng ra. Dân tình đồn rần lên. Mấy người có tiền đổ xô nhau đi kiếm mua ốc bươu vàng. Nhưng Ba Hậu dặn chú Chín đừng bán. Cứ để dồn lại bán một lần là đổi đời luôn. Nhưng thiệt ra chú Chín cũng xúc mấy lon cho lối xóm rồi.

Độ rày đêm xuống, Chín Lợi Dụng thường ở nhà nhiều hơn. Chú ôm cây đờn cò nằm lắc lư trên cái võng vừa đờn vừa nghe mơ hồ trong tiếng nhạc đưa đám của mình phưởng phất cảnh đời đầy tráng lệ. Chị Hai Bông vẫn trong dáng vẻ kham khổ hằng ngày. Chị ngồi quay mặt vô bếp, gác củi vô lò hấp thêm vĩ bánh ít. Ánh lửa loé sáng gương mặt hiền từ, tóc buộc sợi dây thun vén lên làn da cổ dài mỏng màu ruột măng tre tươm đẫm mồ hôi đầy nét nhọc nhằn. Chị là mẫu người đàn bà im lặng và chịu đựng mọi truân chuyên trong đời. Chín Lợi Dụng buông đờn ngó chăm bẵm chị để thấy ra đôi vai xương xẩu gánh đầy bất hạnh. Tiếng đờn cò của chú rót nỗi niềm hiu quạnh vô tâm trạng cô đơn của người góa phụ quá trẻ tràn đầy sinh lực và mộng mơ. Nhưng tiếng đờn vẫn chỉ là tiếng đờn. Nó không nối dài được thành bàn tay mơn trớn cho êm dịu cuộc đời. Nó không thêm được món ăn nào cho thực đơn quá đạm bạc từng ngày. Cho dầu có lợi dụng được kẻ đến nhưng làm sao đủ sức giữ chân lại người đi. Và bây giờ chú mới cảm thấy thấm thía lý do tại sao thím Chín dẫn thằng Tửng bỏ chú ra đi.

Chú đương nhìn chị Hai, nhận ra sự mất mát và thấy được cái sẽ mất mát. Ánh lửa trải hình hài trước mặt cũng là trải ra một ảo ảnh thùy mị in trên vách lá. Rồi trước sau gì chị cũng sẽ bỏ chú ra đi. Chắc mẫm là như vậy. Cuộc đời nầy không ai cần chú. Hay nói đúng hơn, không ai cần tiếng đờn lợi dụng kiếm cơm của chú trong thời buổi thóc cao gạo kém như thế nầy. Một cuộc sống quá thừa thải và chật đất. Chú thầm vái Trời Phật cho lần nầy thay đổi được kiếp nghèo. Đúng là lúc phải làm sao lợi dụng được lòng tốt của Trời Phật. Trong bụng chú vẫn nghĩ cầu Trời khẩn Phật trong lúc cùng đường mạc vận thiệt ra cũng chỉ là một hình thức lợi dụng mà thôi. Nhớ lại hồi lúc hát bội cúng đình, chú đương thắp nhang cúi rạp người vái lạy Thành Hoàng Thổ Địa Trời Phật cho chú được tai qua nạn khỏi trong đêm nay vì nghe nói quân cảnh đương bố ráp dữ lắm. Chú vừa đứng lên. Hai tên quân cảnh mắc dịch đứng chờ sau lưng đẩy chú ra ngoài, tống lên xe thùng. Từ đó chú không còn tin vô đấng linh thiêng nào nữa. Chỉ tin vô tánh hiền lành lương thiện của mình thôi.

Chín Lợi Dụng rời võng đi thắp nhang lạy tứ phương rồi xà lại ôm choàng lấy chị Hai, hôn thiệt sâu lên cổ như cố núm níu một tình yêu lửa rụi sắp tàn. Chị xoay người kéo ghì mái tóc bạc nửa đầu của chú, úp mặt lên đó nghe người chợt nóng ran lên, lâng lâng trong âm thanh mơ hồ vẳng lại đầy êm ả của bản Văn Thiên Tường.

‘Không bao lâu nữa em khỏi phải vất vả như thế nầy. Ngày mai bắt đầu đi tìm mối bán ốc giống được rồi.’

Chú không nghe chị Hai ừ hử gì hết. Chú ấn vai chị nằm xuống manh đệm, cởi tung nút áo phơi bày da thịt trắng ruột măng tre. Tay chị vẫn quấn chặt lấy cổ chú. Gió thổi sập tấm phên cửa. Bên ngoài mưa bắt đầu rớt hột.

Sáng ra, khi xách bịt đệm lát đi chào hàng chú mới tá hoả lên vì loa phóng thanh ở nhà máy chà lúa yêu cầu bà con không được nuôi ốc bươu vàng. Phải ra sức tận diệt ốc bươu vàng vì nó tàn phá mùa màng tàn bạo hơn rầy nâu và châu chấu. Không có thuốc nào xịt cho nó chết hết được. Nuôi ốc bươu vàng là tiếp tay cho bọn phản động phá hoại nền kinh tế nước nhà.

Chín Lợi Dụng xách bịt đệm lửng thửng trở về, lòng nghe nặng trịt như treo đá. Cũng ai đó trong làng cất tiếng chào xã giao bâng quơ:

‘Trời trưa trờ trưa trật, nắng đổ lửa mà chú đi đâu về vậy, chú Chín ơi?

Chú cúi gầm mặt, thấy bờ mẫu lồi lõm lớp chớp đổ hào quang, nhưng không đời nào đầu hàng hai chữ “lợi dụng”:

‘Ờ.. ờ.. thì lợi dụng người ta không mua ốc bươu vàng mình hốt về bán lại cho mấy người nuôi vịt ấy mà, cháu ơi!’

Chị Hai, vẫn gương mặt điềm tĩnh, bước ra cửa phụ tay xách chiếc bịt lát vô nhà. Chú nhìn vô trong thấy nhà cửa tối sầm.

‘Em có nghe loa phóng thanh ở nhà máy chà lúa nói gì chưa?’

‘Em có nghe. Họ lập tới lập lui như trời sắp sập tới nơi.’

Phải mấy phút sau Chín Lợi Dụng mới xua được bóng đen, nhìn rõ mặt mũi chị. Tóc tai còn lệt bệt mấy vệt bột trắng đọng lại khô quánh như bông ô rô rắc lên không đều. Chị trở vô ngồi xuống manh đệm tiếp tục nhồi bột. Chín Lợi Dụng duổi người lên võng, xe điếu thuốc gò, nghĩ ngợi miên mang.

Ăn giỗ xong, Chín Lợi Dụng móc đờn lên vách lá, nằm sát vô góc ván ngủ một giấc tới chạng vạng mới tỉnh rượu. Thiệt ra đêm nay chú không muốn về nhà ngó mớ ốc đói và chứng kiến cảnh chị Hai ngồi im thinh thít canh lửa nấu bánh. Chú không còn ý nào nữa để mở lời an ủi. Lời lẽ trốn chạy khỏi trí não chú. Im lặng của chị hàm ngụ lời hờn trách và ngao ngán ngút ngàn.

Từ ngày về sống với chú, dường như chị đã bằng lòng với số phận, không tỏ ra hớn hở khi chú mang mấy lon ốc quí từ tỉnh về, cũng không buồn rầu khi thấy chú lửng thửng xách bịt lát đứng trước sân, chùn chân không muốn bước vô nhà. Giặc giã đã chừa mạng sống chị lại trong cảnh mồ côi. Chiến tranh đã cướp mất người chồng đầu đời kết nối bằng yêu thương thời con gái. Chị đã nghe súng nổ đạn bay quá nhiều rồi. Chị thèm thuồng tiếng nhạc lời ca, không đòi hỏi gì hơn ở Chín Lợi Dụng ngoài tiếng đờn từ cây đờn của chú hay tiếng ê a đóng tuồng mỗi buổi chiều khi chú hứng chí lúc sần sần. Chị thông hiểu tiếng đờn cò theo ý riêng của mình và đã cuốn hồn theo dáng vẽ thoát tục cô quạnh của Chín Lợi Dụng trước sự thờ ơ của mọi người. Tiếng đờn của chú làm chập chờn sống lại cả một gia đình đoàn tụ thời thơ ấu, cho chị một điểm tựa bình yên không sao tìm đâu ra được. Một bước lùi trốn chạy trước trãi nghiệm đầy giông bão của người con gái mồ côi đầu hàng trước định mệnh. Chín Lợi Dụng không sao vói tay bắt tới ý nghĩ thầm kín của chị. Trong tầm mắt của chú, tất cả mọi người đều phải lợi dụng nhau để sống. Một khi vợ con thấy mình trở thành vô dụng thì bỏ đi, bỏ đi là phải rồi. Chú ngồi dậy gảy đầu, lo nghĩ lung tung, không muốn bước chân xuống đi rửa mặt.

‘Ăn cơm chiều với tôi đi anh Chín. Tôi chuẩn bị đồ đạc xong xuôi hết rồi. Chờ trăng lặn tụi mình xuất phát chắc êm hơn. Mà anh có nhớ chính xác không?

Chín Lợi Dụng kéo Tư Đấu ra sau hè, ngồi chồm hỗm, lượm cây que vẽ đi vẽ lại trên nền đất khô:

‘Là chỗ nầy nè. Bỏ doi lá dừa nước bơi chừng tàn điếu thuốc tới cây mắm cao nghệu gie dài ra sông thì tới nơi. Hồi đó anh là dân C. Ô. C. C [con ông cháu cha] nên làm lính kiễng, chỉ đứng gác dinh Tỉnh Trưởng biết khỉ mốc gì. Còn tui là lính lao công đào binh. Nhớ mùa nước lụt năm đó, thằng cố vấn Mỹ theo lính đi “phum”, xả hết tốc độ rượt bắn du kích trên kinh Xẻo Mây. Đâu ngờ “phum” vướng dây ny lông gày sẳn trái nổ hất tung cả đám chết banh xác. Nghe tiếng súng nổ là tụi tui biết ngay bị lọt vô ổ phục kích. Họ đưa du kích ra trước để nhử mồi thôi. Mấy chiếc “phum” chạy sau quính quáng trở mũi. Tụi tui bị xô xuống sông lội ngược lên kinh kéo xác. Đứng giữa hai lằn đạn. Một bên xung phong, bên kia tháo chạy bắn đoạn hậu. Tới bờ sông tụi tui hè nhau dập xác dưới gốc cây mắm rồi tuông vô rừng lá, mạnh ai nấy chạy. Ra khỏi bìa rừng, chỉ còn lại hai đứa: tui và thằng Hải. Nó bị trúng đạn ngay bã vai mà cố chạy theo tôi tới đó mới té xỉu xuống đám cỏ bồn bồn nước ngập mênh mông. Anh đâu bao giờ hình dung ra được sức mạnh của con người trước cái chết ha? Khi xé áo tính buộc vết thương cho nó, tui mới nhận ra nó chết từ hồi nào không biết. Té ra nảy giờ cái xác chết chạy theo sau lưng tui chớ không phải một con người. Tui lấy hơi lặn một mạch ra giữa sông Cái, đội giề lục bình, nằm ngữa thả tàu trôi theo con nước lớn. Sau đó tui lại tiếp tục đào ngũ.’

‘Vậy là chỉ mình ên anh biết chỗ đó héo?’

‘Chớ sao! Bốn đứa mới khiêng nỗi xác thằng cố vấn Mỹ. Có một dạo đi tìm cỏ thuốc gần đó da tui bỗng nổi ốc trâu khi nghe tiếng cười khanh khách chỗ gần ngọn mắm. Tui mau mau kéo tụi nhỏ quay về. Ở lại chết sao? Mà kỳ cục thiệt. Họ chỉ cười cho một mình tui nghe thôi. Tiếng cười giọng Mỹ rõ ràng tôi biết quá mà. Cho nên anh nhớ đem theo bó nhang và xị rượu khấn vái trước khi mình bắt tay nhe! Lợi dụng nghỉ xả hơi lúc mới tới mình cúng là đúng điệu rồi.’

‘Anh thấy đường dây của Ba Hậu có chắc ăn không?’

Chín Lợi Dụng liệng cái que cũi ra xa, hịt mũi giọng chắc chắn.

‘Lần chót Ba Hậu cho tui giáp mặt với tụi Sài Gòn. Xuống tận nhà! Tụi nầy từng đánh nhiều lần rồi. Tất cả đều trót lọt. Ấm. Tụi nó tinh mắt lắm. Mình chỉ cần cho thấy bộ hài cốt là tụi nó biết thiệt giả ngay. Rút tiền chung liền tại chỗ. Kiếm được tấm thẻ bài kèm theo thì được chung đậm hơn, xấp đôi xấp ba.’ Chín Lợi Dụng kê mõ vô nói bên tai Tư Đấu: ‘Nói thiệt với anh nghe, nửa tháng nay tui lợi dụng lúc xế xế cúng kiếng hết rồi, thế nào cũng gặp. Cô hồn nào cũng vậy, đâu ai muốn lạnh lẽo muôn đời đâu. Tối hôm qua tôi còn nằm chiêm bao thấy nó nữa. Nó nói nó phù hộ tụi mình đi Mỹ nếu mình tử tế, có phước có phần…Nó lợi dụng lòng ham hố của mình để khỏi cô đơn lạnh lẽo đó mà.’

Tư Đấu đẩy xuồng ra khỏi ụ, băng qua cánh đồng mùa nước nổi. Trăng lưỡi liềm xụp xuống đường biên rặng cây mù mờ nằm mút tầm nhìn. Chín Lợi Dụng bơi mũi, nghe mái dầm cọ nhịp đều đều vô be xuồng như hơi thở. Xuồng ra giữa con kinh, trở mình lao mau như ngày xưa chú lao vô thời lửa đạn, một thời mà từ lâu rồi chú không dám nhớ đến, không dám kể lể cho ai, ngay cả lúc gục gặc say cũng cố gắng lấy chút tỉnh táo nhỏ nhoi còn xót lại để kiềm chế lời nói. Bây giờ phải bươi lên cái quá khứ muốn chối bỏ kia để sống. Một lợi dụng tàn bạo không ngờ và chắc cũng là một lợi dụng cuối cùng trong đời mình. Chín Lợi Dụng ngó cảnh sông nước, thở dài.

Tư Đấu đâm mũi xuồng vô bờ theo hướng Chín Lợi Dụng chớp chớp đèn pin. Hai người lật đật phóng xuống nước, cột mũi xuồng vô gốc mắm. Đơm đớm đậu sáng lòe như ma trơi. Chín Lợi Dụng lần quần một vùng đất khá rộng chung quanh, cố hình dung lại cảnh xưa trước mọi vật đều đã thay đổi mấy lượt. Sau cùng chú chọn một gò đất nước ngập lé đé, bày biện nhang đèn ra khấn vái.

Hai người bắt đầu đào bới. Nước từ từ ngập sâu tới lưng quần rồi tăng lần tới ngực. Họ bắt đầu móc đất theo miệng hầm cá trê, moi sâu dọc ngang, vì theo Chín Lợi Dụng, lúc đó không có thì giờ đào đất chôn sâu hơn nữa được.

Tư Đấu mệt đừ tỏ vẻ nản lòng. Chú leo lên gò ngồi thở dốc, bắt đầu hoài nghi Chín Lợi Dụng đầu óc lú lẩn không còn nhớ rõ vị trí ngày xưa. Chín Lợi Dụng rất quyết tâm. Chú lặn mấy hơi thiệt sâu và đâm xẽng bươi khoét rộng thêm. Bất thần đầu xẽng đụng nhẹ vô một bã vải rách mềm nhũng. Chú lẹ làng như con rái cá buông xẽng trồi lên, hai tay vuốt nước, gật đầu cười. Tư Đấu mừng quýnh, lấy lại sinh lực, một mình nhảy đùng lặn xuống trồi lên nhiều lần, hốt hết một đống bầy nhầy chuyền tay cho Chín Lợi Dụng. Hai người moi đất rộng thêm và rà lại nhiều lần trước khi lên gò đất bấm đèn pin sắp sắp xếp xếp lại mấy miếng xương người và cái đầu lâu. Xương không đủ bộ lại ngắn ngủn. Bỗng Tư Đấu mằn mò trong miếng vải đồ nhà binh chỉ còn là miếng nùi lau bỡ rệu, đưa cho Chín Lợi Dụng, một phát hiện tràn đầy hy vọng tỏ lộ trên nét mặt cả hai: tấm thẻ bài nhôm sáng giới, chấp chới trong ánh sao đêm. Chín Lợi Dụng cọ quẹt tấm thẻ bài vô quần xà lỏn nhiều lần trước khi rọi đèn soi thiệt kỹ. Rồi chú bùi ngùi thả tấm thẻ bài xuống đất, thều thào với Tư Đẩu mà cứ ngỡ như đương trối với chính mình:

‘Không lợi dụng được. Tấm thẻ bài tên Việt Nam, không phải tên Mỹ. Chắc là của thằng Hải. Tôi nhớ có lần nó nói tên trên giấy tờ nó khác với tên ở ngoài! Tức thiệt. Tôi thấy Mỹ ràng ràng hồi hôm qua đây mà! Chắc chết quá!’

Lần đầu tiên Tư Đấu mới nghe Chín Lợi Dụng buông ra câu “Không lợi dụng được.” Và đó cũng là lần cuối cùng Tư Đấu ngồi cạnh một người bạn có một quá khứ đầy thăng trầm không ai hiểu hết. Ai chú tâm lắm thì cũng bắt gặp đôi mắt híp lại, môi dưới trề xuống gắn đuôi điếu thuốc gò với làn khói mỏng sắp tàn lụi nhưng vẫn còn đủ sức che khuất quá khứ của một đời người.

Bơi xuồng về tới xóm, Chín Lợi Dụng bỏ làng đi biệt tích. Sau mấy ngày chị Hai tở mở tìm kiếm mới ôm được cây đờn cò máng ơ hờ trên vách nhà Tư Đấu về móc trên đầu võng nhà mình. Chị vẫn lúi húi đẩy thêm que củi vô lò, ngồi canh vĩ bánh ít mỗi ngày như mọi khi. Có cơn gió thốc nào đập sầm tấm phên cửa thổi vô mặt muốn phát lãnh. Chị thẩn thờ bưng ngọn đèn trứng vịt đứng lên, ngó mong lung ra ngoài.

‘Có phải anh vừa trở về với em đó, phải không anh? Phải không, hả anh Chín? Em nhớ anh, nhớ tiếng đàn gợi hồn quá khứ của anh!’

Trời bắt đầu rớt hột lộp độp trên mái lá mà sao chị nghe ra âm thanh ai đó dạo bản Dạ Cổ Hoài Lang. Từ là từ phu tướng. Sắc phong sắc phong lên đàng. Thiếp đợi chàng….Ruột héo gan vàng…

HaiNgườiBạn

(Sàigòn-Texas 12/07)

Ghi chú:

Bài Ca trích theo Tuồng Cải Lương Tang Đại Giả Gái, bản in tại Sàigòn, 1930

Posted by vanhoa at 2:46 AM No comments:

SƠN TRUNG * ĐỔI MỚI

Ti‰n trình ""Ç°I m§I"

cûa C¶ng Sän ViŒt Nam

SÖn Trung Sau khi Staline ch‰t, Liên Xô Çã theo chû nghïa xét låi dܧi th©i Khrutchev, và gÀn Çây nh© ÇÜ©ng lÓi Perestroika ( tái thi‰t cÖ cÃu ) và Glasnost ( cªi mª ) cûa Gorbachov mà Liên Xô thoát khÕi chû nghïa c¶ng sän. Trong th©i ñ¥ng Ti‹u Bình làm thû tܧng, Trung quÓc cÛng Çã ti‰n b¶ v§i quan Çi‹m th¿c døng ( mèo tr¡ng mèo Çen b¡t ÇÜ®c chu¶t ÇŠu tÓt ).
C¶ng sän ViŒt Nam là m¶t hång hû lÆu, bäo thû c¿c kÿ ! C¶ng sän ViŒt Nam run s® khi Khrutchev lên ti‰ng chÌ trích Staline. H† s® dân chúng ViŒt Nam n°i dÆy công kích HÒ Chí Minh và ÇÒng b†n cho nên h† ra sÙc triŒt hå phe thân Liên Xô trong Çó có Hoàng Minh Chính, VÛ ñình Huÿnh, VÛ ThÜ Hiên...Và Çï nhiên, h† cÛng công kích quan Çi‹m cûa h† ñ¥ng là mÃt lÆp trÜ©ng ! Trܧc tình trång nông nghiŒp søp Ç°, m¶t tÌnh ûy thº ÇÜa ra ÇÜ©ng lÓi " khoán " ru¶ng ÇÃt thì bÎ k‰t t¶i h»u khuynh ,và bÎ cách chÙc nhÜng nay ngÜ©i ta låi áp døng " khoán "!
HÖn ba mÜÖi næm chi‰n tranh, ViŒt Nam Çã kiŒt quŒ. ñã th‰, ViŒt Nam låi phäi chi phí cho cu¶c chi‰n tåi Cao Miên.
Tình hình quÓc t‰ cÛng gây bÃt l®i cho h†. Liên Xô và Trung quÓc Çã giúp Ç« tÆn tình trong th©i chi‰n tranh ,m‡i næm Trung quÓc cÛng giúp ViŒt Nam hàng t› mÏ kim tÜong ÇÜÖng v§i MÏ th©i Ngô ñình DiŒm. Nay thì cä hai nܧc ÇŠu ngÜng viŒn tr®. H† không giúp Ç« låi còn Çòi trä n®.
ChÜa k‹ sau 1975, Trung quÓc và ViŒt Nam xung Ƕt, Trung quÓc Çã gây khó khæn cho ViŒt Nam nhiŠu bŠ .

I. HÂU QU CÑA CHÑ TRÐ÷NG BO THÑ :

K‰t quä cûa chû trÜÖng bäo thû là ÇÜa ÇÃt nu§c suy søp.
1.Xã H¶i :
Dân chúng ngày càng nghèo kh°, không Çû cÖm æn, áo m¥c, thi‰u thuÓc men. Dân miŠn Nam cÛng nhÜ dân miŠn B¡c ÇŠu bÕ nܧc ra Çi. M¶t sÓ dân miŠn Bæc bÕ quê hÜÖng ru¶ng ÇÒng vào Nam hay sang Kampuchia sinh sÓng. SÓ phø n» làm gái mãi dâm ngày càng lên cao. SÓ thanh niên tr¶m c¡p cÛng gia tæng khûng khi‰p, công an cÛng Çành bó tay, vì không Çû nhà tù, Çû cÖm nuôi .
Trong nܧc kh¡p nÖi n°i lên cܧp bóc : công ty này lØa gåt công ty kia,thành phÓ này cܧp tài sän thành phÓ n†. M¶t món hàng Çem bán ba bÓn công ty khác nhau. ñäng và Nhà Nu§c mang công n® chÒng chÃt, không Çû tiŠn trä lÜÖng cho cán b¶, không Çû th¿c phÄm, väi vóc bán cho dân chúng. TÌnh nào, thành phÓ nào, công ty nào cÛng bÎ æn tr¶m, æn c¡p hàng t› båc.. .HuyŒn ûy Hóc Môn, Nhà Bè .. . phäi bán cÖ sª ñäng Ç‹ trä n® ngân hàng.
Dân chúng Çói nghèo không Çû thóc Çóng thu‰ nông nghiŒp, Nhà Nܧc và ñäng ra lŒnh công an và quân Ƕi Çi b¡t trâu bò,tÎch thu nhà cºa cûa dân chúng Ç‹ xi‰t n®. Nông dân phäi ngÒi tù ,ho¥c bÎ tÎch thu tài sän, ho¥c trÓn chåy qua nÖi khác ...
2.Kinh T‰ :

1. Ngân Hàng :

   
ñÒng tiŠn ngày càng søt giá, hàng hóa ngày thêm Ç¡t ÇÕ, các công ty ngày càng khánh kiŒt. Ngân hàng nhà nܧc lúc nào cÛng cån khô tiŠn. NgÜ©i ta Çem tiŠn gºi ngân hàng nhÜng khi muÓn lÃy ra thì phäi hÓi l¶ và ch© Ç®i lâu ngày m§i lãnh ÇÜ®c.
Các cÖ quan, công ty cÛng phäi hÓi l¶ Ç‹ lãnh tiŠn ra và cÛng phäi ch© Ç®i mõi mòn !

2. Ngoåi ThÜÖng :

ViŒt Nam trܧc và sau 1975 sÓng vŠ xuÃt cäng nhÜng trܧc 1980 h† chÌ buôn bán v§I khÓi Liên Xô. Th¿c ra Çó cÛng chÌ là m¶t hình thÙc trä n® cho Liên Xô. NhÜng ngoåi thÜÖng ViŒt Nam lúc này mang chÙng bŒnh ba không :

• Không giao hàng kÎp th©i hån
• Không Çû sÓ lÜ®ng cam k‰t
• Không bäo Çäm phÄm chÃt : Không h®p vŒ sinh ( Trong chuÓi khô có trÙng

ruÒi... .), không thành th¿c ( trong con tôm có cái Çinh ba phân, trong trÙng muÓi có trái cóc.. .) Sau khi Liên Xô và ñông Âu søp Ç°, ViŒt Nam không còn m¶t khách hàng nào n»a.

1. Sän xuÃt :

Thi‰u ÇiŒn, xæng, thi‰u nguyên liŒu, các máy móc quá cÛ kÏ, công nhân tay nghŠ non kém , quän lš tÒi tŒ.... khi‰n cho các xí nghiŒp không sän xuÃt Çû hàng tiêu dùng. Các công ty bÎ l‡ lã trÀm tr†ng. Khoäng 1985, hàng lÆu quá nhiŠu gi‰t håi các nhàmáy, công ty trong nܧc.
3.Giáo Døc :
Nhà nܧc không mª thêm trÜ©ng h†c mà låi còn Çóng nhiŠu trÜ©ng nhÃt là tåi miŠn Nam.
H†c sinh không Çû l§p h†c, không Çû sách giáo khoa. ThÀy giáo phäi Çåp xích lô, phäi Çi buôn, cô giáo phäi Çem kËo bánh bán trong l§p, và mª l§p dåy tåi nhà , n‰u h†c sinh nào không theo h†c l§p riêng này së bÎ trù dÆp .
II. CH´NH SÁCH L¯A D–I Và B¹C LÔT CÑA CÔNG SN :
Trܧc tình trång khó khæn. C¶ng sän ViŒt Nam Çã ÇÜa ra nhiŠu biŒn pháp cÙu nguy:

1. PhÌnh ph©, lØa dÓi :

Trܧc 1975, c¶ng sän Çã vë ra m¶t thiên Çàng c¶ng sän : công b¢ng, no Çû... Có Çâu nhÜ ª bên Nga,
Ngày làm ngày nghÌ ÇŠu là có lÜÖng ! ( Vè Xô Vi‰t NghŒ Tïnh )
Sau 1975, c¶ng sän låi càng khoác lác tuyên truyŠn r¢ng ViŒt Nam së giàu to :

• CÙ m‡i nܧc anh em xã h¶i chû nghïa tái thi‰t cho m¶t tÌnh thì trong vài ba næm, ViŒt Nam së có toàn là nhà lÀu sang tr†ng.( ñ‰n nay sau hòa bình 25 næm vÅn không thÃy ai giúp ViŒt Nam tái thi‰t !)
• ñàn anh Liên Xô së viŒn tr® kÏ nghŒ n¥ng cho ViŒt Nam (NhÜng mÜÖi næm sau,dân chúng nghe h† than thª Liên Xô chÌ viŒn tr® kÏ nghŒ nhË mà thôi! H† có bi‰t Çâu Çàn anh Liên Xô cÛng là m¶t thÙ tÜ bän ác ôn, b¡t b†n Çàn em ñông Âu phäi tiêu thø hàng hóa Liên Xô v§i giá c¡t c° . Và kÏ nghŒ n¥ng là Ƕc quyŠn cûa Çàn anh, æn mày sao dám Çòi xôi gÃc !)
• NgÜ©i c¶ng sän hy v†ng MÏ bÒi thÜ©ng chi‰n tranh . C¶ng sän tuyên truyŠn r¢ng

MÏ së bÒi thÜ©ng næm t› mÏ kim, dân ta së có cày máy, nhà nào cÛng së có ô tô, TV ! ( NhÜng ch© mÕi c°, ngÜ©i dân ViŒt ch£ng thÃy MÏ bÒi thÜ©ng chi‰n tranh, ch£ng thÃy xe, nhà lÀu, TV, tû lånh Çâu cä ! )

• Sau khi Çánh tÜ sän tåi miŠn Nam, c¶ng sän nói tØ nay nܧc ta së giàu vì bao tài sän nhân dân l†t vào tay Çäng, b†n ÇÎa chû, b†n tÜ sän không còn bóc l¶t, ñäng và nhà nܧc së lo cho dân nghèo ÇÜ®c cÖm no, áo Ãm . .. NhÜng s¿ th¿c , sau khi cäi cách thÜÖng nghiŒp , b†n c¶ng sän g¶c trª thành tÜ sän ÇÕ lÃy tài sän dân chúng làm tài sän riêng, chúng ra sÙc bóc l¶t , dân chúng ngày càng nghèo thêm.

1. SÓng ch‰t m¥c bay ! Chính sách " thôi bao cÃp"

   
Khoäng 1980, Trung ÜÖng không còn cung cÃp tài khoän cho các ÇÎa phÜÖng. TØ nay, các ÇÎa phÜÖng phäi t¿ tìm lÃy tiŠn båc, cûa cäi, lÜÖng th¿c mà sinh sÓng. ñó là chû trÜÖng thôi " bao cÃp" ! ñã không nuôi Çàn em, ñäng còn b¡t Çàn em phäi cung phøng tiŠn båc cho Trung ÜÖng . ñói thì ÇÀu gÓi phäi bò. Các ÇÎa phÜÖng tØ nay phäi cܧp bóc dân , lØa gåt trong nܧc và ngoài nܧc Ç‹ lÃy tiŠn xài. Chúng ta hãy tܪng tÜ®ng m¶t ông bÓ sau m¶t th©I gian c© båc, rÜ®u chè làm cho gia Çình suy søp . Ông ra lŒnh cho v® con : " TØ nay, tao không nuôi tøi bay n»a. Tøi bay phäi t¿ lo thân ! " Th‰ là các con ông phäi nghÌ h†c , chúng Çi moi rác, bán vé x° sÓ, ÇÙa thì æn tr¶m, æn c¡p, ÇÙa thì làm gái giang hÒ ! ñã th‰ ông còn b¡t chúng m‡i ngày phäi n¶p vài ngàn cho ông xài.
ñÙa nào không nåp Çû tiŠn thì ông chºi m¡ng, Çánh ÇÆp thÆm tŒ. Cái mà ông cÀn là tiŠn.
N‰u ÇÙa nào bÎ mang ti‰ng æn c¡p, æn tr¶m, ông cÛng không th‹ rÀy la chúng ÇÜ®c, vì bän thân ông cÛng là m¶t thÙ lÜu manh, sÓng bám vào b†n lÜu manh. Chính ông là cha ÇÈ cûa lÜu manh ! Chính ông ÇÄy nó vào ÇÜ©ng cùng!
Chính sách "sÓng ch‰t m¥c bay" th¿c ra Çã có tØ còn mÒ ma già HÒ . H† cho cán b¶, b¶ ǶI, công an hܪng ÇÒng lÜÖng ch‰t Çói là cÓ š bäo chúng t¿ lo mà sÓng, t¿ æn tr¶m. æn c¡p mà tÒn tåi . Chính sách cûa ñäng cÛng nhÜ chính sách cûa mÃy bà chû bar, chû bia ôm... H† không cÀn trä lÜÖng cho gái mà låi còn ÇÜ®c gái n¶p tiŠn hàng ngày, hàng tháng.. .ñÃy là Çi‹m khác biŒt gi»a tÜ bän và c¶ng sän !
Vì chính sách này, các tÌnh có toàn quyŠn lo viŒc cÖm áo. TÌnh ÇÒng b¢ng sÓng nh© gåo,
Thành phÓ l§n sÓng nh© kÏ nghŒ, thÜÖng måi. TÌnh ven bi‹n sÓng nh© cá , xuÃt khÄu häi sän. Còn tÌnh biên gi§i tÃt nhiên phäi sÓng nh© buôn lÆu. N‰u cÃm buôn lÆu thì tÌnh biên gi§i lÃy gì sÓng ? Lãy gì n¶p trung ÜÖng ? ñã buôn lÆu thì buôn gì ch£ng ÇÜ®c ? Th¿c phÄm, thuÓc men, quÀn áo,gåo muÓi Trung quÓc, Thái Lan.. ÇŠu buôn tuÓt. ThuÓc phiŒn ,vÛ khí cÛng ch£ng sao miÍn có tiŠn cho h† và cho Çäng !
Vì chính sách t¿ túc cho nên b¶ Ƕi, công an, thÜÖng binh, phø n» , viŒn nghiên cÙu, trÜ©ng h†c, cÖ quan.. . ÇŠu làm kinh doanh. Trܧc khi Çánh tÜ sän thì chÌ gi§i thÜÖng gia là buôn bán, nay thì cä nܧc Çi buôn.

2. Bóc l¶t tinh vi và cܧp tr¡ng tr®n .

• Vì ngân hàng thi‰u tiŠn, c¶ng sän cho lÆp ngân hàng tÜ. S¿ th¿c Çây là nh»ng ngân hàng do c¶ng sän ' treo ÇÀu heo bán thÎt chó" ÇÙng Çàng sau chÌ huy. Ai cÛng bi‰t ª ViŒt Nam, xin mª hàng bán nܧc giäi khát, bán cà phê Çã khó huÓng hÒ mª ngân hàng ! ( CS quan niŒm quán giäi khát, cà phê là nÖi dân chúng tø h†p, có gián ÇiŒp trà tr¶n, có chÎ em ta lui t§i , phäi là công dân tÓt m§i ÇÜ®c phép kinh doanh ) .Có ngân hàng chúng cho ông mù làm giám ÇÓc ! Chúng thu vàng, Çô la, tiŠn båc và trä lãi suÃt rÃt cao, ljn 15% 18%. NhiŠu ngÜ©i ham l©i nên Çem tài sän giao cho chúng. Vài tháng sau, chúng quÎt tiŠn !
• Chúng b¡t bu¶c dân chúng bÕ sän xuÃt cá th‹, nghïa là phäi vào tÆp Çoàn, vào H®p tác xã Ç‹ làm công cho c¶ng sän. M‡i ngÜ©i vào tÆp Çoàn, HTX phäi mang ÇÒ døng cø, máy móc vào. N‰u bÎ sa thäi hay thôi viŒc là mÃt luôn cûa cäi. Công nhân làm ª Çây

thÜ©ng bÎ trä lÜÖng trÍ. Có khi hai ba tháng vÅn không có lÜÖng.

• Chúng Ç¥t ra nhiŠu thÙ thu‰ và tæng thu‰ vô kÿ hån. Ÿ các nܧc tÜ bän, muÓn Ç¥t ra thu‰ m§i ho¥c tæng thu‰ phäi do quÓc h¶i quy‰t ÇÎnh. Tåi ViŒt Nam, cán b¶ ÇÎa phÜÖng có quyŠn quy‰t ÇÎnh. CÀn bao nhiêu tiŠn là Çánh thu‰ bÃy nhiêu. Thí dø trong tháng này, thành phÓ cÀn 50 triŒu båc , ban thu‰ vø cÙ tính Çåi khái là cÀn thu 80 triŒu, chia cho 40 ngàn thÜÖng gia, nhÜ vÆy tháng này m¶I thÜong gia phäi Çóng thêm

4.000 ÇÒng ! N‰u m¶t thÜÖng gia phäi Çóng m‡i næm 300 ngàn ÇÒng , ông lên phòng thu‰ vø khi‰u nåi, cán b¶ së nói : "300 ngàn là rÈ. N‰u ông không b¢ng lòng thì ÇØng buôn n»a. N‰u còn khi‰u nåi, t¶I b¡t ông Çóng 500 ngàn. N‰u còn khi‰u nåi n»a là 600 ngàn. ."
ñÃy là tác phong cûa CS ViŒt Nam, rÃt hÓng hách và rÃt hå cÃp !( Cán b¶ tòa Çåi sÙ VN tåi Canada, MÏ, Pháp cÛng th‰. . .)

• C¶ng sän tæng thu‰ nhà, thu‰ ÇÃt. Sau næm 1994 , c¶ng sän Ç¥t ra " quyŠn sº døng ÇÃt " là m¶t cách b¡t dân mua låi ÇÃt cûa mình , làm cho dân chúng vô cùng khÓn kh°!
• TØ nay CS tØ giã chính sách xã h¶i, c¶ng sän g†i là bãi bÕ "bao cÃp". ñi h†c, Çi nhà thÜÖng ÇŠu phäi n¶p tiŠn. Khi vào cÃp cÙu, không có tiŠn thì phäi n¢m Çó ch© thân nhân ljn n¶p tiŠn m§I ÇÜ®c bác sï khám nghiŒm . Không có tiŠn là Çành ch© ch‰t. TrÜ©ng h†c b§t l§p, sa thäi giáo viên vì h†c trò bÕ h†c m¶t nºa. NgÜ©i nông dân chû trÜÖng hai không : Không Çi h†c, không Çi bŒnh viŒn.

C¶ng sän gia tæng h†c phí g†i là Ç‹ bÒi dÜ«ng giáo viên nhÜng s¿ th¿c tiŠn Çó vào tay Çäng, giáo viên không ÇÜ®c tæng lÜÖng, ho¥c có tæng cÛng rÃt ít. C¶ng sän b¡t dân Çóng viŒn phí nói là Ç‹ tæng lÜÖng bác sï, y tá nhÜng th¿c s¿ bác sï, y tá không xÖ múi gì ! MuÓn ch»a bŒnh, thân nhân, bŒnh nhân phäi Çút lót cho y tá, cho bác sï !

• Khoäng 1985, c¶ng sän mª ra viŒc buôn dân, ÇÜa dân chúng sang các nܧc XHCN Ç‹ làm lao Ƕng. Trܧc Çây, th¿c dân Pháp cÛng tuy‹n m¶ phu Çi Tân th‰ gi§i, nhÜng công nhân làm ÇÜ®c bao nhiêu hܪng bÃy nhiêu, trong khi công sän æn chÆn lÜÖng công nhân 60% .
• C¶ng sän b¡t dân chúng, ngoåi kiŠu, ViŒt kiŠu phäi ûng h¶ ûy ban, ûng h¶ phø lão, ûng h¶ thÜÖng binh, ûng h¶ công an, cÙu tr® løt miŠn trung, cÙu tr® løt miŠn tây, và ûng h¶ nhiŠu thÙ tiŠn khác. Ai không n¶p tiŠn së bÎ trØng phåt.

III. ñ˜I MI KINH T: Trܧc tình trång kinh t‰ kiŒt quŒ, CS ViŒt Nam Çã b¡t chܧc Trung quÓc Ç‹ Ç°i m§i kinh t‰. ViŒt Nam Çã dò dÅm tØng bܧc. Chúng ta nhÆn thÃy có ba chánh sách :
A.Bí mÆt Ç°i m§i : Trung gian hܪng l®i .
Giai Çoån này c¶ng sän chÜa nói ljn " Ç°i m§i". Trܧc Çây, c¶ng sän chû trÜÖng n¡m m†i ngành nghŠ nhÜng càng ngày càng thua l‡, chúng bèn khoán cho tÜ nhân làm, chúng vÅn gi» bäng hiŒu quÓc doanh nhÜng trong m¶t vài công ty, cÖ quan,công viŒc quän lš th¿c s¿ là tÜ nhân. Trong nhiŠu cÖ sª bán väi vóc có bäng ÇŠ " ThÜÖng nghiŒp huyŒn " nhÜng chính là do tÜ nhân buôn bán. Hàng tháng h† phäi trä cho huyŒn mÜ©i phÀn træm hay hai mÜÖi phÀn træm tùy nÖi.
Trܧc Çây, CS chÌ trích chính phû ta t° chÙc x° sÓ, nay cÀn tiŠn, CS cÛng x° sÓ. Trܧc Çây, chÌ có trung uÖng m§i x° sÓ, nay tÌnh nào cÛng x° sÓ, ngày nào cÛng x° sÓ !
ViŒc quän lš x° sÓ nay giao cho tÜ nhân, hàng tháng nhà cÀm quyŠn ÇÜ®c trä m¶t sÓ tiŠn hoa hÒng .
B-Chính sách dò dÅm : buông lÕng bàn tay s¡t .
NgÜ©i ta cho r¢ng ÇÃt Sài gòn Gia ñÎnh là ÇÃt chÓng låi trung ÜÖng. TØ th©i Gia Long, Minh Mång, Lê Væn DuyŒt Çã chÓng låi lŒnhy vua, ljn Lê Væn Khôi thì vùng lên chÓng triŠu Çình. Sau Nam kÿ bÎ tách r©i khÕi ViŒt Nam, trª thành thu¶c ÇÎa Pháp, không còn lŒ thu¶c triŠu Çình Hu‰. Sau 1945, Saigon Çã nhiŠu lÀn thoát khÕi trung ÜÖng. Næm 1954, Sài gòn ÇÜÖng ÇÀu miŠn B¡c. Sau 1975, NguyÍn Væn Linh tuy là B¡c Kÿ và là c¶ng sän, nhÜng y låi có tÜ tܪng khá cÃp ti‰n hÖn Lê DuÅn, Lê ñÙc Th† cho nên Çã bÎ DuÅn Th† cho ngÒi chÖi xÖi nܧc . Nh© có NguyÍn Væn Linh, c¶ng sän Çã Çi tØ tØ tØng bܧc Ç°I m§i. NhÜng s¿ th¿c, phäi nói là do hoàn cänh bÃt bu¶c c¶ng sän ViŒt Nam phäi thay Ç°I Ç‹ tÒn tåi.
1.Phim änh .
Sau 1975, C¶ng sän Çem nh»ng phim cûa miŠn Nam mà chúng g†i là trøy låc, phän Ƕng ra chi‰u cho b†n cán b¶ xem v§i nhau. H† g†i là " chi‰u phim tÜ liŒu". B†n cán b¶ cä Ç©I chÌ xem phim c¶ng sän, nay xem phim tÜ bän, tØ nghŒ thuÆt cho ljn n¶i dung lju hÖn h£n phim c¶ng sän. H† rÃt thích thú. H† kéo bà con, h† hàng vào xem. ThÃy æn khách, c¶ng sän bèn bán vé. Trܧc là chi‰u Çãi cán b¶ cao cÃp, sau bán vé cho cán b¶ và gia Çình, sau n»a là bán cho nhân dân.. .Dân chúng xem rÃt Çông. Trái låi n‰u chi‰u phim XHCN, råp v¡ng khách. Th‰ là tØ Çây, CS Çem chi‰u phim tÜ bän. M¶t ông bån tôi nhà giáo, ngÜ©i Hu‰, nhân hè vŠ thæm quê, ÇÜ®c các nhà giáo trÜ©ng QuÓc h†c m©i xem phim " Con Heo " tåi trÜ©ng ! ñiŠu này cho thÃy phim tÜ bän rÃt ÇÜ®c Üa chu¶ng, và phim con heo ÇÜ®c x‰p loåi giäi trí cao cÃp giành cho cán b¶ Ç¥c biŒt !
2.Nhåc :
Trong khoäng 1980, c¶ng sän bài trØ nhåc xanh, nhåc vàng cho là ûy mÎ, lãng mån, phän Ƕng. HÒi bÃy gi© tôi còn h†c tÆp chính trÎ tåi ñåi H†c Væn Khoa,Sàigòn, g¥p m¶t sinh viên ngÜ©i Nam. Anh tâm s¿ : Anh dåy nhåc, huÃn luyŒn væn nghŒ cho thanh thi‰u niên ÇÎa phÜÖng . Anh bäo h† hát chÆm låi, dÎu låi...êm ái m¶t chút. K‰t quä anh bÎ ki‹m thäo, Çem Çi lao Ƕng m¶t th©i gian m§i ÇÜ®c trä vŠ ÇÎa phÜÖng. . .
Tåi Sài gòn lúc bÃy gi© c¶ng sän ÇÜa các ca sï miŠn b¡c nhÜ Tô Lan PhÜÖng lên Çài nhÜng không ÇÜ®c dân chúng hoan hô. Các bu°i nghe nhåc "cách mång" v¡ng nhÜ chùa bà ñanh. Trܧc 1975, dân miŠn Nam m¶t sÓ chê nhåc Ch‰ Linh, NhÆt TrÜ©ng ,nhÜng ª v§i c¶ng sän m§i thÃy loåi nhåc này có cái hay cûa nó. Nhåc miŠn Nam bài nào cÛng có s¡c thái riêng. NgÜ©i ta thº m©i m¶t vài ca sï miŠn Nam hát m¶t vài bän nhåc cÛ. Dân chúng hoan hô kÎch liŒt. Hôm sau, dân chúng x‰p hàng nhe nhåc lãng mån và ca sï cÛ.
TØ Çó, các tø Çi‹m ca nhåc m†c lên nhÜ nÃm v§i các ca sï cÛ và các bän nhåc lãng mån.
Lë dï nhiên nh»ng tø Çi‹m này do Çäng kinh doanh và m¥c sÙc hÓt båc.
3. Sách báo :
ñäng n¡m ch¥t š thÙc hŒ Mác Lê! ñäng cho r¢ng các thÖ ca , ti‹u thuy‰t ngoài hŒ Çäng ÇŠu là lãng mån, phän Ƕng, mê tín, dÎ Çoan.. .ñäng trong bao næm Çã tÓn tiŠn in nh»ng thÙ tiŠu thuy‰t nhÜ " RuÒi Trâu"," Thép Çã tôi th‰ Çãy" nhÜng ch£ng có ma nào džc. Nay ñang cÖn túng quÅn, Çäng cho phép Çäng in ti‹u thuy‰t cûa T¿ L¿c Væn ñoàn,Tô Hoài,VÛ Tr†ng Phøng, HÒ Bi‹u Chánh .. . và các sách ngoåi quÓc. Dân chúng thích thú khi d†c låi T¿ L¿c Væn ñoàn, và các tác phÄm cÛ . ñäng låi thu ÇÜ®c b¶n tiŠn.

1. Tôn giáo :

ñäng cho tôn giáolà thuÓc phiŒn, là phän Ƕng. ñäng ngæn cÃm dân chúng Çi chùa, Çi nhà th©. ..NhÜng khoäng 1985, Çäng cho phép dân chúng Çi lÍ chùa Bà ª Bình DÜÖng nhân dÎp t‰t. Th‰ là hàng ngàn dân chúng nô nÙc Çi d¿. Dân chúng låi khÃn vái, cúng tiŠn vào quÏ chùa. Th‰ là m‡i ngày, Çäng thu b¶n tiŠn ! TØ Çó, ñäng cho dân Çi lÍ chùa và Çäng t¿ do n¡m thùng phܧc sÜong ! ChÌ có nh»ng kÈ khôn ngoan m§i không cúng tiŠn cho C¶ng sän ! Qua nh»ng bܧc dò dÅm ban ÇÀu, c¶ng sän thÃy æn khách, æn tiŠn cho nên hæng hái ti61n t§i viŒc Ç°i m§i kinh t‰ , cho dù viŒc này trái v§i chû nghïa Mác Lê, trái v§i ÇÜ©ng lÓi chính sách tØ trܧc cûa c¶ng sän ViŒt Nam.. .! Ôi dào, miÍn sao là có tiŠn,ÇØng nói truyŒn ti‰t trinh và nghïa khí ! Cܧp cûa, gi‰t ngÜ©i, Çï Çi‰m, buôn lÆu, viŒc gì mà ch£ng làm miÍn có tiŠn !
 
 
C.Công Khai " ñ°i M§i :
Ban ÇÀu các lãnh Çåo trung ÜÖng nhÃt là các ông B¡c Kÿ cÜÖng quy‰t chÓng ÇÓi viŒc " Ç°i m§i ", h† cho r¢ng Çó là m¶t viŒc phän b¶i chû nghïa c¶ng sän, phän b¶i tÜ tܪng Mac Lê. NhÜng nhóm c¶ng sän miŠn nam tåi trung ÜÖng và quÓc h¶i chÓng trä månh më, ÇÙng ÇÀu là NguyÍn Væn Linh, chû tÎch Ñy Ban quân quän Sàigon. Lš luÆn cûa nhóm này là n‰u không thay Ç°i thì ch‰t ! N‰u không thay Ç°i thì Sàigòn không Çû ti‹n cung phøng trung ÜÖng bªi vì riêng Saigon Çã Çóng cho trung ÜÖng hÖn nºa ngân khoän. ˆn xôi chùa ng†ng miŒng, b†n bäo thû phäi im ,phái cÃp ti‰n th¡ng, NguyÍn Væn Linh lên làm t°ng bí thÜ ! TØ Çây, " Ç°i m§i" trª thành quÓc sách, nó mang låi tiŠn tài cho c¶ng sän khi‰n sau này nh»ng tay bäo thû nhÜ ñ‡ MÜ©i, Lê ñÙc Anh . ..cÛng phäi hoan hô " Ç°i m§i" !
TØ Çây c¶ng sän chû trÜÖng :

• Không nói ljn quan Çi‹m Mác Lê, h†c tÜ bän phát tri‹n kinh t‰, thÜÖng måi.
• Làm m†i viŒc Ç‹ có tiŠn cho Çäng và cho mình.
• Kêu g†i tÜ bän ÇÀu tÜ
• Phát tri‹n các cÖ sª làm ra tiŠn nhÜ du lÎch, ngân hàng, khách sån..
• N§i r¶ng viŒc tÜ nhân kinh doanh Ç‹ lÃy thu‰..

S¿ th¿c, Çây không có gì là m§i mÈ. TØ th©i xa xÜa con ngÜ©i Çã chú tr†ng kinh doanh, Çã bi‰t giá trÎ cûa cá nhân và thÃt båi cûa làm tÆp th‹ " Cha chung không ai khóc !" Th©i ViŒt Nam c¶ng hòa, chúng ta Çã chú tr†ng xuât khÄu, kêu g†i ngoåi quÓc ÇÀu tÜ,
Chúng ta Çã phát tri‹n kÏ nghŒ, thÜÖng måi, xuÃt khÄu, nhÆp khÄu,..C¶ng sän dùng danh tØ ÇËp Çë Ç‹ che Çæy hành vi xÃu xa cûa mình. Ch£ng hån viŒc b¡t ngÜòi giam gi», c¶ng sän g†i là " cäi tåo", "h†c tÆp"
Nay viŒc tØ bÕ Mác Lê theo tÜ bän chû nghïa thì g†i là " Ç°i m§i" th¿c ra là bܧc thøt lùi, là trª låi cÛ , là b¡t chܧc tÜ bän chû nghïa, sau khi Çã chºi b§i tÜ bän , gi‰t håi và cܧp bóc dân chúng, và huyênh hoang th¿c hiŒn xã h¶i chû nghïa thành công. . .C¶ng sän là nhÜng kÈ Çánh Çï trên ngôn tØ. Nh»ng viŒc Ç‹ cho tÜ nhân t¿ do kinh doanh, viŒc giao thÜÖng v§i ngoåi quÓc.. .là nh»ng viŒc Çã có tØ khi có con ngÜ©i, nào có m§i më gì !
Và th¿c ra viŒc này cÛng không lå. Không phäi sau 1985, CS m§i Ç°i m§i . Trܧc Çây, sau m¶t th©i gian bóc l¶t, dân chúng trÖ xÜÖng, c¶ng sän thä cho dân chúng béo trª låi, chúng låi cܧp. Chúng cÜ xº nhÜ m¶t ông chû Ƕc ác nuôi bò. Chúng v¡t cån s»a và bÕ Çói. Khi nào cÀn, chúng cho bò æn trª låi và chúng låi v¡t kiŒt. Chúng Çã hô hào Çánh Ç° væn hóa Çòi trøy, bãi bÕ cÃm ch® ngæn sông nhÜng thi‰u tiŠn, chúng låi cho công an Çi xét các quán æn, quán cà phê, phåt vå, tÎch thu bæng nhåc, radio, casette, tÎch thu hàng hóa xe Çò, xe hÖi. Sau khi æn no, chúng thä ra cho t¿ do mª nhåc, cho thông thÜÖng m¶t th©i gian, sau Çó chúng låi xét b¡t, tÎch thu.. .CÙ nhÜ th‰ chúng cai trÎ dân tØ 1945 cho ljn nay. Nay cÀn tiŠn, chúng kêu g†i Ç°i m§i. Khi chúng Çû månh, chúng së hô hào xây d¿ng chû nghïa, chÓng Çi theo con ÇÜ©ng tÜ bän chû nghïa, chúng låi mª chi‰n dÎch cäi cách nông nghiŒp, cäi cách thÜÖng nghiŒp, và së tÎch thu tài sän dân chúng và ngoåi quÓc. Lúc Çó thì m†i viŒc quá mu¶n.
Sau bao næm Ç°i m§i, c¶ng sän Çã thu ÇÜ®c nhiŠu tiŠn. C¶ng sän g¶c Çã trª thành m¶t thÙ tÜ bän ÇÕ, có hãng xܪng riêng, có tài sän riêng, có nhà lÀu xe hÖi, có tiŠn gºi ngân hàng ngoåi quÓc nhÜng tài sän quÓc gia vÅn kiŒt quŒ , Ç©i sÓng dân chúng ngày xuÓng thÃp vì tham nhÛng, d¶c tài. . .M¶t sÓ ngân hàng ngoåi quÓc Çóng cºa, m¶t sÓ cÖ sª ngoåi quÓc rút lui. ,..HiŒn nay, c¶ng sän trông ch© tÓi huŒ quÓc cûa MÏ. NhÜng viŒc này có l®i mà cÛng có håi cho CSVN.
ViŒc " Ç°i m§i " Çã cÙu nguy nŠn kinh t‰ và chính trÎ c¶ng sän nhÜng nó Çã làm søp Ç° "š thÙc hŒ c¶ng sän'" . Tåi trÜ©ng NguyÍn Ái QuÓc, tåi nhiŠu bô, viŒn, cÖ quan, ngÜ©i c¶ng sän Çã không còn månh miŒng ca tøng Mac Lê. NgÜ©i ta Çành d¿ng lên " tÜ tܪng HÒ Chí Minh" Ç‹ nÜÖng t¿a. NhiŠu nhà væn bày tÕ n‡I bÃt mãn và Çau ǧn, tûi nhøc. Trong bao næm hô hào chÓng tÜ bän, lj quÓc thì nay låi tôn th© tÜ bän, cÀu cånh lj quÓc. Tåi Hà n¶i. m¶t nhà væn Çã vi‰t truyŒn ng¡n " KÈ sát nhân lÜÖng thiŒn (?).TruyŒn này có n¶I dung nhÜ sau:
M¶t bÀn cÓ nông sau cäi cach ru¶ng ÇÀt ÇÜ®c Çäng và nhà nܧc ban cho nhà cºa, ru¶ng ÇÃt tÎch thu cûa m¶t tÜ sän måi bän là chû nhân lâu Ç©i cûa gia Çình anh. Anh bÀn cÓ nông này phÃn Çãu mãi lên ljn Çåi tá vŠ hÜu. Con ông Çåi tá cÛng ÇÜ®c Çäng chi‰u cÓ cho Çi h†c Liên Xô vŠ nhung nay thÃt nghiŒp. Nay ñäng thi hành chính sách Ç°i m§i. Con nhà tÜ sän trª vŠ mª công ty l§n tåi thành phÓ, ÇÜ®c Çäng trä låi nhà , còn ông Çåi tá và gia Çình lui xuÓng ª dܧi gara.Th¢ng con ông Çi Liên Xô vŠ hàng ngày phäi chæn trâu bò vàông Çåi tá ngày ngày cÛng phäi còng lÜng ki‰m mi‰ng cÖm. M¶t hôm , ngÜ©i con trai nhà tÜ sän mà party. Các ông tai to m¥t l§n trong tÌnh ÇŠu m¥c veston ljn tham d¿. Xe c¶ Çæu hàng dài, các cô, các bà cÜ©i nói vui vÈ. Anh chàng Çi Liên Xô c¡t cÕ trª vŠ, trông th6ay cänh náo nhiŒt Çó, lòng cäm thÃy tûi nhøc. Anh lÃy súng AK cûa bÓ anh b¡n anh ViŒt kiŠu và m¶t sÓ ngÜòi .
Tåi Sài gòn, m¶t nhà væn khác vi‰t m¶t truyŒn khác, cÛng tÜÖng t¿.
M¶t ông Çåi tá phøc viên ( vŠ vÜ©n) nhÜng luôn miŒng Mac Lenin ÇÕ choét. Nay g¥p lúc Ç°i m§i , ông chåy ch†t ÇÜ®c chÙc bäo vŒ tåi m¶t công ty ngoåi quÓc ,lÜÖng 50 Çô m‡i tháng. Th¢ng con trai cûa ông cÛng xin ÇÜ®c làm viŒc rºa rau cho m¶t nhà hàng ñài Loan.
ThÌnh thoäng th¢ng con ông mang vŠ ÇÜ®c m¶t it thÙc æn thùa, hai bÓ con nhÆu nhËt vui vÈ, t¿ hào là gia Çình có thu nhÆp cao nhÃt thiên hå.. .
 
 
Có th‹ m¶t ngày nào Çó, vì s¿ tranh Çãu cûa dân chúng , c¶ng sän VN së Ç°i m§i chính trÎ., có th‹ nhÜ®ng b¶ tåm th©i. NhÜng Çó chÌ là thû Çoån dÓi gåt quÀn chúng trong nu§c và dÜ luÆn quÓc t‰, ÇÒng bào và chi‰n h»u trung kiên hãy gi» v»ng lÆp trÜ©ng, kiên quy‰t chÓng c¶ng cho ljn khi c¶ng sän thøc s¿ tan rã, th¿c s¿ bÎ tiêu diŒt.Trong tÜÖng lai, CSVN có th‹ m§i m¶t sÓ nhân vÆt häi ngoåi tham gia chính phû, có th‹ cho tái lÆp Çäng Dân chû ma , có th‹ t° chÙc bÀu cº nhÜ ª Cao Miên, có th‹ giäi tán Çäng c¶ng sän, có th‹ ÇÜa ra m¶t chính phû hòa h®p, hòa giäi. ..Chúng ta ÇØng quên bài h†c lÎch sº gÀn Çây nhÃt cûa Kampuchia ! Và ÇØng quên bän chÃt cûa C¶ng sän là gian manh xäo trá !

BILL BELL * MẬU THÂN

CUộC CHIẾN TẾT MậU THÂN DƯỚI

NHÃN QUANG CỦA MộT CỰU CHIẾN BINH HOA KỲ

Bill Bell

          LTS.- Bill Bell là một cán sự bậc GM-14 (tức cấp

                Tá) của Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ.

                Ông Bell qua Việt Nam năm 1965 là lính trinh sát.

                Sau khi chuyển qua ngành Tình Báo tại Sài Gòn,

                ông Bell được chuyển qua làm Trưởng Phòng Liên

                Lạc Phái Đoàn Hoa Kỳ trong Ban Liên Hợp Quân Sự

                Bốn Bên. Ông Bell mất người vợ và đứa con trai

                trong chiếc máy bay C-5A bị rơi tại Gò Vấp. Sau

                khi hồi huơng di hài vợ con ông xong, ông quay

                trở lại Việt Nam và ra Hà Nội ngày 25 tháng 4 để

                nhận điều kiện di tản Sài Gòn. Ông Bell rời Việt

                Nam bằng trực thăng vào ngày 30 tháng 4 năm 1975.

                Dưới thời kỳ chính quyền Tổng Thống Bush, ông

                Bell được bổ nhiệm làm Trưởng Phòng Liên Lạc của

                Hoa Kỳ tại Hà Nội. Hiện nay ông Bell làm điều tra

                hình sự tại Khu Tư Pháp 12, tiểu bang Arkansas.

                Dưới đây là nguyên văn bài viết bằng tiếng Việt

                của Ông Bill Bell

                                                      

                                                   

          Mỗi năm, Tết Nguyên Đán sắp đến tôi lúc nào cũng nhớ đến

     một người lính Biệt Kích Dù Mỹ đã góp phần quan trọng trong

     cuộc tổng tấn công Tết Mậu Thân của Việt Cộng năm 1968. Hồi

     còn thanh niên, tôi có hai lần làm việc dưới quyền Đại Tá

     Charlie Beckwith, và thấy rằng Đại Tá là loại người chỉ huy

     mình không bao giờ quên được. Đại Tá Beckwith làm việc rất

     sốt sắng nên anh em trong đơn vị hay gọi tên của Đại Tá là

     "Chargin' Charlie," tức "Charlie lao vào." Đại Tá rất được

     nổi tiếng trong quân đội vì trong chiến dịch Plei Me năm

     1965 Đại Tá đi quan sát trên một chiếc trực thăng nhỏ bị

     trúng một viên đạn súng cao xạ 12,7 ngay ở giữa bụng của

     mình. Mặc dù mổ bụng mất một nửa lá lách, Đại Tá vẫn tiếp

     tục chiến đấu tại Việt Nam lâu năm. Song đối với nhân dân

     Mỹ họ chỉ bắt đầu biết Đại Tá vài năm sau khi chiến tranh

     Việt Nam kết thúc và lúc Đại Tá chỉ huy vụ đột kích của

     lực luợng "Denta" vào Iran để cứu thoát 52 con tin Mỹ bị

     chính quyền Ayatollah Khomeini giam giữ.

          Còn đối với chiến tranh Việt Nam, sau một năm lãnh đạo

     "Chương Trình Denta", tức chương trình trinh sát chiến lược

     tại vùng Cao Nguyên Trung Phần, Đại Tá nhận được lệnh chuyển

     về làm Phòng Nhì Sư Đoàn 101 Dù đóng tại trại Fort Campbell,

     tiểu bang Kentucky. Lúc đó tôi cũng ở vùng Cao Nguyên mới

     về và được nhập vào tiểu đoàn 2/506 Dù của sư đoàn. Tôi nghĩ

     rằng vào lúc ấy Đại Tá đã biết trước là cả sư đoàn sắp sửa

     qua Việt Nam chiến đấu, bởi vì trong sư đoàn thiếu người nói

     được tiếng Việt và Đại Tá đã phối hợp với phòng 1, nhờ họ

     chuyển tôi từ tiểu đoàn Dù qua Biệt đội Quân báo làm ở dưới

     quyền của Đại Tá. Kể từ năm 1965 sư đoàn chỉ có một Lữ đoàn

     đóng tại Việt Nam, là Lữ đoàn 1 tại Phan Rang, nhưng vào mùa

     Thu năm 1967 cấp trên đã ra lệnh cho cả sư đoàn ra chiến

     trường. Vậy thì sư đoàn được chuyển qua một căn cứ khác ven

     sân bay Biên Hòa và gần bộ Tư Lệnh Quân Đoàn III của Việt

     Nam Cộng Hòa, là một căn cứ cũ của Lữ đoàn 173 Dù. Lúc bây

     giờ Biên Hòa là một thị xã tương đối nhỏ, nằm ven bờ đông

     sông Đồng Nai. Tuy rằng tỉnh Biên Hòa đã khai hoang và có

     nhiều đồn điền cao su thời Pháp thuộc, phần nhiều đất đai

     nằm về phía bắc của tỉnh vẫn là rừng lá, ba lớp phủ kín

     trong một khu vực địa phương gọi là "Chiến Khu D." Cây cối

     xanh tươi này rất thuận tiện cho sự ẩn náu và tập trung các

     đơn vị chính quy của miền Bắc xâm nhập vào Nam qua đường mòn

     Hồ Chí Minh.

          Ngay sau khi đến Biên Hòa, Đại Tá Beckwith đã cho tập

     họp tất cả anh em có nhiệm vụ trinh sát hoặc sưu tập tình

     báo. Sau khi triệu tập tất cả anh em trong một nhà lều "GP"

     của phòng tác chiến Đại Tá tung vào cái nắp vải. Vì Đại Tá

     là Biệt Kích Dù nên không quan tâm họp mít tinh nhiều và

     cũng ít khi dùng chữ "tình báo". Đại tá nói to lên với chúng

     tôi một cách ngay thẳng : "Anh em phải chui rừng và bắt cho

     tôi một số tù binh cùng tài liệu, mang về đây cho tôi càng

     sớm càng tốt ! Đù Mẹ, nếu mình không biết vị trí của chúng,

     thì làm sao diệt chúng nó được !" Sau khi bắt tay, nói

     chuyện với một số anh em quen biết ngày xưa, Đại Tá biến mất

     trở lui qua nắp lều bụi bám.

          Hầu hết những người làm việc dưới quyền Đại Tá trong

     quá khứ kính trọng Đại tá nhiều, song cũng có một số người

     phê bình Đại tá trong thời gian ông chỉ huy "Denta." Hồi đó

     Đại tá tiếp tục bổ sung thêm viện binh để cố gắng cứu một

     đội Biệt Kích Dù Mỹ bị sư đoàn 3 Bắc Việt phục kích tại

     thung lũng An Lão, Bình Định, gây ra tổn thất rất nặng. Theo

     ý kiến họ, anh em bị thiệt hại nhiều vì Đại tá vị kỷ, sợ

     mang tiếng mất lính. Nhưng thật ra, ý kiến của Đại tá là

     đúng theo quy luật, bắt đầu từ lúc mất lính, người chỉ huy

     của họ phải chịu trách nhiệm thêm 72 tiếng đồng hồ để cứu

     vớt họ. Qua 72 tiếng đồng hồ là trách nhiệm được chuyển cho

     Trung Tâm Hỗn Hợp Cứu Vớt Nhân Viên (JPRC), là một đơn vị bí

     mật của Cục Điều Hành Đặc Biệt (SOG).

          Sau "cuộc họp mít tinh" của Đại tá với anh em, tất cả

     các đơn vị quân báo sẵn sàng hoạt động để thu lượm tin tức,

     đặc biệt là những đội trinh sát. Các anh em y tá cung cấp

     cho anh em uống thuốc "trắng-xanh" để bảo đảm nhân thức,

     không cho ngủ để các đội hoạt động cả ngày đêm 24/24.

     Quan điểm của Đại tá là một đội trinh sát chuyên nghiệp

     chui rừng có giá trị hơn 100 điệp viên ngồi trong Tòa Đại

     Sứ Mỹ ở Saigon. Có một lần Đại Tá tiết lộ với tôi là nếu

     cấp trên đồng ý, trong tương lai Đại Tá sẽ bố trí những đội

     trinh sát chỉ có một người đi.

          Những nỗ lực trinh sát bắt đầu có hiệu quả rất nhanh và

     nhiều tài liệu bí mật đến tận tay Đại Tá. Ví dụ trong những

     tài liệu ấy có bản kế hoạch và sơ đồ của một vị thiếu tá

     pháo binh của bộ đội chủ lực, là chỉ huy Trung đoàn Pháo

     DKB. Theo tài liệu này, bộ đội Pháo binh đã lập kế hoạch bắn

     hỏa tiễn 122mm nửa đêm khuya vào bãi đậu máy bay trong sân

     bay Biên Hòa. Trong lúc phân tích tài liệu trước hết chúng

     tôi xác định vị trí đặt hỏa tiễn và đảo ngược góc phương vị

     ghi trên sơ đồ 180 độ. Tối hôm đó một máy bay ném bom của

     chúng tôi báo cáo về là lúc ném bom tại địa điểm đặt hỏa

     tiễn 122mm ghi trên tài liệu chúng tôi bắt được, họ đã thấy

     nhiều tiếng nổ phụ.

          Một tài liệu quan trọng khác được Việt Cộng phân loại

     là "Tối Mật", và tài liệu này có ghi tất cả địa danh và tiện

     nghi chủ yếu của Cộng Sản cũng như các bí hiệu cung thoi

     trong vùng hoạt động của sư đoàn Dù. Lúc mà tôi thấy tài

     liệu đánh máy chữ này là loại "giấy vỏ hành" để cho nhân

     viên giao liên dễ nuốt miệng, tôi tin chắc rằng tài liệu này

     phải quan trọng lắm. Đại tá Beckwith bảo tôi mang tài liệu

     tới cơ quan nghe đài đối phương (tức Cục 265 của cơ quan An

     Ninh Quốc Gia) để phân tích ra mật mã trong tài liệu. Anh em

     nghe đài đối phương mừng lắm vì trước đó họ rất khó mà theo

     rõi các đài truyền tin của địch. Qua tài liệu mới này họ có

     thể xác định dễ dàng tất cả những kế hoạch và truyền tin

     liên lạc bí mật của đối phương, rất ích lợi cho Phòng

     Tác Chiến của sư đoàn. Điều không may là vài ngày sau khi

     bắt được tài liệu, một anh sĩ quan báo chí trẻ trên Bộ Tham

     Mưu đã đăng bài báo trong báo thời sự sư đoàn xuất bản hàng

     tháng là "sư đoàn có bắt được tài liệu tối mật của địch, ghi

     rõ tất cã mật mã, bí hiệu trong vùng." Lẽ ra báo này sẽ phổ

     biến cả Biên Hòa và khu vực lân cận, nên thế nào địch cũng

     sẽ đổi hết mật mã của chúng ! Đại tá biết tin này, rất tức

     giận, ra lệnh là lần sau Phòng Báo Chí phải phối hợp với

     Phòng Nhì trước khi đề cập đến bất cứ vấn đề nào liên quan

     đến đối phương.

          Cũng trong thời gian này, anh em trong đơn vị trực

     thăng sư đoàn phát hiện một phụ nữ người Việt đi qua sân để

     máy bay của họ, và theo ý của họ, phụ nữ ấy "có hành động

     nghi ngờ", tức là theo ý họ bà này đang đi bộ như bà đang đo

     lường phạm vi, diện tích của nơi đậu máy bay. Theo anh em

     trong đơn vị có thể bà này được họ thuê để làm "bồi phòng".

     Sau khi chúng tôi cứu xét hồ sơ tại văn phòng lao động thì

     được biết bà ta là một nhân viên "bồi phòng" thật, nhưng

     điều không may cho bà ta là bà có mang theo một mảnh giấy

     nhỏ của nhà bếp dính mỡ heo. Lúc xem mảnh giấy ấy, chúng tôi

     rất ngạc nhiên vì thật ra đây là một sơ đồ ghi rõ tình hình

     tại sân đậu trực thăng với đầy đủ chi tiết, sẽ rất lợi cho

     đơn vị Việt Cộng nào có súng cối, pháo binh, hoặc hỏa tiễn

     122mm. Một anh sửa chữa máy bay trực thăng trong đơn vị cũng

     giao nộp cho chúng tôi một quả lựu đan M-26 trong một bao

     tay và quả lựu đạn ấy đã có trục nhỏ rút ra rồi và có thể nổ

     bất cứ lúc nào. Đầu tiên bà bảo là không biết gì về quả lựu

     đạn và cũng không biết gì về sơ đồ. Nhưng sau khi bà bị đưa

     qua máy thăm dò sự thật (Polygraph) khoảng nửa tiếng đồng hồ

     và thấy là không chối cãi được nữa nên bà bắt đầu nói sự

     thật. Theo bà nói, bà có ông chồng "theo cách mạng" kể từ

     năm 1954 và ông chồng tập kết ra Bắc. Sau này bà lấy thêm

     hai ông chồng, cả hai là sĩ quan cấp tá của Việt Nam Cộng

     Hòa. Do những hoạt động bí mật của bà, cả hai chồng sau đều

     chết, cũng như nhiều lính trong đơn vị của họ bị Việt Cộng

     phục kích. Chúng tôi có hỏi làm sao bà có thể đi tự do trong

     sân máy bay đậu, bà trả lời là đúng theo chỉ thị của cấp

     trên, bà đã "dần dần làm quen" với vị chỉ huy đơn vị trực

     thăng. Sau khi lên giường làm cho ông chỉ huy sung sướng vài

     lần, thì bà đi đâu trong sân bay cũng được. Sau khi báo cáo

     gởi về cho Đại tá thì ông ta cho biết sẽ giải quyết tình hình

     tồi tệ này, nhưng không cho biết chi tiết. Tuy nhiên, chúng

     tôi biết trước là Đại tá xem an ninh như là một yếu tố hết

     sức quan trọng, nên chúng tôi biết thế nào vị chỉ huy đơn vị

     trực thăng cũng sẽ rất hối hận về "chuyện tình" của ông.

          Trong khi Tết Nguyên Đán đến, chúng tôi bắt đầu nhận

     được các tin đồn về một cuộc tấn công trong vùng hoạt động

     của sư đoàn nhưng không được chi tiết lắm. Vào ngày mồng ba

     tháng giêng năm 1968, chúng tôi nhận được thêm một tài liệu

     quan trọng qua nỗ lực của một đơn vị trinh sát khi mở một

     cuộc phục kích tại huyện Tân Uyên, về phía bắc tỉnh Biên

     Hòa, được Việt Cộng đặt bí hiệu là "U-1". Tài liệu này được

     phát hiện trong xác của một vị thiếu tá Việt Cộng mang tên

     là "Út Hiệp" chết trong trận phục kích. Theo chúng tôi được

     biết, thiếu tá Út Hiệp là chỉ huy của tiểu đoàn Đồng Nai,

     tức là tiểu đoàn trinh sát của "Trung Ương Cục Miền Nam" tức

     "Cục R". Trung Ương Cục Miền Nam là văn phòng tiền phương

     của Bộ Chính Trị tại Hà Nội và duy trì quyền hành về cả

     chính trị lẫn quân sự từ vùng Cam Ranh đến mũi Cà Mâu. Vùng

     họat động tương đối lớn này được Việt Cộng đặt bí hiệu là

     "B-2". Theo tài liệu này, thiếu tá Út Hiệp đi họp tại "R"

     mới về và đã nhận nhiệm vụ trinh sát "sân bay B.H. và xã

     Bình Mỹ" từ ngày mồng 7 đến 14 tháng giêng năm 1968.

          Theo chỉ thị của "R", anh Út Hiệp phải về "R" trình

     bày tình hình cho cấp trên không trễ hơn ngày 19 tháng

     giêng. Tuy rằng tài liệu viết bằng tay và lờ mờ, sau khi tôi

     đọc được tôi trình bày với Đại Tá là đối phương sắp mở một

     cuộc hành quân đại quy mô trong vùng của sư đoàn. Tôi cũng

     cho biết ý kiến là sân bay B.H. có nghĩa là sân bay Biên Hòa

     và xã Bình Mỹ đúng là xã nhỏ giáp sân bay về phía bắc, tất

     là một vị trí Việt Cộng có thể đặt súng cối để hạn chế máy

     bay không được cất cánh để yểm trợ các đơn vị bộ binh của sư

     đoàn. Qua hai tuần lễ không nghe gì về ý kiến của mình, song

     Phòng Nhì cho biết là các "chuyên gia" tại Trung Tâm KhaiThác

     Tài Liệu Sài Gòn không đồng ý với tôi. Đại Tá có bảo tôi

     xuống bàn luận với các "chuyên gia" này, nhưng sau khi đến

     trung tâm tôi mới được biết là các nhân viên Mỹ không có ý

     kiến, họ đã nhường lại cho một cán sự người Việt Nam làm cho

     Trung Tâm. Tôi không còn nhớ tên của ông này mà chỉ nhớ là

     ông tưởng sân bay B.H. là một sân bay khác. Điều lạ đối với

     tôi là ông không chịu nói rõ là nếu B.H. không phải Biên Hòa

     thì là phải tương quan với địa danh nào khác ? Tôi về Biên

     Hòa cảm thấy giận và thất vọng vì không thể nào thuyết phục

     họ được. Vài ngày sau một số nhân viên của Phòng Nhì qua gặp

     tôi tại Biệt Đội Quân Báo. Họ có đem theo đầy đủ bản đồ và

     tài liệu của họ để nắm lại tình hình trong vùng. Sau khi

     nhận xét tất cả phương án, họ về báo cáo cho Đại Tá, rồi Đại

     Tá kéo tôi qua. Tôi nói thẳng là theo tôi lực lượng phòng

     thủ căn cứ sư đoàn rất kém vì đa số những đơn vị tác chiến

     đang đi rừng tại các vùng Mã Đá, La Ngà, Sông Bé. Sau khi

     suy nghĩ lại rất kỷ lưỡng, Đại Tá đồng ý và lên gặp vị tướng

     tư lệnh sư đoàn.

          Ngày trước Tết Nguyên Đán, Đại Tá gọi điện thoại cho

     tôi, rồi cử tôi lên tỉnh Bình Dương - nằm về phía bắc tỉnh

     Biên Hòa - để lấy cung một người lính của bộ đội chính quy

     của Việt Cộng vừa mới ra chiêu hồi. Thật ra lính hồi chánh

     đó đang bị bệnh sốt rét rừng và sức khỏe rất yếu. Anh cho

     biết là bởi vì anh mới đi theo Việt Cộng vài ngày nên không

     biết gì nhiều. Sau khi tôi xác định là trong ngữ vựng anh ta

     dùng hay đổi lại chữ "L" và chữ "N" nên điều rõ ràng là anh

     ta không phải "Việt Cộng" địa phương như anh đã khai. Theo

     cách nói của anh ta thì anh ta thuộc về bộ đội chủ lực sinh

     ra tại vùng từ Thái Bình tới Hải Phòng, vì đối với dân ở

     những nơi đó Hà Nội thành ra "Hà Lội", nước Lào thành "Nước

     Nào", v..v... Tôi cũng nghi ngờ anh ta không phải là đào ngũ

     thật, anh ta đào ngũ vì đang đau ốm, đói bụng. Ý của anh ta

     là lãnh thực phẩm, thuốc men và được ngủ ngon. Sau khi lấy

     cung anh bộ đội này, tôi được biết anh ta là lính trong một

     trung đoàn bộ đội chính quy đang di chuyển về phía Nam với

     tốc độ rất nhanh nên anh ta theo không kịp. Tôi bèn dẫn anh

     ta đi với tôi trên một chiếc trực thăng UH-1 và bay rất thấp

     trên rừng Mả Đá. Tôi thấy một số bộ đội chính quy đang đi

     vất vả trên một đường mòn lớn nằm về phía bắc sông Bé, sau

     này địa phương gọi là đường Trần Lệ Xuân. Mỗi lần trực thăng

     đến gần vị trí của họ, họ quỳ xuống bên lề đường và dắt lên

     trên đầu một khung tròn nhỏ làm bằng roi mây, đậy cái nón

     cối làm ngụy trang, nhìn bằng mắt thường rất khó thấy. Lúc

     tôi báo cáo về cho Đại Tá, hình như ông sốt ruột muốn biết

     được là có nhiều bộ đội chính quy đang tiến vào Biên Hòa với

     tốc độ nhanh.

          Bởi vì đa số đơn vị tác chiến của sư đoàn đang đi hành

     quân tại Phước Long và Bình Dương, nên lực lượng phòng thủ

     hậu cứ rất kém. Hình như Đại Tá đang bị vào thế khó xử bình

     thường của sĩ quan tình báo: nếu mình rút quân từ Phước

     Vĩnh, thì căn cứ này có thể bị đánh mãnh liệt! Nếu không,

     thì hậu cứ tại Biên Hòa có thể bị tràn ngập! Sau khi nhận

     xét hai điều là cuộc công tác trinh sát của Trung Ương Cục

     Miền Nam với lại những bộ đội chính quy đang vượt rừng Mả Đá

     trên đường vào Biên Hòa, Đại Tá quyết định bổ sung thêm lực

     lượng phòng thủ hậu cứ. Nhưng việc này không phải dễ đâu,

     Đại Tá phải thuyết phục tư lệnh sư đoàn là Thiếu Tướng

     Olinto Barsanti cho phép tiểu đoàn Công Binh 326 chuyển từ

     Phước Vĩnh về Biên Hòa, bố trí dọc theo chu vi của sân bay.

     Hành động giờ phút chót này tuy quyết định chậm nhưng mà

     đúng vì một số tài liệu bắt được của bộ đội hậu cần chết

     trên đường đi cho biết là cả đơn vị cộng sản có chuẩn bị

     trước để ăn Tết ba ngày sớm hơn bình thường. Tức là theo chỉ

     thị của cấp trên, họ phải mua cá khô, thuốc hút và trà vào

     giữa tháng Giêng để cho các lực lượng cộng sản trong vùng

     được ăn Tết ba ngày trước ngày ngưng bắn mà cả bốn bên đã

     đồng ý sẽ tôn trọng trong thời gian Tết Mậu Thân năm 1968.

          Cuối cùng, đêm trước Tết, một đoàn phụ nữ trẻ đã đến

     thăm bót gác của một đơn vị Địa Phương Quân đóng đối diện

     đầu sân bay. Để tỏ lòng tri ân của dân làng, các phụ nữ này

     đã tặng một số "quà" Tết như là hạt dưa, kẹo, thuốc lá và

     một cặp rượu. Nhân viên đứng gác, lo an ninh đêm đó rất vui

     mừng vì dân làng đã nhớ đến họ. Thực phẩm và thuốc lá không

     thành vấn đề nhưng cặp rượu rất đặc biệt. Các anh lính địa

     phương vừa nhậu, vừa nghe hợp ca các "tiếng chim" sung sướng

     hết xảy. Nhưng điều đáng tiếc là ngày lễ vui vẻ, sung sướng

     của các ông lính gác quá ngắn, vì mất tính hết, gục ngã ngay

     chính giữa sân bót gác chủ yếu, đo ván cả. Cũng giờ phút

     này, những đơn vị tiên phong của các Trung đoàn 274 và 275

     bộ đội Bắc Việt chính quy đang lội ra khỏi bóng tối Chiến

     Khu "D" để đi theo đường rầy tàu hỏa về phía Tây vào sân bay

     Biên Hòa, Bộ Tư lệnh Quân Đoàn III, Trại Frenzell Jones của

     Lữ Đoàn bộ binh nhẹ 199, và căn cứ hậu cần quan trọng nhất

     của Mỹ tại Việt Nam là trại Long Bình. Tuy rằng Lữ đoàn 1

     của sư đoàn đã có mặt tại Việt Nam kể từ năm 1965 và đã đánh

     nhiều trận ác liệt với địch, trận đánh Tết Mâu Thân sẽ là

     trận lớn nhất cho hai Lữ đoàn còn lại của sư đoàn mới qua

     Việt Nam vào năm 1967. Trong quá khứ, cả Đại Tá và tôi đã

     thấy các chiến thuật tương tợ của cộng sản trong lúc tham

     gia các trận đánh tại Dak To, Play Cu, Play Me, Ban Mê

     Thuột. Nhưng đa số anh em trong sư đoàn mới từ Fort

     Campbell, Kentucky qua và họ sắp sửa tham gia vào "lễ rửa

     tội bằng lửa", tức trận đánh đầu tiên. Trong thời gian mới

     qua Việt Nam của đơn vị, tức thời gian làm quen khí hậu

     người ta hay gọi là "thời gian khí hậu hỏa", chúng tôi kéo

     nhau vào những nhà lợp tôn họ dùng để làm "câu lạc bộ", uống

     bia hộp nóng ừng ực. Bia này khó uống vì không có đá và loại

     ngon, bông trang chẳng hạn không có, nên phải gắn chịu loại

     hạng nhì như là Carling, Ballentine, và Hamms.

          Trong lúc say, anh em khoe khoang nhau về anh nào sẽ

     anh hùng, đơn vị nào sẽ được huân chương nhiều hơn, ai sẽ

     đánh quân xâm lăng Bắc Việt răng đen hung dữ nhất, hết đánh

     ai còn sống, ai chết? Theo tôi tinh thần chiến đấu cao nhất

     kể từ Đệ Nhị Thế Chiến và anh em chúng tôi rất hãnh diện

     được đeo trên vai phù hiệu của sư đoàn anh hùng là chim đại

     bàng. Có thể người ngoài sư đoàn nhìn thấy khoe khoang nhau,

     đánh nhau của anh em là hành động của cường hào hét ra lửa,

     nhưng thật ra anh em có làm vậy để giải thoát sức ép chiến

     tranh, mặc dù nói thế nào anh em nào cũng đều sợ chết cả.

     Đồng thời anh em nào cũng muốn tiêu diệt quân xâm lăng từ

     Bắc vào Nam để nhân dân khỏi phải ở dưới quyền một chế độ

     độc tài. Trong nỗ lực này phải có 58,000 anh em gục ngã, hy

     sinh trên chiến trường, anh em của Việt Nam Cộng Hòa phải

     gấp bốn lần.

          Khoảng 3 giờ sáng ngày 31 tháng Giêng, sau khi các nhân

     viên địa phương quân tại bót gác mất hết khả năng hoạt động,

     canh phòng, bộ đội Đặc Công Việt Cộng chỉ mặc quần lót và

     treo cái kim băng dây thung ni lông trên cổ, bắt đầu chui vào

     hàng rào kẽm gai và bãi mìn nằm ở giữa bót gác và sân bay.

     Trong khi bộ đội Đặc Công đang dò mìn bổng nhiên một người

     lính của tiểu đoàn Công binh 326 thấy cái gì rung động nơi

     hàng rào và nổ súng trung liên M-60. Loạt súng nổ liên hồi

     vài phút thì có ai hô lên "đù mẹ, có phải thằng đó bị điên

     không? Nói nó ngưng bắn, ớn quá"! Chẳng mấy chốc hết cả chu

     vi cùng nổ súng, hỏa lực rất ác liệt. Tình hình trở thành

     cuồng nhiệt nên tôi chưa xác định được ai là người nổ súng

     đầu tiên. Nhưng tôi hứa là nếu một mai gặp được tôi sẽ bắt

     tay và cảm ơn thằng bị điên ấy.

          Tuy rằng chúng tôi đã ngăn chận cuộc tấn công chính

     nhưng nhóm bộ đội cộng sản vẫn tiếp tục bắn súng tự động vào

     vị trí của mình qua hết ngày đầu của Tết. Trong cuộc càn

     quét diễn ra sau hỏa lực từ các nhóm bộ đội lẻ tẻ mãnh liệt

     đến mức độ đã có một ông Thượng sĩ làm thư ký riêng cho

     tướng tư lệnh sư đoàn bị trúng viên đạn vào cổ, gục ngã trên

     bàn làm việc trong văn phòng chính của sư đoàn. Xác chết bộ

     đội, cũng như bộ đội bị thương nằm rãi rác trong đồng cỏ và

     bụi cây dọc theo chu vi phòng thủ sư đoàn. Hình như một số

     bộ đội là của đơn vị Biệt động vì trong ba lô của họ chúng

     tôi thấy có quân phục Không quân Việt Nam Cộng Hòa, mới giặt

     ủi. Nếu những lính Biệt động này lọt vào được trong nội địa

     sân bay, đặc biệt là đơn vị Không quân VNCH, thì tình hình

     đã nguy hiểm hơn nhiều. Nếu cộng sản đã thành công trong nỗ

     lực trá hình làm lính VNCH và bắn vào đơn vị Mỹ, thì thế nào

     tình hình phải rối loạn thật sự. Có thể là như vậy, sau khi

     kết thúc trận đánh này, có trên 500 bộ đội Việt Cộng chết và

     thêm 40 người bị bắt làm tù binh. Ngoài ra có một nhóm bệnh

     nhân của nhà thương điên Biên Hòa "bị bắt" và nhốt chung

     với 40 lính cộng sản. Và sau đó một số Việt Cộng cũng cố

     gắng trá hình làm người điên. Một số khác thì lấy họ tên của

     người khác cùng đơn vị đã chết trong trận đánh. Chúng tôi

     xét hỏi thấy phức tạp quá nên phải nhờ Biệt đội 9 Quân Báo

     của VNCH cho mượn một anh Trung Sĩ Thông dịch viên.

          Anh ta tên là "Đốc" sinh ra tại miền Bắc và di cư với

     một nhóm Giáo dân vào miền Nam năm 1954. Chúng tôi lấy một

     bộ quần áo của bộ đội Bắc Việt và một túi vải chứa bản đồ

     cho anh Đốc mặc vào. Khi chuẩn bị xong xuôi rồi, chúng tôi

     đưa "tù binh" Đốc này vào trại giam của sư đoàn, nhốt chung

     anh ta với số 40 bộ đội chính quy Bắc Việt kia. Anh Đốc chỉ

     ở với họ một đêm và báo cho chúng tôi là họ nói dối hết.

     Trong đó có một anh bộ đội đã tự xưng là binh nhất bộ binh,

     không biết gì về kế hoạch, chiến thuật, v..v.. Ít lâu sau

     khi anh Đốc của chúng tôi vào trại thì anh "binh nhất" lén

     gặp anh Đốc, mắng mỏ, phê bình anh ta, hỏi vì sao không giấu

     túi bản đồ trước khi bị bắt. Anh ta chỉ thị cho anh Đốc phải

     khai tên một anh đã chết trong trận đánh trước, và nói với

     anh Đốc là nếu cố chịu đựng được vài ngày thì đơn vị đã dọn

     đi nơi khác rồi, và khi đó khai thế nào với Mỹ cũng không hề

     hấn gì.

          Sau khi ngưng tiếng súng, tại chu vi phòng thủ, chúng

     tôi thấy rõ là có 115 xác chết bộ đội chồng chất trong rào

     kẽm gai. Ngày hôm sau, chúng tôi dùng máy ủi "Caterpillar"

     đào hố, rãi bột vôi trên xác chết, rồi san đất cho bằng. Thế

     là xác của bộ đội được chôn chung trong một hố, gần đầu phi

     đạo của sân bay. Rất có thể hiện nay những xác bộ đội vẫn

     còn ở nguyên trong hố đó và cái máy ủi "Caterpillar" chúng

     tôi dùng hồi đó có thể đã được cộng sản dùng để san bằng

     Nghĩa Trang Quân Đội của Việt Nam Cộng Hòa ở ven xa lộ Biên

     Hòa sau "Đại Chiến Thắng" của họ năm 1975. Chúng tôi nhận

     thấy rằng đa số bộ đội tiền phong ở tuyến đầu trận Tết Mậu

     Thân là người Nam đã tập kết ra Bắc nay được điều động để

     trở vô Nam. Sau khi kết luận cuộc tổng tấn công này, chúng

     tôi mới biết là cộng sản sắp sửa ngồi thương thuyết với

     chính phủ mình tại Pháp, với mục đích thành lập một

     chính phủ liên hiệp. Và sau khi suy xét lại, chúng tôi bàn

     nhau về khả năng là chính quyền miền Bắc đã lợi dụng cơ hội

     Tết Mậu Thân để "giải quyết" phần lớn những người đi theo

     cách mạng vì ái quốc hơn là ái cộng sản; và đó cũng là để

     "giải quyết" thành phần có khả năng nêu lên vấn đề đa đảng,

     đa nguyên trong môi trường chính phủ liên hiệp.

          Chẳng những tình hình tại Biên Hòa hỗn loạn, mà tình

     hình tại tòa Đại Sứ Mỹ ở Sài Gòn còn căng thẳng hơn. Sáng

     sớm ngày 31 tháng Giêng, lính "Biệt Động" xảo quyệt là Ông

     Ba Đen đến gặp Ông Ba Thắng, Chính Ủy Đặc Khu Sài Gòn-Gia

     Định và Ông Tư Chủ, Tư Lệnh đơn vị, tại Tiệm Phở Bình, số 7

     Đường Yên Đỗ. Sau đó ít lâu, bộ ba nguy hiểm này cho mở cuộc

     tấn công vấy máu Tòa Đại Sứ Mỹ. Lúc mà Đại Tá Beckwith nghe

     báo cáo về tình hình này, Ông cử người Phụ Tá của Ông là

     Thiếu Tá Schwartz cùng với một trung đội lính Dù đi bằng

     trực thăng và đáp xuống trên mái nhà Tòa Đại Sứ. Mặc dù

     Thiếu Tá Schwartz - lẽ ra là "lính văn phòng" - trong hành

     quân này Ông ta tỏ ra rất hung dữ. Thiếu Tá dẫn trung đội Dù

     từ mái nhà xuống từng tầng lầu, quét sạch hết tòa nhà. Điều

     không may là trong khi giải phóng có một số nhân viên người

     Việt Nam bị bắn nhầm.

          Trong cuộc giao tranh tại Tòa Đại Sứ Mỹ, Ông Ba Đen bị

     thương rồi bị bắt làm tù binh. Ba Đen được đưa về bệnh viện

     Chợ Quán để băng bó, trị bệnh. Rồi sau đó Ông ta được đưa

     vào Trung Tâm Thẩm vấn Hỗn Hợp Việt Mỹ gần trường đua ngựa

     Phú Thọ, Trung Tâm Thẩm Vấn Quốc Gia số 3 Bạch Đằng và Cục

     An Ninh Quân Đội. Khác hẳn nhiều đồng đội bị bắt hồi Tết Mậu

     Thân, Ông Ba Đen rất ngoan cố, không chịu hợp tác với chúng

     tôi cho đến lúc đặt chân lên Đảo Phú Quốc, nơi giam bộ đội

     chính quy. Sau khi được trả tự do trong cuộc trao đổi tù

     binh đầu năm 1973, Ông Ba Đen xâm nhập vô lại miền Nam, rồi

     bổ sung vào đơn vị Biệt Động 716, kịp thời tham gia cuộc

     tổng tấn công đại quy mô cuối cùng tháng 4 năm 1975. Sau sự

     sụp đổ của chính phủ Việt Nam Cộng Hòa, Ông Ba Đen về hưu và

     ở tại một biệt thự tại Thủ Đức, ngoại ô Sài Gòn, nay là

     thành phố Hồ Chí Minh. Hình như cuộc tấn công Tết Mậu Thân

     đã nhóm lại ngọn lửa trong lòng Đại Tá Beckwith, bởi vì sau

     khi trận đánh kết thúc, Ông đón bạn học tại Bộ Chỉ Huy và

     lên trục thăng về Huế. Sau đó, Đại Tá vào thung lũng A Shau

     làm trưởng một đơn vị cũ của tôi là tiểu đoàn 2/327 Dù. Bởi

     vì khâm phục Đại Tá nhiều nên chuyên gia trinh sát giỏi nhất

     của chúng tôi là Ông Roger Brown bỏ Biên Hòa chạy theo Đại

     Tá, nhập vào tiểu đoàn 2/327. Vài năm sau tôi có gặp lại anh

     Roger tại Trung Tâm Huấn Luyện Biệt Kích. Anh ta cười giễu

     cợt và cho biết là sau khi vào A Shau-A Lưới với Đại Tá, anh

     chỉ đạt được hai kết quả: một là viên đạn xuyên qua ngực và

     hai là huân chương Ngôi Sao Bạc.

          Sau khi Đại Tá về A Shau, tôi được đổi đi làm việc với

     Ông Dennis Marasco, mà sau này sẽ mang tiếng là thủ phạm

     trong vụ giết người điệp viên hai mang tại Nha Trang, tức

     "vụ ám sát mũ nồi xanh". Ông Dennis và tôi làm việc tại

     Quảng Trị-Thừa Thiên vài tháng rồi Ông được chuyển về Lực

     Lượng Đặc Biệt. Còn tôi được chuyển về Sài Gòn làm cho Trung

     Ương. Tôi có đọc sách báo nhắc đến Ông Dennis vài lần, và

     cho đến nay tôi chưa gặp lại Ông. Còn đối với Đại Tá

     Beckwith, tôi có gặp lúc mà hai anh em học cùng lớp tại Đại

     học. Ít lâu sau khi tốt nghiệp, cả hai anh em có nhận được

     lệnh qua cộng tác với Trung Tâm Giải Quyết Thương Vong

     (JCRC), nhưng đây là một câu chuyện khác và tôi sẽ kể lại

     lần sau. Cho đến nay Đại Tá chưa biết số phận của anh em

     trong chương trình Denta bị mất tại Cao Nguyên. Rất tiếc là

     Đại Tá qua đời vào năm 1995 và tôi không kịp báo cho Ông

     biết là tôi có phỏng vấn một cựu bộ đội sư đoàn 3 chính quy

     tại Sài Gòn năm 1993. Anh bộ đội này cho biết là anh đã

     tham gia trong vụ giết và chôn anh em trong đội trinh sát và

     cung cấp một số chi tiết về anh em Denta mất tích, có thể

     phụ giúp chúng tôi đi tìm.

          Quân đội Mỹ và Quân đội Việt Nam Cộng Hòa, cũng như

     quân đội Đồng Minh đã chiến đấu rất can đảm hồi Tết Mậu

     Thân. Tất cả mọi người đã tham gia trận đánh phải hãnh diện

     về nỗ lực cao quý này. Qua nỗ lực của họ hiện nay, một phần

     tư dân số toàn cầu đang sống tự do như Thái Lan, Mã Lai,

     Singapore, Nam Dương, Phi Luật Tân v..v.. Mặc dù Mỹ phải đổ

     vào 122 tỷ Mỹ Kim trong thời chiến, thì bên phía Liên Xô

     cũng hao tài nhiều lắm chứ! Số bạc vàng Liên Xô phải đóng

     góp để hỗ trợ cho Bắc Việt thế nào cũng phải ảnh hưởng đến

     tình hình kinh tế sau này. Chính đây là một yếu tố quan

     trọng đã làm cho Liên Xô bị phá sản vào năm 1988 và kéo theo

     sự gục ngã của Đảng Cộng Sản Nga vào năm 1989. Đúng đây là

     lý do chính mà thế giới tự do đã thắng cuộc chiến tranh

     lạnh! Tôi đã mất nhiều bạn thân trong cuộc chiến Tết Mậu

     Thân; song tôi tin chắc rằng nếu Đại Tá Beckwith không tìm

     đường vòng quanh chế độ hành chánh quan liêu, thì số anh em

     bị thiệt mạng tại Quân Đoàn III còn nhiều hơn nữa.

          Đến ngày 30 tháng 4 năm 1975, lúc di tản ra khỏi Tòa

     Đại Sứ Mỹ, tôi cố gắng tìm người chuyên gia của Trung Tâm

     Khai Thác Tài Liệu mà làm cho tài liệu chúng tôi không có

     căn cứ, để xem thử Ông ta có chạy hay là ở lại với chính

     quyền mới. Không thấy Ông ta ở đâu cả. Tuy nhiên có một cái

     không bao giờ thay đổi, là mỗi năm Tết đến, lúc nào tôi cũng

     nhớ lại Tết Mậu Thân và bạn bè đã hy sinh trong một trận

     đánh quan trọng nhất trong lịch sử nhà nước của mình.

          Tuy rằng cựu chiến binh đã thắng trong chiến trận quân

     sự tại Việt Nam, nhưng do bởi yếu tố chính trị hiện nay mà

     nhân dân Việt Nam chưa có dân chủ tự do, và sau cùng người

     dân không may này đã trở thành nạn nhân chiến tranh, chưa có

     tự do ngôn luận, tự do tôn giáo, tự do nhóm họp yên ổn.

     Trong quá trình phát triển quan hệ giữa hai nước Mỹ-Việt, ta

     phải nên nhớ là ngoài vấn đề 2200 binh sĩ Mỹ vẫn liệt kê là

     mất tích ra, ta cũng phải cần nhắc sự hy sinh của 58,000

     lính Mỹ và trên 200,000 lính Việt Nam Cộng Hòa đã bỏ mình vì

     dân chủ tự do, kẻo sự hy sinh này trở thành vô ích.

                                                                          Bill Bell

                              

Posted by vanhoa at 2:45 AM No comments: