SƠN TRUNG * LÊ MỘNG NGUYÊN *ĐẶNG PHÙNG QUÂN *

 

SƠN TRUNG * DỊU NHẸ

dịu nhẹ
Sơn Trung

bằng những lối nào
em vào hồn tôi nhè nhẹ
tình em đi vào tim tôi
như khói thuốc buổi chiều
lan dần vào quán nhỏ
một ngọn đèn đỏ
bóng tối trên tường
chiếc bàn nho nhỏ
tôi cầm tay em
thành phố vào đêm
tôi yêu tất cả
em đứng bên tôi
bằng những lời ân ái
tôi nhìn em đ6i mắt đắm đuối
bóng tôí đêm dài
mấy ngọn đèn đỏ
mặt bàn xanh xanh
tay em thon nhỏ
chất rưọu vàng mơ
và khói thuốc
và tiếng cười
thiên đường đau khổ

TS. LÂM LỄ TRINH * HOÀNG VĂN HOAN

Hoàng Văn Hoan Tố Lê Duẫn
Phản Bội Cách Mạng, Lấn Eùp Họ Hồ.

Lâm Lễ Trinh

Cơ quan xuất bản Nhà Nước Trung Cộng Foreign Languages Press cho phát
hành năm 1988 tại Bắc kinh bản tiếng Anh A Drop in the Ocean, Hoàng Văn
Hoan?s Revolutionary Reminiscences dịch từ quyển hồi ký của Hoàng Văn
Hoan Giọt Nước Trong Biển Cả (GNTBC) viết xong năm 1986. Hoan là đồng
chí thân tín của Hồ Chí Minh, sinh năm 1905 tại huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ
An, từng giữ nhiều chức vụ cao trong các ngành Lập pháp, Hành pháp và Ngoại
giao của Việât cộng như Đại sứ tại Trung hoa, Triều tiên và Mông Cổ
(1950-1957), Ủy viên Bộ Chính trị Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, Phó
Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Quốc hội nước VN Dân chủ Cọng hòa..vv.. Hoan
theo Cách mạng từ 1926, được huấn luyện tại Quảng Châu, gia nhập đảng CS
Thái lan năm 1930, hoạt động tại Trung quốc từ 1935 đến 1942, xin tị nạn chính
trị ở Bắc kinh năm 1979 và qua đời tại đây sau 1990.
GNTBC dày 386 trang, gồm có phần dẫn đầu, bảy chương, phần phụ lục và
nhiều hình ảnh của Hoan chụp với Hồ, Mao, Chu Ân Lai, Đặng Tiểu Bình và
nhiều lãnh tụ khác của Trung quốc. Bị xem như đồ « quốc cấm » tại VN, quyển
hồi ký này phơi bày trước ánh sáng sự tranh giành quyền lực gay gắt ở Bắc Việt
giữa hai phe thân Nga và thân Tàu trước 1975 và đặc biệt, vai trò lãnh đạo « bù
nhìn » của một Hồ Chí Minh bất lực và bệnh hoạn trước khi qua đời.
Bài viết hôm nay chỉ chú trọng đến ba điểm chính trích từ GNTBC: Trường hợp
Nga sô thay thế ảnh hưởng của Trung quốc ở VN - Vai trò của Lê Duẫn trong
việc thống nhất quốc gia - và Lê Duẫn phản bội Cách mạng.
I ? Nga viện trợ quân sự Bắc Việt chống Mỹ.
Sau khi Hiệp ước Genève được ký ngày 20.7.1954, Đảng Lao động VN tỏ ra lơ
là với chủ trương của Nga sô để Nam và Bắc VN sống chung hòa bình. Trái lại,
đường lối của Bắc kinh được Hànội hưởng ứng: xâm nhập âm thầm Miền Nam,
xách động quần chúng, và chuẩn bị tổng khởi nghĩa. Năm 1962, Trung quốc
cung cấp 90.000 súng trường và súng máy cho quân du kích Bắc Việt. Lúc đầu
Lê Duẫn đồng ý với chiến thuật này nhưng về sau, bị Krushchev thuyết phục, y
đổi hướng, chống Bắc kinh, nghĩ rằng Nga sô sẽ giúp Hànội thương thuyết với
Hoa kỳ. Tháng 10.1964, Brezhnev lật đổ Tổng Bí thơ Krushchev. Thủ tướng Chu
Ân Lai và Thống chế He Long qua Mạc Tư Khoa dự lể kỷ niệm Cách mạng
Tháng mười để xoa dịu bang giao giữa hai nước. Trong một buổi tiệc, Suslov,
thành viên trong Politburo, cho Chu biết thẳng thừng rằng chính sách đối với
Trung quốc do Đảng CS Liên xô ấn định chớ không phải Krushchev. Tổng
trưởng Quốc phòng Nga Malinovsky còn khuyên Thống chế He Long đảo chính
Mao. Để chứng minh chính sách chống Bắc kinh không thay đổi, Mạc Tư Khoa
cho dàn gần một triệu quân dọc theo biên giới Nga-Hoa.
Với sự cọng tác của Lê Duẫn, Nga sô đã tách VN ra khỏi đường lối chiến tranh
kháng chiến, war of resistance, của Hồ Chủ tịch và biến VN thành một căn cứ
chống Trung quốc để mở rộng sự kiểm soát trên toàn bán đảo Đông dương và đe
dọa hòa bình ở Đông Nam Á.
Đầu 1957, Lê Duẫn từ Miền Nam VN trở về Trung ương Đảng để lãnh chức vụ
quyền Tổng Bí thơ, thay thế Trường Chinh bị quy trách đã làm cho kế hoạch cải
cách ruộng đất thất bại. Duẫn thừa cơ hội gây vi cánh gồm có hai tướng Văn
Tiến Dũng và Nguyễn Văn Vinh (trong Bộ Quốc phòng), Tố Hữu, Trần Quỳnh
và Hoàng Tùng (trong Bộ Tuyên truyền), Nguyễõn Cơ Thạch (Ngoại giao), Trần
Quốc Hoàng (An ninh Công cọng), Hoàng Quốc Việt và đặc biệt, Lê Đức Thọ
(ủØy viên phụ trách Tổ chức, Ủy ban Trung ương) là người được tin cậy nhất. Với
nhóm tay chân này, Lê Duẫn tiếm quyền lãnh đạo để thực thi mục tiêu hắc ám
của mình.
Năm 1964, Duẫn ký một bản tuyên cáo hữu nghị với Nga và chống nghị quyết
của Ủy ban Trung ương CSVN lên án đường lối xét lại (revisionism) . Duẫn khai
thác việc Nga viện trợ quân sự cho VN để gia tăng hoạt động bài Hoa. Chiến
tranh chống Mỹ trở nên quyết liệt . Mạc Tư Khoa từ chối cung cấp cho quân đội
Bắc Việt vũ khí tối tân, viện lẽ Trung quốc có thể ăn cắp kỹ thuật. Cũng trong
lúc ấy. Nga gởi chiến đấu cơ MIG-23 để giúp Ấn độ và Ai cập.
Thay vì gởi thẳng quân trang và dụng cụ qua VN bằng đường biển để tránh tốn
hao, Mạc Tư Khoa nhất quyết chuyển bằng đường xe lửa, bốc và dở hàng tại
Trung quốc. Bởi thế, võ khí và lương thực viện trợ từ Nga sô, Đông Âu và luôn
cả nước Tàu chồng chất như núi tại nhà ga Pingxiang. Công việc chuyên chở
chậm trể vì phương tiện lưu thông và cơ giới rất yếu kém ở VN. Để gây hiểu lầm
giữa Bắc Việt và Trung quốc, Duẫn và Nga còn phao vu Trung Hoa thiếu thiện
chí cọng tác.
Năm 1965, nhân dịp viếng thăm Mạc Tư Khoa và tiếp xúc với nhân viên sứ
quán và sinh viên du học Việt tại đây, Lê Duẫn đề cao Nga sô và mạt sát Bắc
kinh. Nhận thấy Duẫn tách khỏi chủ trương của Ủy ban Trung ương CSVN, đại
diện sinh viên gởi phúc trình về Hanội nêu ra 40 câu hỏi. Tài liệu này bị phe
cánh của Duẫn ém nhẹm. Trên đường hồi hương, Duẫn ghé lại Bắc kinh, chỉ
trích trong ba giờ đồng hồ. trước nhân viên sứ quán Việt Nam, nhiềøu điểm trong
chính sách Trung Hoa. Đến Hànội, Lê Duẫn tuyên bố Trần Tử Bình, Đại sứ VN
tại Bắc kinh, được tham khảo, đã đồng ý. Nhưng Bình phủ nhận điều này.
Lê Duẫn cho rằng một số khái niệm của Trung quốc có tính cách dân quê hơn là
vô sản. Thí dụ chủ trương lấy thôn quê bao vây thành thị (trong cuộc chiến
chống Nhựt và Tưởng Giới Thạch) và việc áp dụng nông nghiệp như nền tảng,
kỹ nghệ như yếu tố dẫn đầu trong công cuộc phát triển kinh tế quốc gia. Duẫn
còn khẳng định Trung quốc tạo mâu thuẩn trong giới nông dân khi thi hành chính
sách nông nghiệp căn cứ vào lớp công nhân nông trại, nông dân nghèo và nông
dân cấp trung lưu. Thật vậy, sau khi cải cách nông thôn, không còn sự phân biệt
nào giữa nông dân. Thái dộ chỉ trích công khai Trung quốc vừa nói ? theo Hoàng
Văn Hoan ? là một vi phạm kỷ luật trầm trọng vì, theo huấn thị của "Bác Hồ",
"mọi đả kích một đảng huynh đệ phải được Ủy ban Trung ương Đảng hay ít nữa
Chính trị bộ cho phép, sau khi tranh luận."
Với sự khuyến khích của Lê Duẫn, Tố Hữu cho đăng trong báo Nhân Dân bài
thơ "Tôi nghĩ gì" ngày 13.3.1967 để tố Trung Hoa. Khi "Bác Hồ" hay và can
thiệp thì quá chậm, bài thơ tai hại đã đuọc phổ biến rộng rải.
Năm 1967, xảy ra nhiều việc đáng tiếc: Nhân viên an ninh Nga sô hành hung
một số sinh viên Tàu viếng thăm ngôi mộ Lê-nin và sinh viên Việt biểu tình
chống chiến tranh trước sứ quán Mỹ tại Mạc Tư Khoa. Lê Duẫn đã hai lần xin
lổi nhà cầm quyền Nga về cuộc biểu tình này khi y công du tại Mạc Tư Khoa.
Hoàng Văn Hoan ghi lại: Hồ chủ tịch và Chính trị bộ rất bực bội vì cho hành
động này quá đáng.
Sự kiện thứ ba nghiêm trọng hơn: Chính quyền Hànội yêu cầu Liên xô tống xuất
về VN lối 48 cẵn bộ và sinh viên Việt xin tị nạn chính trị tại Nga vì họ không
muốn tham gia chiến tranh Nam - Bắc Việt. Số này gồm có Lê Vĩnh Quốc, một
sĩ quan chỉ huy sư đoàn, phóng viên Văn Đoàn trong báo Quân Đội Nhân Dân,
Nguyễn Minh Cần và Trần Minh Việt (thành viên của Ủy ban Nhân Dân Thành
phố Hànội). Mạc Tư Khoa từ chối vì muốn xử dụng họ trong kế hoạch tương lai.
Mặc dù trái ý Hồ chủ tịch, Lê Duẫn vẫn dửng dưng giữ nguyên đường lối chống
Tàu. Theo Hoàng Văn Hoan, Duẫn bị thực dân Pháp và nhóm xét lại của
Krushchev ảnh hưởng. Đúng vậy, nhà cầm quyền thuộc địa Pháp nơm nớp lo sợ
Trung Hoa xâm lăng và đã tìm mọi cách tách VN ra khỏi lưới kềm tỏa của
Trung Hoa (gọi chung dưới danh từ "Tai họa Vàng, the Yellow Peril") về phương
diện chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội. Ở Nga sô, khi lật được G. M.
Malenkov để cướp quyền, Krushshchev dùng đủ cách đặt các nước xã hộïi chủ
nghĩa dưới sự chỉ huy thống nhất của y . Đặc biệt, Krushchev muốn đẩy địch thủ
ương ngạnh Trung Hoa ra khỏi khối cộng sản. Chủ thuyết này mệnh danh
"Krushchovism." ø Sau khi đến phiên Krushchev bị khai trừ, chính sách bài Hoa,
dưới Brezhnev, không thay đổi nên mang tên "Krushchovism không có
Krushchev" (hồi ký, trang 330).
Hoàng Văn Hoan nghĩ rằng lý do thầm kín khiến Lê Duẫn đoạn tuyệt với chủ
trương của "Bác" trường kỳ chống Mỹ để thắng (wage a protracted and arduous
struggle and fight to win) là Duẫn muốn nhờ Nga sô làm trung gian để thương
thuyết hòa bình với Hoa Thịnh Đốn hầu giải quyết vấn đề Miền Nam VN.
2 ? Vai trò của Lê Duẫn trong việc giải phóng Miền Nam và thống
nhất VN.
Tháng 8.1964, Hoa kỳ dội bom Bắc Việt. Lê Duẫn sẵn sàng điều đình. Y cho
phổ biến trong dân chúng lập luận : " Cuộc đấu tranh có thể kéo dài và gian khổ.
Nhưng chúng ta phải thử đạt tới một chiến thắng dứt khoát trong một thời gian
ngắn để giải quyết vấn đề." Khi bị chất vấn thế nào là "chiến thắng dứt khoát"
và ý nghĩa của danh từ "vấn đề", Duẫn ấp úng. Hoàng Văn Hoan viết: Trong lúc
cuộc chiến chưa ngã ngũ, chúng ta chưa nắm thế thượng phong và kẽ thù chưa
hẳn lâm vào cảnh bị động, thì thương thuyết với Hoa kỳ sẽ dẫn đết hậu quả chia
VN thành hai vùng Nam Bắc và công nhận ảnh hưởng của Hoa kỳ trên Miền
Nam."
Ngày 30 tháng giêng, Chiến dịch 1968 bắt đầu. Quân đội Giải phóng Miền Nam
(GPMN) xâm nhập Huế và Saigon, chiếm được một số căn cứ điểm nhưng sau
đó, bị Quân đội Chính phủ Saigon và đồng minh Mỹ đẩy lui với nhiều tổn hại.
Được trớn, họ tổng phản công và cho biết muốn nói chuyện với Chính phủ
GPMN đang yếu thế.
Hai tháng sau, ngày 11.3.1968, TT Johnson tuyên bố giới hạn oanh tạc trên phia
Bắc vĩ tuyến 20 và đề nghị hòa đàm với Hànội. Ngày 3 tháng 4, Lê Duẫn phúc
đáp sẽ cử một phái đoàn đến Paris. "Bác Hồ", đang dưỡng bệnh lúc đó tại Bắc
Kinh, trã lời không được thông báo gì cả khi Thủ tướng Chu Ân Lai đến chất vấn
về quyết định của Duẫn. "Bác" bị đặt trước một việc đã rồi, mặc dù Bác đã căn
dặn Lê Duẫn năm 1964 nên thảo luận trước chi tiết với đàn anh Trung quốc. Như
thế, Duẫn đã qua măët "Bác", biến Bác thành một bù nhìn. Thật ra, sự lấn quyền
đã bắt đầu từ 1965 khi Bác lâm bệïnh, mỗi ngày thêm suy yếu. Đây là một
"chỉnh lý" trong cung đình Đảng, một cuộc "chỉnh lý nhung", không bạo động,
chỉ dùng sức ép chính trị của phe phái với việc xúi dục và yểm trợ của ngoại
bang. Báo Nhân Dân ngày 17.7.1966 có đăng lời tuyên bố của Hồ chủ tịch.
Quan điểm khác biệt thấy rỏ với hành động của Duẫn. Lời tuyên bố của "Bác"
có tính cách gượng gạo, như tiếng kêu trong sa mạc, vì quyền bính đã chuyển
qua tay của Lê Duẫn và bộ hạ đang nắm vững thời cơ.
Hiệp ước Paris được ký ngày 27.1.1973. Từ 13.5.1968 cho đến 27.1.1973, bốn
loạt dội bom của Hoa kỳ không làm cho dân Bắc Việt khiếp đảm. Hoàng Văn
Hoan kết luận: "Như Hồ chủ tịch từng nêu, thành công đạt được tại Hòa đàm
Paris là do quân ta thắng vẽ vang trên chiến trường chớ không phải nhờ chiến
thuật ngoại giao tại bàn hội nghị như Lê Duẫn rêu rao , lại càng ít hơn nhờ ba
tấc lưởi của Lê Đức Thọ."(Hồi ký, trang 337).
"Hồ chủ tịch" qua đời tháng chín 1969. Ngày 30.4.1975, Miền Nam bị thôn tính.
VN thống nhất bằng võ lực. Một bài bình luận đăng trong tạp chí Cộng sản
tháng chạp 1984 đội thành tích của Duẫn lên tận mây xanh, không phiền nhắc
đến chính sách của Bác và sự hy sinh của Quân đội Nhân dân .
Hoàng Văn Hoan đã nêu ra như sau các lổi lầm của Lê Duẫn:
"Trong chiến dịch năm 1968, Duẫn đã thẩm lượng sai sức phản ứng của đối
phương và năng lực của quân ta. Duẫn đã quá hấp tấp nhận hòa đàm ở Bá Lê.
Chính phủ Saigon và Hoa kỳ không thành tâm thi hành Hiệp định và có kế
hoạch tiêu diệt các đơn vị GPMN. Thay vì mở trận đánh lớn, đáng lý Duẫn phải
đấu tranh chính trị, khuyến khích quân lính Miền Nam đào ngũ, để đi đến hòa
giải dân tộc.
Chính tướng Trần Văn Trà, người đã từng theo phe Lê Duẫn, cũng đã cuối cùng
chia xẽ quan điểm này nơi trang 70 của Hồi ký xuất bản năm 1982 tại Hànội .
Sau Hiệp định Paris, quân đội Miền Nam đã tái chiếm được một số cứ điểm như
Cửa Việt (Quảng Trị), Bảy Núi (Long xuyên), Quốc lộ 4 (Mỷ tho), Quốc lộ 2
(Bàrịa), Sa huỳnh (Quảng Ngải)..vv..Ngoài ra họ xây dựng được gần 300 điểm
phòng vệ tại Mỷ tho, Gò công, Kiến tường và Bến tre.
Hoàng Văn Hoan nhấn mạnh cần phân biệt những sơ hở của Lê Duẩn qua hai
giai doạn:
1) Giai đoạn trước ngày toàn đất nước được giải phóng. Những lổi lầm thuộc thời
kỳ này nên xem như phạm phải bởi một chiến sĩ cách mạng, nhiều tuổi đời, xuất
thân từ quần chúng. Khó thể tránh lổi lầm vì không ai tiên đoán được việc gì xảy
ra. Không đối phó dễ dàng những biến cố dồn dập trên đấu trường.
2) Giai đọan sau ngày đất nước giải phóng. Duẫn cố tình đi ngược lại huấn lệnh
của Hồ chủ tịch và chủ thuyết Mác Lê. Y hủy hoại các thành quả hy sinh xương
máu của quần chúng. Với sự lãnh đạo phát-xít của Duẫn, VN đã trở nên một
nước đe dọa láng giềng và tạo hận thù đối với thế hệ Việt tương lai. Hơn thế, Lê
Duẫn đã biến VN thành một căn cứ quân sự của ngoại bang gây nguy hiểm cho
Đông Nam Á và thế giới. Đây rỏ ràng là một sự phản bội, lịch sử không thể
quên.
3 ? Lê Duẫn phản bội Cách mạng
Để đối phó phản ứng của Bắc kinh, Lê Duẫn áp dụng một số mưu mô xảo
quyệt:
a.Triệu tập đầu tháng chạp 1976 Đại hội Đảng kỳ bốn để khai trừ các
địch thủ. Trước đó, Duẫn đã viện đủ lý do để đình hoãn Đại hội nhiều lần.
Khi đi công du tại Cuba trở về Hànội, Hoàng Văn Hoan được Lê Đức
Thọ, Trưởng ban Tổ chức, cho biết y không được tái bầu vào Ủy ban
Trung ương Đảng (UBTU) vì vắng mặt. Từ nhiều năm, cơ cấu lãnh đạo
tập thể này đã mất hết quyền hạn. Hoan xin phát biểu ý kiến trong Đại
hội. Thỉnh cầu bị bác. Một phần ba tổng số ủy viên củ trong UBTU bị thay
thế bởi người của Duẫn - Thọ. Số thành viên, trong Ủy ban nay tăng từ 71
lên 133, đa số ngã theo Duẫn, thành phần còn lại ngậm miệng vì sợ bị đàn
áp. Đại hội vừa kết thúc tại trung ương, Lê Đức Thọ về cấp quận và tỉnh
nhóm các ủy ban địa phương, giới hạn tuổi ra ứng cử tại quận (sụt xuống
50) và tại tỉnh (sụt còn 55). Phe phái của Lê Duẫn được gài vào tất cả cơ
cấu an ninh, từ thượng đến hạtầng.
b.Buộc UBTU Đảng chấp nhận quyết nghị chống Trung hoa. Sau khi Hồ
Chủ tịch qua đời và Miền Nam VN sụp đổ, Lê Duẫn công khai thể hiện
chính sách bài Hoa của mình. Hànội bác đề nghị của Trung quốc mở một
Tòa Tổng lãnh sự tại Saigon viện lẽ ở VN không còn Huê kiều mà chỉ có
người Việt gốc Hoa. Giới mại bản Tàu (compradores) bị khủng bố thẳng
tay. Một số đông người Hoa có Việt tịch bị truất hữu tài sản và xua vào
các vùng kinh tế mới. Phụ nữ Việt có chồng chệt xin ly dị để tránh khó
khăn. Tình hình biên giới Hoa-Việt trở nên căng thẳng do thái độ khiêu
khích của quân đội Việt. 270.000 Huê kiều bị trục xuất về nguyên quán.
100.000 người khác, hoảng sợ, thoát đi bằng đường biển. Lê Duẫn còn ra
lệnh cho Trường Chinh ép Ủy ban soạn thảo Hiến pháp ghi vào tân Hiến
Pháp điều khoản tuyên bố "dân Việt sẽ có một sự đọ sức với những người
Hoa chủ trương bành trướng bá quyền và với các tay sai của chúng tại
Cam-bu-chia." Năm 1978, theo đề nghị của Lê Duẫn, UBTU Đảng thông
qua một quyết nghị với nội dung xác nhận Trung Hoa là " kẽ tử thù trực
tiếp của dân tộc Việt", cần lật đổ sự lãnh đạo phản động của Mao Trạch
Đông và bè lũ; có nhu cầu thiết yếu giúp các lực lương cấp tiến nắm
quyền tại Trung quốc; và nên cổ động các xứ Đông Nam Á chống lại nước
Tàu. Để thi hành quyết nghị này, Phạm Văn Đồng đi vận động với các
quốc gia trong vùng.
c.Ngày 3.11.1978, Lê Duẫn và Phạm Văn Đồng ký tại Mạc Tư Khoa Hiệp
ước Hữu nghị và Cọng tác Việt-Sô để đánh dấu kỹ nguyên đồng minh
quân sự giữa hai xứ. Chủ đích thật sự của văn kiện này là đặt VN dưới sự
che chở của Liên xô nếu Bắc kinh tấn công hay đe dọa tấn công. Ngày
25,12.1978, Lê Duẫn xua 200.000 quân đánh Cao Miên, viện lẽ để chấm
dứt chế dộ diệt chũng của Pol Pot được Bắc kinh ủng hộ. Ngày 7.1.1979,
Nam Vang thất thủ. Ngày 10 tháng giêng.1979, Duẫn dựng ra chế độ bù
nhìn Heng Samrin để cai trị Cọng hòa Nhân dân Kampuchea và hợp thức
hóa sự xâm lăng của Hànội. Quân đội CSVN sa lầy 7 năm tại
Cam-pu-chia. Bảy quyết nghị của Liên Hiệp Quốc thúc Hànội rút quân.
600.000 Việt kiều định cư ở Cao Miên để việt nam hóa xứ này. Lào cũng
chịu chung một số mạng.
*****
Hoàng Văn Hoan kết luận: Sự phản bộâi Cách mạng của tập đoàn Lê
Duẫn ? Lê Đức Thọ mang lại nhiều hệ quả tai hại. Trong Đảng và nội tình
Đất nước cũng như về phương diện ngoại giao. Đối với cá nhân Hoan, một
loạt biện pháp sĩ nhục, đe dọa và cô lập hóa được đem ra áp dụng, mặc dù
Hoan vẫn còn giữ chính thức chức Phó Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Quốc
Hộâi. Hoan không được mời dự lễ kỷ niệm 40 năm thành lập Đảng. Báo
chí được lệnh không nhắc đến Hoan. Văn phòng và tư gia của Hoan bị đặt
máy nghe. Hoan bị theo dõi sít sao, ngay cã khi nhập viện để trị bệnh.
Thân nhân, bạn bè và người quen tránh Hoan vì sợ hải. Vợ, con Hoan
không còn cảm thấy an toàn. Đời sống là một địa ngục.
Sau ngày UBTU Đảng công bố quyết nghị chống Bắc kinh và
Cam-pu-chia bị chiếm, Hoan quyết định đào thoát để "tiếp tục đấu tranh
cách mạng." Hoan vào Bêïnh viện 108 Hànộâi để được khám nghiệm về
chứng ung thư phổi. Hai tháng sau, đầu năm 1979, các bác sĩ đề nghị với
Ủy ban Trung ương Đảng cho phép Hoan qua Đông Đức điều trị. Khi phi
cơ đáp xuống trạm Ấn độ, tình báo Trung Hoa bố trí đưa Hoan thẳng đến
Bắc kinh. Nơi đây, Hoan được đối xử như một thượng khách. Hoan họp
báo, phổ biến "Bức tâm thư gởi cho tất cả các đồng bào VN" đểø tố tội ác
và sai lầm của mafia Lê Duẫn. Đài phát thanh Hànội loan tin Hoan " phản
bội". Hai chục ngày sau, Hoan bị trục xuất khỏi đảng CSVN, lột chức Phó
Chủ tịch Quốc hội, Phó chủ tịch Ửy ban Thường trực Quốc Hội và thành
viên Chủ tịch đoàn của Mặt trận Tổ quốc. Ngày 26.6.1980, Tòa VN tuyên
án tử hình Hoan khiếm diện và truyền tich thu tài sản. Ngày 10.7.1980,
nhật báo Nhân Dân tại Trung hoa đăng lời kêu gọi của Hoan cổ võ quần
chúng VN "làm một cuộc cách mạng khác" chống Lê Duẫn và đồng bọn
để xây dựng "mộât nước VN độc lập, trung lập, không xếp hàng, sống hòa
bình và thân thiện với các lân bang; một quốc gia dân chủ, thống nhất,
phồn thịnh và công bằng về xã hội."
"Nhà chính trị đào thoát" Hoàng Văn Hoan qua đời xa Đất Mẹ, mang
xuống Tuyền đài giấc mộng hồi hương và cách mạng không thành. Hoan
là nhân vật ly khai quan trọng đầu tiên tố giác sự rạn nứt trong cung đình
Bắc Việt. Đến giờ chót, Hoan vẫn là một tín đồ ngoan của Mác-Lê và một
đồng chí tôn thờ "Bác Hồ." Duẫn và Hoan học cùng một sách, chung một
đạo (xã hội chủ nghĩa). Hai con cua trong một giỏ, hai chó sói trong một
chuồng. Họ chỉ đối kháng lẫn nhau ở phương cách thể hiện mục tiêu.
Trong khi Miền Nam khổ sở với Hoa Thịnh Đốn thì Bắc Việt cũng khốn
đốn không ít vì là địa bàn tranh dành ảnh hưởng quyết liệt giữa Bắc kinh
và Mạc Tư Khoa.
Trong số 47, tháng giêng 1985, tạp chí "Tin Việt Nam", do nhóm Hoàng
Văn Hoan chủ trương tại Bắc kinh từ tháng 3.1981, có đăng nơi trang 38
bài cực lực phủ nhận "tin vịt cồ" do một nhật báo Việt ở Hoa kỳ tung ra về
vụ "Một Chính phủ Dân tộc Cách mạng Lưu vong" được công bố tại Paris,
gồm có Chủ tịch: Hoàng Văn Hoan, Thủ tướng: Trương Như Tảng, Phát
ngôn viên: Đoàn Văn Toại, nhân vật tham gia: dược sĩ Trần Kim Quang,
ký giả Đoàn Văn Linh, Phùng Hiệp Đoàn, Thái Quang Trung..vv...
Tháng tư 1986, vì lý do đặc biệt, Hoan tiếp trong hai tuần lễ tại Bắc kinh
Yung Krall, một nữ "gián điệp nhị trùng " có quốc tịch Mỹ, và là con gái
của cựu Đại sứ (cộng sản) VN tại Mạc Tư Khoa. Nhân dịp này, Hoan cho
biết một số dữ kiện khá độc đáo. Đây là đề tài bài sắp đến của chúng tôi
"Mạn đàm với tác giả A Thousand Tears Falling."
LÂM LỄ TRINH
Thủy Hoa Trang
Ngày 18.9.2003
Californie
Đọc những bài khác bằng tiếng Việt, Anh và Pháp của tác giả trên
trang nhà http://www.centralstation.net/lamletrinh
Homepage
Feedback / Commentaire / Ý kiến

TS. LÊ MỘNG NGUYÊN * BẢO ĐẠI

UNE FIGURE ATTACHANTE DE NOTRE HISTOIRE : Bao Daiï, dernier empereur et chef d’État du Viêt-Nam Leê Moäng Nguyeâên
Docteur d’Etat ès Sciences Politiques/Tieán Só Chính Trò Hoïc (Paris) Membre de l’Académie
des Sciences d’Outre-Mer/Vieän só Haøn Laâm Khoa Hoïc Haûi Ngoaïi - Phaùp

Il ne sera pas question pour nous de retracer ici l’histoire du règne du dernier empereur et chef d’État du Vietnam de 1932 à 1955 mais de limiter notre exposé à l’analyse critique des réformes (ou des tentatives de réformes) que S.M. Bao Daïi avait essayé de faire en tant qu’empereur d’Annam sous protectorat français et ce jusqu’à son abdication en août 1945 et en tant que chef de l’État à partir de 1948 dans un pays en pleine effervescence révolutionnaire. Et de rétablir certaines
vérités que bon nombre d’écrivains et journalistes ont tendance à falsifier sur la personne même de l’ex-empereur pour
pimenter quelque peu leurs écrits.

De tous les souverains de la dynastie des Nguyên en effet, S.M. Bao Daï (né le 22 octobre 1913 à Hué) fut le seul à pouvoir faire des études en France (il s’agit de la France du Siècle des Lumières et de la Déclaration de 1789) et ce pour une première étape (de 1922 à 1925) dès l’âge de 9 ans alors qu’il venait d’être investi, le 28 avril 1922, de la dignité de « Prince
héritier de la Couronne » et à vouloir parfaire son éducation à l’ occidentale pour une seconde étape (de 1926 à 1932) en tant qu’empereur (à 13 ans) placé sous régence jusqu’à l’âge de 19 ans. On comprend alors les raisons pour lesquelles le dernier roi des rois, après avoir reçu une formation consacrée aux études classiques sino-vietnamiennes (de caractère confucéen), voulut au début de son règne moderniser les institutions devenues archaïques du pays que le fondateur de la dynastie des Nguyên (Nguyên Anh) avait unifié en 1802 (pays qui s’étendait alors et déjà de la frontière de Chine au Golfe de Siam) et
auquel - après avoir été reconnu par l’Empire du Milieu - il donna en 1804 le nom de Viêt-Nam. La capitale politique du
nouvel État fut fixée à Phu Xuân (Hué) par le nouveau souverain qui se proclama empereur sous le titre de Gia Long en
1806 au cours d’une cérémonie solennelle accomplie au Palais de Thai Hoa.

Après les successeurs de Gia Long : Minh Mang (1820-1840), Thiêu Tri (1841-1847) et Tu Duc (1847-1883), le Viêt-Nam entre dans une période de crise aggravée par l’intervention française en Indochine ( la Cochinchine étant devenue officiellement colonie française en vertu du Traité de 1874). Le roi Duc Tông (neveu et fils adoptif de Tu Duc) qui lui succéda , fut déposé par la Cour après 3 jours de règne. Son successeur, Hiêp Hoa, fut également déposé après 4 mois et 10 jours de règne et mourut empoisonné le 29 novembre 1883. C’est donc sous le règne éphémère de 6 mois du roi Kiên Phuc âgé de 12 ans ( décédé le 31 juillet 1884) que le Traité de protectorat de l’Annam et du Tonkin du 6 juin 1884 a été signé : du côté français par Jules Patenôtre et du côté vietnamien par le 1er Régent Nguyên Van Tuong et 2 autres ministres.

Il convient de signaler dès maintenant que la division du Viêt-Nam en trois « Ky » n’était, selon Paul Isoart (Le phénomène
national vietnamien, Paris 1961), qu’invention coloniale (nous verrons plus tard que tous les efforts de S.M. Bao Daï
tendront à obtenir de la France qu’elle accepte l’unification du pays même avant son indépendance) et que pour le célèbre
géographe Pierre Gourou (L’Asie, Paris 1953), le peuple vietnamien « parle partout la même langue » alors qu’un militaire comme Charles Gosselin (L’Empire d’Annam, Paris 1904) a dû avouer qu’il s’était trouvé au début de l’intervention française «en présence du peuple le plus uni que l’on puisse imaginer depuis les montagnes du Haut-Tonkin jusqu’aux frontières du Cambodge au point de vue ethnique comme au point de vue politique et social».
D’autre part, après la signature du Traité de protectorat, Jules Patenôtre ordonna que le Sceau en argent doré qui avait
jusque-là consacré la vassalité de l’Empire d’Annam par rapport à la Chine, fût détruit. Le Sceau et l’Épée que l’empereur Bao
Daï remit entre les mains des représentants d’Hô Chi Minh le 25 août 1945 à Hué, avaient dû être forgés entre 1916 et 1925 sous le règne de Khai Dinh si l’on en croit la phrase gravée sur le fourreau d’épée: Khai Dinh Niên Chê »...

Après la mort de Kiên Phuc, c’est Hàm Nghi (Ung Lich, frère de Kiên Phuc) âgé de 15 ans, qui est mis sur le trône sans que le
représentant de la France en soit préalablement consulté. Abandonnant de nuit sa Citadelle pour aller se battre aux côtés des résistants du mouvement Cân Vuong (Loyalistes) contre les Français, il est arrêté en 1888 et déporté par ces derniers en Algérie à l’âge de 18 ans. La France, malgré le Traité de 1884, exerce par conséquent une emprise de plus en plus pressante sur les pays de protectorat.

Elle décide dès 1887 de créer un poste de Gouverneur général avec mission de gouverner « l’ensemble des terres annexées et protégées d’Indochine » et rattachées au ministère des Colonies alors que les pays de protectorat dépendent normalement de celui des Affaires étrangères. Il faut dire que très rapidement déjà, après la signature du fameux Traité, les fonctions de vice-roi du Tonkin sont assumées par un Français, le Résident du Tonkin, en lieu et place d’un mandarin nommé par l’empereur d’Annam et que peu de temps après, une administration directe française s’installe progressivement en Annam-Tonkin (comme en Cochinchine, colonie française).

Le roi Dông Khanh (grand-père de Bao Daï) est mort en 1888 (à l’âge de 24 ans). C’est au tour de Thành Thai (fils de Duc
Duc) de monter sur le trône à 10 ans le 28 janvier 1889. Il fut cependant déposé en 1907 par les Français pour cause de folie et exilé à l’âge de 28 ans en Île de la Réunion et mourut en 1954. Son fils, Duy Tân (Prince Vinh San) qui lui succéda (à
l’âge de 7 ans) va subir le même sort (mais pour des raisons politiques : il préféra quitter son Palais pour pouvoir se joindre
au mouvement de libération nationale). Détrôné en 1916 et déporté à la Réunion où il retrouve son père, il meurt dans un accident d’avion le 25 décembre 1945, près de Bangui (Afrique). Le Gouvernement français du général de Gaulle voulut alors organiser son retour sur le trône à la place de l’ex-souverain d’Annam pour la formation d’un Gouvernement anti-communiste.

L’empereur Khai Dinh, fils de Dông Khanh et père de Bao Daï, régna de 1916 (à 32 ans) à 1925 et sous le règne duquel Albert Sarraut, de retour au Gouvernement général de l’Indochine en 1916, prononça le 27 avril 1919 un discours libéral au Temple de Confucius de Hanoi, préconisant l’extension des droits politiques pour les Indochinois et la formation accélérée des élites des pays sous protectorat... C’est Khai Dinh enfin qui emmena le 15 mai 1922 le prince héritier (investi du titre le 28 avril 1922) en France pour ses études afin d’acquérir la science du pouvoir et l’art de gouverner de manière moderne et démocratique un peuple en pleine évolution. Couronné le 8 janvier 1926 à 12 ans (à la mort de Khai Dinh le 25 novembre 1925), le jeune empereur retourne en France pour y faire des études de sciences politiques à partir de 1930, visiter l’Exposition Coloniale de 1931 et faire en cette occasion la connaissance du maréchal Lyautey. Il sera de retour au Vietnam en 1932 pour régner et gouverner effectivement à l’âge de 19 ans. C’est le ministre Thai Van Toan qui est venu chercher le jeune souverain à Paris pour faire avec lui le voyage de retour au pays. Ils sont accueillis à l’arrivée par le Résident supérieur Chatel, le Régent Tôn Thât Hân et le ministre de l’Intérieur Nguyên Huu Bài. Le nouvel empereur déclare solennellement vouloir inaugurer une nouvelle ère de modernité et de prospérité pour le peuple.

 

I.- BAO DAÏ, UN EMPEREUR RÉFORMISTE ET POUR LA MODERNITÉ (1932-1945)

Dans le cadre de la monarchie absolue fortement centralisée (de l’empire d’Annam avant l’arrivée des Français),
l’empereur (ce titre est conservé en souvenir de sa domination sur l’Annam, le Tonkin et sur le Cambodge naguère), qui
détient un mandat du Ciel (Fils du Ciel) règne et gouverne effectivement en s’appuyant sur deux grands Conseils et
exerce l’administration du pays par l’intermédiaire de ses ministres. Il est de ce fait titulaire à la fois du pouvoir législatif qui s’exerce par des ordonnances (Du) et du pouvoir exécutif par des actes réglementaires appelés décrets, Sac et Chi. Les ministres n’étant que des agents d’exécution, prennent des règlements d’administration publique (Diêu Lê et Qui Tac), pour assurer l’exécution des actes impériaux . Il en est de même du pouvoir judiciaire, puisque l’empereur exerçant les pouvoirs civils et militaires, est juge suprême et possède un droit éminent sur les terres de ses sujets. Les deux grands Conseils sont : 1) Le Co Mât ou Conseil d’Etat ou Secret, composé de 4 grands mandarins (des 2 premiers degrés dans la hiérarchie de la Cour) appelés les « Quatre Colonnes de l’Empire » (Tu Tru), qui est responsable de toutes les questions intéressant le bien de l’Empire. Dans cette tâche, ils sont assistés par des secrétaires qui sont des mandarins de rang inférieur. Le Co Mât assure la permanence du pays en dirigeant le Gouvernement entre la mort du roi et l’intronisation de son successeur. C’est le Conseil suprême de l’Empire, en quelque sorte; 2) Le Nôi Cac ou Conseil des Ministres, qui est divisé en 6 sections : l’Intérieur, les Finances, les Rites, la Justice, la Guerre, les Travaux publics et chargé de toutes les affaires du pays. Chaque section est dirigée par un président ayant le titre de ministre, deux vice-présidents et deux conseillers appelés assesseurs et qui sont tous assistés de secrétaires et de délégués. Cette administration du pouvoir central est complétée par un corps d’inspecteurs généraux chargés de mission au niveau provincial. L’article XVI du Traité de protectorat (sur l’Annam-Tonkin) de1884 reconnaissant que « S.M. le Roi d’Annam continuera, comme par le passé, à

diriger l’administration intérieure de ses États... », tout porte à croire que le gouvernement du pays continue - malgré le protectorat - à être assuré, comme par le passé, normalement par la Cour de Hué.

La réalité est autre : si, à partir de 1880, l’administration du Tonkin est placée sous l’autorité du Kinh Luoc (vice-roi) nommé
en principe par l’empereur et qui le représente, on constate que dès le 27 juillet 1897 et en vertu d’une nouvelle
ordonnance, le Résident supérieur assume ces fonctions et représente à la fois l’administration française et l’administration annamite au Tonkin. Il est donc en même temps chef des Mandarins et chef des Agents du contrôle français (les Résidents). La même évolution a lieu en Annam. Des Résidents français sont dès 1886 installés dans les provinces. Chose plus grave : par ordonnnce du 27 septembre 1897, la présidence du « Co Mât » est désormais confiée au Résident supérieur et sur le plan financier, le domaine d’intervention de l’administration française se trouve encore élargie par une
ordonnance du 15 août 1898. D’autre part, par Convention (de quelle catégorie d’acte juridique s’agit-il ?) établie entre le Conseil de Régence et le Gouverneur général le 6 novembre 1925, les pouvoirs de l’empereur en matière d’administration sont confiés au Résident supérieur, le Régent et plus tard l’empereur continuant d’assurer uniquement les pouvoirs rituels !
Deux Chambres des Représentants du Peuple pour le Tonkin et l’Annam sont créées respectivement par arrêté du Gouverneur général le 19 mars 1913 et par ordonnance royale le 19 avril 1920 (composées uniquement des représentants élus au suffrage indirect et des fonctionnaires ainsi que des notables nommés d’office par le Résident supérieur sur proposition des chefs de province ) et qui n’ont que des attributions purement consultatives. En Annam-Tonkin et au
niveau provincial, existent également des Assemblées non délibératives : les Conseils Provinciaux des Notables. Dans tous les cas, l’absence de participation effective des Annamites au gouvernement et à l’administration de leur pays est
flagrante, à bien des égards.

 

C’est pourquoi, revenu de France le 8 septembre 1932 - après y avoir fait des études de sciences politiques - S.M. Bao
Daï découvre avec stupéfaction que (selon un rapport verbal de son ministre Nguyên Huu Bài) « l’administration française a, pratiquement, toutes les affaires de l’État en main... ». Il ne reste à l’empereur que des compétences mineures et sans importance concernant les rites, le droit de grâce, la délivrance des brevets de génies et des grades honoraires et posthumes. Bao Daï commence donc son règne (s’agissant de son domaine réservé) par l’abolition des lays (prosternations) traditionnelles qui seront remplacées par une triple inclination devant la personne de l’empereur et par la suppression du harem, par conséquent celle des eunuques puisqu’il n’y a plus de gynécée à surveiller. Pour le jeune souverain, seule l’unique femme, Marie Thérèse Nguyên Huu Hào, issue d’une famille riche mais catholique (là encore, Bao Daï va braver la tradition et les conservateurs de la Cour) qu’il épousera le 20 mars 1934, aura le titre de reine et même d’impératrice Nam Phuong (Parfum du Sud) du vivant de l’empereur. Il doit - malgré le fait presque accompli -s’attaquer maintenant aux grands changements politiques.

Par l’ordonnance du 10 septembre 1932, le jeune empereur manifeste sa volonté de gouverner avec le concours du peuple (la devise Dân Vi Qui : « Le Peuple avant tout », le poursuivra plus tard dans toute son action face à Hô Chi Minh ou aux autorités françaises) sous la forme d’une monarchie constitutionnelle et de réformer notamment le corps mandarinal (très décrié par la population), l’enseignement et la justice. Dans une autre ordonnance du 2 mai 1933 et fort de l’impact qu’a exercé la première sur l’opinion, l’empereur Bao Daï déclare vouloir prendre personnellement le gouvernement de l’Empire par le rajeunissement de la Cour et la réorganisation du Nôi Cac . Il choisit Nguyên Dê, un jeune vietnamien de culture occidentale (originaire d’Hanoi), comme secrétaire particulier et supprime le poste de ministre de la Guerre (devenu inutile, étant donné que ses sujets servant dans la garde royale, les milices ou la police, relèvent de l’autorité française). Après avoir nommé un juriste Tonkinois de 51 ans, Bùi Bang Doàn à la Justice, Bao Daï fait appel à l’un des plus jeunes chefs de province, Ngô Dinh Diêm, pour le poste de ministre de l’Intérieur en remplacement
et sur proposition de Nguyên Huu Bài alors âgé de 70 ans, avant le départ de celui-ci du Gouvernement. Issu d’une famille de mandarins, Diêm : « ce catholique de 31 ans est un homme de caractère, réputé pour son intelligence et sa rigoureuse intégrité » (Bao Daï, Le Dragon d’Annam, Mémoires, Paris 1980). C’est lui qui assume également les fonctions de secrétaire de la Commission mixte Franco-Vietnamienne chargée d’étudier les réformes annoncées au début de l’ère Bao Daï. Mais nationaliste intransigeant, Diêm démissionne au début de septembre 1933 parce que, dit-il, « Par la faute des Français, la voie des réformes m’est interdite, celle de la révolte ouverte ne peut aboutir ». C’est à Thai Van Toan qui siégeait déjà au « Co Mât » alors présidé par Nguyên Huu Bài que Bao Daï a fait appel pour compléter le Cabinet avant de laisser Pham Quynh, qui bénéficie du soutien du Gouverneur général, agir au nom de la Cour dans ses relations avec les Français. Le jeune empereur regrette cependant le départ très prématuré de Ngô Dinh Diêm (qu’il retrouvera bien plus tard en 1954-1955 et qui sera le partisan acharné de sa chute et de celle de la monarchie). Le journaliste écrivain Pham Quynh (35 ans) à qui m l’empereur confie les fonctions de Directeur de Cabinet avec rang de ministre, a esquissé dans un journal de Hanoi (après les événements de 1930) les grandes lignes d’une future Constitution très modérée instituant une monarchie rénovée dans le cadre de la monarchie régnante et du protectorat établi par le Traité de 1884.

 

Quoiqu’il en soit, le programme de réformes du souverain (qui répond à l’attente d’un grand nombre de jeunes
vietnamiens de la petite bourgeoisie intellectuelle), et auquel les « services civils » (l’administration française) soutenus par les milieux traditionalistes et conservateurs, ont opposé une sourde résistance, n’a pu aboutir. Lors de son
4ème voyage en 1932 à Paris, Bao Daï voulut obtenir de la France qu’elle respecte au moins les termes du Traité de 1884 et abolisse par exemple l’obligation pour l’empereur de réunir 3 signatures françaises pour décerner aux maîtres d’école annamites les palmes académiques ou de solliciter celle d’un adjudant pour changer un pneu de sa voiture ! Georges Mandel alors ministre des Colonies lui a pourtant opposé une fin de non-recevoir . En mai 1939, la famille impériale fait un voyage en France où l’empereur vient d’acheter le château de Thorenc (au-dessus de Cannes). Il vient à Paris, avenue de Lamballe, seulement en juin. Plus tard, il sera invité à un déjeuner à l’Élysée avec le président Albert Lebrun, à l’occasion duquel tout l’Annam était là : « Le couple impérial bien sûr - écrit Daniel Grandclément (Bao Daï ou les derniers jours de l’empire d’Annam, Paris 1997, p. 112) - mais aussi Pham Quynh, l’homme fort du palais impérial et M. Lang, l’oreille
de l’impératrice, et un autre conseiller privé de l’empereur. Et Vinh Cân encore, l’éternel cousin . Côté français : Camille
Chautemps, Paul Reynaud et les têtes pensantes du ministère des Colonies. Un beau et grand déjeuner, un mois avant la
déclaration de la Seconde Guerre Mondiale ». Rentré précipitamment à Huê (afin de pouvoir rester auprès de son peuple si la guerre venait à éclater), Bao Daï écrit de sa main une lettre au ministre Mandel pour proposer la nomination d’un
mandarin le représentant et siégeant aux côtés du fonctionnaire de la République au Tonkin. Une réformette à laquelle le
ministre français dira quand même non. Mais au moins, cela prouve que l’empereur songe de temps à autre aux devoirs de sa charge et non en tout temps à la chasse et aux femmes.

(a` suivre)

 

VNI

Moät khuoân maët gaén lieàn vôùi Lòch söû VN: Baûo Ñaïi - vò Hoaøng Ñeá cuoái cuøng vaø Quoác Tröôûng cuûa Vieät Nam Giai ñoaïn trò vì cuûa vò hoaøng ñeá cuoái cuøng vaø quoác tröôûng cuûa Vieät Nam töø 1932 ñeán 1955 ñöôïc ngaét khoaûng ôû giöõa bôûi
söï thoaùi vò ngaøy 25- 8-1945 vaø naém cöông vò quoác tröôûng töø naêm 1948 khi xöù sôû ñang suïc soâi caùch maïng. Vua Baûo Ñaïi
sinh ngaøy 22-10-1913 taïi Hueá, du hoïc ôû Phaùp (oâng leân ngoâi ngaøy 8-1-1926 luùc 12 tuoåi, sau khi Vua Khaûi Ñònh baêng haø:
25-11-1925, nhöng laïi trôû laïi Phaùp tieáp tuïc hoïc). Vua trôû veà nöôùc naêm 1932 ñeå trò vì.
Giai ñoïan Hoaøng Ñeá Baûo Ñaïi laøm vua laø giai ñoaïn 1932-1945. Nhaø vua laø ngöôøi theo Taây hoïc neân ñaõ caûi toå vaø hieän
ñaïi hoùa vieäc cai trò ñaát nöôùc baèng hai hoäi ñoàng vaø thi haønh vieäc quaûn trò haønh chaùnh qua trung gian cuûa caùc boä tröôûng.
Quyeàn laäp phaùp ñöôïc haønh xöû bôûi caùc Duï cuûa nhaø Vua, vaø quyeàn haønh phaùp bôûi caùc Saéc vaø Chæ. Caáp boä tröôûng thì coù
nhöõng Ñieàu Leä vaø Quy Taéc ñeå chaáp haønh caùc Duï vaø Saéc, Chæ cuûa Hoaøng Ñeá. Hai hoäi ñoàng lôùn laø Cô Maät Vieän goàm Töù
Truï trieàu ñình, lo caùc vaán ñeà lieân heä ñeán Hoaøng ñeá, keå caû vaán ñeà noái ngoâi; coøn hoäi ñoàng thöù hai laø Noäi Caùc thì lo vieäc
ñieàu haønh ñaát nöôùc. Baèng Duï soá 10/9/1932, nhaø vua treû baøy toû yù chí cai trò ngöôøi daân theo chaâm ngoân "Daân Vi Quùi",
döôùi hình thöùc cuûa moät neàn Quaân Chuû Laäp Hieán, vaø caûi tieán heä thoáng quan laïi, giaùo duïc vaø tö phaùp. Söï tham chính cuûa
caùc vò nhö Ngoâ Ñình Dieäm, Phaïm Quyønh chöùng minh caùc noã löïc caûi toå vaø hieän ñaïi hoùa neàn cai trò döôùi thôøi Vua Baûo
Ñaïi.
Sau cuoäc ñaûo chính cuûa Nhaät Baûn ngaøy 9-3-1945, ngaøy 11-3-1945 Baûo Ñaïi tuyeân caùo Vieät Nam laáy laïi neàn ñoäc laäp
(thöïc söï Toaøn Quyeàn Nhaät Baûn Minoda thay theá Toaøn Quyeàn Phaùp). Chính phuû Phaïm Quyønh bò thaûi hoài ngaøy 19-3
thay theá bôûi chính phuû Traàn Troïng Kim coâng boá ngaøy 17-4-1945, bao goàm nhieàu trí thöùc haáp thuï vaên hoùa taây phöông.
Nhöng roài caùc chuyeån bieán tieáp theo cuûa tình hình theá giôùi vaø Vieät Nam ñaõ ñöôïc Vieät Minh lôïi duïng cöôùp chính quyeàn.
Baûo Ñaïi thoaùi vò ngaøy 25-8-1945 tröôùc cöûa Ngoï Moân: "Toâi thaø laøm daân moät nöôùc ñoäc laäp hôn laøm vua moät ngöôùc noâ leä".
Coâng daân Vónh Thuïy nhaän laøm Coá Vaán Toái Cao cho Chính Phuû Caùch Maïng Laâm Thôøi thaønh laäp ngaøy 29-8-1945 (Hoà
Chí Minh coâng boá Tuyeân Ngoân Ñoäc Laäp ngaøy 2-9 taïi Ba Ñình). Sau 7 thaùng laøm Coá Vaán, Vónh Thuïy nhaân moät söù
maïng coâng taùc sang Taøu ñaõ soáng löu vong. Chieán tranh buøng noã ngaøy 19-12-1946 giöõa caùc löïc löôïng Vieät Minh vaø
quaân ñoäi vieãn chinh Phaùp. Phaùp muoán ñöa Baûo Ñaïi veà xöù nhöng Cöïu hoaøng ñaõ tranh ñaáu, ñaët ñieàu kieän, ñeå hình thaønh
moät neàn chính trò Quoác Gia, vaø keát quûa laø Chính Phuû Trung Öông Laâm Thôøi do Töôùng Nguyeãn Vaên Xuaân caàm ñaàu ñaõ
ñöôïc thaønh laäp ngaøy 23-5-1948. Tuyeân Boá Chung giöõa Phaùp vaø Chính Phuû Trung Öông Laâm Thôøi ñaõ ñöôïc kyù keát taïi
Vònh Haï Long ngaøy 5-6-1948 giöõa Emile Bollart - Cao UÛy cuûa Phaùp taïi Ñoâng Döông vaø Töôùng Nguyeãn Vaên Xuaân -
Chuû Tòch Chính Phuû Trung Öông Laâm Thôøi,vôùi söï hieän dieän cuûa Baûo Ñaïi. Trong baûn vaên naøy: "Phaùp long troïng coâng
nhaän neàn ñoäc laäp cuûa Vieät Nam..." Sau ñoù thoûa öôùc ngaøy 8-3-1949 (Auriol - Baûo Ñaïi) ñaõ ñöôïc kyù vôùi tö caùch Baûo Ñaïi laø
Quoác Tröôûng. Duï ngaøy 1-7-49 kyù bôûi Baûo Ñaïi laø Quoác Tröôûng ñaõ coâng boá nhöõng ñöôøng neùt lôùn veà toå chöùc vaø ñieàu haønh
caùc ñònh cheá cuûa Quoác Gia Vieät Nam. Hieán Öôùc laâm Thôøi naøy ñaët caùc nguyeân taéc veà chuû quyeàn toaøn daân ("YÙ chí cuûa
daân chuùng laø nguoàn goác moïi sinh hoaït quoác gia..."). Moät Hoäi Ñoàng Tham Vaán Quoác Gia vaû moät Hoäi Ñoàng Daân Cöû
Quoác Gia (ñöôïc baàu) ñöôïc ñònh cheá hoùa. Caùc chính phuû keá tieáp töôùng Nguyeãn Vaên Xuaân laø Nguyeãn Phan Long, Traàn
Vaên Höõu, Nguyeãn Vaên Taâm, Böûu Loäc, vaø Ngoâ Ñình Dieäm; tröôùc khi cheá ñoä Ñeä Nhaát Coäng Hoøa ñöôïc thaønh laäp bôûi
cuoäc tröng caàu daân yù 1955.

SƠN TRUNG * VỀ MIỀN TRUNG

Về miền trung
Sơn Trung


Hè năm 1988, tôi lại về thăm quê tôi. Đây là chuyến đi thứ hai của tôi về thăm quê nhà. Chuyến này tôi đi bằng xe ô-tô từ Sài gòn ra Huế, đến Huế thăm bạn bè và bà con, sau đó đáp xe đò Huế - Vinh để về nhà.
Hôm đó tôi lên xe xích lô máy ra bến xe Pétrus Ký. Lúc này muốn đi Trung, Bắc, người ta phải ra nơi này lấy xe. Sau này, xa cảng miền Đông ra đời, người ta bỏ bến xe này. Tôi đi thật sớm, khoảng bốn giờ sáng vì khoảng 6giờ xe đã lăn bánh. Xe đi ngang trường đại học Sư Phạm ở đuờng Cộng Hòa. Suốt đường này trồng hai hàng cây cao, hoa màu hồng nhạt. Đây là nơi tôi đã theo học trong ba năm trời, và đã tốt nghiệp, đi dạy học vài năm trời, mà nay thì tôi đã gĩã từ sân trường. Tôi ngạc nhiên hết sức khi thấy một hiện tượng rất lạ. Từ xa tôi thấy đường Cộng Hòa như có sương mù dày đặc. Xe chạy lại gần, tôi mới thấy từ trên ngọn cây cao, hàng ngàn con sâu buông mình xuống lưng chừng trời bằng những sợi tơ trắng. Hiện tượng này chỉ xảy ra khoảng nửa đêm cho đến khoảng 6 giờ sáng, còn sau đó người qua lại đông, đoàn quân sâu rút lui vào trên tàng cây là chiến khu an toàn của chúng. Vì vậy mà khoảng 8 giờ khi chúng tôi đến trường thì không thấy gì cả. Té ra phải có những lúc nào đó ta mới có thể thấy những điều mà bình thường ta không thấy.

Đi xe đò thì dễ mua vé hơn là đi xe lửa, và không bị người ta nằm võng đu đưa trên đầu. Xe đò lúc này đuợc sơn phết sáng sủa , lại được trang bị cassette cho hành khách nghe âm nhạc. Sau 1975, bao nhiêu radio, cassette tôi đã bán sạch. Hơn mười năm tôi không nghe âm nhạc, bây giờ ngồi xe đò đuợc nghe lại những giọng hát của Thái Thanh, Thanh Thúy, Lệ Thu, Elvis Phương qua những băng nhạc hải ngoại, lòng tôi thật cảm xúc vô cùng. Tiếng hát thật êm ái, bay bổng nhắc nhở tôi thực tại xung quanh, những tiếng hát cộc cằn thô lỗ trên đài Sài gòn sau 1975. Một anh bạn sinh viên tâm sự với tôi rằng anh ta là một sinh viên nằm vùng, rất có uy tín trong địa phương. Sau 1975, anh đuợc giao công tác văn nghệ địa phương và anh dề nghị rằng bây giờ đã hoà bình, nên có giọng hát êm ái hơn là những tiêng gào thét inh tai điếc óc như trước. Kết quả là anh đuợc người ta đem đi lao đng cải tạo một thời gian vì cái ý kiến đổi mới đó.
Sống trong chế độ cộng sản, cái gì cũng trở thành những vấn đề quan trọng. Âm nhạc dường như là một niềm say mê của tuổi trẻ. Töi đã đi lao động tại nông trường Lê Minh Xuân ( Củ Chi). Nông trường này đưọc coi là thí điểm của thành phố, và điểm son của thành phố. Đây là vùng nước mặn, lại sõi đá cằn khô, nông dân chỉ trồng lúa mỗi năm một vụ. Nay đảng bắt trồng một năm hai vụ. Còn chỗ nước mặn, xưa nay bỏ hoang, đảng bắt thanh niên xung phong đáp đê ngăn nước mặn, lập thành ruộng trồng thơm ( dứa) xuất khẩu. Thơm cũng không chịu nổi nưôc mặn, chết lớp này đến lớp khác nhưng đảng vẫn kiên trì bắt dân đi lao dộng trồng thơm, để rồi thỉnh thoảng cũng sản xuất đuợc một vài trái thơm nhỏ xíu và chua lè! Tội nghiệp những dân thành phố, xưa nay chưa biêt ruộng đồng là gì, nay phải lội sình đào đất làm thủy lợi và đi trồng thơm. Người ta gọi những nông trường là những ‘trung tâm tàn phá sắc đẹp’’ . Sau 1975, người dân Việt Nam phải sống trong đau khổ chứ không như lời ca ngợi giả dối của Trịnh Công Sơn:
Em ra đi nơi này vẫn thế.
Lá vẫn xanh trên con đường nhỏ.
Vườn xưa vẫn còn tiếng mẹ ru.
Và đi lao động trên công trường là đày ải chứ không vui vẻ như lời ca tụng ca Trịnh Công Sơn về nông trường đỏ:
Trên nông trường
Vang tiếng hát. . . .
Trong mộng tưởng của những người cộng sản, Liên Xô sẽ xây dựng nơi đây một thành phố Sài gòn thứ hai. Nhưng sự thực những khó khăn cứ đổ dồn tới. Muốn xin tiền làm một cái gì cũng phải có đủ 20 chữ ký. Cuối cùng những đám giải phóng miền Nam như Tạ Bá Tòng, Nguyễn Hộ đã bị cho về hưu, và nông trường Lê Minh Xuân cũng như bao nông trường khác sau một thời gian thổi phồng để lấy thành tich cho một vài vị vào trung ương đảng hay vào tỉnh ủy thì bị rơi vào quên lãng.
Cuối tuần, nông trường tổ chức văn nghệ do thanh niên xung phong tổ chức. Toàn lànhững bài hát nhạt nhẽo, buồn chán. Nhưng cuối cùng một màn trình diễn rất cảm động. Không có trống, không có đờn, những thanh niên xung phong đã lấy song, nồi, thùng thiếc sáng tạo ra những trống và đàn để trình bày những bản nhạc ngoại quốc thật sôi động.
Tôi nhớ một buổi chiếu phim trên đài Sài gòn về lễ quốc khánh Khmer. Theo thường lệ, sau thủ tục chào quốc kỳ Khmer, chụp hình các quan khách Liên Xô, Trung quôc, Việt Nam, và các đại biểu lên phát biểu là phần văn nghệ, và cuối cùng là một ban nhạc Khmer trình bày nhạc ngoại quốc mà dường như là nhạc Mỹ. Những nhạc sĩ và ca sĩ trình bày rất sống động , chứng tỏ nhạc Mỹ có một sức hấp dẫn kỳ lạ. Tôi cũng nhớ đến tình hình trước đây, bọn thanh niên Nga mê nhạc Beatles , đã lén thu băng, lén tập hát và tạp nhảy theo nhạc Mỹ. Những đứa trẻ Việt Nam lên ba lên bốn, khi nghe bài hát Ali Baba và 40 tên cướp đã vỗ tay vui cười thích thú. Và cũng ở Việt Nam, người ta đã khủng bố , đánh đuổi dân thiểu số từ nam chí bắc để chiếm rừng phá núi nhưng bề ngoài họ trình diễn thứ âm nhạc, gọi là nhạc dân tộc, cho các văn công mặc áo Thái Mèo, đánh đờn Tơ Rưng hoặc đàn tre, hát tiếng Thái, Mường, Mán, Mèo và tiếng Việt. Trong những buổi trình diễn này người ta đã trình diễn vài bản nhạc theo điệu nhạc Rock của Mỹ và một ca sĩ đóng khố đã gào thét như một người da đen trên màn ảnh Mỹ. Âm nhạc Mỹ đã chinh phục thế giới . Âm nhạc đích thực là một thứ ngôn ngữ quôc tế, vượt qua mọi lứa tuổi ở mọi quốc gia. Âm nhạc vô hình xuyên qua những bức tường thép, và đi vào trái tim con người và thể hiện ở nét mặt và chân tay. không cần giảng giải và lý luận. . Còn âm nhạc tuyên truyền là một hình thức tra tấn của chế độ.
Tôi về Huế, trong các tiệm ăn người ta đã mở nhạc vàng. Và tôi lại được nghe những tiếng hát hải ngoại như hồn tôi đi vào thần thoại.

Sau một vài ngày ở Huế, tôi ra bến xe An Hòa đón xe Huế- Vinh. Đây là mt chiếc xe cũ kỹ như xe buýt An Cựu- Bến Ngự hay Bến Ngự -Đông Ba hồi 1956. Trên xe toàn là dân chúng thôn quê mà phần lớn là dân Huế, Quảng Trị. Xe chạy một đoạn lại dừng để hành khách xuống hoặc lên. Con đường quốc lộ 1, hai bên đồng ruộng trải dài, thỉnh thoảng có xóm làng nhà của lưa thưa và những bụi tre cằn cỗi. Đường đi toàn là ổ gà hoặc đá lởm chởm, xe chạy nhảy như ngựa lồng. Đàn bà có thai không thể đi xe này được. Trên xe là một bác tài xế tuổi khoảng 35-40 rất hoạt bát nhanh nhẹn. Tôi không hiểu bác là dân xã hội chủ nghĩa hay dân Huế mới được học tập cải tạo vì bác ‘trình diễn’ quá. Bác ca hát luôn miệng:
Huế của ta ơi! Biết mấy tự hào!
Bác lại ngâm thơ bài Mẹ Suốt , rồi bài Bầm ơi của Tố Hữu:
Ai về thăm mẹ quê ta,
Chiều nay có đứa con xa nhớ thầm.
Bầm ơi có rét không bầm,
Heo may gió núi lâm thâm mưa phùn.. .
Bác xách bình đựng nước, tu một hơi rồi đọc tiếp thơ Tố Hữu:
Đẹp vô cùng tổ quốc ta ơi
Ai về với quê hương ta tha thiết
Sông Hương, Bến Hải, Cửa Tùng
Ai vô đó với đồng bào, đồng chí. . .
Hết ngâm thơ Tố Hữu, bác kể chuyện bác Hồ, bác Tôn kính yêu. . . .
Bác là diễn viên, là cán bộ thông tin văn hóa độc nhất trên xe. Bác là người tốt, muốn giúp vui đồng bào trên xe. Mà bác cũng là cán bộ tốt, muốn tuyên truyền con đường tiến lên xã hội chủ nghĩa. Đồng thời bác cũng là con người khôn ngoan muốn chứng tỏ bác là người vừa chuyên vừa hồng, theo đúng túi khôn xã hội chủ nghĩa là phải ‘’ca tụng bác Hồ đọc thơ Tố Hữu’’ thì khi đi xin việc, đi thi , và làm việc đều đưọc diểm cao.
Khi xe đến Bàu Cá, Quảng Bình thì mấy công an xuất hiện, và họ ra dấu hiệu ngừng lại. Bác tài xuống xe trình giấy tờ và mỉm cười cầu tài. Không biết bác phạm lỗi gì, anh công an xé một lúc khoảng hai chục tờ giấy phạt. Một lúc sau bác lên xe, nét mặt vô cùng buồn bã . Từ đó cho đến khi xe ra sông Gianh bác vẫn im lặng, khác hẳn thái độ vui tươi trước kia.

Khác với lần trước, lần này trong thôn có vài đám cưới. Khắp nơi inh ỏi tiếng nhạc phát ra từ loa phóng thanh. Lúc này quê tôi theo mốt mới. Họ mua máy thu băng và loa, mở máy lớn cho anh em bà con trong đám cưới nghe nhạc vàng của Sài gòn. Đa số dân chúng không có máy và băng cassette cho nên họ rất sung sướng khi nghe tiếng nhạc vang lên từ hai ba chiếc loa treo trong đám cưới. Và chủ nhân cũng tỏ ra tự hào vì đám cưới gia đình ta rất tân tiến! Một vài người thấy đây là mối lợi cho nên đã cho các đám cưới thuê băng và máy, khiến cho ở tận thôn quê miền Trung trước đây là vùng đất xã hội chủ nghĩa nay vang lên giọng hát của Thái Thanh, Thái Hiền, Duy Trác, Tuấn Ngọc. . , Nhưng việc mở nhạc này cũng chỉ thịnh hành một thời. Tôi về lần thứ ba thì nghe nói đã bị cấm.
  

GS. ĐẶNG PHÙNG QUÂN * NGOẠI TRUYỆN

ngoaïi truyeän
ñaëng phuøng quaân
Nhaäp theá höõu vaên chöông



Khoâng phaûi tình côø (nhieàu) ngöôøi ñaøn baø noùi vôùi chaøng: "Em choïn yeâu anh vì anh laø trieát gia" - caâu noùi ñoù khoâng theå aùm toaùn nhö theå noùi vì anh laø linh muïc, vì anh laø sa moân.Trieát gia laø ngöôøi bieát laøm tình, vaø laøm tình coù chöùng taéc.
Cuoäc chieán giöõa trieát gia vaø ngöôøi ngoaïi cuoäc baét ñaàu töø khu bieät phaùi gioáng. Kant - trieát gia chöa heà laáy vôï - ñaõ coi thieân baåm (Naturgabe) cuûa ngöôøi ñaøn baø laø laøm chuû (sich bemeistern) caùi khuynh höôùng ñaøn oâng höôùng veà mình :
"Ñaøn baø muoán thoáng trò (herrschen), ñaøn oâng muoán bò ngöï trò (beherrscht)".
Vaên hoùa,caùi tieáp thaùp (Pfropfen) gioáng ñöïc vaø gioáng caùi, laøm sinh soâi naåy nôû moïi loaøi töø caây coû, sinh vaät ñeán con ngöôøi ôû trong tình huoáng töï nhieân nguyeân sô (im rohen Naturzustande) nhö theá.Hoân nhaân laø haäu quaû cuûa vaên hoùa,giaûi phoùng ngöôøi phuï nöõ vaø noâ dòch ngöôøi ñaøn oâng.
Quy taéc cuûa Kant : Ñaøn baø coù nieàm bí maät (Geheimnis), ñaøn oâng thì khoâng.
(Lan, ngöôøi ñaøn baø trong Hoàn Böôùm Mô Tieân nguyeàn raèng : Toâi chæ coønAÀcoù caùi cheát.Neáu toâi coù theå thoá loä can tröôøng cho oâng bieát vì sao toâi phaûi caûi trang, vì sao toâi phaûi quy y ñaàu Phaät.Nhöng söï bí maät aáy, thì toâi nhaát ñònh soáng ñeå daï, cheát mang ñi.)
Der Mann ist leicht zu erforschen. Ñaøn oâng thaät deã ñem ra phaân tích, coøn ñaøn baø thì khoâng vì khoù coù theå ñeå thoá loä bí maät nhöng laïi saün saøng veùn môû bí maät keû khaùc.
Bò chuù cuûa ngöôøi vieát : Nhöõng tröôøng hôïp döôùi ñaây laáy töø nhöõng nieàm bí maät cuûa nhieàu trieát gia.Ngöôøi vieát khoâng chòu traùch nhieäm veà nhöõng söï truøng hôïp (aét coù) vì nhöõng nhaân vaät ñeàu ñaõ ñi vaøo lòch söû vaø ngöôøi cheát thì khoâng theå khaùng caùo nhöõng ñieàu quy traùch veà nhöõng haønh ñoäng cuûa hoï.
Tieàn ñeà thöù nhaát : Trieát gia maùc-xít khoâng theå huûy trieät lyù trí, do ñoù ñaõ ñi huûy trieät tình yeâu trong hieän theå nhaân vaät cuûa mình.
Thaùng Chín naêm 1840 Soren Aaby Kierkegaard, oâng Cöû Vaên chöông höùa hoân vôùi Regine Olsen, aùi nöõ tuoåi möôøi taùm cuûa oâng Hoäi ñoàng Quoác gia Olsen.Chæ moät naêm sau, chaøng laïi töø hoân. Chaøng rôøi ñi Berlin vaø khi trôû veà Copenhagen, chaøng soáng ôû ñoù nhö moät ngöôøi laäp dò coù tieáng; cung caùch soáng cuûa chaøng laøm chaøng thaønh ñeà taøi cho nhieàu tôø baùo haøi höôùc chaâm bieám, vaø maëc daàu nhöõng baøi vieát cuûa chaøng xuaát baûn döôùi nhieàu buùt hieäu khaùc nhau ñöôïc moät soá ngöôøi öa thích vì ñaày trí tueä song ña soá laïi gheùt vì noäi dung "voâ luaân" vaø "phuø phieám".Nhöõng taùc phaåm sau naøy cuûa chaøng cuõng vaãn gaëp nhieàu keû thuø coâng khai - noùi ñích danh ra laø nhöõng nhaø laõnh ñaïo tinh thaàn cuûa Giaùo hoäi Tin laønh : vaø trong cuoäc chieán aùc lieät choáng boïn hoï - chaøng cho raèng xaõ hoäi cuûa thôøi ñaïi chuùng ta khoâng phaûi laø moät xaõ hoäi Cô ñoác vaø nhö theá thöïc teá laø khoâng ai cöù phaûi giöõ maõi laøm ngöôøi Coâng giaùo - chaøng cheát.
Maáy naêm tröôùc ñoù Regine Olsen ñaõ keát hoân vôùi moät trong nhöõng ngöôøi theo ñuoåi naøng.
Georg Lukaùcs,Die Seele und die Formen
(baûn vieát Soren Kierkegaard eùs Regine Olsen ra maét laàn ñaàu trong taäp san Nyugat (Taây),1910).
Toâi khoâng coù yù ñònh vieát veà nhöõng caëp tình nhaân trong lòch söû trieát hoïc.Khi Lukaùcs vieát thieân tieåu luaän Kierkegaard vaø Olsen, oâng vöøa ñoaïn tuyeät vôùi Irma Seidler vaø taùc phaåm ñaàu ñôøi A leùkeùk eùs a formaùk laø quyeån saùch (daønh troïn) cuûa Irma. Nhöng nhöõng thieân tieåu luaän naøy laø noãi baên khoaên veà cuoäc ñôøi, daáu aán cuûa thôøi ñaïi haäu Dilthey :
Söï khaùc bieät chuû yeáu giöõa cuoäc ñôøi naøy vaø cuoäc ñôøi khaùc laø vaán ñeà do ñaâu cuoäc ñôøi laø tuyeät ñoái hay chæ laø töông ñoái...
Khoâng coù heä thoáng trong cuoäc ñôøi.Chæ coù caùi rieâng leû vaø caù theå, caùi cuï theå trong cuoäc ñôøi.Hieän höõu laø phaûi khu bieät...
Chaân lyù chæ laø chuû quan - coù leõ; nhöng chuû theå chaéc haún laø chaân lyù...
Regine keát hoân vôùi ngöôøi ñaøn oâng khaùc laø ñieàu taát yeáu ñoái vôùi Kierkegaard (Chính Kierkegaard ñaõ vieát laø naøng naém vöõng ñieåm naøy, naøng hieåu laø naøng phaûi ñi laáy choàng; coù nhö vaäy môùi khoâng coøn gì mô hoà veà moät ñieàu, chæ moät ñieàu veà keû quyeán ruõ vaø ngöôøi con gaùi bò tình phuï).


Hoân nhaân nhö tröôøng hôïp Sokrates ñoái vôùi Nietzsche laø moät haøi hòch, song ôû ñaây laø moät bi kòch : Sokrates laáy Xanthippe vaø haïnh phuùc vôùi baø laø vì oâng xem hoân nhaân nhö moät chöôùng ngaïi treân con ñöôøng daãn ñeán Lyù töôûng vaø thaät sung söôùng ñaõ vöôït ñöôïc nhöõng khoù khaên cuûa hoân nhaân.
Vaøo muøa xuaân naêm 1911, khi cuoäc tình ñaõ vaõn, döï tính xuaát baûn quyeån saùch Lukaùcs ñaõ vieát cho Irma : Neáu tieåu thö ñoïc qua cuoán saùch, thöïc söï ñoïc qua noùAÀtieåu thö bieát moïi chuyeän veà toâi, phaàn ñôøi toát ñeïp nhaát cuûa toâi, nhieàu ñieàu vaø toát hôn laø toâi coù theå keå leå baèng caùch naøo khaùc...
Tieåu thö bieát laø taïi sao nhöõng taäp baøi ñoù ñöôïc vieát ra - bôûi vì toâi khoâng theå laøm thô.
Nhöõng baûn vaên seõ xuaát hieän baèng tieáng Ñöùc - tieåu thö cho pheùp toâi traû laïi chuùng cho moät ngöôøi maø toâi ñaõ nhaän ñöôïc töø nôi naøng nhöõng trang vieát naøy, cho pheùp toâi ñeà taëng tieåu thö quyeån saùch naøy treân trang thöù nhaát vôùi doøng chöõ: "Irma von Reùthy-Seidler, in dankbarer Erinnerung". (thö ñeà ngaøy 22 thaùng Ba naêm 1911) vaø Irma öng thuaän: "Toâi haõnh dieän ñaõ coù phaàn, hoaëc nhö tieân sinh tin töôûng laø toâi ñaõ goùp phaàn vaøo söï hình thaønh quyeån saùch nhö vaäy".
Khi taùc phaåm Die Seele und die Formen xuaát hieän, lôøi ñeà taëng ñaõ laø: "Dem Andenken Irma Seidlers"
bôûi ngaøy 18 thaùng Naêm naêm ñoù Irma ñaõ nhaåy töø treân moät thaønh caàu ngaên doøng Danube töø thaønh phoá Buda beân höõu ngaïn vôùi thaønh phoá Pest beân taû ngaïn, ñeå töï vaãn.
Naøng laø ñôøi soáng cuûa taùc phaåm, quyeån saùch ñaõ ñöôïc vieát ra, khi duïc voïng khoâng coøn nöõa - ngöôøi ta ngôø raèng chuyeän naøng quyeân sinh sau moät cuoäc tình ngaén nguûi vôùi ngöôøi baïn chí thieát cuûa chaøng vaø nhö vaäy chæ coù caùi cheát/keát thuùc moät pheùp laï khoâng bao giôø xaûy ñeán nhö hoï mong ñôïi
Khi soáng chuùng ta khoâng bao giôø coù theå ôû beân nhau khoân rôøiAÀTieân sinh chaúng heà noùi maø em cuõng chaúng theå bieát chaéc vì em coù nhöõng lyù do saâu xa cho ñieàu ngôø vöïc traùi ngöôïc laø chaøng ñaâu coù ngôõ raèng cuoäc ñôøi cuûa em thöïc söï gaén boù vôùi ñôøi chaøng/Irma ñaõ vieát taâm thö vónh quyeát/maëc daàu chaøng chaúng heà noùi laø mong muoán ñieàu naøy nhöng em cuõng phaûi thænh caàu chaøng giôø ñaây haõy traû laïi töï do cho em /ñieàu chaøng coù theå khoâng chieám ñoaït cuõng nhö ngaàn ngaïi vaø sôï phieàn luïy/theá nhöng giôø ñaây em muoán ñoøi laïi...


Thö Irma vieát vaøo thaùng Möôøi naêm 1908 song chæ moät tuaàn sau naøng laïi göûi trong thö ñeà ngaøy 2 thaùng 11: Gyuri yeâu daáu nhaát cuûa em, em ñang söûa soaïn haønh trang ñi Budapest... em muoán noùi vôùi chaøng , noùi ñeå em coù theå töï hieåu loøng mình xem coøn con ñöôøng naøo chuùng mình coù theå ñeán beân nhau, em muoán chuùng mình kinh qua ñoù/neáu chaúng ñaëng ñöøng thì chaøng maõi maõi vaãn ôû trong taâm khaûm em vaø em coù rôøi xa cuõng vaãn tin vaøo söï aám aùp cuûa taâm hoàn mình thuoäc veà chaøng, theo töøng böôùc ñi trong ñôøi chaøng.Ñieàu mong moûi duy nhaát em khaån caàu laø neáu coù phaûi chia tay thì chuùng ta cuõng khoâng cay ñaéng maø chia tay trong eâm ñeàm vôùi nhöõng tình caûm cao thöôïng vaø noàng naøn.
cuoäc heïn chaúng bao giôø ñeán vôùi hoï vaø naøng keát hoân vôùi moät hoïa só ôû Nagybaùnya
(Gyuri ôû ñaâu ?thaät söï chaøng coù yeâu naøng ?) Trôû laïi böôùc ñöôøng ñôøi cuûa Irma:ñeå trôû thaønh hoïa só, vaøo thaùng Naêm 1908 naøng thöïc hieän moät chuyeán ñi Florence vôùi Georg Lukaùcs vaø Leo Popper ñoàng haønh.
tìm laïi daáu veát cuoäc löõ naøy qua maáy doøng Nhaät kyù cuûa Lukaùcs : Ñeâm ôû treân taøu.Maáy phuùt moät mình.Thöù hai 1 thaùng Saùu.Leo trôû veà nhaø. Ñeán S. Croce vaø S.Lorenzo vôùi Irma ngaøy thöù Baûy 6 thaùng Saùu...Moät mình trong ñeâm.Hoân nhau trong toái.
Sau chuyeán ñi hoï coøn gaëp nhau maáy laàn.Georg khôûi söï vieát A leùkeùk eùs a formaùk. Irma rôøi Budapest ñi Nagybaùnya.
Georg coù yeâu naøng ? Trong thieân tieåu luaän Uber Sehnsucht und Form ôû quyeån saùch daønh cho Irma, Georg nhö noùi vôùi chính mình/duïc voïng laøm chaøng cöùng raén vaø maïnh meõ, ñeå ngöôøi ñaøn baø ra ñi thoån thöùc khoâng thoát leân lôøi, quaèn quaïi run raåy trong ñau ñôùn/giôø ñaây chaøng laáy laïi söùc maïnh ñeå choái töø... Chaúng phaûi chaøng ñaõ huûy hoaïi ñôøi soáng cuûa naøng ?


La mort aø deux n'est plus la mort
Söï kieän keå laïi: Vaøo ngaøy chuû nhaät 16 thaùng Möôøi Moät naêm 1980 moät ngöôøi ñaøn oâng trong chieác aùo choaøng nguû ñaõ chaïy hô haûi ra ngoaøi khuoân vieân Cö xaù tröôøng Cao ñaúng Sö Phaïm ñöôøng Ulm cuûa thaønh phoá Paris, vöøa keâu leân (toâi ñaõ gieát Heùleøne...)/Heùleøne ñaõ cheát thöïc vaø y bò quaûn thuùc taïi nhaø thöông Sainte-Anne, sau ñoù ñöôïc mieãn toá döïa treân ñieàu 64 cuûa Boä Hình Luaät 1838. Caâu chuyeän coù gì maø aàm ó : phaïm nhaân laø moät trieát gia maùc-xít noåi tieáng ñöôïc chính Toång thoáng ñöông ñaïi aân xaù.
Nhöõng naêm veà sau naøy khi chaøng ñaõ tænh trí, Althusser töï thuaät : Daàu toâi ñaõ ra khoûi nhaø thöông taâm thaàn ñöôïc hai naêm, toâi vaãn laø moät keû thaát tung ñoái vôùi coâng chuùng coù bieát ñeán toâi.Toâi chaúng soáng maø cuõng khoâng ra cheát vaø daàu toâi khoâng coù bò ñem choân, toâi thaønh ra "khoâng coù hình haøi".
Khaùch quan maø noùi, vì y khoâng thöïc söï cheát vaø y laïi noåi tieáng neân caùi cheát cuûa y khoâng ñöôïc coâng boá (caùi cheát cuûa ngöôøi voâ danh chaúng noùi laøm gì) - theá neân y daàn daø trôû thaønh moät keû soáng dôû/cheát dôû.
Althusser khoâng cheát vì chaøng nghó töông lai coøn keùo daøi voâ taän/l'avenir dure longtemps nhö teân quyeån töï truyeän Irma cheát song Lukaùcs khoâng ñích danh laø thuû phaïm - nhöng caùi cheát cuûa Heùleøne laø ñeà taøi cho baùo chí khai thaùc söï ñoàng loõa cuûa moät chính quyeàn khuynh taû dung tuùng trieát gia maùc-xít thoaùt voøng cheá taøi cuûa luaät phaùp nhöõng ngaøy thaùng sau ñoù chaøng ñi lang thang treân phoá xaù Paris vaø laûm nhaûm veà teân tuoåi cuûa mình nhö moät danh nhaân lòch söû


Caùi cheát cuûa Irma : Ngaøy 18 thaùng Naêm vaøo naêm aán baûn Die Seele und die Formen hoaøn taát, Irma ñi thaêm ngöôøi caäu laø moät luaät sö ôû Budapest, vaø trong suoát böõa aên naøng noùi nhieàu veà döï tính laøm ngheä thuaät vaø trieån laõm vôùi nhoùm Taùm hoïa só Daõ Thuù, neân cuøng ngaøy vaøo boán giôø chieàu naøng ñeán xem cuoäc trieån laõm cuûa nhoùm Daõ Thuù taïi Haønh Cung Quoác gia, sau ñoù treân ñöôøng veà coù Balaùzs (ngöôøi baïn chí thieát cuûa Georg) vaø hoïa só Dezso Orbaùn ñoàng haønh taûn boä doïc bôø soâng Danube tôùi caàu Margaret. Naøng qua caàu moät mình nhö moät nhaân chöùng thuaät laïi - tieåu thuyeát gia Lajos Biroù, thaân höõu vôùi Georg vaø Irma, ngöôøi vieát phim baûn cho Alexander Korda sau naøy - treân chuyeán xe bus veà nhaø, toâi thaáy moät meänh phuï trong thanh y nhaåy töø thaønh caàu xuoáng doøng Danube - chuùng toâi nhaûy ra khoûi xe vaø chaïy ñeán caàu cöùu - baát cöù ai , hoaëc caûnh saùt khi nghe thaáy tieáng la theâ thieát töø phía döôùi - chuùng toâi chaïy töø beân naøy qua beân kia caàu - khoâng coù boùng daùng caûnh saùt - khoâng coù ñieän thoaïi - thaät kinh khuûng laø coù ngöôøi traàm mình trong doøng Danube maø chaúng ñöôïc cöùu caáp - bôûi khi caûnh saùt xuaát hieän thì beân döôùi nöôùc ñaõ laëng lôø.Cho ñeán saùng toâi môùi ñöôïc bieát ngöôøi xaáu soá laø Irma ngöôøi baïn haøng xoùm cuûa toâi ñeå laïi chieác aùo khoaùc,caây duø vaø chieác ví saùch trong ñoù coù taám chi phieáu göûi cho em gaùi ôû Heidelberg vaø thö cuûa Balaùzs/göûi Irma, ruûi laø em khoâng ñeán thaêm anh chieàu nay, anh queân khuaáy nhöng anh muoán gaëp em, seõ ôû nhaø vaøo chieàu thöù Baûy
cuoäc tình naøy nhö nhaân vaät Klara/Irma trong truyeän ngaén Balaùzs vieát aån danh noùi laø cho chaøng nhöõng gì naøng ñaõ khöôùc töø Georg - naøng caàn moät ngöôøi ñaøn oâng vì Georg khoâng ñoái xöû naøng nhö moät ngöôøi ñaøn baø
trong tin baùo veà söï bieán ñaõ töôøng trình laø "chæ vì tình traïng ñieân roà nhaát thôøi môùi taïo ra thaûm hoïa baát ngôø... Baø Irma vaø choàng khoâng baän taâm veà vaán ñeà vaät chaát, hoï laïi coù moät cuoäc hoân nhaân haïnh phuùc. Ngöôøi ñaøn baø coù tính ngheä só, thoâng minh, quyeán ruõ naøy ôû nôi naøo cuõng ñöôïc yeâu meán" - söï thaät khoâng haún nhö Balaùzs vieát trong Nhaät kyù : ñaây laø toäi loãi thöù nhaát cuûa toâi/thaät laï luøng vì nhôø ñoù maø laàn ñaàu tieân toâi caûm thaáy söï thuaàn khieát cuûa cuoäc ñôøi vaø traùi tim toâi
Georg phoâ baøy taát caû taâm hoàn mình trong yù nghó : söï coâ ñôn toâi muoán traøn ngaäp toâi nhö phaùn xeùt cuûa cuoäc ñôøi/neáu maø baát kyø ai cöùu ñöôïc naøng thì toâi môùi coù theåAÀnhöng toâi ñaõ khoâng muoán vaø khoâng theå
Caùi cheát cuûa Heùleøne : Sau naøy khi keå leå veà caùi cheát cuûa Heùleøne, Althusser vieát laïi nhö moät baûn khaåu cung khai baùo - vaøo chín giôø ngaøy chuû nhaät 16 thaùng Möôøi Moät, toâi ngoi leân sau moät ñeâm saâu thaêm thaúm toâi khoâng theå doø noåi, toâi thaáy toâi ñöùng ôû cuoái chaân giöôøng trong chieác aùo khoaùc nguû vaø Heùleøne naèm xaûi ra tröôùc maët toâi, khi aáy toâi vaãn tieáp tuïc xoa coå naøng vaø nhö caûm thaáy caùnh tay toâi ñau buoát hieån nhieân do cöû ñoäng xoa boùp, theá roài toâi nhaän ra ,khoâng hieåu sao, ñoâi maét naøng baát ñoäng, ñaàu löôõi leø ra giöõa raêng vaø moâi, naøng ñaõ cheát khoâng nhaân chöùng taïi phaïm tröôøng/caùo traïng cuûa nhaø chöùc traùch (neáu coù) seõ ghi nhaän Louis Althusser - ngöôøi ñaøn oâng saùu möôi hai tuoåi - trieát gia maùc-xít - giaùo sö tröôøng Cao ñaúng Sö Phaïm - ñaûng vieân Ñaûng Coäng saûn Phaùp - trong côn thaùc loaïn ñaõ boùp coå vôï laø baø Heùleøne ñeán cheát khoâng daáu hieäu xoâ xaùt/vôùi nhöõng naêm sau cuøng Heùleøne hay beänh hoaïn yeáu söùc, vaû laïi ít ra naøng cuõng hôn ngöôøi choàng ñeán saùu baûy tuoåi/döôøng nhö baø cuõng laø ñaûng vieân Ñaûng Coäng saûn - cuoäc ñieàu tra khoâng tieán haønh khaån caáp vì Althusser naèm döôõng trong beänh vieän taâm thaàn nhöõng khai thaùc treân baùo chí (thöông hay gheùt) ñeàu khoâng trung thöïc/khoâng phaûn aùnh ens realissimum (nhö Lukaùcs töï vaán - giao ngoä taïo thaønh trieát lyù, hay trieát lyù hình thaønh giao ngoä ?)
'Hic Rhodus, hic salta' - böôùc nhaûy voït töø lôøi qua haønh ñoäng/nhö Marx nghó - Althusser ñaõ vieát laïi thöïc tieãn trong nieàm bí aån caùi cheát cuûa Heùleøne


Cuoäc ñôøi hay chöõ Theá
Ngöôøi cheát khoâng theå bieän hoä nhöng ngay töø buoåi ñaàu gaëp gôõ, Irma ñaõ vieát cho Georg laø caû hai chuùng ta cuøng traûi qua moät loái soáng laønh maïnh, em soáng vôùi töï nhieân coøn chaøng soáng vôùi lòch söû thöïc chöùng, vôùi nghieân cöùu Marx -
yù nghó veà moät cuoäc ñôøi vöôn leân khoûi khuoân khoå haèng nhöôïc - hellseherisch thaùi ñoä cuûa ngöôøi ngheä só ñoái vôùi taùc phaåm nhö moät thöïc theå cô höõu sinh ñoäng coù theå ñeå yeâu noàng nhieät, coù theå cöùu chuoäc hay böùc töû nhöng tröôùc heát laø soáng - Georg ñaõ goïi Irma laø ñôøi soáng cho neân caùi bi kòch cuûa naøng naèm trong caùi bi kòch cuûa cuoäc ñôøi Ihre Tragodie lag in des Lebens, trong khung caûnh cheát thöïc söï laø ñoái troïng bieän chöùng cuûa ñôøi soáng in einer Sphare also wo der Tod tatsachlich der dialektische Gegensatz vom Leben ist
caùi maâu thuaãn Lukaùcs hoïc ñöôïc ôû Marx laø maët ñoái laäp trong cuoäc soáng/söï nghieäp ngay trong laù thö thaûo göûi Irma caûm taï naøng ñaõ xuaát hieän thaáp thoaùng trong ñôøi chaøng roài ra ñi vôùi nhöõng nieàm ñau cuøng hoan laïc vì chuùng laø nhöõng daáu chæ taát yeáu cuûa cuoäc ñôøi - caû hình aûnh cuûa naøng treân baøn vieát cuõng hieän dieän vaø bieán ñi caàn thieát vì baûn vaên coù theå taøn huûy vôùi söï hieän dieän cuûa naøng
nieàm kinh sôï khaéc khoaûi khi hình thaønh taùc phaåm trong coâ ñôn tuyeät ñoái/bi kòch cuûa chaøng (hay naøng) ñöa Georg trôû veà caâu hoûi coá höõu: laøm sao ñeå trôû thaønh trieát gia? bôûi vaãn laø con ngöôøi troùi buoäc trong khung caûnh ñaïo lyù, laøm sao coù theå taïo ñöôïc caùi Sieâu tuyeät? nhöõng naêm thaùng coøn laïi moät cuoäc ñôøi daøi thaêng traàm nhoïc nhaèn keå caû giai ñoaïn vieát huûy trieät lyù trí (die Zerstorung der Vernunft) choái boû theâm moät laàn nhöõng hình aûnh/nhöõng con ngöôøi/nhöõng chaëng soáng ñeán cuoái ñöôøng Lukaùcs nhaän ra laø chuùng ta soáng moät ñôøi ngöôøi neân taïo döïng trong ñôøi moät ñieàu khoâng theå coù ôû töï nhieân laø caùi ñoái nghòch giöõa ñaùng giaù vaø khoâng ñaùng giaù - indem wir ein mensschlisches Leben leben,setzen wir etwas, was in der Natur uberhaupt nicht vorhanden war, namlich den Gegensatz des Wertvollen und des Nicht-Wertvollen - caùi gaëp gôõ buoåi ñaàu thaùng Chaïp naêm 1907 taïi khaùch ñöôøng Mama Cecile, khi Georg thaûng thoát tröôùc moät gioïng ñaøn baø/aâm höôûng ñaëc bieät loâi cuoán böôùc chaân chaøng ñi töø phoøng naøy qua phoøng khaùc ñeå chaïm maët ñònh meänh Irma


Caùi aùm vaät duïc cuûa Louis
Thaùng Hai naêm 1968 Louis Althusser ñöôïc môøi dieãn thuyeát tröôùc Hoäi Trieát hoïc Phaùp (vôùi ñeà taøi Lenin vaø trieát hoïc ñaõ ñöa Lenin chính thöùc böôùc vaøo laõnh ñòa trí thöùc) vôùi moät Lenin daãn laïi lôøi trieát gia voâ saûn Ñöùc J.Dietzgen goïi nhöõng giaùo sö trieát hoïc laø "tuïi khoa baûng xu nònh" vì nhöõng keû töï nhaän laø trieát gia - boïn giaùo sö vaø giaûng vieân ñaïi hoïc - daàu beà ngoaøi coù veû ñoäc laäp tö töôûng, ít nhieàu cuõng chìm ngaäp trong meâ tín vaø huyeàn hoaëc, theá neân ñeå tìm ra con ñöôøng chaân lyù, thieát yeáu phaûi nghieân cöùu trieát hoïc/con ñöôøng laàm laãn hôn heát thaåy moïi ñöôøng (der Holzweg der Holzwege) gaây xaàm xì ñaùm ñoâng cöû toïa Louis suoát moät thôøi nieân thieáu vaãn aùm aûnh caùi aán töôïng ngöôøi meï gioáng nhö moïi ngöôøi ñaøn baø cuøng theá heä coù thoùi quen daáu tieàn ôû trong vaùy, nhaát laø khi ñi ñöôøng tröôøng, tieàn ñöôïc daáu sao gaàn vôùi boä phaän sinh duïc haàu coù theå baûo veä ñöôïc caû tieàn laãn theå xaùc chaøng vaãn coøn nhôù raát roõ baø meï ñaõ coù laàn taøn nhaãn ñem vaät duïc ra so saùnh chaøng vôùi con baïn gaùi cuøng trang löùa laø chaøng chæ coù hai loã coøn noù coù tôùi ba loã laàn thöù nhaát trong ñôøi Louis bieát nhìn troäm moät ngöôøi ñaøn baø ñöùng traàn truoàng trong beáp - thoâi thuùc vì moät noãi theøm muoán khoâng theå cöôõng laïi, chaøng leùn môû cöûa nuùp ngaém baø Suzy moät hoài laâu - quaû thaät chuù beù con chöa töøng thaáy thaân theå moät ngöôøi ñaøn baø traàn truoàng, ñoâi vuù, chieác buïng, phaàn loâng aâm hoä vaø ñoâi moâng troøn meâ hoaëc; thuôû aáy môùi möôøi tuoåi, chaøng khoâng hieåu vì traùi caám haáp daãn hay veû raïng rôõ traøn treà tình duïc trong hình daùng phì nhieâu cuûa baø ? Nieàm thoáng khoaùi keùo daøi khoaûnh khaéc tôùi luùc baø phaùt hieän vaø thay vì nhieác maéng, baø ñaõ keùo chaøng vaøo saùt ngöïc vaø giöõa caëp ñuøi aám cuûa baø ñeå hoân chaøng laàn thöù hai trong ñôøi chaøng laïi baét gaëp phaàn treân caëp ñuøi tuyeät vôøi ñeå traàn cuûa moät ngöôøi ñaøn baø khaùc, chuøm loâng ñen nhoâ leân vaø quan troïng hôn heát laø khe hôû hoàng nôi aâm hoä cuûa naøng, maøu hoàng hoa anh thaûo thaät baát coâng neáu chæ keå noãi aùm aûnh vaät duïc cuûa Althusser - caû khi chaøng töï nhaän döôøng nhö thieáu soùt caùi kích thöôùc döông vaät cuûa moät ngöôøi ñaøn oâng - nöõ só Hanrahan ngöôøi UÙc than thôû töøng ñieân leân ñöôïc vì khoâng coù döông vaät - ñieàu Hanrahan phaùt hieän chöa töøng ñöôïc ghi trong saùch vôû giaûi phaãu hoïc laø baø thöôøng nhìn vaøo quaàn ñaøn oâng ñeå xem döông vaät cuûa y naèm beân traùi hay beân phaûi (nguyeân lyù Barbara) neáu y thuaän tay traùi thì döông vaät thöôøng ôû beân phaûi vaø neáu y thuaän tay phaûi, y ñeå döông vaät sang beân traùi (trích töø Butterfly trong taäp truyeän cuûa nhöõng nhaø vaên nöõ UÙc ñoøi bình quyeàn cho phuï nöõ, Moments of Desire 1989)


Nhö moät trieát gia
Ngay töø taäp saùch ñaàu xuaát hieän, Althusser nhö rôi vaøo moät kinh hoaøng, run raåy tröôùc moät kieán taïo tuøy tieän ngay töø thuôû coøn ôû trung hoïc, chaøng ñaõ naém ñöôïc xaûo thuaät cuûa haønh ngoân laø vay möôïn yù cuûa keû khaùc ñeå hoaøn taát coâng trình chæ ñònh, cho neân chaøng chæ muoán tieâu huyû ngay nhöõng quyeån saùch ñaõ ñöôïc in ra - laøm caùch naøo, neáu khoâng tieâu huûy chính mình - totum = nihil


chaøng khoâng boû lôõ nhöõng cô hoäi khoaûnh khaéc nhö laàn taém bieån moät nhoùm boán ngöôøi, Heâleøne khoâng muoán loäi coøn ngöôøi baïn khaån khoaûn möôïn taäp baûn thaûo chaøng ñang vieát dôû dang ñeå ñem veà phoøng ñoïc ngaáu nghieán, chaøng yeâu caàu ngöôøi baïn gaùi cuûa y côûi quaàn aùo cuøng chaøng xuoáng taém giöõa nhöõng ñôït soùng boác khoûi ñaàu trong vuøng bieån ñoäng - coøn Heùleøne cuûa chaøng vôùi baûn tính loaïn trí coá höõu keâu khoùc sôï haõi trong khi chaøng vaø ngöôøi thieáu nöõ nguïp laën traàn truïi vaø laøm tình döôùi soùng
trong nhöõng côn duïc voïng hao khuyeát cuûa thôøi nieân thieáu (Althusser khoâng ngaàn ngaïi nhôù laïi chöùng taät da qui ñaàu boïc laøm chuù beù loay hoay toán nhieàu thôøi giôø keùo da leân song khoâng theå laøm loä phaàn qui ñaàu, noãi sôï haõi baát löïc toaøn boä - roài nhöõng khoaùi caûm trong ñeâm moäng tinh/caùi khoaùi caûm saàn söôïng phuùt tình côø oâm ngöôøi baïn trai maø caûm thaáy döông vaät cöùng leân baát ngôø - nhöõng naêm sau naøy chaøng vaãn mang moái haän ngöôøi meï ñaõ xaâm nhaäp vaøo coõi rieâng cuûa mình/caùi cöû chæ xoi moùi taám neäm giöôøng chaøng vöøa xuaát tinh trong ñeâm vaø keâu leân thaèng con trai ñaõ thaønh ngöôøi lôùn - nhö theå naém laáy döông vaät chaøng phôi traàn ra) chaøng phaùt hieän caùi ñoäng löïc thuùc ñaåy beân trong yù thöùc hay xuaát töø tieàm thöùc cuûa trieát gia coù xaûy ñeán caùi phaàn trieát lyù ñaõ in ra cuõng vaãn laø thöïc taïi khaùch quan taùc xaùc theá giôùi/trieát hoïc phoâ baøy caùi noäi tính thuaàn khieát khoâng phaûi ngaãu nhieân chaøng thu taäp moïi phaïm truø cuûa chuû nghóa Marx trong danh ñeà thöïc tieãn vaø saùng taïo ra moät tieáng môùi trong trieát hoïc, tieáng "thöïc tieãn lyù luaän"/pratique theùorique laøm vieân maõn duïc voïng thoûa hieäp giöõa duïc voïng suy lyù vôi nieàm duïc voïng rieâng aùm aûnh vì kinh nghieäm tieáp chaïm vôùi thöïc taïi (vaät lyù hay xaõ hoäi) cuøng bieán taéc thoâng qua lao ñoäng (coâng nhaân) vaø haønh ñoäng (chính trò)
kinh nghieäm aáy xuaát phaùt töø nhöõng duïc voïng cuûa ngöôøi meï khoâng phaûi ngaãu nhieân Althusser ñaõ vieát theá kyû möôøi chín chöùng kieán nhöõng ñöùa con hoang ra ñôøi : Marx, Nietzsche vaø Freud (hoang vì nhöõng nguyeân taéc ñaõ bò cöôõng hieáp, hoang vì loït loøng töø ngöôøi meï khoâng choàng, söï vaéng maët cuûa ngöôøi cha phaùp lyù)
Althusser (vieát) nhöõng trieát gia lôùn nhaát laø nhöõng keû "moà coâi cha" vaø soáng moät cuoäc ñôøi trong coõi lyù rieâng tö coâ ñôn cuûa mình khoâng phaûi ngaãu nhieân Lukaùcs/Althusser maùc-xít cuøng thuï giaùo baøi hoïc phaûn lyù cuûa Nietsche : trieát gia soáng coâ ñoäc hoï ñaõ daãn caùi cheát cuûa hai ngöôøi ñaøn baø yeâu daáu ñeán moät chaân lyù : trong khi huyû trieät hieän höõu cuûa ngöôøi khaùc (choái boû moïi hình thaùi cöùu giuùp), hoï ñaõ tìm ra phaûn chöùng cuûa töï huyû trieät, chöùng côù caùi hieän höõu cuûa chính mình.
Ñaëng Phuøng Quaân
Trich ''. NGOAI TRUYEÄN''
http://bachma.dyndns.org/nghiencötriethoc.htm

GS.NGUYỄN XUÂN VINH* DIỄN VĂN KHAI MẠC

PROF. TOAN PHONG NGUYEN XUAN VINH'S ADDRESS ON THE OPENING DAY OF THE CONFERENCE OF FORMER REPUBLIC OF VIETNAM ARMED FORCES Editorial note: Due to space limitations, this English version of Prof. NGUYEN XUAN VINH's address is an outline of his original in Vietnamese only. Please refer to his original for more information.
During our life, there are some days with special events that affect us deeply. One of those days to us, of course, is April 30, 1975.
On April 30, 1988, I had the honour of being introduced by Monsignour Mai Thanh Luong to address an audience of more than 1000 Viet compatriots in New Orleans, Louisiana. Today, he is the new Archbishop of the Orange County Archdiocese. I remember what I said on that night: "The fact that we gave up our weapons (on April 30, 1975) doesn't mean we surrendered. We only moved back one step, then re-consolidated our forces, by way of grouping, reorganizing and moving forward again. The battle has not been over yet".
This miracle term: "the battle has not been over " has helped me keep up my spirit. I have firmly taken the stance of one side (the nationalist) between the nationalist and communist lines
There have been close to 30 years from 1975, we have tried to approach one another for grouping and waiting to dispatch our forces. First of all, we organized the groups/societies locally, but then we group them into league and federation, with the clear guidelines to protect our communities overseas, to struggle to dissolve the communist regime in the homeland, and after that, to build a prosperous Vietnam.
The Conference of former RVN Armed Forces today, with an aim to group the former RVN armed forces, national police, para-military forces and the descendents of the first generation (the forces in duty in April 1975) is for pooling our strength on the path to dissolve the communist regime and democratize VN.
The results we got today are thanks to the devotion of former General Le Minh Dao - the Commander of the 18th Army Division who became hero in his mission to win the An Loc Battle previously. Recently, he spent so much time and energy to canvass for and organize this Conference. The fact that so many Viet military associations, federations, media, para-military organizations, and younger generations get together today at this hall proved that this is a conference of former RVN armed forces, of every colour and branch. Until today, there have been no forces that gather three generations of those being active like us. We have here those of the ages around 80 or higher, those of intermediary ages and the young men and women who have proven their talents and energies in their works to honour our Yellow Flag and many other tasks, such as building our communities, and struggling for democracy in VN. Our Yellow Flag which has been raising high in the United States and other countries recently is mostly thanks to this component of people. They have done almost everything to bring about a solid development and safety for our communities; and more, fight against the communist covert agents and their lackeys who are rigging off our communities.
Under the Tran Dynasty, King Tran Nhan Ton had to convene a Senior-citizens Conference to raise the question of fighting or surrendering. All said fighting. And our people won the battle, which helped liberate Thang Long (the capital). The King and the people celebrated the victory.
Now the history of VN is repeating. The communist regime offered our border lands and part of our sea territories in the Gulf of Tonkin to China which made our people angry. This Conference will do things to pool our strengh. This Conference can be considered the Binh Than and Dien Hong conferences combined. The time is now with us. We will have to do things to fullfil our mission to bring about human rights and democracy for VN.

VNI
Dieãn vaên Khai Maïc Ñaïi HoäiToaønQuaân
cuûa Giaùo Sö Toaøn Phong Nguyeãn Xuaân Vinh Trong cuoäc ñôøi cuûa chuùng ta, ai cuõng coù nhöõng ngaøy ñaùng nhôù. Taát nhieân ñoái vôùi chuùng ta, moät trong nhöõng ngaøy ñaùng nhôù laø ngaøy 30 thaùng Tö naêm 1975, ngaøy aáy naêm xöa chuùng ta phaûi buoâng suùng, tan haøng, ñeå roài giöõ nieàm ñau troïn ñôøi. Vôùi toâi trong hai möôi taùm naêm qua, thænh thoaûng laïi coù moät ngaøy ñaëc bieät laøm toâi ghi laïi nhö laø maáu thôøi gian ñaùng nhôù, treân con ñöôøng tranh ñaáu quang phuïc queâ höông cuûa toaøn theå chuùng ta.
Ngaøy 30 thaùng Tö naêm 1988, töùc laø caùch ñaây 15 naêm, toâi coù vinh döï ñöôïc Ñöùc oâng Mai Thanh Löông giôùi thieäu ñeå noùi chuyeän vôùi hôn moät ngaøn ngöôøi ñoàøng höông ôû thaønh phoá New Orleans, tieåu bang Louisiana. Hieän nay ngaøi laø vò taân giaùm muïc taïi giaùo phaän quaän Cam naøy. Toâi coøn nhôù ñaõ noùi trong ñeâm haønh leã töôûng nieäm thaät long troïng ñoù laø:
"Chuùng ta buoâng suùng, khoâng coù nghóa laø chuùng ta ñaàu haøng. Chuùng ta chæ luøi moät böôùc nhöng roài seõ cuøng nhau taäp hôïp, chænh trang haøng nguõ ñeå huøng duõng tieán leân. Cuoäc chieán chöa taøn".
Boán chöõ maàu nhieäm "Cuoäc chieán chöa taøn", maø ñoâi khi toâi thaáy ñöôïc nhaéc laïi treân moät vaøi baøi vieát, ñaõ giuùp cho toâi giöõ vöõng nieàm tin, tinh thaàn khoâng bao giôø chao ñaûo, ñeå luùc naøo cuõng cuøng quùy chieán höõu ñöùng haún veà moät beân laèn ranh giôùi quoác coäng.
Ñaõ gaàn ba möôi naêm trôøi, chuùng ta ñi tìm nhau, ñeå tôùi gaàn nhau, ñeå taäp hôïp vaø ñeå chôø moät ngaøy phaùt quaân. Môùi ñaàu chuùng ta laäp thaønh nhöõng Hoäi ñoaøn ôû caùc ñòa phöông, ñoâi khi coøn döôùi danh hieäu laø moät hoäi AÙi höõu, nhöng roài chuùng ta nhanh choùng keát hôïp laïi thaønh Lieân hoäi, thaønh Toång hoäi ñeå thaønh nhöõng Löïc löôïng coù ñöôøng loái chung raát roõ raøng laø cuøng moät luùc chuùng ta goùp phaàn baûo veä neàn vaên hoùa coå truyeàn vaø xaây döïng moät coäng ñoàng Vieät Nam thònh vöôïng ôû Haûi ngoaïi, chuùng ta tranh ñaáu nhaèm muïc ñích tröôùc heát giaûi theå cheá ñoä coäng saûn ôû queâ nhaø roài sau naøy cuøng vôùi toaøn daân Vieät, ôû trong hay ôû ngoaøi nöôùc, xaây döïng laïi moät nöôùc Vieät Nam daân chuû vaø phuù cöôøng.
Moät cuoäc vaän ñoäng ñeå lieân keát naøo maø coù taàm voùc cuõng seõ gaëp phaûi khoù khaên, khoù khaên ñeán töø beân trong laãn beân ngoaøi, töø baïn cho ñeán ñòch. Ñaïi Hoäi Toaøn Quaân, ñöôïc khai maïc ngaøy hoâm nay, vôùi muïc ñích keát hôïp caùc toå chöùc Cöïu Quaân Nhaân, Caûnh Saùt Quoác Gia, Löïc Löôïng Baùn Quaân Söï vaø Theá Heä Haäu Dueä thuoäc Chính Phuû Vieät Nam Coäng Hoaø ñang hoaït ñoäng ôû haûi ngoaïi, ñeå thoáng nhaát ñöôøng loái tranh ñaáu cho Töï Do, Daân Chuû vaø Phuù Cöôøng cho Vieät Nam, thöïc söï ñaõ laøm cho baêng ñaûng caàm quyeàn ôû Haø Noäi boái roái kinh hoaøng. Trong khi söù quaùn coäng saûn Vieät Nam ôû Hoa Thònh Ñoán haøng ngaøy bò traøn ngaäp bôûi nhöõng tin töùc ñaùnh veà raèng ñaõ coù theâm moät thaønh phoá, moät thò xaõ hay quaän huyeän, hay caû moät tieåu bang, hoaëc ñaõ ra Nghò Quyeát vinh danh ngaøy quaân löïc ñeå coâng nhaän ngaøy 19 thaùng Saùu laø Ngaøy Chieán Só Töï Do Vieâït Nam, hay ñaõ coâng nhaän laù côø vaøng ba soïc ñoû nhö laø bieåu töôïng cuûa Coäng ñoàng ngöôøi Vieät ôû haûi ngoaïi, thì nay söï thaønh hình cuûa Taäp Theå Chieán Só VNCH Haûi Ngoaïi, bao goàm taát caû caùc ñoaøn theå cöïu quaân nhaân vaø haäu dueä ñaõ töøng kieân trì tranh ñaáu ñeå baûo veä chính nghóa quoác gia trong nhöõng naêm qua, ñaõ laø tieáng chuoâng baùo hieäu söï khai töû cuûa baïo quyeàn coäng saûn treân queâ nhaø. Nhöõng thaéng lôïi lieân tieáp cuûa coäng ñoàng Vieät Nam ôû haûi ngoaïi, coäng theâm vaøo phong traøo ñaáu tranh ñoøi hoûi cho töï do toân giaùo vaø toân troïng nhaân quyeàn ôû quoác noäi, moãi ngaøy moät quyeát lieät, ñaõ doàn taäp ñoaøn coäng saûn caàm quyeàn vaøo nöôùc ñöôøng cuøng. Taát nhieân chuùng seõ coù phaûn öùng laïi, vaø vì theá maø chuùng ta caàn ñeà phoøng nhöõng manh taâm phaù hoaïi, gaây chia reõ cuûa Vieät coäng. Töø moät tuaàn nay, ñaïi bieåu caùc hoâïi ñoaøn quaân ñoäi töø caùc nôi ñaõ veà teà töïu nôi ñaây, khí theá traøn daâng nhö soùng lôùn ñaïi döông, neân chuùng ta coi nhöõng xaûo thuaät xuùi duïc, ræ tai, loan tin ñoàn thaát thieät cuûa coäng saûn nhö beøo boït.
Ñeå coù ñöôïc ngaøy hoâm nay, chuùng ta ñaõ coù may maén ñöôïc chieán höõu Leâ Minh Ñaûo, vò Tö leänh cuûa SÑ 18 BB anh duõng ñaõ giaûi toûa An Loäc khi xöa, vaø nay oâng cuøng moät soá chieán höõu tình nguyeän, boû nhieàu coâng söùc nhaän laõnh traùch nhieäm ñi vaän ñoäng khaép nôi ñeå tieán tôùi Ñaïi Hoäi Toaøn Quaân. Söï coù maët ngaøy khai maïc hoâm nay cuûa caùc quan khaùch troïng kính, cuûa caùc cô quan truyeàn thoâng, cuûa nhieàu vò töôùng laõnh, vaø nhaát laø cuûa caùc Hoäi ñoaøn Quaân löïc, Caûnh saùt Quoác gia, Löïc löôïng baùn Quaân söï, vaø caùc Toå chöùc Theá heä Haäu dueä ñeán töø khaép nôi treân theá giôùi laø lôøi tuyeân boá chung huøng hoàn cuûa chuùng ta laø Ñaïi Hoäi khoâng chòu aûnh höôûng cuûa baát kyø moät nhoùm naøo. Ñaïi Hoäi Toaøn Quaân laø cuûa toaøn quaân. Caùc ñaïi dieän hoäi ñoaøn vaø caùc chieán höõu ñöôïc môøi, chuùng ta ñaõ ghi danh vaø ngoài trong hoäi tröôøng, vaø chuùng ta ñaõ hoïp baøn veà caùc cô cheá cuûa Toå chöùc vaø seõ tieáp tuïc hoäi thaûo ñeå tìm thaáy phöông thöùc höõu hieäu ñeå haønh ñoäng. Roài ñaây chuùng ta seõ baàu ra nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm thöïc thi nhöõng quyeát ñònh cuûa Ñaïi Hoäi Ñoàng. Söùc maïnh cuûa Taäp Theå Chieán Só Vieät Nam Coäng Hoøa Haûi Ngoaïi laø söï ñoaøn keát, söï nhaát trí cuûa chuùng ta, vaø tieàm naêng tranh ñaáu cho Töï Do, Daân Chuû vaø Nhaân Quyeàn ôû queâ höông xöa cuûa chuùng ta. Thaät vaäy, hieän nay khoâng coù moät löïc löôïng ñaáu tranh naøo maø coù caû ba theá heä quyeát taâm moät loøng nhö taäp theå cuûa chuùng ta. Baèng chöùng laø ôû hoäi tröôøng coù nhöõng vò ñaïi nieân tröôûng tuoåi xaáp sæ taùm möôi maø coøn tôùi ñeå ñöùng trong haøng nguõ, tieáp theo coù nhöõng traùng nieân huøng taâm ngaát trôøi vaø ñi saùt caïnh, cuøng chung vai gaùnh vaùc coù caû moät lôùp thanh nieân nam vaø nöõ, nhöõng baïn tuy coøn treû tuoåi maø töø maáy naêm nay ñaõ chöùng toû ñöôïc taøi naêng, ñeå caùc giôùi haønh phaùp, vaø laäp phaùp caáp tieåu bang vaø caû lieân bang Hoa Kyø bieát maët bieát teân. Khaû naêng cuûa chuùng ta ñaõ ñöôïc chöùng toû qua nhöõng thaønh tích xaây döïng coäng ñoàng, höôùng daãn con chaùu gaây neân söï nghieäp, vaø tranh ñaáu cho töï do daân chuû. Tieàm naêng cuûa chuùng ta coù thöøa khi ñaõ coù theá heä ñaøn em vaø con chaùu haêng haùi nhaäp cuoäc ñeå cuøng daâng cao laù côø chính nghóa, hieän nay tung bay ôû nöôùc ngoaøi nhö laø bieåu töôïng cuûa Coäng Ñoàng ngöôøi Vieät Nam töï do, vaø mai sau seõ trôû laïi rôïp moät trôøi vaøng vôùi ba soïc ñoû treân queâ höông nhö laø quoác kyø cuûa moät nöôùc Vieät Nam Daân Chuû, Töï do vaø Phuù cöôøng.
Döôùi ñôøi nhaø Traàn, vua nhaø Nguyeân beân Taøu ñöa moät teân phaûn quoác laøm noâ leä cho ngoaïi bang laø Traàn Di AÙi sang laøm vua nöôùc Nam ñeå deã beà thoáng trò. Möu ñoà naøy ñaõ bò dieät tröø vaø khi vua Nguyeân ñem quaân sang xaâm chieám ñaát nöôùc ta ñeå traû thuø, naêm Quùi Muøi (1283), vua Traàn Nhaân Toâng ñaõ hoäi caùc vöông haàu vaø baùch quan treân soâng Bình Than ñeå baøn keá hoaïch cöùu nöôùc. Hoaøng thaân nhaø Traàn laø Hoaøi Vaên Haàu Traàn Quoác Toaûn khi ñoù coøn nhoû, môùi 16 tuoåi, khoâng ñöôïc döï baøn. Sau naøy thaáy theá giaëc maïnh nhaø vua laïi phaûi môøi caùc vò boâ laõo tôùi ñieän Dieân Hoàng ñeå hoûi yù kieán laø neân hoøa hay neân chieán, vaø taát caû ñaõ ñoàng thanh moät lôøi "quyeát chieán". Nhöõng chuyeän ñoù ñaõ xaåy ra caùch ñaây ñuùng 720 naêm. Nay lòch söû laïi taùi dieãn. ÔÛ beân nhaø taäp ñoaøn coäng saûn baùn ñaát daâng bieån cho Trung coäng, laïi theo ngoaïi bang aùp duïng moâ thöùc ñoäc taøi coäng saûn leân daân laønh, gaây laàm than ñoùi khoå, ñeå loøng ngöôøi ta thaùn. ÔÛ nöôùc ngoaøi, chuùng ta chôø ñôïi cuõng ñaõ gaàn ba möôi naêm tröôøng môùi gaëp ñöôïc thôøi cô, vaø nay loøng ngöôøi ôû naêm chaâu cuõng nhö ôû trong nöôùc nao nöùc chôø ñôïi tieáng troáng daáy quaân vang leân töø haûi ngoaïi. Ñaïi Hoäi Toaøn Quaân ñaõ baét ñaàu, coù maët caû ngöôøi giaø laãn ngöôøi treû, ñuû moïi haøng nguõ quaân binh. Vì vaäy, Ñaïi Hoäi naøy coù theå coi nhö laø caû hai Hoäi nghò Bình Than vaø Dieân Hoàng hôïp laïi. Chuùng ta ñaõ coù theá, laïi gaëp ñöôïc thôøi. Chuùng ta chaéc chaén seõ thaønh coâng. Thôøi ñieåm naøy seõ ñöôïc ghi laïi baèng nhöõng neùt vaøng son trong lòch söû chieán ñaáu ñeå dieät tröø naïn coäng saûn cuûa ngöôøi daân Vieät.

Posted by vanhoa at 9:19 PM No comments:

TRẦN BÁ ĐÀM * CHÍNH LUẬN

Goùp YÙ Dieãn Ñaøn Töø Ñình Traàn Baù Ñaøm


Treân Thôûi Baùo thöù naêm ngaøy 2 thaùng 10 naêm 2003 ñaõ ñaêng baøi ngöôøi Vieät treân Paltalk cuûa taùc giaû Xaây Döïng. Baøi vieát khoaûng 8000 chöõ ñöôïc giôùi thieäu laø thôøi söï ñaëc bieät veà ngöôøi Vieät haûi ngoaïi, nhöng khoâng nhaát thieát truøng hôïp vôùi yù kieán toøa soaïn.
Laø ñoäc giaû toâi goùp yù rieâng tieåu muïc: Coäng ñoàng ngöôøi Vieät caàn thay ñoåi taän goác reã. Aâm nhaïc voâ thöôûng voâ phatï vaø nhaân vaät Nguyeãn Gia Kieång.
Tröôùc khi vaøo ñeà toâi haïn heïp toùm löôïc baøi vieát:
Paltalk laø moät chöông trình “chat” mieãn phí treân Internet .Ai tham gia chæ caàn download program roài töï choïn nickname laø nhaäp cuoäc, hieän nay thaáy sinh hoaït keå sau:
Veà chaùnh trò coù caùc nhoùm thaân coäng, choáng coäng, hoøa hôïp hoøa giaûi hay dung hoøa vaø Nguyeãn Höõu Chaùnh. Veà vaên hoaù xaõ hoäi coù nhoùm vaên ngheä, taâm tình, nhoùm tín ngöôõng, töø thieän, nhoùm choáng sai traùi baát cöù ai. Thaønh phaàn xaõ hoäi coù ñuû trình ñoä hoïc thöùc, bình daân, ngöôøi toát, xaáu.. Tham gia vôùi thieän chí xaây döïng. Tham gia ñeå giaûi toûa doàn neùn aån öùc, doàn neùn. Ngöôøi thích noùi xaøm. Ngöôøi haï tieän voâ giaùo duïc.
Ñeà caäp nhaän xeùt neáp sinh hoaït, taùc giaû moâ taû ñaïi yù:
Nhoùm thaân coäng goàm du hoïc, buoân baùn, ñi lao ñoäng thích soáng ôû Myõ khoâng veà Vieät Nam laøm vieäc. Nhöng laïi ñaû ñaûo Myõ, nhuïc maï, leân lôùp ngöôøi tî naïn raát laø haï caáp. Coù ngöôøi xöng laø trí thöùc xaõ hoäi chuû nghiaõ , ngoân ngöõ ñao to buùa lôùn laøm loä thöïc chaát keùm hoïc tröôøng lôùp, kieán thöùc saùch vôû, co ùphong caùch quaûn giaùo caûi taïo (nguyeân vaên )
Nhoùm choáng coäng chuû tröông saét maùu laät ñoå coäng saûn , laäp luaän xaùo moøn khoâng caäp nhaät hoùa vaø khoâng bieát laáy phöông tieän gì ñeå thöc hieän. Lyù thuyeát gia giaûi thích sai laàm tö töôûng Maùc-Leâ, noùi toaøn nhöõng ñieàu maø ai cuõng bieát neân nhaøm chaùn, voâ ích.
Nhoùm Nguyeãn Höõu Chaùnh coå ñoäng cho chaùnh phuû Vieät Nam töï do tuyeân truyeàn moät chieàu, neáu ai goùp yù ngöôïc laïi duø ñuùng sai cuõng ñöôïc taëng noùn coái.. Nhoùm naøy bò nhieàu phía choáng ñoái neân oàn aøo nhaát.
Nhoùm hoøa hôïp hoøa giaûi hay dung hoøa coù theå choïn room “maïng löôùi daân chuû “ laøm tieâu bieãu. Thaønh vieân nhoùm ña soá cö nguï ôû Aâu Chaâu. Hoï uûng hoä vaø coi oâng Nguyeãn Gia Kieång vaø Vuõ Thö Hieân laø ngöôøi daãn ñöôøng. Coù neâu roõ caù nhaân tích cöïc laø Tiepnguyen ôû Tieäp Khaéc, Anhdatinh ôû Na Uy vaø Quang Hoa Billy ôû nam Cali, ñöôïc moâ taû caáp tieán oân hoøa. Tuy nhieân trong nhoùm cuõng coù ngöôøi xaáu len loûi vaøo ban ñieàu haønh, laäp lôø choáng coäng nhöng laøm lôïi cho coäng saûn, gaây aûnh höôûng maát uy tín cuûa nhoùm.
Nhoùm vaên ngheä, taâm tình ña daïng nhö haøi kòch. Taân coå giao duyeân. Paris By Night. Nieäm khuùc theá giôùi aâm nhaïc. Haùt cho tình yeâu. Thænh thoaûng cuõng coù tranh luaän beânh choáng nhaïc Trònh Coâng Sôn, nhöng noùi chung voâ thöôûng voâ phaït. Coù taùc duïng giaûi trí sau laøm vieäc cöïc nhoïc, chia seû taâm tình, trao ñoåi kinh nghieäm soáng vôùi tình ngöôøi thaân aùi, khoâng phöùc taïp nhö moät soá room khaùc.
Nhoùm tín ngöôõng coù ca nguyeän Thaùnh An Coâng giaùo, thaûo luaän Phaât phaùp vv thuaàn tuùy taâm linh, giaùo duïc höôùng thieän.
Nhoùm xaõ hoäi hoaït ñoäng töø bi, baùc aùi giuùp ngöôøi ngheøo, moà coâi, khoâng nhaø, giaø nua, taøn taät, thöông pheá binh VNCH vv. Töôøng thuaät, trao doåi kinh nghieäm sau khi veà Vieät Nam laøm vieäc thieän trôû veà.
Treân Paltalk ñaü baét ñaàu thaáy nhaân toá tích cöïc, daùm maïnh daïn phaøn khaùng sai traùi cuûa caû 3 khuynh höôùng treân ñaây, baát chaáp bò choáng ñoái gay gaét soá ñoâng. Muïc ñích nhoùm naøy laø daøn xeáp ñoái thoïai toân troïng laãn nhau, baát ñoàng nhöng khoâng baát hoøa vaø ñaët quyeàn lôïi cuûa daân nöôùc leân treân heát, coù nhö vaäy môùi ñoùng goùp ñöôïc vaøo xaây döïng chung. Hieän nay ai cuõng bieát Vieät Nam caàn oån ñònh haàu taùi thieát haäu chieán. Ñeå thöïc hieän coâng trình naøy caàn phaûi thay ñoåi thích hôïp vaø ñi ñuùng höôùng . Tieân quyeát laø sôùm chaám döùt cheá ñoä ñoäc taøi cai trò quaù tham nhuõng, Khoâng toân troïng nhaân quyeàn, quyù troïng nhaân taøi., phaân bieät ñoái xöû gaây thuø haän ngöôøi trong moät nöôùc. Xöø duïng quaân ñoâi, coâng an laøm coâng cuï ñaøn aùp. Haønh xöû luaät phaùp tuøy tieän, luoân trí traù ñaåy tuoåi treû vaøo ñöôøng cuøng.Coøn toû baát löïc laø keùm khaû naêng baûo toaøn laõnh thoå vaø taøi nguyeân ñaát nöôùc...
Taùc giaû sau khi ñöôïc taän maét thaáy tình traïng tieâu cöïc ñaõ ngaùn ngaåm nhaän xeùt : coù leõ ai cuõng thaáy sinh hoaït chaùnh trò cuûa ngöôøi Vieät ñieån hình treân “theá giôùi aûo Paltak” cuõng gioáng nhö thöïc teâ ngoaøi ñôøi . Coù theå noùi khoâng ngoa laø sinh hoaït chaùnh trò naøy, laø sao y boån chaùnh cuaû thöïc teá cuaû coäng ñoàng ngöôøi Vieät ôû haûi ngoaïi vaø trong nöôùc, caøng thaáy, caøng bieát laïi caøng theâm chaùn ngaùn ( nguyeân vaên). Ñoàng thôøi xuaát phaùt töø loøng traên trôû, böùc xuùc, taùc giaû coù yù laø coäng ñoàng Vieät Nam haûi ngoaïi caàn phaûi thay ñoåi ñeán taän goác.
Phaàn goùp y:
1- Thay ñoåi goác reã coäng ñoàng:
Naêm di daân tî naïn ñaõ böôùc qua naêm thöù 29. Daân soá cö daân Vieät ôû nöôùc ngoaøi hieän nay khoaûng treân 2 trieäu ngöôøi. Ôû raûi raùc treân 80 nöôùc treân theá giôùi, traûi khaép muùi giôû maët trôøi chieáu saùng khoâng taét. Ngöôøi Vieät raát thaønh coâng hoïc vaán, tieåu kinh doanh, lao ñoäng chaân tay, trí oùc.... Caên cöù thöïc teá naøy thì caùi goác coù reã meï ñeû reã con ñaõ baùm chaéc thuoäc loaïi”sieâu coäng ñoàng”. Ngöôøi Vieät Nam coøn ñöôïc taëng danh laø daân Do Thaùi AÙ Ñoâng “Juif d’Asie “ (*) Coøn soá ngöôøi tham gia chöông trình Paltalk coù moät nhuùm haït caùt. Tuy nhieân, hoï ñaõ giôùi haïn theå hieän caùi taâm lyù Vieät Nam khoâng thuaàn nhaát do hoaøn caûnh khaéc nghieät keå sau:
Ngöôøi Vieât ôû nöôùc ngoaøi hieän nay neùu sanh naêm 1975 thì ñaõ 29 tuoåi, coøn sanh ôû Vieät Nam thì ngöôøi giaø nhaát ñaõ thöôïng thoï.Caùc theá heä naøy tieáp thu vaên hoùa phong kieán, Phaùp cai trò. Thôøi Quoác, Coäng vaø baây giôø ôû haûi ngoaïi. Veà ñôøi soáng traûi qua nhieàu cheá ñoä, tieáp suùc ñuû gioáng daân vaø 2 cuoäc di cuû töø queâ mieàn baéc vaøo nam vaø böùng goác ra haûi ngoaïi.
Ñaùnh giaù veà chöông trình Paltalk keå treân thì thaáy coù xaáu coù toát, neân töông sinh töông khaéc taùc duïng giaûi toûa doàn neùn, giaûm thieåu taâm thaàn phaùt sinh heä luïy. Ngoaøi ra nhôø ñoù môùi bieát öu nhöôïc ñieàm ñeå ñoái phoù, khai trieån. Neân hieän nay laøm sao taêng cöôøng nhaân toá toát keå treân, ñeå caân baèng caùi xaáu vaø töï nhieân caùi xaáu tröôùc sau cuõng bò ñaøo thaûi. Nhöng theo “Quaùn chieáu, nhaän ñònh” thì Vieät Nam phaûi coù theå cheá hôïp loøng daân, hôïp thôøi ñaïi, môùi coù khaû naêng ra thoaùt tình traïng hieän nay vaø thöïc hieân ñöôïc ñieàu naøy laø tuøy theo trí tueä Laïc Vieät. Raát laïc quan vì lòch söû Vieät Nam ñaõ tranh ñaáu chaám döùt 1000 naêm baéc thuoäc vaø 100 naêm taây thuoäc. Khoù khaên naøo cuõng vöôït qua ñaùnh baïi moïi ngoaïi xaâm vaø baây giôø ñang ñaáu tranh giaûi tröø taø thuyeát coäng saûn vôùi nieàm tin taát thaéng.
2- Aâm nhaïc voâ thöôûng voâ phaït:
Quy luaät aâm döông coù thöôûng, laø coù phaït. Nhaïc só saùng taùc do naêng khieáu, nhaäy caûm caûnh vaät nuùi soâng, chim hoùt, thoaûng gioù laù rôøi caønh, chuyeån muøa. Nhaân tình theá thaùi buoàn vui. Taâmlinh. Ñaáu tranh....Nhaïc coù taùc duïng giaûi trí, taû caûnh vaät ñeïp, toû noãi nieàm, höôùng veà taâm linh. Giaùo khoa kích thích lao ñoäng, tinh thaàn chieán ñaáu giöõ nöôùc... Noùi veà ngheä thuaät thì nho giaùo ñaõ saép ngoâi thöù “ Caàm Kyø Thi Hoïa”. Vaên chöông Trung Hoa hoa ca tuïng nhaïc khuùc tyø baø haønh. Ñoâi ngheä nhaân Baù Nha, Töû Kyø. Tieáng saùo Tröông Löông laøm tan tan raõ caû moät ñaïo quaân. Nhöng trong giaùo huaán laïi coù caâu “xöôùng ca voâ loaøi “ ñeå phaït tröôøng hôïp meâ ca haùt huû hoùa aûnh höôûng gia phong. Laøm bieáng canh taùc, xaây döïng. Giaëc ñeán nhaø traùnh neù chieán ñaáu ñeå ñi ca haùt. Nöôùc maát khoâng caàn bieát chæ meâ maån ñôøn ca höôøng thuï.
3- Nhaân vaät Nguyeãn Gia Kieång:
ÔÛ Phaùp coù nhoùm Thoâng luaän saùng laäp vaøo sau naêm 1975 vôùi chuû tröông “hoøa hôïp hoøa giaûi daân toäc”. Ñeán naêm 2000 ñoåi teân laø “taäp hoïp daân chuû ña nguyeân”. Nhoùm coù phaùt haønh Nguyeät san, oâng Kieång laø caây buùt chuû löïc. Ñeán naêm 2001 oâng Kieång goùp vaøo vaên ñaøn haûi ngoaïi taùc phaåm “toå quoác aên naên” goàm 5 phaàn, 75 chöông,coù 593 trang vaø 24 trang khoâng ñaùnh soá. Moät coâng trình tim oùc seõ ñöôïc pheâ bình vaên hoïc thaåm giaù. Tuy nhieân, noäi dung ñaõ coù sai laàm nghieâm troïng, neân ñaõ bò ñaïi chuùng pheâ phaùn vaø phaãn noä.
Bìa saùch maàu cam ghi teân “Toå Quoác Aên Naên” phía döôùi coù haøng chöõ: Nghó laïi ñaát nöôùc treân ngöôõng cöûa moät theá kyû vaø moät thieân nieân kyû môùi.Treân trang ñaàu oâng noùi ñaïi yù saùch laø cuûa hy voïng vaø nieàm tin vaø maïo hieåm trí tueä phaân taùch khoâng khoan nhöôïng lòch söû, ñaát nöôùc, vaên hoùa vaø con ngöôøi Vieät Nam.Chaáp nhaän ñöa ra 9 ñieàu sai chæ caàn coù 1 moät ñieàu ñuùng maø chöa ai bieát, coøn hôn ñöa ra 10 ñieàu ñuùng maø moïi ngöôøi ñaõ bieát. Töø suy nghó naøy oâng ñaõ suùc phaïm lòch söû, toå tieân , voâ ôn ñoái vôùi queâ höông vaø ngöôøi cöu mang vv... baèng laäp luaän caûm tính khoâng sôû cöù ñieån hình sau:
Taùc giaû nhaän laø con cuûa ñoàng ruoäng, sanh ra lôùn leân haáp thuï tinh hoa vaên hoùa Vieät Nam. Neân raát töï haøo veà vaên hieán, lòch söû oai huøng cuûa daân toäc vaø cho laø coøn hôn caû Phaùp vaø Trung Hoa. Naêm 1961 leân 19 tuoåi ñöôïc quoác gia cho ñi du hoïc ôû Phaùp, nhöng sau khi tieáp suùc neáp soáng vaên minh taây phöông. Ñaõ bò giaûm daàn nieàm töï haøo daân toäc, roài laáy laøm chua soùt, theïn thuøng veà söï laïc haäu cuaû ñaát nöôùc. Cho ñeán naêm tuoåi 50 “nguõ thaäp tri thieân meänh “ ñaõ khaúng ñònh laø taây phöông vaên minh giaàu coù laø do nhôø vaên hoùa laønh maïnh, coøn Vieät Nam laïc haäu laø bôûi vaên hoùa thui choät. Nhaän xeùt naøy chöùng toû thieån caän khoâng nhìn thaáy queâ goác baát haïnh cuûa oâng. Vöøa bò Phaùp xaâm laêng thoáng trò gaàn moãt theá kyû baèng chính saùch ngu daân . Roài coøn ñaàu ñoäc röôïu , thuoác phieän laøm cho suy nhöôïc vaø ñaøn aùp thaúng tay, ñieån hình ñaõ neùm bom vaøo daân bieåu tình choáng söu cao thueá naëng. Lòch söû Vieät Nam laø lòch söû chieán tranh choáng xaâm laêng, tranh chaáp trieàu ñaïi cuïc boä tính quy luaät. Toå quoác ta hieân ngang toàn taïi vaø phaùt trieån ñeán nay laø caû moät söï phi thöôûng.
Sau khi pheâ phaùn meï ñeû Vieät Nam, oâng pheâ phaùn tieáp meï nuoâi Phaùp ñaõ nuoâi oâng aên hoïc ñaäu kyõ sö ,maø oâng vöøa khen ñeå so saùnh giöõa taây vaø ta. OÂng cheâ nöôùc Phaùp thua keùm ôû AÂu chaâu. , toå chöùc chaùnh quyeàn keành caøng, phaân phoái khoâng hôïp lyù. Moät nöøa daân Phaùp laøm vieäc, moät nöûa troâng veà bao caáp.. OÂng ñaõ laãn loän bao caáp cuûa coäng saûn vôùi trôï caáp, phuùc lôïi xaõ hoäi cuûa tö baûn vaø laäp luaän maâu thuaãn vöøa nhoå, vöøa lieám.
Veà lòch söû oâng vieát Ñinh Boä Lónh laø hoân quaân baïo chuùa. Aûo aûnh trieàu ñaïi Lyù, Traàn toäi nhieàu hôn coâng. Nguyeãn Hueä xuaát thaân aên cöôùp, taøn baïo nhö Thaønh Caùt Tö Haõn vua Moâng Coå. Traän Ñoáng Ña laø traän nhoû ñöôïc oâng Traàn Troïng Kim phoùng ñaïi. Khaû naêng, trình ñoä quaân söï cuûa vua Quang Trung neáu baây giôø soáng laïi chæ baèng Haï Só Quan. Nhaø Thanh ñöa quaân qua Vieät Nam ñeå giuùp vua Leâ Chieâu Thoáng theo caàu vieän cuûa baø meï. Taøi phieät Phaùp xaâm laêng Vieät Nam chöù khoâng phaûi laø nöôùc Phaùp vv...
Veà vaên hoùa oâng cheâ truyeän Kieàu “taøi meänh töông ñoá reû tieàn”. Saùch moät loä trình “ un itineraire’’ cuûa thaïc só Traân Ñöùc Thaûo laø raát xoaøng, quaù xoaøng (nguyeân vaên). Cheâ truyeän taàn cung oaùn. Chinh phuï ngaâm cuûa Ñaëng Traà Coân, Ñoaûn Thò Ñieåm laø Trung Hoa khoâng phaûi Vieät Nam. Cheâ hoïc giaû Traàn Troïng Kim vaø Buøi Kyû dòch “Bình Ngoâ ñaïi caùo” cuûa Nguyeãn Traõi thieáu cuïm töø ‘sôn xuyeân”. Cheâ saùch luaän ngöõ vieát baèng tieáng Phaùp cuûa taùc giaû Buøi Ñöùc Tín, ñaõ vieát sai veà Khoång Töû trong boái caûnh xuaân thu chieán quoác vaø caùc thôøi sau ñoù. Duøng thaäm töø “ñoà haï caáp” ñeå goïi teân saùch Gia Toâ Bí Luïc. Cheâ ngöôøi Vieät gioûi ôû tröôøng lôùp nhöng dôû thöïc haønh ôû ngoaøi ñôøi vv...
Ñoá vôùi cheá ñoä Quoác Gia ñaõ cho oâng du hoïc thì oâng voâ ôn vôùi lôøi leõ mieät thò sau:
Söï meâ muoäi cuûa nhaø Nguyeãn troâng caäy vaøo nhaø Thanh ñaõ tôùi thôøi suy taøn, khoâng kinh khuûng baèng söï meâ muoäi phuïc hoài cheá doä Quoác Gia ñaõ cheát roài raát nhuïc nhaõ{ trang 203 } Vöøa ñaây trong dòp beân Phaùp toå chöùc hoäi thaûo 3o naêm kyù hieâp ñònh Ba Leâ i973-2003. OÂng Kieång ñaõ vieát baøi “ai phaû boäi ai” ñaêng treân Nguyeät San Thoâng Luaän thaùng 2 -2003 vaø ñöa leân website Thoâng Luaän www.thongluan.org. Trong baøi baùo coù ñoaïn vieát:
Caên baûn caùi cheát cuaû VNCH , moät thöïc theå chöa heà bao giôø laø quoác gia. Noù ñaû ñöôïc khai sinh voâ yù thöùc treân moät chieán haïm Phaùp ñaäu ôû ngoaøi khôi vònh Haï Long. Caáp laõnh ñaïo VNCH coù khaåu khí keùm coûi khoâng baèng phaân nöøa baûn laõnh cuûa oâng Hoà vaø ñaøn em. Myõ ruùt khoûi Ñoâng döông khoâng phaûn boäi, vì chöa bao giôø vieän trôï cho nöôùc naøo nhö giuùp VNCH...OÂng Kieång khoâng ñi lính chaúng bieát gì caûneân noùi baäy baï cuûa phöôøng voâ hoïc.
OÂng Kieång ôû Phaùp neáu ñeán thö vieän raát deã kieám saùch lòch söû nöôùc Phaùp. Chæ vì tham voïng trôû laïi Ñoâng Döông, neân trong thaäp nieân 1940 chaùnh quyeàn thöïc daân ñaõ 2 laàn kyù hieäp öôùc vôùi Vieät Nam .Laàn thöù nhaát kyù vôùi chuû tòch ñaûng Vieät Minh Hoà Chí Minh vaøo naêm 1945 vaø keá tieáp kyù vôùi cöïu hoaøng Baûo ñaïi naêm 1948. Hieäp öôùc kyù vôùi HCM coù ñieåm roû neùt nhaát, laø chaáp thuaän cho Phaùp nhieàu quyeàn lôïi kinh teá vaø ñoàng yù ñeå quaân Phaùp trôû laïi ñoùng quaân taïi thaønh cöûa ñoâng ôû thuû ñoâ Haø noäi, baây giôø laø boä Toång Tham Möu cuûa quaân ñoäi CS. Coøn ñieàu khoaûn kyù vôùi cuïu hoaøng Baûo Ñai laø nöôùc Phaùp traû ñoäc laäp cho quoác giaVieät Nam thoáng nhaát 3 mieàn.Coù quoác hoäi, hieán phaùp, chaùnh phuû , quaân ñoäi, kinh teá, taøi chaùnh rieâng... Chæ rieâng veà ñoäc laäp coøn bò daøng buoäc ôû trong khoái Lieân Hieäp Phaùp .(Sa Majesteù Baûo Ñaïi retour au Vietnam, on a signeù un accord qui reconnait l’indeùpendant du Viet nam dans le cadre de l’union francaise...)Trích saùch möôïn trong thö vieän Phaùp Saigon ,ñeå söû duïng trong moät khoùa hoäi thaûo taâm lyù chieán thôøi VNCH.
Coøn giaûi phaùp hoaø hôïp, hoøa giaûi, dung hoøa, ña nguyeân daân chuû cuûa nhoùm Thoâng Luaän laø baát khaû thi. Vì neáu thaät söï thöïc hieân thì coi nhuû giaûi theå coäng saûn.Tuy nhieân, vôùi sôû tröôøng trí traù, coäng saûn vaån khai thaùc vaø nhôø tay sai ñeå gaây roái ngöôøi quoác gia tî naïn. Coøn laäp tröôøng cuûa ngöôøi quoác gia laø giaûi theå coäng saûn vaø baàu cöû daân chuû .Rieâng veà teân saùch maø oâng Kieång ñaët laø toå quoác aên naên th1 voâ nghóa. Vì theo töï ñieån thí töø “Toå Quoác” laø töø tröøu töôïng (qualities or ideas) khoâng coù giaùc quan. Keát thuùc nhaän xeùt nhaân caùch cuûa 1 nhaân vaät nhö vaäy, maø vaãn coù tuoåi treû tin ñeå nhôø daãn ñöôøng chæ loái thì toäi nghieäp quaù....
Töø Ñình Traàn Baù Ñaøm
Email>tranbadam@yahoo.ca<
Chuù thích; (*) Noùi daân An Nam laø Do Thaùi AÙ Ñoâng (Juif d’Asie) phaùt sinh döôùi thôøi thöïc daân ñoâ hoä. Lieân töø naøy ôû trong moät phuùc trình töø thuoäc ñòa Vieät Nam göûi veà Phaùp.ñaõbò loä ra ngoaøi. Nguyeân nhaân do thöïc daân thoáng trò caøng ñaøa aùp, thì caùch maïng Vieät Nam Nam caøng aâm æ phaùt trieån roài boäc phaùt khoâng öôùc tính ñöôïc.

MIÊN THỤY * EM VÀ ANH

E M V AØ A N H
Baây giôø anh ngoài ñoù
Nhö linh muïc hieàn töø
Em tín ñoà ngoan ñaïo
Tìm bình an voâ öö
Ñôøi hai ta ñaùnh maát
Tin yeâu vaø cuoäc ñôøi
Khi con tim rong ruoåi
Tìm thieân ñöôøng muø khôi
Baây giôø anh ngoài ñoù
Nhö thieàn sö veà chieàu
AÙo nhaø tu coù ñuû
Laøm aám ñôøi quaïnh hiu
Anh baây giôø coù leû
Ngoaøi khoâng gian xa vôøi
Chæ mình anh ñoái maët
Ñeâm ngaøy moät mình thoâi
Bao giôø anh tìm laïi
Nhö ngaøy xöa vaøo ñôøi
Bao giôø em tìm laïi
Moät tình yeâu leân ngoâi
Mieân Thuïy
08/03

THÙY LAM * CHỢ TRỜI

CHỢ TRỜI
THUỲ LAM
(Vietnam)
Ai sa vào cảnh chợ trời
Mới hay dở khóc dở cười là đây
Ôi chợ trời trăm cay nghìn đắng
Ôi chợ trời buồn lắm hơn vui
Chợ trời chen chúc muôn người
Chợ trời đủ mặt, chợ trời bon chen
Chợ trời lắm nhỏ nhen dành giựït
Chợ trời không một chút tình người
Miễn là buôn bán kiếm lời
Ơn ơn, nghĩa nghĩa trò cười thế gian
Ôi chợ trời tân toan đủ thứ
Người thì giàu, giàu ú càng giàu
Kẻ thì trũng mắt lo âu
Kiếm ăn chẳng được, cúi đầu tủi thân
Đã nghèo khó trăm phần nghèo khó
Gặp món hàng chẳng có tiền mua
Giàu sang tiền bạc dư thừa
Thích gìanh là đươcï hơn thua qủan gì
Mua rồi quẳng đó cất đi
Lời nhiều thì bán, ít thì để chơi
Ôi chao là cảnh chợ trời
Muôn ngàn tiếng khóc, tiếng cười là đây
Chợ trời trăm đắng nghìn cay
Chợ trời là chốn chứa đầy bất công
Chợ trời có, trời không hề có
Phật ở xa, mà Chúa cũng xa
Còn đây một lũ yêu ma
Đàn ông cùng với đàn bà lao nhao
Thi đua cắt cổ lẫn nhau
Nhìn lên lớp lớp mây đâu "ông trời"?
Thùy Lam
( Cảnh chợ trời sau 75)

SƠN TRUNG * LỜI THUYỀN GỬI BẾN

lời thuyền gửi bến
Sơn Trung


U sầu ngày tháng trùng dương,
Thuyền đi để lại nhớ thương bến nhiều.
Thuyền đi bến sẽ cô liêu
Sông xanh hờ hững, tiêu điều cỏ cây.
Tháng ngày mây trắng lờ bay
Thuyền đi xa bến, cách dây ân tình.
Đêm nao thuyền ngược sông xanh
Ngày mai về đậu bên thành ái ân.
Đừng buồn ngày tháng chia phân
Mai về tình sẽ muôn phần thắm tươi
Thuyền dù phiêu bạt phương trời
Đêm đêm thuyền vẫn trông vời bến yêu
Thuyền đi nhớ bến cô liêu
Nhớ dòng sông cũ những chiều say mơ
Thuyền đi say mộng giang hồ
Lòng thuyền vẫn tưởng đến bờ bến xưa
Thuyền đi nhớ ánh trăng mờ
Nhớ bao câu hát điệu hò trên sông
Bây giờ ngày tháng mênh mông
Thuyền còn phiêu bạt ở trùng dương xa
Bến sầu gắng đợi ngày qua
Ngày mai sẽ hát khúc ca tương phùng
Khi thuyền trở lại bến sông
Rồi thuyền sẽ kể chuyện cùng bến nghe
Bao nhiêu buồn khổ chia ly
Sẽ quên đi lúc bến kề thuyền vui
Sơn Trung
  

TRẦN BÌNH NAM * ĐỌC TÔI PHẢI SỐNG

Ñoïc TOÂI PHAÛI SOÁNG
cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã Traàn Bình Nam

Cuoán Toâi Phaûi Soáng, hoài kyù tuø ñaøy cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã vöøa ñöôïc ra maét ñoäc giaû laàn ñaàu tieân hoâm Chuû nhaät 14/9/2003 taïi Sacramento, thuû phuû cuûa tieåu bang California. Sau ñoù cuoán saùch seõ ñöôïc ra maét taïi 14 thaønh phoá khaùc ôû Hoa Kyø vaø hai thaønh phoá ôû Canada töø giöõa thaùng 9 cho ñeán heát thaùng 11. Ñaàu naêm 2004 Linh muïc Leã seõ giôùi thieäu cuoán saùch cuûa mình taïi UÙc chaâu vaø AÂu chaâu.
ÔÛ haûi ngoaïi khoâng thieáu hoài kyù veà tuø ñaøy. Nhöng thieáu moät cuoán hoài kyù maø ngoaøi ñoùi khaùt vaø khoå nhuïc trong nhaø tuø ngöôøi ta tìm thaáy nhöõng suy tö naëng tróu veà ñaát nöôùc vaø daân toäc. Cuoán Toâi Phaûi Soáng cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã laø cuoán saùch ñoù.
Cuoán saùch daøy 650 trang cho chuùng ta theo doõi böôùc chaân cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã trong 13 naêm töø 1976 cho ñeán naêm 1989 qua caùc traïi tuø, nhö moät phaàn cuûa trang söû ñaày nöôùc maét cuûa daân toäc Vieät, töø traïi giam Ban Meâ Thuoät, veà Phan Ñaêng Löu ôû thaønh phoá Saøi goøn, ra traïi Nam Haø ôû mieàn Baéc, traïi Coång Trôøi trong tænh Haø Tuyeân, Thanh Caåm ôû Thanh Hoaù, roài laïi Nam Haø. Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã ñaõ traûi qua nhöõng ñoaïn ñöôøng ñan baèng maùu vaø nöôùc maét. Vöôït nguïc, bò baét, bò ñaùnh gaàn cheát, ba naêm kyû luaät, ñieåm nhöõng neùt töôi vui vaøo nhöõng naêm thaùng cuoái cuøng cuûa nhöõng ngaøy tuø ñaøy ôû traïi Nam Haø vôùi Trung uùy T. vaø coâ caùn boä taøi vuï KT maø chæ caàn moät chuùt eùo le cuûa cuoäc ñôøi ñaõ coù theå ñöa ñeán moät moái tình baát ngôø khoâng ai bieát ñöôïc, neáu khoâng coù baøn tay cuûa Thieân chuùa cöùu vôùt oâng.
Khoå aûi cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã gioáng nhö khoå aûi ñöôïc baùo tröôùc cuûa naøng Kieàu trong Ñoaïn Tröôøng Taân Thanh. Kieàu ñöôïc baùo tröôùc soá phaän mình trong buoåi chôi Xuaân gaëp moä Ñaïm Tieân. Coøn soá phaän oâng ñöôïc ñònh ñoaït khi oâng quyeát ñònh soáng tröôùc heát nhö moät ngöôøi Vieät Nam (sau môùi laø moät linh muïc) khoâng chaáp nhaän aùp böùc vaø cöôøng quyeàn.
Sinh tröôûng taïi moät laøng queâ trong ñoàng baèng soâng Cöûu Long oâng lôùn leân chôn chaát giöõa caûnh soâng nöôùc vaø ñoàng ruoäng bao la maø töø thôøi thô aáu ñaõ thaáy nhöõng xaùc ngöôøi troâi soâng baùo hieäu moät baàu trôøi aûm ñaïm seõ phuû leân ñaát nöôùc. Noãi thoáng khoå cuûa ngöôøi daân Vieät oâng ñöôïc chöùng kieán ñaõ laø ñoäng cô thuùc ñaåy oâng muoán trôû thaønh linh muïc. Laøm linh muïc ñeå soáng vôùi daân vaø phuïc vuï daân.
Thoï phong linh muïc naêm 1970 oâng phuïc vuï Giaùo hoäi Coâng giaùo ñöôïc 5 naêm thì mieàn Nam suïp ñoå. Ñöùng tröôùc moät chính quyeàn xaây döïng treân chuû thuyeát khoâng coâng nhaän toân giaùo oâng cöông quyeát choáng traû. OÂng coù theå chòu ñöïng nghòch caûnh vaø söï haønh xaùch cuûa caùn boä chính quyeàn taïi hoï ñaïo La Maõ trong huyeän Gioàng Troâm nôi oâng ñöôïc chuyeån veà phuïc vuï sau ngaøy 30 thaùng 4 naêm 1975 ñeå soáng qua ngaøy, nhöng mang truyeàn thoáng baát khuaát oâng ñi theo con ñöôøng cuûa só phu laø con ñöôøng choáng laïi moïi baát coâng vaø ñaøn aùp. OÂng choïn thaùi ñoä: “khoâng chaáp nhaän baát coâng, ñuû ñieàu kieän thì choáng, yeáu thì chaïy, bò baét thì tìm caùch troán.” Con ñöôøng ñònh meänh cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã töø naêm 1975 cho ñeán naêm 1989 khi oâng vöôït bieân thaønh coâng qua ñeán Thaùi Lan laø con ñöôøng ñoù. Caùi thaùi ñoä ñoù xaùc ñònh soá phaän ba chìm baûy noåi cuûa oâng vaø giuùp ñoäc giaû hieåu haønh ñoäng cuûa taùc giaû khi toan tính caùc cuoäc ñaùnh thoaùt treân taøu Soâng Höông treân ñöôøng ra Baéc vaø toan tính vöôït bieân taïi traïi Coång Trôøi naêm 1977, cuoäc vöôït nguïc taïi traïi Thanh Caåm thaùng 5 naêm 1979 vaø moät cuoäc vöôït nguïc khaùc khoâng thöïc hieän ñöôïc naêm 1982 cuõng taïi traïi tuø Thanh Caåm. Moät soá ngöôøi cho Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã quaù maïo hieåm vaø khoâng caân nhaéc kyû caùc ñieàu kieän thöïc teá tröôùc khi haønh ñoäng neân thaát baïi, nhöng vaán ñeá ñoái vôùi Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã laø vaán ñeà nguyeân taéc, troán khoûi traïi tuø khi coù theå troán ñöôïc nhö phöông chaâm cuûa tuø binh theo Hieäp öôùc Geneva veà tuø binh. OÂng ñaõ haønh ñoäng theo thuùc baùch cuûa nhöõng gì oâng ñaõ cam keát vôùi chính mình.
Phuùt thöû thaùch nhaát cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã laø cuoái naêm 1977 taïi traïi Nam Haø khi ban giaùm traïi yeâu caàu oâng phaùt bieåu tröôùc anh em tuø veà söï “yeân taâm caûi taïo”. Hoï choïn moät linh muïc vì hoï bieát neáu moät linh muïc ñaõ ñaàu haøng thì moïi söï seõ vaøo khuoân pheùp. Nhöng Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã ñaõ phaùt bieåu “khoâng yeân taâm caûi taïo” vôùi nhöõng lyù do huøng hoàn khoâng choái caõi ñöôïc. Lôøi phaùt bieåu cuûa oâng laø caùi aùn töû hình cuûa oâng. Hoï quyeát gieát oâng. Hoï ñöa oâng leân traïi Coång Trôøi ñeå oâng coù loái veà trôøi. Nhöng ñònh meänh laïi cöùu oâng. Cuoái naêm 1978 Hoàng quaân Trung quoác saép traøn qua bieân giôùi hoï phaûi ñöa oâng veà traïi Thanh Caåm ôû Thanh Hoùa. Vaø sau khi oâng vöôït nguïc baát thaønh ôû Thanh Caåm hoï muoán ñaùnh cheát oâng nhöng oâng khoâng cheát vaø hoï quyeát giam oâng taïi traïi kyû luaät cho ñeán khi oâng cheát oâng vaãn khoâng cheát. Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã töï höùa vôùi mình: “toâi phaûi soáng.”
Nhöng qua nhöõng thöû thaùch vaø ñau thöông cuõng nhö ñau ñôùn taän cuøng ñoù caùi keát tinh laïi nôi Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã khoâng phaûi laø söï haän thuø maø laø loøng tha thöù. OÂng yeâu thöông thaáy ñaát nöôùc Vieät Nam vaø ngöôøi Vieät Nam xaâu xeù vaø cheùm gieát nhau vì nhöõng ñieàu nghó cho cuøng laø voâ nghóa. OÂng vieát nôi trang 600: “Moät caâu hoûi ñöôïc ñaët ra cho taát caû moïi ngöôøi Vieät Nam sau khi queâ höông ñaõ im tieáng suùng, vaø moãi ngöôøi baét buoäc phaûi coù moät caâu traû lôøi: ‘Ñöùng tröôùc tình caûnh cuûa Daân Toäc Vieät Nam nhö theá, baïn phaûi laøm gì, vaø phaûi laøm nhö theá naøo?’ Caâu hoûi naøy ñöôïc ñaët ra cho taát caû moïi ngöôøi Vieät Nam, khoâng phaân bieät ñang soáng trong nöôùc hay ôû haûi ngoaïi, khoâng phaân bieät ñang ôû vò theá caàm quyeàn hay laø ngöôøi daân bình thöôøng, khoâng phaân bieät thuoäc veà phiaù naøo trong cuoäc chieán tröôùc kia, khoâng phaân bieät laø keû ñaõ gaây ra toäi aùc hay laø naïn nhaân cuûa nhöõng toäi aùc do keû khaùc gaây ra”
Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã muoán noùi chuùng ta haõy suy nghó xa hôn cuoäc chieán tranh quoác coäng maø chuùng ta laø naïn nhaân ñeå trôû laïi yeâu thöông ñaát nöôùc, yeâu thöông ñoàng baøo. Haõy bình taâm nhìn laïi öu ñieåm vaø khuyeát ñieåm cuûa daân toäc ñeå vöôït thoaùt. Vöôït thoaùt khoûi söï ngheøo ñoùi, chaäm tieán vaø söï khinh thöôøng cuûa coäng ñoàng theá giôùi ñoái vôùi moät daân toäc coù ñuû moïi ñieàu kieän veà trí tueä vaø thieân nhieân ñeå ñöôïc coäng ñoàng quoác teá kính neå. Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã ñaõ quyeát soáng ñeå noùi leân ñieàu ñoù, moät ñieàu oâng thaáy ñöôïc töø coõi cheát.
Trôû laïi taùc phaåm. Moät cuoán saùch daøy 650 trang khoâng theå khoâng coù khuyeát ñieåm. Caùi khuyeát ñieåm chính laø nhöõng ñieåm phuï khoâng ñoùng goùp gì cho giaù trò cuûa taùc phaåm. Chuyeän tuø nhaân nguyeân töôùng cöôùp Bình Thanh Ñoã Thanh Bình voán taâm phuïc Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã nhö moät ngöôøi anh ñaõ ñaùnh gaõy hai haøm raêng cuûa moät tuø nhaân khaùc vì ñaõ khoâng laøm ñuùng leã taëng quaø cho ñaøn anh cuõng nhö vieäc ñònh gieát moät tuø nhaân khaùc vì voâ leã vôùi taùc giaû mang ñaäm maøu saéc taøn baïo, trô truïi cuûa cuoäc soáng trong tuø coù theå coù giaù trò ñoái vôùi moät cuoán tieåu thuyeát naøo ñoù, trôû thaønh laïc loõng trong hoài kyù mang naëng tö duy thôøi ñaïi nhö cuoán Toâi Phaûi Soáng.
Hoài kyù Toâi Phaûi Soáng cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã coù moät neùt ñaëc thuø khaùc laø vaên chöông. Vaên phong oâng truyeàn caûm mang ñeán cho ngöôøi ñoïc moät baàu trôøi chöõ nghóa ñieâu luyeän nhö ñi giöõa nhöõng töøng maây duø ñang leâ leát trong ñòa nguïc traàn gian. OÂng saép xeáp dieãn bieán 13 naêm tuø ñaøy khoâng theo thöù töï thôøi gian nhöng chaäp leân nhau, tuaàn töï ñeå ñoäc giaû nhìn ñöôïc troïn böùc tranh vôùi moät kyõ thuaät kheùo leùo cuûa moät nhaø vaên, tuy tröôùc taùc phaåm naøy toâi bieát Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã chöa vieát moät cuoán saùch naøo. Ñoïc cuoán Toâi Phaûi Soáng toâi nhôù ñeán cuoán “Chuyeän keå naêm 2000” trong nöôùc cuûa nhaø vaên Buøi Ngoïc Taán vöøa in xong ñaàu naêm 2000 chöa kòp xuaát baûn thì bò caám. Cuõng chuyeän tuø ñaøy, cuõng cuøng moät kyõ thuaät, cuõng moät thöù vaên chöông toaøn bích. Caùi khaùc laø “Chuyeän keå naêm 2000” daøi hôn (1000 trang) vaø ñaõ coù ngöôøi nghó ñeán vieäc vaän ñoäng ñeà nghò cuoán saùch leân hoäi ñoàng xeùt giaûi vaên chöông Nobel. Caùi trôû ngaïi chính laø Vieät ngöõ chöa phaûi laø moät ngoân ngöõ coù theá löïc treân theá giôùi.
Vaø tình yeâu? Cuoán Toâi Phaûi Soáng khoâng thieáu tình yeâu nam nöõ. Naøng caùn boä taøi vuï KT cuûa traïi Nam Haø ñaõ yeâu ngöôøi tuø Nguyeãn Höõu Leã vaø ngöôøi tuø Nguyeãn Höõu Leã ñaõ ñeå cho quaû tim mình rung ñoäng chaêng?
Moät böùc tranh quaù ñeïp toâi khoâng cuôõng laïi ñöôïc caùi yù muoán chia xeû vôùi ñoäc giaû. Khung caûnh: traïi Nam Haø. Ngöôøi tuø Nguyeãn Höõu Leã ñöôïc traû töï do, giaáy tôø vöøa xong vôùi coâ caùn boä taøi vuï KT. Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã thuaät:
“ ..... toâi khoaùc chieác ba-loâ nheï haãng leân vai vaø böôùc ra khoûi phoøng taøi vuï. KT xeáp soå saùch giaáy tôø treân baøn, ñöùng leân ñi voøng ra phiaù sau chieác gheá daøi baèng goã naëng chaéc chaén, buôùc theo ra, tieãn chaân toâi. Chuùng toâi ñi song song beân nhau trong moät haønh lang daøi vaø heïp daãn ra phiaù maët tieàn nhaø naèm doïc theo ñöôøng caùi. Chuùng toâi yeân laëng böôùc ñi, chaúng ai noùi vôùi ai caâu gì, nhöng toâi coù caûm töôûng chính söï thinh laëng trong luùc naøy laïi noùi leân nhieàu hôn. Töï nhieân toâi chôït nhaän ra, ngöôøi con gaùi ñang böôùc ñi beân caïnh toâi luùc naøy khoâng coøn laø ngöôøi caùn boä taøi vuï nöõa, maø laø ngöôøi thaân thieát cuûa toâi. Naøng ñaõ trôû thaønh moät ngöôøi phuï nöõ bình thöôøng nhö bao nhieâu ngöôøi phuï nöõ khaùc vôùi nhöõng xuùc caûm töï nhieân tröôùc luùc chia tay ngöôøi thaân vaø khoâng coøn hy voïng gaëp laïi.
Khi caû hai gaàn ra tôùi ngoõ, toâi baát chôït döøng laïi, quay sang nhìn KT vaø baét gaëp ñoâi maét maøu ñen ñang môû thaät to nhìn toâi, hai haøng mi daøi vaø cong. Naøng ñang chôùp maét ñeå che giaáu söï xuùc ñoäng. Toâi nhìn saâu vaøo maét naøng, noùi nhanh maáy caâu giaõ töø:
- Thoâi giaõ bieät KT! Chuùc coâ vaø gia ñình ôû laïi gaëp nhieàu may maén. Xin caùm ôn söï lo laéng vaø giuùp ñôõ cuûa coâ trong thôøi gian qua.
- Anh Leã! Ñöøng noùi nhöõng lôøi caùm ôn! ...... Vöøa noùi, naøng vöøa tieán laïi saùt beân toâi trong moät cung caùch raát töï nhieân cuûa moät ngöôøi em gaùi trong luùc tieãn bieät ngöôøi anh. Toâi naém laáy vaø boùp nheï baøn tay beù nhoû coù caùc ngoùn thon daøi cuûa KT. Naøng ñeå yeân baøn tay trong tay toâi. Toâi nghe tay naøng noùng, ñang run nheï.... Maét naøng öôùt long lanh, chôùp thaät nhanh nhìn toâi ........ Gioïng naøng nheï nhö trong hôi thôû:
- Anh ñi bình yeân.
Toâi buoâng tay naøng ra. .......... xoác laïi chieác ba-loâ treân vai vaø böôùc voäi maáy baäc tam caáp leân ñöôøng caùi ......”
Ñoïc Toâi Phaûi Soáng cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã toâi caûm thaáy ñöôïc caùi chaát thaät cuûa con ngöôøi noùi chung vaø con ngöôøi Vieät Nam nôi oâng. Qua ñau khoå cuûa taâm hoàn vaø theå xaùc oâng tìm ñöôïc söï thaät nôi con ngöôøi vaø söï thaät cuûa Vieät Nam. Vieät Nam ñau khoå. Vieät nam oai huøng nhöng Vieät Nam daãm leân nhau maø cheát.
Qua ñau khoå cuøng cöïc cuûa baûn thaân mình oâng keâu goïi moät söï vöôït thoaùt cho töông lai cuûa ñaát nöôùc vaø daân toäc. Ñoù laø thoâng ñieäp cuûa Toâi Phaûi Soáng cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã.
Traàn Bình Nam
September 14, 2003
BinhNam@earthlink.net
http://www.vnet.org/tbn

NGUYỄN THIÊN THỤ * TRUNG ĐẠO

 THUYẾT TRUNG ĐẠO - tránh các c¿c Çoan.

I. TRIẾT LÝ CHO M†I NGЩI

Tri‰t lš Trung ñåo trܧc tiên ÇÜ®c dåy cho chÜ tæng, sau dåy cùng v§i các ÇŒ tº tåi gia.XuÃt gia hay tåi gia ÇŠu có th‹ áp døng Trung Çåo trong viŒc tu tÆp và trong Ç©i sÓng thÜ©ng nhÆt.

1. NH

---

N TH­C TRONG THỰC TI•N

NgÜ©i ƒn ñ¶ cÛng nhÜ m¶t sÓ ngÜ©i các nܧc, khi nghe nói ljn viŒc tu hành là nghï ljn viŒc kh° hånh. Không kh° hånh thì không phäi là nhà tu hành. Ban ÇÀu, Ngài Çã theo con ÇÜ©ng kh° hånh, nhÜng  Ngài låi thÃy quan niŒm Çó sai lÀm.  Ngài tØ bÕ kh° hånh Ç‹ theo con ÇÜ©ng m§i, m¶t con ÇÜ©ng cách mång trong lŠ lÓi tu hành. Cu¶c cách mång này không phäi là do ki‰n thÙc suông  mà là do th¿c t‰ chÙng nghiŒm. Cuộc đời của đức Phật là một minh chứng cho điŠu này. Đức Phật đã từ bỏ cuộc sống dật lạc của một vị đông cung thái tử để đi cầu đạo. Ban đầu Ngài theo truyền thống hành khổ của Bà La Môn giáo và dân tộc Ấn Độ. Thân hình ốm yếu, tinh thần hao mòn, Ngài vẫn không đạt được giải thoát. Ngài nghĩ rằng việc hành xác không phải là một phương pháp tốt. ñó là m¶t cu¶c cách mång vŠ ÇÜ©ng lÓi tu tÆp, khác v§i truyŠn thÓng kh° hånh cûa ƒn ñ¶. Ngài bèn xuống sông tắm rửa và dùng bát sữa của một cô gái cúng dường.  Vì vậy, Ngài đã chứng ngộ. Điều này cho ta thấy cuộc sống quá sung sướng và quá cực khổ đều là những cực đoan cần xa lánh.

            Ngài Çã nh¡c låi quá khÙ cûa Ngài khi còn là m¶t vÎ ñông cung thái tº:

Này các tÿ kheo, ta ÇÜ®c nuôi dÜ«ng t‰ nhÎ, tÓi th¡ng, nuôi dÜ«ng t‰ nhÎ, cÙu cánh nuôi dÜ«ng t‰ nhÎ. Này các t› kheo, trong nhà vÜÖng phø ta, các hÒ nܧc xây d¿ng lên, trong m¶t hÒ có hoa sen xanh, trong m¶t hÒ có hoa sen ÇÕ, trong m¶t hÒ có hoa sen tr¡ng. TÃt cä phøc vø cho ta. Không m¶t chiên Çàn nào ta dùng, này các tÿ kheo, là không tØ Kasi ljn. B¢ng väi Kasi là khæn cûa ta. Này các tÿ kheo, b¢ng väi Kasi là áo cánh, b¢ng väi Kasi là n¶i y, b¢ng väi Kasi là thÜ®ng y. ñêm và ngày, m¶t l†ng tr¡ng ÇÜ®c che chª cho ta Ç‹ tránh xúc chåm lånh, nóng, bøi, cÕ hay sÜÖng. Này các tÿ kheo, ba lâu Çài ÇÜ®c xây d¿ng cho ta, m¶t cho mùa Çông, m¶t cho mùa hå, m¶t cho mùa mÜa. Và ta, này các tÿ kheo, 

tåi lâu Çài mùa mÜa,  trong bÓn tháng, ÇÜ®c nh»ng nhåc công doanh vây, ta không có xuÓng lÀu. V§i ta, này các tÿ kheo ÇÜ®c ÇÀy Çû vŠ s¿ giàu sang nhÜ vÆy, ÇÜ®c cÙu cánh nuôi dÜ«ng t‰ nhÎ nhÜ vÆy (Tæng Chi I, 162-163)

ñÙc PhÆt cÛng thuÆt viŒc Ngài vào rØng sâu tu kh° hånh:

Này Sariputta, trong khi ta sÓng chÌ æn m¶t håt gåo, thân th‹ ta trª thành h‰t sÙc Óm y‰u.Vì ta æn quá ít, tay chân ta trª thành nhÜ nh»ng g†ng cÕ  hay nh»ng ÇÓt cây leo khô héo. Vì ta æn quá ít,  bàn trôn cûa ta trª thành nhÜ móng chân con låc Çà. Vì ta æn quá ít,  xÜÖng sÓng phô bày cûa ta giÓng nhÜ m¶t chu°i banh. Vì ta æn quá ít, xÜÖng sÜ©n gÀy mòn cûa ta giÓng nhÜ rui c¶t nhà sàn hÜ nát. [ .  . ].Vì ta æn quá ít, da ÇÀu cûa ta trª thành nhæn nheo, khô c¢n nhÜ trái bí tr¡ng và Ç¡ng c¡t trܧc khi chín, bÎ cÖn gió nóng làm cho nhæn nhíu khô c¢n. Này Sariputta,  n‰u ta nghï ta hãy s© da bøng, chính da bøng bÎ ta n¡m lÃy. Vì ta æn quá ít, nŒn này Sariputta, da bøng cûa ta bám ch¥t xÜÖng sÓng [. . .]. Này Sariputta, n‰u ta ta Çi Çåi tiŒn hay Çi ti‹u tiŒn th©i ta ngã quœ, úp m¥t xuÓng vì ta æn quá ít. Này Sariputta, n‰u ta muÓn xoa dÎu thân ta, lÃy tay xoa bóp chân tay, các lông tóc hÜ møc røng khÕi thân ta, vì ta æn quá ít. Này Sariputta, dÀu ta có cº chÌ nhÜ vÆy, theo hånh l¶ nhÜ vÆy, theo kh° hånh nhÜ vÆy, ta cÛng  không chÙng ÇÜ®c các pháp thÜ®ng nhân, không có tri ki‰n thù th¡ng xÙng Çáng bÆc thành  (Trung Bô kinh I, ñåi SÜ tº hÓng, 80-81)

NhÆn thÃy viŒc kh° hånh không mang låi l®i ích th¿c t‰, ÇÙc PhÆt bèn tØ bÕ ÇÜ©ng lÓi này, b¡t ÇÀu æn uÓng và t¡m rºa.

Này thÆt không dÍ gì chÙng Çåt låc th† Ãy v§i thân th‹ Óm y‰u kinh khûng nhÜ th‰ này.Ta hãy æn thô th¿c, æn cÖm chua. RÒi này, Aggivessana, ta æn thô th¿c, æn cÖm chua’’. ( Trung B¶ Kinh, ñåi kinh Sacca ka, 216B)

Tinh thÀn và th‹ xác liên hŒ v§i nhau. Nh© thân th‹ khÕe månh hÖn trܧc mà ÇÙc PhÆt chÙng ng¶. Ngài nói:

Và này Aggivessana, sau khi ăn thô thực và được sức lực trở lại, Ta ly dục, ly pháp bất thiện, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm có tứ. Này Aggivessana, như vậy lạc thọ khởi lên nơi Ta được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta. Diệt tầm và tứ, chứng và trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm, không tứ, nội tĩnh nhất tâm. Này Aggivessana, như vậy lạc thọ khởi lên nơi Ta, được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta. Ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm sự lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là xả niệm lạc trú, chứng và trú Thiền thứ ba. Này Aggivessana, như vậy lạc thọ khởi lên nơi Ta, được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta. Xả lạc xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh. Này Aggivessana, như vậy lạc thọ khởi lên nơi Ta, được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta.

Với tâm định tĩnh, thuần tịnh trong sáng không cấu nhiễm, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc, bình tĩnh như vậy, Ta dẫn tâm, hướng tâm đến Túc mạng minh. Ta nhớ đến các đời sống quá khứ, như một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, mười đời, hai mươi đời, ba mươi đời, bốn mươi đời, năm mươi đời, một trăm đời, một ngàn đời, một trăm ngàn đời, nhiều hoại kiếp, nhiều thành kiếp, nhiều hoại và thành kiếp. Ta nhớ rằng: "Tại chỗ kia, Ta có tên như thế này, dòng họ như thế này, giai cấp như thế này, thọ khổ lạc như thế này, tuổi thọ đến mức như thế này. Sau khi chết tại chỗ kia, Ta được sanh ra tại chỗ nọ. Tại chỗ ấy, Ta có tên như thế này, dòng họ như thế này, giai cấp như thế này, thọ khổ lạc như thế này, tuổi thọ đến mức như thế này". Như vậy Ta nhớ đến nhiều đời sống quá khứ cùng với các nét đại cương và các chi tiết. Này Aggivessana, đó là minh thứ nhất Ta đã chứng được trong đêm canh một, vô minh diệt, minh sanh, ám diệt, ánh sáng sanh, do Ta sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần. Như vậy, này Aggivessana, lạc thọ sanh nơi Ta được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta.

Với tâm định tĩnh, thuần tịnh trong sáng không cấu nhiễm, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc, bình tĩnh như vậy, Ta dẫn tâm, hướng tâm đến trí tuệ về sanh tử của chúng sanh. Ta với thiên nhãn thuần tịnh, siêu nhân, thấy sự sống và chết củ húng sanh. Ta biết rõ rằng chúng sanh, người hạ liệt kẻ cao sang, người đẹp đẽ, kẻ thô xấu, người may mắn, kẻ bất hạnh đều do hạnh nghiệp của họ. Những chúng sanh làm những ác hạnh về thân, lời và š, phỉ báng các bậc Thánh, theo tà kiến, tạo các nghiệp theo tà kiến; những người này, sau khi thân hoại mạng chung, phải sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Còn những chúng sanh nào làm những thiện hạnh về thân, lời và š, không phỉ báng các bậc Thánh, theo chánh kiến, tạo các nghiệp theo chánh kiến; những vị này sau khi thân hoại mạng chung, được sanh lên các thiện thú, cõi trời, trên đời này. Như vậy Ta với thiên nhãn thuần tịnh, siêu nhân, thấy sự sống chết củ húng sanh. Ta biết rõ rằng chúng sanh, người hạ liệt, kẻ cao sang, người đẹp đẽ, kẻ thô xấu, người may mắn, kẻ bất hạnh, đều do hạnh nghiệp của họ. Này Aggivessana, đó là minh thứ hai Ta đã chứng được trong đêm canh giữa, vô minh diệt, minh sanh, ám diệt, ánh sáng sanh, do Ta sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần. Như vậy, này Aggivessana, lạc thọ sanh nơi Ta, được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta.

Với tâm định tĩnh, thuần tịnh, trong sáng không cấu nhiễm, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc, bình tĩnh như vậy, Ta dẫn tâm, hướng tâm đến Lậu tận trí. Ta biết như thật: "Đây là Khổ", biết như thật: "Đây là Nguyên nhân của khổ", biết như thật: "Đây là sự Diệt khổ", biết như thật: "Đây là Con đường đưa đến diệt khổ", biết như thật: "Đây là những lậu hoặc", biết như thật: "Đây là nguyên nhân của lậu hoặc", biết như thật: "Đây là sự diệt trừ các lậu hoặc", biết như thật: "Đây là con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc". Nhờ biết như vậy, nhận thức như vậy, tâm của Ta thoát khỏi dục lậu, thoát khỏi hữu lậu, thoát khỏi vô minh lậu. Đối với tự thân đã giải thoát như vậy, Ta khởi lên sự hiểu biết: "Ta đã giải thoát" Ta đã biết: "Sanh đã diệt, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, sau đời hiện tại không có đời sống nào khác nữa". Này Aggivessana, đó là minh thứ ba mà Ta đã chứng được trong canh cuối, vô minh diệt, minh sanh, ám diệt, ánh sáng sanh, do Ta sống không phóng dật, nhiệt tâm tinh cần. Như vậy này Aggivessana, lạc thọ sanh nơi Ta, được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta.

(Trung B¶ Kinh I, ñåi kinh Sacca ka, 216B)

            Con ÇÜ©ng tu tÆp cûa ñÙc PhÆt là do Ngài tâm cûa ngài nhÆn thÙc qua s¿ c† xát v§i th¿c t‰. ñ¡m say døc låc, con ngÜ©i cÛng nhÜ các loài không š thÙc. NhÜng chÎu kh° hånh trên con ÇÜ©ng tu tÆp cÛng không phäi là m¶t phÜÖng pháp tÓt. Vì vÆy ngài Çã ch†n trung Çåo, là không kh°, không låc. Do Çó Ngài Çã chÙng ng¶.

ThÃy ÇÙc PhÆt tØ bÕ kh° hånh, b†n næm ngÜ©i ông TrÀn KiŠu NhÜ tÕ thái Ƕ khinh thÎ vì h† vÅn chìm Çám trong quan niŒm c° truyŠn: tu là kh° hånh, không kh° hånh là không thành t¿u.

 Này Aggivessana, lúc bÃy gi© næm vÎ tÿ kheo Çang hÀu hå ta và chúng nghï: ‘Này, Aggivessana, khi nào sa môn Gotama chÙng pháp së nói cho chúng ta bi‰t. ‘Này, Aggivessana, khi thÃy ta æn thô th¿c, æn cÖm chua, các vÎ Ãy chán ghét ta, bÕ Çi và nói r¢ng:’’ sa môn Gotama nay sÓng nay sÓng ÇÀy Çû vÆt chÃt, tØ bÕ tinh tÃn, trª lui Ç©i sÓng sung túc.

 (Trung B¶ Kinh I, ñåi kinh Saccaka, 216B)

ii. TRIêT LÝ TRUNG ñåO: Chuy‹n pháp luân:   phÜÖng pháp tu tÆp.

Sau khi Çã chÙng ng¶, ÇÙc PhÆt Çi tìm  hai thÀy cÛ, nhÜng h† Çã ch‰t. Ngài bèn Çi ljn nÖi næm ngÜ©i ông TrÀn KiŠu NhÜ. H† tÕ thái Ƕ tôn kính Ngài nhÜng h† không chú š l©i PhÆt giäng dåy. Bi‰t h† hi‹u lÀm, ÇÙc PhÆt vÅn theo h†, giäng giäi cho h† con ÇÜ©ng tu tÆp, giäng cho h† trung Çåo.

1. Không quá thø Ƕng, không quá hæng say.

ñây là bài giäng ÇÀu tiên ÇÜ®c g†i là Chuy‹n pháp luân:

"Ở đây, này các Tỷ-kheo, có người tu tập như š túc câu hữu với dục định tinh cần hành (với š nghĩ) : ‘Như vậy, š muốn (dục) của ta sẽ không quá thụ động và không quá hăng say, sẽ không co rút phía trong, sẽ không phân tán phía ngoài, an trú với tưởng trước sau đồng đẳng (pacchàpure-sanni). Trước thế nào, thời sau như vậy; sau thế nào, thời trước như vậy. Dưới thế nào, thời trên như vậy; trên thế nào, thời dưới như vậy. Ban ngày thế nào, thời ban đêm như vậy; ban đêm thế nào, thời ban ngày như vậy". Như vậy, với tâm rộng mở, với tâm không gò bó (apariyonaddhena), với tâm chói sáng, vị ấy tu tập tâm (TÜÖng Ðng V,TÜÖng Ðng NhÜ š Túc).

ñÙc PhÆt Çã ÇÜa ra nhiŠu thí dø cø th‹ Ç‹ hܧng dÅn ÇÒ ÇŒ theo phÜÖng pháp tu tÆp m§i:

Thầy nghĩ thế nào, này Sona? Khi những sợi dây đàn tỳ-bà của Thầy quá căng thẳng, trong khi ấy, đàn tỳ-bà của Thầy có phát âm hay sử dụng được không?

- Thưa không, bạch Thế Tôn.

- Thầy nghĩ thế nào, này Sona? Khi những sợi dây đàn tỳ-bà của Thầy quá trùng, trong khi ấy, đàn tỳ-bà của Thầy có phát âm hay sử dụng được không?

- Thưa không, bạch Thế Tôn.

- Nhưng này Sona? Khi những sợi dây đàn tỳ-bà của Thầy không quá căng thẳng, không quá trùng xuống, nhưng vặn đúng mức trung bình, trong khi ấy, đàn tỳ-bà của Thầy có phát âm hay sử dụng được không?

- Thưa được, bạch Thế Tôn.

- Cũng vậy, này Sona, khi tinh cần tinh tấn quá căng thẳng, thời đưa đến dao động; khi tinh cần tinh tấn quá thụ động, thời đưa đến biếng nhác. Do vậy, này Sona, Thầy phải an trú tinh tấn một cách bình đẳng, thể nhập các căn một cách bình đẳng, rồi tại đấy nắm giữ tướng.

(Tæng Chi Bô Kinh, chÜÖng VI,Sáu Pháp, ñåi phÄm)

ñÙc PhÆt cÛng ÇÜa ra m¶t thí dø khác:

Rồi này các Anuruddha, Ta suy nghĩ như sau: "Sự tinh cần quá độ khởi lên nơi Ta, và vì có tinh cần quá độ, nên định lực biến diệt nơi Ta; khi định bị biến diệt, hào quang biến mất cùng với sự hiện khởi các sắc pháp. Ví như, này các Anuruddha, một người với hai tay bắt nắm quá chặt một con chim cáy khiến con chim chết liền tại chỗ. Cũng vậy, này các Anuruddha, tinh cần quá độ khởi lên nơi Ta. Vì có tinh cần quá độ... cùng với sự hiện khởi các sắc pháp. Vậy Ta phải làm thế nào để nghi hoặc, không tác š, hôn trầm, thụy miên, sợ hãi, phấn chấn, dâm š, và tinh cần quá độ không khởi lên nơi Ta nữa".      (Trung Bô Kinh III, 128. Kinh Tùy phiền não)

            2. Không døc låc, không hành kh°:

Bài thuy‰t giäng này cÛng ÇÜ®c ÇÙc PhÆt giäng thuy‰t trܧc tæng chúng:

Phàm lạc gì liên hệ với dục nhưng đam mê loại hỷ hạ liệt, đê tiện, phàm phu, không xứng bậc Thánh, không liên hệ mục đích, pháp như vậy là có đau khổ, có phiền lao, có ưu não, có nhiệt não, thuộc tà đạo. Phàm lạc gì liên kết với dục, nhưng không đam mê loại hỷ hạ liệt, đê tiện, phàm phu, không xứng bậc Thánh, không liên hệ mục đích, pháp như vậy không có đau khổ, không có phiền lao, không có ưu não, không có nhiệt não, thuộc chánh đạo. Phàm hành trì tự kỷ khổ hạnh nào, khổ đau, không xứng bậc Thánh, không liên hệ mục đích, pháp như vậy có đau khổ, có phiền lao, có ưu não, có nhiệt não, thuộc tà đạo. Phàm không hành trì khổ hạnh nào, đau khổ không xứng bậc Thánh, không liên hệ mục đích, pháp như vậy không có đau khổ, không có phiền lao, không có ưu não, không có nhiệt não, thuộc chánh đạo". Khi được nói đến "Chớ có hành trì dục lạc, hạ liệt, đê tiện, không xứng bậc Thánh, không liên hệ mục đích, và cũng không nên hành trì tự kỷ khổ hạnh, đau khổ, không xứng bậc Thánh, không liên hệ mục đích", chính do duyên này, được nói đến như vậy. Khi được nói đến "Từ bỏ hai cực đoan ấy, có con đường Trung đạo đã được Như Lai giác ngộ, tác thành mắt, tác thành trí, đưa đến an tịnh, thượng trí, giác ngộ, Niết-bàn", do duyên gì được nói đến như vậy ? Đây là con đường Thánh tám ngành, tức là chánh tri kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định. Khi được nói đến "Từ bỏ hai cực đoan ấy, có con đường Trung đạo đã được Như Lai giác ngộ.. giác ngộ, Niết-bàn", chính do duyên này, được nói đến như vậy. (Trung B¶ Kinh III,  139. Kinh Vô tránh phân biŒt )

Trong bÙc thÜ gºi cho Vinh MÆu Th¿c, Công Cäo thiŠn sÜ cÛng nh¡c låi l©i PhÆt dåy vŠ trung Çåo:

ñã Çem thân tu tÆp thiŠn, ÇiŠu quan tr†ng nhÃt là không ÇÜ®c v¶i, vì v¶i quá hóa ra trì trŒ, nhÜng cÛng không ÇÜ®c thä lÕng vì thä lÕng tÃt Çâm ra lÜ©i bi‰ng. Cái lš trung Çåo này khó nói ra ÇÜ®c chÌ có th‹ ví nhÜ cách lên giây Ç©n, không cæng quá cÛng không lÕng quá thì Ç©n m§i ra khúc ÇiŒu ( Chang Chen Chi, 152-153)

            3. Tránh các quan Çi‹m c¿c Çoan.

            TØ trܧc ljn nay, các tri‰t gia thÜ©ng nêu ra nh»ng cu¶c tranh luÆn sôi n°i. Ngay trong th©i ÇÙc PhÆt tåi th‰, nhiŠu tông phái khªi lên tranh luÆn vŠ nhiŠu vÃn ÇŠ. nhÃt là các vÎ Bà La Môn có nh»ng tÜ tܪng c¿c Çoan:

"Không có đời sau, không có các loại hóa sanh, hành vi thiện ác không có quả báo" .(TrÜ©ng B¶ Kinh 2,Kinh TŒ túc 7)

-"Thế giới là thường còn, thế giới là vô thường, thế giới là hữu biên, thế giới là vô biên; sinh mạng này và thân này là một, sinh mạng này và thân này là khác; Như Lai có tồn tại sau khi chết, Như Lai không có tồn tại sau khi chết, Như Lai có tồn tại và không có tồn tại sau khi chết. Như Lai không có tồn tại và không không tồn tại sau khi chết".

(Trung Bộ Kinh II, 63. Tiểu kinh Màlunkyà)

 

Ho¥c h† bàn cãi vŠ chủ trương một phần Thường trú luận, một phần Vô thường luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn đối với một hạng hữu tình và vô thường đối với một hạng hữu tình khác, với bốn luận chấp (TrÜ©ng B¶ Kinh I, Kinh Phåm Võng, Tøng phÄm thÙ hai)

ñÙc PhÆt không muÓn tham gia vào nh»ng tranh luÆn Çó nhÃt là nh»ng ÇŠ tài mâu thuÅn v§i nhau. Ngài nói:

"Tất cả là có", này Kaccàyana, là một cực đoan. "Tất cả là không có" là cực đoan thứ hai. Xa lìa hai cực đoan ấy, này Kaccàyana, Như Lai thuyết pháp theo trung đạo.(TÜÖng Ðng 2, XV. Kaccàyanagotta)

Này các Tỷ-kheo, các Ông có thể nói: "Thế nào là các hành và các hành này là của ai?" Hay này các Tỷ-kheo, các Ông có thể nói: "Các hành và người có các hành này khác", hai câu hỏi ấy đồng nghĩa, chỉ có văn sai khác. Này các Tỷ-kheo, chỗ nào có (tà) kiến: "Sinh mạng và thân thể là một", chỗ ấy, này các Tỷ-kheo, không có Phạm hạnh trú. Này các Tỷ-kheo, chỗ nào có (tà) kiến: "Sinh mạng và thân thể là khác", chỗ ấy, này các Tỷ-kheo, không có Phạm hạnh trú. Này các Tỷ-kheo, từ bỏ hai cực đoan ấy, Như Lai thuyết pháp theo trung đạo, nói rằng: "Do duyên vô minh, có các hành"

 (TÜÖng Ðng II, Chuong I, TÜÖngÐng Nhân Duyên)

4. Trung Çåo trong cu¶c sÓng h¢ng ngày.

ñÙc PhÆt cÛng Çã thuy‰t pháp cho tæng sï và cÜ sï vŠ trung Çåo trong cu¶c sÓng h¢ng ngày.

a.    ˆn uÓng ti‰t Ƕ:

ñÙc PhÆt không nh»ng bàn các vÃn ÇŠ siêu hình mà còn chú tr†ng ljn nh»ng vÃn ÇŠ th¿c t‰ nhÜ vÃn ÇŠ Äm th¿c:

         "Ta sẽ bảo vệ các căn, có tiết độ trong ăn uống,

(Tæng Chi B¶ Kinh, ChuÖng V, SÙc månh h»u h†c)

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo tiết độ trong ăn uống? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo như lš giác sát thọ dụng các món ăn, không phải để vui đùa, không phải để đam mê, không phải để trang sức, không phải để tự làm đẹp mình, mà chỉ để thân này được an trú và được bảo dưỡng, để (thân này) khỏi bị thương hại, để hộ trợ Phạm hạnh, nghĩ rằng: ", Như vậy, ta diệt trừ các cảm thọ cũ, và không cho khởi lên các cảm thọ mới, và ta sẽ không có lỗi lầm, sống được an ổn". Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo tiết độ trong ăn uống.(Tæng Chi b¶ III.16.Con ÇÜ©ng không có l‡i lÀm)

ˆn nhiŠu sinh phì mÆp, bi‰ng nhác và gây ra bŒnh tÆt. ˆn no thì không thuÆn tiŒn cho viŒc ngÒi thiŠn. TÓt nhÃt là æn uÓng ti‰t Ƕ, không tham Ç¡m viŒc Äm th¿c. NgÜ©i Tây phÜÖng có câu:

            ‘’ˆn Ç‹ mà sÓng chÙ không phäi sÓng Ç‹ æn’’

iii. tri‰t h†c cho ngÜ©I tåi gia

           

NhiŠu ngÜ©i hi‹u sai vŠ PhÆt giáo. H† cho r¢ng ngÜ©i tåi gia phäi Çoån diŒt, Çoån tham, sân, si nghïa là không lao Ƕng, không kinh doanh . Trái låi, Çi sâu vào kinh Çi‹n, ta thÃy ÇÙc PhÆt Çã nhÆn thÙc ÇÜ®c vai trò quan tr†ng cûa các cÜ sï, các bÆc gia chû và nhân dân trong ÇÃt nܧc.

1.  Quân bình chi thu:

V§i các cÜ sï, trung Çåo là bi‰t sÓng thæng b¢ng, quân bình xuÃt nhÆp, không quá phung phí cÛng không quá bûn xÌn:

Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử sau khi biết tài sản nhập, và sau khi biết tài sản xuất, sinh sống một cách điều hòa, không quá phung phí, không quá bỏn xẻn. Vị ấy suy nghĩ: "ñây là tiền nhập của ta, sau khi trừ đi tiền xuất, còn lại như vậy; không phải đây là tiền xuất của ta, sau khi trừ đi tiền nhập, còn lại như vậy". Ví như, này Byagghapajja, người cầm cân hay đệ tử người cầm cân, sau khi cầm cân biết rằng: "Với chừng ấy, cân nặng xuống, hay với chừng ấy, cân bổng lên". Cũng vậy, này Byagghapajja, thiện nam tử sau khi biết tài sản nhập, và sau khi biết tài sản xuất, sinh sống một cách điều hòa, không quá phung phí, không quá bỏn xẻn. Vị ấy suy nghĩ: "ñây là tiền nhập của ta, sau khi trừ đi tiền xuất, còn lại như vậy; không phải đây là tiền xuất của ta, sau khi trừ đi tiền nhập, còn lại như vậy". Này Byagghapajja, nếu thiện nam tử này tiền nhập vào ít, nhưng sống nếp sống rộng rãi, hoang phí, thời người ta nói về người ấy như sau: "Người thiện nam tử này ăn tài sản của vị ấy như ăn trái cây sung". Này Byagghapajja, nếu người thiện nam tử này có tiền nhập lớn, nhưng sống nếp sống cơ cực, thời người ta sẽ nói về vị ấy như sau: "Người thiện nam tử này sẽ chết như người chết đói". Khi nào, này Byagghapajja, thiện nam tử này, sau khi biết tài sản nhập, và sau khi biết tài sản xuất, sống nếp sống thăng bằng đìều hoà, không quá phung phí, không quá bỏn xẻn. Vị ấy suy nghĩ: "ñây là tiền nhập của ta, sau khi trừ đi tiền xuất, còn lại như vậy; không phải đây là tiền xuất của ta, sau khi trừ đi tiền nhập, còn lại như vậy". Này Byagghapajja, đây gọi là nếp sống thăng bằng điều hòa.

 (Tæng Chi B¶ Kinh  8, (IV) (54) Dìghajanu, Người Koliya)

2. Kinh Doanh và tiêu xài ÇiŠu Ƕ:

Theo ÇÙc PhÆt, các cÜ sï có quyŠn sän xuÃt, kinh doanh vì viŒc này Çem låi công æn viŒc làm cho ngÜ©i nghèo, xây d¿ng xÙ sª giàu månh n‰u  h† làm viŒc ÇiŠu Ƕ, không lÜ©i bi‰ng ho¥c quá siêng næng,  viŒc kinh doanh cûa h† Çúng pháp, và bi‰t bÓ thí:

Tại đây, này Gia chủ, vị hưởng dục này, tầm cầu tài sản đúng pháp và không dùng sức mạnh. Sau khi tầm cầu tài sản đúng pháp và không dùng sức mạnh, vị ấy tự mình an lạc, hân hoan, chia xẻ và làm các công đức. Người ấy hưởng thọ các tài sản ấy, không có tham đắm, không có đắm say, không có mê loạn, thấy được sự nguy hại, có xuất ly với trí tuệ. Vị hưởng dục này, này Gia chủ, có bốn điều được tán thán. Vị ấy tầm cầu đúng pháp và không dùng sức mạnh, do điều thứ nhất này, được tán thán. Vị ấy tự mình an lạc, hân hoan, do điều thứ hai này, được tán thán. Vị ấy chia xẻ và làm các công đức, do điều thứ ba này, được tán thán. Vị ấy thọ hưởng các tài sản ấy, không tham đắm, không có đắm say, không có mê loạn, thấy được sự nguy hại, có xuất ly với trí tuệ, do điều thứ tư này, được tán thán. (Tæng Chi, chÜÖng 10 ,X. PhÄm nam cÜ sï)

Ở đây, này Gia chủ, Thánh đệ tử, với tài sản thâu hoạch được do nỗ lực tinh tấn, tích lũy được do sức mạnh cánh tay, do mồ hôi đổ ra đúng pháp, thâu hoạch đúng pháp, tự làm mình an lạc, hoan hỷ, chơn chánh đem lại an lạc; giúp cha mẹ được an lạc hoan hỷ, chơn chánh đem lại an lạc; giúp vợ con, người phục vụ, người làm công được an lạc, hoan hỷ, chơn chánh đem lại an lạc; giúp bạn bè thân hữu được an lạc hoan hỷ, là người chơn chánh đem lại an lạc. Này Gia chủ, đây là trường hợp thứ nhất, vị ấy đi đến được, đạt được sự hưởng thọ đúng phương xứ.(Tæng Chi ChÜÖng IV.BÓn Pháp)

Ở đây, này Gia chủ, thiện nam tử thọ hưởng những tài sản thâu hoạch được do nỗ lực tinh tấn, tích lũy được... thâu hoạch đúng pháp và làm các việc phước đức. Vị ấy nghĩ rằng: "Ta thọ hưởng những tài sản thâu hoạch được do nỗ lực tinh tấn... thâu hoạch đúng pháp và ta làm các phước đức." Nghĩ vậy vị ấy được lạc, được hỷ. Này Gia chủ, đây gọi là lạc tài sản. (TANG CHI I, Chương IV - Bốn Pháp. VII. Phẩm Nghiệp Công ñức)

            ñÙc PhÆt Çã không coi nhË ngÜ©i giàu ho¥c quá tôn tr†ng h†. ñÙc PhÆt có tÜ tܪng bình Ç£ng và ti‰n b¶ khi nhÆn thÙc ÇÜ®c vài trò cûa tÜ sän trong Ç©i sÓng xã h¶i. Trong khi các tu sï lo phÀn hÒn thì các thÜÖng gia, kÏ nghŒ gia và ÇiŠn chû Çã lo Ç©i sÓng  vÆt chÃt cho nhân dân, xây d¿ng kinh t‰ cho xã h¶i. H† là nh»ng ngÜ©i h»u ích  cho quÓc gia và nhân loåi ngoåi trØ m¶t sÓ vi luÆt, phåm Çåo ÇÙc.

           

 

 

Posted by vanhoa at 9:17 PM No comments: