TIN THẾ GIỚI= VIỆT CỘNG= TẢN ĐÀ=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

TS.NGUYỄN PHÚC LIÊN * KINH TẾ VIỆT NAM

DỨT BỎ CƠ CHẾ CSVN

VÌ TƯƠNG LAI KINH TẾ

ĐẤT NƯỚC

Giáo sư Tiến sĩ NGUYỄN PHÚC LIÊN, Kinh tế

Geneva, 06.08.2010

KẾT LUẬN của hai Tập Chủ đề là đòi hỏi DỨT BỎ CƠ CHẾ CSVN hiện hành để có thể phát triển Kinh tế bền vững và lâu dài cho ĐẤT NƯỚC và DÂN TỘC VIỆT NAM. Bài đính kèm dưới đây là tóm tắt lập trường đòi hỏi của chúng tôi. Chúng tôi không dùng hai chữ CHỐNG CỘNG nữa bởi vì chính đảng CSVN đã không còn giữ Ý thức hệ Cộng sản, mà chỉ còn giữ lại một CƠ CHẾ độc tài Chính trị nắm độc quyền Kinh tế để vơ vết tài nguyên Quốc gia và bóc lột Nhân Lực VN vào túi riêng của mình.

Phản ứng của

người được ưu đãi của Cơ Chế

Khi phổ biến bài đính kèm dưới đây trên Diễn Đàn, chúng tôi nhận được phản hồi sau đây, có thể từ Quốc nội hay từ Hải ngoại bởi một trong những thành phần con ông cháu cha được du học do tiền tham nhũng của bố mẹ thuộc đảng CSVN.

Re: [TinhThuong36] CSVN: CÔN ĐỒ CHÍNH TRỊ VÀ KẺ CƯỚP KINH TẾ

Thursday, August 5, 2010 6:36 AM

From: "Son Cao Van" soncv78@yahoo.com

To: "NGUYEN PHUC LIEN" wimimpactdrlien@yahoo.com

chào ngài Tiến Sy

Xin thưa với ngài, ngài biết biết gì về đất nước chúng tôi nà nói năng linh tính.

Thưa ngài, cái mà ngài muốn vất bỏ:CNCS là thành quả của cha ông chúng tôi đã đổ xương máu để giành lại từ từ ngoại bang, đã cho chúng tôi được ăn học và mở mang với nước ngoài. Cuộc sống của chúng tôi tuy chưa bằng với các nước phát triển song với tôi nhũng cái gì được thừa hưởng không thua kém gì với các nước phát triển: tiền - tài- danh vọng đủ cả. Cuộc sống của tôi và gia đình không kém gì các ngài, ra ngoài xã hội có thể ngẩng cao đầu với mọi người. Nhũng cái đó ai cho ? Tôi ko hiểu ngài sinh ra ở đâu, cội nguồn ở đâu mà ngài nỡ lên án, hận thù với đất mẹ Việt Nam đến thế. Nếu ngài là người có lương tri, xin ngài ít nhất đừng gửi mail cho tôi với các nội dung như trên để hàng ngày tôi phải dọn chúng như những rác rưởi ko mong đợi

Chào ngài.

Xin Ông “Son Cao Van“ nhìn lại và thấy Cơ Chế đã được xây dựng bằng xương máu dân lành vô tội bị đảng CSVN giết chết, đạp lên thân xác họ để bước tới chiếm đoạt quyền hành cho đảng. Hãy nhìn dân chết trong cuộc Cải Cách Ruộng Đất, hãy nhìn những nấm mồ tập thể Tết Mậu Thân, hãy nhìn cuộc tàn sát huynh đệ tương tàn do Hồ Chí Minh làm tay sai cho Cộng sản Quốc tế để mở cuộc xâm chiếm Miền Nam yên lành, hãy nhìn những triệu người bất chấp chết chóc trên biển cả hay trong rừng núi bỏ nước ra đi vì thấy rõ cái ác độc côn đồ của Cơ Chế CSVN.

Được hưởng ưu đãi của đảng và Cơ Chế bóc lột này, Ông “Son Cao Van“ tất nhiên không muốn Dứt Bỏ Cơ Chế hiện hành. Nhưng trong tương lai, Dân Oan, Dân nghèo sẽ đứng lên DỨT BỎ cái Cơ Chế này và chính cá nhân Ông, con cháu của Tham nhũng.

Gửi tới tuổi trẻ,

tương lai Dân Tộc và Đất Nước

Trong ảnh hưởng tuyên truyền của CSVN và bên cạnh thái độ của lớp người hoạt đầu Chính trị nhằm nhẩy bàn độc lượm nhặt những mẩu bánh thẩy ra do CSVN, một số bạn trẻ có thể nghĩ rằng chúng tôi, vì hận thù quá khứ, nhất thiết đòi DỨT BỎ Cơ Chế này, mà không muốn “hòa giải hòa hợp “ lừa bịp. Những người đã lớn tuổi, đã quá kinh nghiệm với CSVN, cũng nhìn về tương lai Dân Tộc và Đất Nước. Họ muốn tương lai Đất Nước không còn Cơ Chế CSVN hiện hành, thì lớp tuổi trẻ mới có thể chung lưng xây dựng Đất Nước được. Còn Cơ Chế CSVN, thì việc nỗ lực xây dựng của lớp tuổi trẻ chỉ là phục vụ cho một nhóm đảng xử dụng bạo lực để bóc lột. Riêng cá nhân tôi, rời Việt Nam năm 1965, với 45 sống xa Quê Hương, nhưng tôi nhất thiết chống cái Cơ Chế CSVN hiện hành, không phải là vì hận thù quá khứ, nhưng VÌ TƯƠNG LAI PHÁT TRIỂN KINH TẾ VN TRONG BỀN VỮNG VÀ LÂU DÀI.

Chúng tôi xin gửi đến bạn đọc hai Tập Chủ đề in thành sách. Hai Tập này là Lập trường dứt khoát của chúng tôi đối với Cơ Chế CSVN hiện hành. Chúng tôi in thành sách. Đây không phải là quảng cáo để quý bạn trẻ mua, vì chúng tôi gửi nguyên bản đến quý bạn để quý bạn đọc mà không cần mua. Điều quan trọng là quý bạn trẻ đọc để giữ vững lập trường rằng phải DỨT BỎ CƠ CHẾ CSVN HIỆN HÀNH ĐỂ PHÁT TRIÊN ĐẤT NƯỚC TRONG BỀN VỮNG VÀ LÂU DÀI.

Đính kem (Attachments):

1) Tập Chủ đề 1: DỨT BỎ CƠ CHẾ CSVN ĐỂ PHÁT TRIỂN

Nhà Xuất Bản DAY & NIGHT

Ventura, California, USA 2009

2) Tập Chủ đề 2: DÂN CHỦ HÓA KINH TẾ

Nhà Xuất Bản DAY & NIGHT

Ventura, California, USA 2010

Quý bạn trẻ, những người không phải trải qua cuộc chiến xâm lăng Miền Nam của Cộng sản, không có những dấu vết hận thù, nhưng quý bạn có những dằn vặt cho tương lai, cần nhìn thấy rõ rằng việc phát triển Đất Nước nhanh hay chậm là tùy thuộc việc DỨT BỎ CƠ CHẾ CSVN HIỆN HÀNH sớm hay muộn. Quý bạn chỉ cần ghi lại (download ) nguyên bản của hai Tập sách, chứ không cần mua, để đọc và thấy cái Cơ Chế này cần phải được DỨT BỎ như thế nào vì chính quyền lợi tương lai của quý bạn. Đối với chúng tôi, Quý Bạn Trẻ đọc những Tập sách Chủ đề này và nhất quyết đấu tranh DỨT BỎ CƠ CHẾ CSVN ĐỂ PHÁT TRIỂN ĐÁT NƯỚC BỀN VỮNG VÀ LÂU DÀI cho tương lai, đó là điều quý báu vô giá rồi.

Giáo sư Tiến sĩ NGUYỄN PHÚC LIÊN, Kinh tế

Geneva, 06.08.2010

CSVN:

CÔN ĐỒ ĐỘC TÀI CHÍNH TRỊ VÀ

KẺ CƯỚP ĐỘC QUYỀN KINH TẾ

Giáo sư Tiến sĩ NGUYỄN PHÚC LIÊN, Kinh tế

UNICODE: http://viettudan.net

Geneva, 05.08.2009

Giới thiệu loạt bài về Chủ đề DÂN CHỦ HÓA KINH TẾ, chúng tôi đã nhắc tới cuốn sách DỨT BỎ CƠ CHẾ CSVN ĐỂ PHÁT TRIỂN, xuất bản năm 2009 do Nhà Xuất Bản DAY & NIGHT, Ventura, California, USA. Cuốn sách này được trình bầy nặng về những LÝ THUYẾT KINH TẾ để cho thấy rằng phải DỨT BỎ Cơ Chế CSVN hiện hành để Kinh tế Đất Nước có thể khởi công phát triển.

Loạt 18 Bài dưới Chủ đề DÂN CHỦ HÓA KINH TẾ, nội dung cuốn sách sẽ được xuất bản trong năm nay 2010 cũng do Nhà Xuất Bản DAY & NIGHT, Ventura, California, USA, được viết chính yếu dựa trên những QUAN SÁT KINH TẾT xẩy ra theo dòng Thời sự gần đây nhất để chứng minh cho LÝ THUYẾT KINH TÉ mà chúng tôi đã trình bầy trong cuốn sách DỨT BỎ CƠ CHẾ CSVN ĐỂ PHÁT TRIỂN xuất bản năm ngoái.

Nhất thống với tinh thần viết loạt bài này, Bài KẾT LUẬN hôm nay cũng dựa trên tài liệu Thời sự để cho thấy những điểm sau đây:

=> CSVN: côn đồ độc tài Chính trị

=> CSVN: kẻ cướp độc quyền Kinh tế

=> Khi Côn đồ là Kẻ cướp hay Kẻ cướp là Côn đồ, thì Kinh tế là bóc lột

CSVN: côn đồ độc tài Chính trị

Nếu Quân đội, trên lý thuyết, được coi là bảo vệ Lãnh thổ, thì Quân độc Cộng sản hiện nay không làm phận sự của mình trước xâm lăng của Trung quốc. Công An Cộng sản là thành trì bảo vệ cho đảng và là đội ngũ chính yếu trị Dân bằng võ lực, nhà tù và đe dọa hành quyết.

Xin hãy đọc bản tin thời sự mới nhất cách đây mấy hôm, đăng tải ngày 01.08.2010. Bản tin cho thấy rõ lập trường CÔN ĐỒ tuyên bố bằng chính mồm của một Thượng tướng đứng đầu lực lượng Công an:

Tin Hà Nội - Thượng tướng công an Nguyễn Văn Hưởng trong một dịp tiếp tân với giới trí thức đã công khai nói thẳng: Đảng Cộng sản Việt Nam cấm phản biện vì như thế là phản động. Tin này được một nhà trí thức Hà Nội ký tên Nguyễn Trung Thực gửi ra loan trên báo Diễn Đàn bên Pháp. Trước đó trên ấn bản số 1 Tạp chí Nhân quyền do chính nhà nước Cộng sản Việt Nam phổ biến, trong đó có bài của Thứ trưởng Bộ công an Cộng sản Việt Nam là Thượng tướng Nguyễn Văn Hưởng, nhan đề Hãy hiểu đúng về nhân quyền Việt Nam, trong đó dẫn lời Hồ Chí Minh để tự biện hộ rằng tại Việt Nam đang có nhân quyền theo kiểu Việt Nam qua định nghĩa của họ Hồ.

Tác giả Nguyễn Trung Thực từ Hà Nội đã viết trên Diễn Đàn khi cho rằng mùa hè năm ngoái, dư luận xôn xao về vụ Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ký quyết định cấm đoán các trung tâm nghiên cứu độc lập được phản biện công khai về các vấn đề chính sách, do đó mà Viện IDS đã tuyên bố tự giải thể để phản đối. Giới trí thức cả nước đã được thông tin miệng về những lời của thượng tướng Nguyễn Văn Hưởng. Gặp một số trí thức trong dịp này, ông Hưởng đã dõng dạc tuyên bố nguyên văn như sau: Nước ta Đảng lãnh đạo, không có phản biện gì cả, phản biện là phản động. Các anh muốn phản biện hả, nhà tù còn nhiều chỗ lắm! mà cũng chẳng cần bắt bớ tù đày làm gì, thời buổi này tai nạn giao thông là chuyện cơm bữa, mà cũng chẳng cần tông xe làm gì, buổi sáng các vị đi uống cà phê, về tới nhà cứng đơ, không làm gì được nữa, có nghĩa là đã bị bỏ độc. Lời tuyên bố trắng trợn của một tên Thượng tướng Công an làm cho nhiều người ngán ngẩm và cho thấy sự đàn áp trắng trợn giới trí thức và đối lập tại Việt Nam. (SBTN) (Posted on 01 Aug 2010).

Khi một người đứng đầu Công an cả nước mở mồm trắng trợn đe dọa giết lát bằng tông xe, bằng bỏ chất độc…, thì đó là thái độ của một tên CÔN ĐỒ. Không lạ gì mà thời sự mới đăng việc Công an đánh chết anh Thomas Nguyễn Nam ngày 03.07.2010 ở Giáo xứ Cồn Dầu, Đà Nẵng, bắt và đánh chết thanh niên Nguyễn Văn Khương, ngày 23.07.201 ở xã Hồng Thái, huyện Việt Yên, Bắc Giang.

Đảng CSVN tổ chức cả một lực lượng Công an CÔN ĐỒ để bảo đảm cho Độc tài Chính trị của mình, loại trừ, cầm tù tất cả mọi đối kháng chính trị, thậm chí giết lát những người dân thấp cổ bé họng khi cất tiếng than lên vì bị cướp bóc tận những phương tiện thiết cần nhất để làm ăn nuối thân xác của mình. Dân Oan cả nước kêu than mà bị đàn áp vẫn luôn là thời sự mà mọi người chứng kiến.

CSVN: kẻ cướp độc quyền Kinh tế

Ở thời kỳ Kinh tế Tập quyền Chỉ huy, Cộng sản còn một chút nhân đạo. Thực vậy, Kinh tế Tập quyền Chỉ huy chủ trương Nhà Nước làm Kinh tế thay Dân, nhưng còn có chút nhân đạo là phải bao cấp cho Dân. Nhưng CSVN hiện nay chủ trương Kinh tế mệnh danh “định hướng XHCN”, thì Cộng sản nắm độc quyền Kinh tế để bóc lột và không còn bao cấp cho dân nữa.

Đây cũng không phải là lý thuyết, mà là thực tế thời sự. Thực vậy, Hội Nghị Trung Ương 12 CSVN sửa sọan cho Đại Hội đảng năm 2011 đã không tháo gỡ cho nền Kinh tế Việt Nam, mà ngược lại còn tiếp tục giữ Độc quyền Kinh tế. Dự thảo Cương lĩnh từ Hội Nghị Trung Ương 12 đã viết rõ rệt: “Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo”.

Đại Hội đảng kỳ trước đã quyết định cho phép đảng viên làm Kinh tế mà Nhà Nước hay đảng nắm giữ vai trò chủ đạo. Những đảng viên này, được bảo trợ bởi Nhà Nước và đảng, giữ ưu tiên làm ăn cho cá nhân mình hay gia đình mình từ Trung ương đến Tỉnh, Quận….

Một đàng thì Nhà Nước đưa ra và tài trợ những Công ty, Tổng Công ty nhà nước để nắm chủ đạo nền Kinh tế, một đàng thì những cá nhân đảng viên, nắm những họat động kinh tế gọi là tư doanh, nhưng với quyền bảo trợ của Nhà Nước và đảng, đã xử dụng đặc quyền và ưu tiên Kinh tế sánh với những tư doanh không phải là đảng viên CSVN. Đảng và Nhà Nước CSVN còn nắm trọn trong tay Đất đai và những tài nguyên Quốc gia (Ressources naturelles) và nguồn nhân lực (Ressources humaines).

Như vậy, cả một hệ thống nắm trọn nền Kinh tế Quốc gia:

=> Hệ thống Công ty, Tổng Công ty, dưới danh nghĩa Tập đòan Kinh tế Nhà Nước, có quyền chủ đạo Kinh tế, nghĩa là những Tập đòan tư doanh không gồm đảng viên CSVN phải tùy thuộc những Tập đòan Kinh tế nhà nước gọi là chủ đạo.

=> Những cá nhân đảng viên CSVN, với sự bảo trợ của Nhà Nước và đảng từ Trung ương đến Địa phương, tất nhiên dành những ưu tiên làm Kinh tế đối với những cá nhân tư doanh không phải là đảng viên CSVN. Việc bảo trợ ưu tiên này không phải là độc chiều người trên bảo trợ người dưới, mà là hai chiều, nghĩa là người dưới có quyền đối với người trên bởi vì người dưới nếu không được bảo trợ, sẽ tố cáo những thối nát, đặc quyền đặc lợi mà người trên đang hưởng.

Đây là hệ thống làm ăn cướp dựt ưu tiên như của một nhóm Mafia. Đó là nhóm kẻ cướp vậy.

Khi Côn đồ là Kẻ cướp hay Kẻ cướp là Côn đồ,

thì Kinh tế là bóc lột

Đây là sự cấu kết giữa CÔN ĐỒ Chính trị và KẺ CƯỚP Kinh tế, nghĩa là Độc tài Chính trị và Độc quyền Kinh tế được kết hợp khắng khít với nhau trong một Cơ Chế. Xin chú thích ở đây rằng chúng tôi không gọi là THỂ CHẾ, mà là gọi là CƠ CHẾ. Thực vậy, một Thể Chế phải có Ý thức hệ đi kèm như bảo đảm về Lý thuyết. Khi Ý thức hệ không còn nữa, như Ý thức hệ Cộng sản, thì Thể chế chỉ còn là một cái máy, một Cơ Chế chuyển vận không hồn. Ý thức hệ Cộng sản đã chết rồi ở Việt Nam, chỉ còn lại một CƠ CHẾ, một cái máy không hồn, vô nhân đạo, duy trì Độc tài Chính trị và Độc quyền Kinh tế. Đảng viên CSVN trở thành những Côn Đồ Chính trị, không còn nghĩ đến Lý tưởng của Ý thức hệ mà Mác-Lê vạch ra trước đây, trở thành những Kẻ Cướp Kinh tế, không còn nghĩ đến Dân nghèo phải bao cấp cho chút miếng ăn.

Như chúng tôi đã nói, năng về phương diện Lý thuyết, trong Chủ đề DỨT BỎ CƠ CHẾ CSVN ĐỂ PHÁT TRIỂN, ở đây với Chủ đề DÂN CHỦ HOÁ KINH TẾ, chúng tôi muốn đưa ra một tỷ dụ đang là vấn đề THAM NHŨNG, LÃNG PHÍ hiện hành tượng trưng cho sự cấu kết giữa CÔN ĐỒ độc tài Chính trị và KẺ CƯỚP Độc quyền Kinh tế. Đó là tỷ dụ Tổng Công ty VINASHIN thua lỗ tới USD.4 tỉ.

Xin đọc những Bản Tin do chính những Thông tấn và Báo Chí lớn quốc tế tăng tải.

Bình luận của Báo LE MONDE như sau:

Báo đảng ngày 21-6: Quả tang bưng bít thông tin

Le Monde là tờ báo lớn nhất, có số phát hành cao nhất nước Pháp, trong số ra ngày 20-7-2010 có bài viết nhan đề «Công ty quốc doanh lớn Vinashin của Việt Nam gặp những vấn đề nghiêm trọng, nợ lên đến hơn 3 tỷ Euros».

Bài báo viết: Tổng công ty đóng tầu biển Vinashin là nhóm cơ sở quốc doanh to lớn bậc nhất của nền công nghiệp Việt Nam hiện trong tình hình gay go.

Từ tình trạng quản lý quá lỏng lẻo quỹ công, dự án vạch ra không hợp lý, thanh tra các dự án bị buông trôi, nay Tổng công ty Vinashin phải đối mặt với một khoản nợ khổng lồ, lên đến 4 tỷ đôla, bằng 3,1 tỷ Euros.

Báo chí Việt Nam không e ngại chỉ trích sự kiện này và đòi phải có những biện pháp cải cách mạnh mẽ các cơ sở quốc doanh.

Cơ quan Công an đã được giao nhiệm vụ mở cuộc điều tra Vinashin. Chủ tịch Hội đồng quản trị của Tổng công ty Phạm Thanh Bình đã bị Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng bãi miễn chức vụ ngày 13-7-2010. Thứ trưởng bộ Giao thông - Vận tải Nguyễn Hồng Trương được cử tạm thay thế ông Bình.

Một Ban điều tra của Ban Chấp hành Ttrung ương đảng đã lên án các sai phạm nghiêm trọng của Vinashin là huy động những khoản vốn cực lớn một cách tùy tiện, lựa chọn không xác đáng các hướng đầu tư. Vinashin đang phải thực hiện một cuộc kiểm điểm nghiêm túc.

Trên báo Tiền Phong, ông Trần Quang Vũ, tổng giám đốc Vinashin, đã bày tỏ lời xin lỗi đảng, chính phủ, thủ tướng và nhân dân.

Một số người không loại bỏ mối liên quan giữa sự kiện trên với Đại hội đảng sẽ họp trong 6 tháng tới. Đó là dịp các vị trí quyền lực then chốt được quyết định. Các dịp như thế bao giờ các nhóm quyền lực cũng đấu tranh với nhau.

Thêm nữa, những bê bối của Vinashin không hề bất ngờ, như phát biểu của ông Nguyễn Quang A, đồng chủ tịch của một nhóm tư duy. Đã có nhiều cảnh báo từ trước trên báo chí về chủ trương chiến lược phát triển quá đáng của cơ sở quốc doanh này.

Báo chí đã nêu lên rằng trong năm 2009, Vinashin đã bị lỗ đến 18,8 triệu đôla và từ nhiều tháng nay đã mắc những khoản nợ khổng lồ.

Bài báo có riêng một đoạn để nói rõ tình trạng quản lý của Nhà nước quá lỏng lẻo nuông chiều các cơ sở quốc doanh lớn như Vinashin. Nhiều cơ quan Nhà nước phải cùng chịu trách nhiệm, do đã vung tay cung cấp quá nhiều tài nguyên quốc gia, cấp những khoản tiền quá lớn từ Ngân hàng Nhà nước cho Vinashin.

Bà Phạm Chi Lan, nguyên cố vấn kinh tế của chính phủ, nói với báo Tuổi Trẻ rằng: «Nếu như chính phủ không hào phóng cấp cho Vinashin những khoản tiền quá lớn thì tổn thất sẽ không đến nỗi nặng nề đến vậy ». Bà nói thêm rằng: «Các cơ sở quốc doanh cần được đánh giá đúng khả năng quản lý kinh doanh của nó, xem kỹ nó có tôn trọng các quy luật của thị trường hay không, và sự đánh giá ấy phải được thực hiện bởi một cơ quan chuyên trách có quyền lực».

Bộ Giao thông - Vận tải báo tin sẽ cơ cấu lại nhóm kinh tế quốc doanh Vinashin, một số cơ sở của nó không có nhiệm vụ trực tiếp trong việc đóng tàu biển sẽ được tách ra khỏi Tổng công ty này, như các cơ sở vận tải đường biển, xây dựng cảng biển và xây dựng khu công nghiệp ven biển … sẽ được nhập vào các cơ sở kinh tế quốc doanh khác, như Tổng công ty PetroVietnam, Vinalines … ».

Bùi Tín (trích dịch)

Bản Tin của Thông tấn AFP như sau:

Hãng tin AFP hôm nay có bài nhìn lại vụ lao đao của Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) với các ý kiến của một số chuyên gia nói về lý do dẫn tới khoản lỗ khổng lồ của Vinashin.

Chủ tịch Hội đồng Quản trị Phạm Thanh Bình của tập đoàn này đang bị điều tra vì 'có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự' trong quá trình lãnh đạo Vinashin và để khoản lỗ của công ty lên tới hơn bốn tỷ đôla Mỹ.

AFP trích lời nhà Việt Nam học Carl Thayer từ Đại học New South Wales của Úc nói Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng "là người ủng hộ chính cho việc xây dựng các đại công ty của Việt Nam theo mô hình chaebol của Hàn Quốc."

Ông Thayer cũng nói vụ scandal đáng ra đã có thể là mối đe dọa cho ông Dũng nhưng ông đã "tấn công phủ đầu" bằng cách ra lệnh tái cơ cấu Vinashin.

"Ông Dũng đã đặt mình vào thế đằng nào cũng thắng," ông Thayer được trích lời nói.

Nhưng cách tái cơ cấu Vinashin của ông Nguyễn Tấn Dũng mà theo đó nợ của Vinashin được san cho các tổng công ty khác, đã chịu nhiều chỉ trích. Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nói với báo chí trong nước:

"Nhà nước đã chọn cứu Vinashin theo một cách dễ dãi nhất trong khi đẩy gánh nặng nợ cho nền kinh tế, doanh nghiệp và suy cho cùng là người dân đóng thuế gánh.

"...Trách nhiệm để xảy ra thua lỗ, nợ nần ở Vinashin đáng ra phải được xử lý bằng pháp luật."

Bà Lan cũng nói các doanh nghiệp nhà nước sử dụng chừng 60-70% nguồn lực của Việt Nam và nếu không có sự tái cơ cấu thì nền kinh tế Việt Nam khó phát triển mạnh.

AFP cũng dẫn lời ông Jonathan Pincus, người phụ trách Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright tại thành phố Hồ Chí Minh nói các doanh nghiệp nhà nước lớn đã dễ dàng có vốn và đất đai mà không phải cạnh tranh và do vậy họ đã đầu tư quá mức.

Ông Pincus nói với AFP: "Nhiệm kỳ và lương bổng của các giám đốc doanh nghiệp nhà nước phải gắn với kết quả làm ăn của công ty."

AFP cũng dẫn lời bà Phạm Chi Lan nói các giám đốc doanh nghiệp nhà nước do thủ tướng bổ nhiệm và bởi vậy họ bỏ ngoài tai những chỉ thị từ bất kỳ ai khác trong khi luật lệ hiện còn chưa rõ về vai trò quản lý của các bộ đối với các doanh nghiệp này.

'Ưu ái'-- Các chuyên gia kinh tế khác cũng đã lên tiếng chỉ trích điều mà họ gọi là sự 'ưu ái' mà chính phủ của ông Nguyễn Tấn Dũng dành cho Vinashin.

Kinh tế gia Lê Dăng Doanh được trích lời nói:

"Tôi xin đơn cử một vài ví dụ điển hình về sự ưu ái này mà công luận đều biết.

"Phát hành trái phiếu chính phủ trên thị trường quốc tế được 750 triệu đô la, chính phủ giao ngay cho Vinashin, một việc chưa có tiền lệ trên thế giới là chính phủ đi vay trên thị trường quốc tế để trao lại cho một doanh nghiệp kinh doanh.

"Ông Phạm Thanh Bình đến các địa phương được cấp đất với diện tích rất lớn, ở vị trí rất thuận lợi, dù chưa hề có dự án kinh tế - kỹ thuật, các tỉnh đề nghị cung cấp các phương án kinh doanh, dự án đầu tư thì ông Bình nhờ can thiệp để được cấp ngay.

"Vinashin triển khai đầu tư tràn lan tới hàng trăm dự án. Có tới hàng trăm công ty con từ trại nuôi lợn Vinashin đến cửa hàng ô tô Vinashin trên đường Lê Duẩn (Hà Nội), hay resort ở gần Tam Đảo đều mang nhãn hiệu Vinashin.

"Mua tàu của Italia không qua giám định kỹ thuật, tàu về không thích hợp, càng làm ăn càng thua lỗ."

KẾT LUẬN của chúng tôi là, trên mặt LÝ THUYẾT cũng như theo QUAN SÁT THỰC TẾ, phải DỨT BỎ cái Cơ Chế CSVN hiện hành cấu kết giữa CÔN ĐỒ ĐỘC TÀI CHÍNH TRỊ và KẺ CƯỚP ĐỘC QUYỀN KINH TẾ để bắt đầu phát triển Kinh tế thực sự. Dứt bỏ Cơ Chế này và thực hiện DÂN CHỦ HOÁ KINH TẾ, thì việc phát triển Kinh tế mới BỀN VỮNG và LÂU DÀI cho Quê Hương.

Đây không phải là việc chống Lý thuyết Cộng sản vì Lý thuyết ấy đã chết nghẻo lâu rồi. Đây là việc đòi hỏi cho tương lai Phát triển Kinh tế Bền Vững và Lâu Dài cho Đất Nước Việt Nam.

Giáo sư Tiến sĩ NGUYỄN PHÚC LIÊN, Kinh tế

Geneva, 05.08.2010

THƠ VÕ ĐẠI TÔN

--------------------------------------------------------------

SÓNG TRIỀU DÂNG...

(Biểu tình chống Văn Công Cộng Sản tại Sydney, Úc Châu, chiều đông lạnh 06.8.2010)

Võ Đại Tôn

Như sóng dâng cuồn cuộn

Từng trạm ga về đây.

Giữa trời Đông lạnh xuống

Cờ vàng chiều tung bay.

Này bạn quân nhân, nắm chặt bàn tay

Ấm thêm tình chiến hữu.

Mẹ dắt đàn con cùng nhau tề tựu

Góp lòng dân giữ vẹn Niềm Tin.

Gió đêm buốt lạnh, máu chảy về tim

Thêm nguồn sống vì quê hương dân tộc.

Từng đoàn người, cuốn xoay cơn lốc

Tụ về nơi điểm hẹn, hướng chung lòng.

Bên kia bờ biển Đông

Quê hương còn tang tóc.

Mấy chục năm rồi, vẫn cao tiếng khóc

Quyền Con Người trên giấy mờ phai.

Tuổi thơ em rao bán hình hài

Trò chơi giữa lòng nhân loại.

Mẹ già lên tiếng gọi,

Em mỏi mắt chờ mong.

Biển ngàn khơi đã nổi cuồng phong

Triệu linh hồn giạt trôi vô định.

Vì Tự Do lẽ Tử Sinh liều lĩnh

Thuyền mong manh trời nước mênh mông

Tìm đất sống theo định mệnh xuôi dòng

Về bến lạ, bước chân vào viễn xứ.

Hồn mang theo quá khứ

Đâu phải vì niềm riêng.

Nhưng ngoảnh nhìn, chung nỗi hận triền miên

Vì đất nước còn chìm sâu đáy vực.

Xin góp bàn tay cùng lương tâm tỉnh thức

Nổi đau chung, xin chia sẻ đọa đày.

Thưa cùng MẸ : - “Con vẫn còn đây” (*)

Chiều đông lạnh, phất cao cờ Đại Nghĩa.

Ba mươi lăm năm, tưởng xa rồi chiến địa

Nhưng “họ” còn theo, lời xảo quyệt dối gian (*)

Nghệ thuật, văn công, nghị quyết chiêu hàng,

Luôn ám ảnh, bóng ma vờn hải ngoại.

Cờ phất đêm nay, vạn lời chung tiếng nói

Đòi lại quyền cho Tổ Quốc hồi sinh.

Này bạn quân nhân, dù gió lạnh run mình

Ta vẫn đứng, chung hàng nghiêm thẳng lối.

Này Chị, này Anh, không quên nguồn cội

Cùng đàn con, cao tiếng thét vì Dân.

Ngạo nghễ cờ bay, xin được góp phần

Cùng Dân Tộc xóa tan dòng nghịch sử.

Triệu lòng son dù tha phương viễn xứ

Vẫn bền gan, thách đố với thời gian.

Rồi mai đây chế độ Đỏ hung tàn

Không còn nữa, trời Xuân bừng Đất Mẹ.

Tiếng thét đêm nay mở đường cho thế hệ

Một Ngày Mai , cùng vui sống Tự Do!

VÕ ĐẠI TÔN

Úc Châu, đêm 6.8.2010.

(*) Bản nhạc “Mẹ Việt Nam ơi, chúng con vẫn còn đây”, thơ Võ Đại Tôn, Nguyễn Ánh Chín phổ nhạc.

(*) Cộng Sản Việt Nam.

TRẦN BÌNH NAM * VIỆT MỸ & NGUYÊN TỬ

Quan hệ Việt-Mỹ và vấn đề trang bị nguyên tử cho Việt Nam

Trần Bình Nam

Chữ “nguyên tử” ở đây có thể hiểu là nguyên tử sản xuất điện lực hay vũ khí nguyên tử. Nói đến sự chế tạo vũ khí nguyên tử là nói đến một cái gì “cấm kỵ” trên thế giới chờ đợi sự phản đối và tố cáo từ mọi phía, nhất là phía của kẻ mạnh được quyền có vũ khí nguyên tử (Hoa Kỳ, Trung quốc, Liên bang Nga, Anh và Pháp).

Sau khi chứng kiến hai quả bom nguyên tủ cỡ nhỏ tàn phá hai thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật năm 1945, lương tâm thế giới đồng thuận một điểm: “thế giới này tốt đẹp hơn nếu không có vũ khí nguyên tử.” Nhưng quá trễ. Sự mong muốn đơn giản đó không thực hiện được. Con quỷ nguyên tử đã ra khỏi miệng bình không vị thần nào có phép thần thông bắt nhốt nó lại vào bình. Thế giới đành chấp nhận sống chung với quỷ sa tăng. Nhưng trớ trêu là nhờ sự có mặt của quỷ sa tăng mà từ năm 1945 đến nay đã không xẩy ra trận thế giới đại chiến thứ 3. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh Hoa Kỳ và Liên bang Xô viết hai lần đụng độ nhau. Một lần năm 1948 khi Liên Xô phong tỏa tây Bá Linh và Hoa Kỳ dùng cầu không vận bay qua lãnh thổ Đông Đức tiếp vận cho Bá Linh. Và một lần năm 1962 khi Liên Xô lén đặt hỏa tiễn nguyên tử tại Cuba nhắm vào Hoa Kỳ và Hoa Kỳ cho phong tỏa Cuba.

Cả hai lần Liên Xô xuống thang vì không muốn thấy một trận chiến tranh nguyên tử mà cả hai chắc chắn sẽ bị hủy diệt. Tại Trung Đông. Năm 1973 Ai Cập đánh lén Do Thái và sau đó biết Do Thái đã có một kho bom nguyên tử nhưng không chính thức công bố (1), khối A Rập vĩnh viễn từ bỏ ý đồ tiêu diệt Do Thái. Hai nước Ấn Độ và Pakistan tranh giành vùng Kashmir, một mất một còn cũng không đi đến chiến tranh toàn diện vì cả hai đều có vũ khí nguyên tử. Việt Nam bị Trung quốc đe dọa từ trận đánh biên giới đầu năm 1979. Đến năm 1992 Việt Nam rơi vào thế kẹt sau khi Liên Xô sụp đổ phải làm hòa với Trung quốc và bị Trung quốc uy hiếp đủ điều. Nạn mất nước của Việt Nam trở thành một hiện thực càng ngày càng rõ nét.

Trong chiến lược đối đầu với Hoa Kỳ để vươn lên thành siêu cường, Trung quốc có nhu cầu thôn tính Việt Nam, Hoa Kỳ và Việt Nam bỗng có một mối lo chung. Việt Nam phải làm gì để sống còn? Hoa Kỳ phải làm gì để trì hoãn cuộc chạm trán với Trung quốc tại Biển Đông? Câu trả lời “unthinkable” chung cho hai câu hỏi trên là: Hoa Kỳ giúp Việt Nam điều kiện trang bị vũ khí nguyên tử để tránh một cuộc tấn công phủ đầu ồ ạt của Trung quốc trên đất liền và ngoài Biển Đông.

Nếu nhìn lại các động thái của Việt Nam và của Hoa Kỳ trong 15 năm qua chúng ta không khỏi thấy rằng Việt Nam và Hoa Kỳ đều nghĩ đến giải pháp này. Đầu năm 1995, Việt Nam quyết định trang bị lò điện nguyên tử ước tính hoạt động vào năm 2012. Tháng 4/1995 ông Đỗ Mười, Tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam công du Nam Hàn đã ngỏ ý mua lò điện nguyên tử của Nam Hàn (2). Năm 2001 Việt Nam và Hoa Kỳ ký một văn thư ghi nhận cách thức Việt Nam thủ đắc nhiên liệu và phát triển điện lực nguyên tử (3).

Tháng 4/2010 tổng thống Obama mời thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tham dự hội nghị thượng đỉnh về an toàn nguyên tử (Nuclear Security Summit) tại Hoa Thịnh Đốn. Và biến chuyển mới nhất, theo bài báo “U.S., Hanoi in Nuclear Talks” do ký giả Jay Solomon viết đăng trên tờ Wall Sreet Journal ngày 3/8/2010 thì bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đang cùng với Việt Nam tiến hành các thủ tục cần thiết để Việt Nam có thể tinh chế chất Unranium. Tinh chế Uranium để làm gì? Câu trả lời ai cũng biết dù muốn hay không muốn nói ra. Và cũng không ai ngạc nhiên khi thấy Trung quốc đã lên tiếng cảnh giác.

Về việc này cách đây 15 năm tôi có đặt thành vấn đề trong một bài viết nhan đề: “Việt Nam đang nghĩ đến trang bị vũ khí nguyên tử”. Bài viết đó được trích lại nguyên văn ở đây để dùng làm kết luận bài viết này. Việt Nam đang nghĩ đến trang bị vũ khí nguyên tử Trần Bình Nam (Bài viết tháng 7-1995. Trích từ Tuyển Tập Bình Luận Chính Trị Tập II 1995-1996, trang 93) Khoảng giữa năm 1995 một bài báo đăng trên tờ Vietnam News, một tờ báo Anh Ngữ tại Việt Nam, tiết lộ rằng Bộ Năng Lượng Việt Nam đang có kế hoạch nghiên cứu khả năng trang bị lò điện nguyên tử. Tiền đầu tư cho dự án là 3 tỉ mỹ kim và dự trù hoạt động khoảng 2012 .

Kế hoạch này làm nhiều người ngạc nhiên . Ngạc nhiên vì nhiều lẽ. Đã đành Việt Nam là một nước đang phát triển và cần nhiều năng lượng trong tương lai, nhưng Việt Nam có nhiều dầu hỏa để chạy các nhà máy nhiệt điện . Đó là chưa nói đến khả năng thủy điện của Việt Nam chưa khai thác hết. Ngoài ra theo tài liệu của Cơ Quan Nguyên Tử Năng Quốc Tế tính đến đầu năm 1994, trong số 33 nước trên thế giới có lò điện nguyên tử không có nước nào trong Hiệp hội Asean. Việt Nam sắp trở thành thành viên chính thức của Hiệp hội này . Tìm cách phát triển năng lượng là phóng nhìn đúng về tương lai, nhưng trong những điều kiện hiện nay của Việt Nam nghĩ đến lò điện nguyên tử phải chăng những người đang lãnh đạo Việt Nam có ẩn ý gì khác hơn là năng lượng? Đầu năm 1995 trong bản báo cáo “Việt Nam – Con đường phát triển tới năm 2020” do viện Nghên Cứu Dự Báo Chiến Lược Khoa Học và Công Nghệ thuộc Bộ Khoa Học Công Nghệ và Môi Trường phổ biến không thấy đề cập đến năng lượng nguyên tử.

Cho nên quyết định nghiên cứu để trang bị lò điện nguyên tử dù ước tính đến năm 2012 mới sẵn sàng phải chăng là một tính toán đột xuất nảy sinh do kết quả của Thỏa Ước NPT và nhu cầu an ninh. Hội nghị nhằm hạn chế sự phổ biến vũ khí nguyên tử trong tháng 4 và tháng 5 vừa qua tại New York tuy đồng ý kéo dài Thỏa ước NPT (Non Proliferation Treaty) vô hạn định nhưng ai cũng biết đó chỉ là một đồng thuận tạm bợ trước áp lực của 5 nước đang có vũ khí nguyên tử là Hoa Kỳ, Liên bang Nga, Anh, Pháp và Trung quốc và cũng vì không ai đưa ra được một sáng kiến nào khác để giữ cho thế giới an toàn hơn trước tình trạng lan tràn của vũ khí nguyên tử.

Người ta không chờ đợi các nước trên thế giới thay đổi chính sách nguyên tử sau hội nghị hạn chế sự phổ biến vũ khí nguyên tử vừa rồi nếu không muốn nói là cảnh giác hơn trước thái độ của Pháp và Trung quốc. Mực của bản văn hội nghị chưa khô Trung quốc và Pháp đã đua nhau thí nghiệm vũ khí nguyên tử . Trên nguyên tắc, càng ít nước có vũ khí nguyên tử càng tốt nhưng chỉ tốt khi nào các nước khác không thể tự trang bị vũ khí nguyên tử, và các nước có vũ khí nguyên tử đồng thành tâm hủy bỏ các kho vũ khí của mình .

Tình trạng thế giới hôm nay không vậy. Nhiều nước, ngoài 5 nước chính thức, đã có vũ khí nguyên tử nhưng chưa công nhận . Nhiều nước khác có kiến thức khoa học và khả năng kỹ thuật để chế tạo vũ khí nguyên tử nhưng chưa chế tạo. Vì vậy sự hạn chế là vô phương và trở nên nguy hiểm. Thế giới hôm nay trở nên đa cực, sự thủ đắc vũ khí nguyên tử cũng cần đa phương. Đồng thuận một công thức đa phương nguyên tử phản ánh thực trạng của thế giới còn ít nguy hiểm hơn duy trì hiện trạng một cách gượng gạo .

Trước bối cảnh đó một sự tính toán cho riêng mình không phải là điều không hữu lý nói về lâu về dài. Việt Nam cũng có lý do để nghĩ đến vũ khí nguyên tử hơn bất cứ một quốc gia nào khác. Bên cạnh anh khổng lồ Trung quốc nhiều tham vọng có vũ khí nguyên tử chỉ chực nuốt lấy tài nguyên của mình bằng sức mạnh Việt Nam phải chuẩn bị cái gì để tự bảo vệ. Và phải chăng đó là tiến trình suy tư của các nhà lãnh đạo Việt Nam hiện nay. Sau khi Vietnam News tiết lộ kế hoạch thiết lập lò điên nguyên tử, ngày 21 tháng 4, 1995 đài BBC phỏng vấn ông Nguyễn Khuyến, chủ biên Vietnam News.

Ông Khuyến hơi lúng túng khi biện minh sự cần thiết của lò điện nguyên tử đối với Việt Nam. Theo ông Khuyến, thủy điện Việt Nam có nhưng không phải vô tận, các cơ sở nhiệt điện thì dầu hỏa không thiếu nhưng không sạch cho môi sinh. Khi được hỏi về kiến thức khoa học cần thiết ông Khuyến nói Việt Nam có nhiều khoa học gia từng theo học nguyên tử lực tại Liên bang Xô viết trước kia. Tuy nhiên có thể ông Khuyến trả lời cho qua chuyện.


Nhớ vụ lò nguyên tử của Liên bang Xô viết tại Chernobyl (gần Kiev, Ukraine) nổ tháng 4 năm 1986 làm hằng trăm người chết và hơn 135.000 người phải di tản mấy năm sau mới trở lại được và bụi phóng xạ rôi xuống nhiều vùng tại Âu châu đã sinh ra ung thư và hư thai và còn tiếp tục gây tác hại trong nhiều chục năm tới người ta không nghĩ Việt Nam sẽ tìm học kỹ thuật nguyên tử nơi Liên bang Nga . Theo tin tức, tháng 4 vừa rồi khi công du Nam Hàn, Tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam Đỗ Mười đã ngỏ ý muốn mua lò điện nguyên tử của Nam Hàn. Có lẽ Việt Nam sẽ tìm học kỹ thuật nguyên tử hiện đại tại các nước Á châu và trong khối dân chủ (dù Việt Nam nay chưa phải là một nước dân chủ ) Lò nguyên tử sản xuất điện lực là cơ sở tốt nhất để nghiên cứu và huấn luyên nhân sự cho ngành sản xuất vũ khí nguyên tử, và cũng là một cách điều chế nhiên liệu cho vũ khí nguyên tử .

Một cơ sở như Trung Tâm Nguyên Tử Lực trước kia ở Đà Lạt cũng là một cơ sở nghiên cứu tốt nhưng hình như sau năm 1975 chính quyền cộng sản không mấy lưu tâm cho nên dụng cụ trang bị và tài liệu nghiên cứu bị thất thoát, chuyên viên ngành nguyên tử lực của Việt Nam Công Hòa còn lại không được tin cậy, nhân viên mới thì không có khả năng và khi có chương trình đi lao động nước ngòai các nhân viên này đều được đi Đông Âu lao động như một đặc ân nên cơ sở này đã không đóng góp được gì trong sự phát huy khả năng hiểu biết về nguyên tử lực. Về phương diện khoa học và kỹ thuật ngành nguyên tử lực không phải là một ngành học khó nhất. \

Nguyên tắc tổng quát của bom nguyên tử thì hầu như ai cũng biết nhưng trở ngại là hiểu biết khoa học và kỹ thuật liên hệ không được phổ biến. Nhân (nucleus) của nguyên tử chất Uranium 238 (U-238) có 238 trung hòa tử (chất Plutonium 239 có 239 trung hòa tử trong nhân) ở một trạng thái ít cân bằng nên nếu được bắn bằng một trung hòa tử có tốc độ thích hợp nguyên tử U-238 có thể bị vỡ đôi làm tung tóe các trung hòa tử khác bay tứ tung như những viên đạn trung hòa tử khác . Khi một nguyên tử U-238 vỡ đôi vật chất bị thất thoát và tỏa ra một năng lượng lớn như công thức liên hệ giữa vật chất và năng lượng (E= mc2) của nhà bác học Einstein.

Mặc khác, các viên đạn trung hòa tử do sự vỡ đôi một nhân U-238 tạo thành, nếu đủ điều kiện sẽ có khả năng bắn vỡ các nguyên tử U-238 khác ở chung quanh và cứ thế tiếp tục thành phản ứng dây chuyền làm tiêu hao thanh Uranium và tỏa ra một khối năng lượng khổng lồ dưới hình thức nhiệt và sức ép, tạo ra hiện tượng nổ nguyên tử hay nôm na là bom nguyên tử. Vấn đề then chốt là làm thế nào để tạo ra phản ứng dây chuyền. Chất Uranium trong thiên nhiên là chất U-235 có nhân rất vững không thể bị bắn vỡ .


Chất U-238 có thể bị bắn vỡ chỉ chiếm 1 phần 140 trong U-235 thiên nhiên . Cho nên việc đầu tiên là lọc chất U-235 để tăng tỉ số chất U-238 lên mới có cơ may phá vỡ. Kỹ thuật lọc này (gọi là tinh chế - enrichment) rất cao và là một bí mật quốc phòng của các quốc gia có vũ khí nguyên tử. Nhưng có U-235 đủ lượng U-238 cũng chưa chắc sẽ có phản ứng dây chuyền nếu khối lượng và hình thù của khối Uranium bị bắn không thích hợp. Trong ngành vũ khí ngưòi ta gọi khối lượng này là “khối tới độ” (Critical mass).

Tính toán “khối tới độ” đòi hỏi những hiểu biết toán học cấp cao phức tạp và các công thức và phương pháp tính toán cũng còn là những bí mật quốc phòng. Một quốc gia muốn trang bị vũ khí nguyên tử phải tự giải quyết hai vấn đề kỹ thuật (tinh chế chất Uranium) và khoa học (tính toán “khối tới độ”) vì không ai chuyển nhượng các hiểu biết này nếu không muốn nói có thể bị thế giới trừng phạt. Với đà phát triển kinh tế hiện nay và óc khoa học thiên phú của người Việt, Việt Nam có thể tự giải quyết các vấn đề trên, nhưng đó không phải là con đường dễ đi.

Con đường qua các lò nguyên tử sản xuất điện lực dễ đi hơn. Các lò nguyên tử này sản xuất ra chất Plutonium 239 (P-239) có nhân không vững như chất U=238 và cũng có thể dùng để chế tạo bom nguyên tử. (Chúng ta không bàn đến bom khinh khí do hiện tượng đúc chảy các nguyên tử khinh khí dưới nhiệt độ cao do mộtquả bom nguyên tử nhỏ cung cấp.) Không biết các nhà lãnh đạo đảng cộng sản Việt Nam đang tính toán gì.

Nhưng trong tình hình thực tế hiện nay dù thỏa ước NPT được kéo dài vô hạn định thế giới vẫn “đồng sàng dị mộng”, và việc nhiều nước trên thế giới, ngoài 5 nước chính thức có vũ khí nguyên tử sẽ có vũ khí nguyên tử là điều thế nào cũng xẩy ra trong thập niên tới thì việc chuẩn bị để tự vệ là một việc hợp lý thôi./. (Tháng 7/1995)

**

Trần Bình Nam August 7, 2010 binhnam@sbcglobal.net www.tranbinhnam.com (1) “Do Thái và bom nguyên tử”
Trang nhà www.tranbinhnam.com tài liệu số 357– Bình Luận. Link: http://www.tranbinhnam.com/binhluan/DoThaiVaBomNguyenTu.htm (2)
“Việt Nam đang nghĩ đến trang bị vũ khí nguyên tử” Tuyển Tập Bình Luận Chính Trị - Tập II 1995-1996, Trần Bình Nam, trang 93. (3) “U.S., Hanoi in Nuclear Talks”, by Jay Solomon, Wall Street Journal số ngày 3/8/2010

RFI * OBAMA & BIỂN ĐÔNG

Obama muốn ngăn chận sự bành trướng trên biển của Trung Quốc

Hải quân Trung Quốc tập trận trên Biển Đông cuối tháng 6/2010

© AFP/ Park Yeong-Dae

Thụy My

Hoa Kỳ cố gắng chống lại những đòi hỏi về chủ quyền lãnh hải của Bắc Kinh, bằng cách giúp đỡ các đồng minh trong khu vực. Đó là nội dung của bài báo mang tựa đề «Obama muốn ngăn chận sự bành trướng trên biển của Trung Quốc», của đặc phái viên nhật báo Le Figaro tại Washington.

Tác giả nhận xét, sau khi ông Obama đăng quang vào đầu năm 2009, một vị tổng thống Mỹ đậm chất « Á châu » nhất từ trước đến nay, nhiều nhà phân tích của Washington cho rằng, thập kỷ thứ hai của thế kỷ 21 sẽ chứng kiến một thế giới lưỡng cực Mỹ - Trung, được gọi là Chinamerica. Được dựa trên một lý thuyết thuần kinh tế, quan niệm này đang vỡ vụn qua thực tại ở châu Á.
Đối với nước Mỹ, có hai vấn đề. Một là cần phải thừa nhận sức mạnh kinh tế tài chính ngày càng tăng của Trung Quốc, và như vậy phải chấp nhận G20 là một diễn đàn của các vấn đề toàn cầu, nâng cao vai trò của Trung Quốc tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Mặt khác, phải để cho Bắc Kinh đóng vai trò lãnh đạo chính trị tại vùng Viễn Đông – khu vực đang là đầu tàu của nền kinh tế thế giới, và Hoa Kỳ đang có các đồng minh thân thiết. Nhưng vào tháng bảy vừa qua, chính quyền ông Obama đã phát ra các tín hiệu cho thấy Mỹ không có ý định ngó lơ tình hình khu vực này.
Bài báo nêu ra vụ tàu Cheonan của Hàn Quốc, đồng minh của Mỹ từ thập niên 50, bị ngư lôi Bắc Triều Tiên bắn chìm làm 46 thủy thủ thiệt mạng. Tuy các nhà lãnh đạo Bắc Kinh vẫn coi chế độ Bình Nhưỡng là một chế độ « hơi điên khùng », nhưng vẫn không muốn khuyên giải, cho dù Bắc Kinh dư sức gây áp lực. Cuộc tập trận chung Mỹ - Hàn vừa qua là một thông điệp cứng rắn gởi đến Bình Nhưỡng. Lập tức Bắc Triều Tiên đe dọa sẽ đáp trả « bọn đế quốc » bằng vũ khí hạt nhân. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ giữ thái độ bình tĩnh, thậm chí dửng dưng trước lời đe dọa này. Nhưng ngược lại, sự phản kháng của Trung Quốc tuy lời lẽ ít hiếu chiến hơn, nhưng phía Mỹ lại coi là nghiêm trọng hơn.
Do còn nể mặt Bắc Kinh, nên cuộc tập trận chung Mỹ - Hàn chỉ diễn ra ở vùng biển Nhật Bản, tránh vùng biển Hoàng Hải gần lãnh hải Trung Quốc. Nhưng các tuyên bố công khai đầy ngạo mạn của Bắc Kinh đã khiến Washington trở nên cứng rắn hơn. Hải quân Hoa Kỳ vừa loan báo là sẽ tiến hành một cuộc tập trận trên biển thứ hai, và lần này sẽ ngay tại hải phận quốc tế Hoàng Hải.
Tác giả cũng nhận định, từ nhiều tháng qua Washington đã sử dụng một chính sách ngoại giao khá tế nhị, nhằm kìm hãm tham vọng bá chủ của Trung Quốc tại vùng biển Đông Nam Á, nơi giao thương phân nửa trọng tải hàng hóa giao dịch của thế giới. Đối với Hoa Kỳ, các đòi hỏi về lãnh hải của Trung Quốc là không thể nào chấp nhận được, và Hoàng Hải cũng như Biển Đông không phải là Tây Tạng !
Le Figaro nhắc lại sự kiện Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đích thân tham dự Diễn đàn khu vực ASEAN vừa qua. Và trước đoàn đại biểu Việt Nam không giấu được vẻ hài lòng, bà Clinton đã tuyên bố không có quốc gia nào được tự cho mình sở hữu đặc khu kinh tế trên biển, lấy cớ nhằm kiểm soát quân sự các hòn đảo san hô không người ở là Hoàng Sa và Trường Sa.
Tờ báo nói thêm, năm 1974 Trung Quốc đã đánh chiếm Hoàng Sa của miền Nam Việt Nam và năm 1988 đã dùng vũ lực chiếm các bãi đá ngầm tại quần đảo Trường Sa, đánh chìm các tàu Việt Nam. Trận hải chiến này đã làm quan hệ ngoại giao giữa hai chính phủ cộng sản « anh em » bị băng giá trong suốt ba năm. Theo Le Figaro, bên cạnh quyền đánh cá ở vùng biển giàu hải sản này, quan trọng nhất vẫn là nguồn dầu hỏa vốn được các nhà địa chất Mỹ phát hiện vào năm 1968.
Le Figaro cũng chú ý đến chi tiết, bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì, quá tức giận vì bài phát biểu của bà Hillary Clinton, đã bỏ ra khỏi phòng họp cả tiếng đồng hồ. Khi quay lại, ông ta đã hùng hồn lên án Hoa Kỳ xúi giục các nước chống lại Trung Quốc, chế diễu « chế độ xã hội chủ nghĩa » của Việt Nam, và nhìn thẳng vào mặt người đồng nhiệm Singapore khi tuyên bố : « Trung Quốc là một nước lớn, các nước khác là nước nhỏ, và đây là một thực tế ».
Còn thứ ba tuần rồi, ông Đổng Vân Hổ, thứ trưởng Thông tin Trung Quốc đã tuyên bố với báo Le Figaro là người Mỹ chẳng việc gì phải can dự vào các tranh chấp lãnh hải trong một khu vực chẳng phải thuộc về họ, nơi họ đã gây chiến trước đây, và mọi vấn đề sẽ được giải quyết một cách hòa bình « giữa những người châu Á với nhau ».
Tác giả nhắc lại rằng, trong thập niên 30 người Nhật cũng đã từng hùng biện là người da trắng chẳng nên can dự vào châu Á, nơi sẽ xây dựng khối Đại Đông Á thịnh vượng, và kết quả ra sao thì ai cũng rõ.

*

Các báo Pháp hôm nay chú ý nhiều đến tình hình nội bộ. Le Monde hoan nghênh quyết định của Hội đồng Bảo hiến, xem các điều khoản chủ yếu trong đạo luật quy định các thủ tục hình sự liên quan đến việc câu lưu là « vi hiến ». Về mặt an ninh, nhật báo cánh tả Libération đả kích các biện pháp do chính phủ đề nghị như ấn định các tiêu chuẩn mới cho việc truất quyền công dân, án tù giam dành cho cha mẹ trẻ vị thành niên phạm tội…là quá đáng, quá thiên hữu. Tờ báo cộng sản L’Humanité nhấn mạnh « Nền cộng hòa bị tổng thống đe dọa » và cho rằng chính phủ đang lấn sang mảnh đất của phe cực hữu, còn tờ báo cánh hữu Le Figaro nhận xét « Phe hữu tiến công, phe tả phẫn nộ ».
Sự kiện Albi thuộc vùng Tarn của Pháp, thành phố công giáo thời Trung cổ được xây bằng gạch nung, có diện tích khoảng hai chục hecta, vừa được Unesco công nhận là di sản văn hóa thế giới (cùng với 15 di sản khác, trong đó có Hoàng thành Thăng Long của Việt Nam) được hầu hết các báo đưa tin. Một tin vui khác nữa là thành công của đoàn vận động viên Pháp trong giải vô địch điền kinh châu Âu mới đây.

*

Quay lại Trung Quốc, nhật báo Le Monde viết về Hàn Hàn, một blogger nổi tiếng mới 28 tuổi, chủ nhân một blog được xem là nhiều người đọc nhất thế giới, với lượng truy cập cho tới nay lên đến 400 triệu. Trong cuộc bình chọn qua mạng về các nhân vật có ảnh hưởng nhất thế giới do tạp chí Time tổ chức vào cuối tháng tư, anh được các fan đẩy lên hàng thứ hai.
Không chỉ là nhà văn, Hàn Hàn còn là ca sĩ và tay đua xe có hạng, được các cô gái và các nhà ly khai rất hâm mộ. Cho dù là ngôi sao nhạc pop, đôi khi blog của anh cũng bị kiểm duyệt. Hàn Hàn đã phát biểu trong một cuộc hội thảo ở một trường đại học : « Bạn có biết tại sao Trung Quốc không thể trở thành một cường quốc văn hóa hay không ? Bởi vì chúng ta phải bắt đầu mỗi bài diễn văn bằng câu « Các đồng chí lãnh đạo kính mến », mà các vị lãnh đạo ấy chẳng có văn hóa gì cả và họ cũng cảnh giác với văn hóa, kiểm duyệt và kiểm soát văn hóa ». Về các vụ tự tử ở hãng Foxconn, anh viết : « Vì sao các chính khách của chúng ta có thể diễu hành ngẩng cao đầu trên trường quốc tế ? Đó là nhờ mỗi người trong các bạn, những lao động giá rẻ mạt. Chủ nghĩa xã hội theo kiểu Trung Quốc của chúng ta có là chủ nghĩa tư bản kiểu phong kiến hay không, điều đó không quan trọng các bạn trẻ ạ, bạn không có giải pháp nào khác. Cũng thật đáng tiếc khi bầu máu nóng trong tim ta phải vung vãi trên mặt đường nhựa… ».
Nhìn sang nước láng giềng với Việt Nam là Lào, nhật báo công giáo La Croix có bài viết mang tựa đề « Hiệp ước Oslo về bom chùm đã mang lại niềm hy vọng cho Lào ».
Đặc phái viên của La Croix tại Vientiane và Phonsavan cho biết, Lào là nước chịu ảnh hưởng nhiều nhất của loại bom này. Từ năm 1964 đến 1973, Mỹ đã thả 270 triệu bom chùm xuống nước Lào, và vùng đông bắc lãnh nhiều bom nhất. Không quân Hoa Kỳ vừa tấn công lực lượng cách mạng Lào, vừa muốn cắt đường tiếp tế của Bắc Việt cho bộ đội xâm nhập vào miền Nam qua đường mòn Hồ Chí Minh.
Người ta ước lượng khoảng một phần ba số bom này chưa nổ, chúng trông giống những quả banh tennis với đủ màu sắc hấp dẫn, và một phần tư số nạn nhân của bom chùm tại Lào là trẻ em, đa số là các bé trai. Cho dù lượng tai nạn có giảm, nhưng hàng năm vẫn có khoảng 300 người dẫm phải bom mìn.
Khi ký kết hiệp ước Oslo, Lào hy vọng sẽ nhận được viện trợ nhiều hơn cho việc tháo gỡ bom mìn và giúp đỡ các nạn nhân. Theo một nhà tư vấn, từ năm 93 Washington đã việc trợ cho Lào 40 triệu đô la để làm các công tác trên, nhưng thời chiến tranh, trong suốt 9 năm Mỹ đã chi 17 triệu đô la mỗi ngày để oanh tạc nước này.

• http://www.viet.rfi.fr/chau-a/20100802-obama-muon-ngan-chan-su-banh-truong-tren-bien-cua-trung-quoc

RFI * PHỎNG VẤN DƯƠNG DANH DY

Thứ năm 29 Tháng Bẩy 2010

Không nên coi nhẹ phái diều hâu tại Trung Quốc - Dương Danh Dy

Hàng không mẫu hạm Trung Quốc (DR) Đức Tâm

Trong những ngày vừa qua, Trung Quốc đã có phản ứng gay gắt trước lời kêu gọi của Hiệp hội Đông Nam Á – ASEAN - và Hoa Kỳ cần phải tôn trọng quyền tự do thông thương đường biển và trên không tại vùng Biển Đông. Bắc Kinh phản đối quốc tế hóa và chủ trương giải quyết vấn đề Biển Đông trong khuôn khổ song phương. Giới phân tích cho rằng chính sách bành trướng bá quyền của Trung Quốc tại Biển Đông đã thúc đẩy ASEAN phải có lập truờng chung và hợp tác với Mỹ để đối phó. Cũng chính những ý đồ của Trung Quốc muốn kiểm soát, khống chế Biển Đông, hạn chế các hoạt động quân sự của Mỹ ở vùng biển quốc tế đã buộc Hoa Kỳ phải quan tâm trở lại khu vực này.
Đằng sau những tuyên bố mạnh mẽ như vậy, Bắc Kinh có thể phản ứng tới mức độ nào ? Theo ông Dương Danh Dy, chuyên gia về Trung Quốc, thì không nên coi nhẹ phái hiếu chiến tại Trung Quốc. Khi nói đến vai trò quan trọng của Hoa Kỳ trong hồ sơ Biển Đông, ông nêu ra hai suy nghĩ : thứ nhất là một số nước Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam, tỏ ra thận trọng về thái độ của Mỹ đối với Trung Quốc. Vấn đề thứ hai là dường như người Mỹ chưa thực sự hiểu được giới lãnh đạo Trung Quốc. Dưới đây là nội dung cuộc phỏng vấn chuyên gia Dương Danh Dy.

RFI : Xin chào chuyên gia Dương Danh Dy, tại Hội nghị ngoại trưởng ASEAN lần thứ 43 cũng như trên Diễn đàn an ninh khu vực ARF vừa được tổ chức trong tuần trước tại Hà Nội, các nước Đông Nam Á và Hoa Kỳ đều khẳng định quyền tự do thông thương trên biển và trên không tại vùng Biển Đông. Thậm chí, ngoại trưởng Mỹ, bà Hillary Clinton còn nhấn mạnh là việc giải quyết các tranh chấp về chủ quyền tại Biển Đông có vai trò then chốt trong việc bảo đảm ổn định trong khu vực. Phải chăng lần này, do thái độ hung hăng của Trung Quốc tại khu vực Biển Đông đã buộc cả ASEAN và Mỹ phải lên tiếng và bày tỏ thái độ ?

Chuyên gia Dương Danh Dy : Tôi nghĩ, câu hỏi đã nói rõ phần nào rồi. Nhưng tôi xin nói thêm. Thái độ của Trung Quốc đối với Biển Đông bắt đầu chuyển biến từ tháng hai, tháng ba năm 2009 đã có những biến chuyển xấu, như chuyện họ thành lập đoàn tàu ngư chính đi tuần tra hải đảo, xua đuổi ngư dân các nước, đâm vỡ tàu các nước.
Nhưng bắt đầu từ tháng ba năm 2010, có một số sự kiện mà tôi nhắc lại đây để các độc giả, thính giả của RFI và các bạn khác ở trên thế giới biết rằng ngày mồng một tháng ba năm 2010, luật bảo vệ hải đảo nước CHND Trung Hoa chính thức được thực thi. Phân cục Biển Đông cục Hải dương Quốc gia Trung Quốc, cục Hải dương và nghề cá tỉnh Quảng Đông đã quy hoạch bảo vệ tỉnh Quảng Đông đã hoàn thành bản thảo đầu tiên và báo cáo lên trên, trong đó có việc công khai đấu thầu quyền sử dụng một hai hòn đảo không có người ở thuộc tỉnh này.

Tôi đã cảnh báo tin này. Nhưng hình như dư luận thế giới không chú ý tin này lắm. Và gần đây tỉnh Hải Nam cũng đề xuất vấn đề trên, Quảng Đông không liên quan đến Biển Đông nhưng Hải Nam thì động chạm trực tiếp tới các nước có liên quan rồi.
Cũng trong tháng ba, Trung Quốc đã ngầm nói với James Steinberg (thứ trưởng Ngọai giao Mỹ) rằng Trung Quốc đặt Biển Đông là khu vực lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. Lúc đó, họ chỉ nói ngầm thôi. Nhưng đến ngày 13/07/2010, Tần Cương, người phát ngôn bộ Ngoại giao Trung Quốc mới đưa ra định nghĩa rõ ràng : Chủ quyền, an ninh, toàn vẹn lãnh thổ và lợi ích phát triển quốc gia đều thuộc lợi ích cốt lõi của Trung Quốc.


Trước đây, Trung Quốc chỉ quy định Đài Loan, Tây Tạng, Tân Cương là lợi ích cốt lõi của họ. Và bây giờ Biển Đông đã được nhà cầm quyền Trung Quốc tuyên bố cũng thuộc phạm vi trên.
Đây là lần đầu tiên, Biển Đông được Bắc Kinh chính thức coi là lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. Cần phải thấy, từ ngữ « cốt lõi » ẩn chứa hàm nghĩa khi lợi ích này bị xâm phạm thì Trung Quốc sẽ dùng vũ lực để bảo vệ. Rõ ràng là Trung Quốc đã và đang có sự chuẩn bị ráo riết về các mặt cho công việc này.


Cho nên trước thái độ hung hăng, ngang ngược, bá quyền của Trung Quốc như vậy ở Biển Đông, tất nhiên, các nước ASEAN và cả người Mỹ nữa phải có một sự nhìn nhận lại và thấy rằng không thể không tìm cách, không có biện pháp để đối phó với ý đồ bành trướng, bá quyền đó.


RFI : Cách nay vài ngày, Trung Quốc đã có phản ứng về những đề nghị của ASEAN và của Mỹ cần phải tiến hành đàm phán và giải quyết hòa bình và cần phải tôn trọng quyền tự do thông thương đường biển, trên không ở khu vực Biển Đông. Trung Quốc phản đối việc quốc tế hóa vấn đề Biển Đông. Anh nhận định thế nào về phản ứng của Trung Quốc, liệu Trung Quốc dám dùng vũ lực để bảo vệ quyền lợi của mình hay không ?


Chuyên gia Dương Danh Dy : Tôi xin nói thẳng rằng người Trung Quốc đã sẵn sàng. Trong một bài viết cách đây cũng khá lâu, tôi đã cung cấp thông tin là 92% dân mạng Trung Quốc đồng ý dùng vũ lực để giải quyết những tranh chấp ở Biển Đông. Lúc đó, dân mạng có khoảng 380 triệu. Hiện nay là 420 triệu. 90% của 400 triệu tức là có khoảng 360 triệu dân mạng Trung Quốc sẵn sàng. Dân mạng Trung Quốc, theo tôi, phần đông là những người trẻ, có tri thức, có hiểu biết mà họ còn quan niệm như vậy.

Gần đây, ông Lương Quang Liệt, bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, trong một buổi phát biểu nội bộ, đã nói rằng chúng ta phải sẵn sàng cả hai tay. Cả hòa bình, cả chiến tranh và tay nào cũng phải cứng. Cho nên, chuyện Trung Quốc dùng vũ lực ở Biển Đông không phải là chuyện có thể mà khả năng chắc chắn có thể xẩy ra nếu như tham vọng bành trướng và bá quyền của Trung Quốc ở Biển Đông không bị ngăn chặn.


Quay lại Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông mà ASEAN ký với CHND Trung Hoa năm 2002, tôi phải nói thẳng là những người lãnh đạo ASEAN lúc đó đã có cái nhìn khá xa về âm mưu của Trung Quốc ở Biển Đông. Cho nên, trong điều 5 có viết là các bên cam kết tự kiềm chế, không tiến hành các hoạt động làm phức tạp và gia tăng tranh chấp, ảnh hưởng tới hòa bình, ổn định, v.v. kể cả không tiến hành các hoạt động đưa người đến sinh sống trên các đảo, bãi đá ngầm, bãi cát ngầm, dải đá ngầm và những cấu trúc khác hiện chưa có người sinh sống.


Như vậy, ngay từ năm 2002, người ta đã dự tính đến chuyện này và đến năm 2010, cái điều mà Tuyên bố ứng xử đã đề phòng, e ngại, thì bây giờ xẩy ra. Trung Quốc công khai tuyên bố là họ sẽ bán đấu thầu quyền sử dụng những đảo không có người ở tại Biển Đông.


RFI : Đứng trước phản ứng dữ dội và quyết liệt của Trung Quốc liên quan đến vấn đề Biển Đông, theo anh nhận định thì Mỹ sẽ có thái độ ra sao ?


Chuyên gia Dương Danh Dy : Vừa rồi, người ta cứ nói là ASEAN đoàn kết, rồi Mỹ trở lại. Nói rất nhiều về chuyện này. Theo tôi, đúng là nội bộ ASEAN là một khối đoàn kết thống nhất và càng ngày càng đoàn kết thống nhất hơn. Nhưng một trong những nguyên nhân đẩy mạnh sự đoàn kết và thông cảm trong nội bộ khối ASEAN chính là do tác nhân Trung Quốc. Việc Mỹ quay trở lại Biển Đông, tuyên bố mạnh mẽ hơn về Biển Đông là chính do người Trung Quốc gây ra, chứ không phải do ai cả.


Ngày 07/07 vừa rồi, tôi dự hội thảo Việt-Mỹ nhân dịp 15 năm hai bên thiết lập quan hệ ngoại giao, ông Đại sứ của Mỹ tại Việt Nam tuyên bố thái độ rất là mập mờ, nước đôi về Biển Đông. So với những tuyên bố của ngoại trưởng Mỹ bà Hillary Clinton trong cuộc họp với các ngoại trưởng ASEAN thì khác hẳn. Rõ ràng là Mỹ đã tiến một bước rất dài trong vấn đề này.


Theo tôi, ngoài những nguyên nhân lợi ích của Mỹ sẽ bị động chạm nếu Trung Quốc tiến hành những việc mà họ đã tuyên bố ở Biển Đông, thì mọi việc do chính Trung Quốc gây ra. Nếu Trung Quốc không có tuyên bố, không có hành động như vậy, tôi nói thẳng, chưa chắc là Mỹ có sự quay trở lại và đã có những tuyên bố mạnh mẽ như vậy.


RFI : Xem xét sự ràng buộc về quyền lợi giữa Mỹ và Trung Quốc, nhìn về quá khứ, anh có nghĩ rằng một số nước ASEAN, đặc biệt là Việt Nam, vẫn có thể có hoài nghi về thái độ của Mỹ đối với Trung Quốc ?


Chuyên gia Dương Danh Dy : Là người có quá trình theo dõi quan hệ Trung-Mỹ từ những năm 50 và đặc biệt là từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ đến nay, tôi thấy quan hệ Trung-Mỹ có nhiều vấn đề phải nghiên cứu. Nhìn vào quan hệ Trung-Mỹ, đối với người Việt Nam cũng như với một số nước khác trong ASEAN, như Philippines chẳng hạn, thì đúng là còn những nghi hoặc, còn chưa tin người Mỹ.
Tôi xin nói thật, người Mỹ tính toán rất sòng phẳng, rất tàn nhẫn. Khi thấy không có lợi là lập tức họ cắt cầu, không còn tình, còn nghĩa gì cả.


Mặc dù không muốn khơi lại chuyện cũ, tôi vẫn xin đưa ra thí dụ. Khi thấy tình hình Nam Việt Nam không xong, sẽ thất bại, thì người Mỹ sẵn sàng từ bỏ mọi cam kết.
Tháng giêng năm 1974, họ bật đèn xanh cho người Trung Quốc xâm chiếm, lấy nốt nửa Hoàng Sa của Việt Nam, từ tay chính quyền Sài Gòn, cũng là do Mỹ bực tức, hậm hực trước thất bại ở Việt Nam.

Tháng giêng năm 1979, ông Đặng Tiểu Bình sang thăm Mỹ, gặp tổng thống Carter đã nói rõ là sẽ đánh Việt Nam. Tổng thống Mỹ lúc đó không dám phản đối, không dám can thiệp, thậm chí còn giữ im ý đồ đó, không cho thế giới biết. Những việc này làm cho người Việt Nam không tin.

Đối với Philippines, hiện nay, Mỹ vẫn coi là đồng minh. Mọi người đều biết trước đây, căn cứ quân sự của Mỹ đóng tại Philippines, v.v.
Cho nên, tôi cho rằng nếu Trung Quốc cho Mỹ một lợi ích gì đó, lớn hơn Biển Đông thì chắc chắn là người Mỹ không từ chối và lúc đó, người ta cũng sẽ bỏ Biển Đông. Chỉ có điều là hiện nay, Biển Đông có lợi ích quá lớn mà Trung Quốc, theo tôi tính, thì không thể có gì tương xứng để cho Mỹ cả.
Mặt khác, nói cho công bằng, khi người Mỹ đã thấy ra vấn đề thì họ làm, họ sửa.


RFI : Đặt giả thuyết Mỹ có thái độ kiên quyết trong việc bảo vệ quyền tự do thông thương ở vùng Biển Đông và Mỹ muốn đối phó với Trung Quốc. Vậy theo anh, Mỹ có thể làm được hay không. Sở dĩ tôi nêu vấn đề này, bởi vì trong một bài phân tích gần đây, anh có nhấn mạnh đến một việc : Mỹ không hiểu Trung Quốc. Là một chuyên gia nghiên cứu từ nhiều năm nay về Trung Quốc, xin anh giải thích rõ hơn điểm này ?


Chuyên gia Dương Danh Dy : Tôi phải nói thêm một điều trước khi trả lời câu hỏi này. Tại Hội nghị ở Hà Nội, ngoại trưởng Dương Khiết Trì không trả lời gay gắt lắm đâu. Báo chí chính thức, mạng chính thức của Trung Quốc cũng không phản đối gay gắt lắm đâu. Nhưng mấy hôm gần đây, tôi vào mạng và thấy, từ ông Dương Khiết Trì cho đến tất cả các báo chính thức, Hoàn Cầu thời báo, báo Nhân Dân, các báo mạng quân sự của Trung Quốc, đều phê phán Mỹ trở lại Biển Đông, phê phán Việt Nam lợi dụng danh nghĩa chủ tịch ASEAN để lôi kéo Mỹ trở lại Đông Nam Á v.v.

Biển Đông là lợi ích sống còn của Mỹ, rất thiết thân cho Mỹ và các đồng minh của Mỹ. Biển Đông mà phụ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc hay Biển Đông có chiến tranh, có nổi sóng, thì Mỹ không yên. Cho nên, chúng tôi tin vào sự trở lại của nước Mỹ. Nhưng, ngoài lợi ích mà Trung Quốc có thể cho Mỹ, lớn hơn cả Biển Đông, thì tôi còn ngại một điểm nữa. Tức là người Mỹ, các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách của Mỹ nghiên cứu về Trung Quốc chưa sâu và chưa thấy hết, xin lỗi là tôi phải dùng cái chữ âm mưu, thủ đoạn, những sách lược trong chính sách ngoại giao của Trung Quốc.

Tôi muốn đưa một ví dụ về kinh tế. Khi người Mỹ thấy rằng giá của đồng nhân dân tệ không đúng với thực tế, cho nên Trung Quốc rất có lợi, thì mỗi lần bị ép, Trung Quốc chỉ nhích lên, tăng lên một tí. Thế là làm cho các nhà hoạch định chính sách Mỹ hả hê : À hóa ra Trung Quốc cũng nhượng bộ mình đây. Nhưng thực ra, giá trị vừa rồi họ nâng giá là 0,43%, trong khi đó, ông Obama nói là đồng Nhân dân tệ phải nâng lên 20% thì mới đúng giá trị thực của nó. Hay là khi thặng dư mậu dịch của Trung Quốc đối với Mỹ quá cao. Mỹ phàn nàn, thì lập tức họ đặt một đơn hàng một vài tỷ đô la về máy bay Boeing thế là Mỹ hài lòng, cho rằng Trung Quốc nhượng bộ. Nhưng thực ra, Trung Quốc vẫn giữ phần lợi về họ.


Còn trong việc đánh giá Trung Quốc, trong bài góp ý với ông (Joseph) Nye, tôi xin mạn phép nói lại. Ông Nye có nói rằng muốn hạn chế Trung Quốc thì phải làm cho Trung Quốc thấy cái giá mà họ phải trả là đắt. Nhưng tôi đã nói lại rằng với người Mỹ, với chúng ta, ai cũng nghĩ sinh mạng là cái giá đắt nhất. Người Mỹ khi hy sinh đến 50 000 ở Việt Nam là thấy ớn rồi. Hơn 10 000 ở Afghanistan là thấy ớn rồi. Nhưng người Trung Quốc thì từ ông Mao Trạch Đông, cho đến ông Đặng Tiểu Bình và cho đến ông Trì Hạo Điền bây giờ, người ta sẵn sàng hy sinh một nửa dân Trung Quốc. Người ta không sợ. Một nửa dân Trung Quốc thời Mao Trạch Đông là 300 triệu người. Thời ông Đặng Tiểu Bình là 500 triệu người. Thời ông Trì Hạo Điền hiện nay là 700 triệu người. Cho nên người Mỹ đánh giá Trung Quốc không đúng.


Có mấy vị giáo sư rất nổi tiếng mà tôi không tiện nêu tên, hy vọng rằng với những số sinh viên đi học ở Mỹ, ở Tây Âu về thì sẽ cải thiện được tình hình dân chủ ở Trung Quốc. Tôi đã chỉ ra rằng, 30 năm mở cửa của Trung Quốc, thì những người tốt nghiệp đầu tiên đã có 25 năm, tức là một phần tư thế kỷ công tác ở Trung Quốc. Liệu đã có ai vào được Bộ Chính trị (Đảng cộng sản Trung Quốc) trong số những người này chưa ? Liệu có ai vào Trung ương chưa ? Liệu có ai làm được bộ trưởng chưa ? Có thay đổi được không khí dân chủ ở Trung Quốc hay không ?

Tôi xin nói thật. Dân Trung Quốc rất tốt, rất anh hùng, rất vĩ đại. Nhiều người đối xử rất khảng khái, vô tư, anh hùng, trượng nghĩa. Tôi ở Trung Quốc nhiều năm, tôi biết. Nhưng tôi có cảm giác, đã là người lãnh đạo của Trung Quốc thì có thể nói là 99,9% trong số họ luôn luôn đại diện cho lợi ích nước lớn. Bây giờ đương là lúc Trung Quốc dấu mình chờ thời. Họ rút kinh nghiệm cái thời Mỹ và Liên Xô đấu tranh với nhau về hệ tư tưởng, chính trị thì thành phe thành khối, quân sự thì thành Vacxava, thành NATO, v.v. Cứ đối nhau chan chát. Cuối cùng, Liên Xô thua Mỹ. Cho nên bây giờ, họ không dại gì đối đầu trực diện với Mỹ. Những cái nào họ thấy chưa đủ lực, chưa đủ sức, chưa hợp thời cơ để đấu Mỹ thì họ vui lòng khuất phục, họ cam chịu.

Nhưng tôi tin rằng cái thời kỳ đó không còn dài nữa. Bởi vì ngay trong nội bộ người Trung Quốc, chúng ta đã thấy những khuynh hướng hiếu chiến rất rõ. Cuốn « Người Trung Quốc có thể nói không », xuất bản cuối thế kỷ trước, và gần đây nhất là cuốn « Người Trung Quốc không vui » cũng đều cho thấy tư tưởng bá quyền.


Tôi xin nói thêm, bài của thượng tướng Trì Hạo Điền, nguyên bộ trưởng bộ Quốc phòng Trung Quốc viết gần đây mà tôi đã giới thiệu, tôi đã dịch ra tiếng Việt, để cho thấy rằng phái diều hâu, phái chủ chiến ở Trung Quốc rất mạnh. Cho nên tôi thực lòng mà nói với các bạn Mỹ là đừng ảo tưởng đối với một số người lãnh đạo Trung Quốc.
http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20100729-khong-nen-coi-nhe-phai-dieu-hau-tai-trung-quoc

 

 

 

    

GIA HỘI * TIN VẮN BỐN PHƯƠNG Nam Hàn tìm thấy dầu khí ngoài khơi VN Tập đoàn Dầu khí Hàn Quốc cho hay đã tìm thấy một số trữ lượng dầu khí mới ở ngoài khơi miền nam Việt Nam. Bộ Kinh tế nước này được hãng thông tấn Yonhap trích lời nói Tập đoàn Dầu khí Quốc gia (KNOC) trong cuộc khảo sát thăm dò kéo dài từ tháng Ba tới tháng Năm đã tìm thấy mỏ dầu thô ước tính có trữ lượng 29 triệu thùng ở lô Sư tử Nâu 15-1. KNOC cũng tìm thấy mỏ khí đốt trữ lượng chừng 120 tỷ feet khối tại lô 11-2 có tên Sư tử Trắng hồi tháng Năm. Lô 15-1 nằm cách Vũng Tàu về phía đông nam 141 km trong khi lô 11-2 cách 320km. Cả hai lô này đều nằm trong Biển Đông. Trong dự án thăm dò và khai thác này, KNOC và tập đoàn dầu khí SK Corp. của Nam Hàn giữ 23,25% trong liên doanh với các đối tác Việt Nam, Mỹ và Pháp. Giấy phép khai thác có hạn tới 2023. Mỏ Sư tử Nâu được xác định là có trữ lượng 560 triệu thùng dầu thô với sản lượng hàng ngày có thể vào khoảng 90.000 thùng. http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2010/08/100812_skorea_oilgas.shtml Tin tức này có làm cho lòng tham của Trung Quốc phát triển mạnh để xâm chiếm Việt Nam hay không? ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM XÀI TIỀN CHÙA Kết quả kiểm tra nhiều tổ chức của Đảng Cộng sản Việt Nam trong nhiệm kỳ Đại hội 10 cho thấy việc vi phạm trong sử dụng tiền bạc tăng nhiều và có ở khắp nơi. Truyền thông Việt Nam, gồm cả báo Đảng, tờ Nhân Dân, trích lời ông Nguyễn Văn Chi, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, thừa nhận "vi phạm qua kiểm tra tài chính đảng là đáng lo ngại, kiểm tra đâu cũng có vi phạm ở mức độ khác nhau". Các báo Việt Nam cũng đồng loạt đưa tin số tiền vi phạm phát hiện được ở cấp do trung ương kiểm tra là trên 80 tỷ đồng, tương đương 4,2 triệu đô la. Ở cấp cơ sở, con số này là 56 tỷ đồng.Tiền sai phạm này được nói là tăng gấp đôi so với đợt kiểm tra nhiệm kỳ trước. Điểm đáng lưu ý là con số bị phát hiện chỉ mới liên quan đến 16 tổ chức chứ không phải là toàn Đảng. Đặc biệt, việc kiểm tra chỉ mang tính nội bộ vì tài chính của đảng cầm quyền ở Việt Nam, giống như Trung Quốc và một số quốc gia khác trong vùng, không nằm trong phạm vi theo dõi, giám sát của các cơ quan tư pháp và công an. http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2010/08/100812_vn_party_money.shtml Con số trên chỉ là con số khiêm tốn trong 16 tổ chức đảng, nếu kiểm tra hết và kiểm tra thẳng thì không biết là mấy tỷ USD? Nên dẹp cái đảng Cộng sản phản quốc hại dân và gian tham để xây dựng một nước Việt Nam thật sự tự do, dân chủ và hạnh phúc! Philippines 'không cần Mỹ ở Biển Đông' Ngoại trưởng Alberto Romulo nói với các phóng viên rằng đàm phán chỉ nên giữa Asean và Trung Quốc, mà không cần có sự tham gia của Mỹ hay bên nào khác. Ông Romulo nói Asean đang thúc đẩy thi hành "Quy tắc ứng xử", đã ký với Trung Quốc năm 2002 nhằm giải quyết vấn đề trong hòa bình. Nhưng thỏa thuận này không có tính ràng buộc Cùng ngày, theo kênh tin tức của Philippines ABS-CBN, Tổng thống nước này Benigno Aquino III nói Philippines sẽ tuân thủ quy tắc ứng xử về Biển Đông mà đang được Asean soạn thảo. Trong bài diễn văn đầu tiên về chính sách đối ngoại, ông Aquino nói việc tuân thủ là cách duy nhất để nước này giúp Asean đạt các mục tiêu chính trị, an ninh, kinh tế, xã hội trước năm 2015. http://www.bbc.co.uk/vietnamese/world/2010/08/100809_philippines_southchinasea.shtml Tổng thống nước này ăn nói khôn ngoan, còn bộ trưởng ngoại giao chẳng biết ngoại giao là gì cả! Cuộc thăm Việt Nam của các chiến hạm Mỹ Thứ Năm, 12 tháng 8 2010 Hình: AP Máy bay chiến đấu Mỹ chuẩn bị cất cánh từ tàu sân bay USS George Washington, phía sau là tàu khu trục có trang bị phi đạn dẫn đường USS John S. McCain trong vùng Biển Ðông Trong tuần trước, đầu tháng 8-2010, hàng không mẫu hạm George Washington , và chiến hạm USS John S. McCain đã đi qua Hoàng Sa, Trường Sa là nơi Trung Quốc bảo là của họ, và sau đó ghé Đà Nẵng. Nhiều nguồn tin cho rằng Mỹ Việt tập trận trong một khuôn khổ nhỏ. Trả lời các phóng viên ngoại quốc, chỉ huy tàu USS John S. McCain: "Chúng tôi chỉ huấn luyện cho hải quân Việt Nam chứ không phải là tập trận". Tuy nhiên,các chuyên gia quân sự Trung Quốc cho rằng đó là tập trận. Cuộc diễn tập hải quân Việt-Mỹ dài 1 tuần, bắt đầu từ ngày 11 tháng 8, có mục đích thách thức Trung Quốc và sự hiện diện của nước này ở biển Nam Trung Hoa mà Việt Nam gọi là Biển Đông. Theo tường thuật hôm thứ Năm của hãng thông tấn Trung ương của Đài Loan, một chuyên gia quân sự ở Bắc Kinh nói rằng tuy cuộc thao dượt hỗn hợp này được cho là có tính chất phi tác chiến và là một sự kiện đánh dấu kỷ niệm 15 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao Việt-Mỹ, nhưng hầu hết những người trong giới truyền thông quốc tế đều cho rằng đây là một kế hoạch chiến lược được bao bọc bởi ngôn ngữ ngoại giao. Thiếu tướng hải quân Dương Nghị của Trung Quốc nói rằng một loạt những hành động biểu dương sức mạnh quân sự của Hoa Kỳ trong thời gian gần đây nêu bật một lối suy nghĩ mới trong chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc. Ông Dương Nghị cho rằng uy tín của Trung Quốc sẽ bị tổn hại nếu các hàng không mẫu hạm của Mỹ tiếp tục hoạt động với Nam Triều Tiên ở Hoàng Hải, một hành động mà chính phủ ở Bắc Kinh cho là đe dọa tới Trung Quốc. Chuyên gia của Trung Quốc về vấn đề Biển Đông này nói thêm rằng Bắc Kinh sẽ không loại trừ bất kỳ biện pháp nào để chống lại mối đe dọa của những cuộc tập trận của Mỹ gần hải phận Trung Quốc mặc dù các cuộc thương lượng đang tiếp diễn. Nguồn: Taiwan News, Central News Agency http://www1.voanews.com/vietnamese/news/vietnam-us-china-08-12-2010-100528174.html 'Cuộc diễn tập hải quân Việt-Mỹ có mục đích thách thức Trung Quốc' Chỉ huy tàu USS John S. McCain: ‘Chúng tôi không tập trận với VN’ Trung Quốc tỏ ra bực bội về việc hợp tác quân sự Mỹ Việt. Đài RFA phỏng vấn ông Dương Danh Dy.Trước hết ông Dương Danh Dy nêu lên điểm vô lý khi Bắc Kinh không bằng lòng về hoạt động hợp tác hải quân giữa hai phía Hoa Kỳ và Việt Nam: Theo tôi nghĩ chuyện này không có gì lớn lắm đâu vì trước đây Trung Quốc cũng đón tàu Mỹ, lên tàu Mỹ, hợp tác với Mỹ về hạt nhân… Tại sao giờ họ lại cấm chúng tôi? Họ nói tôn trọng độc lập, chủ quyền, tự do của mỗi nước; nhưng việc làm của họ như thế chứng tỏ họ ‘bá quyền, nước lớn’. Nói theo kiểu Trung Quốc là ‘chỉ cho phép quan châu phóng hỏa, chứ không cho phép dân đen đốt đèn’. Gia Minh: Còn phía Việt Nam, cách hành xử như hiện nay ra sao? Ông Dương Danh Dy: Với tư cách một người nghiên cứu tôi thấy có hai khả năng: một là người ta có thể cảm nhận đây là sự khuất phục trước sức ép của đối phương; thứ hai có thể là một cách làm theo kiểu Việt Nam- ‘đòn gió, thế nọ - thế kia’; ai biết ‘hư thực’ thế nào? Việt Nam càng làm rùm beng, thiên hạ càng chú ý thì càng có lợi cho Việt Nam thôi. Theo tôi đây là thắng lợi của chính nghĩa chứ không phải của riêng Việt Nam, vì hiện nay tất cả các nước Đông Nam Á đều tán thành quốc tế hóa, đa phương hóa vấn đề Biển Đông, chứ không thể song phương được. Ông Dương Danh Dy Gia Minh: Đối với vấn đề Biển Đông, Trung Quốc chỉ muốn đàm phán song phương; vậy khi làm rùm beng lên thế Việt Nam đã đạt được thắng lợi? Ông Dương Danh Dy: Theo tôi đây là thắng lợi của chính nghĩa chứ không phải của riêng Việt Nam, vì hiện nay tất cả các nước Đông Nam Á đều tán thành quốc tế hóa, đa phương hóa vấn đề Biển Đông, chứ không thể song phương được. Ai cũng biết Trung Quốc muốn đàm phán song phương như biện pháp bẻ gãy từng chiếc đũa một. Những tuyên bố của Trung Quốc gần đây như ‘vấn đề Biển Đông là cốt lõi của Trung Quốc’, càng làm cho các nước ASEAN đã đoàn kết nay lại đoàn kết thêm, đã thấy cần phải quốc tế hóa nay lại càng phải quốc tế hóa hơn. Gia Minh: Ngoài việc quốc tế hóa, các nước Đông nam Á cũng phải trang bị cho mạnh lên, việc trang bị của Việt Nam theo ông thấy thế nào? Ông Dương Danh Dy: Nếu so sánh tay đôi, Việt Nam yếu hơn Trung Quốc rất nhiều; nhưng Việt Nam có lợi thế là sự đồng tình của quốc tế, của các nước trong khu vực. Theo suy nghĩ thực của tôi thì trong quá trình dựng nước và giữ nước giữa Việt Nam và tư tưởng bành trướng, bá quyền của Trung Quốc qua các thời kỳ phong kiến vua chúa cho đến nay, Việt Nam nếu thua chỉ là tạm thời và cuối cùng toàn thắng. Nếu không sao có được nước Việt Nam như hiện nay mà chỉ là một tỉnh như Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam của Trung Quốc. Sau 1000 năm Bắc thuộc mà Việt Nam vẫn đứng lên như một nước thì chuyện Biển Đông cũng như thế thôi. Việt Nam được gì từ các chuyến viếng thăm của chiến hạm Mỹ? Tàu USS Muslin cập bến Đà Nẵng Cơ hội để làm dịu vùng lãnh hải nhiều xáo trộn Hai chiến hạm Hoa Kỳ sẽ ghé thăm Đà Nẵng Chiến hạm USS John S. McCain thăm VN là dấu hiệu tốt Việt Nam hạ thủy tàu ‘phản ứng nhanh trên biển’ Chiến hạm Trịnh Hoà của Trung Quốc đến Việt Nam Hải quân Việt Nam và Trung Quốc tuần tra liên hợp. http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/china-s-reaction-about-vietnam-%20us-improved-relations-and-vietnam-s-moves-in-the-east-sea-sovereignty-GM-08112010150737.html NGUYỄN QUANG DUY * ÂM MƯU CỘNG SẢN: HIÊP HỘI DOANH NHÂN Hiệp Hội Doanh Nhân Việt Nam: Một Sản Phẩm Của Nghị Quyết 36 ? Nguyễn Quang Duy Nhiệm Vụ 8 Nghị Quyết 36 Nghị Quyết Bộ Chính trị là một văn bản cao nhất của đảng Cộng sản để chỉ thị cán bộ đảng viên thi hành công tác đã được Bộ chính trị và Ban Chấp Hành Trung Ương Đảng biểu quyết. Nghị quyết số 36 – NQ/TW được ban hành ngày 26-3-2004 chỉ thị các họat động trong cộng đồng ngừơi Việt hải ngọai. Nghị quyết này gồm bốn phần (1) nhận định tình hình (2) đề xướng chủ trương và phương hứơng thực hiện (3) Nhiệm vụ phải thực hiện và (4) tổ chức việc thực hiện. Nhận định về tiềm năng kinh tế hải ngọai, Nghị quyết 36 đánh giá như sau: “Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có tiềm lực kinh tế nhất định, có mối quan hệ với nhiều doanh nghiệp, tổ chức kinh tế nước ngoài và quốc tế, có khả năng tìm kiếm đối tác và làm cầu nối với các doanh nghiệp, tổ chức trong nước.” Từ đó Nghị quyết vạch ra nhiệm vụ thứ 8 chỉ thị cán bộ đảng viên cộng sản: “Các tổ chức Đảng, các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức và đoàn thể nhân dân theo chức năng, nhiệm vụ của mình tham gia tích cực vào công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài với các cơ quan hữu quan, với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân, giữa trong nước với ngoài nước. Củng cố và phát triển các tổ chức xã hội làm công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài, như Hội liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài, các hội thân nhân kiều bào và các hình thức tập hợp chính đáng khác, phù hợp với ý nguyện và đặc điểm của cộng đồng ở địa bàn cư trú. Các cơ quan đại diện ngoại giao ở nước ngoài có trách nhiệm coi công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài là một nhiệm vụ chính trị quan trọng ...” Hiệp Hội Doanh Nhân Việt Nam tại Hoa Kỳ: Chi Hội Đầu Tiên Theo tin từ Vietnamnet.vn ngày 28/04/2010, một chi hội đầu tiên của Hiệp Hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài đã được thành lập tại Hoa Kỳ. Ông Phạm Thiếu Hoa – Tổng Thư ký Hiệp Hội Doanh Nhân Việt Nam ở nước ngoài cho biết: “Trong nguồn kiều hối mà bà con Việt kiều gửi về Việt Nam mỗi năm khoảng 8-10 tỷ Đô la Mỹ thì khoảng 60-70% trong số đó được gửi về từ Mỹ (mà chủ yếu là lực lượng doanh nhân). Tuy nhiên, nguồn đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt tại Hoa Kỳ về nước còn thấp, mới chỉ đạt khoảng hơn 200 triệu USD, chưa xứng với tiềm năng của các doanh nghiệp này. Chính vì vậy, việc ra đời Chi hội Hoa Kỳ của Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài có tầm quan trọng rất lớn...” Rõ ràng mục đích chính của chi hội đầu tiên là tiền đâu ? Xin tạm gọi là chi hội tiền đâu. Ông Phạm Thiếu Hoa còn cho biết: “Hầu hết ở các nước có đông người Việt Nam sinh sống đều đã có các Hội doanh nhân người Việt. Nhiều lãnh đạo và thành viên của các Hội này đã trở thành Hội viên của Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài. Trong thời gian tới, Hiệp hội sẽ xúc tiến việc kết hợp chặt chẽ hơn với các Hội doanh nhân trên dưới các hình thức phù hợp (có thể là Chi hội hoặc Hội thành viên) tùy theo điều kiện của từng địa bàn cụ thể.” Ông Hoa công khai công nhận việc đảng Cộng sản đang tiếm danh hay tiếm quyền. Xin các Hội Thương Gia cảnh giác. Riêng tại Victoria, có đến 4 Hội Thương Gia họat động bấy lâu nay nhằm bảo vệ quyền lợi thiết thực của các thương gia Việt buôn bán trong khu vực. Các Hội Thương Gia đều gắn bó với sinh họat Cộng Đồng Người Việt Tự Do tại Victoria. Như trong lần biểu tình chống văn hóa vận vừa qua 8/8/2010, Hội Thương Gia khu vực Footscray đã đóng góp các biểu ngữ lớn bằng tiếng Anh để gỉai thích mục đích cuộc biểu tình. Hội Doanh nhân Việt Nam - Autralia Đầu tháng 7 vừa qua, Hội Doanh nhân Việt Nam - Autralia đã ra mắt tại Melbourne. Báo Lao Động ra ngày 24/07/2010 cho biết ông Trần Bá Phúc là Chủ tịch Hội, hai ông Lê Tony Huy và Phan văn Danh là phó Hội, Thủ quỹ là ông Hồ Chí Vạn. Không thấy đề cập đến chức danh Tổng thư ký. Xem chừng chưa kiếm ra người đủ chữ nghĩa để điền vào chỗ khuyết này. Chủ tịch Hội Trần Bá Phúc là một người rất “nổi tiếng” tại Melbourne. Theo tin từ Họat Động Mặt Trận (mattran.org.vn) thì ông Phúc còn là Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt Trận Tổ quốc Việt Nam và là Chủ tịch Hội Việt kiều tại thành phố Melbourne và Australia. Nhân 30 tháng 4 năm nay, ông Phúc đã tiếp ông Vũ Trọng Kim Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Ủy ban Trung Ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Buổi họp tiếp Vũ Trọng Kim của “Mặt Trận Tổ Quốc” (nguồn: mattran.org.vn) Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài một tổ chức trực thuộc đảng Cộng sản Hai Quyết định đính kèm chứng minh Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài do chính đảng Cộng sản lập ra. Quyết Định thứ nhất cho phép thành lập Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài do Bộ Nội Vụ cấp ngày 13/3/2009. Quyết Định thứ hai của Bộ Ngọai Giao ban hành ngày 04/09/2009, về việc công nhận Ban chấp hành, Ban Kiểm Tra và Tổng Thư Ký Hiệp Hội Doanh Nhân Việt Nam ở nước ngòai. Điều 2 của Quyết Định do Bộ Nội Vụ cấp nói rất rõ: “… Họat động của Hiệp hội chiụ sự quản lý nhà nước của Bộ Ngọai Giao và các Bộ, ngành khác có liên quan về lĩnh vực Hiệp hội họat động...” Để ý kỹ “Nơi nhận” quyết định có cả Bộ Quốc Phòng (Tổng Cục II) và Bộ Công An (Tổng Cục V, C 13). Tổng Cục II và Tổng Cục V là hai cơ quan tình báo cộng sản. Việc các cơ quan công an và tình báo theo dõi sinh họat của người Việt hải ngọai không phải là chuyện lạ. Luật sư Nguyễn Hữu Liêm, trong Ban Chấp Hành Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam tại Hoa Kỳ, lần về Việt Nam tham dự “Hội Nghị Ngừơi Việt Tòan Thế Giới” đựơc tổ chức tại Hà Nội tháng 11/2009 đã cho biết điều này. Ông Liêm cho biết công an đón ông tại phi trường, công an đưa vào khách sạn, công an bảo vệ, công an đưa đến Hội Nghị, đầy công an bên trong Hội Nghị và (có thể) ông đã được công an đưa ra phi trường ngay sau khi Hội Nghị bế mạc. Các tham dự viên từ hải ngọai về Việt Nam chắc cũng cùng chung định mệnh. Việc cần quan tâm là vai trò của các cơ quan tình báo này đối với Hiệp Hội Doanh nhân Việt Nam, cộng đồng người Việt hải ngọai và các nước sở tại. Cũng như sự liên hệ giữa các thành viên Hiệp Hội với hai cơ quan tình báo này. Còn Quyết Định Bộ Ngọai Giao thì nêu rõ Quyết Định cho thành lập của Bộ Nội Vụ là :”Căn cứ vào Nghị Quyết số 36-NQ/TW ngày 26/3/2004 của Bộ Chính Trị…”. Như vậy Hiệp hội Doanh Nhân Việt Nam ở nước ngoài là một bộ phận trực thuộc đảng Cộng sản Việt Nam. Nói cách khác Hiệp Hội Doanh Nhân Việt Nam chỉ là một sản phẩm của Nghị quyết số 36. Xin ghi chú văn bản Nghị quyết số 36 chúng ta có được là văn bản công khai. Còn các văn bản tuyệt mật để chỉ thị các công tác công an điệp báo của Tổng Cục II thuộc Bộ Quốc Phòng và Tổng Cục V, C 13 thuộc Bộ Công An thì chỉ lưu hành trong nội bộ các cơ quan công an tình báo này. Hiệp Hội Doanh nhân Việt Nam là một sản phẩm của đảng Cộng sản đặt cho ta nhiều câu hỏi: Thứ nhất, có thể đây chỉ là hàng mẫu sản xuất và trưng bày để tô màu Đại Hội Đảng lần thứ 11 và Bộ Ngọai Giao kiếm ghế trong Trung Ương Đảng; Thứ hai, hàng này có đóng dấu “made in Vietnamese communist party” không biết có đúng theo tiêu chuẩn pháp lý Hoa Kỳ, Úc và các quốc gia khác hay không ? Có ảnh hưởng đến an ninh công cộng nước sở tại hay không ? Thứ ba, hàng này đựơc đảng cộng sản bao cấp, không biết có cạnh tranh công bằng với các Hội Thương Gia người Việt tự do hay không ? Thứ tư, sản phẩm này sẽ tạo bất lợi gì cho tuyệt đại đa số các thương gia làm ăn lương thiện không chấp nhận tham gia Hiệp Hội do cộng sản kiểm sóat ? Thứ năm, người tiêu thụ cộng đồng có tiêu thụ nổi món hàng “made in Vietnamese communist party” này hay không ? Và còn nhiều câu hỏi khác rất mong các bạn đọc từ mọi giới lãnh đạo cộng đồng, hội đòan, đòan thể, các luật sư, các thương gia,... và nhất là các nhà báo, các bình luận gia xin giúp người viết trả lời. Nguyễn Quang Duy BBC * TRUNG QUỐC ĐỪNG VỘI KIÊU Trung Quốc 'xin đừng vội kiêu' Bên cạnh các bài khá mạnh mẽ công kích Hoa Kỳ hoặc răn đe một liên minh của các nước quanh Biển Đông, hiện cũng có các ý kiến tại Trung Quốc cho rằng nước này cần nhìn lại mình khiêm tốn hơn. Phản ứng bất ngờ của Ngoại trưởng Dương Khiết Trì trước cách tiếp cận đa phương của Hoa Kỳ và Asean về Biển Đông tại Hội nghị ARF ở Hà Nội vừa qua cho thấy chính giới Trung Quốc ít chuyển hóa nhận thức so với diễn biến khu vực. Trung Quốc lâu nay chỉ muốn nêu ra các vấn đề khu vực trong bối cảnh song phương, ví dụ như về Biển Đông thì muốn trao đổi trực tiếp với Việt Nam hoặc Philippines, tránh quốc tế hóa chủ đề này. Về kinh tế, trong cơn sốt mua sắm, chính phủ và các tập đoàn được nhà nước hỗ trợ liên tục bành trướng ra bên ngoài, đầu tư vào nhiều lĩnh vực. Bắc Kinh cũng tỏ ra thẳng tay khi hành xử với các công ty nước ngoài vào làm ăn, dù trong ngành khai khoáng hay công nghệ thông tin. Quan hệ đối ngoại của chính quyền Trung Quốc những năm qua được xây dựng trên quan điểm tự tin rằng thế mạnh vươn lên của TQ là điều thế giới phải tính đến và chấp nhận. Nhiều bài báo trên các trang Hoàn Cầu hoặc đài Phượng Hoàng gần đây nêu Bấm quan điểm cứng rắn đối với Việt Nam. Thói kiêu ngạo này có gốc rễ trong nhận thức của chúng ta về mình Diệp Hải Lâm Nhưng cũng có những ý kiến khác. Báo Trung Quốc, tờ International International Herald Leader vốn có quan hệ chặt với Tân Hoa Xã vừa chạy một loạt bài cảnh báo tính tự kiêu của Trung Quốc. BBC Tiếng Việt xin giới thiệu một số đoạn trích: Diệp Hải Lâm, chuyên gia quan hệ quốc tế tại Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc cảnh báo về hiện tượng ông cho là Trung Quốc 'nhận thức sai về chính mình': "Trung Quốc đang hiểu sai thế giới, và quan trọng hơn là hiểu sai chính mình. Việc hiểu sai này có lý do từ thái độ hết sức kiêu ngạo của Trung Quốc ngày nay. Thói kiêu ngạo này có gốc rễ trong nhận thức của chúng ta về mình, rằng chúng ta là 'có một không hai' sau 30 năm khai phóng, phát triển mạnh mẽ. Một cách vô thức, người Trung Quốc chúng ta đã biến sự tự tin vào tăng trưởng kinh tế thành sự tự lừa dối mù quáng." Ông Diệp cũng chỉ ra rằng "Sự trỗi dậy của Trung Quốc chẳng phải là điều gì độc đáo trong lịch sử thế giới. Nhưng dù ít có bằng chứng về sự có một không hai, người Trung Quốc chúng ta đã tạo ra nó, và đó là 'sự kiêu ngạo có một không hai', rằng không nước nào trên thế giới sánh bằng." Ông Dương Nhuệ nói người Trung Quốc chưa có tư cách công dân của một quốc gia vĩ đại Dương Nhuệ, người dẫn chương trình có tiếng của đài CCTV9 thì chia sẻ ý kiến như sau: "Kinh tế Trung Quốc lớn nhưng không mạnh, giới tinh anh Trung Quốc thiếu trách nhiệm xã hội, thiếu đạo đức và ý thức pháp luật. Ngày nay, Trung Quốc đang tự say mê với văn hóa của mình, tự lừa dối về kinh tế và tự cao về chính trị của mình." Phê phán cả dân tộc Trung Hoa từ trên xuống dưới, ông Dương viết: "Cả tầng lớp trên và dân chúng bên dưới trong đất nước này đều thiếu sự diễm lệ và tư thế mà đáng ra họ phải có với tư cách các công dân của một quốc gia vĩ đại." Đỗ Bình, phân tích gia cho đài Phượng Hoàng ở Hong Kong thì nói "bất cứ phê phán nào từ Phương Tây đều chạm vào nọc bất bình ở Trung Quốc. Đặc biệt là trong lĩnh vực chính trị, thái độ của chúng ta là phản ứng quá mức, và việc coi (phê phán) là tế nhị đến từ chỗ chúng ta thiếu sự tự tin bên trong. Vì trong nội tâm chúng ta dễ tổn thương nên không thể đáp trả mạnh mẽ mà không tỏ ra hung hăng." Trương Di Vũ, nhà bình luận thời sự nổi tiếng thì viết: "Trung Quốc cần bỏ cảm giác tự tê tái về giai đoạn lịch sử đau khổ trong thế kỷ 20, vì nay chúng ta đã vươn tới một chân trời mới. Chúng ta có nhiều cơ hội để giành lại giá trị của mình trong tăng trưởng nhanh và định hình lại bản sắc dân tộc theo cách cân bằng hơn." Có ý kiến nói Trung Quốc nên bỏ mặc cảm về giai đoạn lịch sử đau khổ trong thế kỷ 20 Gửi cho bạn bè In trang này http://www.bbc.co.uk/vietnamese/world/2010/08/100812_china_self_criticism.shtml RFI * PHỎNG VẤN DƯƠNG DANH DY Thứ năm 29 Tháng Bẩy 2010 Không nên coi nhẹ phái diều hâu tại Trung Quốc - Dương Danh Dy Hàng không mẫu hạm Trung Quốc (DR) Đức Tâm Trong những ngày vừa qua, Trung Quốc đã có phản ứng gay gắt trước lời kêu gọi của Hiệp hội Đông Nam Á – ASEAN - và Hoa Kỳ cần phải tôn trọng quyền tự do thông thương đường biển và trên không tại vùng Biển Đông. Bắc Kinh phản đối quốc tế hóa và chủ trương giải quyết vấn đề Biển Đông trong khuôn khổ song phương. Giới phân tích cho rằng chính sách bành trướng bá quyền của Trung Quốc tại Biển Đông đã thúc đẩy ASEAN phải có lập truờng chung và hợp tác với Mỹ để đối phó. Cũng chính những ý đồ của Trung Quốc muốn kiểm soát, khống chế Biển Đông, hạn chế các hoạt động quân sự của Mỹ ở vùng biển quốc tế đã buộc Hoa Kỳ phải quan tâm trở lại khu vực này. Đằng sau những tuyên bố mạnh mẽ như vậy, Bắc Kinh có thể phản ứng tới mức độ nào ? Theo ông Dương Danh Dy, chuyên gia về Trung Quốc, thì không nên coi nhẹ phái hiếu chiến tại Trung Quốc. Khi nói đến vai trò quan trọng của Hoa Kỳ trong hồ sơ Biển Đông, ông nêu ra hai suy nghĩ : thứ nhất là một số nước Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam, tỏ ra thận trọng về thái độ của Mỹ đối với Trung Quốc. Vấn đề thứ hai là dường như người Mỹ chưa thực sự hiểu được giới lãnh đạo Trung Quốc. Dưới đây là nội dung cuộc phỏng vấn chuyên gia Dương Danh Dy. RFI : Xin chào chuyên gia Dương Danh Dy, tại Hội nghị ngoại trưởng ASEAN lần thứ 43 cũng như trên Diễn đàn an ninh khu vực ARF vừa được tổ chức trong tuần trước tại Hà Nội, các nước Đông Nam Á và Hoa Kỳ đều khẳng định quyền tự do thông thương trên biển và trên không tại vùng Biển Đông. Thậm chí, ngoại trưởng Mỹ, bà Hillary Clinton còn nhấn mạnh là việc giải quyết các tranh chấp về chủ quyền tại Biển Đông có vai trò then chốt trong việc bảo đảm ổn định trong khu vực. Phải chăng lần này, do thái độ hung hăng của Trung Quốc tại khu vực Biển Đông đã buộc cả ASEAN và Mỹ phải lên tiếng và bày tỏ thái độ ? Chuyên gia Dương Danh Dy : Tôi nghĩ, câu hỏi đã nói rõ phần nào rồi. Nhưng tôi xin nói thêm. Thái độ của Trung Quốc đối với Biển Đông bắt đầu chuyển biến từ tháng hai, tháng ba năm 2009 đã có những biến chuyển xấu, như chuyện họ thành lập đoàn tàu ngư chính đi tuần tra hải đảo, xua đuổi ngư dân các nước, đâm vỡ tàu các nước. Nhưng bắt đầu từ tháng ba năm 2010, có một số sự kiện mà tôi nhắc lại đây để các độc giả, thính giả của RFI và các bạn khác ở trên thế giới biết rằng ngày mồng một tháng ba năm 2010, luật bảo vệ hải đảo nước CHND Trung Hoa chính thức được thực thi. Phân cục Biển Đông cục Hải dương Quốc gia Trung Quốc, cục Hải dương và nghề cá tỉnh Quảng Đông đã quy hoạch bảo vệ tỉnh Quảng Đông đã hoàn thành bản thảo đầu tiên và báo cáo lên trên, trong đó có việc công khai đấu thầu quyền sử dụng một hai hòn đảo không có người ở thuộc tỉnh này. Tôi đã cảnh báo tin này. Nhưng hình như dư luận thế giới không chú ý tin này lắm. Và gần đây tỉnh Hải Nam cũng đề xuất vấn đề trên, Quảng Đông không liên quan đến Biển Đông nhưng Hải Nam thì động chạm trực tiếp tới các nước có liên quan rồi. Cũng trong tháng ba, Trung Quốc đã ngầm nói với James Steinberg (thứ trưởng Ngọai giao Mỹ) rằng Trung Quốc đặt Biển Đông là khu vực lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. Lúc đó, họ chỉ nói ngầm thôi. Nhưng đến ngày 13/07/2010, Tần Cương, người phát ngôn bộ Ngoại giao Trung Quốc mới đưa ra định nghĩa rõ ràng : Chủ quyền, an ninh, toàn vẹn lãnh thổ và lợi ích phát triển quốc gia đều thuộc lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. Trước đây, Trung Quốc chỉ quy định Đài Loan, Tây Tạng, Tân Cương là lợi ích cốt lõi của họ. Và bây giờ Biển Đông đã được nhà cầm quyền Trung Quốc tuyên bố cũng thuộc phạm vi trên. Đây là lần đầu tiên, Biển Đông được Bắc Kinh chính thức coi là lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. Cần phải thấy, từ ngữ « cốt lõi » ẩn chứa hàm nghĩa khi lợi ích này bị xâm phạm thì Trung Quốc sẽ dùng vũ lực để bảo vệ. Rõ ràng là Trung Quốc đã và đang có sự chuẩn bị ráo riết về các mặt cho công việc này. Cho nên trước thái độ hung hăng, ngang ngược, bá quyền của Trung Quốc như vậy ở Biển Đông, tất nhiên, các nước ASEAN và cả người Mỹ nữa phải có một sự nhìn nhận lại và thấy rằng không thể không tìm cách, không có biện pháp để đối phó với ý đồ bành trướng, bá quyền đó. RFI : Cách nay vài ngày, Trung Quốc đã có phản ứng về những đề nghị của ASEAN và của Mỹ cần phải tiến hành đàm phán và giải quyết hòa bình và cần phải tôn trọng quyền tự do thông thương đường biển, trên không ở khu vực Biển Đông. Trung Quốc phản đối việc quốc tế hóa vấn đề Biển Đông. Anh nhận định thế nào về phản ứng của Trung Quốc, liệu Trung Quốc dám dùng vũ lực để bảo vệ quyền lợi của mình hay không ? Chuyên gia Dương Danh Dy : Tôi xin nói thẳng rằng người Trung Quốc đã sẵn sàng. Trong một bài viết cách đây cũng khá lâu, tôi đã cung cấp thông tin là 92% dân mạng Trung Quốc đồng ý dùng vũ lực để giải quyết những tranh chấp ở Biển Đông. Lúc đó, dân mạng có khoảng 380 triệu. Hiện nay là 420 triệu. 90% của 400 triệu tức là có khoảng 360 triệu dân mạng Trung Quốc sẵn sàng. Dân mạng Trung Quốc, theo tôi, phần đông là những người trẻ, có tri thức, có hiểu biết mà họ còn quan niệm như vậy. Gần đây, ông Lương Quang Liệt, bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, trong một buổi phát biểu nội bộ, đã nói rằng chúng ta phải sẵn sàng cả hai tay. Cả hòa bình, cả chiến tranh và tay nào cũng phải cứng. Cho nên, chuyện Trung Quốc dùng vũ lực ở Biển Đông không phải là chuyện có thể mà khả năng chắc chắn có thể xẩy ra nếu như tham vọng bành trướng và bá quyền của Trung Quốc ở Biển Đông không bị ngăn chặn. Quay lại Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông mà ASEAN ký với CHND Trung Hoa năm 2002, tôi phải nói thẳng là những người lãnh đạo ASEAN lúc đó đã có cái nhìn khá xa về âm mưu của Trung Quốc ở Biển Đông. Cho nên, trong điều 5 có viết là các bên cam kết tự kiềm chế, không tiến hành các hoạt động làm phức tạp và gia tăng tranh chấp, ảnh hưởng tới hòa bình, ổn định, v.v. kể cả không tiến hành các hoạt động đưa người đến sinh sống trên các đảo, bãi đá ngầm, bãi cát ngầm, dải đá ngầm và những cấu trúc khác hiện chưa có người sinh sống. Như vậy, ngay từ năm 2002, người ta đã dự tính đến chuyện này và đến năm 2010, cái điều mà Tuyên bố ứng xử đã đề phòng, e ngại, thì bây giờ xẩy ra. Trung Quốc công khai tuyên bố là họ sẽ bán đấu thầu quyền sử dụng những đảo không có người ở tại Biển Đông. RFI : Đứng trước phản ứng dữ dội và quyết liệt của Trung Quốc liên quan đến vấn đề Biển Đông, theo anh nhận định thì Mỹ sẽ có thái độ ra sao ? Chuyên gia Dương Danh Dy : Vừa rồi, người ta cứ nói là ASEAN đoàn kết, rồi Mỹ trở lại. Nói rất nhiều về chuyện này. Theo tôi, đúng là nội bộ ASEAN là một khối đoàn kết thống nhất và càng ngày càng đoàn kết thống nhất hơn. Nhưng một trong những nguyên nhân đẩy mạnh sự đoàn kết và thông cảm trong nội bộ khối ASEAN chính là do tác nhân Trung Quốc. Việc Mỹ quay trở lại Biển Đông, tuyên bố mạnh mẽ hơn về Biển Đông là chính do người Trung Quốc gây ra, chứ không phải do ai cả. Ngày 07/07 vừa rồi, tôi dự hội thảo Việt-Mỹ nhân dịp 15 năm hai bên thiết lập quan hệ ngoại giao, ông Đại sứ của Mỹ tại Việt Nam tuyên bố thái độ rất là mập mờ, nước đôi về Biển Đông. So với những tuyên bố của ngoại trưởng Mỹ bà Hillary Clinton trong cuộc họp với các ngoại trưởng ASEAN thì khác hẳn. Rõ ràng là Mỹ đã tiến một bước rất dài trong vấn đề này. Theo tôi, ngoài những nguyên nhân lợi ích của Mỹ sẽ bị động chạm nếu Trung Quốc tiến hành những việc mà họ đã tuyên bố ở Biển Đông, thì mọi việc do chính Trung Quốc gây ra. Nếu Trung Quốc không có tuyên bố, không có hành động như vậy, tôi nói thẳng, chưa chắc là Mỹ có sự quay trở lại và đã có những tuyên bố mạnh mẽ như vậy. RFI : Xem xét sự ràng buộc về quyền lợi giữa Mỹ và Trung Quốc, nhìn về quá khứ, anh có nghĩ rằng một số nước ASEAN, đặc biệt là Việt Nam, vẫn có thể có hoài nghi về thái độ của Mỹ đối với Trung Quốc ? Chuyên gia Dương Danh Dy : Là người có quá trình theo dõi quan hệ Trung-Mỹ từ những năm 50 và đặc biệt là từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ đến nay, tôi thấy quan hệ Trung-Mỹ có nhiều vấn đề phải nghiên cứu. Nhìn vào quan hệ Trung-Mỹ, đối với người Việt Nam cũng như với một số nước khác trong ASEAN, như Philippines chẳng hạn, thì đúng là còn những nghi hoặc, còn chưa tin người Mỹ. Tôi xin nói thật, người Mỹ tính toán rất sòng phẳng, rất tàn nhẫn. Khi thấy không có lợi là lập tức họ cắt cầu, không còn tình, còn nghĩa gì cả. Mặc dù không muốn khơi lại chuyện cũ, tôi vẫn xin đưa ra thí dụ. Khi thấy tình hình Nam Việt Nam không xong, sẽ thất bại, thì người Mỹ sẵn sàng từ bỏ mọi cam kết. Tháng giêng năm 1974, họ bật đèn xanh cho người Trung Quốc xâm chiếm, lấy nốt nửa Hoàng Sa của Việt Nam, từ tay chính quyền Sài Gòn, cũng là do Mỹ bực tức, hậm hực trước thất bại ở Việt Nam. Tháng giêng năm 1979, ông Đặng Tiểu Bình sang thăm Mỹ, gặp tổng thống Carter đã nói rõ là sẽ đánh Việt Nam. Tổng thống Mỹ lúc đó không dám phản đối, không dám can thiệp, thậm chí còn giữ im ý đồ đó, không cho thế giới biết. Những việc này làm cho người Việt Nam không tin. Đối với Philippines, hiện nay, Mỹ vẫn coi là đồng minh. Mọi người đều biết trước đây, căn cứ quân sự của Mỹ đóng tại Philippines, v.v. Cho nên, tôi cho rằng nếu Trung Quốc cho Mỹ một lợi ích gì đó, lớn hơn Biển Đông thì chắc chắn là người Mỹ không từ chối và lúc đó, người ta cũng sẽ bỏ Biển Đông. Chỉ có điều là hiện nay, Biển Đông có lợi ích quá lớn mà Trung Quốc, theo tôi tính, thì không thể có gì tương xứng để cho Mỹ cả. Mặt khác, nói cho công bằng, khi người Mỹ đã thấy ra vấn đề thì họ làm, họ sửa. RFI : Đặt giả thuyết Mỹ có thái độ kiên quyết trong việc bảo vệ quyền tự do thông thương ở vùng Biển Đông và Mỹ muốn đối phó với Trung Quốc. Vậy theo anh, Mỹ có thể làm được hay không. Sở dĩ tôi nêu vấn đề này, bởi vì trong một bài phân tích gần đây, anh có nhấn mạnh đến một việc : Mỹ không hiểu Trung Quốc. Là một chuyên gia nghiên cứu từ nhiều năm nay về Trung Quốc, xin anh giải thích rõ hơn điểm này ? Chuyên gia Dương Danh Dy : Tôi phải nói thêm một điều trước khi trả lời câu hỏi này. Tại Hội nghị ở Hà Nội, ngoại trưởng Dương Khiết Trì không trả lời gay gắt lắm đâu. Báo chí chính thức, mạng chính thức của Trung Quốc cũng không phản đối gay gắt lắm đâu. Nhưng mấy hôm gần đây, tôi vào mạng và thấy, từ ông Dương Khiết Trì cho đến tất cả các báo chính thức, Hoàn Cầu thời báo, báo Nhân Dân, các báo mạng quân sự của Trung Quốc, đều phê phán Mỹ trở lại Biển Đông, phê phán Việt Nam lợi dụng danh nghĩa chủ tịch ASEAN để lôi kéo Mỹ trở lại Đông Nam Á v.v. Biển Đông là lợi ích sống còn của Mỹ, rất thiết thân cho Mỹ và các đồng minh của Mỹ. Biển Đông mà phụ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc hay Biển Đông có chiến tranh, có nổi sóng, thì Mỹ không yên. Cho nên, chúng tôi tin vào sự trở lại của nước Mỹ. Nhưng, ngoài lợi ích mà Trung Quốc có thể cho Mỹ, lớn hơn cả Biển Đông, thì tôi còn ngại một điểm nữa. Tức là người Mỹ, các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách của Mỹ nghiên cứu về Trung Quốc chưa sâu và chưa thấy hết, xin lỗi là tôi phải dùng cái chữ âm mưu, thủ đoạn, những sách lược trong chính sách ngoại giao của Trung Quốc. Tôi muốn đưa một ví dụ về kinh tế. Khi người Mỹ thấy rằng giá của đồng nhân dân tệ không đúng với thực tế, cho nên Trung Quốc rất có lợi, thì mỗi lần bị ép, Trung Quốc chỉ nhích lên, tăng lên một tí. Thế là làm cho các nhà hoạch định chính sách Mỹ hả hê : À hóa ra Trung Quốc cũng nhượng bộ mình đây. Nhưng thực ra, giá trị vừa rồi họ nâng giá là 0,43%, trong khi đó, ông Obama nói là đồng Nhân dân tệ phải nâng lên 20% thì mới đúng giá trị thực của nó. Hay là khi thặng dư mậu dịch của Trung Quốc đối với Mỹ quá cao. Mỹ phàn nàn, thì lập tức họ đặt một đơn hàng một vài tỷ đô la về máy bay Boeing thế là Mỹ hài lòng, cho rằng Trung Quốc nhượng bộ. Nhưng thực ra, Trung Quốc vẫn giữ phần lợi về họ. Còn trong việc đánh giá Trung Quốc, trong bài góp ý với ông (Joseph) Nye, tôi xin mạn phép nói lại. Ông Nye có nói rằng muốn hạn chế Trung Quốc thì phải làm cho Trung Quốc thấy cái giá mà họ phải trả là đắt. Nhưng tôi đã nói lại rằng với người Mỹ, với chúng ta, ai cũng nghĩ sinh mạng là cái giá đắt nhất. Người Mỹ khi hy sinh đến 50 000 ở Việt Nam là thấy ớn rồi. Hơn 10 000 ở Afghanistan là thấy ớn rồi. Nhưng người Trung Quốc thì từ ông Mao Trạch Đông, cho đến ông Đặng Tiểu Bình và cho đến ông Trì Hạo Điền bây giờ, người ta sẵn sàng hy sinh một nửa dân Trung Quốc. Người ta không sợ. Một nửa dân Trung Quốc thời Mao Trạch Đông là 300 triệu người. Thời ông Đặng Tiểu Bình là 500 triệu người. Thời ông Trì Hạo Điền hiện nay là 700 triệu người. Cho nên người Mỹ đánh giá Trung Quốc không đúng. Có mấy vị giáo sư rất nổi tiếng mà tôi không tiện nêu tên, hy vọng rằng với những số sinh viên đi học ở Mỹ, ở Tây Âu về thì sẽ cải thiện được tình hình dân chủ ở Trung Quốc. Tôi đã chỉ ra rằng, 30 năm mở cửa của Trung Quốc, thì những người tốt nghiệp đầu tiên đã có 25 năm, tức là một phần tư thế kỷ công tác ở Trung Quốc. Liệu đã có ai vào được Bộ Chính trị (Đảng cộng sản Trung Quốc) trong số những người này chưa ? Liệu có ai vào Trung ương chưa ? Liệu có ai làm được bộ trưởng chưa ? Có thay đổi được không khí dân chủ ở Trung Quốc hay không ? Tôi xin nói thật. Dân Trung Quốc rất tốt, rất anh hùng, rất vĩ đại. Nhiều người đối xử rất khảng khái, vô tư, anh hùng, trượng nghĩa. Tôi ở Trung Quốc nhiều năm, tôi biết. Nhưng tôi có cảm giác, đã là người lãnh đạo của Trung Quốc thì có thể nói là 99,9% trong số họ luôn luôn đại diện cho lợi ích nước lớn. Bây giờ đương là lúc Trung Quốc dấu mình chờ thời. Họ rút kinh nghiệm cái thời Mỹ và Liên Xô đấu tranh với nhau về hệ tư tưởng, chính trị thì thành phe thành khối, quân sự thì thành Vacxava, thành NATO, v.v. Cứ đối nhau chan chát. Cuối cùng, Liên Xô thua Mỹ. Cho nên bây giờ, họ không dại gì đối đầu trực diện với Mỹ. Những cái nào họ thấy chưa đủ lực, chưa đủ sức, chưa hợp thời cơ để đấu Mỹ thì họ vui lòng khuất phục, họ cam chịu. Nhưng tôi tin rằng cái thời kỳ đó không còn dài nữa. Bởi vì ngay trong nội bộ người Trung Quốc, chúng ta đã thấy những khuynh hướng hiếu chiến rất rõ. Cuốn « Người Trung Quốc có thể nói không », xuất bản cuối thế kỷ trước, và gần đây nhất là cuốn « Người Trung Quốc không vui » cũng đều cho thấy tư tưởng bá quyền. Tôi xin nói thêm, bài của thượng tướng Trì Hạo Điền, nguyên bộ trưởng bộ Quốc phòng Trung Quốc viết gần đây mà tôi đã giới thiệu, tôi đã dịch ra tiếng Việt, để cho thấy rằng phái diều hâu, phái chủ chiến ở Trung Quốc rất mạnh. Cho nên tôi thực lòng mà nói với các bạn Mỹ là đừng ảo tưởng đối với một số người lãnh đạo Trung Quốc. http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20100729-khong-nen-coi-nhe-phai-dieu-hau-tai-trung-quoc BBC * TRẦN MẠNH HẢO & ĐẠI HỘI NHÀ VĂN Cảm giác buồn và thất vọng' Nhà thơ Trần Mạnh Hảo đã nhiều lần gửi góp ý cho Đảng Đại hội Hội nhà văn Việt Nam lần thứ 8 vừa kết thúc tuần trước tại Hà Nội, với việc nhà thơ Hữu Thỉnh tiếp tục làm Chủ tịch Hội nhiệm kỳ ba. Ngoài chuyện nhân sự, đại hội lần này cũng chộn rộn sự kiện một số đại biểu khi lên đọc tham luận hay phát biểu đã bị cản trở. Nhà thơ Trần Mạnh Hảo kể lại với BBC việc ông bị cắt microphone khi đang phát biểu: Nhà thơ Trần Mạnh Hảo: Tôi có viết bài tham luận rất dài, đã nộp lên ban lãnh đạo Hội nhưng họ không cho đọc. Vậy nên hôm 05/08 tôi chỉ xin lên phát biểu mấy câu. Họ cũng không cho lên, nên mấy người bạn ở bên cạnh mới giành lấy chiếc micro đưa cho tôi. Tôi vừa nói được mấy chữ 'Kính thưa' thì micro tắt tiếng. Thế là tôi phải bước lên trên chỗ bục chủ tọa để dùng micro trên đó. Mới nói được như thế này:"Kính thưa quý vị, hình như tôi đã đi nhầm địa chỉ. Tôi cứ tưởng đây là đại hội nhà văn, nhưng hình như lại là đại hội chính trị, tranh giành quyền lực." "Tại sao mà chúng ta lại để không khí trở nên căng thẳng và thiếu văn hóa đến như vậy? Tôi thấy các vị đã đánh tráo khái niệm." Nói đến đó thì micro tắt tiếng. Tôi không biết nên vẫn tiếp tục nói thêm một lúc. Sau đó thì ông Hữu Thỉnh và ông Hữu Ước trên đoàn chủ tịch có giải thích là lý do kỹ thuật, ông Thỉnh cũng xin lỗi tôi ở trong đại hội. Thế nhưng khi tôi bước xuống thì âm thanh trở lại bình thường. Nhà văn Bùi Minh Quốc xin phát biểu nhiều lần cũng không được phát biểu. Cuối cùng khi ông được lên nói, có nhắc đến Trường Sa - Hoàng Sa và tinh thần yêu nước, thì bị đuổi xuống. BBC: Thưa ông, bây giờ nhìn lại thì cảm giác về đại hội vừa qua của ông là như thế nào ạ? Nhà thơ Trần Mạnh Hảo: Rất chán, rất buồn và tiếc là mình đã tham gia, mất thời gian vì trình độ văn hóa của đại hội quá thấp. Nó không phải là đại hội của những nhà văn, những người có văn hóa, đại diện cho trí tuệ và tâm hồn dân tộc... mà như một đám rác rưởi, tôi xin lỗi phải nói thật là như thế. Ngay tổ chức hội nhà văn, nó chỉ có ở môt số nước cộng sản. Nhà nước lập ra hội, cấp kinh phí hoạt động. Ai trả tiền thì mình phải làm cho họ, phục vụ mục đích của họ. Đảng Cộng sản lập ra hội, thì hội viên phải viết theo đúng định hướng và chỉ thị của Đảng. Đảng nói sao anh viết vậy, đó là mục đích của hội. BBC: Xin nói về bản tham luận mà ông viết trước Đại hội Hội nhà văn lần này - dường như ông kêu gọi một sự trung thực trong sáng tác và cuộc sống xã hội? Cứ nói dối mãi thì xã hội, đất nước làm sao mà tiến lên được? Một dân tộc dối trá là dân tộc sẽ bị diệt vong. Nhà thơ Trần Mạnh Hảo Nhà thơ Trần Mạnh Hảo: Trước đại hội, tôi nhận được giấy mời viết tham luận của ông Hữu Thỉnh, Chủ tịch hội khóa 7. Tôi cũng biết là có một cuộc hội thảo của ban Tuyên giáo Trung ương trước đó mấy ngày, kêu gọi văn nghệ sỹ nhìn thẳng vào hiện thực của đất nước. Tôi liền kết hợp hai yếu tố để viết một bài tham luận, tựa đề là 'Chỉ có sự thật mới giải phóng con người, giải phóng văn ḥoc và đất nước'. Bản tham luận này chủ yếu dựa trên lý luận của Karl Marx. Ông Marx đã có câu 'Sự thật là tiêu chuẩn của chân lý'. Luận điểm của tôi là đất nước Việt Nam chúng ta, từ khi Đảng Cộng sản cầm quyền, thì cứ dần dần đi xa khỏi quỹ đạo của sự thật. Cứ đi mãi vào quỹ đạo của sự nói dối. 'Lộng giả thành chân'- cứ nói dối mãi rồi quen đi và tin rằng điều mình nói dối là sự thật. Từ đời cha tới đời con, từ đời con tới đời cháu, thành ra cứ nói dối mãi. Vậy thì xã hội, đất nước làm sao mà tiến lên được? Một dân tộc dối trá là dân tộc sẽ bị diệt vong. Việt Nam đang trên bờ nguy hiểm: biển mất, đảo mất, báo chí thì không được lên tiếng, người dân không được lên tiếng. Nhà văn của chúng ta thì không nói đến những điều bức xúc nhất của dân tộc. http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2010/08/100809_tranmanhhao_inv.shtml Tuesday, August 10, 2010 VIỆT MỸ & TRUNG QUỐC Phản ứng về chuyến thăm của tàu chiến Mỹ Tạm biệt sau cuộc thăm viếng giữa các sỹ quan quân đội Việt Nam với phía hải quân Mỹ, tại sân bay Đà Nẵng chiều 8/8/2010. Nhật báo chính bằng tiếng Anh của Trung Quốc, China Daily, Bấm xem sự kiện tàu Mỹ USS George Washington thăm Việt Nam là thêm bằng chứng "Hà Nội một lần nữa thách thức chủ quyền của Trung Quốc đối với Tây Sa [Hoàng Sa]". Tàu sân bay thuộc biên chế Hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ có căn cứ tại Nhật Bản đang ở ngoài khơi Việt Nam, trong một phần hoạt động kỷ niệm 15 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ. Truyền thông nhà nước Việt Nam xác nhận một "đoàn cán bộ liên ngành" đã lên thăm con tàu vào hôm 08/08. Bài báo đăng trên trang nhà của China Daily ghi nhận sự có mặt của tàu sân bay và nhắc lại chỉ mới tuần trước, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Phương Nga đã yêu cầu Trung Quốc chấm dứt việc tiến hành khảo sát địa chấn, san lấp và mở rộng đảo Tri Tôn thuộc quần đảo Hoàng Sa. Một ngày sau đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Khương Du nói nước này phản đối mọi bình luận và hành động vi phạm chủ quyền của Trung Quốc ở Hoàng Sa và vùng biển kế cận ở Biển Đông. China Daily dẫn lời ông Su Hao, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quản lý Xung đột và Chiến lược thuộc Học viện Ngoại giao của Trung Quốc, khẳng định Trung Quốc "là nước đầu tiên phát hiện và đặt tên cho Tây Sa ở Nam Hải và cũng là nước đầu tiên chính thức đặt Nam Hải dưới quyền quản lý của chính phủ." Tiếp lời, ông Xu Liping của Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc, nhắc lại rằng khi Việt Nam và Trung Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao, thì không thấy nhắc chủ quyền Trung Quốc ở Tây Sa và vùng biển lân cận. Ông này cáo buộc Việt Nam "nay đang thách thức nguyên trạng lâu nay mà chẳng có bằng chứng lịch sử và pháp lý, và bình luận của nước này trùng khớp với quan điểm của Mỹ". Ông Su Hao cho rằng Việt Nam đã "cố tình" đưa ra vấn đề Biển Đông ở Diễn đàn Khu vực Asean tại Hà Nội, nơi Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton tuyên bố Mỹ quan tâm giải quyết tranh chấp biển đảo. Ông Su Hao nói Việt Nam "định quốc tế hóa vấn đề, để họ có thể là đối trọng mạnh hơn trước Trung Quốc, nhờ sự yểm trợ của Mỹ". Nhưng ông này cho rằng hai nước Mỹ - Việt "sẽ chẳng quá thân thiết, hiện tại họ chỉ lấy của nhau những gì họ đang cần mà thôi". 'Cân bằng' Tàu USS George Washington tập trận cùng Nam Hàn hồi tháng Bảy Các chiến lược gia Trung Quốc không phải là người duy nhất đặt chuyến thăm của tàu USS George Washington nằm trong một phần chiến lược lớn hơn của Mỹ tại Đông Nam Á. Cây bút Margie Mason của hãng tin AP, khi thăm con tàu ở Đà Nẵng hôm 08/08, đã viết rằng siêu hàng không mẫu hạm của Mỹ đến đây để gửi đi thông điệp rằng "Trung Quốc không phải là tay chơi lớn duy nhất trong vùng". Bài của AP dẫn lời đại úy Ross Myers, tư lệnh phi đội chiến đấu trên tàu sân bay, nói: "Ý nghĩa chiến lược và tầm quan trọng của Biển Đông, và quyền tự do hàng hải là điều quan trọng đối với cả Việt Nam và Mỹ." Các viên chức hải quân Mỹ, theo AP, nói khi con tàu USS George Washington đi vào Biển Đông trong mấy ngày qua, họ đã thấy tàu hải quân Trung Quốc đi theo và giữ khoảng cách với tàu của Mỹ. Ký giả Margie Mason dẫn lời giáo sư lâu năm về Việt Nam, Carlyle Thayer, nói: "Việt Nam không ủng hộ kiềm chế Trung Quốc, nhưng giống như phần lớn các nước ASEAN khác, họ muốn thấy có các siêu cường khác hiện diện cân bằng lẫn nhau.” Ông nói thêm: “Không phải tinh tế lắm cũng nhìn thấy Việt Nam muốn Hoa Kỳ hiện diện trong khu vực để cân bằng lực lượng với Trung Quốc.” Tin cho hay tàu khu trục USS John McCain cũng sẽ cập cảng Việt Nam trong tuần này, và có các hoạt động luyện tập và trao đổi văn hóa. Tập trận Con tàu USS George Washington mới đây cũng là một phần trong sự chỉ trích của Trung Quốc, khi diễn ra cuộc tập trận chung giữa Mỹ và Nam Hàn. Hồi tháng Bảy, ban đầu Mỹ định gửi con tàu này ra Hoàng Hải - biển nằm giữa Trung Quốc và bán đảo Triều Tiên - tham dự cuộc tập trận nhằm cảnh cáo Bắc Hàn. Nhưng Trung Quốc phản đối. Bấm Tướng Mã Hiểu Thiên, Phó Tổng tham mưu trưởng Quân đội Trung Quốc, nói Trung Quốc phản đối cuộc tập trận gần lãnh hải nước này. Điều này khiến Lầu Năm Góc phải đồng ý tiến hành cuộc tập trận ở Biển Nhật Bản, ở phía đông bán đảo Triều Tiên. Nhưng tuần rồi, trong một diễn biến khiến Trung Quốc bất mãn, Lầu Năm Góc tuyên bố phần hai của cuộc tập trận sẽ lại được chuyển về Hoàng Hải. Người ta dự đoán cuộc diễn tập mới sẽ diễn ra từ 16 tới 26 tháng Tám. Các bài bình luận trên báo chí Mỹ những ngày vừa qua nghiêng về quan điểm rằng chính phủ Barack Obama, sau thời gian đầu lấy lòng Trung Quốc, thì nay cảm thấy chiến lược đó không hiệu quả. Viết trên tạp chí Forbes, nhà nghiên cứu Bấm Gordon Chang nói lãnh đạo Trung Quốc dạo gần đây "đòi hỏi thêm bằng chứng vâng lời từ Washington". Ông này nói việc chuyển cuộc tập trận ra Hoàng Hải là cách người Mỹ nói rằng: "Chúng tôi hy vọng quý ngài hiểu là chúng tôi đã chán ngấy đòi hỏi không ngừng nghỉ của quý ngài." Trong khi đó, một bài ra hôm nay của Bấm Nhân dân Nhật báo tiếp tục phản đối việc Mỹ dự định tập trận ở Hoàng Hải. Trung Quốc sẽ phản ứng như thế nào? Hạm đội 7 của hải quân Hoa Kỳ vừa loan báo các hoạt động hợp tác với hải quân Việt Nam, kéo dài trong một tuần bắt đầu từ 08/08. Các hoạt động dồn dập giữa Việt Nam và Mỹ trong vùng Biển Đông, theo giới phân tích, chắc chắc sẽ gây phản ứng mạnh mẽ từ phía Trung Quốc. Nhà nghiên cứu Dương Danh Dy từ Hà Nội bình luận với BBC về thái độ của Trung Quốc trước các hoạt động gần đây tại Biển Đông. Ông Dương Danh Dy: Theo tôi được biết, bắt đầu từ tháng 3/2010, Trung Quốc đã thông báo cho Mỹ biết rằng Biển Đông là "lợi ích cốt lõi" của Trung Quốc. Tuy nhiên tới tháng Bảy, người phát ngôn Tần Cương của Trung Quốc mới giải thích rõ ràng rằng "lợi ích cốt lõi là chủ quyền, an ninh, toàn vẹn lãnh thổ và lợi ích phát triển quốc gia của Trung Quốc". Trước kia chỉ có Đài Loan, Tây Tạng, Tân Cương, nay thì lần đầu tiên Biển Đông được liệt vào dạng này. Nghe/xem bằng Real Player hoặc Windows Media Player Nói "lợi ích cốt lõi" có nghĩa là khi lợi ích này bị xâm phạm thì Trung Quốc sẽ dùng vũ lực để bảo vệ. Chúng ta có thể thấy gần đây Trung Quốc đã và đang có sự chuẩn bị dư luận ráo riết ở trong và ngoài nước cho công việc này. BBC: Thưa ông, trước các hoạt động hiện đang diễn ra giữa hải quân Việt Nam và Mỹ, ông nghĩ Trung Quốc sẽ phản ứng theo hướng nào ạ? Ông Dương Danh Dy: Một điều có người không để ý, là Việt Nam và Hoa Kỳ đang kỷ niệm 15 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao. Vì thế, các hoạt động trao đổi dồn dập không có gì là bất thường. Phía Trung Quốc thì tôi nghĩ cái làm họ tức giận nhất là tuyên bố của bà Hillary Clinton mới đây tại hội nghị ARF, rằng Biển Đông liên quan lợi ích quốc gia của Mỹ. Trung Quốc đã phản ứng, phê phán tuyên bố đó rất mạnh. Chúng ta không nên xem thường thái độ của phái diều hâu ở Trung Quốc. Chỉ trong mấy ngày đầu tháng Tám này, các mạng chính thức của Trung Quốc như mạng Hoàn Cầu, hay Phượng Hoàng, tức trang mạng đặt ở Hong Kong nhưng cũng chịu sự quản lý của chính quyền Trung Quốc, đều có rất nhiều bài nội dung hiếu chiến. Chẳng hạn như 'Giải quyết vấn đề Biển Đông, hạt nhân là ở Việt Nam', rồi 'Biển Đông: tài nguyên phong phú, vị trí trọng yếu, Việt Nam đang điên cuồng tranh cướp với Trung Quốc', 'Việt Nam tăng cường cướp đoạt các đảo ở Trường Sa'... Quân Giải phóng Nhân dân Trung Hoa tập trận hồi tháng 7/2010 Mạng Hoàn Cầu hôm 06/08 còn có bài viết 'Cuộc đại chiến ở Biển Đông sẽ là cuộc chiến tranh đầu tiên của Trung Quốc ở thế kỷ 21'. Có thể nói các mạng Trung Quốc hầu như ngày nào cũng có các bài về chủ đề này. BBC: Vậy thưa ông, Việt Nam cần phải làm gì lúc này? Ông Dương Danh Dy: Tôi nghĩ việc Hoa Kỳ có quan điểm rõ ràng về cam kết ở Biển Đông là điều rất đáng hoan nghênh. Còn về phía Trung Quốc, tôi nghĩ họ cũng đang gặp nhiều vấn đề nội bộ, thiên tai nhân họa... mà theo quan sát của tôi thì cứ khi nào trong nội bộ đất nước họ có vấn đề thì thường họ hướng vấn đề ra bên ngoài để làm dịu bớt nhiệt ở bên trong. Tất nhiên trong tình hình này thì Việt Nam phải có sách lược và tôi tin là những người lãnh đạo của Việt Nam có đủ bình tĩnh sáng suốt, tỉnh táo để đối phó. Trước hết phải có sự chuẩn bị tư tưởng cho người dân trong nước. Việt Nam muốn chung sống hòa bình, làm láng giềng tốt của Trung Quốc, nhưng vẫn phải luôn luôn cảnh giác trước chính sách bành trướng - bá quyền của Bắc Kinh. Việt Nam cần tăng cường quan hệ với các nước Asean, các cường quốc như Mỹ, Nga, Ấn Độ, các nước cùng cảnh ngộ như Nam Hàn... Chiến tranh ở Biển Đông sẽ chẳng có lợi cho ai cả, nên tốt nhất là kiềm chế, giữ hòa bình. Nếu như Trung Quốc buộc Việt Nam thì đành phải chấp nhận, nhưng nếu có thì cuộc chiến tranh lần này sẽ không giống cuộc chiến biên giới năm 1979 vì nhân dân Việt Nam sẽ không cam chịu như cuộc chiến 1979 nữa. http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2010/08/100810_china_viet_us.shtml 'Hồi kịch dài' ở biển Đông Phái đoàn VN lên thăm hàng không mẫu hạm USS George Washington Một nhóm quan chức quốc phòng Việt Nam hôm 08/08 đã thăm hàng không mẫu hạm USS George Washington của Hoa Kỳ, đậu ở ngoài khơi Đà Nẵng. Cử chỉ này được cho là thể hiện quan hệ ấm lên giữa Việt Nam và Mỹ. Đồng thời, một số nhà bình luận coi chuyến thăm của chiến hạm George Washington là dấu hiệu của Mỹ gửi ra rằng Trung Quốc không phải là cường quốc duy nhất tại khu vực, sau những căng thẳng gần đây ở biển Đông. Nhận định về sự kiện này, giáo sư Carl Thayer từ Học viện Quốc phòng Úc cho biết: Giáo sư Carl Thayer là chuyên gia theo dõi về quốc phòng trong khu vực GS Carl Thayer: Trung Quốc chắc chắn sẽ bày tỏ quan ngại, nhưng đây thực ra là màn thứ ba của một hồi kịch dài. Năm ngoái, các quan chức quân sự Việt Nam đã tham quan tàu sân bay John Stennis ở Biển Đông. Tại Mỹ, phó đại sứ Việt Nam đã thăm hàng không mẫu hạm mới nhất của Mỹ là George H.W. Bush. Và giờ đây, chúng ta chứng kiến chuyến thăm của tàu George Washington, vốn là chiến hạm đóng thường trực tại Thái Bình Dương, và tôi cho rằng kết nối các sự kiện này với nhau thì chắc là Trung Quốc sẽ tức giận. BBC: Liệu chuyến thăm này có phải là dấu hiệu cho thấy Hoa Kỳ sẽ theo đuổi cam kết mà bà Clinton tuyên bố ở Hà Nội vào tháng Bảy, là sẽ ưu tiên giải quyết tranh chấp biển Đông? GS Carl Thayer: Chuyện này còn đi xa hơn thế. Chính quyền của Tổng thống Obama muốn phản ứng trước quan điểm trong khu vực là Trung Quốc đi lên có nghĩa là sự lãnh đạo của Hoa Kỳ đã chấm dứt hoặc đang đi xuống. Thế nên những hành động này - hay sự xuất hiện của ba tàu ngầm hạt nhân loại Ohio ở Busan, Hàn Quốc, vịnh Subic ở Philippines và Diego Garcia ở Ấn Độ Dương - là những biện pháp, trong đó có hải quân, mà Hoa Kỳ muốn chứng tỏ rằng đó là một kết luận hấp tấp khi cho rằng vai trò lãnh đạo của họ đang đi xuống. BBC: Vậy theo ông chiến lược của Việt Nam muốn Hoa Kỳ tham gia vào giải quyết xung đột ở biển Đông có tác dụng đến đâu? GS Carl Thayer: Tôi thấy là tại diễn đàn an ninh khu vực Asean vừa qua, Việt Nam - vốn trước đây thấy khó tìm kiếm đồng thuận trong Asean - chứng kiến 10 quốc gia đã bày tỏ quan ngại, cùng với Mỹ và VN. Theo tôi, việc Hoa Kỳ đưa ra tuyên bố thẳng thừng rằng họ không chấp nhận cơ sở mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền tại biển Đông, rằng chuyện này phải dựa trên luật pháp quốc tế, chắc là được các nước liên quan hoan nghênh, trong đó có Philippines, Malaysia và Việt Nam, vốn cũng nhận chủ quyền. Đó là vì Trung Quốc chỉ nói họ có chủ quyền không thể chối cãi dựa trên lịch sử, mà không dựa vào công ước về luật biển của Liên Hiệp Quốc. Hàng không mẫu hạm USS George Washington BBC: Việt Nam có nên lo lắng rằng chuyến thăm có thể khiến Trung Quốc có những động thái hung hăng hơn ở biển Đông? GS Carl Thayer: Tôi nghĩ toàn khu vực phải bày tỏ quan ngại về mô hình các hoạt động hải quân ngày càng gia tăng của Trung Quốc, mà chúng ta đã chứng kiến một số hoạt động mạnh tại biển Đông trong thời gian qua. Các nước trong khu vực không muốn thấy họ bị kéo quá xa trong việc tận dụng sức mạnh quân sự của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, tôi nghĩ sẽ không có khả năng có đụng độ quân sự ở mức nghiêm trọng giữa hai siêu cường này. BBC: Theo ông, VN nên chuẩn bị những gì, nếu tính đến tiềm lực không mạnh và không đủ khả năng để mua các loại vũ khí, công nghệ hiện đại? GS Carl Thayer: Việt Nam có thể không có khả năng mua được những loại vũ khí tối tân, nhưng việc họ có các động thái mua sáu tàu ngầm hạng kilo, rồi đặt mua thêm chiến đấu cơ Sukhoi Su-30MK2 của Nga…vv.. cho thấy Việt Nam đang có các biện pháp tự cứu mình. Họ đang mua các thiết bị để bảo vệ tài sản của mình, và đây là điều quan trọng. Một điều nữa là VN vẫn còn sáu tháng nữa để nắm chức chủ tịch Asean, và sẽ chủ trì các phiên họp quan trọng, đặc biệt vào tháng Mười năm nay có hội nghị đầu tiên của các bộ trưởng Quốc phòng Asean với các đối tác và thượng đỉnh Asean với các đối tác lớn. Thế nên thay vì biến chuyện này thành chuyện giữa Trung Quốc - Việt Nam, hay chuyện giữa Hoa Kỳ - Việt Nam - Trung Quốc, người ta nên biến chuyện này thành đa phương, với nhiều bên tham gia trong khu vực. Vì thế, dạng tranh chấp Biển Đông, nói ví von, là đang được đưa ra tòa cấp cao hơn, lên cấp lãnh đạo, để giải quyết. Do vậy, Việt Nam có thể tìm cách tránh khó khăn này bằng cách đưa vấn đề chỉ từ cấp song phương như hiện nay lên cấp đa phương là tốt nhất. http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2010/08/100809_carlthayer_ussgeorgewashington.shtml VIỆT MỸ& BIỂN ĐÔNG TIN RFA Khu trục hạm USS John S. McCain ghé Đà Nẵng Khu trục hạm USS John S. McCain đã cặp cảng Tiên Sa, Đà nẵng hồi sáng nay, chở theo thủy thủ đoàn gồm 270 người để cùng hải quân Việt Nam thực hiện chương trình hợp tác huấn luyện kéo dài 5 ngày. Trong cuộc họp báo, Trung Tá hạm trưởng Jeffrey Kim cho biết chuyến viếng thăm nằm trong khuôn khổ chương trình kỷ niệm 15 năm ngày hai quốc gia thiết lập quan hệ ngoại giao, đồng thời cũng để thực hiện kế hoạch trao đổi huấn luyện phi tác chiến như kiểm soát thiệt hại, tìm kiếm cứu hộ trên biển, trao đổi kỹ năng của hải quân Hoa Kỳ và hải quân Việt Nam, như sửa chữa cấp tốc và phòng cháy chữa cháy trên tầu. Chiến hạm McCain là một trong số các tàu hộ tống cho hàng không mẫu hạm George Washington. Hôm Chủ Nhật vừa rồi, một phái đoàn quan chức chính phủ và quân đội Việt Nam đã được mời ra thăm hàng không mẫu hạm vừa nói, khi chiếc George Washington đậu ở ngoài khơi vùng biển Đà Nẵng. Song song với điều vừa nói, các bĩnh sĩ hải quân hai nước cũng sẽ phối hợp thực hiện một số dự án xã hội, như chẩn bịnh cho dân chúng địa phương. Một chương trình giao lưu văn nghệ và thi đấu thể thao cũng được hải quân hai nước thực hiện trong thời gian khu trục hạm John S. McCain thăm Việt Nam. Hàng không mẫu hạm George Washington. Courtesy Wikipedia Chiến hạm McCain là một trong số các tàu hộ tống cho hàng không mẫu hạm George Washington. Hôm Chủ Nhật vừa rồi, một phái đoàn quan chức chính phủ và quân đội Việt Nam đã được mời ra thăm hàng không mẫu hạm vừa nói, khi chiếc George Washington đậu ở ngoài khơi vùng biển Đà Nẵng. Hải quân Mỹ Việt thắt chặt quan hệ Giới quan sát chính trị ở Washington và Đông Nam Á xem việc chiến hạm Mỹ ghé cảng Việt Nam là một trong những dấu hiệu xác nhận quan hệ giữa 2 nước đang ngày một thắt chặt hơn trước về mọi mặt, sửa soạn cho việc nâng cấp quan hệ mà cả 2 nước đã nói tới trong thời gian gần đây. Mới tuần rồi, có tin nói rằng Hoa Kỳ đang thảo luận với Việt Nam về chương trình hạt nhân dân sự, trong đó có cả việc đồng ý để Việt Nam làm giàu uranium. Việc chiến hạm Mỹ ghé cảng Việt Nam là một trong những dấu hiệu xác nhận quan hệ giữa 2 nước đang ngày một thắt chặt hơn trước về mọi mặt, sửa soạn cho việc nâng cấp quan hệ mà cả 2 nước đã nói tới trong thời gian gần đây. Mới tuần rồi, có tin nói rằng Hoa Kỳ đang thảo luận với Việt Nam về chương trình hạt nhân dân sự Sự kiện này cũng xảy ra trong khi đang có căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh, liên quan đến tuyên bố mà bà Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton đưa ra ở Hà Nội khi dự Diễn Đàn Cấp Vùng ASEAN, khẳng định giải quyết tranh chấp biển Đông theo con đường hòa bình là “lợi ích quốc gia” của Hoa Kỳ. Phát biểu này ngay tức khắc gặp sự chống đối của Trung Quốc vì Bắc Kinh một mặt xem Hoàng Sa, Trường Sa là của họ, mặt Khu trục hạm USS John S. McCain thực tập phóng hỏa tiễn. Courtesy Wikipedia khác từng nói sẵn sàng giải quyết cuộc tranh chấp chủ quyền với từng quốc gia chứ không chấp nhận giải pháp quốc tế hóa. Mới tuần rồi, người phát ngôn của Bộ Ngoại Giao Việt Nam là bà Nguyễn Phương Nga lên tiếng phản đối việc Trung Quốc đưa tàu nghiên cứu địa chất vào vùng biển Đông, xâm phạm chủ quyền bất khả xâm phạm của Việt Nam. Như thường lệ, phái Trung Quốc bác bỏ tất cả cáo buộc Việt Nam đưa ra, nói rằng chủ quyền Hoàng Sa, Trưởng Sa thuộc về họ. Copyright © 1998-2010 Radio Free Asia. All rights reserved. http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/Vietnam-US-display-military-ties-amid-tensions-with-China-08102010133431.html TIN RFI Hàng không mẫu hạm Mỹ ghé thăm Việt Nam Hàng không mẫu hạm USS George Washington cập cảng Busan hôm 21/7 chuẩn bị cho cuộc tập trận chung Mỹ -Hàn Quốc Ảnh: Reuters Thanh Phương Theo hãng tin AP, hôm nay, 08/08/2010, hàng không mẫu hạm USS George Washington của Mỹ đã cập bến cảng Đà Nẵng của Việt Nam. Về mặt chính thức, chuyến viếng thăm này nằm trong khuôn khổ đợt kỷ niệm 15 năm bình thường hóa bang giao Mỹ -Việt, nhưng nó cũng cho thấy mối quan tâm ngày càng lớn của Hoa Kỳ đến việc duy trì ổn định và an ninh ở khu vực châu Á- Thái Bình Dương. Sự hiện diện của hàng không mẫu hạm USS George Washington tại một bến cảng của Việt Nam nhằm cho thấy là Mỹ không để cho Trung Quốc tự do tung hoành trong khu vực. Đậu thường trực ở Nhật Bản, hàng không mẫu hạm USS George Washington được ví như là một thành phố nổi, vì nó có thể chở được đến 70 phi cơ, hơn 5 ngàn thủy thủ và phi công, cộng thêm một khối lượng bom khoảng 1,8 triệu kg. Hàng không mẫu hạm khồng lồ này đến Việt Nam sau khi tham gia tập trận với Hàn Quốc trong bốn ngày vào tháng trước. Cuộc tập trận này đã khiến Bắc Triều Tiên phẫn nộ và đã bị Trung Quốc chỉ trích liên tục. Xét về quan hệ Mỹ-Việt thì chuyến viếng thăm lần này của USS George Washington có tính biểu tượng rất cao, bởi vì Đà Nẵng từng là căn cứ lớn của quân đội Mỹ trong thời gian chiến tranh Việt Nam. Nhưng về mặt hành chính, Đà Nẵng cũng là nơi đặt trụ sở huyện đảo Hoàng Sa với tư cách là thành phố quản lý quần đảo này. USS George Washington đến Đà Nẳng vào lúc mà vấn đề chủ quyền Biển Đông ngày càng nóng bỏng. Trong số các quốc gia tranh chấp chủ quyền Hoàng Sa-Trường Sa với Trung Quốc, Việt Nam vẫn lên tiếng mạnh nhất, phản đối kế hoạch của Bắc Kinh phát triển du lịch ở khu vực này và cách đây vài ngày đã phản đối việc Trung Quốc tiến hành khảo sát địa chấn gần Hoàng Sa. Trong hồ sơ này, Việt Nam có vẻ đang có sự hậu thuẫn ngày càng mạnh của Hoa Kỳ, với việc Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton, nhân cuộc họp Diễn đàn khu vực ASEAN tại Hà Nội vào tháng trước, đã kêu gọi Trung Quốc giải quyết vấn đề chủ quyền Biển Đông với các nước Đông Nam Á. Bà Clinton còn tuyên bố rằng giải quyết những đòi hỏi chủ quyền nói trên cũng là vấn đề quyền lợi quốc gia đối với Hoa Kỳ. Lời kêu gọi nói trên của Ngoại trưởng Mỹ đã khiến Trung Quốc giận dữ. Chuyến viếng thăm của hàng không mẫu hạm USS George Washington diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Việt ngày càng được tăng cường trong nhiều lĩnh vực. Hiện giờ, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam và vào năm ngoái đã trở thành nước đầu tư lớn nhất ở Việt Nam. Quan hệ quân sự cũng đã phát triển mạnh kể từ khi chiến hạm đầu tiên của Mỹ viếng thăm Sài Gòn vào năm 1993. Mối quan hệ này cũng đang được mở rộng trong lĩnh vực hạt nhân, với thông tin báo chí Mỹ, theo đó, Hoa Kỳ đang đàm phán với Việt Nam một hiệp định về việc chia sẻ công nghệ và nhiên liệu hạt nhân dân sự. Bắc Kinh đã phản ứng mạnh trước thông tin này, bởi vì hiệp định nói trên sẽ cho phép Việt Nam làm giàu chất uranium trên lãnh thổ của mình. Phía Mỹ đã xác nhận tin đó, nhưng phát ngôn viên bộ Ngoại giao Việt Nam hôm thứ sáu vừa qua đã lên tiếng cải chính. Nhưng một điều chắc chắn là việc Hoa Kỳ ngày càng khẳng định sự hiện diện ở khu vực Đông Nam Á là một yếu tố thuận lợi cho Việt Nam, vốn không thể một mình chống lại tham vọng bá quyền của Trung Quốc, mà cũng không thể dựa vào các đối tác ASEAN. http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20100808-hang-khong-mau-ham-my-ghe-tham-viet-nam TIN VOA Hạm đội 7 Hoa Kỳ hợp tác hải quân với Việt Nam Thứ Ba, 10 tháng 8 2010 Hình: c7f.navy.mil/ Các tàu khu trục USS McCampbell (DDG 85), trái, và tàu khu trục USS Curtis Wilbur (DDG 54) thuộc Hạm đội 7 của Hoa Kỳ Chia sẻ Digg Yahoo Buzz Facebook del.icio.us StumbleUpon Tin liên hệ Trung Quốc 'chĩa mũi nhọn vào Việt Nam và Hoa Kỳ' Hạm đội 7 của Hoa Kỳ sẽ tiến hành một loạt các hoạt động hợp tác hải quân với Quân chủng Hải quân Việt Nam trong thời gian một tuần kể từ ngày 8/8. Đây là chuỗi hoạt động kỷ niệm 15 năm bình thường hoá quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam. Chương trình chủ yếu xoay quanh các hoạt động tập huấn phi tác chiến như kiểm soát thiệt hại, tìm kiếm cứu nạn, trao đổi kỹ năng (nấu ăn, bảo dưỡng). Bên cạnh đó, sẽ có các hoạt động giao lưu nhằm xây dựng tình hữu nghị hai bên như khám chữa nha khoa và y tế dân sự, thăm tàu sân bay, tàu Hoa Kỳ thăm cảng Việt Nam, các trận đấu thể thao giao hữu giữa hải quân hai nước. Tàu khu trục USS John S. McCain (DDG 56) thăm Đà Nẵng từ 10/8. Khu trục hạm này được đặt theo tên thân phụ của Thượng nghị sỹ John McCain, một nhân vật được trọng vọng ở Việt Nam và từng là tù nhân tại Hà Nội trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam. Hai bên sẽ tiến hành các hoạt động phối hợp giúp xây dựng quan hệ giữa các thành viên tham gia chương trình, trong đó có các dự án dự án y tế, nha khoa, kỹ sư dân dụng và các hoạt động phục vụ cộng đồng khác. Trước đó, ngày 8/8, một phái đoàn gồm các lãnh đạo chính phủ và quân đội Việt Nam bay từ thành phố Đà Nẵng ra thăm tàu sân bay USS George Washington. Chuẩn đô đốc Ron Horton, Chỉ huy Lực lượng Đặc nhiệm 73 và Chỉ huy Nhóm Hậu cần Tây Thái Bình Dương, phát biểu: "Đây là biểu hiện của mối quan hệ ngày càng chặt chẽ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam. Các hoạt động trao đổi như thế này có vai trò tối cần thiết giúp hải quân hai nước tăng cường hiểu biết lẫn nhau, cũng như cho việc xây dựng các mối quan hệ quan trọng trong tương lai”. Các nhà phân tích cho rằng việc hợp tác giữa hải quân Hoa Kỳ và Việt Nam cho thấy mối quan hệ quân sự gia tăng giữa hai trước trong bối cảnh căng thẳng leo thang với Trung Quốc xoay quanh vấn đề tranh chấp ở biển Đông. Hải quân Hoa Kỳ đã thực hiện nhiều chuyến thăm đến Việt Nam trong những năm gần đây, trong đó có hai chuyến thăm cảng năm 2008. Năm 2009, lần đầu tiên một phái đoàn Việt Nam ra thăm tàu sân bay của Hoa Kỳ-tàu USS John C. Stennis (CVN 74). Cũng trong năm 2009, tàu đô đốc chỉ huy Hạm đội 7 Hoa Kỳ USS Blue Ridge (LCC 19) và tàu khu trục có trang bị hoả tiễn USS Lassen (DDG 82) do hạm trưởng người Mỹ gốc Việt Lê Bá Hùng chỉ huy đã thăm cảng Việt Nam. Tàu bệnh viện USNS Mercy (T-AH 19) cũng đã thăm Việt Nam tháng 5/2010 trong khuôn khổ một chương trình trợ giúp nhân đạo có quy mô lớn. Bên cạnh các chuyến thăm cảng, hai tàu thuộc Bộ Tư lệnh Hải vận Quân sự Hoa Kỳ cũng đã được sửa chữa tại các xưởng đóng tàu của Việt Nam. Trong tháng 2 và 3 năm 2010, tàu tìm kiếm cứu hộ USNS Safeguard (T-ARS 50) và tàu USNS Richard E. Byrd (T-AKE 4) đã được sửa chữa tại xưởng đóng tàu Cam Ranh (cảng Hòn Khói, vịnh Vân Phong). Các đơn vị tham gia hoạt động trao đổi tại Việt Nam gồm tàu khu trục USS John S. McCain (DDG 56) và Lực lượng Đặc nhiệm 73. Lực lượng tấn công thuộc tàu USS George Washington, bao gồm khu trục hạm USS Curtis Wilbur (DDG 54), USS Chung-Hoon (DDG 93), và USS McCampbell (DDG 85), sẽ neo đậu ngoài khơi trong thời gian diễn ra các sự kiện. Nguồn: U.S. 7th Fleet statement, AP http://www1.voanews.com/vietnamese/news/us-vietnam-navy-08-10-2010-100336754.html

 

 

 

 

 

 

TRẦN QUỐC BẢO * TÌNH NON NƯỚC CỦA TẢN ĐÀ

TÌNH NON NƯỚC CỦA TẢN ĐÀ

Trần Quốc Bảo

(Bài nói chuyện của nhà văn Trần Quốc Bảo, Chủ Tịch Trung Tâm Văn Bút Miền Đông Hoa Kỳ, tại Hội Cao Niên Vùng Thủ Đô Hoa Thịnh Đốn, ngày 4 tháng 10 năm 2003).

Người cùng thời với Tản Đà, cũng như lớp hậu sinh, đã đề cập đến ông khá nhiều, qua những: Thi Văn Tuyển Tập, Phê Bình Văn Học, bình giảng, luận văn, cũng như trong các buổi văn đàm v.v..., những phẩm bình gạn lọc của một một nền văn học suốt chiều dài thế kỷ đã xác định giá trị tuyệt vời của thi ca Tản Đà, đứng hàng đầu, lớp các nhà thơ tiền bán thế kỷ 20 và luôn cả nhiều thập niên sau nữa.

Sách báo viết về Tản Đà, bàn đến những áng thơ xuất thần của tiên sinh, những nét đặc thù như: cái say, cái sầu, cái mộng và đặc biệt là cái ngông của tiên sinh; có học giả phân tích cặn kẻ về bút pháp trong thơ văn Tản Đà, về nghệ thuật ca trù và sự tài tình dịch thuật thơ từ Hán tự qua tiếng Việt. Lại có vị đề cập tới cái lý tưởng cao vời, suốt đời tiên sinh đeo đuổi mà cho đến ngày lìa đời vẫn chưa thực hiện được như lòng mong ước, đó là tiên sinh muốn đề xuất, quảng bá và phổ động triết thuyết Thiên Lương cho bàn dân thiên hạ, tựa như việc truyền bá tư tưởng hiền nhân quân tử và thuyết Trung Dung của đức Khổng Tử vậy.

- Vâng, đã có nhiều nhận xét đa dạng sâu sắc về Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu, nhưng dường như ít ai để ý tới một điểm đặc biệt là lòng yêu quê hương, Tổ quốc của Tản Đà, đã được dàn trải thật nhiều, thật rõ ràng, nếu không nói là tràn ngập đến lộ liễu trong thơ của tiên sinh.

Bài viết này không đi vào lãnh vực luận văn hay bình thơ, mà chỉ hạn chế, trong khuôn khổ đề tài: "Minh chứng về Tình Non Nước rất sâu đậm trong thơ Tản Đà".

Tại sao không nói thẳng, nói trắng ra là lòng ái quốc, hay tình yêu Tổ quốc, Quê hương, mà lại rằng "Tình Non Nước của Tản Đà", có gì phải che dấu tránh né chăng? - Vâng, có như vậy! Xem lại tiểu sử Tản Đà, chúng ta thấy niên biểu thời ấy ở vào giai đoạn đầu lúc nước ta bị Pháp cai trị, thời điểm bây giờ mà in lên báo trương, hoặc nhỏ to xì xầm đến lòng ái quốc, đảng cách mệnh, hay phong trào khởi nghĩa v.v... là điều cấm kỵ, gông cùm tù ngục, tai họa lù lù ngay sau gáy.

Xin mở lại đôi dòng sử u buồn trăm năm trước. Nước Pháp khởi sự cuộc viễn chinh xâm lăng Việt Nam kể từ năm 1858 (Mậu Ngọ, năm Tự Đức thứ 11). Chín năm sau (1867) toàn bộ đất Nam kỳ trở thành thuộc địa của Pháp và 17 năm kế tiếp, ngày mồng 6 tháng 6 năm 1884, triều đình Huế ký Hòa Ước Giáp Thân (quen gọi là Hòa Ước Patenôtre) công nhận quyền Pháp bảo hộ trên toàn cõi Việt Nam.

Nước ta rơi vào vòng nô lệ bốn năm thì Nguyễn Khắc Hiếu ra đời, ông sinh năm Mậu Tý (1888) tại làng Khê Thượng, huyện Bất Bạt, tỉnh Sơn Tây, cách Hà Nội 44 cây số về hướng Tây Bắc. Quê hương ông, phong cảnh đẹp hùng vĩ, phía đông nam huyện Bất Bạt có núi Ba Vi, tức là Tản Viên cao 1280 thước, ta có câu ca dao: "Nhất cao là núi Tản Viên, thanh nhàn vô sự là tiên trên trần." (Tản Viên trông xa như hình cánh phụng, nên còn gọi là Phương Hoàng Sơn), sông Đà (còn gọi là Hắc Giang) bao bọc suốt dãy bình nguyên phía tây Bất Bạt từ bắc xuống nam làm ranh giới thiên nhiên ngăn cách với tỉnh Phú Thọ. Lòng yêu quê hương nảy sinh trong lòng Nguyễn Khắc Hiếu ngay từ khởi sự cầm bút. Ông lấy bút hiệu là Tản Đà hẳn là ý muốn gắn liền thân thế sự nghiệp vào lòng quê hương vậy.

... Văn chương thời nôm na,

Thú chơi có sơn hà.

Ba Vì ở trước mặt,

Hắc Giang bên cạnh nhà: Tản Đà.

(Tự Thuật)

... Mạch nước sông Đà tim róc rách,

Ngàn năm non Tản mắt lơ mơ.

(Ngày Xuân Rượu Với Thơ).

... Sông Đà núi Tản đúc nên ai,

Trần thế xưa nay được mấy người,

Trung hiếu vẹn tròn hai khối ngọc,

Thanh cao phô trắng một cành mai.

(Thơ Tự Vịnh).

... Vùng đất Sơn Tây nẩy một ông,

Tuổi chửa bao nhiêu văn rất hùng.

Sông Đà núi Tản ai hun đúc,

Bút Thánh câu Thần sớm vãi vung.

(Tự Trào).

Một tâm hồn nặng lòng với quê cha đất tổ, một bút thơ tài hoa như Tản Đà, mà thoạt sinh ra đã là dân mất nước, ông chào đời với tiếng khóc quê hương, nỗi niềm sầu muộn ấy đeo đẳng suốt cả cuộc đời thì việc đem tâm sự gởi vào thơ, ắt là chuyện đương nhiên. Lại nữa chúng ta biết, Tản Đà sinh nhằm buổi giao thời, cuối thế kỷ 19, qua thế kỷ 20, lúc mà ách nô lệ ngoại bang vừa chụp xuống đầu dân tộc ta, lại cũng là lúc nền phong hóa cũ của dân ta tiếp cận với nền văn minh Tây phương, chữ Quốc ngữ được dùng cấp kỳ thay thế chữ Nôm và chữ Nho:

Mười mấy năm trời ngọn bút lông,

Thảnh thơi chẳng bợn chút hơi đồng.

Bây giờ anh đổi lông ra sắt,

Cách kiếm ăn đời có nhọn không?

Sự kiện tống cự nghinh tân, thay cũ đổi mới, thuở ấy cũng tác động không ít vào nỗi sầu vọng cổ hoài hương của Tản Đà. Hơn nữa cùng trong thế hệ Tản Đà, sinh trước hoặc sau một vài thập niên, có những trang anh hùng kiệt sĩ, như Phan Bội Châu (1867), Nguyễn Thượng Hiền (1868), Phan Chu Trinh (1872), Huỳnh Thúc Kháng (1875), Nguyễn Đình Chiểu (1898), Nguyễn Thái Học, Trương Vĩnh Ký, Ngô Đình Diệm (1901), Nhất Linh Nguyễn Tường Tam (1907)... Tấm lòng yêu nước thương dân của các nhà chí sĩ đó như một chất xúc tác ngấm ngầm nhưng cực kỳ mạnh mẽ lan tràn trong tâm hồn người dân Việt vong quốc thời bấy giờ. Cao điểm của sự kiện này là vụ Nguyễn Thái Học và 12 đồng chí bị Pháp chém tại Yên Báí ngày 17 tháng 7 năm 1930 (chín năm sau, Tản Đà qua đời ngày 17 tháng 6 năm 1939 tại Hà Nội).

Thi sĩ Quách Tấn, sanh năm 1910, trẻ tuổi hơn Tản Đà một giáp, khi in tập thơ: "Một Tấm Lòng" (1939) đã được Tản Đà đề tựa, có viết một đoản văn hồi ký nói về Tản Đà, đăng trong tạp chí Tân Văn xuất bản tại Saigon năm 1971. Ông kể rằng:

"Năm 1927, Việt Nam Quốc Dân Đảng thành lập, lấy Dân tộc, Dân quyền, Dân sinh làm chủ nghĩa; lấy Độc lập, Dân chủ, Phú cường làm phương châm. Tuy còn đương trong vòng bí mật, nhưng uy danh của vị lãnh tụ, hùng tâm, hùng khí của các cấp chỉ huy, lòng nhiệt thành và đức hy sinh cao cả của đa số đồng chí, đã làm cho bọn cường quyền vừa sợ vừa kính, hàng sĩ phu yêu nước quy tâm.

Để gây ảnh hưởng sâu rộng, Đảng quyết định dùng báo chí làm cơ quan tranh đấu và tuyên truyền. Quyết định ra nhằm lúc An Nam Tạp Chí tạm đình bản vì thiếu hụt tài chánh. Ban Chấp Hành Trung Ương bèn ủy quyền cho lãnh tụ Nguyễn Thái Học đến thương lượng cùng Tản Đà tiên sinh.

Tản Đà tiên sinh là một nhà thơ yêu Tổ quốc như yêu văn chương và lập chí đem văn chương đền ơn Tổ quốc từ lúc còn trẻ:

Này vẫn bác Tản Đà ngày trước,

Thuở xuân xanh thề ước non sông.

Trải bao xuân, hạ, thu, đông,

Càng phơ tóc bạc cho lòng càng son.

(Xuân Cảm năm Ất Hợi)

Lòng tiên sinh luôn ấp ủ giấc mộng "Bồi lại bức dư đồ Việt Nam" mà "buổi trước ông cha mua để lại, ngày nay con cháu lấy làm chơi". (Vịnh Bức Dư Đồ Rách).

Cho nên khi gặp lãnh tụ Nguyễn Thái Học, tiên sinh mừng khôn xiết nỗi mừng:

Rồng Tiên cùng họ từ xưa,

Ba mươi năm mới bây giờ gặp nhau.

(Chơi Huế)

Trong các tài liệu về Tản Đà, chỉ duy có bài của Quách Tấn nhắc đến sự kiện đó, chúng ta không đánh giá sự khả tính của chuyện ấy, nhưng từ đó chúng ta mở rộng thêm nhận xét về những ẩn ý chất chứa trong thơ ái quốc của Tản Đà. Xin hãy đọc bài thơ bất hủ "Vịnh Bức Dư Đồ Rách":

Nọ bức dư đồ thử đứng coi,

Sông sông, núi núi khéo bia cười,

Biết bao lúc mới công vờn vẽ,

Sao đến bây giờ rách tả tơi?

Ấy trước ông cha mua để lại,

Mà sau con cháu lấy làm chơi!

Thôi thôi có trách chi đàn trẻ,

Thong thả rồi ta sẽ liệu bồi.

Ở vào khởi điểm của cuộc mất nước, toàn dân cúi đầu nhận chịu ách nô lệ, bài thơ trên đây của Tản Đà, nghĩa đen mộc mạc chỉ là nỗi lòng cảm động khi đứng nhìn tấm bản đồ bị rách nát, nhưng ý tại ngôn ngoại, cái tâm sự ẩn dụ trong thơ lồ lộ quá rõ rệt, từng câu, từng chữ, là tiếng thở than vong quốc thật não nùng ai oán, là lời thống thiết nhắn gọi lớp sĩ phư hãy đứng lên cứu nguy Tổ qúôc, hãy ra tay tài bồi mảnh giang sơn gấm vóc của Tổ tiên đang bị nạn ngoại xâm.

Lời kêu gọi thúc bách "Hãy mau tô bồi hàn gắn lại bức dư đồ Việt Nam rách nát tả tơi", chẳng phải chỉ gióng lên một lần rồi thôi, mà cứ mỗi khi thuận câu, hợp vần, Tản Đà lại nhắc tới, nhắc lui:

... Tri âm ai đó mau hồ giấy,

Kẻo đến dư đồ lại tả tơi!

(Lo Thời Khí).

... Biết bao ra Bắc vào Nam,

Bức dư đồ rách đã cam khó lòng!

(Xuân Tứ).

... Dư đồ còn đó chưa phai,

Còn non, còn nước, còn người nước non.

(Qua Cầu Hàm Rồng Cảm Tác).

... Đừng quên Đông Pháp người tri kỷ,

Riêng nhớ An Nam bức địa đồ.

(Gởi Tòa Soạn Đông Pháp Thời Báo).

... Bức dư đồ rách không bồi,

Báo "An Nam" nghỉ biết đời nào ra.

(Cười Bác Mai Lâm).

Có bài thơ nhắc đi nhắc lại "Bức Dư Đồ" đến hai lần:

... Khóc ai riêng cũng mừng cho,

An Nam Tạp Chí dư đồ còn đây.

... Hơn nhau một bức dư dồ,

Khí thiêng sông núi hộ phù nước non.

(An Nam Tạp Chí Ra Lần Thứ Năm).

Còn nhiều nữa, nhưng nội những câu thơ lược trích trên đây cũng đủ giải tỏ tấm lòng ái quốc nhiệt tình của nhà thơ núi Tản sông Đà, và qua đó tiên sinh đã gửi đến quốc dân một thông điệp khá rõ ràng.

Dùng biểu tượng "Bức Dư Đồ Rách" để nói về Tổ quốc suy vong, sông núi bị kẻ xâm lăng cai trị; đó là "viết" phải "lách", phải tránh né để thoát khỏi lưỡi kéo kiểm duyệt của nhà cầm quyền, nhất là để che mắt bọn mật thám Pháp và bè lũ tay sai. Cũng vậy, thay vì khơi động "Lòng Ái Quốc", Tản Đà đã viết bài thơ "Thề Non Nước":

Nước non nặng một lời thề,

Nước đi, đi mãi không về cùng non.

Nhớ lời nguyện nước thề non,

Nước đi chưa lại, non còn đứng trông.

Non cao những ngóng cùng trông,

Suối khô dòng lệ, chờ mong tháng ngày.

Xương mai một nắm hao gầy,

Tóc mây một mái đã dầy tuyết sương.

Trời tây ngã bóng tà dương,

Càng phơi vẻ ngọc nét vàng phôi pha.

Non cao tuổi vẫn chưa già,

Non thời nhớ nước, nước mà quên non.

Dù cho sông cạn đá mòn,

Còn non, còn nước hãy còn thề xưa.

Non cao đã biết hay chưa,

Nước đi ra biển, lại mưa về nguồn.

Nước non hội ngộ còn luôn,

Bảo cho non chớ có buồn làm chi.

Nước kia dù hãy còn đi,

Ngàn dâu xanh tốt, non thì cứ vui.

Nghìn năm giao ước kết đôi,

Non non, nước nước chưa nguôi lời thề.

Lời thề non nước là lời thề trước bàn thờ Tổ quốc, mà trong tình huống Tổ quốc lâm nguy thì thế hứa điều gì? Tiên sinh không nói ra, nhưng không nói mà ai cũng đều biết cả. Bút thơ Tản Đà tuyệt diệu là ở chỗ đó. Trong bài "Xuân Cảm", tiên sinh hạ bút:

Non sông thề với hai vai,

Quyết đem bút sắt mà mài lòng son.

Bút sắt mài lòng son mà viết câu thề, thì đó là "huyết thệ", thề bằng máu và tất nhiên là lời thề sắt son, trung thành nguyện đem cả hai vai gánh vác sơn hà. Nhưng tiếc rằng khi đất nước ở vào thế cùng vận bí nên cái chí cả, mộng lớn của Tản Đà đã chẳng thành tựu được. Tiên sinh xót xa thố lộ can tràng:

- Năm nay tuổi đã bốn mươi hai,

Ta nghĩ mà ta chẳng giống ai.

Khắp bốn phương trời không thước đất,

Địa cầu những muốn ghé hai vai.

- Năm nay tuổi đã bốn mươi ba,

Ta nghĩ mà ta chẳng giống ta.

Lo nước, lo nhà, lo thế giới,

Còn lo thêm nợ, nghĩ chưa ra.

(Tân Xuân - Khai bút)

Đọc những câu tâm sự trên ta thấy khác nào nỗi lòng của Đặng Dung qua bài "Thuật Hoài":

Thế sự du du nại lão hà,

Vô cùng thiên địa nhập hàm ca.

Thời lai đồ điếu thành công dị,

Sự khứ anh hùng ẩm hận đa.

Trí chủ hữu hoài phù địa trục,

Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà.

Quốc thù vị báo đầu tiên bạch,

Kỷ độ long tuyền đới nguyệt ma.

Đào Hữu Dương dịch:

Tuổi già lận đận nối tình đời,

Vô tận vần xoay khoảnh đất trời.

Ti tiện gặp thời nên chẳng khá,

Anh hùng lỡ bước hận nhiều thôi.

Vác non phò chúa trên vai nặng,

Gột giáp qua mây mặt nước trôi.

Thù nước chưa xong đầu sớm bạc,

Dưới trăng mài kiếm mấy thu rồi.

Sầu vong quốc phải chăng là mối sầu vạn cổ? Tản Đà cho rằng mình sinh bất phùng thời, nỗi buồn vì thân thế quẫn bách, cô đơn cộng với niềm đau nhục của quê hương đất nước, ông bi phẩn thốt lên:

Biết bao ra Bắc vào Nam,

Bức dư đồ rách đã cam khó lòng.

Văn chương chút nghĩa đèo bòng,

Thuyền không tay lái vẫy vùng được sao!!!

(Xuân Tứ).

Cuối cùng tiên sinh cam nhận số phận hẩm hiu, đành thúc thủ trong thất bại cay đắng:

... Quản chi sông rộng doành khơi,

Buồm không thuận gió ai ơi cũng đành!

(Thư của người nhà quê).

Cả cuộc đời của Tản Đà, dù mê đắm trong văn thơ chữ nghĩa, dù say sưa túy lý càn khôn, dù ngông nghênh xem mục hạ vô nhân, coi trời bằng vung, nhưng trên hết cả, chói lọi hơn hết cả vẫn là Tình Non Nước, là tấm lòng ái quốc chân thành, trung kiên, thẳng băng mực tầu, của một sĩ phu.

Lời tâm huyết sau đây là những giọt nước mắt nhỏ xuống trang thơ, được coi như câu trối trăn tuyệt mệnh của tiên sinh:

Tấm riêng, riêng những thẹn thùng,

Giữa đường buông dứt gánh tình như không.

Gập tờ giấy niêm phong hạt lệ,

Nhờ cánh tem bay đệ cung mây.

Ái ân thôi có ngần này,

Thề nguyền non nước đợi ngày tái sinh.

oo00oo

Kính thưa quý vị, Vũ Ngọc Phan trong Nhà Văn Hiện Đại đã kết luận phê bình về Tản Đà như sau: "Thơ của ông giản dị, trong sáng, lại diễn tả tâm hồn Việt Nam đủ mọi vẻ, mọi mầu; nên thơ ông quyết nhiên sẽ là thơ bất hủ, và có lẽ trên thi đàn gần đây, ông đứng vào bậc nhất". Vũ Ngọc Phan nhận xét rất đúng nhưng dường như vẫn thiếu sót khi không đề cập đến tấm lòng yêu nước thiết tha của Tản Đà chất chứa đầy ấp trong khối thi ca đồ sộ ông để lại cho hậu thế.

Về phần chúng ta, hôm nay ngồi nơi đây, dành chút thời gian trong cuộc sống đầy bận bịu, mở lại trang thơ Tản Đà "Vịnh Bức Dư Đồ Rách", và ngâm nga đôi câu "Thề Non Nước", bỗng thấy sao mà hợp tình hợp cảnh quá! Dường như chúng ta đang sống cùng trong niên biểu với Tản Đà, hoặc giả tiên sinh đang còn cầm bút làm thơ ở đâu đó quanh ta. Xin thành kính dâng lời tri ân Thi hào Tiến bối, khoảng một thế kỷ trước đây đã viết lên những lời thơ tâm sự xót xa cho chính chúng tôi ngày hôm nay.

Xin cám ơn toàn thể quý vị đã tham dự buổi mạn đàm của chúng tôi.

Trần Quốc Bảo

Tài liệu tham khảo:

- Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim.

- Nhà Văn Hiện Đại, Vũ Ngọc Phan.

- Nước Tôi, Dân Tôi, Đông Tiến.

- Thơ Tuyển Dịch, Đào Hữu Dương.

- Văn Xả 2 (3&4-1990).

- Việt Thi, Trần Trọng Kim.

- Các sách của Tản Đà (Tản Đà Vận Văn, Tản Đà Tùng Văn, Tản Đà Văn Tập I&II)

Posted by vanhoa at 8:07 PM No comments:

THÁI TÚ HẠP * TẢN ĐÀ - SUỐI KHÔ GIÒNG LỆ CHỜ MONG

TẢN ĐÀ - SUỐI KHÔ GIÒNG LỆ CHỜ MONG
THÁI TÚ HẠP

Khi chúng ta đang còn sống trên xứ sở quê hương, giữa các trào lưu văn học thế giới tràn ngập vào tâm hồn lớp trẻ trí thức hết đợt sóng hiện đại này đến những ý thức mới của văn học và triết học khác, thực sự mấy ai còn nhắc nhở đến Tản Đà, Hồ Biểu Chánh, Phạm Quỳnh, Á Nam Trần Tuấn Khải, Tương Phố, Đông Hồ, Phan Huy Ích, Hồ Xuân Hương, Chu Mạnh Trinh, Bà Huyện Thanh Quan... Đa số đã chạy đuổi theo những trang sách của Heidegger, Apollinaire, William Saroyan, Henry Miller, Alexis Zorba, Sartre... chắc chắn ảnh hưởng chỗ đứng của các tiên sinh tiền bối thuở Thịnh Đường như Lý Bạch, Đỗ Phủ, Thôi Hạo, Lý Thượng Ẩn... lại càng bị đẩy lùi ra "xa lộ" văn học Việt Nam cuối thế kỷ hai mươi.

Trong một sát-na xúc động tình cờ trong đời sống nơi viễn xứ, tôi chợt khám phá nguyên ủy lưu vong của loài rong rêu trên giòng thác cuồn cuộn đổ từ ngọn đỉnh non cao. Chúng tôi cảm thấy khổ đau mỗi khi cố gắng bắt đầu khép kín những nhung nhớ cố hương. Với sức lực của con ngựa già, không vượt nổi qua những chặng đồi núi phong ba của nhân thế, để phóng tới cánh đồng thảo nguyên tương lai. Mùa xuân đến nơi đất khách, nhưng tâm sự người lưu vong vẫn não nề, cái tâm sự mà TẢN ĐÀ NGUYỄN KHẮC HIẾU đã cảm nhận từ hơn năm mươi năm trước như những lời tiên tri:

...Nước Non nặng một lời thề
Nước đi, đi mãi không về cùng non
Nhớ lời nguyện Nước cùng Non
Nước đi chưa lại non còn đứng không
Non cao những ngóng cùng trông
Suối khô dòng lệ chờ mong tháng ngày
Xương mai một nắm hao gầy
Tóc mây một mái đã đầy tuyết sương
Trời tây bóng ngả tà dương...

Tản Đà đã gợi lên sự thực đau lòng đó, nhưng ông vẫn tin rằng trong vận chuyển Ngũ Hành, chu kỳ sinh diệt là lẽ tất nhiên của Tạo Hóa. Nỗi tư duy thần diệu nhất, Tản Đà đã biểu hiện cái tính chất "nước đi ra bể lại mưa về nguồn" kết hợp được triết học Đông Phương và khoa học vật lý Tây Phương: Nước đi ra biển, nhờ nắng bốc thành hơi bay về núi gặp khí lạnh gió thổi tan thành mưa. Cứ thế, từ thế kỷ này qua thế kỷ khác nhịp nhàng vi diệu trong sinh hóa của vũ trụ:

Non xanh tuổi vẫn chưa già
Non thời nhớ nước, nước mà quên non
Dù cho sông cạn đá mòn
Còn non còn nước hãy còn thề xưa
Non xanh đã biết hay chưa
Non đi ra biển lại mưa về nguồn
Nước non hội ngộ còn luôn
Bảo cho non nước có buồn làm chi
Nước kia dù hãy còn đi
Ngàn dâu xanh tốt non thì cứ vui
Nghìn năm giao ước kết đôi
Non non nước nước chưa nguôi lời thề... (Thề Non Nước)

Đề cập đến công trình văn học đóng góp vào sự nghiệp văn hóa dân tộc Việt Nam của Tản Đà quả thật không nhỏ. Mặc dù Tản Đà xuất hiện giữa thời đại giao mùa của trào lưu văn học cũ và mới. Thời kỳ mà sở học Hán và Nôm đang bị đẩy lùi vào hậu trường sân khấu trong mọi sinh hoạt văn chương nghệ thuật. Hình ảnh của những ông đồ già nuối tiếc một thời vang bóng hiện lên như một bức tranh cô đơn buồn bã tội nghiệp:

Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua

Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay

Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu
Giấy đỏ không buồn thắm
Mực đọng trong nghiên sầu...
Ông đồ vẫn ngồi đấy
Qua đường không ai hay
Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài trời mưa bụi bay

Năm nay đào lại nở
Không thấy ông đồ xưa
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ
(Ông Đồ - Vũ Đình Liên)

Tuy nhiên, sự hình thành của giòng văn học Hán - Nôm khi khoa cử ở thời kỳ phục hưng, sự thực không ai có thể phủ nhận những công trình sáng tạo của một số nhà văn nhà thơ Việt Nam với những tác phẩm lừng lẫy cho mãi đến bây giờ chưa chắc có được những tác phẩm nào xứng đáng để thay thế. Như "Đoạn Trường Tân Thanh" của thi hào Nguyễn Du, "Lục Vân Tiên" của Nguyễn Đình Chiểu, "Chinh Phụ Ngâm" của Đoàn Thị Điểm, Đặng Trần Côn. Những thi tài vượt bật như Hồ Xuân Hương, Chu Mạnh Trinh, Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Trái, Nguyễn Khuyến, Cao Bá Quát, Tú Xương...

Đến khoảng thời gian đầu thế kỷ 20 từ khoảng năm 1913 đến 1917, nền văn học Việt Nam đã bắt đầu ảnh hưởng bởi giòng văn học Tây Phương, từ đó như vết dầu loang tỏa rộng ra khắp nước và tạo thành những trào lưu văn học mạnh mẽ đến năm 1930, lừng lẫy tạo những thành tích đáng kể từ năm 1930 - 1945. Tiêu biểu những lực lượng nòng cốt của trào lưu văn học mới có Phạm Quỳnh, Phan Khôi, Thế Lữ, Lưu Trọng Lư, Vũ Đình Liên. Xuân Diệu, Huy Cận... và nhóm Tự Lực Văn Đoàn của Nhất Linh Nguyễn Tường Tam được xem là những cây bút tiền phong tiến công vào thành trì, phá vỡ những hủ hóa đầy phong kiến của xã hội cũ. Khi con đê đã phá sập, giòng nước tuôn trào, các tư tưởng tây phương xâm nhập vào lớp trẻ trí thức Việt Nam như Lamartine, La Fontaine, André Maurois, Mallarmé... Có lẽ ngán ngẩm cho thế sự đổi thay đến nỗi Thi sĩ Trần Tế Xương phải than thở một cách chua cay:

Nào có ra gì cái chữ Nho
Ông Nghè, ông Cống cũng nằm co
Chi bằng đi học làm ông Phán
Tối rượu sâm banh, sáng sữa bò...

Tản Đà cũng cảm thấy chán nản nhưng không bi quan với khả năng cầu tiến nên ông cũng cố nghe theo lời khuyên đầy cay đắng của Trần Tế Xương theo học sách Âu Tây qua người Hoa dịch, gọi là Tân Thư, để mong kiếm thêm chút vốn liếng Tây học, kiếm gạo nuôi vợ con:

Mười mấy năm trời ngọn bút lông
Thảnh thơi chẳng bợn chút hơi đồng
Bây giờ anh đổi lông ra sắt
Cách kiếm ăn đời có nhọn không

...Hôm qua chưa có tiền nhà
Suốt đêm thơ nghĩ chẳng ra câu nào
Đi ra rồi lại đi vào
Quẩn quanh chỉ tốn thuốc lào vì thơ!

Mặc dù cuộc sống cơ hàn gánh nặng gia đình, vợ con, nhưng Tản Đà luôn luôn giữ tiết tháo một nhà thơ, nhà báo có tư cách, luôn đề cao tinh thần yêu nước. "Trong thời gian vất vả nhất về tài chính là thời gian hơn tám năm ròng rã, Tản Đà xuôi ngược Hà Nội, Nam Định, vào Vinh rồi trở về Hàng Bông để vận động An Nam Tạp Chí một cách tích cực, nhưng chỉ phát hành cầm chừng tạp chí này. Cuối cùng An Nam Tạp Chí bị đóng cửa vĩnh viễn, Tản Đà thác lời Hàn Thuyên: Than ôi! An Nam tạp chí mà đến nỗi phải đình bản, thời còn gì là An Nam!" (Văn Xã, Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu). Từ đó Tản Đà như người thất chí mượn rượu tiêu sầu.

Say sưa nghĩ cũng hư đời
Hư thời hư vậy, say thời cứ say
Đất say, đất cũng lăn quay
Trời say, mặt cũng đỏ gay, ai cười?
...Giấc mộng mười năm đã tỉnh rồi
Tỉnh rồi lại muốn mộng mà chơi
Nghĩ đời lắm nỗi không bằng mộng
Tiếc mộng bao nhiêu lại chán đời
Những lúc canh gà ba cốc rượu
Vài khi cánh điệp bốn phương trời
Tìm đâu cho thấy người trong mộng
Mộng cũ mê đường biết hỏi ai?
(Nhớ Mộng)

Đôi khi người đời không biết Tản Đà say rượu, say mộng hay là say thơ? Chính ông cũng không phân biệt cảnh đời, cảnh mộng và cảnh tiên. Mộng và thực lẫn lộn trong đời sống đầy phiền não vì phải tranh đấu miếng cơm manh áo nuôi cái thân xác tạm bợ nơi cõi trần thế. Ông cảm thấy lạc lõng chơ vơ giữa cuộc đời đầy buồn bã thê lương:

Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi
Trần thế em nay chán nửa rồi
Cung quế có ai ngồi đó chửa?
Cành đa xin chị nhắc lên chơi
Có bầu có bạn can chi tủi
Cùng gió cùng trăng thế mới vui
Rồi cứ mỗi năm rằm tháng tám
Tự nhau trông xuống thế gian cười... (Muốn Làm Thằng Cuội)

Không biết cảnh Thiên Thai có thực như câu chuyện Lưu Nguyễn ngày xưa? Hay chỉ là dấu vết giác ngộ quay về của tâm thức sĩ phu? Để nhìn thấy những nguyên thủy không còn nữa, mặc dù lòng thủy chung vẫn trọn đầy trong trí tưởng người đi. Có thiên đàng nào đẹp bằng quê hương. Tâm trạng ray rứt nhớ nhung của Lưu Nguyễn là nỗi niềm tâm sự chung của Tản Đà, tâm sự qua những tư duy ẩn mật, sâu sắc trong mỗi người lưu vong, mơ ước ngày trở lại quê nhà thực sự an bình trong ý nghĩa chân thành thường trực:

Lá đào rơi rắc lối Thiên Thai
Suối tiễn, oanh đưa những ngậm ngùi
Nửa năm tiên cảnh
Một bước trần ai
Ước cũ duyên thừa có thế thôi
Đá mòn, rêu nhạt
Nước chảy hoa trôi
Cái hạc bay lên vút tận trời
Trời đất từ nay xa cách mãi
Cửa đóng
Đầu non
Đường lối cũ
Nghìn năm thơ thẩn bóng trăng chơi
(Tống Biệt)

Tản Đà mang nỗi sầu đi tiếu ngạo khắp cùng đất nước và ngạo nghễ trong cái thú vui bất tận thơ rượu của ông, tính tình khẳng khái ngay thật, đả phá mọi thành kiến hẹp hòi phe phái trong sinh hoạt giao mùa của trào lưu văn học mới - cũ. Ông cố gắng sống thoải mái cho chính sở thích tự nguyện của ông nên nẩy sinh nhiều giai thoại về Tản Đà cũng khá lý thú như thi sĩ Bùi Giáng:

Trời sinh ra bác Tản Đà
Quê hương thời có, cửa nhà thời không
Nửa đời nam, bắc, tây, đông
Bạn bè sum họp, vợ chồng biệt ly
Túi thơ đeo khắp ba kỳ
Lạ chi rừng biển, thiếu gì gió trăng...

Có lẽ Tản Đà là nhà văn nhà thơ đầu tiên có sáng kiến vắt óc để mưu cầu phương kế sinh nhai, cho một mình ông thôi đã vất vả lắm, huống hồ phải kiếm gạo nuôi vợ con lại càng vất vả trăm chiều.

...Cuộc trần thế kiếm ăn chẳng dễ
Rẻ rúng thay là nghệ làm văn!
...Văn chương hạ giới rẻ như bèo
Kiếm được đồng lãi thực rất khó

...Ra văn mà chẳng ra tiền
Cái nghiệp văn chương nghĩ thật phiền
Văn ế bao giờ cho bán hết
Phen này có nhẽ gánh lên tiên!

Hơn năm mươi năm sau văn chương chữ nghĩa ở đất khách còn não nề thê thảm hơn. Lớp đàn em "nặng nợ tơ tằm, cái nghiệp văn chương nó đuổi đeo", ở hải ngoại "vắt óc moi tim" cho ra những giòng văn, những vần thơ, nhưng hàng sách càng ngày càng ế ẩm và đang trên đà báo động lâm nguy. Chỉ còn lác đác ở thế hệ gọi là "nghiệp dĩ" liên hệ đến những yêu thích thơ văn tiền chiến và hậu chiến miền Nam từ trong nước, là họa may còn nhắc nhở đến những tên tuổi Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Tản Đà, Phan Khôi, Tự Lực Văn Đoàn với Nhất Linh, Thạch Lam... và thỉnh thoảng những Đinh Hùng, Vũ Hoàng Chương, Hàn Mặc Tử, Quách Tấn... như một vọng âm hiếm hoi trong đời sống chạy đuổi theo bánh xe quay của guồng máy thực dụng. Cái tâm sự đau buồn của Tản Đà khi ông đã chọn gởi gấm vào lối ngõ Đường Thi như những lời than thở cuối cùng:

Hạc vàng ai cỡi đi đâu
Mà nay Hoàng Hạc riêng lầu còn trơ!
Hạc vàng đi mất từ xưa
Nghìn năm mây trắng bây giờ còn bay
Hán Dương sông tạnh cây bày
Bãi xa Anh Vũ xanh đầy cỏ non
Quê hương khuất bóng hoàng hôn
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai?
(Hoàng Hạc Lâu - Thôi Hộ - Tản Đà dịch)

Không những riêng Tản Đà mà cả chúng ta cũng đang mang tâm sự não nề buồn thảm không kém như ông ngày xưa. Có lẽ Tản Đà chỉ bước đến cửa Khổng - Lão, mà chưa bước vào Thiền Môn để quán triệt cái đạo lý vi diệu Sắc Sắc Không Không. Tản Đà sẽ thanh thản biết chừng nào, khi đến rong chơi cõi trần gian và khi cuộc vui đã mãn, thanh thản ra đi như một đám mây trắng bay qua giữa bầu trời Như Huyễn.

Tản Đà tên thật Nguyễn Khắc Hiếu, sinh năm Mậu Tí 1888 tại làng Khê Thượng, huyện Bất Bạt, tỉnh Sơn Tây. Quê hương ông là dải bình nguyên sông Đà, chạy dài tới chân núi Tản Viên, nên ông lấy tên núi Tản ghép với sông Đà làm bút hiệu. Phụ thân Tản Đà là Nguyễn Danh Kế, đỗ cử nhân, làm quan lên tới chức án sát. Mẫu thân ông, Lưu Thị Hiền (có sách ghi là Khiêm), cũng là người có học, có tài ứng đối, làm thơ. Xuất thân con nhà cử nghiệp, Tản Đà sau khi học vỡ lòng chữ Nho ở Nam Định, sống và học với người anh cả là Nguyễn Tái Tích. Ông anh lúc ấy đã đậu phó bảng, làm đốc học ở Sơn Tây, Vĩnh Yên rồi đổi ra Hà Nội.

Riêng phần Tản Đà học hành lận đận, chỉ đỗ kỳ hạch ấm sinh dành cho con quan. ông trượt luôn hai khóa Kỷ Dậu (1909) và Nhâm Tí (1912) chán nản bỏ luôn khóa Ất Mão, chuyển sang học chữ quốc ngữ và bắt đầu viết Giấc Mộng Con. Năm 1913 Tản Đà được Trịnh Xuân Nham, giáo thụ trường Hậu Bổ đề bạt cho Nguyễn Văn Vĩnh, ông có các bài tiểu luận đăng khá đều trên Đông Dương Tạp Chí và bắt đầu được chú ý. Từ cuối năm 1925, ông ra An Nam Tạp Chí. Tờ báo đóng cửa ba lần, tục bản hai lần, tới 1933 mới đóng cửa luôn. Trong khoảng thời gian An Nam Tạp Chí đình bản, thi sĩ Tản Đà vào Sài Gòn viết cho Đông Pháp Thời Báo của Diệp Văn Kỳ (1927) nhưng nửa chừng bỏ trở ra Bắt tục bản An Nam Tạp Chí (1927).

Từ cuối năm 1932, ông đóng cửa vĩnh viễn tờ An Nam Tạp Chí (Nguyễn Văn Vĩnh cũng ra tờ An Nam Tạp Chí khác trong cùng năm này). Vốn đã sống trong cảnh túng thiếu, Tản Đà càng lúc càng quẫn bách hơn. Có lúc ông về Bạch Mai (gần Hà Nội) mở lớp dạy chữ Nho. Có lúc ông quay về Hà Đông, đăng quảng cáo trên vài tờ báo: "Nhận làm thuê các thứ văn vui, buồn, thường dùng trong xã hội - Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu". Có lúc ông phải mở cả phòng đoán số Hà Lạc để kiếm sống (1938). Tản Đà mất vì bệnh gan, ngày 17.6.1939 tại nhà riêng, số 71 ngã tư Sở, Hà Nội, để lại vợ và tám con. Di thể tiên sinh được an táng tại nghĩa trang Quảng Thiện, Hà Nội.

http://chimviet.free.fr/tacpham1/thanhlng/thll054a.htm

NHỮNG MỐI TÌNH CỦA TẢN ĐÀ

Trang nhật ký cách đây 100 năm…

Thi sĩ Tản Đà

Cuộc đời tài hoa và đào hoa của thi sĩ Tản Đà còn chưa được tư liệu, sách vở phản ánh hết. Lần thăm nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Xương, người con trai trưởng của Tản Đà, hiện đang ở tại Phú Thọ dịp gần đây, tôi được ông cung cấp thêm nhiều tư liệu liên quan đến cuộc đời thi sĩ, chủ yếu là những mối tình thời trai trẻ của thi nhân.

Ông Xương bảo bố tôi tài hoa và... đào hoa lắm. Thi trượt trường Nam trở về, ông mang theo mối tình cô gái thành Nam, thiết tha và hồn nhiên trong sáng quá chừng.

Ông Xương cho tôi xem những trang nhật ký viết tay của Tản Đà viết cách nay đúng 100 năm kể về những mối tình tuổi trẻ. Tập nhật ký viết bằng bút mực, tả về những mối tình thơ dại của chàng học trò Nguyễn Khắc Hiếu với những tiểu thư gặp ở nơi trọ học và ứng thí hồi ở Nam Định. Cái con người đa tình đa cảm ấy đã cùng lúc phải lòng hai thiếu nữ. Mà người con gái nào trong ba chị em ấy cũng đều mến chàng. Nhưng chàng chỉ cảm mến hai người em.

“Cô M. Dáp mới 13 tuổi nhưng đã rất si tình, trưa và tối thường đến. Người con ông chủ nhân mới 14 tuổi cũng nhan sắc mà ăn nói hơi có vẻ đanh. Còn người con gái nhớn đầy đặn mà trắng, tính nết trung hậu, ăn mặc thời theo lối quê. Trong một giấc mộng ấy liền - đứt mê man, ly hợp không thường...” - cụ Tản Đà ngày đó thổ lộ tình yêu trên giấy như thế.

Cuốn nhật ký tình yêu của người thi sĩ trẻ đã đưa ta về một trời mộng xưa, khi tình yêu trai gái còn chưa nhuốm màu hiện đại. Đoạn tả cảnh chiều cuối năm chàng được nàng hái lá thơm về đun nước cho tắm. Tắm xong hai người ra vườn hái hoa và thả hồn mơ mộng giữa khung cảnh lãng mạn thanh bình: “Khách địa tha hương, giai nhân tài tử, đầu xanh mây biếc, người trắng hoa hồng. Trời Nam ai vẽ bức Thiên Thai mà mỗi bên bớt đi một...”. Câu chuyện gợi nhớ Lưu Nguyễn xưa vào chốn Thiên Thai lấy hai tiên nữ, nhưng bây giờ chàng thư sinh Khắc Hiếu chỉ còn một cô Ất bên mình.

Cuốn nhật ký cũng kể lại những kỷ niệm như chơi bài đẹt mũi. Rồi rủ nhau đi xem chèo. Kể chuyện lưu luyến tiễn anh khóa trẻ lên tàu ngược Hà Nội... Những câu chuyện trong nhật ký cho biết ông là người nhiều hệ lụy với tình yêu.

Phát hiện tình cờ

Tập nhật ký đến tay người con trai trưởng Nguyễn Khắc Xương cũng thật tình cờ, khác nào có sự sắp đặt của ai đó. Ông Nguyễn Khắc Xương kể, lúc tôi về thành Nam chơi với bà bác thì bỗng đâu có cụ bà chừng tám chục tuổi sang bảo tôi: Ông là con trưởng cụ Tản Đà phải không? Nếu phải thì ông sang ngay gặp ông nhà tôi.

Ngỡ có chuyện gì, tôi liền sang. Thì ra đấy là ông Ngô Quý Chức, cháu ruột cụ Ngô Ngọc Trực. ông Chức từng làm thư ký toà soạn báo Tiểu thuyết thứ Bảy. Ông cụ đưa cho tôi tập giấy đã cũ. Cuốn sổ chi chít nét chữ quốc ngữ viết tay, bảo: Tôi trả lại anh tập nhật ký của cụ Tản Đà. May cho anh là vì tôi sắp đi rồi... gặp được anh là tôi mãn nguyện.

Hai tập nhật ký Tản Đà ông Trực đưa tôi nói là của Tản Đà viết từ năm ngoài hai mươi tuổi, tức là cách đây đã 100 năm. Tôi thật lấy làm bàng hoàng vì còn có người yêu quý thi sĩ mà giữ cho cả những bút tích ngày cũ. Mà hơn thế, đây là những trang viết đầu tiên thời Tản Đà bắt đầu học viết chữ quốc ngữ... Nét chữ thật đẹp và nắn nót nhưng còn nhiều lỗi chính tả quá. Một nhà Nho từng dự kỳ khoa bảng cuối mùa ở thành Nam giờ xoay sang Tây học và lần đầu viết chữ quốc ngữ. Do đó tập nhật ký không chỉ quý bởi tư liệu về thi nhân mà còn có giá trị lịch sử nhất định.

Theo ông Nguyễn Khắc Xương thì đây là kỷ niệm tình yêu đầu tiên trong văn đàn Việt Nam được viết ra giấy trắng mực đen, trước cả Thế Lữ, Xuân Diệu...

Tản Đà và những “khối tình”

Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Xương kể: Một dạo tôi sang Vũ Di thuộc phủ Vĩnh Tường xưa chơi như để tìm lại bước chân phong trần thi sĩ hồi đầu thế kỷ trước. Một cụ bà chừng 82-83 tuổi gặp tôi rất mừng. Cụ bà thuật lại mối tình Phủ Vĩnh của nhà thơ... Dạo ấy cậu ấm Hiếu (Tản Đà) ở với ông anh là Giáo Thụ tại Vĩnh Tường, cạnh nhà tri phủ. Cách nhau chỉ một cái cầu ao... nên mới có chuyện ông dan díu với cô gái con tri phủ. Đêm trăng gió mát, cô gái ra ao chơi bỗng nhìn thấy bên kia ao Tản Đà thư sinh đương ngồi học.

Mối tình ấy rồi cũng chả đi đến đâu. Có lẽ vì thế chúng ta mới có những thi phẩm tình yêu đầu thế kỷ của người. Hãy đọc lại bài Ngày Xuân tương tư in trên An Nam tạp chí năm 1932 của Tản Đà: Ngàn dặm dám quên tình lúc ấy/ Trăm năm còn nhớ chuyện ngày xưa/ Tương tư một mối hai người biết/ Ai đọc thơ này đã biết chưa?

Nhớ rau sắng chùa Hương, mùa Xuân năm 1923 không đi lên Hương Tích, Hương Sơn, ông làm bài thơ in báo. Đọc báo rồi, nghe nói sau đó có một nàng đã thân chinh gửi rau sắng về nhà cho thi nhân...

Đương nói chuyện đời, chuyện tình Tản Đà, ông Nguyễn Khắc Xương như chợt thấy mình đã bộc bạch quá nhiều về cha mình. Ông bảo: Tôi đương giữ bản quyền mọi câu chuyện đấy nhé. Viết gì thì cũng nhớ chú thêm rằng theo nhà Tản Đà học Nguyễn Khắc Xương đấy! Ông nói thêm: “Khi lấy mẹ tôi rồi, cụ gác lại hết những chuyện tình cảm ấy. Nhưng qua nghiên cứu, tôi biết cụ vẫn âm thầm nhớ đến hình bóng cũ. Tản Đà đã sống hết mình cho tình yêu không lụy phong tục lễ giáo”.

***

Cụng ly cùng con trai cụ Tản Đà - ông Nguyễn Khắc Xương (giữa) và

cháu gái cụ - cô Mai Thoa

Không được cùng thời để “uống rượu với Tản Đà” như ông Trần Huyền Trân, tôi xin được cụng ly với ông Nguyễn Khắc Xương trưởng nam của cụ, cùng cháu gái của cụ là cô Mai Thoa đương làm việc ở Bảo tàng Phú Thọ, xin dâng nơi cửu tuyền ba vái thi hào tiên sinh nhân 120 năm ngày sinh và 70 năm ngày giỗ cụ...

Tân Linh

Nguồn: TTVH

NGUYỄN THIÊN THỤ * THỰC VÀ MỘNG TRONG TÌNH MẪU TỬ CỦA TẢN ĐÀ

THỰC VÀ MỘNG TRONG TÌNH MẪU TỬ CỦA TẢN ĐÀ

NGUYỄN THIÊN THỤ

Khi quan tri phủ Nguyễn Danh Kế đáo nhậm án sát tỉnh Ninh Bình thì Tản Đà cất tiếng khóc chào đời tại đây. Sang năm sau, thân mẫu Tản Đà hạ sinh một gái tên là Trang. Trong khoảng mấy năm trời hương lửa đậm đà, thân mẫu Tản Đà đã hưởng được mọi hạnh phúc trần gian. Nhưng hạnh phúc này quá ngắn ngủi. Năm 1891, Tản Đà lên ba, quan án lâm bệnh rồi từ trần. Vì đường sá xa xôi, gia đình không thể đưa linh cửu quan án về quê, nên phải an táng tại phủ An Khánh, Ninh Bình. Cái chết của người cha, người chồng, thường báo hiệu một khúc quanh bi thảm của một gia đình.

Bà chị Tản Đà kể rằng khi làm tri phủ Xuân Trường (1), Nam Định, thân phụ bà thường say mê thú hát ả đào. Yêu nhịp hát câu ca, ông yêu luôn cô đào hàng Thao Nam Định. Nàng rất trẻ đẹp, tuổi độ 20, tên là Nghiêm (2). Lúc bấy giờ Nguyễn Danh Kế tiên sanh đã ngoại bốn mươi, việc tề gia nội trợ đã có bà cả và bà hai vốn là hai chị em ruột. Ngày xưa cổ nhân có tục đa thê cho nên chẳng bao lâu nàng danh ca đã trở thành vị phu nhân của quan phủ, tục danh là bà phủ Ba. Bà giỏi xướng ca, lại rành thi họa. Bà cùng nữ sĩ Nhàn Khanh (3) xướng họa. Khi ở Vân Đình, bà Nhàn Khanh đã gửi bà phủ Ba một bài thơ:

Ai lên Bất Bạt nhắn nhe cùng,
Nhắn hỏi cùng ai có nhớ không? Nửa bước xa xa bằng mấy dặm,
Một ngày đằng đẵng ví ba đông.
Giọng thơ tri kỷ say mê mệt,
Ngọn lửa tương tư đốt cháy nồng.
Khắc khoải năm canh lòng luống những,
Thư tình mở mở lại phong phong.

Bà phủ Ba đáp lại:
Đêm qua vơ vẩn chốn thư đường, Mong mỏi chung tình chẳng thấy sang.
Sáu khắc mơ màng người hảo hữu,
Năm canh tơ tưởng chốn Đình giang.
Trông trăng bát ngát thương người ngọc,
Thấy nước long lanh nhớ bạn vàng.
Hai chữ tương tư khôn xiết kể,
Khối tình chi để một ai mang.(4)
Qua thơ xướng hoạ kể trên, chúng ta thấy bà phủ Ba cũng là tay tài hoa. Lại nữa, một vị phu nhân dòng dõi trâm anh thế phiệt như bà Nhàn Khanh lại có thơ xướng họa cùng một phu nhân xuất thân ca kỹ, cũng có thể do giao tình đậm đà giữa quan án và gia đình họ Trịnh, họ Dương mà cũng là do lòng liên tài quá lớn vậy.


Trong mấy năm trời sống với quan án, bà án đã có bốn con, gồm hai trai, hai gái: Nguyễn Mạn , Nguyễn Thị Chính , Nguyễn Khắc Hiếu và Nguyễn thị Trang . Khi quan án từ trần, thân mẫu Tản Đả tuổi ngoại ba mươi, bà quyết định sống trọn đời chung thủy với người chồng quá cố. Nhưng theo chị Tản Đà, đươc chừng một năm, bà đột nhiên ra đi, mang theo cô gái út, trở lại xóm Binh Khang. Nghe đâu về sau, bà trở thành bà chủ một nhà hát tại Bắc Ninh.

Tại sao gia đình Tản Đà lại xảy ra tấn bi kịch đó? Một cụ bà người (5) cùng làng với Tản Đà nói rằng do mối bất hòa gia đình. Mất chồng, mất nơi nương tựa, người tiểu thiếp không tài sản, không thế lực kia làm sao chịu được tiếng bấc, tiếng chì của bà vợ cả? Ông Nguyễn Mạnh Bổng, anh vợ của Tản Đà cũng chung ý kiến trên. Ông cho rằng thân mẫu của Tản Đà phải cất bước ra đi “ vì một sự không hòa trong gia đình” (6). Nhưng chị của Tản Đà lại cho rằng gia đình vẫn êm ấm, không hề có việc xích mích. Thân mẫu Tản Đà ra đi vì “ ngựa quen đường cũ”.

Dẫu vì nguyên do nào đi nữa, việc thân mẫu Tản Đà trở lại xóm Bình Khang là một thực tại đã làm Tản Đà đau khổ khôn nguôi. Xã hội Việt Nam vốn coi khinh nghề sênh phách đàn hát vì người ta cho rằng “xướng ca vô loại”. Mặc dầu các sĩ phu thường lấy các đào nương làm hầu thiếp, các nho gia thường kết tội các đào nương, coi đào nương và kỹ nữ là một. Xã hội Việt Nam và luân lý Nho giáo đã lên án thân mẫu Tản Đà. Lại nữa, cái danh giá của gia tộc ông, cha án sát, anh đốc học và ông tổ mấy đời đã từng là Bình chương, Tham tụng, danh giá là thế mà nay mẹ và em lại làm ca kỹ. Việc này là một thực tại đã làm ông đau khổ. Ông Nguyễn Mạnh Bổng đã cho ta biết nỗi đau khổ trong nội tâm Tản Đà:

Đối với việc cụ bà và cô Trang hành động như vậy,Tản Đà tiên sinh lúc còn trẻ tuổi, ở với ông anh cả là Nguyễn Tái Tích ( đỗ phó bảng, làm tri huyện, sau về giáo thụ, thăng đốc học ) vốn nung đúc ở trong đạo Khổng Mạnh, lấy làm một sự không chính đáng. Cho nên tâm cảnh tiên sinh lúc nào cũng u uất, đau đớn, buồn rầu, không muốn biết đến, không muốn nói ra. Vì tiên sinh là một người đã có cái ý muốn làm “ Á châu Khổng phu tử chi đồ” từ lúc bé, nên phàm cái gì trái với đạo đức Khổng Mạnh, tiên sinh đều cho là một sự không trong sạch cả. (7)

Phan Kế Bính đã mô tả cuộc sống của các đào nương nơi Bình Khang là một nơi “ sớm đưa Tống Ngọc, tối tìm Tràng Khanh” như Thúy Kiều ở lầu xanh. Ông viết rằng Bình Khang là một nơi vui chơi suồng sã, các quan viên và đào nương “ có khi quàng vai bá cổ nhau mà mời, hoặc hôn nhau để tỏ lòng yêu mến” và “lấy cách quàng vai bá cổ, kề đùi, kề vế làm vui, lấy lời ong bướm lả lơi, giăng hoa bỡn cợt làm thích” (8). Không biết thời Chu Mạnh Trinh, Cao Bá Quát, người ta đi hát ả đào như thế nào, còn thời Pháp thuộc, hát ả đào không còn là một nghệ thuật nữa. Trong Chiếc Lư Đồng Mắt Cua, Nguyễn Tuân đã cho ta những nét phác họa rất trung thực:

Những ngưòi bạn trong trường tác hí của tôi, cái đức huyên náo không thể chê vào đâu được. Họ đánh trống như đám hỏa đầu quân băm thịt viên trên cái quầy bếp một hiệu cao lâu Quảng Đông to lớn. Họ nói chuyện tâm sự với nhau mà như hầu sáng hô tiền hàng. Họ vần cô đào, họ chơi hoa như lính đi cắt cỏ ngựa về cho ngựa ăn. Nhà hát là cái chợ.(9)

Những lời phê bình, mô tả chung chung như thế có lẽ đến tai Tản Đà.Nhưng nặng nề hơn, một vài kẻ đã nêu đích danh gia đình Tản Đà, mẹ và em gái Tản Đà ra để làm đề tài. Người ta vô tình hay cố ý làm vỡ vết thương lòng của Tản Đà như trường hợp phó bảng Trần Tán Bình (1869- 1935 ). Một hôm ông phó bảng họ Trần đi hát gặp cô Trang đã làm một bài hát nói:

Có phải cô Trang em ấm Hiếu?
Người xinh xinh yểu điệu dáng con nhà.
Vì đâu vương lấy nợ tài hoa?
Bắt luân lạc, trời già âu cũng độc!
Cha án sát, anh thời đốc học, Nền đỉnh chung bỗng chốc hóa truân chiên.
Cất chén quỳnh nhớ bạn đồng niên,
Dục lòng khách bên đèn sa nước mắt.
Nhớ bạn, thấy em như thấy mặt,
Dừng roi chầu, lặng ngắt một hồi.
Đời người đến thế thì thôi,
Đời phồn hoa cũng là đời bỏ đi.
Hoa xuân em giữ lấy thì!(10)
Vì xót thương má hồng gặp bước truân chuyên hay mai mỉa gia đình người ta mà ông phó bảng viết bài này? Dẫu sao, ông phó bảng đã làm một việc thiếu tế nhị nếu ông đọc bài này cho cô Trang nghe hay phổ biến bài này trong quần chúng!



Thực tại xã hội và luân lý Khổng Mạnh đã làm cho Tản Đà đau khổ, tủi nhục khiến ông oán ghét mẹ. Ngoài ra, yếu tố gia tộc cũng làm cho lòng Tản Đà nát tan. Chính cái quá khứ huy hoàng của gia tộc đã làm cho Tản Đà đau lòng vì mẹ và em gái sống trong chốn Bình Khang. Chị của Tản Đà đã cho chúng tôi vài chi tiết.
Ngày 17 tháng giêng năm bính thìn, niên hiệu Duy Tân thú mười (20-3-1916 ), ông Nguyễn Tái Tích từ trần. Gia đình phải đem linh cữu từ Hà Nội về quê bằng tàu Bạch Thái Bưởi. Nghe tin ông bảng mất, thân mẫu Tản Đà xuống tàu đưa tiễn. Thấy bóng mẹ, Tản Đà lặng lẽ bỏ lên tàu. Các chị em phải khuyên bà ra về, Tản Đà mới trở lại tàu. Trước khi ông Nguyễn Tái Tích mất, Tản Đà phải cưới vợ cho an lòng anh.

Vợ của Tản Đà là con gái viên tri huyện Nguyễn Mạnh Hướng , quê ở làng Hội Xá, huyện Mỹ Đức, Hà Đông. Hôn lễ cử hành ngày rằm tháng chạp năm ất mão, niên hiệu Duy Tân thứ chín tức ngày 17-2-1916. Được tin con trai cưới vợ, bà vội vàng về dự lễ cưới với hy vọng tặng cô dậu một món quà, nhưng Tản Đà cương quyết ngăn cản. Tản Đà bảo rằng nếu tân nưong nhận “ người đó “ là mẹ thì coi như hôn sự bất thành. Rốt cuộc, người mẹ bất hạnh kia đành thui thủi ra về trong khi tiếng pháo nổ vang, hai họ nâng ly mừng tân lang và tân nương bách niên giai lão! Cho đến khi mẹ mất tại nhà ông anh là Nguyễn Mạn, tại Thái Nguyên, Tản Đà cũng không lên nhìn mặt mẹ lần cuối. Tản Đà chỉ nhắn người nhà nhờ anh trông nom, lo liệu mọi sự. Lúc này, Tản Đà ngoài ba mươi tuổi.

Bà Nguyễn Triệu Quất con gái Tản Đà cho biết rằng Tản Đà chỉ yêu con trai mà ghét bỏ con gái. Chính Tản Đà cũng nói với mọi người rằng ông yêu con trai, rất con gái. Khi sinh đứa con gái đầu lòng, bà Tản Đà phải đem gửi bên ngoại. Hai cô Nguyễn Triệu Quất và Nguyễn Thúy Ngọc ít khi gần cha. Hễ thấy bóng cha, hai cô phải chạy trốn. Bà Nguyễn Triệu Quất nói rằng sở dĩ Tản Đà ghét con gái vì ngày xưa mẹ và em gái đã làm cho Tản Đà đau đớn, tủi nhục.

Trong cuộc đời, Tản Đà đã xa lánh mẹ, trong tiềm thức ông, khoảng cách này càng rộng lớn hơn. Ông luận về thế đạo, ông trách cứ nhân tâm nghĩa là đã liên tưởng đến mẹ và em, gián tiếp đau khổ, buồn tủi vì mẹ và em gái đã sống trái với luân lý đạo đức. Khi ông luận về chữ trinh, nghĩa là ông cho rằng mẹ và em gái đắm mình trong chốn bùn nhơ, thất trinh, thất tiết:

Trăm năm trong cõi người ta,
Trai thời trung hiếu, đàn bà tiết trinh (11)

Tính hạnh người đàn bà có một cái trọng nhất là chữ trinh; đạo người đàn bà đối với chồng có một cái trọng nhất là chữ trinh. Trinh nghĩa là chính chuyên. Chính thời không gian tà, là giữ tính hạnh của mình cho nhất đức. Chuyên thời không có lòng nào với người khác. Là giữ tình nghĩa với chồng cho nhất tâm. Một chữ trinh của đàn bà, từ xưa đến nay, cả đông lẫn tây, đời nào cũng phải quý, nước nào cũng phải quý, nước nào cũng phải chuộng. Chữ Trinh đáng quý và đáng chuộng thời tự người đàn bà càng nên biết quý chuộng là phải. Ngọc lành đã được giá, nên giữ sao cho sạch vết, khỏi phụ lòng người mua. Trăm năm đà kết nghĩa đá vàng, sông chưa cạn, đá chưa mòn, mà nỡ đem một tấm lòng son, yêu riêng sẻ giấu, thời soi gương thẹn với gương,đeo hoa thẹn với hoa, đứng giăng thẹn với giăng, ngồi đèn thẹn với đèn, đêm nằm thẹn với chăn, ngày ngày đi thẹn với bóng, trong đời người ta có một cái quý nhất mà dứt tình cho đang! Chẳng qua cái ngòi vật dục khêu ở ngoài, ngọn lửa vật dục bốc ở trong làm cho một chút lòng trinh đương đỏ như son mà cháy ra than, tàn ra tro, tan ra khói. Tiếc thay! (12)

Nhiều người viện cớ hoàn cảnh khó khăn mà dấn bước vào bún nhơ. Khi viết Đài Gương, Tản Đà ngầm trách mẹ không vững ý chí mà giữ đạo đức, không phán đấu với hoàn cảnh khó khăn.

Cảnh ngộ một đời người ta, rất là không có thường. Cảnh ngộ không có thường mà đức hạnh giữ được thường thời chỗ đó mới là chỗ hơn người.. . .Đời người mà phải lúc biến thật là không may, nhưng gió cả mới biết cây cứng mềm, thời chữ trinh đến lúc ấy mới càng tỏ. Than ôi, chỉ thắm trăm năm, chưa xe đã dứt, đầu xanh đôi lứa, đương họp mà tan. Dẫu luật lệ của vua chúa chưa buộc người lấy chữ trinh. . . Làm người nên biết nghĩa ngàn thu là quý, đàn bà chỉ có một chút đó có thể sánh được cái trung, cái hiếu, cái anh hùng bên con trai.
Nghĩ sao cho được hơn người, Tiếng thơm để lại muôn đời ngơị khen (13)

Và đây là một trường hợp tương phản làm nổi bật cuộc sống đen tối của thân mẫu và em gái thi sĩ.Trong gia tộc Tản Đà có bà họ Phan về làm dâu, được bốn năm thì chồng chết, bà vẫn thủ tiết theo giáo dục Khổng môn. Tản Đà đã kinh qua hai hình thái đau khổ. Một là gia đình và xã hội đã so sánh mẹ của Tản Đà với tiết phu họ Phan. Hai là chính Tản Đà cũng có sự so sánh. Sự so sánh này là một điều tất yếu như Charles Blondel đã nhận định:

Có những trạng thái cảm kích, mặc dầu ta muốn hay không, được đoàn thể truyền khiến hay suy tiến cho ta.(14)
Trong khi ca tụng bà tiết phụ này, chính là lúc Tản Đà xót xa vì mẹ và em gái đã sống trong dòng nước đục:
Trời Nam sáng vẻ văn minh,
Họ Phan một gái hiển sinh trên đời.
Núi Sài Sơn là nơi quê quán,
Xe hương về họ Nguyễn làm dâu.
Dâu con một đạo chân tu,
Áo nâng khuya sớm, canh hầu hôm mai.
Chữ cầm sắt, sắc tài ưa đẹp,
Vẻ trâm anh một nếp đôi nhà, Nhân sinh đệ nhất thực là,
Nhân gian một bóng trăng già soi chung.
Bốn năm chẵn tơ hồng sớm dứt,
Kẻ tri âm lánh khuất cõi đời,
Đầu xanh riêng lẻ mình ai,
Tuổi xanh thoắt đã ra ngoài bốn mươi.
Duyên đã ngắn, năm dài vô tận,
Bể phù sinh chiếc bách sóng dồi.
May thuê vá mướn lần hồi,
Ngày trông lá rụng, đêm ngồi gió thu.
Áng son phấn tuyệt mù xa cách, Đạo kiên trinh qưyết gánh lấy mình,
Trăm năm một gối phong trần,
Ngàn năm để khách thoa quần một gương(15)

Tản Đà mất mẹ và em gái. Tản Đà thiếu tình mẫu tử. Tản Đà đã đi tìm một tình mẫu tử khác để thay thế tình mẫu tử đã mất. Tục lệ Việt Nam đặt cho người vợ cả nhiệm vụ trông nom, nuôi nấng con chồng. Các con của bà vợ bé phải gọi bà Cả bằng mẹ. Tản Đà đã nương nhờ vào bà Cả mà sống. Việc này đúng như nhận định của George Dumas:
Các nhu cầu khi tự xã hội hóa, khi điều chỉnh các thỏa mãn của chúng bằng cách tuân theo các phong tục và các định chế nào, tức là bảo vệ và làm dễ dàng chính sự thỏa mãn chúng (16) .

Năm 1922, đương làm chủ bút Hữu Thanh,Tản Đà đã xin từ chức để lui về quê cũphụng dưỡng mẹ già ( bà Cả). Ông đã gửi độc giả bức tâm thư trước khi rời Hữu Thanh:
Tôi có một mẹ già đã ngoại tám mươi tuổi, từ tháng Mai 1921, tôi về làm việc Hữu Thanh, đến rằm tháng 8 An Nam về nhà được một hôm, từ ấy đến nay lại vẫn ở luôn Hà Nội. Nếu tôi muốn đón mẹ tôi về Hà Nội, thời ngại về hai chữ “phong chúc”, nếu cứ như trong tám tháng giời vừa qua đó, thời không yên hai chữ ” thần hồn”. Vì cớ đó nay tôi xin thôi việc Hữu Thanh để về tính theo việc buôn bán cho được it thời giờ bó buộc, cho được it lỗi với luân thường.(17)

Việc Tản Đà từ chức Hữu Thanh là do mâu thuẫn nội bộ của Hội Công Thương Bắc Kỳ, chủ nhân ông của Hữu Thanh tạp chí. Lý do Tản Đà viện dẫn chỉ là đường nét văn hoa, tế nhị để khỏi nói ra thực tế phũ phàng. Dẫu sao, trong tâm Tản Đà, bà mẹ già vẫn có một địa vị khả kính, thay thế cho người mẹ phong trần.
Trong tiểu thuyết Giấc Mộng Con của ông, hình ảnh của mẹ già hiện rõ rệt. Tản Đà gửi thư khuyên vợ phụng dưỡng mẹ già cho tròn đạo hiếu:

Quan hà xa cách, thấm thoắt đã hai năm. Độ nọ được thu anh Cả gửi sang, biết mẹ già vẫn thường được an khang, và số tiền gửi về năm ngoái, Hiền Khanh đã nhận lãnh, tôi lấy làm yên lòng. Bóng dâu đã xế ngang đầu, nhờ Hiền Khanh thay chữ mai sau cho, thời người ngoài bể khơi cũng như về đến phần hường vậy.. . . . . . . Thôi, càng nhớ chồng bao nhiêu, càng nên chiếu lấy mẹ già bấy nhiêu. Ngày tháng thoi đưa, không mấy chốc mà đôi ta họp mặt. Mấy lời trân trọng, ngàn dặm nước mây . (18)

Chị Tản Đà cho biết thuở nhỏ, Tản Đà được mẹ già nuôi nấng, thương yêu và Tản Đà đối với bà rất hiếu thảo, thật xứng với cái cái tên Hiếu của Tản Đà. Sau khi đã lập gia đình, Tản Đà vẫn ở với mẹ già để hôm sớm gần gũi. Những khi mẹ già đau ốm, Tản Đà vẫn thường túc trực bên giường bệnh để trông nom, săn sóc. Khi mẹ già mất, năm 1923, một mình Tản Đà lo việc ma chay. Đến ngày giỗ, các anh chị muốn góp phần giỗ, Tản Đà không nhận. Tản Đà muốn một mình gánh vác mọi việc. Tản Đà đã phủ nhận mẹ ruột của mình, và nương tựa vào mẹ già, tức bà Cả. Theo lời cụ huyện, Tản Đà thường nói với mọi người:
“Đời tôi chỉ có một người mẹ, đó là mẹ già”




Tản Đà là người đau khổ. Ông đã mất tình mẫu tử. Hơn nữa, người mẹ đã bỏ ông mà ra đi, gia nhập vào mộït môi trường không lành mạnh, bị luân lý và xã hội khinh miệt. Tản Đà đi tìm một tình mẫu tử khác ở người mẹ già. Dù đó là một biện pháp tốt, cũng chỉ có giá trị bên ngoài. Trái tim thơ ấu của Nguyễn Khắc Hiếu đã tan vỡ, không cách gì hàn gắn lại. Phương pháp nào đi nữa, ông cũng không có một tình mẫu tử đích thực. Cho nên suốt đời ông, ông vẫn đi tìm kiếm, một tình mẫu tử hoàn hảo và băng bó lại vết thướng từ thuở ấu thời. Tản Đà phải tìm kiếm tình mẫu tử trong Thực và trong Mộng. Ông đã mơ mộng một tình mẫu tử đúng như Freud nói “ Mộng là một ước vọng đã được thực hiện” .(19)

Gérard de Nerval nhận định:“ Mộng là cuộc đời thứ hai” (20)
Chính Tản đà đã xây một thế giới Mộng, trong đó mẹ con cùng chung sống trong hạnh phúc dưới một mái ấm gia đình. Tại sao ông viết Lên Sáu, Lên Tám? Có lẽ mẹ cậu ấm Hiếu đã bỏ ra đi không cậu mới lên bốn, lên năm, cậu quá nhỏ, không hiểu được bất hạnh của mình. Đến khi lên sáu, lên tám, lên mười, cậu Nguyễn Khắc Hiếu mới nhận thức được khía cạnh đau khổ của một đứa con mất mẹ. Do vậy ông viết Lên Sáu, Lên Tám để tạo một thiên đường cho chính mình, và cho hạnh phúc nguyên thủy của tuổi thơ khắp trái đất. Thế giới đó chỉ cần có cha mẹ và con dưới một mái nhà, cùng sống vui vẻ bên nhau:

Ở nhà cùng hai thân, Ra vào quanh dưới chân. Đem lòng một tấc cỏ
Báo đáp cùng ba xuân. Ba xuân như mẹ cha
Tấc cỏ như thân ta,
Nhờ xuân, cỏ xanh tốt,
Có cỏ xuân vui hòa .(21)
Giấc mơ của Tản Đà rất đơn sơ, giản dị, là một hiện thực trong xã hội Việt Nam mấy ngàn năm, hàng triệu trẻ con đã được hưởng thụ. Ôâng mong ước có cha mẹ săn sóc cho con, và con cái cũng biết yêu thương cha mẹ :
Ta nay như cỏ xuân,
Ngày ngày chơi trước sân.
Nghĩ sao trong tấc dạ,
Cho vui lòng hai thân.
Khi vui nào được mấy,
Lo buồn như dễ thấy,
Cha lo con nên thương,
Mẹ buồn con chớ quấyTa nay còn trẻ thơ,
Chưa cho cha mẹ nhờ.
Cha mẹ lúc sai bảo,
Vui vẻ con dạ thưa.(22)

Đạo hiếu rộng như bể,
Thân ta còn nhỏ bé.
Nhớn lên mong về sau,
Trọn hiếu cùng cha mẹ.(23)

Tản Đà mơ ước có một người mẹ, hằng ngày tựa cửa trông con đi học về. Đối với Tản Đà đó một hạnh phúc mà ông hằng ước mơ:

Tan buổi học, mẹ ngồi tựa cửa,
Mắt trông con đứa đứ về dần.
Xa xa con đã đến gần,
Các con về đủ quây quần bữa ăn.
Cơm dưa muối khó khăn mới có,
Của không ngon, nhà khó cũng ngon.
Khi vui câu chuyện thêm giòn,
Chồng chồng, vợ vợ, con con một nhà.(24)

Trong thực tế, Tản Đà xa lánh mẹ nhưng mặt khác, trong tiềm thức, không nhiều thì ít, ông đã biện hộ cho me ruột của ông và thông cảm cho bà và em gái. Phần lớn các gia đình thường có những vấn đề, nhất là các gia đình đa thê.Giữa bà cả và các bà thứ thường là một trận chiến liên miên bất tận. Trong gia đình Tản Đà, bà Cả và bà Hai là hai chị em cho nên họ đứng vào một phe. Một mình thân mẫu Tản Đà đứng một phe. Họ ghét thân mẫu Tản Đà vi bà đã chiếm đoạt tình yêu của hai bà. Hơn nữa họ còn oán thân mẫu Tản Đà vì lúc say mê cô đào hàng Thao Nam Định, ông đã phá tán nửa già tài ( theo lời chị Tản Đà). Có lẽ Tản Đà đã kết tội chế độ đa thê ở nước ta đã ra nỗi đau khổ cho thân mẫu Tản Đà.

Phong tục Á Đông lại thêm một điều lám gốc cho phần nhiều cái xấu của phong hóa, tức là « đàn ông có thể lấy nhiều vợ », « Cả sông đông chợ, lắm vợ nhiều con » Một câu đó mới đọc lên tưởng như hạnh phúc của một già đình nào, song mà họa loạn của bao nhiêu gia đình thực gây nên ở đó. Đạo hữu ái của anh em đồng mẫu cõi đời cũng đã có, huống chi nữa anh em dị bào. Lại nữa, đồng bào vô học thức, con chồng dì ghẻ, mấy đời bánh đúc có xương. Cho nên đồng bạc trắng, lòng đời đen, cũng là nhẽ thường thiên hạ vậy .(25)

Chính chế độ đa thê đã phá hoại gia đình Tản Đà, đã đưa đến sự ghen tuông, thù hận và tranh chấp giữa bà Cả và thân mẫu Tản Đà khiến bà phải bỏ lại Tản Đà mà ngậm ngùi ra đi vào cuộc đời sương gió !Ngoài ra, bà Cả cũng có trách nhiệm vì bà Cả « thiếu lượng bao dung » :
Gia nhân ly tất khởi ư phụ nhân, nghĩa là trong nhà lìa tan, tất do ở đàn bà mà ra.. . Gần đây, trong xã hội ta, xem ra it có mấy cái gia đình được vui vẻ, cũng là vì bên nội tướng kém ru ? Thứ nhất là cái lượng bao dung của người đàn bà có kém, cho nên trong gia đình của người chồng, anh em chị em khó mà được xum vui cùng nhau .(26)

Ngoài gia đình ngày xưa, xã hội thời Tản Đà cũng đóng góp vào bất hạnh của gia đình Tản Đà và xã hội Việt Nam lúc bấy giờ. Khoảng cuối thế kỷ 19, quân Pháp đã gây chiến tranh khắp Việt Nam. Khắp nơi, người chết, nhà tan cửa nát. Khi quân Pháp chiếm thành Hà Nội, chiến tranh đã đến miền Bắc. Một số quan lại đầu hàng Pháp, cam tâm làm tay sai cho Pháp thì được no ấm. Trái lại, những người có sĩ khí, bất cộng tác với thực dân thì bị đói khổ. Hàng triệu trí thức thất nghiệp, hàng triệu viên chức sĩ quan và binh lính trở về thôn quê hay sống lây lất ở thành thị. Hàng vạn cơ sở kinh doanh bị đóng cửa. Trần Tế Xương không phải là một sử gia hay xã hội học, song qua mấy câu thơ cay đắng của ông, chúng ta đã thấy rõ thực cảnh xã hội thời bấy giờ:

-Cái học nhà nho đã hỏng rồi,
Mười người đi học chín người thôi !
Cô hàng bán sách lim dim ngủ,
Thầy giáo tư lương nhấp nhỏm ngồi. . .

-Nào có ra gì cái chữ nho,
Ông nghè, ông cống cũng nằm co.
Sao bằng đi học làm thầy phán,
Tối rượu sâm banh, sáng sữa bò.

Trần Tế Xương cũng đã nói rõ bản thân ông và gia đình ông, một trong hàng triệu gia đình bị phá sản, đã xuống tận đáy xã hội:
Vợ lăm le ở vú, Con tấp tểnh đi bồi !

Trong hoàn cảnh đó, một người đàn bà yếu đuối như mẹ Tản Đà làm sao chống chọi nổi sự suy sụp của một thời đại, và của một xã hội ? Sau này, đã già dặn trong đời, và trải qua những cơn khủng hoảng kinh tế, Tản Đà mới nhận thức đưọc bao đắng cay của thực tế. Từ duy lý tưởng, ông chuyển qua duy thực. Ông đã công nhận quan điểm của Mạnh Tử về mối tương quan giữa kinh tế và đạo đức :
Hằng sản cũng không, tâm cũng mất (27)
Ông không phải nhà xã hội nhưng tư tưởng Lão Phật đã chi phối tư tưởng và tình cảm của ông.Trên đàn ngôn luận, ông bênh vực cho vấn đề cơm áo, coi mọi người đều bình đẳng trong cuộc mưu sinh :

Cái thân con người đã phải có ăn, có mặc mới sống được, thời muốn cho được sống, phải có cách làm ra cơm, kiếm ra áo mà nuôi thân. Cách làm ra cơm, kiếm ra áo của người đời, dù lương thiện hay gian phi, dù cao thượng hay đê tiện, trăm đường nghìn lối, thật là khác nhau, nhưng đều là sinh kế, đều phải có mới được sống. Người ta không thể ăn rễ cây để sống thời cũng không thể lấy đạo đức làm sinh nhai .(28)

Tản Đà bây giờ thực sự đạt đến tâm Phật, yêu thương mọi chúng sinh, không phân biệt quý tiện, thiện ác :
Người ông lớn, đứa cu ly,
Nhọc mình, nhọc xác cũng vì cái ăn. Cuộc đời kinh tế khó khăn,
Người đời còn phải nhọc nhắn sớm hôm.
Những người khố rách áo ôm,
Mồ hôi đổi lấy bát cơm no lòng.
Người thương mại, kẻ canh nông,
Lo tiền, lo thóc năm cùng lại năm.
Ngày ngàyhai buổi đi làm,
Cụ thừa trong sở, ông tham trên tòa.
Người khiêu vũ, kẻ xướng ca,
Cùng là nghề nghiệp con nhà làm ăn.(29)
Như vậy, trong tiềm thức, Tản Đà đã bênh vực nghề nghiệp của mẹ và em gái. Luận bàn về các nghề nghiệp, trong Đài Gương, Tản Đà viết về phụ nữ:

Người con gái lúc sắp bước chân đi lấy chồng: ai cũng tính: một sơi tơ hồng, trăm năm chỉ thắm, đầu xanh đẹp lứa, tóc bạc cùng già. Cảnh ngộ như thế là thường thuận,, thiên hạ được như thế là phần nhiều. Nhưng nếu kìa như ai, không may mà duyên giời có hạn, giữa đường uyên bay, quành cọi sân thu, ngây thơ đôi chút. . ., . Dẫu cho cấy nhiều buôn to, tiền buôn thóc đặt cũng chư ở vững có yên lòng, huống chi nhà rách vách xiêu, chân ngay tay cứng, được bữa sớm không bữa tối. Khó lắm thay!(30)

Vấn đề xã hội này được Tản Đà đề cập đến trong các tác phẩm Thề Non Nước, Trần Ai Tri Kỷ, Kiếp Phong Trần và phần Bình Khang Ca Phả trong Tản Đà Vận Văn. Dưới mắt Tản Đà, các ca kỹ đều đáng thương. Vân Anh, nhân vật trong Thề Non Nước vốn con nhà thi lễ, gặp cảnh sa sút, me đau yếu, đành phải dấn thân vào chốn Bình Khang:

Vân Anh một mình đứng giữa sân, nhìn lên giăng mà xem , thấy những đám mây bay tán loạn, thường che mờ cả mặt giăng. Cái cảm hoài vô hạn, bị cảnh đó khêu động, nghĩ đến thân thế con người ta nhiều khi hỗn lĩnh thật là quang sáng mà phải những cảnh ngộ ác nghiệt làm cho đến âm u, sầu thảm khác gì mặt giăng vốn trong sáng mà có khi phải luồn những đám mây vô lại kia, bỗng nghĩ lại thân thế của người ta có khi thật như đám mây bay tán loạn, bầu trời vô hạn biết đâu chỗ về.(TNN,3)
Vân Anh là hình ảnh mẹ và em gái Tản Đà ở Bình Khang:
Hồ Gươm sen mới ra hoa, Cả hương, cả sắc ai mà không chơi. Sen tàn lá rách tả tơi, Quanh hồ lai vãng ai người tiếc thương. Nước hồ sen đứng soi gương, Còn đâu là sắc, là hương với đời. Tủi thân, sen lại giận đời, Cho chi hương sắc, cho người trọng khinh.(TNN 9)

Tản Đà đã vin vào thuyết tài mệnh tương đố để giải thích về cuộc đời đắng cay của mẹ ruột và em gái:

Nghĩ là thân một người con gái có nhan sắc, có tài hoa, có học vấn, vì cửa nhà sa sút mà trụy lạc vào xóm Bình Khang. . . Con tạo đã ghen ai, ghen cho thật quá nhẽ, đã ghét ai, ghét cho thật đủ đường. Nào ai là những kẻ có tài, nghĩ chữ “ tài” còn có nên có nữa hay thôi? (TNN, 19).

Lời của một người khách năm xưa gửi cho Vân Anh, khen ngợi Vân Anh
Là một người tuấn tú trong nữ giới, về sự cũng đã có công phu, nếu không phải cảnh ngộ làm hại người thời như công nghiệp Ban Chiêu, tài danh như Tô Huệ, bắc nam dẫu có khác mà xưa nay định cũng không nhường nhau. Vậy mà con tạo ghen tài, không cho cành mai kia được riêng nở trên núi.(TNN,44)

Vân Anh trong Thề Non Nước, Đào Liễu, Cúc, Lan trong Truyện Thế Gian chính là mảnh đời của mẹ và em gái Tản Đà. Tản Đà thương xót họ vì họ mang số phận “hồng nhạn bạc mệnh”
Cái kiếp phong trần ngán biết bao,
Xuân lan thu cúc Đông liễu tây đào
Hóa công độc địa làm sao
Mà đem bạc mệnh buộc vào hồng nhan.(31)

Tản Đà thương xót họ vì cuộc đời phiêu bạt, và cô độc như cánh bèo nổi trôi trên mặt nước:
Bồng bềnh mặt nước chân mây,
Đêm đêm sương tuyết, ngày ngày nắng mưa .(32)

Bốn phương non nước quê người,
Chân mây mặt bể, bên giời một ai.
Ngọn trào lên xuống hôm mai,
Sớm khuya ai cũng đầy vơi dạ sầu! (33)

Họ là những kẻ cô đơn, nhất là chuổi ngày tàn, bóng xế:
Bên thì trời, chị em ơi, lận đận bên thì trời.
Non cao, nước chảy, ấy ai người tri âm!
Lúc đêm thanh ngồi dậy cô ôm cầm, Lòng tơ tơ tưởng âm thầm tiếng tơ.
Khúc đàn này vẫn khúc ngày xưa
Mà người đoái khúc bây giờ đâu xa?
Nhớ đầu xanh ( còn ) đương độ mười ba.
Cười giăng bóng xế, thương hoa thu tàn.
Thế mà cái phận hồng nhan !(34)

Lời người kỹ nữ trong Thành Sầu là một bức tranh tả thực cuộc sống và tâm tư đau khổ của các ca kỹ trong đó có mẹ và em gái Tản Đà:
Có lúc sầu mà sầu, nhiều lúc vui mà sầu. Trong lúc vui mà sầu thời thực là thái sầu. Mưa phùn chiều hôm, giăng thanh tiếng dế mà sầu, còn được phát tiết ra ngâm vịnh; nhất là những lúc trong bụng đương nghĩ đến nỗi gia hương, tình cốt nhục, sự thân thế, mà lúc cố khách đến chơi giở câu chuyện hoa nguyệt, thời trong một lúc ấy, bụng nghĩ một nơi, tai nghe đi một chiều; miệng có câu muốn nói không được nói, câu không nói mà phải nói cho nên cũng mặt phấn son, nhời hoa nguyệt, mà ruột tầm đã thắt như ngày ươm tơ. (35)

Phật và Lão cho đời là hư ảo. Sang hèn, giàu nghèo, vinh nhục cuối cùng chỉ là một cơn mộng, và điểm cuối cùng là cát bụi, là nấm cỏ khâu xanh rì, chính lúc này, con người thật sự bình đẳng:

Khắp nhân thế là nơi khổ ải,
Kiếp phù sinh nghĩ lại cũng như ai. (36)

Châu Nam Hải, thuyền chìm sông Thúy Ái, Sông Tiền Đường có áy, bến Ô Giang. Gẫm nghìn xưa, ai tài hoa, ai tiết liệt, ai đài trang? Cùng một giấc mơ màng trong vũ trụ.(37)

Tuy vậy, kiếp cầm ca vẫn mang khổ ách chung thân, là đệ nhất khổ, đó là cái khổ của đóa hoa tàn tạ và cô độc. Cũng như Nguyễn Du khóc thập loại chúng sinh, Tản Đà đã than khóc cho số phận đào nương:
Nào những ai, Tóc xanh mây cuốn, Má đỏ hoa ghen. Làng chơi duyên đã hết duyên, Khúc sông trẳng gĩãi, con thuyền chơi vơi . . . thuở trước khách hồng nhan, Sắc sảo khôn ngoan trời đất ghen. Phong trần xui gặp bước luân lạc, Đầu xanh theo một chuyến xuân tàn.(38)


Những tình cảm, những tư tưởng của Tản Đà trong các tác phẩm có liên hệ đến đào nương như Thề Non Nước, Trần Ai Tri Kỷ, Kiếp Phong Trần và phần Bình Khang Ca Phả trong Tản Đà Vận Văn đều có hình ảnh mẹ và em gái Tản Đà. Các nhà tâm lý học đã chú ý đến vai trò của sự liên tưởng, và họ cho rằng tất cả các ý tưởng xuất hiện trong trí óc ta đều có một dây liên lạc. Chính trong sự liên tưởng, vô thức đã đóng một vai trò quan trọng.

Khi viết về Vân Anh trong Thề Non Nước, Đào Liễu, Cúc, Lan trong Truyện Thế Gian là lúc Tản Đà liên tưởng đến mẹ và em gái. Tản Đà thương xót họ chính là Tản Đà thương xót mẹ và em gái vì hồng nhan bạc phận mà phải đày đọa trong chốn phong trần.




Sau khi thân phụ mất, mẹ đem em gái trở lại xóm Bình Khang. Tản Đà lúc bấy giờ còn bé lắm, nới lên tư, lên năm đã mất mẹ, mất em. Tản Đà đau đớn, và tủi nhục. Ông cũng như xã hội, gia đình và luân lý kết tội mẹ đã sống trong chốn bùn nhơ. Và cái quá khứ huy hoàng của gia tộc đã làm Tản Đà tủi hổ khi thấy mẹ và em gái sống trong bóng đêm của thế giới Bình Khang. Ngoài ra, cái mộng làm nhà đạo đức truyền báø thiên lương, mộng tô bồi bức dư đồ rách đã bị hình ảnh của mẹ và em gái làm mất đi vẻ hào quang và nhiệt tình.

Tình mẫu tử của Tản Đà bị ức chế. Trong thực tế, ông xa lánh mẹ, kết tội me, ông nương náu bà Cả, coi bà như người mẹ đẻ của mình. Nhưng tình mẫu tử đó không phải là tình mẫu tử đích thực. Trong tiềm thức, ông luôn tìm kiếm một tình mẫu tử chân thực. Trong thế giớùi Mộng Mơ của Thơ và Tiểu thuyết, Tản Đà đãï tạo đuợc mối tương quan thân thiết với các đào nương.. Ông bênh vực các đào nương bởi vì đó là cuộc đời, là hình ảnh của mẹ và em gái Tản Đà, những con người tài hoa nhưng bất hạnh.

___

CHÚ THÍCH
(1).Nguyễn Mạnh Bổng cho rằng lúc ấy Nguyễn Danh Kế tiên sinh ngồi tri phủ Lý Nhân (Thân thế và sự nghiệp văn chương của thi sĩ Tản Đà. TDVV I, 1958, 8) (2).Lãng Nhân Phùng Tất Đắc theo tài liệu của thân nhân Trịnh Đình Rư, thì bà phủ Ba tên là Lưu Thị Hiền, quán làng Phù Lưu, phủ Mỹ Đức, Hà Đông. Giai Thoại Làng Nho. Nam Chi. Sai gon, 1966, 696.
(3). Bà Nhàn Khanh là nữ sĩ đương thời, quê ở Vân Đình, Ứng Hoè, Hà Đông, con quan phó đô ngự sử họ Dương ở Vân Đình, em gái quan thượng thư Dương Khuê, và quan Thái tử thiếu bảo Dương Lâm, kết duyên cùng cử nhân Trịnh Đình Kỳ, sinh ra cử nhân Trịnh Đình Rư và Trinh Thúc Hiến. Một số thơ của bà đưọc đăng trong Nam Phong và Văn Đàn Bảo Giám của Trần Trung Viên.
(4).Nguyễn Mạnh Bổng, TDVV I, 8
(5). Bà là thân mẫu anh Nguyễn Hổ Dư, sinh viên Đai học Văn khoa Saigon trong khoảng 1965, nhà ở 312 Tôn Đản, Khánh Hội.
(6). Nguyễn Mạnh Bổng. TDVV I.A Châu, Saigon.1958, 10.
(7).Nguyễn Mạnh Bổng. TDVV I.A Châu, Saigon.1958, 10-11.
(8). Phan Kế Bính. Việt Nam Phong Tục. Phong trào văn hóa. Saigon 19760, 354-355.
(9). Nguyễn Tuân, Chiêc Lư Đồng Mắt Cua. Hàn Thuyên, HàNội, 1941, 67
(10). Đỗ Bằng Đoàn, Đỗ Trọng Huề. Việt Nam Ca Trù Lược Khảo. Saigon. 1962, 449.
(11). Tiết phụ hành.TDVV 2, 56
(12).Đài Gương, 47.

(13).Đài gương. 49.
(14) Charles Blondel. Introduction à la Psychologies.
(15). Tiết phụ hành.TDVV 2, 56-58.
(16).George Dumas. La vie effective. PUF, 1948. Nguyễn Hữu Trọng dịch. 407.
(17). Tản Đà.Từ chức. Hữu Thanh.số 12, 15-1=1922, 140.
(18). GMC , 23-24.
(19). Le rêve est un desir réalisé (Simund Freud. Désire et rêve, par Marie Bonaparte. 5édition. Gallimard, 1935, 110.
(20). Le rêve est une second vie ( Gérard de Nerval. Le Rêve et la vie. Collection Marpon et Cie. Paris, 1921, 245.
(21). Lên Tám, 11.
(22). Lên Tám, 11.
(23). Lên Tám, 12
(24). Cảnh vui của nhà nghèo. TDVV 2, 64.
(25).Tản Đà. Cuộc chiến tranh chống đỡ cho phong tục năm quý dậu. ANTC 9, 1-3-1933, 2.
(26). Tản Đà. Sự quan hệ của người đàn bà Á Đông đối với gia đình của người chồng. ANTC 21, 1-4-1931,
(27).Hủ nho lo việc đời TDVV 2, 8
(28). Tản Đà. Hai nguyên chất sự sinh hoạt của xã hội. HT,5, 1-10-1921, 267.
(29).Đời lắm việc.TDVV I,137
(30).Đài Gương, 23.
(31).TNN,44
(32). Kiếp Phong Trần, 59.
(33). Cánh bèo. TDVV 1, 5.
(34). GMC ,33
(35).GMC, 36-37
(36). GMC, 35.
(37). Cánh bèo.TDVV 1, 51.
(38).Đời đáng chán.TDVV 1, 58.

*

Trích Nguyễn Thiên Thụ. Tản Đà, Thực và Mộng. Lửa Thiêng, Saigon, 1974.

TRƯƠNG TỬU * UỐNG RƯỢU VỚI TẢN ĐÀ

Trương Tửu

Uống rượu với Tản Đà

(Phê bình và định giá một thi sĩ đại biểu cuối cùng của thơ cũ Việt Nam)

Lời dẫn của người sưu tầm: ......

Uống rượu với Tản Ðà có lẽ là cuốn sách về Tản Ðà ra mắt sớm nhất, ngay khi nhà thơ Nguyễn Khắc Hiếu còn tại thế. Không ít cuốn sách và bài viết ngay sau đó có nhắc đến cuốn sách này của Trương Tửu, nhưng trong khoảng năm chục năm trở lại đây, hầu như không thấy ai còn nhắc tới hoặc trích dẫn cuốn này (ví dụ lần in gần đây cuốn sách của Văn Tâm: Tản Ðà khối mâu thuẫn lớn, Nxb. Văn nghệ TP.HCM, 2003). Có thể xem cuốn này của Trương Tửu cũng như cuốn Thi sĩ Tản Ðà (1939) của Lê Thanh như những tài liệu đã bị mất....

Rất mừng là trong số những tư liệu mà Thư viện quốc gia Pháp tặng bản chụp (microfilm) cho thư viện quốc gia Việt Nam gần đây có cuốn sách mỏng này của Trương Tửu.
Cuốn sách ra đời ngay hồi đầu năm 1939; đây là loại sách mỏng, nằm trong một tủ sách xuất bản 12 cuốn/năm của Ðại Ðồng thư xã, - cơ quan mà tác giả chính của các ấn phẩm đồng thời là giám đốc: Trương Tửu. Trên bìa cuốn này, có thể đọc thấy những quảng cáo cho các cuốn sách mỏng khác của ông: Vấn đề thơ mới, Những thí nghiệm của ngòi bút tôi, v.v.
Sự đánh giá và lý giải về tác gia Tản Ðà trong cuốn sách mỏng này của Trương Tửu cố nhiên vị tất đã nên xem là thoả đáng. Ðiều tôi, người sưu tầm, muốn đưa lại cho bạn đọc và giới nghiên cứu không phải là một cách nhìn “chuẩn mực” hay “mẫu mực” nào mà chỉ là văn bản một công trình phê bình tác gia Tản Ðà của Trương Tửu, một văn bản đã bị mất lâu nay và chỉ vừa mới tìm lại được. Ít nhất, bạn có thể đồng ý với tôi: đây là một văn bản hiếm và quý.
Lại Nguyên Ân
Tặng cô hàng tạp hoá vô danh ở phố Hàng Bồ, Hà Nội

I. Bữa rượu tam đỉnh

Thi sĩ rót rượu mời chúng tôi:
“Thứ rượu này có ngâm đan sâm và đương quy, uống đậm giọng mà lại không hại sức khoẻ. Hai ông cứ uống thật say, không rức đầu chóng mặt gì đâu mà ngại.”


Chúng tôi chưa kịp đáp lời, cụ đã lại nói tiếp:
“Ðể hôm nay, tôi sào nấu lấy các thức ăn, hai ông xem. Tôi làm bếp có phần lại giỏi hơn làm văn… (cười và quay lại gọi gia nhân) Này, anh nhỏ! Anh đặt cái hoả lò nhỏ lên bàn này tôi… Ðược rồi! Anh đặt luôn cái soong chả dê này lên trên cái hoả lò nhỡ kia, cho thêm tí mỡ vào… Ðược rồi! Bây giờ anh nhóm lửa cái hoả lò to kia lên để nấu canh, húp cho rã rượu… (cười và quay về chúng tôi ) Kìa! Hai ông sơi rượu tự nhiên đi… Ðấy, ăn trên lửa có phải ngon không? (cười to) Một bữa rượu, ba cái hoả lò! Sang thật! Ngày xưa vua chúa dùng ngũ đỉnh, hôm nay ta dùng tam đỉnh, chứ thua gì!


Thi sĩ chấm hết câu pha trò ngông ấy bằng một chuỗi cười lớn, nở nang, ròn tan. Tiếng cười đủ tố giác một tâm hồn cao quý, thẳng thắn và chân thành. Bao nhiêu tình yêu đời tha thiết, cụ đem phổ hoang phí cả vào tiếng cười ấm áp…
Ðáp lại thịnh tình của chủ nhân, bạn tôi, ông Nguyễn Ðình Lạp, nghiêng mình thưa:
“Chúng tôi được hầu rượu cụ hôm nay thật lấy làm hân hạnh và vui vẻ lắm.”

Tôi tiếp lời bạn, thân mật hơn:
“Chúng tôi không ngờ rằng nhà thơ tài hoa của núi Tản sông Ðà lại nấu nướng thức ăn có nghệ thuật đến thế.”
Một nụ cười đắc ý nở kín đáo trên môi thi sĩ:
“Ấy tôi cũng đang tính cho xuất bản một quyển sách dạy nấu ăn lấy tên là Tản Ðà thực phẩm. Trong sách dạy cách chế biến các món ăn thế nào cho người rất ít tiền cũng có thể ăn ngon được. Còn những người giàu sang thì mặc họ! Mình cần chú trọng vào người nghèo hơn…”


Tôi tán thành:
“Xin vâng, cụ nghĩ thế rất phải. Cụ nên cho xuất bản sách ấy chóng ngày nào hay ngày ấy. Chính chúng tôi đây cũng chờ quyển sách đó để nhờ nó mà có thể sành thêm một chút trong sự nếm. Và không khéo chúng tôi sẽ thành những tay đầu bếp giỏi cả cũng nên.”


Cụ cười vang. Chúng tôi cũng cười. Tiếng cười làm nóng cả không khí ảm đạm của gian nhà vắng vẻ. [1] Cụ lại rót một tuần rượu nữa mời chúng tôi. Chén tạc chén thù, cụ thuật cho chúng tôi nghe những quãng đời phong trần đã nếm trải. Giọng nói của thi sĩ khi trầm hùng, khi lâm ly làm sống hẳn lại cả một thời dĩ vãng. Nhờ những câu chuyện tâm sự ấy, chúng tôi hiểu thêm thi sĩ và cũng yêu thêm một người có công lớn với văn chương Việt Nam hiện tại.


Câu chuyện tâm tình, dần dần chuyển sang địa hạt triết lý. Sau khi thuật lại một vài mẩu đời luân lạc, thi sĩ nói như để kết luận:
“Ở đời, tôi tưởng nên biết thưởng thức mỗi thứ một chút và cốt nhất là phải thưởng thức cho sành, nhất là cái ăn cái uống. Hai ông tính, người ta sống được bao năm? Chẳng tiêu pha cuộc đời cho mãn ý, lúc chết hai tay buông xuôi, hối tiếc cũng bằng thừa. Tuổi xuân của con người mấy lúc mà tàn? Tôi cứ xem như tôi đây vừa dạo nào còn là một thư sinh mà bây giờ đầu đã bạc cả rồi!”


Lời nói chứa đầy một tiếc nhớ mênh mang. Trong cặp mắt mơ mộng của thi sĩ lởn vởn hình bóng xa mù của những năm tháng không bao giờ trở lại nữa… Tự nhiên, tôi thấy bị xâm chiếm bởi những viễn ảnh buồn tênh của tiêu vong. Tiệc rượu lạnh hẳn đi!
Bỗng từ dưới đường cái vẳng lên một âm nhạc vô cùng ai oán. Chúng tôi giật mình, mở cửa kính, nghé mình nom xuống.
Một đám ma!
Tiếng kèn trống, tiếng hồ, nhị, tiếng khóc than làm náo động cả hai bên phố xá. Tiết trời cuối đông cũng hình như ngậm một sầu hoài tang tóc…
Ðám ma đi khỏi, ba chúng tôi lại quay vào bàn rượu, mỗi người băn khoăn theo một xúc cảm riêng.
Thi sĩ thở dài nhẹ nhàng:
“Chết thế là hết! Chúng mình rồi cũng chỉ đến thế thôi! »


Rồi cụ vội hâm nóng gian phòng bằng tiếng cười thân thiết:
«Sống ngày nào, ta hẵng nếm hương vị của đời ngày ấy đã. Chăng ăn chẳng uống, lúc chết như người xấu số kia có đem theo được gì đâu? Kìa, mời hai ông sơi rượu đi! Giá ta được một tảng thịt lợn quay vừa mới khiêng qua mà đánh chén thì thú nhỉ! Hai ông! Ta cạn chén!»

Trong câu bông lơn vô tình, thi sĩ để lộ một bản tính ưa hỷ lạc đến cực điểm. Tôi tưởng thi sĩ sắp hô lớn như anh chàng Pantagruel của Rabelais: “Hỷ lạc muôn năm! Rượu muôn năm!”
Nhưng không.
Thi sĩ là người của phương Ðông trầm nghị.
Cụ yêu hỷ lạc, yêu sống, yêu rượu có lẽ tha thiết hơn anh chàng Pantagruel. Nhưng cụ yêu có nghệ thuật. Yêu đằm thắm mà không rầm rĩ, nồng nàn mà không thô kệch. Yêu với tất cả khiếu kiểm soát minh mẫn của thiên lương.

Thi sĩ Tản Ðà yêu đời, yêu hỷ lạc, yêu rượu theo kiểu một tín đồ sáng suốt của Epicure. Cụ là người bằng giác quan nhưng cũng là người bằng khối óc. Hai cái đó bổ túc nhau, sát hạch nhau, điều khiển nhau, gây thành một thăng bằng về sinh lực, riêng biệt của người épicurien. Các bạn đọc sẽ thấy, ở những trang tiếp theo đây, thơ Tản Ðà chỉ là tiếng nói thông thái và trác luyện của con người épicurien ấy.



Thi sĩ Tản Ðà sinh tại Nam Ðịnh, phố Hàng Thao, ngày hai mươi bảy tháng Tư năm Thành Thái nguyên niên (1889), tính đến nay cụ vừa chẵn 50 tuổi. Người cụ đã yếu, đầu đã bạc và hói.
Cụ vốn dòng dõi quyền quý, hấp thụ nền Nho giáo từ bé. Như lời cụ thuật lại, tổ tiên xưa kia vẫn làm quan dưới triều Lê. Cập đến lúc nhà Nguyễn thế chân triều Lê, các ngài thề với nhau quyết không bao giờ chịu ra làm quan nữa. Ðến đời thân sinh của thi sĩ, lời thề ấy bị phụ. Vì gia đình bần bách, thân sinh cụ, - Nguyễn Danh Kế tiên sinh, - phải đi đánh quay đất để nuôi mẹ già.

Nghĩ khổ cực quá, tiên sinh đành lỗi ước với tổ tiên, ra thi và chịu ấn phong của Nguyễn triều. Tiên sinh làm đến chức Ngự sử trong Kinh, giữ việc án lý. Tục truyền văn án tiên sinh hay lắm. Những lý lẽ tiên sinh dùng để gỡ tội cho bị cáo nhân bao giờ cũng đanh thép, nhiều lần vua Tự Ðức đã phải khen. Muốn chứng thực tài văn án của tiên sinh, tôi tưởng không gì bằng thuật lại ở đây một vụ truy tố ly kỳ xảy ra dưới triều Tự Ðức, mà trong đó tiên sinh đóng vai Ngự sử.


Nguyên hồi ấy, trong cung vua Tự Ðức có nuôi một con hạc rất đẹp. Vua yêu nó lắm, đã phong tước Vương cho nó. Ở cổ hạc lủng lẳng một cái bài ngà. Một buổi chiều kia, hạc ta ngất nghểu ngao du ra ngoài cửa thành và bị cắn chết bởi một con chó của người chủ quán bán hàng cơm gần đấy. Tức thời , chủ quán bị bắt giam và truy tố. Tiên sinh, ở địa vị Ngự sử, làm trạng sư cãi cho bị cáo nhân. Bản cãi rất hùng hồn và nhiễm một tính cách trào phúng rất sâu sắc. Trong đó có bốn câu dưới đây lý thú nhất:
Hạc hữu kim bài
Khuyển bất thức tự
Súc vật tương thương
Hà phương nhân sự
(Dịch nghĩa: Con hạc có đeo kim bài thật, nhưng con chó không biết chữ. Ðó là việc loài vật hại lẫn nhau. Việc chi đến người bị tội?)
Vua Tự Ðức mến phục tài tiên sinh liền truyền tha bổng người chủ quán. [2]

Thuật lại câu chuyện trên đây, tôi chỉ cốt đánh dấu vào thơ Tản Ðà một di truyền. Nó sẽ cắt nghĩa tại sao thi sĩ hay luận đến triết học, hay bàn đến nhân sự. Nó sẽ giúp ta hiểu Nho cốt của thơ Tản Ðà. Nó sẽ định giá những mộng nhớn mộng con, tình to tình nhỏ của nhà thơ Nguyễn Khắc Hiếu.


Ta đã có thể nhận thấy ở thi sĩ Tản Ðà: 1) một bản tính épicurien; 2) một di truyền Nho cốt. Với hai yếu tố tinh thần ấy, một người có thể thành được chân thi sĩ không? Cụ Tản Ðà là thi sĩ ở độ mực nào?
Quyển phê bình nhỏ này viết ra để trả lời minh bạch hai câu hỏi đó.


II. Cô hàng tạp hoáNăm mười chín tuổi, cậu ấm Hiếu theo ông anh về Hà Nội tòng học tại trường Quy thức phố Gia Ngư. Hồi ấy “ở phố Hàng Bồ số nhà hơn hai mươi về dãy bên lẻ có một người con gái ngồi bán hàng tạp hoá, không biết có phải là tuyệt sắc hay không mà tự con mắt mình khi bấy giờ thì như ngoài người ấy không có ai là con gái ”. [3]

Vốn giống tài hoa, thư sinh cảm thấy ở giai nhân một trái tim đồng điệu. Trong tâm hồn tứ thư ngũ kinh của người thiếu niên thế phiệt ấy tình yêu lẳng lơ nắn một phím đờn. Theo tiếng huyền ân ái, thơ bắt đầu len vào cuộc đời hoa mộng của cậu học trò ngoan ngoãn. Từ đấy, “mỗi buổi chiều tan học ở phố Gia Ngư về phố Hàng Nón, trừ phi giời mưa gió, thường tất phải đi quanh qua phố Hàng Bồ”. [4]

Bạn đọc chớ vội cười! Trong lối đào nguyên ai chẳng thế? Khoé mắt thân tình, nụ cười giăng gió vốn từ ngàn xưa vẫn là abc của nghệ thuật yêu đương. Rồi sớm mận tối đào, rồi trăng thề quạt ước… Kẻ thư sinh khắc khoải vẫn mong diễn lại lớp trò đầu của tích chàng Kim ả Thuý.
“Tấm lòng ao ước ngỏ cùng một người anh em bạn học đồng canh. Người bạn đi nói giúp việc mối. Cứ bên nhà người con gái thời việc có nhẽ xong; bên nhà mình thời ông anh chỉ bảo một câu rằng: Nhà ta nghèo như thế lấy đâu được song mã mà cưới?” [5]
Tình duyên đành gác một bên, cậu ấm thất vọng theo ông anh về phủ Vĩnh Tường, quyết chuyên tâm vào sự học, những mong tiền đồ khoa cử sẽ đem lại cho mình cảnh “võng anh đi trước võng nàng theo sau”.

Ðằng đẵng bốn năm trời, trong trái tim đau khách si tình vẫn ấp ủ hình bóng ưu tư của cô hàng tạp hoá.
“Ðến lúc thi hỏng luôn hai khoá mà ý trung nhân xuất giá thời đời đáng chán hay không đáng chán cũng chẳng đợi cất chén quỳnh mà hỏi bạn tri âm”. [6]
Thất vọng thành tuyệt vọng. Tiếng đàn ân ái chuyển sang điệu u hoài. Khách tài hoa ôm một tiếc hận nặng nề, nghìn thu không cởi được.
Một tiếng thở dài não nuột từ thâm tâm thư sinh vẳng ra: “Ðêm thu buồn lắm chị Hằng ơi!” Ngân rền trong tịch mịch của đêm thu, nó báo hiệu Khối tình con trong sổ văn chương Viêt Nam hiện đại, nó khai ngày sinh của thi sĩ Tản Ðà.
Rồi, những đêm giăng hiu quạnh, thi sĩ để bay trên mặt giấy những vần thơ ai oán:

Bồn chồn chín khúc cơn mưa lạnh
Ðòi đoạn năm canh bóng nguyệt mờ…

Kìa con én trắng đâu đâu lại
Giục cái thoi vàng chóng chóng qua
Buồn quấn mành trông trông chẳng thấy…

Bèo nước hợp tan người mỗi nẻo
Cậy ai mà nhắn một đôi câu…

Một vừng trăng khuất đi mà đứng
Một lá mành treo quấn lại buông
Ngồi hết đêm suông suông chẳng hết
Chùa ai xa điểm mấy hồi chuông….

Trận gió thu phong rụng lá vàng
Lá rơi hàng xóm, lá bay sang
Vàng bay mấy lá năm già nửa
Hờ hững ai xui thiếp phụ chàng?

Vì ai cho tớ cứ lênh đênh
Nặng lắm ai ơi một gánh tình! [7]

Toàn những lời thất vọng, trách móc, thở than! Trong thơ ta gặp cả một linh hồn tê tái. Ta muốn ơn cô hàng tạp hoá phố Hàng Bồ, nàng Elvire của thi sĩ Tản Ðà. Nhờ cô, ta được ngâm bao nhiêu vần thơ trác tuyệt chan chứa một hận tình thắc mắc. Trong suốt dọc đời thi sĩ, tế Chiêu Quân ở chùa Non Tiên hay khóc Thuý Kiều bạc mệnh, thương nhớ người tình nhân không quen biết hay mơ tưởng đến cố hữu Chu Kiều Oanh, - những đề hứng buồn và đẹp ấy đều bắt nguồn trong giấc mộng phù hoa thứ nhất của cậu học trò mười chín tuổi. Thi sĩ có đa tình là chỉ đa tình với kỷ niệm ái ân đầu tiên ấy. Bao nhiêu năm chìm nổi cũng không xoá nhoà được hình ảnh thân yêu của người hồng phấn nữ phố Hàng Bồ.


Lich sử văn học đã chứng thực nhiều lần mối quan hệ mật thiết của tình yêu đầu tiên đối với nhà văn, nhất là nhà thơ. Khi nhà thơ mới lớn, trái tim và khối óc đang trắng phau, một cái gì lăn qua là in dấu vết lại không tài nào gột sạch. Huống hồ lại là vết yêu đương! Một bóng giai nhân, lúc đó, có thể định đoạt được cả một kiếp người.


Ở đây tôi chỉ đơn cử một chứng cứ văn chương để làm sáng điều tôi vừa ký nhận. Một chứng cứ rất thú vị chưa từng thấy trong thi giới ta. Tôi muốn nói cái tình duyên đầu tiên của thi sĩ Baudelaire. Năm ấy thi sĩ mười tám tuổi và thường cùng một người bạn, Privat d’ Anglemont, lui tới một tửu lâu hạ cấp phố La Harpe (Paris). Ở chốn này thi sĩ được biết một gái đĩ người Do Thái tên là Sarah. Về đức hạnh kỹ nữ, thi sĩ đã tả rất chua chát trong một câu: “Nàng đã bán rẻ linh hồn để mua một đôi giày”. Các nhà văn học sử cận đại đều đồng ý cho người gái đĩ Do Thái ấy là nguồn cảm hứng của tập thơ tuyệt tác Fleurs du Mal.

Ta hẵng nghe thi sĩ nói về cuộc đi lại ghê sợ ấy:
Elle louche, et l’effet de ce regard étrange
Qu’ ombragent des cils noirs plus longs que ceux d’ un ange
Est tel que tous les yeux pour qui l’ on s’ est damné
Ne valent pour moi son oeil juif et cerné.
Elle n’ a que vingt ans; la gorge deja basse
Pend de chaque côté comme une calebasse
Et pourtant me tratnant chaque nuit sur son corps
Ainsi qu’un nouveau né, je la telle et la mords.
Et bien qu’elle n’ait pas souvent même une obole
Pour se frotter la chair et pour s’ oindre l’épaule
Je la leche en silence, avec plus de ferveur
Que Madeleine en feu les deux pieds du Sauveur.

Dịch nghĩa:
Mắt nàng lác, và mãnh lực của cái nhìn kỳ quái ấy,
Cái nhìn bị ẩn dưới bóng những lông mi đen dài hơn mi của thiên thần,
Hiệu nghiệm đến nỗi khiến tôi thấy rằng tất cả những cặp mắt đẹp đã làm đắm người đời
Ðều không giá trị bằng con mắt Do Thái thâm quầng của nàng.
Nàng mới có hai mươi tuổi, mà đôi vú đã trễ xuống
Treo lủng lẳng ở hai bên ngực như hai quả bầu
Thế mà đêm nào tôi cũng rẫy rụa trên thân hình nàng
Như một đứa trẻ mới đẻ, tôi bú và cắn nàng.
Và tuy rằng thường thường nàng chẳng có đến một đồng xu
Ðể tắm gội xác thịt và tẩm dầu đôi vai
Tôi cũng cứ âm thầm liếm thân thể nàng, say mê hơn cả
Nữ thánh Madeleine nhiệt tình quỳ liếm đôi bàn chân của đấng Cứu Thế.

Kết cục, chàng thanh niên thi sĩ hư hỏng ấy bị nàng truyền cho bệnh hoa liễu. Trong một cuốn sách nói về thân thế và sự nghiệp Baudelaire, nhà phê bình John Charpentier thuật đến đoạn này, có viết: “Tính cách ghê tởm của tấn thảm kịch đó ảnh hưởng quyết định đến số kiếp thi nhân. Từ đó, Baudelaire cứ tưởng vâng theo những bản tính thân thích khi đắm mình trong cuộc truy hoan… Ðeo nặng trên lương tâm cái tội gốc, chàng cứ lăn lóc suốt đời trong truỵ lạc…”, [8] và “Baudelaire đã viết: Văn minh không phải ở điện khí, cũng không phải ở hơi nước… mà chính ở chỗ làm giảm bớt dấu tích của tội gốc trong lòng người. Coi đó Baudelaire tin ở tội lỗi.” [9]


Tin tưởng này là nền tảng luân lý của tâm hồn Baudelaire. Nó cũng là nguồn cảm hứng vô tận của thi sĩ. Tập thơ bị người đời kết án, Les Fleurs du Mal, chỉ là biểu thị mỹ thuật của tin tưởng ấy. Cũng bởi cô gái đĩ Do Thái đã đi qua khoảng đời niên thiếu của nhà thi hào bất hủ…
Trái hẳn Baudelaire, thi sĩ Tản Ðà đã gặp một giai nhân hiền hậu. Cậu học trò trường Quy thức, lúc thầm yêu trộm nhớ cô hàng tạp hoá phố Hàng Bồ, đã làm gì có quan niệm về tình ái.

Chàng chỉ yêu trong mộng tưởng. Chung quanh người đẹp, chàng thêu dệt bao nhiêu ảo ảnh. Ðó là một tình yêu tinh thần. Tình yêu của một nhà nho! Rồi khi tình yêu, vì cảnh đời ngang ngửa, không kết quả được thành hôn nhân, thư sinh liền mang nặng trong tâm hồn hình ảnh người yêu với tất cả ảo tưởng đẹp đẽ của nó. Suốt đời, thi sĩ Tản Ðà chỉ thờ phụng tình yêu và người yêu ấy. Nhờ hai bảo vật này, tâm hồn nho của nhà thơ thêm nhu nhuyễn và đa cảm. Phát hiện tuyệt đối của trạng thái tâm lý đó là bài khóc tế Chiêu Quân ở chùa Non Tiên.


Giời Nam thằng kiết là tôi
Chùa tiên đất khách khóc người bên Ngô
Tôi với cô, tôi với cô
Trước sân lễ bạc có mồ nào đây

Trong bài tế, thi sĩ để lộ một tâm hồn đa cảm vô cùng tế nhị. Thương người bạc mệnh vùi xương ngàn năm ở đất Hồ, thi sĩ cất tiếng ai điếu số kiếp buồn tênh của con người hồng phấn:
Ô hô Chiêu Quân
Phương cốt hữu tận
U khảm vô kỳ
Minh nguyệt độc cử
âm vân không thuỳ
dịch nghĩa:
Ô hô nàng Chiêu Quân
Nắm xương thơm của nàng có thể mất
Mà mối hận u uất của nàng không có thời hạn nào
Chỉ có trăng sáng soi thấu
Thì lại bị mây đen che khuất [10]

Mấy câu này đủ nói dài về tính chất lãng mạn của thi sĩ Tản Ðà, một tâm hồn dễ xúc động, dễ bị đốt nóng bởi những trạng huống tâm lý của đời tài hoa xấu số. Tản Ðà khóc Chiêu Quân cũng như Nguyễn Du khóc Thuý Kiều, Chu Mạnh Trinh khóc Nguyễn Du. Cùng giống đa tình, các bậc thi nhân ấy đã giảng dạy cho người đời một yêu thương mênh mông và tha thiết, một yêu thương vô tận, không bờ bến, không địa giới.
Ở điểm này, thi sĩ Tản Ðà là nối tiếp tinh thần của thơ ca Việt Nam cố hữu. Trường thơ lãng mạn hiện đại của các ông Thế Lữ, Lưu Trọng Lư, Nguyễn Vỹ,… nhận Tản Ðà là người khởi xướng cũng chỉ là công bằng và hợp lý.


Tình yêu đã đánh thức Nàng Thơ trong tâm hồn thi sĩ. Thất vọng lại gieo thêm vào một cung điệu não nùng. Trong mười năm hơn, giữa những gió lốc bụi mù của thế kỷ, Nàng Thơ ấy đã gẩy réo rắt cung điệu ấy trong cảnh hoang tàn của bao nhiêu cõi lòng hiu quạnh…
Ðêm thu buồn lắm chị Hằng ơi!...

[1]Chúng tôi uống rượu ở trên gác căn nhà số 417 tại Bạch Mai, chỗ cụ Tản Ðà mở phòng xem số Hà Lạc và dạy Hán văn. (Tất cả các chú thích ở đây đều là nguyên chú của Trương Tửu.)
[2]Chuyện này và mấy câu thơ ấy, chính cụ Tản Ðà thuật lại với chúng tôi.
[3]Trích trong tập Giấc mộng lớn của Tản Ðà.
[4]Như trên
[5]Như trên
[6]Như trên
[7]Trích trong tập Khối tình con xuất bản năm 1918.
[8]Beaudelaire par John Charpentier. Editions Jules Tallandier
[9]Như trên.
[10]Bài tế này làm bằng Hán văn. Ðã có bản dịch của Ông Huyện Nẻ Xuyên Nguyễn Thiện Kế. Mấy câu trích ở trang bên là của Ông Huyện Nguyễn. Riêng mấy câu này tôi thấy ở bản dịch lời quốc văn không đạt hết nguyên ý Hán văn, nên tôi không trích ra đây. Và tôi tạm dịch xuôi nghĩa để lý hội được chu đáo nguyên ý của tác giả.


III. Tớ còn chơi!

“Sau lúc tế nàng Chiêu Quân (1913), từ giã các bạn Non Tiên, lại xuôi về nam với quan huyện Nẻ Xuyên… Hết xuân sang hạ, ở Nam Ðịnh về Sơn Tây rồi vào ở tại ấp Cổ Ðằng. Trong giấc phù sinh lại sinh xuất có một đoạn rất ly kỳ quái ảo. Ấp Cổ Ðằng địa phận về hạt huyện Tùng Thiện; từ tỉnh lỵ Sơn Tây vào ấp chừng độ 14 cây số, đất sỏi đường đồi… Mình từ khi ở ấp, bốn bề phong cảnh phải đâu như Hàng Nón Hàng Bồ, gió hót giăng treo, rừng reo suối chảy. Cái bụng chán đời đến cực điểm, quyết mong tịch cốc để từ trần. Tiếc không nhớ là bắt đầu từ hôm nào thôi sự ăn cơm, chỉ khát không chịu được thời còn phải uống nước. Ba hôm như thế, sầu khổ không thể chịu được nữa, thời lại phải uống rượu. Rượu uống cũng uống suông, mà uống đến thật say.

Nguyên đã ba hôm không ăn, trong bụng hư không lại một phen say rượu mê ly, thành ra từ đấy về sau khác hẳn từ đấy về trước. Bụng không biết no không biết đói; người không biết vui không biết buồn; chỉ cứ mỗi ngày một bữa rượu, hoặc uống suông hoặc ăn một đĩa rau dưa nhỏ con, xong rồi đem chõng ra nằm ở dưới cây ngọc lan, nghe những con chim kêu trên cành cây hoặc là xem những đám mây đi trên giời, con chim bay trên không xem kết cục đến đâu là hết …” [1]

Ta tưởng vừa được đọc một đoạn nhật ký của tín đồ Trang Lão lấy yếm thế làm chủ nghĩa, lấy vô vi làm thái độ, lấy ẩn dật làm trạng thái sinh hoạt.


Ðâu phải thế.
“Ở Cổ Ðằng ba tháng rồi theo mệnh lệnh gia đình phải về trên quê ở. Từ khi về ở quê, đương ăn rau đổi ra ăn thịt.

Mỗi ngày cũng chỉ có một bữa ăn, hoặc là cái thủ heo hoặc con gà con vịt, hoặc con cá, tất toàn thể đặt trong mâm với con dao đĩa muối; rượu thì uống hũ không uống chai. Bữa ăn cũng rất vô thường; nếu về đêm có khi thắp hai mươi tám ngọn nến gọi là nhị thập bát tú, thắp bảy ngọn nến gọi là thất tinh đàn. Bữa ăn nếu về phần ngày thời sau khi ăn xong tất phải có con dao thanh quắm đi chém phạt ít nhiều cành cây như không thế thời không thấy thú sướng…

Lại như những con gà con vịt nếu không được tự tay mình cắt tiết thời ăn không thấy ngon… Ở nhà quê cũng vừa đúng ba tháng rồi lại phải theo mệnh lệnh gia đình sang phủ Vĩnh Tường để ăn cơm. Trước khi ăn cơm phải học tập ăn cháo. Một người đàn bà có quen biết là con gái quan Tri phủ ở đó có nhắn: ông ấm đã biết ăn cơm chưa?” [2]
Mấy lời tự thuật này phải của một tín đồ Epicure, tôn thờ khoái lạc. Chính tư tưởng tôn thờ khoái lạc này, phần lớn, đã xua đuổi trạng thái chán đời ra khỏi tâm hồn thi sĩ Tản Ðà.

Nó đem vào cuộc sinh hoạt của ông ấm Hiếu một số lượng vô tư lự rất cần thiết cho việc hưởng thụ khoái lạc. Nó được kết tinh rõ rệt nhất trong bài Còn chơi của nhà épicurien Nguyễn Khắc Hiếu. Và luôn luôn nó làm giường cột luân lý cho đời thi sĩ.
Tư tưởng épicurien ấy, ở Tản Ðà, phát lộ ra trong ba tâm lý: 1) Sợ già; 2) Sợ chết; 3) Khát sống.

Bởi sợ già nên tiếc xuân. Bởi sợ chết nên khát sống, mà sự sống lại vô tận, nên phải đem rất nhiều nghệ thuật vào cách sống. Mục đích là hưởng được rất nhiều khoái lạc trong một thời gian rất ngắn, - đời người.
“Người có tình, xuân không có tình. Mình tiếc xuân, xuân tiếc chi mình; mình thương xuân, xuân chẳng thương mình, thời mình thương tiếc mình nên hơn tiếc xuân.
Xuân kia sáu bảy mươi lần
Của giời tham được độ ngần ấy thôi
Chơi hoang mất nửa đi rồi
Ngẩn ngơ ngồi nghĩ thân đời mà lo
Trông gương luống đã thẹn thò
Một mai tóc bạc vai gù mới dơ
Thương thay! Xuân chẳng đợi chờ
Tiếc thay xưa những hững hờ với xuân
Trăm nghìn gửi lạy đông quân
Hãy khoan khoan tới hãy dần dần lui
Lượng xuân xin chớ hẹp hòi [3]


Tình yêu đời thật là tha thiết, thật là đắm đuối! Nó được thi sĩ hàm dưỡng trong tâm hồn rất phong phú, ca tụng trong thơ ca rất đằm thắm, ứng dụng vào thuật sống rất ham mê. Nhưng ở Tản Ðà, nó khuynh về vật chất nhiều hơn về tinh thần. Ăn ngon, uống rượu ngon, nghe nhiều, trông nhiều, đi nhiều, nói nhiều, cười nhiều…, hưởng thú hương phấn nhiều, tất cả Tản Ðà ở chữ nhiều ấy, hoặc nói đúng hơn, ở chỗ nỗ lực đi đến cái nhiều ấy. Nhưng đây là cái “nhiều” có tổ chức, có mỹ thuật, phức tạp mà chẳng bộn bề, chồng chất mà không hỗn độn.

Ta hẵng nghe thi sĩ épicurien bàn về sự ăn ngon:
“Ðồ ăn không ngon thời không ngon, giờ ăn không ngon thời không ngon, chỗ ngồi ăn không ngon thời không ngon, không được người cùng ăn cho ngon thời không ngon… ăn mà có lo nghĩ sao cho ngon? Có tức giận sao cho ngon? Có sợ hãi sao cho ngon? Có thương tủi sao cho ngon? Có hổ thẹn sao cho ngon?”

Ta lại nghe thi sĩ luận về văn chương:
“Văn chương có giống như mâm gỏi. Ðĩa cá lạng, đĩa dấm ngọt thời người thường dễ ăn, còn miếng mắt miếng xương phải đợi con nhà gỏi.
Văn chương có giống như thịt chim. Sào, thuôn, nướng chả thì dễ chín, hấp cách thuỷ lửa không đến mà nhừ hơn.”
Thật là duy vật hết chỗ nói!
Thêm vào những lời ấy, vài câu thơ nữa:
Thế sự nhất phù vân chi cảnh
Những ai mê ai tỉnh đã ai ai?
Khéo vô đoan khóc hão lại thương hoài
Thú trần giới có ăn chơi là bực nhất…

ta sẽ có chân dung trăm phần trăm của người épicurien.
Tớ còn chơi! Ðời chưa chán tớ tớ còn chơi !… Ðó là điệp khúc thân yêu của nhà thơ duy vật ấy! Nguyễn Công Trứ, Hồ Xuân Hương… hẳn được hả hê có một người tiếp tục như thi sĩ Tản Ðà.

Ðã yêu cái sống vật chất đến say sưa, đã bận óc mưu toan cách sống cho được hưởng nhiều khoái lạc, tất nhiên không bao giờ tâm hồn bay bổng lên những từng tinh thần cao thẳm. Bởi vậy, thơ Tản Ðà thiếu cánh. Nó không phải là con hạc lượn khúc trên đám mây. Nó là con sơn ca nhảy nhót trên cành. Nó không là con chim bằng cưỡi gió vượt trùng dương. Nó là con sẻ tinh khôn biết tìm đến những vựa thóc thơm ngon. Nó nhiều cảm giác hơn cảm tình, nhiều cảm tình hơn tư tưởng. Nó thiếu nghị lực, thiếu thần bí.
Ðối với Tản Ðà cái quan trọng là sự sống, - một biển cảm giác; thơ ca chỉ là những bến vui rải rác men bờ. Tản Ðà không phải là một thi nhân thuần tuý. Tản Ðà chỉ là một khách tài hoa lạc vào thi giới.

III. Ðời đáng chán hay không đáng chán?
Ðời đáng chán hay không đáng chán?
Cất chén quỳnh riêng hỏi bạn tri âm…
Ai là bạn tri âm của con người tài hoa ấy? Nàng Chu Kiều Oanh trong Giấc mộng con hay kỹ nữ Vân Anh trong Thề non nước?

Không!
Bạn tri âm của thi sĩ Tản Ðà chính là nhà nho Nguyễn Khắc Hiếu.
Ðời đáng chán biết thôi là đủ
Sự chán đời xin nhủ lại tri âm
Nên chăng? Nghĩ lại kẻo nhầm.

“Nên chăng?” Thi sĩ trả lời: Nên!; nhà nho trả lời: Không! Nhà nho đã thắng. Thắng rất dễ dàng vì thi sĩ, ngoài một vài phút quá chán chường, cũng phản đối tư tưởng chán đời. Thi sĩ là một người épicurien.
Có điều khác là thi sĩ yêu đời để chơi và hưởng thụ khoái lạc; còn nhà nho yêu đời để phụng sự đạo thánh hiền. Trong mỗi nho sĩ đều có một hoài bão kinh bang tế thế. Trong đầu óc nho sĩ Nguyễn Khắc Hiếu thì cái cái mộng Y Doãn, Chu Công lại càng quả quyết lắm.
“Khoảng năm mười một mười hai tuổi, học ông anh ở nhà, có câu đối ra rằng:

Nhiếp hồ đại quốc chi gian
đối: Ngật như cự nhân chi chí.” [4]

Cậu học trò mười một, mười hai tuổi mà khẩu khí đã hùng thế, tất phải dùng cuộc đời vào việc đẩy xe Khổng Khâu đi hành đạo. Chẳng may đã không được mặc áo xanh, lại để mất người hồng phấn, cậu học trò nho ấy đành xếp mộng Y, Chu một nơi, trốn vào ấp Cổ Ðằng làm anh chàng yếm thế.
Chợt đến “sang đầu năm Duy Tân thứ mười, ông anh tạ thế, đến tháng năm năm ấy một người cháu ruột lại từ trần; cái cảnh bi thương trong gia đình hợp với cái cảnh ngộ bần hàn của thân thế, khiến cho kẻ chán đời chẳng được thời lại phải tuỳ thời tuỳ thế mà sinh nhai lối dọc đường ngang ”. [5]
Ðời thực tại đánh tan cái váng chán đời trong tâm hồn nho sĩ và để lộ hẳn ra cái bản chất thực nghiệm di truyền của cậu ấm nhà họ Nguyễn. Sinh nhai lối dọc đường ngang, thi sĩ phải mang thơ văn làm hàng buôn bán.
“Hai phen diễn kịch ở Hà Nội, Hải Phòng, cùng là các thứ sách, truyện Khối tình con, Giấc mộng con, Khối tình chính, phụ, Ðài gương kinh truyện, Lên sáu, Lên tám đều là những công việc làm ăn trong khoảng mấy năm nay vậy. ”
Hoàn cảnh gia đình đã khôi phục tinh thần thực nghiệm trong tâm trí chàng thư sinh nghèo nàn ấy. Phải lăn mình vào cuộc sống để thoả mãn những nhu cầu vật chất của gia đình, chàng không còn thời giờ mà thở than, buồn rầu, mơ mộng nữa. Muốn tranh sống phải thiết thực. Lãng mạn là thất bại. Luật chiến đấu này đã kích thích chàng rất mạnh. Bao nhiêu tính chất thực nghiệm của di truyền, phút chốc chồm dậy đòi quyền giám đốc bấy lâu nay bị Nàng Thơ chiếm đoạt.
Người thanh niên nho sĩ của chúng ta vội đi tìm những món ăn tinh thần mới để đủ sức tự ứng dụng vào hoàn cảnh mới. Chàng tìm đến nhà kinh tế học Anh Cát Lợi Stuart Mill, một tín đồ hăng hái của chủ nghĩa thực dụng (utilitarisme).
“Trong các thứ sách dịch, có một quyển đáng nhớ hơn hết là quyển Quyền giới luận. Quyển sách này nguyên là của người nước Anh là Stuart Mill làm ra, người Tàu là Nghiêm Phục đứng dịch. Xem sách thời tự thấy có ích cho mình về tinh thần tiến thủ. ”
Ở Tản Ðà, nhà nho thực nghiệm đã thắng thi sĩ lãng mạn. Sự chán đời trở thành vô nghĩa lý.
Dần dần, trong công việc làm ăn của nhà nho Nguyễn Khắc Hiếu phôi thai một hoài bão vốn đã có hạt giống từ lâu, - cái mộng làm Chu Công, Y Doãn. Nho sĩ muốn giúp ích cho xã hội. Tinh thần thực nghiệm nhuộm màu hiền triết.
Thiên Tào tra sổ xét vừa xong
Ðệ sổ lên trình Thượng Ðế trông:
“Bẩm quả có tên Nguyễn Khắc Hiếu
Ðầy xuống hạ giới về tội ngông”
Trời rằng: “ Không phải là Trời đầy
Trời định sai con một việc này
Là việc thiên lương của nhân loại
Cho con xuống thuật cùng đời hay. ”

Nho sĩ đeo lên vai một sứ mệnh. Nhìn quanh ngó quẩn thấy thiên hạ bộn bề, mặt đất thênh thang không bờ bến, chàng lo ngại cho công việc thi hành sứ mệnh của mình. Chàng vội thu hẹp phạm vi hoạt động vào một cõi. Nhân loại thu hẹp trong biên giới quốc gia. Lòng yêu đời biến thành lòng yêu nước.
“Vào chơi đất Trung Kỳ… rộng mắt nhân dân, sơn hải mà nặng lòng chủng tộc giang sơn. Trèo lên đỉnh núi Hoành Sơn mà trông quanh ngoài bể trong non có hơn như phục dưới đèo xanh đọc một thiên luận thuyết tự tôn vậy. ”
Kết quả của những tư tưởng, tâm trạng ấy là một ly dị triệt để giữa nhà nho và thi sĩ trong linh hồn Tản Ðà. Từ đấy về sau, mười mấy năm trời, lúc ta nghe người thanh niên bồng bột ấy diễn thuyết ở hội Trí Tri, lúc ta gặp chàng đứng làm chủ bút tap chí Hữu thanh, lúc ta thấy chàng chủ trương An Nam tạp chí, lúc ta đọc văn chàng trên tờ Ðông Pháp thời báo ở Sài Gòn… Trên vũ đài bút mực, chàng gắng công hoạt động với tất cả tài năng nghị lực của mình. Và chàng sung sướng thấy nguyện vọng được một đôi phần thực hiện.

Tôi viết “một đôi phần”. Tôi nghĩ đến mấy bản dịch thuật Ðại học, Kinh Thi, Ðài gương truyện. Thực ra, trong công cuộc xuất bản sách và báo, nhà nho Nguyễn Khắc Hiếu chỉ gặp toàn thất bại. Từ Bắc vào Nam, rồi lại từ Nam ra Bắc, mấy phen lận đận với nghề cầm bút, nho sĩ tự thấy nhiều điều kiện tinh thần để thành công. Trong thế kỷ có những quy tắc gang thép này, muốn thắng, phải nhanh nhẹn, căn cơ, gian hùng, độc ác, tàn nhẫn. Tóm lại phải có đủ đức tính của một người hoạt động, đủ mưu mô mềm cứng của một kẻ kinh doanh. Nho sĩ của chúng ta thiếu tất cả những điều kiện đó nên thất bại. Chàng có phải là một nhà kinh doanh đâu! Chàng chỉ là một khách tài hoa lạc vào địa hạt thương trường. Chàng cũng chẳng phải là một người hoạt động. Chàng chỉ là một kẻ giang hồ hăm hở ghé bến Y, Chu ít lâu rồi lại xuống tàu, nhổ neo sống nốt kiếp bình bồng.

Nhận lấy sứ mệnh làm sáng thiên lương, nho sĩ Tản Ðà đã làm một việc trên sức mình. Ðó chỉ là ảo mộng của nhà nho. Gặp những lực lượng tàn phá của đời thực tại, ảo mộng ấy vỡ tan như bóng xà phòng trước gió. Sự tan vỡ này ném nho sĩ Tản Ðà từ bên kinh doanh, hoạt động sang trả lại thi ca. Nhưng lần này, thi sĩ réo rắt tiếng cầm với một cung điệu khác. Cung điệu ngông cuồng của một người bất đắc chí. Trong cái ngông này hàm súc một buồn não thê thảm, - cái buồn của những chiều tàn.
Công danh sự nghiệp mặc đời
Bên thời be rượu bên thời bài thơ

Ngông và mộng ở Tản Ðà có hai thứ ngông: cái ngông của nhà nho và cái ngông của thi sĩ. Một cái dùng làm phương châm sinh hoạt, một cái dùng làm đề hứng thơ ca. Một cái ứng dụng vào đời, một cái ứng dụng vào mộng. Hai cái giảng nghĩa lẫn nhau, liên kết với nhau, in vào thơ Tản Ðà một sắc thái đặc biệt.


Trước hết Tản Ðà tiên sinh là một nhà nho. Nhà nho di truyền, vì giáo dục, vì hoàn cảnh gia đình. Nhưng tiên sinh là một nhà nho bất đắc chí, thất bại trong cuộc sống. “Mỗi phen ra đời lại một phen thất bại; mỗi một phen thất bại, đầu tóc lại bạc thêm ”. [6] Tiên sinh thất bại vì thiếu tất cả điều kiện để thành công. Hơn nữa, tiên sinh có tất cả điều kiện để làm hỏng việc.

Tiên sinh đem tài hoa vào doanh nghiệp. Nhưng bởi quá giàu tự ái, tiên sinh vẫn tin rằng mình có tài, chỉ vì không gặp hoàn cảnh thuận tiện nên thất bại. Cái tin ấy là đầu mối của cái ngông. Người ngông, ít nhất, phải tự thấy mình cao hơn đời, giỏi hơn đời. Ngông chỉ là một biến thể của kiêu ngạo. Ngông để mà khinh. Cái ngông này ta đã thấy ở các nhà nho bất đắc chí như Cao Bá Quát, Tú Xương…

Tản Ðà tiên sinh cũng thuộc về loại nho sĩ ấy. Ở con mắt tiên sinh tất cả đều tầm thường. Tiền tài danh vọng đều vô giá trị. Những cái gì người đời ưa chuộng, tiên sinh khinh. Tiên sinh có phải là người đời đâu. Tiên sinh là một trích tiên! Suốt đời, tiên sinh chỉ khao khát có hai điều: gặp tri kỷ và gặp giai nhân.
Tri kỷ không gặp, tiên sinh đành nói chuyện với bóng, với ảnh, với…trời.
Ngồi đây ta nói sự đời
Ta ngồi ta nói, Bóng ngồi bóng nghe
Cõi đời từ cất tiếng ve
Ðã bên ngọn lửa lập loè có nhau
Tương tri từ ấy về sau
Ðôi ta một bước cùng nhau chẳng dời
Bóng nghe bóng cũng gật đầu

Người đâu cũng giống đa tình
Ngỡ là ai lại là mình với ta
Mình với ta tuy hai mà một
Ta với mình sao một mà hai?

Trời lại phê cho: “Văn thật tuyệt!
Văn trần được thế chắc có ít
Nhời văn chuốt đẹp như sao băng
Khí văn hùng mạnh như mây chuyển
Êm như gió thoảng tinh như sương
Ðầm như mưa sa lạnh như tuyết
Chẳng hay văn sĩ tên họ gì
Người ở phương nao ta chưa biết?”

Dạ bẩm lạy Trời con xin thưa
Con tên Khắc Hiếu họ là Nguyễn
Quê ở Á Châu về địa cầu
Sông Ðà núi Tản nước Việt Nam”

Giai nhân không gặp, tiên sinh tạo ra một cô tình nhân không quen biết, một kỹ nữ tài hoa (Vân Anh)
Câu tri kỷ cùng ai tri kỷ
Chuyện chung tình ai kể chung tình
Bụi hồng vắng vẻ mắt xanh
Mình ơi ta nhớ mà mình quên ta

Rồi một lúc ngẫu hứng, tiên sinh kết tinh tri kỷ và giai nhân vào một người đẹp rất thông minh: nàng Chu Kiều Oanh. Từ đấy về sau tiên sinh chỉ giao thiệp bằng tinh thần với con người mộng tưởng ấy. Ngoài nàng ra, ai cũng nhỏ bé, ai cũng tục tĩu. Mà nàng là ai? Nàng chỉ là tiên sinh vậy. Tinh thần duy ngã độc tôn, ở Tản Ðà, phát triển đến cực độ. Tiên sinh chỉ nhìn thấy mình, chỉ nói đến mình, chỉ ca tụng có mình.
Toàn thể văn nghiệp tiên sinh là một tiểu sử trung thành và đầy đủ.

Vì lẽ đó nên Tản Ðà tiên sinh ngông mà nhận thức được cái ngông của mình. Ngông một cách sáng suốt và thích chí. Lúc theo quan huyện Tam Dương bỏ Vĩnh Yên về Hải Phòng, tiên sinh viết: “Lạ thay! Một kẻ bần nho không có thước đất nào trước sau đem hơn hai nghìn đồng bạc vừa ăn tiêu vừa sang sửa tô điểm khu đồi ở Ðịnh Trung, một khi bỏ đó như không, ở mạn rừng lại trôi về mạn bể. Nhân sinh phù thế, bịt mồm ai, ai dễ nhịn cười chăng? ”


Hình như tiên sinh lấy làm khoái lắm khi thấy thiên hạ cười mình là ngông cuồng, rồ dại. Viết đến đây tôi lại nhớ đến Baudelaire. Bình sinh, thi sĩ chỉ làm toàn những việc, nói toàn những câu ra ngoài lẽ thường. Và mỗi lần như thế, thi sĩ lại hỏi một người có mặt: “ông ngạc nhiên lắm có phải không?” Câu hỏi này mô tả đầy đủ cái sung sướng kỳ quặc của thi sĩ. Làm người khác ngạc nhiên vì mình chẳng phải là mục đích của thi sĩ đó sao?
Với ít suồng sã và trơ tráo hơn, Tản Ðà tiên sinh cũng có tâm lý ấy của thi sĩ Baudelaire. Tâm lý một người ngông có ý thức.

Mỗi lần thất bại, tiên sinh lại ngông thêm một ít. Cái ngông này chính là nguyên nhân của cái thất bại sau. Và đời tiên sinh cứ như thế… Rút cục, ngông thành một triết lý của kẻ chiến bại tự trọng. Hơn nữa, nó thành một bản ngã thứ hai của Nguyễn Khắc Hiếu tiên sinh. Nó là dấu hiệu của tài hoa.
Cái ngông của thi sĩ chỉ là cái ngông của nhà nho, nhìn ở một cạnh khác. Thi sĩ ngông để giải thoát.
Một lần nói chuyện với tiên sinh, tôi có hỏi: “Thưa cụ, trong các bài thơ cụ đã làm, cụ có thể cho biết cụ thích bài nào nhất?” Không suy nghĩ, tiên sinh trả lời ngay: “Tôi thích nhất bài ca làm trong tập Giấc mộng con thứ hai để Tây Thi hát”.

Rồi tiên sinh ngâm, sảng khoái:
Non xanh xanh
Nước xanh xanh
Nước non như vẽ bức tranh tình
Non nước tan tành
Giọt lệ tràn năm canh!
Ðêm năm canh
Lụy năm canh
Nỗi niềm non nước
Ðố ai quên cho đành?
Quên sao đành?
Nhớ sao đành?
Trần hoàn xa cách
Bồng Lai non nước xanh xanh!

Ngâm xong, tiên sinh giải thích: “Ông tính, Chiêu Quân đánh tỳ bà, Dương Quý Phi say rượu đứng dậy múa. Tây Thi cất giọng hát mà mình ngồi nghe thì còn gì khoái hơn nữa! Bấy giờ mình cứ tưởng mình chính là Ðường Minh Hoàng trong cung điện đang cùng mỹ nhân thưởng thức điệu Nghê Thường.” Tiên sinh cười lớn, kết luận: “Nghĩ lúc ấy thật cũng sướng cho cái đời văn sĩ của mình!”


Câu chuyện này đủ chứng thực rằng, Tản Ðà thi sĩ chỉ mượn những mộng văn chương để sống cái ngông vô biên ấy của mình và dùng cái ngông vô biên ấy để thoả mãn một nhu cầu giải thoát. Mấy lần mộng, mấy lần lên trời, gửi thư lên cung trăng hỏi chị Hằng làm vợ… Tất cả những hành vi văn chương ấy chỉ là những mộng để tiên sinh vượt khỏi thực tế. Ở thực tế, mình nhỏ thì phải tạo ra mộng đẻ thành nhớn. Thế thôi!


Cho nên, mộng Tản Ðà mặc áo thơ mà thiếu chất thơ. Nó là sản vật của trí tưởng tượng hơn là bản thể của tâm hồn. Trong thai nghén của mộng vẫn có cái ngông của nhà nho thất thế.

Tôi nói nhà nho và tôi dụng tâm nhắc đi nhắc lại danh từ ấy. Vì tôi nhận thấy rằng Tản Ðà tiên sinh là nho sĩ hơn là thi sĩ, là nho sĩ tài hoa hơn là nho sĩ chính thống. Tiên sinh ngông hay mộng cũng vẫn giữ cốt cách nho gia.
Một lần, vào khoảng 1926, Nguyễn Thái Học, nguyên lãnh tụ đảng Việt Nam Quốc Dân, nhờ một người bạn giới thiệu làm quen với tiên sinh. Hồi đó, nhà nho của chúng ta đang nằm ở Vinh, sau lúc An Nam tạp chí đình bản. Nguyễn Thái Học vào thăm tiên sinh mục đích yêu cầu tiên sinh cho tái bản An Nam tạp chí, bao nhiêu tiền, bài vở, ông và các bạn đảm lĩnh hết. Tiên sinh cũng ưng thuận vui vẻ lắm.

Câu chuyện bàn trong tiệc rượu. Lúc chủ và khách ngà ngà say, Nguyễn Thái Học mới ngỏ ý muốn tiên sinh viết sự nhượng quyền biên tập An Nam tạp chí thành giấy tờ dứt khoát. Ðó chỉ là tính cẩn thận trong công việc. Không ngờ vì thế mà tiên sinh hết sức bất bình, bảo Nguyễn Thái Học: “Thế tức là ông không biết tôi. Ông không hiểu thì hợp tác thế nào được ”. Rồi tiên sinh bỏ rượu, ăn cơm, vào nhà trong nằm nghỉ.


Hẳn có người ngạc nhiên về thái độ của tiên sinh đối với khách. Nhưng nếu ta hiểu tiên sinh hơn nữa, ta sẽ thấy rằng hành vi ấy tất nhiên phải có. Ðối với một nhà nho, sự thủ tín là một đức tính không thể thiếu được. Bắt làm giao kèo tức là không tin ở lòng bền vững của nhau. Một nhà nho không nổi giận sao được! Nhưng nếu tiên sinh là nhà nho thuần tuý thì tiên sinh phải giấu cái giận đi rồi tìm cớ mà từ chối sự hợp tác. Như vậy mới phải phép xử thế của người quân tử. Ðằng này bỏ khách không tiếp để lộ cái nộ khí của mình, tiên sinh đã tỏ ra một nhà nho phóng lãng không chịu đóng khung thất tình vào những lễ nghi thông dụng. Tiên sinh là một kẻ tài hoa lạc bước vào sân Trình cửa Khổng.
Ðời và thơ Tản Ðà đặc sắc và có ý nghĩa ở những lạc bước tiền định ấy.

Kết luận
Trong người Tản Ðà có ba yếu tố tinh thần: 1) bản chất épicurien (thờ khoái lạc); 2) di truyền Nho giáo; 3) tập quán lãng mạn.
Tiên sinh hưởng cuộc đời theo chủ não người épicurien, hành động theo hoài bão một nhà nho, xử thế theo cốt cách người lãng mạn. Ba yếu tố ấy kết hợp lại thành cái ngông vô biên của tiên sinh. Rồi suốt cuộc đời, tiên sinh chỉ lấy mộng để sống cái ngông ấy. Nhưng trong mộng và ngông, ta đều nhận được một buồn bã nặng nề. Ðó là cái buồn của những kẻ tài hoa sống trên đời như một khách lữ hành, không tin tưởng, không hy vọng. Ðã coi cuộc thế như một giấc mộng, đã coi sự vật toàn là ảo ảnh, thì còn tin tưởng làm sao được, hy vọng làm sao được?

Ðời và thơ Tản Ðà phù phiếm ngang nhau. Không có gì sâu sắc, không có gì lớn lao, không có gì bay bổng. Nói vậy không phải bảo là đời và thơ tiên sinh không lý thú. Trái lại.Ðể kết luận quyển nghiên cứu nhỏ này, tôi nhắc lại:
Tản Ðà tiên sinh, vì bản chất, vì di truyền, không phải là một thi nhân thuần tuý.
Tiên sinh chỉ là một người thờ khoái lạc, một kẻ tài hoa lạc vào địa hạt thơ ca.
Phát hiện tuyệt đối của cốt cách tài hoa ấy là cái ngông của tiên sinh.
Phạm vi thực hiện được chu đáo cái ngông ấy là cõi mộng văn chương.
Thơ Tản Ðà chỉ là biểu thị lỗi lạc của những trạng thái tâm lý phức tạp ấy.
Ðọc tới đây, các bạn hẳn đã hiểu rõ tâm hồn Tản Ðà tiên sinh. Các bạn cũng đã thấy địa vị tiên sinh trong văn học sử hiện đại. Chỉ có một điều tôi chưa đem bàn luận cùng các bạn là nghệ thuật làm thơ của tiên sinh. Tôi hẹn các bạn đến một quyển sách khác.

Viết trong tháng Janvier 1939
Ðại đồng thi xã xuất bản, Hà Nội, 1939.

[1]Trích trong Giấc mộng lớn của Tản Ðà.
[2]Như trên
[3]Trích trong quyển Khối tình con, bản phụ.
[4]Trích trong quyển Giấc mộng lớn
[5] Như trên
[6] Như trên